WWrraaccaamm ddoo PPoollsskkii ......Szko∏a podstawowa – cz´Êç I

„Wracam do Polski… Szko∏a podstawowa – cz´Êç I”

Wydawca:OÊrodek Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicà02-729 Warszawa, ul. Rolna 175tel. 22 622 37 92, 22 629 36 42

Koncepcja publikacji – Magdalena Bogus∏awska

Tekst – Ewa Pawlic-Rafa∏owska

Ilustracje – Jacek Wojtyra

Konsultacja – Joanna Ja∏osiƒska, Katarzyna G∏usek-Wojciechowicz

Nadzór merytoryczny – Marian Mahor

Korekta – Anna Kowalczyk, Ewa Kiedio

Sk∏ad i druk:J-PROPERTY03-936 Warszawa, ul. Zwyci´zców 20 lok. 2tel. 22 810 26 04

Publikacja bezp∏atna

© Wszelkie prawa zastrze˝one. Przedruk, kopiowanie i udost´pnianie materia∏ów w cz´Êci lub w ca∏oÊciz wy∏àczeniem u˝ycia w niezarobkowych celach edukacyjnych jedynie za zgodà wydawcy.

Publikacja OÊrodka Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicà realizowana w ramach projektu Otwarta Szko∏a – System Wsparcia Uczniów Migrujàcych

wspó∏finansowanego ze Êrodków Europejskiego Funduszu Spo∏ecznego

Rozpoczynam nauk´ w szkole...

1

Przewodnik po polskich szko∏ach

CzeÊç, nazywam si´ Bartek. Przezkilka lat mieszka∏em z rodzicamiza granicà. Teraz wróciliÊmy doWarszawy i rozpoczynam nauk´w polskiej szkole. Nie wiem, czyb´dzie mi si´ podoba∏o. Nie znamjeszcze nikogo. Nie wiem, jacy b´-dà moi nowi koledzy i kole˝anki.Czy mnie polubià? Mama mówi:– B´dzie super! Mam nadziej´, ˝ema racj´. Rozpocz´cie roku za kilka dni, aleju˝ jutro id´ zobaczyç mojà nowàszko∏´. Nie mog´ si´ doczekaç.

PPrrzzeedd ppiieerrwwsszzyymm ddzzwwoonnkkiieemm

Mama mia∏a racj´. Szko∏a jest super. Najpierw weszliÊmy do sekretariatu, bo mamamia∏a si´ dowiedzieç o ksià˝ki i ró˝ne rzeczy, które b´dà mi potrzebne w szkole.Dosta∏a spis przyborów i wykaz podr´czników – ca∏a kartka by∏a zapisana! W koƒcujestem ju˝ uczniem, a nie przedszkolakiem. – Widz´, ˝e nasi nowi uczniowie nie mogà doczekaç si´ rozpocz´cia roku – us∏y-sza∏em nieznajomy g∏os.

2

Szko∏a podstawowa – cz´Êç I

– Dzieƒ dobry, pani dyrektor –powiedzia∏a mama. A wi´c to jest moja pani dyrektor,o której tyle s∏ysza∏em.– Jak masz na imi´? – zapyta∏a.– Bartek – odpowiedzia∏em cicho.– Podoba ci si´ szko∏a? – zada∏akolejne pytanie. – Bardzo – odpar∏em ju˝ pewniej.– A chcesz zobaczyç swojà klas´?– Te˝ pytanie! – pomyÊla∏em. Aletak nie powiedzia∏em, tylko skinà-∏em g∏owà, bo z wra˝enia nie mo-g∏em wydobyç s∏owa.

I poszliÊmy na koniec korytarza,a potem pani dyrektor otworzy∏a drzwi i weszliÊmy do mojej klasy. By∏a jasna,kolorowa, pachnàca... czeka∏a na nas. – Mam nadziej´, ˝e polubisz nie tylko sal´, ale i nowych kolegów – powiedzia∏a ciep-∏ym g∏osem i uÊmiechn´∏a si´ przyjaênie.Odpowiedzia∏em uÊmiechem. Zastanawia∏em si´ teraz, z kim b´d´ siedzia∏ w ∏awce.Jacy oni b´dà, ci moi nowi koledzy?Z rozmyÊlaƒ wyrwa∏ mnie g∏os mamy.– Pi´knie dzi´kujemy, pani dyrektor. Do widzenia.– Bartku, po˝egnaj si´ – ponagla∏a mnie mama.Przecie˝ wiem, ̋ e trzeba si´ po˝egnaç! Mama wcià˝ myÊli, ze jestem ma∏ym dzieckiem.

3

Przewodnik po polskich szko∏ach

– Do widzenia – powiedzia∏em g∏oÊno.– Do widzenia, Bartku, do zobaczenia za kilka dni – i znów uÊmiechn´∏a si´ do mniepromiennie.Gdy wyszliÊmy ze szko∏y, mama przyspieszy∏a kroku. – JesteÊ zm´czony? – spyta∏a.– Ja? Zm´czony? – odpar∏em oburzony. – JeÊli nie, to idziemy po wyprawk´ szkolnà – zdecydowa∏a.Jakà wyprawk´, chyba wypraw´! I dlaczego szkolnà? Skoro szko∏a rozpoczyna si´dopiero za kilka dni – zadawa∏em pytanie jedno po drugim. Wyraênie rozbawi∏em jà tymi pytaniami, chocia˝ poczàtkowo zupe∏nie nie wiedzia-∏em dlaczego. Zrozumia∏em dopiero wtedy, gdy mama wyjaÊni∏a mi, ˝e wyprawkaszkolna to zbiór rzeczy bardzo potrzebnych ka˝demu uczniowi. Teraz wszystko by∏o jasne – to wyprawki szkolnej dotyczy∏a lista, którà mama dos-ta∏a od pani sekretarki! PojechaliÊmy najpierw do ksi´garni po podr´czniki, potem do sklepu papierniczegopo przybory. Wybra∏em sobie temperówk´ w kszta∏cie samochodu, trójkolorowàgumk´, kredki, no˝yczki i wiele innych rzeczy do szko∏y. W drodze powrotnej zatrzymaliÊmy si´ przed sklepem obuwniczym.– Jeszcze buty i ju˝ mamy wszystko – oznajmi∏a mama wyraênie zadowolona.– Przecie˝ buty mam prawie nowe, zresztà bardzo je lubi´ – t∏umaczy∏em wyraê-nie zdziwiony,– OczywiÊcie, ale nie mo˝esz chodziç w nich w szkole, bo tam trzeba je zmieniaç.Dlatego musimy kupiç nowe – wyjaÊni∏a, wchodzàc do sklepu. Wybór by∏ du˝y. Przymierzy∏em chyba z pi´ç par, chocia˝ od razu wiedzia∏em,które chc´. Ale mama, oczywiÊcie, mia∏a inne zdanie. Nie da∏em si´ jednak prze-konaç. W rezultacie kupiliÊmy te, które od poczàtku bardzo mi si´ podoba∏y, czylibia∏o-granatowe adidasy. Zupe∏nie nie rozumiem, po co przymierza∏em tyle par?

Te rzeczy sà w szkole bardzo potrzebne

WWoorreekk zz ddrruuggiimm oobbuuwwiieemm – w szkolemusimy zmieniaç buty. Zostawiamy jew worku w szatni, w miejscu wyznaczo-nym dla klasy. Po zakoƒczonych lekcjach buty „szkolne”pozostawiamy w worku – nie zabieramyich do domu.

SSttrróójj ssppoorrttoowwyy – to zazwyczaj ciemnespodenki i bia∏y t-shirt oraz buty spor-towe na lekcje wychowania fizycznego.Oprócz tego, jeÊli sà zaj´cia na basenie– strój na basen.

W plecaku szkolnym m.in.:● ppooddrr´́cczznniikkii ii ççwwiicczzeenniiaa – kupujà je ro-

dzice po uzyskaniu w szkole informa-cji, z jakich podr´czników b´dziemysi´ uczyç;

4

Szko∏a podstawowa – cz´Êç I

Gdy wróciliÊmy do domu, szybko pobieg∏em do swojego pokoju, roz∏o˝y∏emwszystkie przybory na biurku, jeszcze raz dok∏adnie je obejrza∏em, a potem spa-kowa∏em do plecaka, który postawi∏em tu˝ przy ∏ó˝ku. Mog∏em ju˝ iÊç do nowejszko∏y. Tylko jak tam b´dzie?...Ta myÊl nie dawa∏a mi spokoju.

● zzeesszzyyttyy – zakupià je rodzice, gdy do-wiedzà si´ od nauczycielki, jakiego ro-dzaju zeszyty b´dà nam potrzebne;

● oo∏∏óówweekk● ppiióórroo//dd∏∏uuggooppiiss● lliinniijjkkaa● gguummkkaa● tteemmppeerróówwkkaa● kklleejj● kkrreeddkkii● ppaappiieerr kkoolloorroowwyy● ppllaasstteelliinnaa

Lekcje Lekcje sà codziennie od poniedzia∏ku do piàtku (rozpoczynajà si´ zazwyczaj o 8.00,ale w niektórych szko∏ach w godzinach póêniejszych).Zaj´cia w klasach I–III trwajà zazwyczaj od 20 do 45 minut. Nasza pani uwa˝nienas obserwuje i gdy widzi, ˝e jesteÊmy zm´czeni – og∏asza przerw´.

5

Przewodnik po polskich szko∏ach

– to przybory, które rodzice powinni nam kupiç. Szczegó-∏owà list´ otrzymajà w szkole. Mo˝emy towarzyszyç imw tych zakupach i wybraç sobie ulubiony kolor, kszta∏t, np.gumki, temperówki lub innej rzeczy (gdy mamy wybór).

NNaa lleekkccjjiiPoniedzia∏ek. To ju˝ kolejny tydzieƒ w mojej nowej szkole. Lekcje zaczynajà si´o 8.00, wi´c mama przyprowadzi∏a mnie troch´ wczeÊniej, ˝ebym spokojnie zmie-ni∏ buty w szatni. Rano panuje tu wielki t∏ok i gwar. Wszyscy si´ spieszà, bo zachwil´ rozpoczynajà si´ lekcje.

6

Szko∏a podstawowa – cz´Êç I

Nad porzàdkiem czuwa pani woêna, przez dzieci w mojej szkole nazywana ciociàUlà. Gdy wiesza∏em worek na wieszaku, do szatni wbieg∏ zdyszany Alek, który zwyk-le si´ spóênia. Tym razem by∏a szansa, ˝e zdà˝y przed dzwonkiem. Alek to mój nowy kolega, z którym siedz´ w ∏awce.– CzeÊç Bartek! – krzyknà∏, przeciskajàc si´ do naszego boksu. – Cze... – nie dokoƒczy∏em, bo nad swojà g∏owà us∏ysza∏em donoÊny g∏os pani woênej:– Ch∏opcy, pospieszcie si´, zaraz dzwonek – ponagla∏a nas.– Ju˝ idziemy – odpowiedzia∏em, zrywajàc si´ z ∏awki. PoszliÊmy, a w∏aÊciwie pobiegliÊmy jak strza∏y w kierunku klasy.Nasza pani ju˝ by∏a. Gdy weszliÊmy, uÊmiechn´∏a si´ (jak zwykle).– Dzieƒ dobry – powiedzieliÊmy prawie równoczeÊnie. – Dzieƒ dobry, ch∏opcy – odpowiedzia∏a.Wkrótce rozleg∏ si´ dzwonek i zaj´liÊmy swoje miejsca w ∏awkach.Na pierwszej lekcji rozmawialiÊmy o wycieczkach do ciekawych miejsc. Pani prze-czyta∏a nam opowiadanie o wyprawie dzieci do Bia∏owie˝y. Rozumia∏em prawiewszystko, tylko nie wiedzia∏em, skàd te ceny zwierzàt? Przecie˝ dzieci pojecha∏ydo Puszczy Bia∏owieskiej, nie do sklepu? Próbowa∏em jakoÊ to sobie wyjaÊniç, alezrozumia∏em, ˝e sam nie dam rady. Podnios∏em r´k´ do góry. – S∏ucham ci´, Bartku – us∏ysza∏em ∏agodny g∏os pani. – Skàd wzi´∏y si´ ceny zwierzàt? – zapyta∏em ciszej ni˝ zwykle. Pani podesz∏a do mojej ∏awki i cierpliwie wyjaÊni∏a, ˝e chodzi∏o o wyraz „cenny”,czyli wartoÊciowy okaz ˝ubra, a nie o jego cen´. – Spójrzcie – zwróci∏a si´ do wszystkich dzieci – dwa wyrazy tak podobne, a zna-czà zupe∏nie co innego – i zapisa∏a na tablicy „cenny” i „ceny” – jedna literka „n”tak wiele zmieni∏a.

Pani wychowawczyniPani wychowawczyni opiekuje si´ naszà klasà przez trzy lata – od I do III. Jestz nami w szkole prawie ca∏y czas. Do niej mog´ zwróciç si´ o pomoc, gdy np.

● czegoÊ nie wiem ● êle si´ czuj´

7

Przewodnik po polskich szko∏ach

RozmawialiÊmy jeszcze o zwierz´tach, które dzieci spotka∏y w Bia∏owie˝y. Zg∏a-sza∏em si´, chcia∏em, ˝eby pani mnie pochwali∏a, i uda∏o si´, bo pod koniec lekcjidosta∏em uÊmiechni´tà buêk´.Wiedzia∏em ju˝, ˝e gdy si´ czegoÊ nie wie lub nie rozumie, trzeba pytaç, a wtedypani wyt∏umaczy i wszystko jest jasne. Wychowawczyni zauwa˝y∏a, ˝e jesteÊmy troch´ zm´czeni, wi´c og∏osi∏a przerw´.

● ktoÊ mi dokucza ● pok∏óci∏em si´ z kolegami/kole˝ankami

i nie wiem, co zrobiç

Na pewno pomo˝e. Przekona∏em si´ o tym ju˝ w pierwszym tygodniu.

Kto i jak ocenia mojà nauk´ i zachowanie● Moje zachowanie i post´py w nauce nauczyciele oceniajà ka˝dego dnia – czasa-

mi dostaj´ buêki uÊmiechni´te ☺, a czasami te˝ smutne �, bo nie zawszewszystko mi si´ udaje. Mam prawo do pope∏niania b∏´dów. Nie we wszystkimmusz´ byç najlepszy.

● Na koniec ka˝dego semestru rodzice otrzymujà ocen´ opisowà o moim zachowa-niu i osiàgni´ciach. Jest tam napisane, co ju˝ umiem, co robi´ bardzo dobrze,a nad czym jeszcze musz´ troch´ popracowaç.

Uwaga! W niektórych szko∏ach nauczyciele stosujà inne symbole graficzne docodziennego oceniania, np. s∏oneczka, litery.

8

Szko∏a podstawowa – cz´Êç I

W czasie przerwy mog´... ● bawiç si´ z kolegami i kole˝ankami na korytarzu, w klasie lub na boisku szkol-

nym (o miejscu decyduje nasza pani, która jest z nami tak˝e podczas przerwy),● zjeÊç swoje drugie Êniadanie w klasie – podczas przerwy Êniadaniowej,● zjeÊç obiad w sto∏ówce szkolnej (bo w mojej szkole jest sto∏ówka!) – podczas przer-

wy obiadowej.

9

Przewodnik po polskich szko∏ach

NNaa pprrzzeerrwwiieePodczas przerwy bawiliÊmy si´ z Alkiem na korytarzu. Do∏àczyli do nas Ola i Woj-tek. PostanowiliÊmy urzàdziç sobie zawody w biegu do drzwi naszej klasy. Lini´startu wyznaczyliÊmy w po∏owie korytarza. Wszystko by∏oby Êwietnie i na pewnobym wygra∏, gdyby nie ch∏opak z IIa – Jasiek, który niespodziewanie pojawi∏ si´na mojej trasie. Kiedy go zobaczy∏em, by∏o ju˝ za póêno, ˝eby wyhamowaç. Roz-p´dzony, wpad∏em na niego ca∏ym cia∏em i po chwili obaj le˝eliÊmy na pod∏odzetu˝ przed drzwiami klasy. Nie tak zamierza∏em dotrzeç do mety. Poczu∏em silnyból, ∏zy same p∏yn´∏y mi po policzkach, bo troch´ mnie bola∏o, za to drugoklasistaprzera˝ony rycza∏ g∏oÊno, obejmujàc r´kami kolano. Nagle nad naszymi g∏owamistan´∏a pani. Oj, ju˝ si´ nie uÊmiecha∏a. Twarz mia∏a bardzo powa˝nà.– Co si´ sta∏o? – zapyta∏a. – Bo, bo... on mnie popchnà∏ – Jasiek wskaza∏ na mnie i popatrzy∏ z∏owrogo. – Skar˝ypyta, trzeba by∏o uwa˝aç – pomyÊla∏em. – Czy to prawda, Bartku? – dopytywa∏a pani.– Ja... nie chcia∏em, nie widzia∏em go... – próbowa∏em si´ t∏umaczyç. – Jak to nie widzia∏eÊ? – zdziwi∏a si´.– No, bo... bo bieg∏em – wyjàka∏em.Nie chcia∏em powiedzieç, ˝e si´ ÊcigaliÊmy, ale to okaza∏o si´ zupe∏nie niepotrzebne,

10

Szko∏a podstawowa – cz´Êç I

poniewa˝ pani o wszystkim wiedzia∏a. Zupe∏nie nie wiem skàd. – Bartku, przecie˝ mówi∏am – zwróci∏a si´ do mnie – ˝e nie wolno szaleç podczasprzerw. Mo˝esz zrobiç krzywd´ komuÊ – tu wskaza∏a le˝àcego drugoklasist´ – i sobie. Mia∏a racj´, nie mia∏em ˝adnego wyt∏umaczenia, wi´c milcza∏em. – Przepraszam... – wyjàka∏em po chwili. – PowinieneÊ chyba przeprosiç jeszcze kogoÊ?... – pani zawiesi∏a g∏os.Spojrza∏em na szlochajàcego mazgaja.– Przepraszam – powiedzia∏em. Na te s∏owa Jasiek przesta∏ ryczeç i popatrzy∏ namnie ju˝ bez z∏oÊci. Jednak sycza∏ z bólu. – Widz´, ˝e obaj nieêle si´ poobijaliÊcie – powiedzia∏a pani. – Dobrze by by∏o,gdyby obejrza∏a was piel´gniarka. Idziemy do gabinetu – zdecydowa∏a. I poszliÊmy. Okaza∏o si´, ˝e na szcz´Êcie nic powa˝nego nam si´ nie sta∏o, nie liczàc kilku ma-∏ych siniaków.Tym razem dosta∏em ostrze˝enie. Pani zapowiedzia∏a jednak, ˝e gdy taka sytuacjasi´ powtórzy, dostan´ uwag´ w dzienniczku. A tego naprawd´ nie chcia∏em. To by∏a dla mnie nauczka. Od tej pory wymyÊlamy ju˝ bezpieczniejsze zabawy... bo nasza pani tego pilnuje,chocia˝ szaleƒstwa te˝ si´ czasami zdarzajà.

WW sszzkkoollnneejj ssttoo∏∏óówwcceeObiady jem w szkole, tak jak wi´kszoÊç dzieci z mojej klasy. Na tzw. du˝ej przerwieustawiamy si´ w pary i pani sprowadza nas do sto∏ówki, która znajduje si´ na parterze. Dzisiaj, gdy skoƒczyliÊmy rozwiàzywaç zadania, Karol zapyta∏:– Prosz´ pani, kiedy b´dzie obiad?

11

Przewodnik po polskich szko∏ach

– Za kilka minut. A zjad∏eÊ drugie Êniadanie? – dopytywa∏a si´ pani.– Tak, ale i tak jestem g∏odny – marudzi∏ Karol.– Jak zwykle, on jest wiecznie g∏odny – pomyÊla∏em. Karol wszystko odda∏by za jedzenie.– Troch´ cierpliwoÊci, Karolu – powiedzia∏a pani, uÊmiechajàc si´.– Dzieci – zwróci∏a si´ do klasy – zamknijcie zeszyty i ustawcie si´.W klasie nastàpi∏o wyraêne poruszenie. Pani stan´∏a przy drzwiach i czeka∏a na nas.Chwil´ póêniej wyszliÊmy.W sto∏ówce byliÊmy pierwsi. Za chwil´ przysz∏y klasy drugie i trzecie (starsze dzie-ci jedzà póêniej, na drugiej d∏ugiej przerwie).Zaj´liÊmy miejsce przy sto∏ach. Panie nalewa∏y nam zup´ do talerzy.– Jarzynowa – powiedzia∏a Ola. – Ohyda! Nie znosz´ jarzynowej! – j´knà∏em. – Bardzo, bardzo ma∏o... – poprosi∏em, gdy pani wzi´∏a mój talerz.– Nie lubisz zup, Bartku? – zapyta∏a.– Lubi´, ale takiej nie... – odpowiedzia∏em. – A jakà? Pewnie pomidorowà – doda∏a, nie czekajàc na odpowiedê.I trafi∏a w dziesiàtk´!– Uwielbiam pomidorowà! Mniam... – potwierdzi∏em.– To Êwietnie. B´dzie jutro. A dzisiaj dostaniesz, tak jak prosi∏eÊ, bardzo ma∏o.Odetchnà∏em z ulgà. Spróbowa∏em, nie by∏a taka z∏a! Co prawda to nie pomidoro-wa, ale zjad∏em. W tym samym czasie Karol zdà˝y∏ poch∏onàç ca∏y talerz zupyi jeszcze dok∏adk´. Alek i Ola te˝ ju˝ skoƒczyli, wi´c odnieÊliÊmy talerze i stan´liÊ-my w kolejce po drugie danie, które panie kucharki wydawa∏y w okienku. Dzisiajby∏y naleÊniki z jab∏kami. Pycha! JedliÊmy i gadaliÊmy, a˝ pani zwróci∏a nam uwag´.Ledwo zdà˝yliÊmy na lekcj´.

Przed lekcjami i po lekcjachJeÊli rodzice muszà przyprowadziç mniewczeÊniej do szko∏y i odebraç póêniej,ni˝ skoƒczy∏em lekcje, id´ do Êwietlicyszkolnej. Jest to bezpieczne miejsce,gdzie pod opiekà np. nauczycieli/wycho-wawców mog´ pobawiç si´ z kolegami,a po zaj´ciach odrobiç lekcje (bo w mojejszkole jest to mo˝liwe!). Gdy czegoÊ nierozumiem, pani mi wyt∏umaczy.

12

Szko∏a podstawowa – cz´Êç I

WW ÊÊwwiieettlliiccyyMoja mama pracuje do 16.00 i odbiera mnie ze szko∏y dopiero po pracy. Na po-czàtku martwi∏em si´, bo myÊla∏em, ˝e b´d´ si´ nudziç. Na szcz´Êcie tak nie jest,poniewa˝ zaraz po lekcjach id´ do Êwietlicy. Tutaj najpierw bawi´ si´ z kolegami nietylko z mojej klasy, ale tak˝e z drugiej i trzeciej. Najbardziej lubi´ gry planszowe(a jest ich du˝o) i budowanie z klocków lego. Dzisiaj razem z Wojtkiem i Adamem z IIa graliÊmy w Memo. Wygrywa∏em, gdynagle us∏yszeliÊmy g∏os pani Asi: – Kochani, teraz czas na odrabianie lekcji. Prosz´, sprzàtnijcie zabawki. – Jeszcze troch´... prosimy... – Adam próbowa∏ przed∏u˝yç zabaw´.– Prosimy, prosimy – poparliÊmy go wszyscy.Pani Asia zawaha∏a si´ chwil´, po czym doda∏a:– W porzàdku, jeszcze pi´ç minut – i zacz´∏a pomagaç dziewczynom w porzàdko-waniu zabawek.WróciliÊmy do gry. By∏em ju˝ pewny zwyci´stwa, gdy nagle... szcz´Êcie mnie opuÊ-

13

Przewodnik po polskich szko∏ach

ci∏o. W rezultacie wygra∏ Adam. Szkoda... No có˝, musia∏em si´ z tym pogodziç,przecie˝ to tylko zabawa. Szybko z∏o˝yliÊmy gr´ do pude∏ka i od∏o˝yliÊmy na pó∏k´.Z panià Asià poszliÊmy do drugiej sali, w której zazwyczaj odrabiamy lekcje.UsiedliÊmy w ∏awkach. – Czy pami´tacie, co by∏o zadane? – zapyta∏a pani i widzàc nasze niewyraêne mi-ny, doda∏a: – Wyjmijcie zeszyty i çwiczenia. Zaraz sprawdzimy. Na pewno macie zaznaczonelub zapisane.Otworzy∏em çwiczenia z polskiego. Mia∏em zakreÊlone jedno zadanie. – A... i jeszcze jedno z matematyki – przypomnia∏em sobie i wyjà∏em z plecakaksià˝k´ do matematyki.Dzia∏ania zrobi∏em bardzo szybko. By∏y dla mnie proste. Ale z polskim nie posz∏otak ∏atwo. Czasami myl´ jeszcze niektóre litery. Pani Asia, widzàc mojà niepewnàmin´, podesz∏a do ∏awki.– CzegoÊ nie wiesz? – zapyta∏a.– Tak... zapomnia∏em, jak si´ to nazywa – i wskaza∏em przedmiot na obrazku. – A wiesz do czego s∏u˝y?– Tak, pani nam mówi∏a, ˝e do przelewania, na przyk∏ad wody do butelki, ˝eby si´nie wyla∏o... i nazywa si´ lelak czy lelok... – usi∏owa∏em sobie przypomnieç.– A mo˝e lejek? – zapyta∏a i uÊmiechn´∏a si´.– Tak, tak, lejek – powtórzy∏em – i to b´dzie... – tu chwil´ musia∏em si´ zastanowiç.– Olejek! – powiedzia∏em z nieukrywanà radoÊcià. – Super, Bartku! – pochwali∏a mnie pani Asia.Prac´ domowà odrobi∏em doÊç szybko.Uff... skoƒczone. Zaraz id´ na szachy.

14

Szko∏a podstawowa – cz´Êç I

ZZaajj´́cciiaa ppoo lleekkccjjaacchh

Od niedawna chodz´ na zaj´cia szachowe, które sà w naszej szkole. Trwajà godzin´. – Bartku, dzisiaj zagrasz z Tomkiem – powiedzia∏ pan Adam, nasz nauczyciel. – Co? Ja mam graç z tym ma∏ym?! – wrzasnà∏ Tomek z IIIa, który uwa˝a∏ si´za najlepszego szachist´.– Nie jestem ma∏y – oburzy∏em si´. – Uspokójcie si´ i zajmijcie miejsca. W sporcie nigdy nie nale˝y lekcewa˝yç prze-ciwnika – powiedzia∏ nauczyciel. – A teraz losujemy. Prawa czy lewa? – wyciàgnà∏w mojà stron´ zaciÊni´te d∏onie.– Ta – pokaza∏em prawà. – Bia∏e. Zaczynasz – powiedzia∏ nauczyciel.UsiedliÊmy naprzeciwko siebie. UstawiliÊmy figury na szachownicy. Pan Adam w∏à-czy∏ zegary. – I tak wygram, ma∏y – zaczepia∏ mnie Tomek.– Sam jesteÊ ma∏y – wycedzi∏em przez z´by. Popatrzy∏em na szachownic´. – Zarazci poka˝´ – pomyÊla∏em i zrobi∏em pierwszy ruch. Tomek by∏ przekonany, ˝e wygra,i pewnie dlatego zaczà∏ pope∏niaç b∏´dy. A˝ nauczyciel si´ dziwi∏, ale nic nie mówi∏,tylko uwa˝nie nam si´ przyglàda∏.– Szach i mat – powiedzia∏em i zakoƒczy∏em gr´. Wygra∏em! – Âwietnie Bartku, robisz wielkie post´py – pochwali∏ mnie pan Adam.Tomek jeszcze nie wierzy∏, ˝e przegra∏. – Dzisiaj tylko ci si´ uda∏o, wcale nie jesteÊ lepszy ode mnie – próbowa∏ wyt∏uma-czyç to, co si´ sta∏o.– Ale dzisiaj by∏em lepszy – powiedzia∏em spokojnie.– Tylko tak ci si´ wydaje – nie dawa∏ za wygranà Tomek.

15

Przewodnik po polskich szko∏ach

– Nie wydaje, tylko tak jest. Wygra∏em – powtórzy∏em.– Koƒczymy zaj´cia – oznajmi∏ nauczyciel. – Ch∏opcy, wracacie do Êwietlicy?– Nie – odpowiedzia∏ Tomek. By∏ wÊciek∏y. – Ja tak – powiedzia∏em. – Do widzenia – i pobieg∏em do Êwietlicy. W∏aÊnie wszystkie dzieci wychodzi∏y na plac zabaw. Do∏àczy∏em do nich. – Co robimy? – zapyta∏ Alek.– Mo˝e pozje˝d˝amy na zje˝d˝alni? – zaproponowa∏em.– Dobra, idziemy.ZjechaliÊmy kilka razy, ale szybko nam si´ to znudzi∏o.– Zbudujemy fos´? – zapyta∏em.– Lepiej zamek – powiedzia∏ Alek. – Fajny pomys∏. Idziemy do piaskownicy – zdecydowa∏ Wojtek.Praca nad budowaniem fortecy (bo na tym ostatecznie stan´∏o) poch∏on´∏a nas takbardzo, ˝e nawet nie zauwa˝y∏em mamy, która w∏aÊnie po mnie przysz∏a. – Bartku, mama na ciebie ju˝ czeka. Idziesz do domu – us∏ysza∏em g∏os pani Asi.Spojrza∏em jeszcze na piaskowà budowl´. Wyglàda∏a imponujàco. – Ciekawe, czyprzetrwa do jutra? Zobaczymy, jeÊli nie, zbudujemy nowà – pomyÊla∏em. – CzeÊç! – krzyknà∏em w stron´ kolegów.– Do widzenia – zwróci∏em g∏ow´ w stron´ pani Asi.– Do widzenia, Bartku. Nie zapomnij plecaka – za˝artowa∏a pani.– Nie zapomn´ – odpowiedzia∏em i pobieg∏em do Êwietlicy po plecak. Potem w szatni zmieni∏em buty. Mama czeka∏a.– Jak by∏o? – spyta∏a, ca∏ujàc mnie na powitanie.– Super! Tyle si´ dzia∏o!... – i zaczà∏em opowiadaç.

Wa˝ne daty w szkolnym kalendarzu

Miesiàc Wydarzenie/Wydarzenia

wrzesieƒ Rozpocz´cie roku szkolnegoBardzo wa˝ny dzieƒ dla ca∏ej szko∏y. ZazwyczajuroczystoÊç odbywa si´ w sali gimnastycznej.Mo˝na zobaczyç, jak du˝o nas jest. Obecni sàuczniowie wszystkich klas, a tak˝e nauczyciele. W wielu szko∏achw tym dniu obowiàzuje tzw. strój galowy. Dok∏adne informacjena ten temat otrzymujà rodzice od wychowawcy.

paêdziernik Âlubowanie pierwszoklasistów Najwa˝niejsza uroczystoÊç dla wszystkich pierw-szaków! Od tego momentu stajà si´ prawdziwymiuczniami! Wielkie, wspania∏e prze˝ycie dla ka˝de-go pierwszaka.

listopad 01.11. Wszystkich Âwi´tych Dzieƒ wolny – nie idziemy do szko∏y.

11.11. Âwi´to Niepodleg∏oÊci Dzieƒ wolny – nie idziemy do szko∏y.

grudzieƒ 06.12. Miko∏ajkiDzieƒ uwielbiany przez uczniów. Sà mi∏e niespo-dzianki i Êwietna zabawa. W wielu szko∏achMiko∏aj rozdaje prezenty. Czasami pomagajà muw tym rodzice ☺

23.12 – 01.01. Ferie Êwiàteczne Odpoczywamy ☺

16

Szko∏a podstawowa – cz´Êç I

24.12 – 26.12. Âwi´ta Bo˝ego NarodzeniaTe dni sp´dzamy razem z rodzinà.

styczeƒ 01.01. Nowy Rok Dzieƒ wolny. Âwi´tujemy!

06.01. Âwi´to Trzech Króli Dzieƒ wolny.

21.01. Dzieƒ Babci 22.01. Dzieƒ DziadkaÂwi´to naszych ukochanych babç i dziadków.W wielu szko∏ach zapraszamy ich na spotkania,które przygotowujemy z wychowawcà. Sk∏adamy˝yczenia, Êpiewamy piosenki, obdarowujemy pre-zentami, które sami zrobiliÊmy na lekcjach, dzi´-kujemy za to, ˝e sà, ˝e nas kochajà, ˝e mo˝emy nanich zawsze polegaç.

luty Ferie zimowe – 2 tygodnie (czasami te˝w styczniu – to okreÊla Minister EdukacjiNarodowej)Mamy dwa tygodnie na odpoczynek i nabraniesi∏ do pracy w nast´pnym semestrze. Niektórzy z nas wyje˝d˝ajàw tym czasie na zimowiska, obozy, niektórzy odpoczywajà w domu.

marzec Âwi´ta Wielkanocne – ferie – 6 dni w marcu/kwiecieƒ lub w kwietniu

Ten czas sp´dzamy z rodzinà.

17

Przewodnik po polskich szko∏ach

21.03. Pierwszy dzieƒ wiosnyW wielu szko∏ach ten dzieƒ to jeden z najbardziejkolorowych dni w roku. Sà zabawy, konkursy,mi∏e niespodzianki. Zazwyczaj ubieramy si´ wte-dy bardzo kolorowo (czasami nawet Êmiesznie ☺) i Êwi´tujemy.

maj 01.05. Âwi´to PracyDzieƒ wolny – to Êwi´to pracy, wi´c Êwi´tujemyi odpoczywamy.

02.05. Dzieƒ Flagi Rzeczypospolitej Polskiej(a tak˝e Dzieƒ Polonii i Polaków za Granicà)03.05. Âwi´to Konstytucji 3 MajaDzieƒ wolny.

26.05. Dzieƒ MatkiTo bardzo wa˝ny dzieƒ. Zwykle w szko∏ach przygo-towujemy wraz z wychowawczynià uroczyste spo-tkania, na które zapraszamy nasze mamy. Sk∏ada-my ˝yczenia, obdarowujemy niespodziankami sa-modzielnie przygotowanymi specjalnie dla nich(pomaga nam w tym nasza pani).

czerwiec 01.06. Dzieƒ Dziecka Nasze Êwi´to! W szkole nie ma lekcji, ale jestznakomita zabawa!

Koniec roku szkolnego – ostatni tydzieƒczerwcaDzieƒ wyczekiwany przez wszystkich uczniów. A teraz zas∏u˝ona nagroda! ☺

18

Szko∏a podstawowa – cz´Êç I

lipiec WakacjeWspania∏y czas, na który czekajà wszyscy uczniowie ☺.

sierpieƒ WakacjePodró˝e, przygody, leniuchowanie...

Co warto wiedzieç? – wskazówki dla rodziców

Rodzicu, Twoje dziecko rozpoczyna nauk´ w nowej szkole, w nowychwarunkach. To powinieneÊ wiedzieç o edukacji w Polsce...

● Nauka w polskich szko∏ach publicznych jest bezp∏atna.

● Prawo do nauki w równym stopniu obejmuje obywateli polskich jak i cudzoziem-ców niezale˝nie od p∏ci, narodowoÊci, statusu prawnego (np. prawo do nauki madziecko tak˝e w przypadku, gdy rodzice majà nieuregulowany status na terytoriumRzeczypospolitej Polskiej, zostali pozbawieni praw obywatelskich).

19

Przewodnik po polskich szko∏ach

Tyle nowych osób, rzeczy, sytuacji... MyÊla∏em, ˝e nie dam rady. Nie wiedzia∏em,czy mnie polubià, zrozumiejà. Nie wiedzia∏em te˝, czy b´dzie mi si´ podoba∏ow nowej szkole.Nie by∏o ∏atwo, ale da∏em rad´. Jestem z siebie dumny (moi rodzice i pani wycho-wawczyni te˝). I Ty te˝ sobie poradzisz! ☺

● W Polsce wszystkie kwestie zwiàzane ze szkolnictwem sà ÊciÊle uregulowane przezprawo. Obowiàzek szkolny rozpoczyna si´ z poczàtkiem roku szkolnego, w tym ro-ku, w którym dziecko koƒczy 6 lat, i trwa do ukoƒczenia gimnazjum (jednak nied∏u˝ej ni˝ do ukoƒczenia 18 roku ˝ycia).

● Obowiàzek szkolny w Polsce dotyczy tak˝e cudzoziemców. Korzystajà oni z naukiw szko∏ach na takich samych zasadach jak obywatele polscy.

● JeÊli wybierasz tzw. szko∏´ obwodowà (mieszczàcà si´ w rejonie zamieszkaniadziecka), nale˝y z∏o˝yç podanie o przyj´cie dziecka do szko∏y. Odbywa si´ onoz urz´du. W przypadku wyboru szko∏y poza obwodem (rejonem zamieszkania) przyj´ciedziecka uzale˝nione jest od posiadania przez szko∏´ wolnych miejsc w klasach.Wi´cej o procedurach przyj´cia na stronie wwwwww..oottwwaarrttaasszzkkoollaa..ppll

● Decyzj´ o przyj´ciu dziecka do wszystkich klas szko∏y podstawowej i gimnazjum po-dejmuje dyrektor szko∏y. O przyj´ciu dziecka do klasy programowo wy˝szej ni˝pierwsza klasa szko∏y podstawowej podejmuje dyrektor po zebraniu niezb´dnychdokumentów oraz opinii.

● W celu zapewnienia dziecku odpowiedniego wsparcia edukacyjnego dyrektor prze-prowadza tzw. wst´pnà diagnoz´ wiedzy i umiej´tnoÊci (w przeprowadzaniu dia-gnozy mogà braç udzia∏ nauczyciele).

● Twoje dziecko wchodzàce do polskiego systemu edukacji (zarówno obywatel polski,jak i cudzoziemiec) ma prawo do dodatkowych zaj´ç j´zyka polskiego w wymiarzepozwalajàcym na opanowanie j´zyka w stopniu umo˝liwiajàcym mu udzia∏ w obo-wiàzkowych zaj´ciach edukacyjnych (w wymiarze nie ni˝szym ni˝ 2 godziny tygo-dniowo maksymalnie przez okres 12 miesi´cy).

● JeÊli dziecko realizowa∏o inny program, w celu wyrównania ró˝nic programowychz konkretnych przedmiotów mo˝e skorzystaç z (indywidualnych lub prowadzonych

20

Szko∏a podstawowa – cz´Êç I

w ma∏ych grupach) zaj´ç wyrównawczych (w wymiarze 1 godziny tygodniowo z da-nego przedmiotu).Uwaga! ¸àczny wymiar godzin dodatkowych (tj. zaj´ç wyrównawczych z ró˝nychprzedmiotów oraz zaj´ç z j´zyka polskiego) nie mo˝e byç wy˝szy ni˝ 5 godzinlekcyjnych tygodniowo.

● Uczniowi udzielana jest pomoc psychologiczno-pedagogiczna w celu zapewnienia pe∏ne-go wsparcia w zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia. Z inicjatywà udzielenia pomocy mo˝e wystàpiç rodzic, nauczyciel, wychowawca, po-radnia psychologiczno-pedagogiczna, asystent romski, pomoc nauczyciela.Wi´cej informacji na stronie wwwwww..oottwwaarrttaasszzkkoollaa..ppll

● W porozumieniu z dyrektorem oraz za zgodà organu prowadzàcego zagranicznaplacówka dyplomatyczna lub konsularna albo stowarzyszenie kulturalno-oÊwiato-we danej narodowoÊci mogà organizowaç w szkole nauk´ j´zyka i kultury krajupochodzenia ucznia.Warunkiem uruchomienia takich zaj´ç jest zg∏oszenie w szkole podstawoweji gimnazjum co najmniej 7 uczniów tej szko∏y z obywatelstwem danego paƒstwa,a w szkole artystycznej co najmniej 14 uczniów. Zaj´cia sà organizowane w wymia-rze do 5 godzin lekcyjnych tygodniowo.

● Pomoc materialna udzielana uczniom na podstawie ustawy o systemie oÊwiaty ma nacelu zmniejszenie ró˝nic w dost´pie do edukacji wynikajàcych z trudnej sytuacji mate-rialnej ucznia. Stypendium szkolne mo˝e byç udzielane uczniom w ró˝nych formach:- ca∏kowitego lub cz´Êciowego pokrycia kosztów udzia∏u w zaj´ciach edukacyj-

nych, w tym wyrównawczych, wykraczajàcych poza zaj´cia realizowane w szkolew ramach planu nauczania,

- ca∏kowitego lub cz´Êciowego pokrycia kosztów udzia∏u w zaj´ciach edukacyjnychrealizowanych poza szko∏à, np. wycieczki dydaktyczne,

- pomocy rzeczowej o charakterze edukacyjnym, np. zakup podr´czników szkolnych.

21

Przewodnik po polskich szko∏ach

Pami´taj, ˝e pierwsze tygodnie (mo˝e nawet miesiàce) w szkole dostarczàTwojemu dziecku i Tobie wielu emocji zwiàzanych z nowymi obowiàzkami.

● Po zapisaniu dziecka do szko∏y zapytaj, jakie podr´czniki i zeszyty powinieneÊ za-kupiç – to nale˝y do obowiàzków rodziców! Zazwyczaj wykaz obowiàzujàcych podr´czników, a tak˝e inne wa˝ne informacjedla uczniów i rodziców znajdujà si´ na stronie internetowej szko∏y (posiada jewi´kszoÊç szkó∏).

● Warto równie˝ przed rozpocz´ciem roku szkolnego wybraç si´ z dzieckiem na wycie-czk´ do szko∏y. W ten sposób pozna budynek i drog´, którà b´dzie pokonywa∏oprzez najbli˝sze kilka lat. Dzi´ki temu poczuje si´ pewniej w pierwszych dniachw szkole.

● W polskich szko∏ach wymagane jest od rodziców wyposa˝enie ucznia w przyboryniezb´dne do nauki. Skontaktuj si´ z wychowawcà, aby uzyskaç informacje o wy-kazie wymaganych pomocy szkolnych.

● W wydatkach uwzgl´dnij tak˝e zakup stroju sportowego, obuwia na zmian´ i wor-ka do jego przechowywania (w polskich szko∏ach to bardzo wa˝ne), stroju na basen(jeÊli takie zaj´cia sà przewidziane).

● Zadbaj tak˝e o skompletowanie dla swojego dziecka stroju uczniowskiego: codzien-nego i tzw. galowego. W niektórych szko∏ach obowiàzujà specjalne stroje (tzw. mun-durki), w innych wymagania dotyczàce codziennego stroju ucznia formu∏owane sàogólnie i odnoszà si´ do kolorystyki (zazwyczaj: bia∏y, szary, granatowy, czarny)i charakteru, „schludne”, „skromne”.Stroje galowe to zwykle bia∏e bluzki lub koszule oraz granatowe lub czarne spód-nice albo spodnie.Szczegó∏owe wymagania dotyczàce stroju sà zapisane w dokumentach szko∏y.

22

Szko∏a podstawowa – cz´Êç I

Informacje na ten temat uzyskasz od wychowawcy klasy. Zapytaj tak˝e, kiedyuczeƒ powinien nosiç strój galowy. To wa˝ne, by dziecko, które i tak jest w nie∏atwej dla niego sytuacji, nie prze˝ywa-∏o dodatkowego stresu dotyczàcego ubioru.

● Koniecznie porozmawiaj z wychowawcà na temat wymagaƒ szkolnych, zanimTwoje dziecko pojawi si´ w szkole. Dowiedz si´, jakie sà oczekiwania nauczycielaw stosunku do rodziców, podziel si´ swoimi obawami, wspólnie ustalcie sposóbkomunikowania si´, gdy b´dzie tego wymaga∏o dobro dziecka.

● W szko∏ach mo˝e dzia∏aç Rada Rodziców. Rada Rodziców jest spo∏ecznym organemstanowiàcym reprezentacj´ rodziców uczniów. Sà to przedstawiciele wszystkich ro-dziców uczniów danej szko∏y wybrani w demokratycznych wyborach. Reprezentujàoni ogó∏ rodziców w szkole, np. w kontaktach z radà pedagogicznà, oraz poza szko-∏à, np. we wspó∏pracy z radami rodziców innych szkó∏. W celu wspierania dzia∏al-noÊci statutowej szko∏y lub placówki Rada Rodziców mo˝e gromadziç fundusze z dob-rowolnych sk∏adek rodziców oraz innych êróde∏. WysokoÊç sk∏adki okreÊlana jestprzez Rad´ Rodziców w ka˝dej szkole. Op∏aty na Rad´ Rodziców sà dobrowolne.

● Warto zapoznaç si´ z dokumentami szko∏y, w których mo˝na znaleêç wa˝ne infor-macje, np. jak dziecko b´dzie oceniane, jak szko∏a dba o bezpieczeƒstwo, czy poznaçzasady pracy szko∏y. Takie wa˝ne dokumenty to: Statut Szko∏y, Szkolny ProgramProfilaktyki, Program Wychowawczy, Plan Pracy Szko∏y oraz WewnàtrzszkolnySystem Oceniania (WSO).

● JeÊli pracujesz i musisz przywieêç dziecko troch´ wczeÊniej przed lekcjami i odebraçje póêniej, ni˝ skoƒczy∏o zaj´cia, mo˝esz pozostawiç je w Êwietlicy. Tam pozostaniebezpieczne pod opiekà nauczyciela. B´dzie mog∏o si´ zrelaksowaç, pobawiç z kole-˝ankami/kolegami, a tak˝e odrobiç lekcje (je˝eli w szkole stworzono uczniom takàmo˝liwoÊç). Koniecznie sprawdê zasady obowiàzujàce w Êwietlicy w szkole Twojegodziecka.

23

Przewodnik po polskich szko∏ach

● Gdy chcesz, aby dziecko jad∏o obiady w szkole, zg∏oÊ si´ do wychowawcy – on wska˝eosob´, z którà nale˝y za∏atwiç formalnoÊci (m.in. op∏ata za obiady).W wi´kszoÊci szkó∏ znajdujà si´ sto∏ówki, w których uczniowie o wyznaczonychporach (tzw. przerwy obiadowe) mogà zjeÊç goràcy posi∏ek. Drugie Êniadanie przy-noszà z domu i jedzà je w klasie podczas przerwy Êniadaniowej.

Porady● Pomimo wielu obowiàzków postaraj si´ uwzgl´dniç w swoim planie czas dla swoje-

go dziecka. Teraz naprawd´ b´dzie bardzo potrzebowa∏o Twojego wsparcia.

● Rozmawiaj z dzieckiem o jego nowych kole˝ankach/kolegach i nauczycielach. To dlaniego bardzo wa˝ne. W pierwszych tygodniach w szkole wa˝niejsze ni˝ sama nauka.

● Zachowaj spokój, gdy dziecko w domu odreagowuje szkolny stres. Powodemtakiego zachowania nie jest z∏oÊliwoÊç, tylko chwilowe pogorszenie nastroju wyni-kajàce z nowej sytuacji.

● Wyka˝ zrozumienie, gdy dziecko b´dzie mia∏o problem: z nauczycielem czy z rówie-Ênikami. Wys∏uchaj go cierpliwie. Musi czuç, ˝e go rozumiesz i z ka˝dym szkolnymproblemem mo˝e si´ do Ciebie zwróciç.

● Chwal dziecko za osiàgni´cia i pomagaj w rozwiàzywaniu problemów (nie ozna-cza to, ˝e masz za nie wykonywaç zadania!). Pami´taj, szko∏a to miejsce, gdziedziecko ma si´ uczyç, a nie we wszystkim byç najlepsze.

● Wspomagaj dziecko, gdy ma problem ze szkolnymi zadaniami. JeÊli trudnoÊcizaczynajà byç dotkliwe (nie radzi sobie z naukà), koniecznie porozmawiaj o tymz nauczycielem (z którym powinieneÊ byç w sta∏ym kontakcie). Wspólnie ustalcie,jak wesprzeç dziecko w takiej sytuacji.

● JeÊli chcesz, by Twoje dziecko ch´tnie chodzi∏o do szko∏y, rozmawiaj z nim nie tylkoo nauce, ale tak˝e o relacjach z osobami i wspieraj je zawsze, gdy tego potrzebuje.

24

Szko∏a podstawowa – cz´Êç I

PRZEDSZKOLE (przygotowanie do edukacji szkolnej)

SZKO¸A PODSTAWOWA (od 6/7 roku ˝ycia – I i II etap edukacyjny – 6 lat)

I etap edukacyjny – kl. I–III (3 lata)

Obowiàzkowy sprawdzian zewn´trzny dla uczniów koƒczàcych szko∏´ podstawowà

II etap edukacyjny – kl. IV–VI (3 lata)

Obowiàzkowy egzamin zewn´trzny dla uczniów koƒczàcych gimnazjum

GIMNAZJUM (III etap edukacyjny – 3 lata)

SZKO¸A PONADGIMNAZJALNA (IV etap edukacyjny – szko∏a do wyboru)

LICEUM OGÓLNOKSZTA¸CÑCE

(3 lata)

LICEUM PROFILOWANE

(3 lata)

TECHNIKUM(4 lata)

ZASADNICZASZKO¸A ZAWODOWA

(2–3 lata)

MATURA

egzamin zewn´trzny

STUDIA WY˚SZEstudia pierwszego stopnia

studia drugiego stopnialub SZKO¸A POLICEALNA (1–2,5 roku)

MATURA

egzamin zewn´trzny

TECHNIKUMUZUPE¸NIAJÑCE

(3 lata)

UZUPE¸NIAJÑCELICEUM

OGÓLNOKSZTA¸CÑCE(2 lata)

STUDIA WY˚SZEstudia pierwszego stopnia

studia drugiego stopnialub SZKO¸A POLICEALNA (1–2,5 roku)

obowiàzek szkolny do 16 roku ˝ycia bez obowiàzku naukiobowiàzek nauki do 18 roku ˝ycia

TU JESTEÂ➡

SCHEMAT SYSTEMU EDUKACJI

W POLSCE

www.powroty.otwartaszkola.pl