Prace naukowo-badawcze realizowane w Zakładzie Badań Morskich

Sopot, 21.06.2017

Zakład Badań Morskich jako komórka naukowo-badawcza powstał 02.11.2015r. Do 31.12.2016r. funkcjonował w Pionie Badawczym Ośrodka Głównego IMGW-PIB w Warszawie. Od dnia 01.01.2017r. roku znajduje się w strukturach Oddziału Morskiego w Gdyni. (Zarządzenie nr 24/2016 Dyrektora IMGW-PIB z 21.12.2016r.).

Aktualnie w ZBM pracuje: - dwóch klimatologów: dr Ewa Jakusik (kierownik) i mgr Dawid Biernacik, - jeden hydrolog: mgr Barbara Peek, - dwóch oceanografów fizycznych: dr Ewa Antão i mgr Krzysztof Piłczyński.

-klimatologii; -miernictwa meteorologicznego; -oceanografii; - prace metodyczne z zakresu prognostycznego modelowania falowania. W latach 2009-2012 realizowany był Projekt Kluczowy KLIMAT pt. „Wpływ zmian klimatu na środowisko, gospodarkę i społeczeństwo (zmiany, skutki i sposoby ich ograniczania, wnioski dla nauki, praktyki inżynierskiej i planowania gospodarczego)”. Informacje na temat projektu KLIMAT na stronie internetowej: klimat.imgw.pl. Obecnie projekt jest w trakcie utrzymania trwałości (do 30.11.2017r.).

Zakład Badań Morskich realizuje zadania i prace naukowo-badawcze w ramach działalności statutowej IMGW-PIB z zakresu:

Od stycznia 2010 roku przygotowywany jest MIESIĘCZNY, SEZONOWY oraz ROCZNY BIULETYN. Biuletyn ma na celu systematyczną analizę i ocenę stanu środowiska Polski w celu rejestracji zachodzących w nim zmian. Każdy Biuletyn składa się z rozdziałów, w których analizowane są poszczególne elementy klimatu m.in.: cyrkulacja, warunki termiczne i biotermiczne, opady atmosferyczne, usłonecznienie, poziom morza.

Podawane są wartości skrajne, ponadto w Biuletynie Sezonowym zawarte są informacje dotyczące warunków fenologicznych, pokrywy śnieżnej, fal upałów, itp. Wszystkie Biuletyny dostępne są w wersji elektronicznej (PDF) na stronie www.imgw.pl w zakładce „Biuletyn Monitoringu Klimatu Polski”. Opracowane mapy: temperatury powietrza, opadów atmosferycznych i usłonecznienia są także udostępnianie poprzez strony DWD dla RAVI Regional Climate Centre Offenbach.

Od stycznia 2013 r. publikowany jest - BIULETYN POŁUDNIOWEGO BAŁTYKU:

Monitoring wybranych elementów meteorologicznych i oceanograficznych w polskiej strefie brzegowej.

BIULETYN – składa się z 2 części

• charakterystyki miesięczne warunków: termicznych, pluwialnych i anemometrycznych, • charakterystykę poziomu morza i falowania, • statystykę wydanych ostrzeżeń meteorologicznych dla subregionu nadmorskiego oraz dla polskiej strefy brzegowej.

• charakterystykę miesiąca na tle wartości średnich z wielolecia 1971-2000 (klasyfikacja termiczna i opadowa), • charakterystyki statystyczne temperatury powietrza, opadu atmosferycznego, poziomu morza, prędkości wiatru w wybranym punkcie.

Celem jest systematyczna analiza i ocena stanu środowiska w polskiej strefie brzegowej oraz rejestracja zachodzących w nim zmian.

Biuletyn Południowego Bałtyku opracowywany jest na podstawie danych pochodzących z 7 stacji: Świnoujścia, Szczecina, Kołobrzegu, Ustki, Łeby, Helu i Świbna. Wszystkie Biuletyny dostępne są w wersji elektronicznej (PDF) na stronie www.imgw.pl w zakładce „Biuletyn Południowego Bałtyku”.

Miejskie Plany Adaptacji do zmian klimatu 12.01.2017 r. konsorcjum składające się z: Instytutu Ochrony Środowiska – PIB, Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej - PIB, Instytutu Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach oraz firmę konsultingowo-inżynierską Arcadis podpisało w Ministerstwie Środowiska umowę na realizację nowatorskiego projektu „Opracowanie planów adaptacji do zmian klimatu w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców”. Jego celem jest przeprowadzenie analizy podatności każdego z miast na zmiany klimatu i zaplanowanie działań adaptacyjnych do stwierdzonych zagrożeń.

Projekt przyczyni się do poprawy bezpieczeństwa i jakości życia mieszkańców. Będzie również wsparciem dla władz lokalnych w pozyskiwaniu środków finansowych na działania inwestycyjne. Jego efektem będzie przygotowanie planów adaptacji dla 44 miast-partnerów projektu.

Projekt jest finansowany przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko oraz ze środków budżetu państwa.

Oddział Morski pod kierownictwem Pani Dyrektor Oddziału Morskiego Haliny Burakowskiej realizuje MPA dla: Szczecina, Słupska, Gdańska, Gdyni, Elbląga oraz Sopotu (związanego funkcjonalnie z miastami o liczbie mieszkańców pow. 100 tys.).

Sopot jako kurort - miejsce, w którym chcemy mieszkać, pracować i tworzyć, aktywnie spędzać czas oraz wypoczywać. Nadrzędnym kierunkowskazem działań jest wysoka jakość życia mieszkańców Sopotu i bezpieczna w warunkach zmieniającego się klimatu

Zapewnienie wysokiej jakości życia mieszkańców, ich aktywności i przedsiębiorczości poprzez organizacyjne i techniczne dostosowanie Miasta oraz działania na rzecz podnoszenia świadomości i wiedzy Sopocian w warunkach zmieniającego się klimatu.

WIZJA MPA

CEL NADRZĘDNY MPA

ETAP 1, Rozpoczęcie procesu

Wybrano 4 sektory/obszary wrażliwe na zmiany klimatu dla miasta Sopot: •Transport (sieci – długość/rozplanowanie, obiekty – rodzaje/lokalizacja, tabor, intensywność ruchu) •Zdrowie publiczne / grupy wrażliwe •Gospodarka wodna (sieci – długość/rozplanowanie, obiekty/urządzenia – rodzaje/lokalizacja, wielkość dostaw/wielkość konsumpcji) •Różnorodność biologiczna (osnowa przyrodnicza miasta) oraz dodatkowo wskazano: •Energetyka (sieci – długość/rozplanowanie, obiekty/urządzenia – rodzaje/lokalizacja, wielkość dostaw/wielkość konsumpcji)

Lp. Potencjał

adaptacyjny Potencjał adaptacyjny Braki w potencjale adaptacyjnym

1. Możliwości finansowe

Dofinansowania UE do projektów już realizowanych w Sopocie (gospodarka

wodna, retencja)

2. Kapitał społeczny

Silny kapitał społeczny, budżet obywatelski – projekty eko, akcje

edukacyjno-informacyjne w szkołach i przedszkolach, wydzielony budżet na

programy współpracy z NGO

Akcje informacyjno-edukacyjne, ze szczególnym uwzględnieniem osób dorosłych, dalszy rozwój narzędzi

partycypacyjnych

3. Przygotowanie służb miejskich

Dobre przygotowanie sprzętowe do reagowania na sytuacje

kryzysowe/zagrożenia, organizowane wspólne szkolenia, dobry monitoring

WOPR na plażach

Doskonalenie systemu przepływu informacji pomiędzy służbami

4. Mechanizmy

informowania i ostrzegania

Przygotowywany projekt dot. ostrzegania o zagrożeniach

Elektroniczny system zbierania informacji od mieszkańców

5. Sieć infrastruktury

społecznej Dobrze rozwinięta infrastruktura Budowa szpitala geriatrycznego

6.

Współpraca w zakresie

zarządzania kryzysowego

Mobilny komisariat, dobry poziom współpracy pomiędzy służbami

Doskonalenie systemu przepływu informacji pomiędzy służbami i służbami a mieszkańcami, informacja zwrotna w

obie strony

7. Błękitno – zielona

infrastruktura Błękitna flaga Rozwijanie jakości zieleni miejskiej

8. Innowacyjność

Wdrożony system TRISTAR, Sopocki Inkubator Przedsiębiorczości

Społecznej, smart system roweru metropolitalnego (ZIT), realizowany

projekt na rzecz wspólnego biletu metropolitalnego

Brak systemu zarządzania/gospodarki odpadami, monitoringu sieci

Digitalizacja pozyskanych historycznych materiałów archiwalnych DWD (współpraca z Katedrą Meteorologii i Klimatologii Instytut Geografii UG)

Miesięczne karty opadowe pochodzącą z obszaru dawnych niemieckich prowincji: Pommern (Pomorze), Westpreussen (Prusy Zachodnie), Ostpreussen (Prusy Wschodnie) – łącznie ponad 1,5 tys. stacji i 25 tys. lat danych do wprowadzenia. Aktualnie wprowadzono już ok. 15% stacji (25% całego materiału).

Ma na celu wydłużenie serii danych do początków XIX w., zagęszczenie sieci obserwacyjnej oraz homogenizację ciągów danych klimatologicznych.

*Światowa Organizacja Meteorologiczna (WMO) od kilku lat tworzy Zintegrowany Globalny Systemem Obserwacyjny, czyli WIGOS (ang. WMO Integrated Global Observing System), mający skoordynować rzetelne i spójne systemy pomiarowe dostarczające informacji o Ziemi i jej środowisku.

W zakresie miernictwa meteorologicznego Zakład Badań Morskich prowadzi pod kierunkiem prof. dr hab. inż. Kazimierza Różdżyńskiego prace metodyczne związane z wprowadzeniem programu WMO-WIGOS* do PSHM, dotyczące m.in.:

• Kompleksowego programu kontroli jakości danych pomiarowych i obserwacyjnych dla stacji meteorologicznych, w trybie operacyjnym i nieoperacyjnym (Kontrola grubych błędów oraz klimatologicznych wartości granicznych, Kontrola spójności czasowej – metoda przyrostów, Kontrola spójności wewnętrznej, Kontrola zgodności przestrzenno-czasowej).

• Reprezentatywności meteorologicznych, naziemnych stanowisk pomiarowych (założenia, kryteria metodyki oraz korzyści z wdrożenia klasyfikacji Siting Classifications for Surface Observing Stations on Land, opublikowanej w Przewodniku WMO-No.8, 2014).

Do zadań Zakładu Badań Morskich należy również nadzór merytoryczny nad analizą i archiwizacją danych oraz obsługą oprogramowania sprzętu pomiarowego do monitoringu falowania.

• Modelowanie falowania głębokowodnego,

• Modelowanie falowania w strefie przybrzeżnej,

• Pomiary z przyrządu AWAC oraz boi do rejestracji i przesyłu danych meteorologicznych (projekt Meteo Risk).

Publikacje z ostatniego roku działalności: Jakusik E., Biernacik D., 2016, Wpływ zmian klimatu na atrakcyjność turystyczną Wybrzeża [w:] Globalizacja a regionalna ochrona środowiska, wyd. GSW, Gdańsk

Artykuły opublikowane w czasopiśmie: Journal of Polish Safety and Reliability Association, Summer Safety and Reliability Seminars, Tom: 7, Zeszyt: 3; przy współpracy z Akademią Morską w Gdyni: • Jakusik E. i in., 2016, Identification methods and procedures of climate-weather change process including extreme weather hazards for the maritime ferry operating at Gdynia port area, str. 65-72, • Jakusik E. i in., 2016, Identification methods and procedures of climate-weather change process including extreme weather hazards for the maritime ferry operating at Baltic Sea open waters, str. 73-80, • Jakusik E. i in., 2016, Modelling climate-weather change process including extreme weather hazards for maritime ferry str. 41-46, • Jakusik E. i in., 2016, Modelling climate-weather change process including extreme weather hazards for port oil piping transporation system, str.31-40 , • Jakusik E. i in., 2016, Identification methods and procedures of climate-weather change process including extreme weather hazards for port oil piping transportation system operating at under water Baltic Sea area, str. 47-56, • Jakusik E. i in., 2016, Identification methods and procedures of climate-weather change process including extreme weather hazards of port oil piping transportation system operating at land Baltic seaside area, str. 57-64, • Jakusik E. i in., 2016, Identification of climate related hazards at the Baltic Sea area, str.99-104 .

Artykuły przewidziany do publikacji w 2017 roku w monografii IMGW-PIB „Metody kontroli jakości dla polskiej Państwowej Służby Hydrologiczno-Meteorologicznej”, vol.10: • Biernacik D., Jakusik E., Reprezentatywność meteorologicznych, naziemnych stanowisk pomiarowych wg standardów WMO – WIGOS, • Jakusik E., Woźniak Ł., Biernacik D., Weryfikacja danych pomiarowych i obserwacyjnych dla stacji meteorologicznych według standardów WMO-WIGOS, Artykuł przygotowywany do publikacji w czasopiśmie IMGW-PIB „Meteorology Hydrology and Water Management”: Antao E., Verification of Quasi-Determinism Theory against Baltic Sea Data.

Jakusik E., Grudzińska M., 2016, Typowy rok meteorologiczny i późniejsze dane klimatyczne jako czynniki kształtujące zapotrzebowanie na energię, Przegląd Budowlany, Tom: 3, str. 44-50. Grudzińska M., Jakusik E., 2016, Energy performance of buildings in Poland on the basis of different climatic data, INDOOR AND BUILT ENVIRONMENT, str. 1-16.

Ekspertyzy naukowe: Zakład Badań Morskich we współpracy z Ośrodkiem Oceanografii i Monitoringu Atmosfery i Hydrosfery brał udział w opracowaniu poniższych prac eksperckich: • „Ocena możliwości zrzutu solanki do wód morskich w okolicach Łeby” – umowa ze spółką Operator Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A • „Ocena wpływu obecnych i przyszłych zmian klimatu na strefę polskiego wybrzeża i ekosystem Morza Bałtyckiego”, w ramach umowy zawartej z Ministerstwem Środowiska. • „Analiza warunków anemometrycznych i falowania w rejonie Darłowa” – umowa z firmą Budimex

Dziękuję za uwagę

dr Ewa Jakusik Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej

Państwowy Instytut Badawczy 81-342 Gdynia, ul. Waszyngtona 42

Tel. (58) 62-88-273 ewa.jakusik@imgw.pl