WW PPOOLLSSKKIICCHH PPAARRKKAACCHH …serwisy.umcs.lublin.pl/...turystyce-rowerowej-w-PN.pdf ·...

ZZAAKKŁŁAADD OOCCHHRROONNYY ŚŚRROODDOOWWIISSKKAA

IINNSSTTYYTTUUTT NNAAUUKK OO ZZIIEEMMII

TTUURRYYSSTTYYKKAA RROOWWEERROOWWAA

WW PPOOLLSSKKIICCHH PPAARRKKAACCHH NNAARROODDOOWWYYCCHH

raport

MMaarrcciinn KKoozziieełł

RRoowweerroowwaa śścciieeżżkkaa eedduukkaaccyyjjnnaa „„MMiieettiiuułłkkaa”” ww PPoolleesskkiimm PPaarrkkuu NNaarrooddoowwyymm ((ffoott.. MM.. KKoozziieełł))

Lublin, czerwiec 2011

2

Spis treści 1. O projekcie…………………………………………………………………………………………………………….. 3 2. Wprowadzenie i cel badao……………………………………………………………………………………… 4 3. Metodyka badao……………………………………………………………………………………….…………… 8 4. Wyniki badao…………………………………………………………………………………………………………. 10 4.1. Analiza wyników badao ankietowanych………………………………………………………………….. 10 4.2. Analiza stron internetowych……………………………………………………………………………………. 32 5. Zestawienie tras rowerowych udostępnionych do celów turystycznych rozporządzeniem MŚ w zadaniach ochronnych PN (lata 2010-2011)……………………………

39

6. Podsumowanie i wnioski………………………………………………………………………………………… 48 7. Rekomendacje……………………………………………………………………………………………………….. 53 7.1. dla Parków Narodowych…………………………………………………………………………………………. 53 7.2. dla Departamentu Ochrony Przyrody Ministerstwa Środowiska……………………….…….. 54 8. Spis literatury…………………………………………………………………………………………………………. 56 9. Spis rycin………………………………………………………………………………………………………………… 57 10. Spis tabel……………………………………………………………………………………………………………… 58 11. Załączniki……………………………………………………………………………………………………………… 59

3

1. O projekcie Poniższy raport jest prezentacją wyników badao wykonanych w ramach projektu „Turystyka rowerowa w polskich parkach narodowych”. Badania zrealizował dr Marcin Kozieł – pracownik naukowy Zakładu Ochrony Środowiska Instytutu Nauk o Ziemi Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, za wiedzą i zgodą Departamentu Ochrony Przyrody – Ministerstwa Środowiska. Proces badawczy został podzielony na dwa etapy. Pierwszy etap polegał na przygotowaniu kwestionariusza ankiety i rozesłaniu go do wszystkich 23 parków narodowych w Polsce (grudzieo 2010 – styczeo 2011 roku). Po otrzymaniu wypełnionych ankiet (koniec lutego) przystąpiono do opracowania ilościowego wyników badao. Drugi etap to weryfikacja (ocena) stron internetowych Parków Narodowych oraz dokumentów – Zarządzeo Ministra Środowiska w sprawie zadao ochronnych dla poszczególnych Parków Narodowych – załącznika nr 5 – „miejsca udostępniane w celach naukowych, edukacyjnych, kulturowych, turystycznych i rekreacyjnych (oraz sposobu połowu ryb), z podaniem sposobów ich udostępniania, oraz maksymalnej liczby osób mogących przebywad jednocześnie w tych miejscach”. Ten etap badao był realizowany od marca do kwietnia br. Poniżej przedstawiono zwięzły opis metodyki prac i celów realizowanych w trakcie badao ilościowych (etap I) i jakościowych (etap II). Raport po opracowaniu został przekazany (w formie elektronicznej) instytucjom rządowym (Ministerstwu Środowiska, Generalnej i Regionalnym Dyrekcjom Ochrony Środowiska), organizacjom pozarządowym zajmującym się turystyką oraz dyrekcjom Polskich Parków Narodowych. Jest on też dostępny na stronie internetowej Zakładu Ochrony Środowiska – www.zos.umcs.lublin.pl Raport opracowano na podstawie wyników badao ankietowych przesłanych przez pracowników parków narodowych. W trakcie porównania (weryfikacji) wyników ankietowych oraz dokumentów strategicznych (pochodzących zwłaszcza z Ministerstwa Środowiska – Zarządzenia w sprawie zadao ochronnych) – autor zauważył liczne rozbieżności. Swoje spostrzeżenia zawarł w dołączonym do niniejszego opracowania – w postaci Raportu niezgodności – załączniku nr 2.

http://www.zos.umcs.lublin.pl/

4

2. Wprowadzenie i cel badao Parki narodowe są tworzone na mocy ustawy o ochronie przyrody (Dz. U. 2004 nr 92 poz. 880.) w celu zachowania różnorodności biologicznej, krajobrazowej, przywrócenia właściwego stanu zasobów i składników przyrody oraz odtworzenia zniekształconych siedlisk przyrodniczych (art. 8, pkt. 2). Oprócz wiodącej funkcji ochronnej parki narodowe zgodnie z zapisami ustawy są udostępniane w celach naukowych, edukacyjnych, kulturowych, turystycznych, rekreacyjnych i sportowych w sposób, który nie wpłynie negatywnie na przyrodę w parku narodowym (art.12, pkt. 1). Koniecznośd realizacji wszystkich tych funkcji jednocześnie wymaga bardzo rozważnych działao ze strony służb odpowiedzialnych za organizację i zarządzanie turystyką w parkach narodowych. Użytkowanie turystyczne parków narodowych nie może byd dowolne, lecz powinno byd dobrze zorganizowane, a często nawet wyraźnie ograniczane. W niektórych parkach trwająca wiele lat presja nadmiernej liczby odwiedzających prowadzi w wielu przypadkach do nieodwracalnych zmian w naturalnym środowisku. Stało się to w wyniku przekraczania wskaźników naturalnej chłonności (odporności) siedlisk i turystycznej pojemności udostępnionych do zwiedzania obszarów. Od wielu lat obserwuje się ciągły wzrost liczby turystów odwiedzających polskie parki narodowe. Obecnie w Polsce mamy 23 parki narodowe (tab. 1.). Zajmują nieco ponad 1% powierzchni kraju (314 483,6 ha), wyróżniają się stosunkowo niewielkim obszarem (średnia wielkośd parku narodowego w Polsce wynosi 13 673,2 ha) (ryc. 1.).

Tab. 1. Liczba i powierzchnia parków narodowych w podziale na województwa (Ochrona środowiska 2010)

Województwa Liczba parków narodowych

Powierzchnia [ha]

w % powierzchni

ogólnej województwa

na 1 mieszkaoca w

m2

dolnośląskie 2 11 920,9 0,60 41,47

kujawsko-pomorskie – – – –

lubelskie 2 18 247,2 0,73 84,40

lubuskie 2 13 642,8 0,98 134,82

łódzkie1 72,4 0,00 0,28

małopolskie2 5 38 114,2 2,51 116,01

mazowieckie 1 38 476,1 1,08 73,77

opolskie –

podkarpackie 2 46 629,3 2,61 221,00

podlaskie 4 92 078,2 4,56 771,88

pomorskie 2 26 185,9 1,43 117,60

śląskie3

świętokrzyskie 1 7 626,4 0,65 59,76

warmiosko-mazurskie

wielkopolskie4 1 7 961,7 0,27 23,38

zachodniopomorskie4 1 13 528,5 0,59 79,97

23 314 483,6

Obiekty wykazano w województwie: 1- mazowieckim, 2 – podkarpackim, 3 – małopolskim, 4 - lubuskim

5

Ryc. 1. Powierzchnia polskich parków narodowych (Ochrona Środowiska 2010)

Parki narodowe w 2009 roku odwiedziło ponad 11 mln osób. Liczba odwiedzających poszczególne parki narodowe jest bardzo zróżnicowana i wynosi od niespełna 10 tys. osób do około 2,2 mln (tab. 2.).

Tab. 2. Liczba turystów odwiedzających polskie parki narodowe w 2009 roku (Ochrona środowiska 2010)

Park Narodowy Liczba turystów

w tys. na 1 ha

Babiogórski 66,7 19,7

Białowieski 190,0 18,1

Biebrzaoski 39,0 0,7

Bieszczadzki 350,0 12,0

Bory Tucholskie 60,0 13,0

Drawieoski 23,6 2,1

Gorczaoski 70,0 10,0

Gór Stołowych 366,0 57,7

Kampinoski 1000,0 25,9

Karkonoski 2000,0 358,4

Magurski 50,0 2,6

Narwiaoski 11,0 1,5

6

Ojcowski 400,0 186,4

Pienioski 838,0 357,2

Poleski 24,6 2,5

Roztoczaoski 100,0 11,8

Słowioski 386,4 17,9

Świętokrzyski 183,0 24,0

Tatrzaoski 2195,0 103,6

Ujście Warty 20,0 2,5

Wielkopolski 1200,0 158,2

Wigierski 120,0 8,0

Wolioski 1500,0 184,4

11193,3 35,59

Ze względu na położenie w różnych regionach kraju każdy z 23 polskich PN reprezentuje odmienny typ krajobrazu, obejmuje ochroną często inne ekosystemy i charakteryzuje się różną intensywnością zagospodarowania. Wyróżnia się też inną frekwencją turystów, a także innymi postawami i potrzebami mieszkaoców zamieszkałych na ich terenie lub najbliższym sąsiedztwie. Ta odmiennośd wymaga indywidualnego podejścia oraz zróżnicowanych regulaminów zwiedzania i zagospodarowania. Dla ustalenia najbardziej prawidłowych zasad użytkowania turystycznego, które w minimalnym stopniu naruszałyby stabilizację chronionych ekosystemów – jak wykazują dotychczasowe doświadczenia – znaczenie ma: • liczba turystów odwiedzających park (zmiennośd ruchu turystycznego w czasie – w ciągu roku, kilku lat), • zachowania (postawy) turystów, • organizacja ruchu turystycznego (przebieg szlaków turystycznych), • sposoby zagospodarowania turystycznego, w tym głównie wyposażenie w elementy infrastruktury przystosowujące i zabezpieczające powierzchnie o największej koncentracji turystów (Wanda Staniewska-Zątek 2009). Ustawa o ochronie przyrody pozwala na wprowadzenie przepisów ograniczających możliwośd poruszania się po parkach narodowych. Jest ono z reguły dopuszczalne na wyznaczonych trasach (szlak pieszy, rowerowy, konny lub narciarski, ścieżka przyrodnicza lub dydaktyczna, droga publiczna), a poza nimi – za zgodą organu administrującego danym obszarem chronionym. W planie ochrony parku narodowego, a do czasu jego sporządzenia – w zadaniach ochronnych, ustala się miejsca, które mogą byd udostępniane oraz maksymalną liczbę osób mogących przebywad jednocześnie w tych miejscach (art. 12 pkt. 2). Przyszłośd turystyki na terenach parków narodowych jest uzależniona przede wszystkim od jakości ich środowiska naturalnego. Na obszarach chronionych należy propagowad te formy turystyki, które nie są uciążliwe i niebezpieczne dla środowiska, a taką wydaje się byd turystyka rowerowa. Turystyka rowerowa jest obecnie jedną z najbardziej popularnych form aktywnego wypoczynku w kraju. Turyści poszukując miejsc wolnych od codziennego zgiełku, nadmiernego ruchu samochodowego, atrakcyjnych ze względów przyrodniczych, kulturowych i historycznych bardzo często wybierają parki narodowe jako miejsca docelowe swoich wypraw. Oferta przygotowana dla turystów rowerowych przez poszczególne parki

7

narodowe jest bardzo zróżnicowana. Nie zawsze informacje znajdujące się na stronach internetowych lub w wydawnictwach są precyzyjne i zrozumiałe dla turysty. Brak rzetelnych opracowao sprawia, że turysta jest często nieświadomy, na jakich zasadach on i jego rower mogą się poruszad po obszarach parków narodowych, jakie przepisy ochrony przyrody i bezpieczeostwa go obowiązują. Głównym celem badania było poznanie opinii osób zarządzających i bezpośrednio odpowiedzialnych za turystykę w parkach narodowych na temat udostępniania parków narodowych turystom rowerowym. Do wszystkich parków rozesłano kwestionariusze zawierające zestaw pytao dotyczących m.in.: zasad udostępniania terenów parków narodowych turystom rowerowym, jakości, funkcjonalności i stopnia trudności udostępnianych tras oraz liczby i dyscypliny turystów rowerowych poruszających się po wyznaczonych szlakach. W ankiecie znalazły się również pytania dotyczące promocji turystyki rowerowej i działao, które zamierzają podjąd (lub nie) w niedalekiej przyszłości zarządzający parkami narodowymi. Drugim motywem badao była ocena (użyteczności) treści z zakresu turystyki rowerowej zamieszczanych na stronach internetowych polskich parków narodowych. Ocena ustalenie doprowadziła do ustalenia rankingu jakości prezentowanych informacji (poziomu merytorycznego i czytelności) i przede wszystkich klarowności i jednoznaczności przekazywanych informacji.

8

3. Metodyka badao Podstawą przeprowadzonych badao był wywiad bazujący na kwestionariuszu ankiety (załącznik nr 1). Kwestionariusz składał się z 34 pytao, poprzedzonych tytułem, krótkim uzasadnieniem (przedstawiono cele badania) oraz instrukcją wypełnienia ankiety. Według kryterium technicznego były to pytania zamknięte (podano listę alternatyw), półotwarte (respondent mógł wybrad odpowiedź z podanej listy alternatyw bądź osobiście ją sformułowad) i otwarte (samodzielne formułowanie odpowiedzi). Pytania dotyczyły obecnego stanu turystyki rowerowej (przepisy, regulaminy), zagospodarowania turystycznego tras rowerowych (lub tras pieszych dopuszczonych do ruchu rowerowego), wpływu turystyki rowerowej na środowisko. Nie zabrakło pytao, które dotyczyły sposobu i form promocji turystyki rowerowej. Ostatni blok pytao odnosił się do przyszłości turystyki rowerowej na terenie parków narodowych. Kwestionariusze ankiet zostały wysłane na początku stycznia 2011 roku do wszystkich parków narodowych. Pierwsze wypełnione ankiety (w formie elektronicznej lub pisemnej) zaczęły spływad pod koniec stycznia. Ostatnia ankieta napłynęła w drugiej połowie lutego. Po wstępnej analizie wyników badao, w kilku przypadkach, konieczny był ponowny kontakt z respondentem – najczęściej w celu skonkretyzowaniu odpowiedzi na postawione w ankiecie pytania. Niektóre pytania były źle interpretowane (zrozumiane) przez respondenta, niezgodnie z intencją autora badao. Wszystkie ankiety zostały wprowadzone do programu Excel 2007 z pakietu Microsoft Office, co w znacznym stopniu ułatwiło analizę wyników badao i pozwoliło na przygotowanie zbiorczych tabel oraz wykresów. W drugim etapie badao dokonano oceny serwisów internetowych PN pod kątem użyteczności prezentowanych treści z zakresu turystyki rowerowej. Na potrzeby ustalenia rankingu stron internetowych ocenie poddano ścieżkę dotarcia do zagadnieo związanych z turystyką rowerową (sposób lokalizacji informacji, łatwośd dostępu), ale przede wszystkim poziom merytoryczny i sposób prezentowania informacji o trasach rowerach (opisy i mapy) oraz zasadach poruszania się na rowerze na terenie Parku (regulamin). Autor oceniał czy treści prezentowane na stronach internetowych pozwalają turyście rowerowemu zaplanowad wyprawę do PN i uzyskad odpowiedzi na następujące pytania: 1. Czy na terenie parku narodowego można poruszad się na rowerze? 2. Czy są wyznaczone trasy rowerowe (lub piesze dopuszczone do ruchu rowerowego)? 3. Czy zamieszczone są informacje o szlakach rowerowych (o przebiegu, długości, trudności trasy, utrudnieniach na trasie, rodzaju nawierzchni, atrakcjach lub miejscach godnych zwiedzenia, zatrzymania, dodatkowej infrastrukturze turystycznej – miejscach parkingowych, tablicach informacyjnych)? 4. Czy na stronie internetowej jest mapa z trasami turystycznymi, w tym rowerowymi? Czy jest to ogólna rycina, mapa turystyczna, czy też mapa interaktywna? 5. Czy na stronie umieszczono regulamin Parku? Czy przedstawiono zasady poruszania się na rowerze? 6. Czy zamieszczono praktyczne informacje np. o możliwości wypożyczenia rowerów, rozmieszczeniu punktów informacji turystycznej itp.? Aby nie byd posądzonym o subiektywną ocenę, autor badao zastosował ocenę punktową przyjmując kryteria zebrane w poniższym zestawieniu (tab. 3.). Zabieg ten pozwolił na ustalenie „obiektywnego” rankingu stron internetowych.

9

Tab. 3. Kryteria oceny stron internetowych wraz z punktacją

Dostęp do informacji o turystyce rowerowej

Punkty Uwagi

turystyka rowerowa, trasy rowerowe, szlaki rowerowe

2 Dopuszczono możliwośd obniżenia punktacji o 0,5 pkt. – za umieszczenie informacji w innym dziale, przenoszenie pomiędzy podstronami (zakładkami)

trasy turystyczne, szlaki turystyczne, szlaki, turystyka aktywna

1

brak 0

Opisy tras rowerowych, informacje praktyczne

Punkty Uwagi

pełny (szczegółowy) opis trasy, z podaniem przebiegu i długości, zdjęcia

3 Dopuszczono możliwośd podwyższenia punktacji o 0,5 pkt. za zamieszczenie na stronie przeznaczonej dla rowerzystów dodatkowych informacji praktycznych, o możliwych utrudnieniach na trasie Punkty obniżano za brak opisów wszystkich szlaków wymienionych na stronie (0,5 pkt.)

opis zawiera wyłącznie informacje o przebiegu i kilometraż trasy

2

podano wyłącznie informacje o przebiegu lub inną informację

1

brak 0

Mapy, ryciny tras rowerowych (funkcjonalnośd)

Punkty Uwagi

mapa interaktywna oparta na GIS 3

Dopuszczono możliwośd obniżenia (słaba jakośd, czytelnośd) lub podwyższenia (wysoka jakośd i funkcjonalnośd) punktacji o 0,5 pkt

mapa w postaci skanu mapy topograficznej z możliwością przybliżania lub „ściągnięcia” w postaci pliku graficznego

2

ogólna mapa, rycina 1

brak 0

Zasady udostępniania Parku dla turystyki rowerowej, regulamin

Parku, przepisy Punkty Uwagi

regulamin na stronie Parku 2 Dopuszczono możliwośd obniżenia (za brak informacji na temat turystyki rowerowej, możliwości poruszania się na rowerze) lub podwyższenia (za umieszczenie przepisów dotyczących turystyki rowerowej bezpośrednio w zakładce lub w innej formie) punktacji o 0,5 pkt.

regulamin na stronach BIP Parku 1

brak 0

Łączna liczba punktów możliwych do uzyskania, w czterech ocenianych kategoriach, wynosiła 10 punktów. Za umieszczenie na stronie internetowej „ponadstandardowych” informacji lub za pewne uchybienia np. dotyczące jakości prezentowanych materiałów kartograficznych, przyznawano bądź odejmowano punkty (w sumie ±2 pkt.) – zgodnie z wytycznymi zawartymi w tabeli 3 (uwagi). Po uwzględnieniu dodatkowych lub ujemnych punktów zakres ocen stron internetowych wahał się od 8 do 12 punktów.

10

4. Wyniki badao 4.1. Analiza wyników badao ankietowych We wszystkich parkach dopuszczalne jest poruszanie się na rowerze, chod w Narwiaoskim jedynie po drogach publicznych do siedziby parku w Kurowie – pozostała częśd Parku obejmująca w większości tereny podmokłe (zabagniona, wypełniona torfami dolina rzeki). Nie ma więc technicznych możliwości poruszania się rowerem po tak miękkim podłożu, nie ma też możliwości budowy dróg (ścieżek rowerowych), bo wiązałoby się to z tworzeniem nasypów utrudniających naturalny obieg wody. Poza granicami Parku, wokół jego otuliny, wytyczone są trasy rowerowe, które cieszą się dużym zainteresowaniem. Do najbardziej popularnych należy Obwodnica Narwiaoska o długości ok. 90 km.

Ryc. 2. Pytanie 1: Czy po Parku Narodowym turysta można poruszad się na rowerze? Czy istnieje możliwośd uprawiania turystyki rowerowej?

Respondenci z pozostałych parków narodowych przyznają niemal jednogłośnie, że na terenie ich parków narodowych turystyka rowerowa jest możliwa, chod w 6 przypadkach podkreślono że uprawianie tej formy turystyki może byd ograniczone wewnętrznymi przepisami, regulowane decyzją dyrektora Parku (ryc. 2.). W 22 parkach narodowych turyści rowerowi mogą poruszad się wyłącznie po wyznaczonych i oznakowanych szlakach turystycznych (ryc. 3.). W 7 PN (Drawieoski, Pienioski, Słowioski, Świętokrzyski, Ujście Warty, Wigierski, Wolioski) ruch rowerowy odbywa się po szlakach pieszych (częściowo lub w całości). W Bieszczadzkim PN, Wielkopolskim PN i PN Ujście Warty trasy rowerowe wytyczono specjalnie z myślą o rowerzystach – tak aby nie dochodziło do kontaktu z innymi trasami turystycznymi (jedynie miejscami może dochodzid do przecinania dwóch różnych tras turystycznych). W pozostałych parkach, jak przyznają pracownicy PN, przebieg tras rowerowych częściowo lub w znacznym stopniu pokrywa się z innymi szlakami; głównie z pieszymi.

71%

25%

4%

tak (bez ograniczeo)

tak (za zgodą dyrektora Parku)

nie

11

Ryc. 3. Pytanie 2: Czy na terenie Parku są wytyczone oznakowane trasy rowerowe?

W ciągu ostatnich kilku ostatnich lat tylko w przypadku jednego parku narodowego – Karkonoskiego – podjęto działania mające na celu ograniczenie ruchu rowerowego. Działania te były podyktowane bezpieczeostwem turystów rowerowych i polegały na likwidacji (zamknięciu) trasy rowerowej. Respondenci z 6 parków narodowych przyznali, że na terenie ich parku nie ma żadnych przepisów, które regulowałyby możliwośd poruszania się na rowerze (uprawiania turystyki rowerowej). Czasami istniejący regulamin był bardzo ogólny. W przypadku pozostałych parków ankietowani podali konkretne zarządzenia dyrektorów parków lub zapisy regulaminu udostępniania parku do celów turystycznych.

Ryc. 4. Pytanie 6: Czy pomimo obowiązującego zakazu ruchu rowerowego na terenie Parku spotykani są turyści rowerowi?

Pomimo obowiązującego nakazu zwiedzania parku wyłącznie po oznakowanych szlakach turystycznych zdarzają się przypadki łamania tego przepisu. Nie wszyscy respondenci udzieli odpowiedzi na to pytanie, ale spośród 11 parków narodowych, z których informację na ten

91%

9%

tak

nie

82%

18%

tak

nie

12

temat uzyskano, tylko w 2 parkach (Białowieskim i Wielkopolskim) nie stwierdzono (bądź nie zauważano) łamania tego przepisu (ryc. 4.). Kolejne pytanie dotyczyło sposobu informowania turystów o nakazie poruszania się po terenie parku wyłącznie po oznakowanych trasach turystycznych (ryc. 5.). Spośród 23 biorących w badaniach parkach narodowych uzyskano 12 odpowiedzi. Do nieinformowania o zakazie poruszania poza wyznaczonymi szlakami przyznali się respondenci z Białowieskiego oraz Narwiaoskiego Parku Narodowego. Pracownicy pozostałych parków narodowych (blisko 80% odpowiedzi) podali, że na terenie ich parków znajdują się specjalne tablice lub znaki informujące turystów rowerowych o zakazie zbaczania ze szlaków turystycznych. Jedynie pracownik Drawieoskiego PN podał przykład innej formy informowania wskazując na Internet.

Ryc. 5. Pytanie 7: Czy informacje o obowiązującym zakazie są rozpowszechniane na terenie Parku w postaci ogólnodostępnych tablic lub znaków informacyjnych?

Korzystanie ze specjalnie znakowych tras rowerowych w większości parków narodowych nie jest płatne (ponad 70% odpowiedzi). Chociaż większośd zarządzeo dyrektorów parków narodowych przypomina o konieczności wykupienia karty wstępu na teren parku. Poruszanie się rowerem po trasach rowerowych wytyczonych po drogach publicznych jest w każdym przypadku bezpłatne (ryc. 6.).

79%

14%

7%

tak nie w innej formie (jakiej? wymieo)

13

Ryc. 6. Pytanie 8: Czy wjazd rowerem na (przejazd przez) teren Parku jest płatny? Czy korzystanie z tras rowerowych wytyczonych w granicach Parku jest płatne?

Tylko na terenie 5 parków narodowych prowadzony jest monitoring ruchu rowerowego (Babiogórski, Bieszczadzki, Drawieoski, Magurski, Wigierski), chod w przypadku tych parków nie uzyskano odpowiedzi na pytanie o faktyczną liczbę turystów rowerowych (ryc. 7.). Jedynie w Babiogórskim i Białowieskim podano faktyczną liczbę rowerzystów podając odpowiednio liczby 100 i 2000 (w opinii autora raportu dane te są mało wiarygodne). Podane przez respondentów szacunkowe liczby rowerzystów wahają się od 100 do ponad 25000.

Ryc. 7. Pytanie 9: Czy na terenie Parku prowadzony jest monitoring ruchu rowerowego (inny niż sprzedaż biletów)?

Zdaniem pracowników parków narodowych turyści rowerowi w większości zwiedzają obszar parków narodowych zgodnie z obowiązującymi przepisami (ryc. 8.).

29%

71%

tak

nie

22%

78%

tak

nie

14

Ryc. 8. Pytanie 10: Czy Paostwa zdaniem turyści rowerowi odwiedzający Park korzystają z tras rowerowych zgodnie z obowiązującymi przepisami?

W 8 przypadkach pracownicy do głównych zarzutów stawianym cyklistom poruszającym się po terenie parków narodowych zaliczają przede wszystkim: wjazd rowerem na szlaki przeznaczone dla ruchu pieszego, nadmierną prędkośd jazdy, nieustępowanie pierwszeostwa turystom pieszym, wjazd na teren rezerwatów lub obszarów ochrony ścisłej, rozjeżdżanie dróg poza szlakami, wjeżdżanie na wydmy. Turyści rowerowi łamiący przepisy obowiązujące na terenie parku narodowego, o ile zostaną przyłapani na gorącym uczynku, zostają najczęściej pouczeni lub wylegitymowani i, w większości przypadków, pouczeni o właściwym zachowaniu przez Straż Parku. Tylko w szczególnych przypadkach jest na nich nakładana kara w postaci mandatu (w 8 parkach narodowych zdarzały się takie przypadki. W Kampinoskim PN w 2010 roku zostało nałożonych 20 mandatów za jazdę rowerem poza dopuszczonymi trasami. Z danych zamieszczonych w ankietach wynika, że na turystów rowerowych w polskich parkach narodowych czekają trasy rowerowe o łącznej długości ponad 1315 km. Średnia długośd tras rowerowych przypadająca na park narodowy wynosi 59,8 km (ryc. 9.). Wskaźnik zagęszczenia tras rowerowych waha się od 0,02 do 1,80 km/km2. Najmniejszą wartośd uzyskano dla Magurskiego PN, zaś największą dla PN Bory Tucholskie. Średnia gęstośd tras rowerowych w parkach narodowych wynosi 0,42 km/km2 (ryc. 10.).

65%

35%

tak

nie

15

Ryc. 9. Długośd tras rowerowych w polskich parkach narodowych1

1 – na podstawie informacji zamieszczonych w ankietach

16

Ryc. 10. Gęstośd tras rowerowych w polskich parkach narodowych1


Szczegółowy wykaz tras rowerowych wytyczonych w polskich parkach narodowych zestawiono w tabeli 4.

Tab. 4. Trasy rowerowe w polskich parkach narodowych1

Babiogórski Park Narodowy

Nazwa, przebieg trasy (ewentualnie kolor) Długośd (km) Rodzaj nawierzchni

Zawoja Policzne – Przełęcz Lipnicka – Przywarówka 5,5 asfaltowa

5,5

Białowieski Park Narodowy


Zielony 12 gruntowa

Czarny 2 gruntowa

Trasa do „Dębu Jagiełły” 1,5 gruntowa

15,5

Biebrzaoski Park Narodowy


Podlaski Szlak Bociani 44,8 asfaltowa, wzmocniona

Euro Velo 11 2,8 gruntowa

17

Osowiec – Korycin 4,8 asfaltowa

Rajgród – Grzędy 3,1 wzmocniona

Grajewo – Tykocin 5,8 asfaltowa, gruntowa

Gugny – Trzcianne 4,3 asfaltowa

Szlak im. K. Brzostowskiego 0,1 asfaltowa

65,7

Bieszczadzki Park Narodowy


Bereżki – Ustrzyki Górne – Berehy Górne – Wetlina 19 b.d.

Berehy Górne – Nasiczne 5 b.d.

Ustrzyki Górne – Wołosate 5 b.d.

Tarnawa – Bukowiec 7 b.d.

Nasiczne – Przysłup Caryoski 4 b.d.

Bukowiec – Beniowa – Bukowiec 6 b.d.

Tarnawa – Dźwiniacz 5 b.d.

51

Park Narodowy Bory Tucholskie

Nazwa, przebieg trasy (ewentualnie kolor) Długośd (km) Rodzaj nawierzchni Czerwony „Szlak Kaszubski im. Juliana Rydzkowskiego” (BY 2016c)– pieszy

9,4 gruntowa

Niebieski Szlak Brdy (BY 202 n) – pieszy 7,3 gruntowa

Zielony „Szlak Strugi Siedmiu Jezior” (BY 2061z) – pieszy 22 gruntowa

Czarny Łącznikowy BY 2063 – pieszy 4,6 gruntowa

Niebieski (BY–1 6001n)–rowerowy 13,7 gruntowa

Czarny (BY–1 7001 s)–rowerowy 8 gruntowa

Zielona ścieżka dydaktyczna 6,6 gruntowa

Czerwona ścieżka dydaktyczna 5,6 gruntowa

Niebieska ścieżka dydaktyczna 5,7 gruntowa

82,9

Drawieoski Park Narodowy


szlak czerwony im. St. Czarnieckiego 36,7 gruntowo-asfaltowa

szlak czerwony Tuczno – Człopa 16,5 gruntowo-asfaltowa

szlak niebieski dolina Cieszynki – Jagoda 8,1 gruntowa

szlak niebieski Martwica – Kępa Krajeoska 2,3 gruntowo-asfaltowa

szlak niebieski most koło Miradza – Drawno 0,8 gruntowo-asfaltowa

szlak niebieski Moczele – jez. Ostrowieckie 4,2 gruntowa szlak czarny jez. Ostrowieckie – Ostrowite 2,1 gruntowa

szlak żółty Pustelnia – Głusko 10,6 gruntowa

szlak żółty Człopa – Stare Osieczno 6,3 gruntowa

szlak zielony Zatom – Nowa Korytnica 3,8 gruntowa

91,4

Gorczaoski Park Narodowy


Konina Potasznia – Pasieka – Koninki Hucisko 7,3 gruntowa

Koninki Hucisko – dolina potoku Turbacz – Czarne Błota 5 gruntowa

Koninki Hucisko – dolina Olszowego potoku – Tobołów – Poręba Górna

9 gruntowa

Tobołów – Kopana droga – Polana Młynarska (łącznikowy) 3,1 gruntowa

Stare Wierchy – Obidowiec – Hal Turbacz – Kiczora – polana Zielenica – granica GPN

10 gruntowa

Rzeki Trusiówka – Jaworzyna Kamienicka – Polana Gabrowska 10,8 gruntowa

Rzeki Papieżówka – Przełęcz Borek – Brukowana Droga – Potasznia 10,2 gruntowa

55,4

18

Park Narodowy Gór Stołowych


Trasa Ściany – kolor czerwony 13,5 asfaltowa

Trasa Szczeliniec – kolor zielony 23,8 tłuczniowo-gruntowa

Trasa im. T.G. Masaryka – kolor zielony 3,6 wzmocniona

Trasa Rtyne – Karłów – kolor czerwony 7,2 asfaltowo-wzmocniona

Trasa – kolor żółty 3 tłuczniowa

51,1

Kampinoski Park Narodowy


Kampinoski Szlak Rowerowy (zielony) 145 gruntowo-asfaltowa

Łącznik Bemowski (żółty) 7 gruntowo-asfaltowa

Łącznik Palmirski (żółty) 13 gruntowo-asfaltowa

Łącznik Szymanowski (żółty) 11,5 gruntowo-asfaltowa

Łącznik Kromnowski (żółty) 9 gruntowo-asfaltowa

Łącznik Secyminski (żółty) 5 gruntowo-asfaltowa

Łącznik Wilkowski (żółty) 8 gruntowo-asfaltowa

Łącznik Modlioski (żółty) 40 gruntowo-asfaltowa Łącznik Czosnowski (żółty) 6 gruntowo-asfaltowa

Łącznik Dziekanowski (żółty) 4 gruntowo-asfaltowa

Łącznik Młocioski (żółty) 4 gruntowo-asfaltowa

252,5

Karkonoski Park Narodowy


Droga Urszuli (droga wewnętrzna) 1,7 gruntowa utwardzona

Szlak czerwony od granicy KPN do schroniska Nad Łomniczką 3,3 szutrowa

Szlak niebieski na Przełęcz Karkonoską i do schroniska Odrodzenie 0,8 asfaltowa

I Droga – od potoku Sopot do potoku Brocz (droga wewnętrzna) 3,6 gruntowa utwardzona

9,4

Magurski Park Narodowy


szlak rowerowy Krempna – Huta Krempska – Krempna 3 szutrowa

szlak rowerowy Na styku kultur Jasło – Ożenna2 0 asfaltowa

szlak rowerowy Krempna – Huta Polaoska2 0 asfaltowa, gruntowa,

szutrowa

3

Narwiański Park Narodowy


Droga dojazdowa do Kurowa3 1 żwir

Kładka Waniewo – Śliwno3 1 drewniana

2

Ojcowski Park Narodowy


czarny Prądnik Korzkiewski – Brama Krakowska, Murownia – Brama Krakowska – Ojców

9,5 asfalt, kostka,

nawierzchnia gruntowa

9,5

Pienioski Park Narodowy


Droga Pienioska (szlak czerwony) 0,5 asfaltowa

Droga do Krasu (szlak zielony) 1,3 tłuczniowa

1,8

19

Poleski Park Narodowy Nazwa, przebieg trasy (ewentualnie kolor) Długośd (km) Rodzaj nawierzchni

Ścieżka rowerowa „Mietiułka” 21 gruntowo – tłuczniowa

(piasek)

21

Roztoczaoski Park Narodowy


Trasa rowerowa do Florianki (żółty) 13 utwardzona, tłuczniowa

Centralny szlak rowerowy Roztocza (czerwony) 2,5 utwardzona, tłuczniowa

Trasa rowerowa Ziemi Józefowskiej 1,5 asfaltowa Trasa rowerowa Wzgórze Polak Pogranicze Regionów 1 gruntowa

18

Słowioski Park Narodowy


piesze szlaki turystyczne wykorzystywane również jako rowerowe 144,3 gruntowo-piaszczyste-

żwirowo-betonowa

szlak rowerowy dwukierunkowy 1,6 kostka betonowa

R–10 Nadmorski szlak hanzatycki b.d. gruntowo-żwirowo-

betonowa

145,9

Świętokrzyski Park Narodowy


Droga Huta Szklana Św. Krzyż (szlak zielony) 2,5 asfaltowa

2,5

Tatrzaoski Park Narodowy


Droga pod Reglami: od Murowanicy w Dolinie Bystrej do Siwej Polany w Dolinie Chochołowskiej

10,7

Na znacznej długości piaszczysto-kamieniste

podłoże. Na bardzo krótkim odcinku droga asfaltowa

Dolina Chochołowska: od Siwej Polany do schroniska na Polanie Chochołowskiej

6,4

Na odcinku do Polany Huciska nawierzchnia

asfaltowa. Następnie aż do schroniska podłoże

kamienisto-piaszczyste

Kuźnice – schronisko na Polanie Kalatówki 1,4 Kamieniste podłoże

Dolina Suchej Wody – schronisko Murowaniec na Hali Gąsienicowej

6,4 Kamieniste podłoże

Małe Ciche – Zazadnia – Wierch Poroniec – Zgorzelisko – Tarasówka

10,9

Na odcinku od Małego Cichego do Zazadniej oraz

od Zgorzeliska do Tarasówki droga o piaszczysto-

kamienistym podłożu, na pozostałym odcinku

asfaltowa

Małe Ciche – Lichajówki – Murzasichle 1,8

W większości droga o piaszczysto-kamienistym

podłożu, jedynie na bardzo krótkim odcinku asfaltowa

37,6

Park Narodowy Ujście Warty


"na dwóch kółkach przez Polder Północny" (piesza lub rowerowa) 30 gruntowa

20

Dąbroszyn – Gostkowice PTTK (żółty) 12,3 gruntowa

Kostrzyn nad Odrą – Warniki łącznikowy (czarny) 1 gruntowa

43,3

Wielkopolski Park Narodowy


ścieżka rowerowa nr 1: Luboo – most na Warcie w Rogalinku 7,18 gruntowa

ścieżka rowerowa nr 2: Luboo Lasek – Niwka kanał Mosioski 5,95 gruntowa

ścieżka rowerowa nr 3: Komorniki – Kątnik 5,47 gruntowa

ścieżka rowerowa nr 4: Puszczkowo – Puszczykówko 1,54 gruntowa

ścieżka rowerowa nr 5: Puszczykówko – Komorniki 8,57 gruntowa

ścieżka rowerowa nr 6: „betonówka” – kościół w Puszczkowie 2,66 gruntowa

ścieżka rowerowa nr 7: L. Wiry – Puszczykowo 2,55 gruntowa

ścieżka rowerowa nr 8: Jeziory – Wiry 5,32 gruntowa

ścieżka rowerowa nr 9: Stęszew – Jeziory 5,51 gruntowa

ścieżka rowerowa nr 10: Dębienko – Jarosławiec 5,59 gruntowa

ścieżka rowerowa nr 10a: Wypalanki – J. Jarosławieckie 6,3 gruntowa

ścieżka rowerowa nr 11: Dymaczewo Stare – Rosnówko 5,43 gruntowa ścieżka rowerowa nr 12: Krosinko – Górka 3,14 gruntowa

ścieżka rowerowa nr 13: Górka – Mosina Pożegowo 2,97 gruntowa

ścieżka rowerowa nr 13a: Pożegowo – szosa z Puszczykówka do Jezior 1,46 gruntowa

ścieżka rowerowa nr 13b: Puszczykówko – Mosina Pożegowo 1,56 gruntowa

ścieżka rowerowa – „Nadwarciaoski Bór Sosnowy” – Puszczykowo – Puszczykówko

1,5 tłuczeo – kruszywo

72,7

Wigierski Park Narodowy


Trasy piesze dostępne również dla rowerzystów 128 gruntowa

Drogi rowerowe 30 gruntowa

Międzynarodowy Szlak rowerowy EURO VELO R11 – zielony symbol R11 (łatwy, typowy szlak rowerowy)

30 asfaltowo-gruntowa

Krajowy Szlak rowerowy Pierścieo rowerowy Suwalszczyzny znaki niebieskie

7 gruntowo-asfaltowa

Podlaski Szlak bociani – znaki czerwone 20 gruntowo-asfaltowa

Szlak Krzywe – Stary Folwark – znaki żółte 10 gruntowa

225

Wolioski Park Narodowy


Szlak zielony: Międzyzdroje – północny kraniec J. Czajczego 16 gruntowa

Szlak czerwony: Międzyzdroje – Wisełka (do granicy Parku przy Obsz. Ochr. Ścisłej im. S. Jarosza)

14,6 gruntowa

Szlak czarny: Międzyzdroje – Kawcza Góra – Kwasowo – skrzyżowanie szlaku czarnego z zielonym

2 gruntowa

Szlak nieoznakowany: Międzyzdroje, ul. Zwycięstwa – skrzyżowanie z zielonym szlakiem na drodze Warnowskiej

0,9 gruntowa

Szlak nieoznakowany: Międzyzdroje, ul. Lipowa – Międzyzdroje ul. Zwycięstwa

0,5 gruntowa

Szlak nieoznakowany: od drogi nr 102 na punkt widokowy Gosao 0,4 gruntowa

Szlak niebieski: Międzyzdroje – Karnocice 16,2 gruntowa

Szlak nieoznakowanym w Wapnicy wokół J. Turkusowego 0,9 gruntowa

Szlak czarny w Wisełce: ul. Leśna – brzeg Bałtyku 1,5 gruntowa

Szlak czarny w Wisełce: osiedle domków jednorodzinnych przy ul. Obrooców Westerplatte – brzeg Bałtyku

1,3 gruntowa

54,3


21

2 – trasy rowerowe przecinające granice MPN, ale nie są w gestii jego zainteresowania (Park się nimi nie

opiekuje) 3 – nieoznakowane drogi publiczne

Pracownicy poszczególnych PN byli proszeni o ocenę funkcjonalności tras rowerowych (przebiegu, przejezdności, atrakcyjności i oznakowania) wytyczonych na terenie Parków, w których pracują. Zbiorcze wyniki oceny zestawiono w tabeli 5. Na podstawie uzyskanych rezultatów obliczono średnią ocenę funkcjonalności i na jej podstawie wykonano ranking parków narodowych (ryc. 11.).

Tab. 5. Ocena funkcjonalności tras rowerowych w PN wg opinii pracowników1

Park Narodowy Ocena

Przebieg Przejezdnośd Atrakcyjnośd Oznakowanie Średnia

Babiogórski 4 5 3 5 4,25

Białowieski 5 4 6 5 5

Biebrzaoski 5 2 4 3 3,5

Bieszczadzki 6 5 6 4 5,25

Bory Tucholskie 6 3 6 6 5,25

Drawieoski 5 5 5 4 4,75

Gorczaoski 3 2 4 4 3,25

Gór Stołowych 6 5 6 6 5,75

Kampinoski 6 4 6 6 5,5

Karkonoski 4 5 4 4 4,25

Magurski 5 3 5 4 4,25

Narwiański Brak tras rowerowych

Ojcowski 5 5 6 4 5

Pienioski 5 5 5 5 5

Poleski 5 5 6 6 5,5

Roztoczaoski 5 5 6 6 5,5

Słowioski 5 3 6 5 4,75

Świętokrzyski 6 6 6 4 5,5

Tatrzaoski 4 3 5 3 3,75

Ujście Warty 5 2 6 1 4,25

Wielkopolski 5 5 5 5 5

Wigierski 6 4 6 4 5

Wolioski 6 3 6 5 5 1 – na podstawie informacji zamieszczonych w ankietach

22

Ryc. 11. Średnia ocena funkcjonalności tras rowerowych – ranking parków narodowych

Przebieg tras rowerowych (pomysł, dobór punktów startowych, docelowych oraz pośrednich, długośd trasy) jest bardzo dobrze oceniany przez pracowników parków narodowych (ryc. 12.). Ponad 80% odpowiedzi wskazuje na odpowiedź bardzo dobrą i celującą. Brak ocen niedostatecznych i dopuszczających.

23

Ryc. 12. Ocena przebiegu tras rowerowych w opinii pracowników PN

Najbardziej krytycznie przebieg trasy rowerowych ocenił respondent z Gorczaoskiego PN (ocena dostateczna), najwyżej – ankietowani z PN: Bieszczadzkiego, Borów Tucholskich, Gór Stołowych, Kampinoskiego, Świętokrzyskiego, Wigierskiego oraz Wolioskiego. Przejezdnośd (wygoda, komfort, stan nawierzchni) tras rowerowych wytyczonych w parkach narodowych budzi największe zastrzeżenia wśród samych pracowników (ryc. 13.). Oceny są najbardziej zróżnicowane, chod 45% odpowiedzi przypada na ocenę bardzo dobrą. Najgorzej oceniana jest przejezdnośd tras rowerowych w PN Biebrzaoskim, Gorczaoskim i Ujście Warty. Z danych ankietowych wynika, że najwygodniejsze, najbardziej komfortowe, m.in. ze względu na stan nawierzchni, trasy rowerowe wytyczone są w Świętokrzyskim PN.

Ryc. 13. Ocena przejezdności tras rowerowych w opinii pracowników PN

Zdaniem pracowników PN trasy rowerowe są tak wytyczone, że umożliwiają turystom rowerowym odwiedzającym PN poznanie walorów przyrodniczych i kulturowych oraz krajobrazów charakterystycznych dla danego regionu kraju (ryc. 14.).

4%

14%

50%

32%

ocena 1 ocena 2 ocena 3 ocena 4 ocena 5 ocena 6

14%

23%

14%

45%

4%


24

Ryc. 14. Ocena atrakcyjności tras rowerowych w opinii pracowników PN

Zdecydowanie największa liczba odpowiedzi przypada na ocenę celującą (blisko 60% wszystkich). Tylko w Babiogórskim PN atrakcyjnośd tras rowerowych została oceniona na ocenę dostateczną, w trzech PN: Biebrzaoskim, Gorczaoskim i Karkonoskim ten element funkcjonalności (podlegający ocenie) został oceniony na ocenę dobrą (14% odpowiedzi).

Kolejnym ocenianym elementem było oznakowanie (wystarczające czy nie, drogowskazy, tablice informacyjne, mapy) (ryc. 15.). W opinii pracowników PN trasy rowerowe w polskich parkach narodowych są dobrze oznakowane (37% wszystkich odpowiedzi). Najgorzej oznakowane (ocena dostateczna) trasy rowerowe są w Tatrzaoskim i Biebrzaoskim PN, najlepsze (ocena celująca) – w PN: Bory Tucholskie, Gór Stołowych, Kampinoskim, Poleskim, Roztoczaoskim i Wigierskim.

Ryc. 15. Ocena oznakowania tras rowerowych w opinii pracowników PN

4%

14%

23%59%


9%

37%

27%

27%


25

W pytaniu 14 ankietowani byli proszeni o ocenę stopnia trudności tras rowerowych, mogli wybierad spośród trzech możliwych odpowiedzi: łatwe, średnie, trudne (ryc. 16.). Dla ułatwienia podano charakterystyki dwóch skrajnych stopni trudności tras rowerowych. trasy łatwe: nie wymagającego odpowiedniego przygotowania kondycyjnego, treningu, do pokonania na zwykłym rowerze, jednodniowe, krótkie, płaskie, o dobrej nawierzchni trasy trudne: trasy dla rowerzystów jeżdżących 2–3 razy w tygodniu, do pokonania na specjalnie przygotowanym rowerze (ogumienie), długie, kilkudniowe, na trasie liczne podjazdy, zły oraz zmienny stan nawierzchni: kamienie, błoto, koleiny

Ryc. 16. Ocena trudności tras w opinii pracowników PN

Najbogatszą ofertę tras rowerowych, ze względu na stopieo rowerach ich trudności przygotowano w Wolioskim PN; na jego terenie zgodnie z oceną respondenta znajdują się zarówno łatwe trasy rekreacyjne (rodzinne), trasy dla średniozaawansowanych cyklistów oraz dla wytrawnych rowerzystów. Najtrudniejsze trasy wytyczone zostały również w typowo górskich PN: Bieszczadzkim, Gorczaoskim, Tatrzaoskim oraz w PN Ujście Warty. Najłatwiejsze do pokonania trasy rowerowe wytyczono m. in. w Białowieskim, Biebrzaoskim, Ojcowskim, Pienioskim, Poleskim i Roztoczaoskim PN. W pytaniu 16 zapytano pracowników PN, co sprawia, że turyści rowerowi chętnie odwiedzają polskie parki narodowe (ryc. 17.). Spośród kilku wariantów odpowiedzi można było wskazad więcej niż jedną odpowiedź lub zaproponowad własną.

32%

50%

18%

łatwe

średnie

trudne

26

Ryc. 17. Pytanie 16: Co sprawia, że turyści rowerowi chętnie odwiedzają Park Narodowy?

Spośród wybieranych propozycji odpowiedzi największą popularnością cieszyły się walory przyrodnicze (31% odpowiedzi). Kolejne miejsca zajęły dogodny dojazd (20%) oraz walory kulturowe (16%). Ważnym czynnikiem, który jest brany pod uwagę przy wyborze parku narodowego jako miejsca docelowego wyprawy rowerowej są dobre opinie i rekomendacje znajomych oraz infrastruktura turystyczna (baza noclegowa, trasy turystyczne). Niewielki ruch turystycznych zdaniem respondentów biorących udział w badaniach nie jest istotnym czynnikiem (magnesem) przyciągającym turystów do odwiedzenia parku. Zdaniem zdecydowanej większości osób biorących udział w badaniu (aż 90% odpowiedzi) trasy rowerowe wytyczone na terenie parków narodowych znajdują swoje przedłużenie poza ich granicami. Tylko respondenci z Białowieskiego i Tatrzaoskiego PN uznali, że szlaki rowerowe nie mają połączenia z innymi wytyczonymi trasami poza ich granicami oraz strefą otuliny. W przypadku pozostałych PN szlaki te łączą się najczęściej ze szlakami rowerowymi o znaczeniu gminnymi i regionalnym, rzadziej zaś – krajowym lub międzynarodowym (chod i takie przypadki występują i dotyczą głównie parków górskich: Babiogórski, Pienioski, Karkonoski, Gór Stołowych).

2331%

1216%

45%

1520%

811%

912%

45%

walory przyrodniczewalory kulturoweniewielki ruch turystycznydogodny dojazddobrze przygotowana infrastruktura turystyczne (baza noclegowa, trasy turystyczne)dobra opinia i rekomendacje znajomychinne walory (jakie? wymieo)

27

Ryc. 18. Najczęściej wymieniane elementy zagospodarowania turystycznego tras rowerowych w skali całego kraju.

Ryc. 19. Pytanie 20: Czy liczba i długośd tras rowerowych pozwala na planowanie dłuższych niż jednodniowe wypraw rowerowych?

Stopieo zagospodarowania tras rowerowych jest w poszczególnych parkach narodowych bardzo zróżnicowany (ryc. 18.). Z analizy ankiet wynika, że najlepiej zagospodarowane trasy rowerowe znajdują się w Poleskim PN oraz Słowioskim PN. Turyści mogą tu poszerzyd swoją wiedzę o PN w oparciu o tablice informacyjne, skorzystad z miejsc parkingowych, wiat ogniskowych oraz innych atrakcji takich jak punkty bądź wieże widokowe lub kładek i mostów. W Karkonoskim i Tatrzaoskim PN oprócz typowego oznakowania tras rowerowych (lub tras pieszych przystosowanych do ruchu rowerowego) turyści nie mają do dyspozycji żadnych udogodnieo. W pozostałych parkach narodowych do głównych elementów

1617%

99%

1414%

1819%

1111%

88%

1313%

77%

22%

miejsca parkingowe wiaty ogniskowe drogowskazy z kilometrażem

tablice informacyjne kładki, mostki wieże widokowe

punkty widokowe inne (jakie? wymieo) nie ma żadnych

59%

41%tak

nie

28

zagospodarowania turystycznego należą: tablice informacyjne, miejsca parkingowe oraz drogowskazy z kilometrażem. Trasy rowerowe umożliwiają odwiedzenie muzeów, sal wystawowych oraz obiektów kulturowych np. latarnia morska (Wolioski PN). Zdaniem blisko 60% respondentów liczba oraz długośd tras rowerowych wytyczonych na terenie PN jest wystarczająca do planowania dłuższych (niż jednodniowe) wypraw rowerowych (ryc. 19.).

Ryc. 20. Pytanie 21: Czy trasy rowerowe są dostosowane dla rowerzystów z większym bagażem?

Zdaniem 67% pracowników PN trasy rowerowe są dostosowane do podróżowania z sakwami rowerowymi lub wózkami służącymi do przewożenia bagażu bądź dzieci (ryc. 20.). Wśród PN, których drogi nie nadają się do podróżowania z bagażem znajdują się m.in.: Biebrzaoski PN, PN Bory Tucholskie, Gorczaoski PN, Kampinoski PN, Słowioski PN, PN Ujście Warty oraz Wolioski PN. W 13 PN rowerzyści mają możliwośd pozostawienia rowerów w stojakach lub specjalnie przygotowanych miejscach. PN deklarują, że w najbliższym czasie przygotują stojaki rowerowe (np. w Gorczaoskim w 2012 roku). Spośród 13 PN posiadających stojaki rowerowe tylko 3 PN pobierają opłaty za korzystanie z nich. Są to: Bieszczadzki, Roztoczaoski i Słowioski PN. Ankietowani z 16 PN deklarują, że na terenie parku lub w jego najbliższym sąsiedztwie turyści nieposiadający własnego roweru mają możliwośd jego wypożyczenia na miejscu (na terenie Parku lub jego otulinie) w wypożyczalniach, u właścicieli kwater agroturystycznych i pensjonatów lub w hotelach. Poleski PN, PN Bory Tucholskie i PN Ujście Warty (20 rowerów do zajęd dydaktycznych) posiadają własne wypożyczalnie rowerów. Wszystkie PN w Polsce posiadają własne serwisy internetowe. Według nadesłanych odpowiedzi tylko 9 PN przygotowało specjalną podstronę (zakładkę) z informacjami na temat możliwości uprawiana turystyki rowerowej na terenie PN, opisy oraz mapy szlaków rowerowych, a także podstawowe zasady (przepisy) dotyczące możliwości poruszania się

67%

33%

tak

nie

29

rowerem po terenie Parku (ryc. 21.). Ocena jakości prezentowanych informacji znajduje się rozdziale 4.2.

Ryc. 21. Pytanie 25: Czy na stronie internetowej Parku znajduje się podstrona (zakładka) powstała specjalnie z myślą o turystach rowerowych, na której mogą oni znaleźd mapy i opisy szlaków rowerowych oraz

informacje na temat zasad poruszania się rowerem na terenie Parku?

W ciągu ostatnich 5 lat tylko 8 spośród 23 PN mogło pochwalid się wydawnictwami w postaci przewodników, folderów lub map, które przeznaczone są dla turystów rowerowych. Głównym wydawcą lub współwydawcą publikacji z zakresu turystyki rowerowej były PN: Biebrzaoski, Gór Stołowych, Kampinoski, Poleski, roztoczaoski, Ujście Warty, Wielkopolski i Wigierski. Wykaz literatury o turystyce rowerowej zamieszczono na koocu raportu w rozdziale 8. W pytaniu 27 (ryc. 22.) respondenci byli proszeni o odpowiedź na pytanie: Czy turyści poruszający się po wyznaczonych szlakach rowerowych przyczyniają się do degradacji środowiska na terenie Parku? Zdecydowana większośd ankietowych odpowiedziała, że turyści rowerowi raczej nie przyczyniają się do degradacji środowiska (ponad 70% odpowiedzi). Pięd osób biorących udział w badaniach uznało, że rowerzyści w znacznym (odpowiedź – zdecydowanie tak) lub w istotnym stopniu przyczyniają się do niszczenia środowiska (odpowiedź – raczej tak.).

39%

61%

tak

nie

30

Ryc. 22. Pytanie 27: Czy turyści poruszający się po wyznaczonych szlakach rowerowych przyczyniają się do degradacji środowiska na terenie Parku?

W kolejnym pytaniu (28) ankietowani proszeni byli o wskazanie głównych przyczyn niekorzystnego wpływu turystyki rowerowej na środowisko. Zdecydowanie najczęściej pojawiała się odpowiedź: rozjeżdżanie (co przyczynia się do erozji, zwłaszcza w parkach górskich) oraz zbaczanie z wyznaczonych szlaków (niszczenia wydm, poszerzanie wytyczonych ścieżek, tras), pozostawianie śmieci na szlaku, hałas, płoszenie ptaków i zwierząt. Największy udział w wytyczaniu i projektowaniu nowych szlaków mają pracownicy PN (47% odpowiedzi) oraz organizacje turystyczne, głównie PTTK (30% odpowiedzi). W projektowaniu tras rowerowych na terenie 5 PN (Białowieski, Biebrzaoski, Kampinoski, Roztoczaoski, Wielkopolski) brały udział organizacje pozarządowe np. WWF. W 6 PN (Bory Tucholskie, Drawieoski, Magurski, Ojcowski, Pienioski, Wielkopolski) trasy rowerowe powstały przy udziale samorządów lokalnych (gminnych lub powiatowych). Blisko 2/3 respondentów deklaruje, że PN aktywnie włączają się w działania promujące turystykę rowerową, powstawanie nowych tras rowerowych w najbliższym sąsiedztwie parku (na terenie gmin, powiatu). W 10 PN pozyskano środki unijne na opracowanie nowych lub remonty istniejących tras rowerowych. Tylko 6 PN (Biebrzaoski, Magurski, Narwiaoski, Roztoczaoski, Wigierski i Wolioski) planuje w najbliższym czasie rozwój sieci szlaków rowerowych w granicach PN. Nowe trasy rowerowe powstaną w ramach prac związanych z wytyczeniem trasy rowerowej w Polsce Wschodniej oraz w oparciu o drogi publiczne (gminne lub powiatowe) przebiegające w granicach PN. Na podstawie odpowiedzi udzielonych w ankietach można powiedzied, że na terenie ponad połowy PN (12 odpowiedzi) nie planuje się w najbliższych pięciu latach żadnych działao w zakresie rozwoju turystyki rowerowej innych niż wytyczanie nowych tras rowerowych.

4%

18%

4%

74%

zdecydowanie tak raczej tak trudno powiedzied

raczej nie zdecydowanie nie

31

Zdecydowana większośd ankietowanych jest zdania, że istniejąca sied tras rowerowych jest wystarczająca a jej dalsze zwiększenie mogłoby się przyczynid do degradacji środowiska (zachwiania równowagi ekologicznej ekosystemów). W nielicznych PN respondenci wskazywali, że planuje się: remonty tras rowerowych, budowę nowych stojaków rowerowych, wznowienie wydawnictw o tematyce rowerowej (np. Rowerem po WPN – Wigierski PN), przygotowanie nowej strony internetowej Parku (uzupełnienie informacji na temat turystyki rowerowej). Karkonoski Park Narodowy, który od kilku lat przyczynia się do rozwoju turystyki rowerowej poprzez wspieranie (patronowanie) i udostępnianie fragmentów obszaru Parku do organizacji ogólnopolskich imprez rowerowych (SUZUKI POWERADE MTB MARATON, MOUNTAIN MARATHON – wyścig kolarski na Śnieżkę, LECH BIKE FESTIVAL w Szklarskiej Porębie) podtrzymuje chęd uczestnictwa w ww. przedsięwzięciach w najbliższych latach.

32

4.2. Analiza serwisów internetowych

Tab. 6. Ocena użyteczności informacji o turystyce rowerowej zamieszczonych na stronach internetowych polskich parków narodowych

Park Narodowy Dział

Turystyka Zakładka (podstrona) dla

turystów rowerowych Opisy szlaków rowerowych Mapa sieci tras rowerowych

Regulamin udostępniania

Parku

Babiogórski Jest Brak Brak. Nie ma żadnej informacji na temat trasy wymienionej w ankiecie, czy też w zadaniach ochronnych

Jest, ale niestety nieczytelna (ogólna)

Jest

Białowieski Jest Brak Są, ale trzeba ich poszukad. Opisy niewystarczające

Brak Jest

Biebrzaoski Jest Jest. Informacje można znaleźd w zakładce Szlaki rowerowe

Ograniczone w większości przypadków do podania miejscowości przez które przebiega szlak. Podano stopieo trudności tras

Jest. Ogólna. Nie ma możliwości powiększenia fragmentów mapy.

Jest

Bieszczadzki Jest Jest. Informacje można znaleźd w zakładce Turystyka letnia, a następnie Turystyka rowerowa

Podano trasy dostępne dla rowerzystów. Określono ich długośd oraz kategorie dróg. Brak opisu tras

Brak. Można ściągnąd plik z trasami turystycznymi i ich przeglądanie w programie Google Earth. Niestety brak informacji, które trasy są przeznaczone dla rowerzystów (brak legendy)

Jest. Zarówno regulamin Parku jak i Regulamin korzystania z parkingu rowerowego

Bory Tucholskie Jest. Duży dział Edukacja i Turystyka

Jest. Informacje można znaleźd w zakładce Szlaki turystyczne

Opisy dwóch tras rowerowych. Dotyczą także obszaru poza granicami Parku. Bardzo ogólne

Mapa umożliwiająca podgląd przebiegu tras rowerowych w zakładce Geoportal PNBT

Jest

Drawieoski Jest Jest. Informacje można znaleźd w zakładce Szlaki rowerowe (Szlaki piesze)

Informacje ograniczają się do stwierdzenia, że po DPN można poruszad się rowerem po szlakach pieszych. Wycieczki rowerowe parkowymi duktami leśnymi mogą utrudniad brukowe i piaszczyste nawierzchnie. W zakładce szlaki piesze znajdziemy opisy szlaków wraz kilometrażem

Jest. Ogólna. Nie ma możliwości powiększania fragmentów mapy

Jest

Gorczaoski Jest Jest. Informacje można znaleźd w zakładce Szlaki turystyczne GPN, a

Podano opisy przebiegu szlaków rowerowych z kilku miejscowości. Brak charakterystyk szlaków. Zostały one

Interaktywna mapa Jest

33

następnie Szlaki rowerowe zamieszczone na interaktywnej mapie

Gór Stołowych Jest Jest. Informacje można znaleźd w zakładce Turystyka rowerowa

Zaprezentowano opisy 5 szlaków rowerowych znajdujących się w granicach PNGS. Podano kilometraż całkowite tras rowerowych


Regulamin dostępny na stronach BIP PNGS. Na stronie zamieszczono informacje o pierwszeostwie ruchu pieszego na odcinkach pokrywania się tras pieszych i rowerowych

Kampinoski Jest Nie ma zakładki Turystyka rowerowa, informacje można znaleźd w zakładce Szlaki turystyczne

Krótki opis kampinoskiego szlaku rowerowego. Podano przebieg oraz długośd głównej trasy oraz odcinków łącznikowych. Informacje na temat możliwych utrudnieo

Mapa do ściągnięcia w postaci pliku. Możliwośd powiększania w programach graficznych

Zamieszczono regulamin Parku oraz dodatkowo kodeks rowerzysty

Karkonoski Jest Jest. Informacje można znaleźd w zakładce Turystyka rowerowa

Podano trasy dostępne dla rowerzystów. Określono miejsca przez które biegnie trasa. Brak opisów.

Brak Jest

Magurski Jest Jest. Informacje można znaleźd w zakładce Szlaki rowerowe

Przedstawione opisy tras rowerowych gminy Krempna oraz szlaku turystycznego PTTK Jasło – „Na styku kultur”. Dołączono mapki

Interaktywna mapa na której nie ma zaznaczonych szlaków rowerowych.

Jest

Narwiański Jest. Chod na terenie Parku nie jest możliwe uprawianie turystyki rowerowej

Jest. Informacje można znaleźd w zakładce Szlaki rowerowe

Zamieszczono opisy tras rowerowych wytyczonych poza granicami Parku, w otulinie jak i poza nią


Regulamin dostępny na stronach BIP NPN

Ojcowski Brak. Jest dział Informacje turystyczne

Nie ma. nie ma żadnych informacji na temat turystyki rowerowej (szlaków itp.)

Brak opisów Jest. Ogólna. Nie ma możliwości powiększania fragmentów mapy. Zaznaczono przebieg szlaków turystycznych

Jest

34

Pienioski Brak. Jest dział Zasady zwiedzania PPN

Podstawowe informacje o szlakach rowerowych znajdują się w zakładce Szlaki turystyczne

Podano przebieg oraz długośd tras. Brak opisów szlaków

Jest rycina na której zaznaczono przebieg szlaków turystycznych. Brak legendy

Jest. W regulaminie znajduje się zapis, że „jazda na rowerze po szlakach pieszych jest zabroniona”

Poleski Jest. Duży dział Edukacja i Turystyka

Jest. Informacje można znaleźd w zakładce Szlaki rowerowe

Informacje na temat szlaków rowerowych przebiegających w pobliżu Parku. Bardzo ogólny opis ścieżki rowerowej „Mietiułka” znajduje się w zakładce ścieżki przyrodnicze


Zamieszczono regulamin Parku oraz regulamin wypożyczalni rowerów

Roztoczaoski Jest Jest. Specjalna zakładka Ścieżki, szlaki i trasy rowerowe RPN

Na stronie można odnaleźd szczegółowe informacje o dwóch trasach rowerowych: o trasie rowerowej do Florianki oraz o Centralnym rowerowym szlaku Roztocza

Jest mapa (słabej jakości) z zaznaczonymi szlakami rowerowymi

Jest (w dziale Wstęp i udostępnianie)

Słowioski Jest Brak zakładki Turystyka rowerowa. Jest zakładka Szlaki, w której znajduje się interaktywna mapa Parku z opisami miejsc, punktów na szlakach turystycznych

W zakładce Porady dla zwiedzających jest informacja, że dla turystów rowerowych udostępnione są szlaki piesze. Brak opisu tras

Jest interaktywna mapa z zaznaczonymi trasami turystycznymi. Dodatkowo jest też mapa topograficzna na stronie głównej Parku

Jest. Brakuje jednoznacznej informacji iż, rowerzyści mogą korzystad ze szlaków pieszych

Świętokrzyski Jest Jest. Informacje można znaleźd w zakładce Szlaki konne, rowerowe, drogi publiczne

Na stronie znajduje się wyłącznie informacja, że w ŚPN nie ma odrębnych szlaków rowerowych. Ruch rowerów dopuszczono na 2,5 km odcinku czerwonego szlaku pieszego Huta Szklana – Św. Krzyż. Jest to fragment szlaku rowerowego, którego zasadnicza częśd przebiega poza parkiem. Brak opisu trasy

Brak mapki z zaznaczonymi szlakami. Mapa Parku nie działa

Jest. W regulaminie jest zapis, że „ruch rowerowy oraz konny odbywa się tylko na wyznaczonych szlakach, bądź też odcinkach szlaków”

Tatrzaoski Jest. Główna zakładka Zwiedzaj, a następnie

Jest. Informacje można znaleźd w zakładce Turystyka rowerowa.

Na stronie zamieszczono szczegółowe opisy, w tym o nawierzchni i stopniu trudności tras. Dołączono ryciny przedstawiające profile tras rowerowych

Jest. Do ściągnięcia w postaci pliku PDF. Przebieg tras można oglądad również w interaktywnej mapie w zakładce GeoPortal Tatry - TPN

Brak. Zarządzenie Dyrektora TPN dotyczące m.in. ruchu rowerowego

35

Turystyka oraz szereg informacji dodatkowych np. o ograniczeniach ruchu rowerowego

znajduje się na stronie BIP TPN

Ujście Warty Jest Jest. Informacje można znaleźd w zakładce Trasy turystyczne

Informacje na temat ścieżki przyrodniczej „Na dwóch kółkach przez Polder Północny” są zamieszczone w dziale Edukacja

Jest rycina przedstawiająca w schematyczny sposób przebieg ścieżki przyrodniczej wraz z miejscami przystanków

Jest

Wielkopolski Jest Jest zakładka Trasy turystyczne

Na stronie nie ma żadnych informacji na temat tras udostępnianych rowerzystom (chod ich długośd przekracza 70 km)

Jest interaktywna mapa, na której jest możliwości podglądu przebiegu tras rowerowych

Jest, ale nie ma tu żadnych zapisów odnoszących się bezpośrednio do turystów rowerowych

Wigierski Brak. Jest dział Przewodniki, gdzie znajdują się informacje o trasach turystycznych

Nie ma zakładki na temat turystyki rowerowej; informacji o trasach rowerowych trzeba szukad np. w praktycznym przewodniku

Na stronie można odnaleźd informacje o trasach rowerowych wytyczonych w granicach Parku, przebiegających przez teren Parku oraz o tzw. drogach rowerowych

Są pojedyncze ryciny, dośd ogólne (np. do trasy wokół Wigier)

Jest. W regulaminie (zamieszczonym na stronach BIP WPN) stosuje się określenie turystyka lądowa

Wolioski Jest Informacje o turystyce rowerowej można znaleźd w zakładce Pozostałe formy turystyki aktywnej w WPN

W Wolioskim PN nie ma specjalistycznych ścieżek rowerowych, ich rolę pełnią częściowo trasy piesze (zamieszczone są szczegółowe opisy trzech tras) oraz dwie trasy rowerowe zlokalizowane na terenie Nadleśnictwa Międzyzdroje. W najbliższym czasie planuje się otwarcie nowego szlaku rowerowego „Wokół Zalewu Szczecioskiego”, który będzie częściowo przebiegał przez obszary WPN

Brak Brak. Na stronach BIP znajduje się zarządzenie dyrektora Parku 9/2010, w nim podano szlaki, na których możliwy jest ruch rowerowy

36

Tab. 7. Zestawienie wyników oceny użyteczności treści o turystyce rowerowej

Park Narodowy

Zakładka (podstrona) dla

turystów rowerowych

Opisy tras rowerowych

Mapy tras rowerowych

Regulamin udostępniania

Parku

Suma punktów

Uwagi

Babiogórski 1 0 2 2 5

Białowieski 1 3 (+0,5) 1 2 7,5 Zamieszczono praktyczne porady dla turysty

Biebrzaoski 2 2 1 2 (-0,5) 6,5 W regulaminie nie ma odniesienia do turystyki rowerowej

Bieszczadzki 1 2 0 (+0,5) 2 5,5 Brak mapy, istnieje możliwośd ściągnięcia pliku z przebiegiem szlaków turystycznych. Do obejrzenia w programie Google Earth

Bory Tucholskie 1 2 3 2 8

Drawieoski 2 1 (+0,5) 1 2 6,5 Brak opisów tras rowerowych, ale na stronie jest mowa o udostępnieniu tras pieszych. Dodatkowe punkty za opisy tras pieszych

Gorczaoski 1 2 (+0,5) 2 (-0,5) 2 (+0,5) 7,5 Na stronie zamieszczono informacje o możliwości organizowania dłuższych wycieczek rowerowych w oparciu o szlaki gminne znajdujące się poza granicami Parku oraz wybrane przepisy dotyczące turystyki rowerowej z regulaminu Parku. W opisach szlaków na mapie interaktywnej brak informacji o trasach rowerowych

Gór Stołowych 2 3 1 (+0,5) 1 (+0,5) 8 Czytelna rycina z zaznaczonymi szlakami rowerowymi. Zamieszczono wybrane przepisy dotyczące turystyki rowerowej z regulaminu Parku

Kampinoski 1 2 (+0,5) 2 2 (+0,5) 8 Zamieszczono praktyczne porady oraz informacje o możliwych utrudnieniach podczas pokonywania tras na rowerze oraz wybrane przepisy dotyczące turystyki rowerowej z regulaminu Parku

Karkonoski 2 1 0 2 (+0,5) 5,5 Zamieszczono wybrane przepisy dotyczące turystyki rowerowej z regulaminu Parku. Ocenę strony internetowej obniża brak mapy lub ryciny z przebiegiem chociażby tras turystycznych. Na stronie Parku znajduje się dużo informacji na temat GIS

Magurski 2 2 2(-0,5) 2 7,5 Nie zaznaczono przebiegu tras rowerowych na interaktywnej mapie

37

Narwiański 1 2 1 1 5

Ojcowski 1 0 1 2 4

Pienioski 1 2 1 2 6

Poleski 2 (-0,5) 2 1 2 (-0,5) 6 W zakładce Szlaki rowerowe regionu lubelskiego nie wspomniano o rowerowej ścieżce przyrodniczej. Jej opis umieszczono w zakładce ścieżki przyrodnicze. W regulaminie nie ma odniesienia do turystyki rowerowej

Roztoczaoski 2 3 (-0,5) 1 2 7,5 Brak opisów wszystkich tras rowerowych

Słowioski 1 2 2 2 (-0,5) 6,5 Na mapie zaprezentowano opisy szlaków i miejsc, przez które przebiegają trasy turystyczne. Brak jednoznacznej informacji, że mogą z nich korzystad zarówno turyści piesi jak i rowerowi. W regulaminie nie ma odniesienia do turystyki rowerowej

Świętokrzyski 2 2 2 2 (+0,5) 8,5 Zamieszczono wybrane przepisy dotyczące turystyki rowerowej z regulaminu Parku

Tatrzaoski 2 3 (+0,5) 3 1 (+0,5) 10 Zamieszczono praktyczne porady dla turysty rowerowego. Możliwośd podglądu tras rowerowych na GeoPortal Tatry – TPN. Istnieje możliwośd ściągnięcia mapy w postaci pliku graficznego

Ujście Warty 2 (-0,5) 3 1 2 7,5 Sposób dotarcia do opisu ścieżki przyrodniczej udostępnionej dla rowerzystów jest skomplikowany

Wielkopolski 0 0 2 2 (-0,5) 3,5 W regulaminie nie ma odniesienia do turystyki rowerowej

Wigierski 0 3 1 1 (-0,5) 4,5 W regulaminie nie ma odniesienia do turystyki rowerowej. W regulaminie używa się dwóch określeo: turystyka lądowa i turystyka wodna

Wolioski 2 (-0,5) 2 0 1 4,5

38

Ryc. 23. Ranking stron internetowych parków narodowych pod kątem użyteczności treści o turystyce rowerowej

39

5. Zestawienie tras rowerowych udostępnionych w celach turystycznych zamieszczonych w zadaniach ochronnych PN (ZAŁĄCZNIK NR 5) (na podstawie materiałów zamieszczonych na stronach internetowych lub uzyskanych z MŚ – wersja oryginalna)

Szlaki turystyczne rowerowe wyznaczone dla ruchu rowerowego wymienione w zadaniach ochronnych parków narodowych w 2011 roku

(dla kilku parków informacje dotyczą roku 2010)

1. Babiogórski

L.p. Obszary udostępniane Sposoby udostępniania Maksymalna liczba osób mogących przebywad jednocześnie w danym

miejscu

3 Szlak niebieski na odcinku: granica Parku na Hali Śmietanowej – Gubernasówka – granica Parku

Szlaki turystyczne rowerowe, wyznaczone dla ruchu rowerowego

Nie wprowadza się ograniczenia1

1 Ze względu na odpowiedni stan nawierzchni szlaków turystycznych i infrastruktury turystycznej istniejący ruch turystyczny nie powoduje zagrożeo uzasadniających wprowadzenie ograniczeo, grupy zorganizowane są zobowiązane do zwiedzania pod kierunkiem przewodnika turystycznego posiadającego licencję Parku, przy czym liczba osób zwiedzających nie może przekraczad 35 na jednego przewodnika.

2. Białowieski

Lp. Obszary udostępniane Sposoby udostępniania Maksymalna liczba osób mogących przebywad jednocześnie w danym

miejscu

4 Obręb Ochronny Hwoźna po oznakowanych szlakach turystycznych i rowerowych oraz ścieżkach edukacyjnych

500 osób

3. Biebrzaoski


miejscu

12 Szlak rowerowy żółty Rajgród – Leśniczówka Grzędy ŁO – 7001 y Obwód Ochronny Grzędy Obręb Wólka Piaseczna- Łąki różnych wsi, Woźnawieś

Indywidualnie i w grupach do 25 osób 50

13 Szlak rowerowy zielony Grajewo – Osowiec – Trzcianne Obręb Ochronny Kapice i Osowiec


40

Obręb Osowiec Obręb Downary

14 Międzynarodowy szlak rowerowy „Euro Velo”, R – 11 Obwód Ochronny Tajno Obręb Wólka Piaseczna – Łąki różnych wsi


15 Szlak rowerowy niebieski Gugny – Trzcianne Obwód Ochronny Werykle Obręb Gumny


16 Szlak rowerowy niebieski Osowiec - Korycin Obwód Ochronny Osowiec i Kopytkowo BK – 7006 – n (niebieski)


4. Bieszczadzki


miejscu

10 Szlaki rowerowe Drogi publiczne w granicach Bieszczadzkiego Parku Narodowego relacji: 1. Bereżki – Ustrzyki Górne – Berehy Górne – Wetlina 2. Berehy Górne – Nasiczne 3. Ustrzyki Górne – Wołosate 4. Tarnawa – Bukowiec 5. Nasiczne – Przysłup Caryoski Trasa Bukowiec – Beniowa – Bukowiec Trasa Tarnawa - Dźwiniacz

Droga wojewódzka Droga powiatowa Droga wojewódzka Droga powiatowa Droga gminna

1000

41

5. Bory Tucholskie (2007)


miejscu

1 Szlak rowerowy niebieski Po szlakach Parku można poruszad się przez cały rok od świtu do zmierzchu. Grupy zorganizowane muszą poruszad się z przewodnikiem. Dopuszcza się również turystykę indywidualną bez przewodników

25

2 Szlak rowerowy czarny 25

6. Drawieoski


miejscu

15 Odcinek szlaku żółtego dookoła jezior drawieoskich Cały rok, od świtu do zmierzchu, do ruchu pieszego, rowerowego i narciarskiego

60

16 Odcinki szlaku czerwonego Drawno – Stare Osieczno 60

17 Odcinki szlaku żółtego Osieczno – Jagoda 60

18 Szlak żółty Głusko – Pustelnia 60

19 Szlak czarny Jezioro Głuche – osada Ostrowiec 120

20 Odcinki szlaku niebieskiego Jagoda – Stara Huta 60

21 Odcinki szlaku czerwonego Załom – Martew 60

22 Odcinki szlaku niebieskiego Miradz – Dolina Płocicznej 120

23 Szlak niebieski Moczele – Jezioro Ostrowiec 60

24 Odcinek szlaku niebieskiego Martwica – Krępa Krajeoska 60

25 Odcinek szlaku zielonego Zatom – Międzybór 60

7. Gorczaoski


miejscu

25 Szlak rowerowy: Potasznia – Pasieka – Hucisko – Koninki

Poruszanie się rowerem 3 osoby/1 km długości szlaku 26 Szlak rowerowy: Koninki – Hucisko – dolina potoku Turbacz – Czarne Błota

27 Szlak rowerowy: Stare Wierchy – Turbacz – Zielenica – granica Parku

28 Szlak rowerowy: Rzeki – Trusiówka – Jaworzyna Kamieniecka – Polana

42

Gabrowska

29 Szlak rowerowy: Tobołów – Kopana Droga – Polana Młynarska

30 Szlak rowerowy : Koninki – Hucisko – dolina Olszowego potoku – Tobołów – Poręba Wielka

31 Szlak rowerowy: Rzeki – Papieżówka – przełęcz Borek – Brukowana Droga – Potasznia

8. Gór Stołowych


miejscu

7 Szlak rowerowy „Szczeliniec”: łączna długośd 24 km – kolor zielony Obwód Ochronny Czerwona Woda, Szczeliniec

Turystyka rowerowa, narciarska, trasa biegowa

40 osób

8 Szlak rowerowy „TGM”: długośd na obszarze Parku 3,6 km Obwód Ochronny Bukowina

40 osób

9 Szlak rowerowy „Rtyne – Karłów”: długośd w obszarze Parku 7,2 km – kolor czerwony Obwód Ochronny Bukowina, Czerwona Woda

40 osób

10 Szlak rowerowy łącznikowy, długośd w obszarze Parku 5,0 km – kolor żółty Obwód Ochronny Bukowina

40 osób

11 Trasa rowerowa „Ściany” – biegnie drogami publicznymi na obszarze PNGS – długośd w obszarze Parku 13,5 km – kolor czerwony Obwód Ochronny Szczeliniec

40 osób

9. Kampinoski


miejscu

3 Szlaki rowerowe dla turystyki rowerowej Obszar Parku, przez który przebiegają szlaki. Szlaki długości 220 km

2000

43

10. Karkonoski


miejscu

14 szlak turystyczny niebieski: Przesieka-Przełęcz Karkonoska, długośd 799 m turystyka piesza, narciarska i rowerowa; 70

18 szlak turystyczny czerwony: Wodospad Kamieoczyka – Śląski Dom - Orlinek (Główny Szlak Sudecki im. M. Orłowicza) od Granicznej Łąki do Śląskiego Domu – szlak przyjaźni polsko-czeskiej, długośd 27333 m

turystyka piesza i narciarska, rowerowa i konna na odcinku: Orlinek – Schronisko Nad Łomniczką (długośd 3277 m);

1500

35 I droga (od potoku Sopot do potoku Brocz), długośd 3556 m turystyka rowerowa, narciarska, konna 60

36 droga Urszuli: granica KPN – most na Łomniczce, długośd 1699 m turystyka rowerowa, narciarska, konna 10

11. Magurski

Lp. Obszary udostępniane Sposoby udostępniania

Maksymalna liczba osób mogących

przebywad jednocześnie w danym

miejscu

10 Szlak rowerowy: Krempna – Huta Krempska – Krempna – długośd 3 km Obręb Ochronny Krempna

Przejazd rowerem w porze dziennej 20

12. Narwiaoski Brak tras rowerowych 13. Ojcowski Brak tras rowerowych 14. Pienioski


miejscu

7 Szlak turystyczny zielony: Krościenko – przełęcz Sosnów, o długości 1,9 km Ruch pieszy oraz rowerowy na odcinku drogi do Krasu w oddziałach 4, 5, w porze dziennej tj. od godziny przed wschodem do godziny po zachodzie słooca

Bez limitu

44

8 Szlak turystyczny czerwony: Szczawnica – przejście graniczne, o długości 0,8 km

Ruch pieszy oraz rowerowy w porze dziennej tj. od godziny przed wschodem do godziny po zachodzie słooca

Bez limitu

15. Poleski


miejscu

3 Ścieżka rowerowa „Mietiułka” Przejazd grup i indywidualnych zwiedzających po wyznaczonej trasie ścieżki

Grupy do 40 osób

16. Roztoczaoski


miejscu 12 Trasa rowerowa Zwierzyniec – Florianka – Górecko Stare Turystyka piesza, rowerowa, konna,

indywidualnie i w grupach (10-52 osób) nieczytelne

13 Szlak krawędziowy Roztocza Turystyka piesza, indywidualna i grupowa z możliwością przejazdów rowerami na całej długości

200

14 Szlak centralny Roztocza Turystyka piesza, indywidualna i grupowa z możliwością przejazdów rowerami

360

15 Szlak partyzancki Turystyka piesza, indywidualna i grupowa z możliwością przejazdów rowerami

200

17. Słowioski


miejscu

8 Szlak turystyczny czerwony: Łeba – Rowy Szlak pieszy wykorzystywany również jako rowerowy, miejsce postoju rowerów przed Wydma Łacką

4600 osób/doba

9 Szlak zielony: Rowy – brzeg morski – jezioro Dołgie Małe Szlak pieszy wykorzystywany również jako rowerowy

260 osób/doba

10 Szlak zielony: Łeba – brzeg morski – Wydma Łącka 260 osób/doba

45

11 Szlak żółty: Łeba – Gardna Wielka 1350 osób/doba

12 Szlak niebieski: Obwód Ochronny Smołdzioski Las, brzeg morski 900 osób/doba

13 Szlak niebieski: Rowokół 300 osób/doba

14 Szlaki czarne (2): Rowy – brzeg morza 260 osób/doba

15 Szlaki czarne (2): Rąbka – brzeg morza 260 osób/doba

16 Szlak czarny: Smołdzino – brzeg morza 400 osób/doba

17 Szlak rowerowy dwukierunkowy: Łeba – Rąbka 230 rowerów jednocześnie

18. Świętokrzyski


miejscu

1 Szlak czerwony Święta Katarzyna – Trzcianka Turystyka piesza, ścieżki poznawcze, dozwolone wprowadzanie psów na smyczy; na odcinku Huta Szklana – Łysa Góra przewozy zaprzęgami konnymi i kolejką ekologiczną oraz turystyka rowerowa i samochodowa

3000

19. Tatrzaoski


miejscu

1 Udostępnione szlaki dla turystyki pieszej, narciarskiej i rowerowej Turystyka piesza, rowerowa, narciarska Szlaki piesze i rowerowe – 28000; szlaki narciarskie - 300

20. Ujście Warty


miejscu

1 Drogi udostępnione na terenie O.O. Polder Północny, łącznie około 8,8 km

Turystyka piesza i rowerowa, ruch samochodowy

100

2 Drogi udostępnione na terenie O.O. Chyrzyno, łącznie około 16 km Turystyka piesza i rowerowa 200

3 Drogi udostępnione na terenie O.O. Słoosk, łącznie około 4,8 km Turystyka piesza i rowerowa 50

46

21. Wielkopolski


miejscu

13 Ścieżka rowerowa Kątnik – Puszczykowo – Puszczykówko – Jeziory

ogólnodostępna nie określa się

14 Ścieżka rowerowa Mosina – Stęszew – Mirosławki

15 Ścieżka rowerowa po gminie Komorniki „Pętla Papieska”

16 ścieżka rowerowa nr 1: Luboo – most na Warcie w Rogalinku

17 ścieżka rowerowa nr 2: Luboo Lasek – Niwka kanał Mosioski

18 ścieżka rowerowa nr 3: Komorniki - Kątnik

19 ścieżka rowerowa nr 4: Puszczykowo - Puszczykówko

20 ścieżka rowerowa nr 5: Puszczykówko - Komorniki

21 ścieżka rowerowa nr 6: „betonówka” – kościół w Puszczykowie

22 ścieżka rowerowa nr 7: Leśniczówka Wiry – Puszczykowo

23 ścieżka rowerowa nr 8: Jeziory - Wiry

24 ścieżka rowerowa nr 9: Stęszew - Jeziory

25 ścieżka rowerowa nr 10: Dębienko - Jarosławiec

26 ścieżka rowerowa nr 10a: Wypalanki – J. Jarosławieckie 27 ścieżka rowerowa nr 11: Dymaczewo Stare - Rosnówko

28 ścieżka rowerowa nr 12: Krosinko - Górka

29 ścieżka rowerowa nr 13: Górka – Mosina Pożegowo

30 ścieżka rowerowa nr 13a: Pożegowo – szosa z Puszczykówka do Jezior

31 ścieżka rowerowa nr 13b: Puszczykówko – Mosina Pożegowo

32 ścieżka rowerowa –„Nadwarciaoski Bór Sosnowy” – Puszczykowo Puszczykówko

22. Wigierski


miejscu

47

1 5 ścieżek edukacyjnych, 18 szlaków pieszych i rowerowych, drogi publiczne i wybrane drogi wewnętrzne (łączna długośd 245,4 km), wraz z infrastrukturą towarzyszącą

1) Dostępne cały rok od wschodu do zachodu Słooca. Uczestnicy kuligów mogą przebywad również po zachodzie Słooca. 2) Dostępne dla grup zorganizowanych i turystów indywidualnych. Obecnośd przewodnika nie jest wymagana. 3) Postój pojazdów z napędem spalinowym może odbywad się wyłącznie na oznakowanych parkingach. 4) Biwakowanie dozwolone jest wyłącznie na polach biwakowych wskazanych przez dyrektora Parku. 5) Psy należy prowadzid wyłącznie w kagaocu i na smyczy. 6) Palenie ognisk oraz używanie źródeł światła o otwartym płomieniu jest dozwolone w wyznaczonych miejscach na polach biwakowych oraz urządzonych miejscach odpoczynku. w okresie zalegania pokrywy śnieżnej w trakcie kuligów dopuszcza się palenie ognisk i używanie pochodni w innych miejscach, po uzgodnieniu ich lokalizacji i terminu z miejscowym leśniczym. W okresach najwyższego (trzeciego) stopnia zagrożenia pożarowego lasów obowiązuje całkowity zakaz palenia ognisk i wyrobów tytoniowych oraz używania otwartego płomienia. 7) Organizowanie imprez rekreacyjno-sportowych liczących więcej niż 40 uczestników, wymaga uzgodnienia z Dyrektorem Parku

13500

23. Wolioski


miejscu

1 Obwody ochronne: Wapnica, Wicko, Międzyzdroje Szlak turystyczny pieszy i rowerowy Karnocice – Międzyzdroje (niebieski)

200

2 Obwody ochronne: Międzyzdroje, Wisełka Szlak turystyczny pieszy i rowerowy Międzyzdroje - Wisełka – Świętouśd (czerwony)

400

3 Obwody ochronne: Międzyzdroje Szlak turystyczny pieszy i rowerowy – łącznikowy (czarny) Kawcza Góra - Kwaskowo

120

48

6. Podsumowanie i wnioski Dojazd na rowerze jest możliwy do granic wszystkich parków narodowych po oznakowanych trasach rowerowych lub nieoznakowanymi drogami publicznymi. Ruch rowerowy po terenie Parku jest możliwy po oznakowanych szlakach rowerowych lub pieszych (dopuszczonych do ruchu rowerowego) we wszystkich PN oprócz Narwiaoskiego. W PN: Drawieoskim, Pienioskim, Słowioskim, Świętokrzyskim, Ujście Warty, Wigierskim i Wolioskim ruch rowerowy odbywa się po szlakach pieszych (które częściowo lub w całości zostały dopuszczone do ruchu rowerowego). Niestety nie uzyskano informacji czy na trasach pieszych wprowadzono dodatkowe oznaczenia stosowane do znakowania tras rowerowych. Na terenie PN rowerzyści mogą korzystad z dróg publicznych (gminnych, powiatowych i wojewódzkich) przecinających ich granice. Niektóre PN traktują te drogi jako szlaki rowerowe; są one oznakowane w dodatkowy sposób (Wigierski). Ruch rowerowy może byd ograniczany decyzją dyrektora PN. W Białowieskim PN dyrektor lub upoważniony pracownik może zezwolid na wjazd 10 rowerów na teren Obrębu Ochronnego Szerganowo (trasa do Dębu Jagiełły). Z tego prawa korzysta się także w Babiogórskim, Bieszczadzkim, Karkonoskim, Roztoczaoskim i Świętokrzyskim PN. Liczba tras rowerowych oraz ich długośd utrzymuje się od kilku lat na stałym poziomie. Do likwidacji bądź zamknięcia tras rowerowych doszło tylko w Karkonoskim PN. Łączna długośd tras rowerowych i pieszych (dopuszczonych do ruchu rowerowego) wg informacji przekazanych w ankietach wynosi 1315 km. Liczba i długośd tras rowerowych jest bardzo zróżnicowana w poszczególnych PN. Średnia długośd tras rowerowych, z których mogą korzystad rowerzyści w polskich parkach narodowych wynosi 59,8 km. Gęstośd tras rowerowych waha się od 0,02 (Magurski PN) do 1,80 km/km2 (PN Bory Tucholskie). Średnia gęstośd tras rowerowych w parkach narodowych wynosi 0,42 km/km2. W PN Kampinoskim, Wigierskim, Słowioskim, Drawieoskim oraz Bory Tucholskie sied tras rowerowych pozwala turystom rowerowym organizację wielu wycieczek i/lub kilkudniowego pobytu. Turyści odwiedzający Babiogórski, Białowieski, Karkonoski, Magurski, Pienioski, Świętokrzyski i PN Ujście Warty mają do dyspozycji bardzo krótkie odcinki tras rowerowych (do 30 km). W wymienionych parkach narodowych trudno zorganizowad wyprawę rowerową trwającą dłużej niż 1 dzieo. Trasy rowerowe wytyczone w parkach narodowych znajdują swoje przedłużenie poza jego granicami. PN mogą byd traktowane jako ważny punkt na trasie dłuższej wyprawy rowerowej. PN w swojej ofercie turystycznej proponują rowerzystom zarówno łatwe trasy rekreacyjne (rodzinne), trasy dla średniozaawansowanych oraz dla wytrawnych rowerzystów. Ponad 50% tras w opinii respondentów to trasy o średnim stopniu trudności. Poziom zagospodarowania turystycznego tras rowerowych jest bardzo zróżnicowany. W Karkonoskim i Tatrzaoskim PN rowerzysta oprócz oznakowania tras nie znajdzie żadnych udogodnieo. Z kolei w Poleskim lub Słowioskim PN do dyspozycji cyklistów są tablice informacyjne, miejsca parkingowe, wiaty ogniskowe oraz wiele innych atrakcji jak punkty, czy wieże widokowe. W pozostałych PN trasy wyposażane są przede wszystkim w: tablice informacyjne, miejsca parkingowe (odpoczynku) oraz drogowskazy z kilometrażem. W ponad połowie PN przygotowano z myślą o rowerzystach specjalne stojaki rowerowe (cześd PN, np. Gorczaoski, deklaruje ustawienie stojaków w najbliższym czasie). Tylko w 3 PN za korzystanie z nich trzeba dodatkowo płacid. Miłośnicy turystyki rowerowej nie dysponujący własnymi rowerami mogą je wypożyczyd w kwaterach agroturystycznych, pensjonatach, hotelach lub specjalnych wypożyczalniach, które są zlokalizowane na terenie

49

parku lub w bezpośrednim jego sąsiedztwie. PN: Poleski, Bory Tucholskie i Ujście Warty posiadają własne wypożyczalnie rowerów. Respondenci z 6 PN (Biebrzaoskiego, Gór Stołowych, Narwiaoskiego, Poleskiego, Wigierskiego, Wolioskiego) przyznali, że na terenie ich parku nie ma żadnych przepisów, które regulowałyby możliwośd poruszania się na rowerze. Pomimo obowiązującego nakazu poruszania się po terenie parku wyłącznie po oznakowanych szlakach turystycznych zdarzają się przypadki łamania tego przepisu. Chod większośd PN przyznaje się do informowania turystów (głównie z pośrednictwem tablic informacyjnych na których zamieszczono przepisy regulaminu Parku) o obowiązujących przepisach odnotowuje się przypadki wjazdu rowerem na szlaki przeznaczone dla ruchu pieszego. Inne zarzuty najczęściej stawiane rowerzystom przez Straż Parku to: nadmierna prędkośd jazdy, nieustępowanie pierwszeostwa turystom pieszym, wjazd na teren rezerwatów lub obszarów ochrony ścisłej, rozjeżdżanie dróg poza szlakami, wjeżdżanie na wydmy. Generalnie jednak zdaniem respondentów rowerzyści respektują przepisy obowiązujące na terenie PN. Turyści rowerowi łamiący przepisy obowiązujące na terenie parku narodowego, o ile zostaną przyłapani na gorącym uczynku, zostają wylegitymowani, po czym najczęściej pouczeni przez Straż Parku. Liczba pracowników Straży Parku jest bardzo mała (99 osób – wg Ochrona Środowiska 2010) i nie pozwala z pewnością na podejmowanie szybkich interwencji i skuteczne łapanie turystów łamiących przepisy. Na terenie większości parków narodowych nie prowadzi się monitoringu ruchu rowerowego. Tylko dwa zadeklarowały prowadzenie takiego monitoringu, chod liczby rowerzystów przez nie podawane wydają się byd niewiarygodne (pochodzą prawdopodobnie ze sprzedaży biletów parkingowych – za pozostawienie rowerów). Korzystanie z tras rowerowych w większości polskich PN nie jest dodatkowo płatne, chod w ankietach respondenci przypominają o obowiązku wykupienia karty wstępu do Parku (która przez turystę najczęściej utożsamiana jest z koniecznością opłacenia wstępu do obiektu np. muzeum). Pracownicy PN generalnie dobrze ocenią funkcjonalnośd (przebieg, atrakcyjnośd, przejezdnośd i oznakowanie) tras udostępnionych do ruchu rowerowego. Najlepszą ocenę trasom rowerowym wystawili pracownicy PN: Gór Stołowych, Poleskiego; najsłabszą zaś PN: Gorczaoskiego, Biebrzaoskiego i Tatrzaoskiego. Spośród czterech ocenianych elementów przejezdnośd (wygoda, komfort, stan nawierzchni) tras rowerowych wytyczonych w parkach narodowych budzi największe zastrzeżenia wśród samych pracowników. Najwyższą ocenę za przejezdnośd wystawił tylko pracownik Świętokrzyskiego PN. (w parku tym jest tylko 1 trasa rowerowa o długości 2,5 km, w całości wytyczona po drodze o nawierzchni asfaltowej). Najgorzej (ocena dopuszczająca) oceniana jest przejezdnośd tras rowerowych w PN Biebrzaoskim, Gorczaoskim i Ujście Warty. Pomimo złej oceny przejezdności tras rowerowych większośd respondentów (67% odpowiedzi) jest zdania, że nawet przy licznych utrudnieniach (piasek, błoto, woda), na które mogą natrafid rowerzyści na szlakach, nie powinni mied trudności większych kłopotów z ich pokonaniem nawet gdy podróżują z bagażem (sakwy lub wózek). Mniejsze kontrowersje budzi sposób oznakowania tras. Najgorzej są oznakowane trasy rowerowe w Biebrzaoskim i Tatrzaoskim PN; w pozostałych oznakowanie jest oceniane wysoko (54% odpowiedzi przypada na oceny bardzo dobrą i celującą). Przebieg i atrakcyjnośd tras są najlepiej oceniane (zdecydowanie

50

przeważają oceny celujące i bardzo dobre). Najsłabszą ocenę (dostateczną) za przebieg wystawił pracownik Gorczaoskiego PN, za atrakcyjnośd – Babiogórskiego PN. Trasy rowerowe w PN cieszą się popularnością wśród turystów rowerowych gdyż są wytyczone na terenach o wybitnych walorach przyrodniczych (30% odpowiedzi) i kulturowych (15%). Ważnym czynnikiem, który jest brany pod uwagę przy wyborze parku narodowego jako miejsca docelowego wyprawy rowerowej są: dogodny dojazd (21%), dobra opinia i rekomendacja znajomych oraz zagospodarowanie turystyczne (baza noclegowa, trasy turystyczne). Nieco dziwi fakt, że niewielki ruch turystyczny, zdaniem pracowników PN nie jest, magnesem przyciągającym turystów do odwiedzenia parku. Każdy polski park narodowy posiada własną stronę internetową, na której prezentowane są informacje na temat udostępniania turystycznego Parku, w tym możliwości uprawiania turystyki rowerowej. Poziom merytoryczny, jak i sposób prezentacji informacji dla rowerzystów jest bardzo zróżnicowany. Zdaniem 9 osób wypełniających ankiety ich portale internetowe posiadają specjalnie przygotowaną zakładkę na temat turystyki rowerowej (PN: Białowieski, Biebrzaoski, Drawieoski, Gór Stołowych, Kampinoski, Karkonoski, Magurski, Roztoczaoski i Tatrzaoski). Z przeprowadzonej przeze mnie całościowej oceny stron internetowych PN w zakresie turystyki rowerowej wyłania się nieco inny obraz. Bardzo często parki narodowe przyznające się do posiadania zakładki o tematyce rowerowej prowadzą je w taki sam sposób jak pozostałe, które uważają że nie posiadają stron powstałych specjalnie z myślą o rowerzystach. Należy podkreślid, że z punktu widzenia turysty rowerowego poziom ten nie jest dobry. Bardzo często zdarzają się przypadki, że informacji o możliwości uprawiania turystyki rowerowej musimy poszukad np. pod hasłem trasy rowerowe lub szlaki rowerowe). Nieliczne parki prezentują na swoich stronach opisy oraz mapy tras rowerowych. Najczęściej informacje o trasie rowerowej ograniczają się do podania jej przebiegu (poprzez podanie nazw miejscowości lub punktów godnych odwiedzenia, przez które szlak został poprowadzony). Tylko na kilku stronach internetowych znajduje się jasna deklaracji, czy na terenie PN można poruszad się na rowerze czy też nie, w jakim zakresie, w jakich miejscach, po jakich drogach. Na stronach internetowych np. PN Karkonoskiego, Gorczaoskiego, Tatrzaoskiego i Gór Stołowych umieszczono jedno lub parę/kilka zdao, które w jednoznaczny sposób wyjaśniają zasady udostępniania terenu parku dla rowerzystów:

„Turystyka rowerowa w Karkonoskim Parku Narodowym dopuszczona jest wyłącznie na oznakowanych odcinkach tras”

„Prosimy pamiętad, że na terenie Parku dopuszczona jest wyłącznie turystyka rowerowa

indywidualna tzn. do 5 rowerów i może odbywad się tylko po dopuszczonych do ruchu rowerowego szlakach. Trasy rowerowe w Gorczaoskiego PN należą do trudnych i wymagają

odpowiednich umiejętności”

„Turystykę rowerową w Tatrzaoskiego PN można uprawiad tylko na udostępnionych do tego celu szlakach lub drogach. Większośd udostępnionych tras to jednocześnie szlaki turystyczne

lub drogi publiczne. Tylko bardzo krótkie odcinki są udostępnione wyłącznie dla rowerzystów”

51

„Osoby poruszając się szlakami rowerowymi, których przebieg pokrywa się ze szlakami pieszymi prosimy o zachowanie szczególnej ostrożności. Pamiętad należy, że bezwzględne

pierwszeostwo mają turyści poruszający się pieszo” (PN Gór Stołowych).

Pozostałe PN zamieszczają regulaminy na swoich stronach bądź w serwisach BIP, jednak ten sposób przekazywania informacji wymaga od internauty – turysty rowerowego, przejrzenia całego serwisu lub ściągnięcia regulaminu w postaci elektronicznego dokumentu zapisanego w pliku PDF. Na podstawie przeprowadzonej analizy stron internetowych okazuje się, że najlepsze serwisy internetowe powstałe z myślą o rowerzystach odwiedzających PN posiadają: Tatrzaoski i Świętokrzyski PN. Najsłabiej wypadają Wielkopolski oraz Ojcowski PN. Wysokie miejsce Świętokrzyskiego PN, pomimo że w Parku jest tylko jedna, dośd krótka trasa rowerowa, wynika z jednoznaczności (użyteczności) zamieszczonych treści. Turysta rowerowy wybierający ten Park wie po przeczytaniu informacji, że ma do dyspozycji wyłącznie 2,5 km odcinek czerwonego szlaku pieszego Huta Szklana – Św. Krzyż. W ciągu ostatnich 5 lat tylko w ośmiu parkach narodowych (Biebrzaoski, Gór Stołowych, Kampinoski, Poleski, Roztoczaoski, Ujście Warty, Wielkopolski i Wigierski) wydane zostały publikacje w postaci przewodników, folderów i map przeznaczonych dla turystów rowerowych. Park jest głównym wydawcą lub współwydawcą publikacji. Respondenci uważają, że turystyka rowerowa nie powoduje istotnych zmian w środowisku (3/4 odpowiedzi). Wśród głównych zarzutów stawianych rowerzystom wymienia się: niszczenie (rozjeżdżanie, erozja) oraz zbaczanie z wytyczonych szlaków (niszczenia wydm, poszerzanie wytyczonych ścieżek, tras), pozostawianie śmieci na szlaku, hałasowanie oraz płoszenie ptaków i zwierząt. Największy udział w wytyczaniu i projektowaniu nowych szlaków mają pracownicy PN (47% odpowiedzi) oraz organizacje turystyczne, głównie PTTK (30% odpowiedzi). W projektowaniu tras rowerowych na terenie 5 PN (Białowieski, Biebrzaoski, Kampinoski, Roztoczaoski i Wielkopolski) brały udział organizacje pozarządowe np. WWF. W 6 PN (Bory Tucholskie, Drawieoski, Magurski, Ojcowski, Pienioski i Wielkopolski) trasy rowerowe powstały przy udziale samorządów lokalnych (gminnych lub powiatowych). Parki narodowe aktywnie włączają się w działania promujące rozwój turystyki rowerowej, powstawanie nowych tras rowerowych w najbliższym sąsiedztwie parku (na terenie gmin, powiatu). W 10 parkach udało się pozyskad środki unijne na opracowanie nowych lub remonty istniejących tras rowerowych. Zdecydowana większośd ankietowanych jest zdania, że istniejąca sied tras rowerowych jest w wystarczająca i jej dalsze zwiększenie mogłoby się przyczynid do degradacji środowiska (zachwiania równowagi ekologicznej ekosystemów). W Biebrzaoskim, Magurskim, Narwiaoskim, Roztoczaoskim, Wigierskim i Wolioskim PN w najbliższym czasie planuje się rozwój sieci szlaków rowerowych. Nowe trasy rowerowe powstaną głównie w ramach prac związanych z wytyczeniem trasy rowerowej w Polsce Wschodniej oraz w oparciu o drogi publiczne (gminne lub powiatowe) przebiegające w granicach PN. W kilku parkach narodowych planuje się: remonty tras rowerowych, budowę nowych stojaków, wznowienie

52

wydawnictw o tematyce rowerowej (np. Rowerem po WPN – Wigierski PN), przygotowanie nowej strony internetowej (uzupełnienie informacji na temat turystyki rowerowej). Karkonoski Park Narodowy, podobnie jak w latach poprzednich zamierza aktywnie uczestniczyd w działaniach promujących turystykę rowerową poprzez wspieranie (patronowanie) i udostępnianie fragmentów obszaru Parku do organizacji ogólnopolskich imprez rowerowych.

53

7. Rekomendacje 7.1. Rekomendacje dla PN W świetle uzyskanych wyników badao proponuję podjęcie kilku działao, których realizacja pozwoli na uniknięcie lub stopniowe wyeliminowanie łamania przepisów przez turystów rowerowych nie w pełni świadomych ograniczeo ruchu turystycznego (w tym rowerowego) na terenie odwiedzanych PN, które wynikają m.in. z przepisów ochrony przyrody oraz wewnętrznych rozporządzeo dyrektorów PN. W punktach informacji turystycznej zlokalizowanych na terenie PN brakuje aktualnych informatorów, broszur oraz map. Lista publikacji na temat turystyki rowerowej wydanych przez PN lub na zlecenie PN nie jest imponująca – liczy zaledwie 14 pozycji (na podstawie informacji przekazanych w ankietach). Należy zaznaczyd, że dotyczą one tylko 6 PN. Niektóre z nich obok turystyki rowerowej zawierają informacje na temat innych form turystyki aktywnej (pieszej, konnej, narciarskiej). Brak wydawnictw papierowych można tłumaczyd słabą kondycją finansową polskich PN. Tradycyjne wydawnictwa, na które brakuje pieniędzy, mogą byd z powodzeniem zastąpione materiałami elektronicznymi. Dzisiejsza technika pozwala na bezpłatne rozpowszechnianie informacji i docieranie do niej z każdego miejsca na Ziemi. Internet i jego możliwości wydają się nie byd w pełni wykorzystane i doceniane w jednakowy sposób przez poszczególne PN (jest kilka dobrych przykładów, które mogą stanowid za wzór np. Tatrzaoski PN). Pomimo wielu niedoskonałości internet jest dziś głównym źródeł wiedzy o polskich parkach narodowych, chod należy podkreślid że jakośd informacji zamieszczanych na stronach internetowych poszczególnych PN pozostawia wiele do życzenia. Oprócz podstawowych danych na temat PN, powinny się na nich znaleźd jasno sprecyzowane zasady udostępniania turystycznego PN dla różnych odbiorców oraz praktyczne porady dla turystów preferujących aktywny sposób spędzania wolnego czasu i poznawania walorów przyrodniczych oraz kulturowych najcenniejszych zakątków naszego kraju. Na stronach internetowych powinny byd zamieszczone jasne i klarowne informacje na temat liczby udostępnianych tras rowerowych, ich długości oraz funkcjonalności (przebiegu, przejezdności, atrakcyjności i oznakowania). Opisy tras i jakośd map prezentujących przebieg tras w terenie w wielu przypadkach budzi wiele zastrzeżeo (tylko dwa Parki– Tatrzaoski PN i PN Bory Tucholskie – zamieściły przebieg tras rowerowych na udostępnionych przez siebie geoportalach). Szkoda, że tylko jeden PN (Bieszczadzki PN) pomyślał o zamieszczeniu na swojej stronie danych GPS (przebieg tras i ścieżek), gdyż coraz większa liczba turystów używa odbiorniki GPS w trakcie wędrówek pieszych oraz rowerowych (niestety nie wiadomo, które są przeznaczone dla turystów pieszych, a które dla rowerowych). Opracowanie broszur, map, regulaminu w formie dokumentów elektronicznych (zapisanych np. w formacie – pdf), które każdy turysta odwiedzający wybrany przez siebie PN będzie mógł bezpłatnie „ściągnąd” w domu pozwoli nie tylko mu odpowiednio zaplanowad pobyt oraz wycieczki rowerowe na terenie Parku, ale także sprawi że będzie w pełni świadomy, z których miejsc może korzystad, w jakim zakresie oraz po jakim terenie oraz trasach może poruszad się zgodnie z obowiązującymi przepisami.

54

Zasadne wydaje się zredukowanie treści regulaminu obowiązującego w PN umieszczanego na tablicach informacyjnych, które z reguły nie są czytane, gdyż duża ilośd tekstu zamieszczonego na nich i ograniczenia wynikające z ich wielkości sprawiają, że tablice są nieczytelne oraz zazwyczaj nieciekawe, a po kilku latach użytkowania są zniszczone. Zamiast pełnego wykazu przepisów regulujących zasady poruszania na terenie Parku, może lepiej zamieszczad tylko te, które dotyczą zasad korzystania z tras turystycznych np. o pierwszeostwie poruszania się przez turystów pieszych na odcinku…. lub jego części, lub o zakazie ruchu pieszego na trasie rowerowej. Pozwoli to na ograniczenie liczby konfliktów między różnymi użytkownikami szlaków. Lepszy rozwiązaniem byłoby opracowanie jednolitego, obowiązującego we wszystkich PN, systemu znaków, ikon, piktogramów, które sugerowałyby prawidłowe zachowanie turysty na terenie parku (na trasie rowerowej, w pobliżu rezerwatów, ostoi zwierzyny itp.). W niektórych PN częśd tras pieszych (lub ich fragmenty) są dopuszczone do użytku przez rowerzystów. Powinny one byd dodatkowo oznakowane. Należy wprowadzid dodatkowo znaki pozwalające lub zabraniające na korzystnie z trasy pieszej przez rowerzystę. Nie wszystkie trasy rowerowe udostępnione w PN są należycie zagospodarowane. W wielu przypadkach „niedoskonały” stan infrastruktury turystycznej tras rowerowych wynika z ograniczeo, które narzucają przepisy odgórne lub zapisy zawarte w planach ochrony PN. Brak chodby koszy na śmieci sprawia, że wiele tras jest zaśmiecanych (jedna z powszechnie wskazywanych przez respondentów przyczyn degradacji środowiska). Turyści skarżą się na brak lub małą liczbę stojaków rowerowych. Często spotyka się rowery „porzucone” na szlaku bądź przyczepione np. do drzew lub innych elementów infrastruktury (zabezpieczone przez kradzieżą). Wygląda to bardzo nieestetyczne. Niektórzy rowerzyści bojąc się utraty roweru pomimo obowiązującego zakazu ruchu rowerowego łamią przepisy poruszając się po trasach przeznaczonych wyłącznie dla pieszych lub wjeżdżają się do miejsc zabronionych (np. na teren obszaru ścisłego lub ostoi zwierząt). 7.2. Rekomendacje dla Departamentu Ochrony Przyrody – MŚ Przeglądając poszczególne strony internetowe można odnieśd wrażenie, że większośd z nich powstała tylko dlatego, że musiała, bo tak stanowiły przepisy odgórne. Częśd stron jest wykonana w sposób nieprofesjonalny. Są również takie, które można przyjąd za wzór do naśladowania. Strona internetowa jest dziś głównym źródłem informacji, najtaoszą formą zaprezentowania walorów przyrodniczych i kulturowych oraz atrakcji, które czekają na turystów. Można na nich również zamieszczad treści z zakresu edukacji ekologicznej. Strony internetowe parków narodowych mogą różnid się wyglądem, szatą graficzną itp., ale nie zakresem udostępnianych treści. Powinny byd wykonane według jednego klucza. Raport niezgodności zamieszczony w opracowaniu w formie załącznika nr 2 dowodzi że należy zwrócid większą uwagę na przepływ informacji pomiędzy MŚ a PN. Chodby informacje dotyczące tras udostępnionych do celów turystycznych zamieszczone w zadaniach ochronnych (MŚ) nie są zgodne z tymi uzyskanymi w ankietach wypełnionych przez pracowników parków (pod niektórymi nawet podpisali się dyrektorzy). Parki narodowe

55

wykazują na swoim terenie trasy rowerowe, które nie są umieszczone w zadaniach ochronnych lub na odwrót. W zadaniach ochronnych powinny byd podawane długości wszystkich tras udostępnianych w celach turystycznych, w tym dla rowerzystów. Tylko w trzech przypadkach takie informacje się znalazły (PN: Ujście Warty, Karkonoski, Gór Stołowych). Na podstawie zadao ochronnych nie można zweryfikowad wiarygodności informacji podawanych przez wiarygodne parki narodowe. W ankiecie przesłanej przez PN Gór Stołowych podano długośd tras rowerowych 51,1 km, a w zadaniach ochronnych widnieje 33,3 km.

56

8. Spis literatury

1. Staniewska–Zątek W. (2009) Turystyka a przyroda polski i jej ochrona cz. II. Turystyka na obszarach prawnie chronionych. Studia Periegetica Zeszyty Naukowe Wielkopolskiej Wyższej Szkoły Turystyki i Zarządzania w Poznaniu, 3, s. 79–91.

Publikacje wydane przez Parki Narodowe (na podstawie informacji przekazanych w ankietach):

1. Gaczyoska J., Mądrawska M., Wypychowska D. (2003) Na dwóch kółkach przez Polder Północny. Przewodnik po ścieżce przyrodniczej. Park Narodowy Ujście Warty, Chyrzyno.

2. Grabowski T. (2004) Roztoczaoski Park Narodowy. Południowa oś przyrodniczo-edukacyjna Zwierzyniec – Florianka – Górecko Kościelne. Przewodnik EkoFundusz, Zwierzyniec.

3. Grabowski T. (2007) Informator. Edukacja i Turystyka Roztoczaoski Park Narodowy, Zwierzyniec.

4. Korybo J., Mazur T., Kowalczyk J., Rohulán J., Hacker P., Zídka V. (2007) Trasy piesze, rowerowe i narciarskie. Przewodnik i mapa okolic Kudowy Zdroju i Nachodu. Park Narodowy Gór Stołowych.

5. Mapa Poleskiego Parku Narodowego, KARTPOL, 2001. 6. Marson E., Borejszo J., Wróblewska B. (2001) Przewodnik Rowerem po Wigierskim

Parku Narodowym. Wigierski Park Narodowy, Krzywe. 7. Perkowska B. (2006) Rowerem wokół Wigier. Wigierski Park Narodowy, Krzywe. 8. Perkowska B. (2009) Praktyczny przewodnik dla odwiedzających WPN. Wigierski Park

Narodowy, Krzywe. 9. Praca zbiorowa (2006) Wędrówki po Wigierskim Parku Narodowym, przewodnik

turystyczny. Wigierski Park Narodowy, Krzywe. 10. Praca zbiorowa (2010) Przewodnik Wigierski Park Narodowy – szlaki turystyczne,

ścieżki edukacyjne, przyroda, historia. Wigierski Park Narodowy, Krzywe. 11. Praca zbiorowa Mapa turystyczna. Wigierski Park Narodowy, Krzywe. 12. Różycki A., Iwaniuk A. (2004) Rowerowa ścieżka edukacyjna „Mietiułka”, Poleski Park

Narodowy, Urszulin. 13. Waśkiel M. (2008) Wigierski Park Narodowy – praktyczny przewodnik. Wigierski Park

Narodowy, Krzywe. 14. Wroceoski G. Rowerem przez Dolinę Biebrzy. Biebrzaoski Park Narodowy.

57

9. Spis rycin Ryc. 1. Powierzchnia polskich parków narodowych (Ochrona Środowiska 2010) Ryc. 2. Pytanie 1: Czy po Parku Narodowym turysta można poruszad się na rowerze? Czy istnieje możliwośd uprawiania turystyki rowerowej? Ryc. 3. Pytanie 2: Czy na terenie Parku są wytyczone oznakowane trasy rowerowe? Ryc. 4. Pytanie 6: Czy pomimo obowiązującego zakazu ruchu rowerowego na terenie Parku spotykani są turyści rowerowi? Ryc. 5. Pytanie 7: Czy informacje o obowiązującym zakazie są rozpowszechniane na terenie Parku w postaci ogólnodostępnych tablic lub znaków informacyjnych? Ryc. 6. Pytanie 8: Czy wjazd rowerem na (przejazd przez) teren Parku jest płatny? Czy korzystanie z tras rowerowych wytyczonych w granicach Parku jest płatne? Ryc. 7. Pytanie 9: Czy na terenie Parku prowadzony jest monitoring ruchu rowerowego (inny niż sprzedaż biletów)? Ryc. 8. Pytanie 10: Czy Paostwa zdaniem turyści rowerowi odwiedzający Park korzystają z tras rowerowych zgodnie z obowiązującymi przepisami? Ryc. 9. Długośd tras rowerowych w polskich parkach narodowych1 1 – na podstawie informacji zamieszczonych w ankietach

Ryc. 10. Gęstośd tras rowerowych w polskich parkach narodowych1 1 – na podstawie informacji zamieszczonych w ankietach

Ryc. 11. Średnia ocena funkcjonalności tras rowerowych – ranking parków narodowych Ryc. 12. Ocena przebiegu tras rowerowych w opinii pracowników PN Ryc. 13. Ocena przejezdności tras rowerowych w opinii pracowników PN Ryc. 14. Ocena atrakcyjności tras rowerowych w opinii pracowników PN Ryc. 15. Ocena oznakowania tras rowerowych w opinii pracowników PN Ryc. 16. Ocena trudności tras w opinii pracowników PN Ryc. 17. Pytanie 16: Co sprawia, że turyści rowerowi chętnie odwiedzają Park Narodowy? Ryc. 18. Najczęściej wymieniane elementy zagospodarowania turystycznego tras rowerowych w skali całego kraju. Ryc. 19. Pytanie 20: Czy liczba i długośd tras rowerowych pozwala na planowanie dłuższych niż jednodniowe wypraw rowerowych? Ryc. 20. Pytanie 21: Czy trasy rowerowe są dostosowane dla rowerzystów z większym bagażem? Ryc. 21. Pytanie 25: Czy na stronie internetowej Parku znajduje się podstrona (zakładka) powstała specjalnie z myślą o turystach rowerowych, na której mogą oni znaleźd mapy i opisy szlaków rowerowych oraz informacje na temat zasad poruszania się rowerem na terenie Parku? Ryc. 22. Pytanie 27: Czy turyści poruszający się po wyznaczonych szlakach rowerowych przyczyniają się do degradacji środowiska na terenie Parku? Ryc. 23. Ranking stron internetowych parków narodowych pod kątem użyteczności treści o turystyce rowerowej

58

10. Spis tabel Tab. 1. Liczba i powierzchnia parków narodowych w podziale na województwa (Ochrona środowiska 2010) Tab. 2. Liczba turystów odwiedzających polskie parki narodowe (Ochrona środowiska 2010) Tab. 3. Kryteria oceny stron internetowych wraz z punktacją Tab. 4. Trasy rowerowe w polskich parkach narodowych1 Tab. 5. Ocena funkcjonalności tras rowerowych w PN wg opinii pracowników1 Tab. 6. Ocena użyteczności informacji o turystyce rowerowej zamieszczonych na stronach internetowych polskich parków narodowych Tab. 7. Zestawienie wyników oceny użyteczności treści o turystyce rowerowej

59

11. Załączniki 1. Załącznik nr 1 – Wzór ankiety 2. Załącznik nr 2 – Raport niezgodności

WW PPOOLLSSKKIICCHH PPAARRKKAACCHH …serwisy.umcs.lublin.pl/...turystyce-rowerowej-w-PN.pdf ·...

Documents

Transcript of WW PPOOLLSSKKIICCHH PPAARRKKAACCHH …serwisy.umcs.lublin.pl/...turystyce-rowerowej-w-PN.pdf ·...