Wizja i priorytety Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego

Roman GalarPolitechnika Wrocławskaroman.galar@pwr.wroc.pl

Rada Rozwoju Dolnego Śląska I Seminarium naukowePałac Łomnica, 2-4 II 2012 r.

Plan wystąpienia

Próba uzgodnienia poglądów Warunki brzegowe strategii Elementy wizji Wybór priorytetów Podsumowanie

Odchylenie abstrakcyjneProblemy raczej niż rozwiązania

Uzgadnianie pojęć

Dynamika procesów rozwoju Zarządzanie przyszłością Rozwój a priorytety Pragmatyka a wartości Województwo czy region?

Znaleźliśmy się w sytuacji, w której myślenie korekcyjne i perspektywa gwoździa w bucie nie wystarczają. Bo już zbyt długo tak myśleliśmy.

Dynamika procesów rozwoju

Poprawne politycznie, ale ahistoryczne stereotypy rozwoju:rewolucyjny „ewolucyjny” zrównoważony niepowstrzymany prognozowany planowany modernizacyjny na kredyt itd.

Doświadczenie historyczne Proces epizodyczny w czasie i przestrzeni Na ogół zastój, możliwy regres (ekologia) Okresy linearnego rozwoju i punkty zwrotne – ilość i jakość Horyzont przewidywalności trendów Rola kreatywnej destrukcji Innowacyjne fundamenty rozwoju – innowacje przyrostowe,

rekombinacyjne i przełomowe (Czarne Łabędzie) Wolność i doskonałość – efektywnościowe blokady postępu

Rozwój regionalny Właściwa skala przestrzenna Opcja imitacyjna (modernizacyjna) – wyścigi wagoników kolejki linowej Kwestia asertywności, inteligencji i inteligentów

Zarządzanie przyszłością

Horyzont prognoz ekstrapolacja trendów do kolejnego punktu zwrotnego

Bariery nonsensu, granice wzrostu ucieczka od małych prognoz w duże (Polska w UE)

Militarna i korporacyjna wizja strategiijak niszczyć i zwyciężać, czy jak budować i trwać

Dylemat: strategia obronna czy manewrowastrategie planistyczne i adaptacyjne

Zbiór udanych strategii lekcja pokory

Pycha planistyczna i postulat opóźnionego planowania efekt Huty Katowice (autostrady?)

O strategiczną rezerwę mocy manewrowejludzie, pieniądze, przepisy, umiejętności (siły szybkiego reagowania)

Rozwój a priorytety

Priorytety a harmonia rozwojuRozwój zrównoważony priorytetami?

Priorytetowe kierunki rozwojuProblem liderów czy zapóźnionych?

Narzucanie priorytetówKwestia inicjatywy strategicznej i eliminowania konkurentów

Komfort priorytetówUproszczony obraz świata i zredukowane pole wyborów

Priorytety i innowacjeFatalne doświadczenia historyczne (leki i AI/ tranzystor i PC)

Zagospodarowanie masy popriorytetowejDziedzictwo postindustrialne, obiekty postewentowe

Pragmatyka i wartości

Funkcjonalne i emocjonalne składowe regionufantom „regionu jako korporacji”

Długookresowe konsekwencje „real politik”kolonializm, totalitaryzmy, rynki finansowe

Nowoczesność i antropologia Czy inteligencja da się zastąpić procedurami? Czy wolny rynek może funkcjonować bez dekalogu? Czy można „obiektywnie” uszczęśliwiać? Czy „wieczna młodość” pozwoli uciec od cyklu życia? Czy Homo Oeconomicus wyprze Homo Sapiens Sapiens? Czy selekcja naturalna wytnie ludzi sukcesu? Co przetrwa z aktualnej nowoczesności?

Wartości jako nośnik wiedzy nieskodyfikowanejdługookresowa eksperymentalna weryfikacja

Wartości jako najtrwalszy wskaźnik prognostycznynadzieja na renesans wartości przed zderzeniem cywilizacji

Województwo czy region?

Co trwale łączy ziemię, ludzi i władzę? Różne percepcje regionów

jako podsystemy hierarchicznego zarządzania jako korporacje jako narzędzia polityki (krajowej i unijnej)

jako formy dekompozycji przestrzennej jako obszary atrakcji metropolii jako platformy klastrów gospodarcz0 - innowacyjnych

jako generatory fali kulturowej jako domeny post-feudalne jako małe ojczyzny

Opcja pragmatyczna, województwawymiar instytucjonalny i realny zanika w miarę rozwoju technologii informacyjnych i transportowych

Opcja sentymentalna, regionywymiar obywatelski i potencjalnytrwa bo odpowiada ludzkiej naturze (spójny świat do ogarnięcia doświadczeniem?)

Warunki brzegowe Świat, Zachód, Europa, Polska u progu zmiany przełomowej

Dramatyczne skrócenie horyzontu prognoz Normalność jaką znamy raczej nie wróci

Swoboda manewru ograniczona długiem i zanikiem przewagi innowacyjnej Porażka i regres aktualnej globalizacji

Spętane procedurami kultury wolności przegrywają z kulturami perfekcji Wielka konwergencja

3-4 razy więcej konsumentów, zmierzch uprzywilejowanej konsumpcji Zachodu Uaktywnienie granic wzrostu

Ekologia wymusza ograniczenia konsumpcji – zmiana paradygmatu sukcesu Strategiczny prymat demografii

Odwrót od programowego egoizmu i renesans wartości rodzinnych Powrót realnej ekonomii

Ekspansja czasu wolnego, ograniczenie sfery usług, wzrost aktywności społecznej Globalna perspektywa polityczna

Wyzwolenie potencjału współpracy albo konflikt egoizmów Perspektywa Regionalna

Czasy sponsoringu dobiegają końca Restytucja strategicznej perspektywy pokoleniowej Inteligencja adaptacyjna – główny atut w czasach niepewności Strategia dla regionu – Mała Ojczyzna, oaza stabilności („zielona wysepka”)

Elementy wizji

Domena działalności Odpowiedzialność Standardy sukcesu Kluczowe kompetencje Organizacja

Schemat zaczerpnięty z Wikipedii

Domena działalności

Realizacja zadań zleconych przez rząd RP Zapewnienie odpowiednich usług

publicznych Harmonizowanie działań gmin i powiatów Formowanie struktury przestrzennej

regionu Stymulowanie rozwoju regionu Kształtowanie wspólnoty regionalnej jako

bytu pożytecznie integrującego wspólnoty mniejsze i będącego pożyteczną częścią wspólnot większych

Odpowiedzialność

Wobec mieszkańcówciepła woda & Co

Wobec społeczeństwastandardy rzetelności i przyzwoitości, nawyki kooperacji

Wobec przyszłego pokoleniaotwarte opcje wyboru i środki na ich realizację (długi!)

Wobec środowiskazostawić region w stanie nie gorszym niż się zastało

Wobec Polski, Europy i Cywilizacji przekazanie i wzbogacenie dziedzictwa kulturowego

Standardy sukcesu

Poprawa profilu demograficznego i pozytywny, również jakościowo, bilans migracji

Umacnianie się prężnej, regionalnie zakorzenionej gospodarki Wzrost odporności na zagrożenia ekonomiczne, przyrodnicze i

społeczne Kształtowanie się regionalnego systemu innowacyjnego Relatywnie przyzwoity i bardziej wyrównany poziom konsumpcji Poprawa stanu środowiska kulturowego i naturalnego Przyrost kapitału ludzkiego i społecznego Wzrost poziomu aktywności obywatelskiej Kształtowanie się wyrazistej i pozytywnej tożsamości regionalnej Umacnianie się strategicznego konsensusu – wspólnota wizji i

aprobata dla wybranego wektora rozwoju Dolnego Śląska

Kluczowe kompetencje

Łączenie wiedzy i pragmatyzmu Sumienne zarządzanie majątkiem Egzekwowanie odpowiedzialności moderowane empatią Utrzymywanie balansu między konkurencją i kooperacją Organizowanie współpracy regionalnych aktorów Stymulowanie kultury eksperymentu (innowacje) Udrażnianie komunikacji społecznej Ekspresja interesów regionu i budowanie koalicji Artykułowanie dobra wspólnego Całościowe, stale aktualizowane rozeznanie sytuacji Wiązanie działań bieżących z ogólną wizją rozwoju

Organizacja

System samorządowy województwa funkcjonujący na zasadzie pomocniczości nad układem gmin i powiatów DŚ w ramach RP i UE Struktury proceduralne realizujące zadania bieżące,

w tym zlecone przez organy RP i UE Struktury operacyjne zarządzające infrastrukturą Struktury zadaniowe wyłaniane w ramach „gry o region” Struktury negocjacyjne integrujące działania gmin i powiatów

w ramach subregionów Struktury partnerskie współpracy interregionalnej krajowej

i europejskiej Struktury nieformalne regionalnego systemu innowacyjnego Struktury konsultacyjne zaplecza ekspertalnego (zarządzanie

przyszłością) Struktury komunikacji społecznej

Wybór priorytetów

Prymat endogennego nad egzogennym Integracja funkcjonalna regionu Regeneracja tkanki społecznej/wspólnotowej Implementacja „Gry o region” Ekspresja regionalnych interesów Antypriorytety – lista TABU

Priorytety naprawcze. Nadzieja, że prowadzą do stanu z mniejszą liczbą priorytetów

Endogenne nad egzogennym Od dotacyjnej do post-dotacyjnej fazy rozwoju. Refleksje:

przesztywnienia proceduralne – patologiczne relacje racji prawnych i realnych cudze priorytety – na co wydawalibyśmy własne pieniądze?

(dziwne innowacje, szkolenia, inżynieria społeczna) cena kumulacji inwestycji – dominacja podaży krach popytu, spirala długów zaniechane reformy – cudze środki na rozwój, własne na zastój… zęby darowanego konia: koszty utrzymania inwestycji, wyuczona bezradność czy wiemy dosyć o bezdotacyjnych karierach Chin, Turcji, Brazylii? znać proporcje: 7 lat dotacji dla RP = koszty ratowania 1 banku w GB

Rozwój za swoje potrzeba własnej bazy podatkowej (jasne związki przyczynowo-skutkowe) obniżanie barier przedsiębiorczości (patologie certyfikacyjne i przetargowe) uczytelnienie sygnałów rynkowych (deformacje strefowe i dotacyjne)

Zmiana kompetencji i mentalności decydentów i administratorów Renesans znaczenia reputacji firmy Zakorzenianie biznesu w regionie Nie tylko miejsca pracy – kapitalizm to również kapitaliści (tzw. „szacun”)

Integracja funkcjonalna regionu

Komunikacja0dtworzenie/modernizacja/uzupełnienie połączeń subregionalnych połączenia subregionów z metropolią połączenie ze Stolicą przejście na Czechy opcja post-samochodowa

EnergetykaZapobieganie blackoutom usuwanie energetycznych barier konkurencyjności podstawowa samowystarczalność regionalna niedotacyjna energetyka odnawialna

Usługi wyższego rzędukomplementarny system opieki zdrowotnej sprzęg kształcenia wyższego z akademickim dostępność usług sieciowych rola metropolii; co za co?

Żywnośćwykorzystanie potencjału rolniczego regionu dywersyfikacja produkcji podstawowa samowystarczalność regionalna

Ład przestrzennyDolny Śląsk funkcjonalny i estetyczny ograniczenie urban sprawl i regresu w stronę ulicówek przywrócenie atrakcyjności krajobrazowej (Sudety!)

Ekologiasensowny kompromis między sferą bytową, gospodarczą i przyrodniczą szacunek dla natury, odporność na demagogię status parku i ogrodu czy puszczy i bagien? reguła 20/80

Regeneracja tkanki społecznej Trwanie i rozwój regionu jako opcja wspólnotowa

Indywidualiści wyjadą gdzie im lepiej Perspektywa społeczna

Region dla homo sapiens sapiens czy dla homo consumensis? Rozwój kapitału społecznego

Edukacja obywateli przed edukacją pracowników (lepsi pracownicy) Przekaz archetypu cywilizacyjnego i kulturowego (wartości) Moderowanie konkurencyjności współpracą (zaufanie)Refleksja: stawka li tylko na kapitał ludzki to finansowanie drenażu mózgów

Baza dla GOW / eksperymentalnej ekonomii Niezbędna baza różnorodności (ograniczenia dla efektywności unifikacyjnej) Niezbędna przestrzeń dla zachowań eksploracyjnych (ograniczenia procedur)

Samorząd w roli partnera Jak słuchać i kogo Jak wyważać interesy pokoleń Jak przekonywać ludzi Jak wyzwalać aktywność i inicjatywę

Implementacja „Gry o region”

Poszerzanie bazy rozwojowej regionupartnerstwa na rzecz regionu

Gra o sumie niezerowej współpraca nad konkurencją

Gra otwarta bez typowania zwycięzców

Mobilizacja inicjatywy otoczeniastymulowanie zaradności i przedsiębiorczości

Wspomaganie gotowych sobie pomóc likwidacja premii za bezradność

Koalicja elit triady: gospodarka – nauka – samorząd fundament regionu innowacyjnego

Ekspresja regionalnych interesów Stymulowanie aktywności w ramach funkcjonalnych

subregionów (ziemi?) Polskie „poziomki” interregionalne

(Ziemie Zachodnie, Odra, Korytarz A4) Wspólne przedsięwzięcia z sąsiadami

(energetyka, transport, turystyka…) Region jako element samouczącego się systemu

adaptacyjnego (Polski i Europy) Rzecznik interesów Polski regionalnej

O przejrzyste i konsekwentne określenie funkcji regionów na zasadzie pomocniczości

O prorozwojowe zdefiniowanie bazy podatkowej O przestrzeń dla żywej inteligencji – deproceduralizacja

Antypriorytety / lista tabu Rozproszone działania, o funkcjonalności zamrożonej do lepszych czasów

(np. kawałki dróg do nikąd) Inwestycje w obiekty, których nie sposób będzie utrzymać

(np. infrastruktura rozproszona na wsi) Działania niosące korzyści w skali jednej gminy lub jednego powiatu

(klientyzm zamiast pomocniczości) Działania uzasadnione presją nie argumentami

(ruchy jednej sprawy) Światowy „szpan”

(tzn. inwestycje 100/100, gdy można by 20/80) Kosztowne inwestycje w tanią popularność

(np. igrzyska dla „gawiedzi”) Oderwane od realiów inwestycje prestiżowe

(typu: „Polak potrafi!”) Wdrażanie wymierających trendów

(np. walka z „globalnym ociepleniem”) Uszczęśliwianie ludzi

(zamiast usuwania przyczyn frustracji)

Podsumowanie

Region gotowy na przyszłość (adaptacyjny) Region dla przyszłych pokoleń (odddłużony) Region gospodarny (rozwój za swoje) Region oryginalny (innowacyjny) Region obywatelski (społeczeństwo, nie masy) Region macierzysty (pozytywne emocje) Region użyteczny (wewnętrznie i zewnętrznie) Region stabilny („zielona wysepka”?) Region na dorobku (nie na zakupach!)