Wielki Slownik Polski-Niemiecki / Großwörterbuch Deutsch-Polnisch

Mit rund 400000 Stichwörtern und Wendungen

1. Auflage 2010. Buch. LXXII, 1191 S. HardcoverISBN 978 3 87548 588 2

Format (B x L): 19 x 25,5 cmGewicht: 2090 g

Weitere Fachgebiete > Literatur, Sprache > Sprachwissenschaften Allgemein >Mehrsprachige Wörterbücher

schnell und portofrei erhältlich bei

Die Online-Fachbuchhandlung beck-shop.de ist spezialisiert auf Fachbücher, insbesondere Recht, Steuern und Wirtschaft.Im Sortiment finden Sie alle Medien (Bücher, Zeitschriften, CDs, eBooks, etc.) aller Verlage. Ergänzt wird das Programmdurch Services wie Neuerscheinungsdienst oder Zusammenstellungen von Büchern zu Sonderpreisen. Der Shop führt mehr

als 8 Millionen Produkte.

Jak korzystac ze słownikaA. Jak znalezc szukane hasło?

. Hasła, w tym takze skroty i skrotowce,ułozone sa w porzadku alfabetycznym.Odstepy, łaczniki, przecinki, apo-strofy, obce znaki diakrytyczne i pio-nowa kreska nie wpływaja na porzadekhaseł .

. Jesli przegłos rozroznia dwa wyrazy,wtedy wyraz bez przegłosu wystepujeprzed wyrazem z przegłosem .

. Pisownia wielka litera podawana jestprzed pisownia mała litera .

. Litera ß traktowana jest jak ss .

. Warianty ogolnoniemieckie i regio-nalne zwykle łaczono w jedno hasło, przyczym jesli warianty ogolnoniemieckii regionalny nie wystepuja bezposredniopo sobie, wariant regionalny stanowihasło odsyłaczowe .

Alfabetyczna kolejnosc haseł.

Wyraz bez przegłosu przed wyrazemz przegłosem.

Pisownia wielka litera przed pisowniamała litera.

Litera ß traktowana jak ss.

Warianty ogolnoniemieckie i regional-ne.

u, U /u/ n (-, -) ...u, U /y$/ n (-, -) ...u. (= und) ...u. a. (= und andere) ...u. A. (= und Ahnliches) ...U-Bahn /’u$�ba$n/ (= Untergrundbahn) ...U-Bahn-Station /’u$ba$nStatsi#o$n/ z

(-, -en) ...

Ubel /’y$bl./ n (-s, -) ...ubel /’y$bl./ ksiazk. I przym st ...

floss /flOs/ ? fließenFloß /flo$s/ n (-es, ‚e) ...

Brezel /’bre$tsl./ z (-, -n), Brezen/’bre$tsn. / z (-, -) SD, A ...

. Jako homonimy zostały zapisane wyrazymajace taka sama postac hasłowa, alerozniace sie znaczeniem i etymologia

.

Homonimy sa traktowane jako oddzielnehasła opatrzone cyfra arabska podniesionao poł wiersza.

Demo 1 /’de$mo, ’dEmo/ z (-, -s) ...Demo 2 /’de$mo, ’dEmo/ n (-s, -s) ...

. Wyraz hasłowy moze miec postacjedno- lub wielowyrazowa . We wspolne hasła połaczono:

. meskie i zenskie warianty tego samegohasła, jezeli nie maja dodatkowych zna-czen,

. warianty ortograficzne tego samegohasła,

. warianty rzeczownikowe, czasowni-kowe, przymiotnikowe,

. warianty zakresu uzycia lub regio-nalne wyrazu hasłowego.

Direktor /di’rEkto$Æ/ m (-s, -en), ~inz (-, -nen) ...

Abgott /’apgOt/ m (-[e]s, ‚er), Abgottin/’apgoetIn/ z (-, -nen) ...

Kaufmann /’ka�ufman/ m (-[e]s, Kaufleute),Kauffrau /’ka�uffra�u/ z (-, -en) ...

Back-up, Backup /’bEkap, bE’kap/ n a. m

(-s, -s) ...Diktafon, Diktaphon /dIkta’fo$n/ n

(-s, -e) ...

Dings /dI˛s/, Dingsbums /’dI˛sbUms/,Dingsda /’dI˛sda$/ pot. ...

durch’"blattern /’dUrCblEtÆn/, durch-blattern / dUrC’blEtÆn/ pch ...

durstloschend /’dUrstloeSn.t/, durststil-lend /’dUrstStIl@nt/ przym ...

Limo /’lImo, ’li$mo/ z a. n (-, -[s]) pot.,Limonade /limo’na$d@/ z (-, -n) ...

ab’"nutzen /’apnUtsn. /, ab’"nutzen /’ap-nYtsn. / SD, A, CH ...

B. Budowa artykułu hasłowego

. Artykuły hasłowe maja budowe hierar-chiczna i ze wzgledu na cechy grama-tyczne dziela sie na podhasła numero-wane cyframi rzymskimi . Z niektory-mi podhasłami zwiazane sa swoiste for-my podstawowe .

Hierarchiczna budowa artykułu hasłowe-go. Kategorie gramatyczne oznaczonocyframi rzymskimi.

Formy podstawowe dla podhaseł.

gleich /gla�iC/ I przym ... II przysł ...

III part akc ... IV part ... V przyim+ D ...

ab’"arbeiten /’ap�arba�itn. / I pch ...

II sich ab’"arbeiten ...Abzug /’aptsu$k/ I m (-[e]s, ‚e) ...

II Abzuge tylko lm .... Uzycie niektorych wyrazow hasłowych

ogranicza sie jedynie do jednego lubkilku zwrotow. Takie sytuacje sygnali-zuje zapis tylko w: .

Zapis tylko w: oznacza uzycie wyrazuhasłowego tylko w odnotowanym w słowni-ku zwrocie (lub zwrotach).

Adamskostum /’a$damskOsty$m/ n tylkow: im ~ pot., zart. w stroju Adama zart.

. Wymowe podano przy wszystkich wyra-zach hasłowych (oprocz skrotow) i zapi-sano miedzynarodowym alfabetemfonetycznym (IPA) przedstawionym nawyklejce drugiej. Warianty wymowy za-pisano po przecinku .

Wymowa zapisana miedzynarodowymalfabetem fonetycznym.

abzuglich /’aptsy$klIC/ przyim + G ...Deospray /’de$oSpre$, ’de$ospre$/ ...

. W obrebie hasła cyframi arabskimioznaczono rozne znaczenia danego wy-razu .

Znaczenia wyrozniono cyframi arabskimi. Bank1 /ba˛k/ z (-, ‚e) (do siedzenia) ...

(stoł pracy rzemieslnika) ... (płytkie miejsce) ...

(skupisko zwierzat) ... Geol. (soli, wegla) ...

pot., przen. ...

. Do rozroznienia znaczen wyrazu hasło-wego stosuje sie minidefinicje ,kwalifikatory lub typowe słowałaczace sie z wyrazem hasłowym w danymznaczeniu . Brak kwalifikatoraoznacza, ze wyraz jest uzywany w jezykuogolnym i nie jest nacechowany stylis-tycznie lub emocjonalnie.Pełna lista kwalifikatorow znajdujesie na wyklejce pierwszej.

Minidefinicje pokazuja:. roznice pomiedzy poszczegolnymi zna-

czeniami,

. roznice pomiedzy odpowiednikami w o-brebie jednego znaczenia lub przykładuuzycia,

. roznice pomiedzy homonimami.

Kwalifikatory wskazuja na ograniczeniageograficzne lub stylistyczne w uzyciudanego wyrazu, a takze na dziedzine zycia,do ktorej sie odnosi. Kwalifikator mozedotyczyc:

. całego hasła,

. jednego podhasła,

. jednego znaczenia,

. jednego odpowiednika,

. pojedynczego zwrotu lub przykładowegozdania niemieckiego lub polskiego.

Słowa, z ktorymi wyraz hasłowy typowo siełaczy to:. podmioty czasownikow lub fraz czasow-

nikowych,. dopełnienia czasownikow lub zwrotow

z takimi czasownikami,. wyrazy okreslane przez przymiotniki

i przysłowki.

ab’"bekommen* /’apb@kOm@n/ pch (otrzy-

mac) ... (doznac szkody) ... (pozbyc sie) ...

Abanderung /’ap�End@rU˛/ z (-, -en) (tekstu)

zmiana z; (ustawy) poprawka z; (wyroku)

rewizja z ...allein /a’la�in/ I przym ndm ... ~ stehend

sein (o kobiecie) byc niezamezna; (o mezczyz-

nie) byc niezonatym ...

Schopfer1 /’SoepfÆ/ m (-s, -) (artysta) ...Schopfer2 /’SoepfÆ/ m (-s, -) (do zupy) ...

Semmel /’zEml./ z (-, -n) SD, A ...Papi /’papi/ m (-s, -s) pot., pieszcz. tatus m

pieszcz.Bookmark /’bUkma$k/ n a. m (-s, -s) a. z

(-, -s) Komput. ...Gatter /’gatÆ/ n (-s, -) ... Myslis. ... Techn.

... Elektron. ... Jezdz. ...Abbau /’apba�u/ m (-[e]s, tylko lp) ... ... der

~ von Hemmnissen przen. zniesieniebarier przen.

ab’"blattern /’apblEtÆn/ npch + s [farba,lakier] z|łuszczyc sie ...

ab’"andern /’ap�EndÆn/ pch zmieni|ac, -c[tekst, postanowienie] ...

aalglatt /’a$lglat/ pejor. I przym [osoba]sprytny, przebiegły II przysł [wymigac sie]sprytnie, zrecznie

. Odpowiedniki w pełni rownowazne sarozdzielone przecinkami . Informacjena temat składni i typowych połaczenwyrazowych towarzyszacych takiej parzedotycza obu elementow.

Przecinkami oddzielono:. odpowiedniki w pełni wymienne, re-

prezentujace ten sam rejestr stylis-tyczny,

. frazeologizmy, jesli maja takie samoznaczenie, ale roznia sie forma.

ab’"brechen* /’apbrECn. / I pch ... (usunac)

roz|bierac, -ebrac , z|demontowac [rusztowa-

nie]; zwi|nac, -jac , składac, złozyc [namiot] ...Absatz /’apzats/ m (-es, ‚e) ...n auf dem ~ kehrtmachen , sich auf dem~ umdrehen obrocic sie na piecie

. Odpowiedniki rozniace sie zakresemuzycia, stylem, łaczliwoscia lub od-cieniem znaczeniowym rozdzielonosrednikami . W obrebie artykułuhasłowego sredniki oddzielaja takze po-szczegolne przykłady, zestawienia,frazeologizmy, przysłowia wrazz ich polskimi odpowiednikami

.

Srednikami oddzielono:. odpowiedniki rozniace sie stylem lub

czestotliwoscia uzycia,

. frazeologizmy, jesli maja takie samoznaczenie, ale roznia sie rejestremstylistycznym.

Absolution /apzolu’tsi#o$n/ z (-, -en) zw lprozgrzeszenie n takze przen. ; absolucja z

spec. ...

Zeit /tsa�it/ z ...n ... fur alle ~en ; fur ~ und Ewigkeitksiazk. na zawsze a. wiecznosc

. Jezeli w jezyku polskim nie ma dokład-nego odpowiednika, stosuje sie odpo-wiedniki przyblizone . Jezeli w je-zyku polskim nie istnieje odpowiednik,stosuje sie wyjasnienie pismem pochy-łym . Jezeli odpowiednik w jezykupolskim wymaga doprecyzowania, stosu-je sie dodatkowe wyjasnienie .

Przyblizony odpowiednik, jesli nie madokładnego odpowiednika.

Wyjasnienie, jesli nie istnieje odpowiednikpolski.

Dodatkowe wyjasnienie precyzujace zna-czenie odpowiednika.

Gaststube /’gastStu$b@/ z (-, -n) (w pensjona-

cie, hotelu)& jadalnia z

Ampelkoalition /’ampl.ko�alitsi#o$n/ z

(-, -en) (w Niemczech) koalicja rzadowa złozona

z SPD, Sojuszu 90/Zielonych oraz FDP

Ostalgie /Ostal’gi$/ z (-, tylko lp) ostalgia z

(tesknota za czasami NRD)

. Przykłady ilustrujace uzycie wyrazuhasłowego przedstawiaja typowe zwrotyi wyrazenia niemieckie i sa przyporzad-kowane do znaczen .Niektore przykłady zapisano w sposobskrotowy .

Przykłady uzycia przyporzadkowane doznaczen.

Gala /’ga($)la/ z (-, -s) (uroczysty ubior) stroj m

galowy; gala z ksiazk.; in ~ w pełnej gali(uroczystosc) gala z; die ~ eroffnen otworzycgale

. Walencja niemieckich czasownikow,rzeczownikow, przymiotnikow i przy-słowkow podawana jest w formie skro-conej (schemat składniowy) po polskimodpowiedniku lub w postaci przy-kładow . W przypadku czasownikowschemat składniowy pokazuje przyim-ki, z jakimi wyraz hasłowy najczesciejwystepuje . Przy czasownikach, ktorewymagaja uzycia konstrukcji bezoko-licznikowej z zu, informacje o łaczli-wosci podano na poczatku kategorii gra-matycznej lub znaczenia i oznaczonosymbolem + zu .

Informacja o schemacie składniowympojawia sie po polskim odpowiedniku, gdy wobu jezykach rozni sie on przypadkiem i/lubobecnoscia przyimka. Informacja o przypad-ku podawana jest takze wtedy, gdy niemiec-ki przyimek łaczy sie z dwoma przypadkami.

Przykład uzycia podano wtedy, gdyschemat składniowy w obu jezykach roznisie przypadkiem i/lub obecnoscia przyimka.

Informacja o konstrukcji bezokoliczni-kowej + zu.

ab’"binden* /’apbIndn. / I pch .... Kulin.

zaprawi|ac, -c, zage|szczac, -scic (etw + Amit etw + D cos czyms) ...

Abhandlung /’aphandlU˛/ z (-, -en) (praca

naukowa) rozprawa z (uber etw + A na tematczegos)

fahig /’fE$IC/ przym ... (taki, ktory moze cos

zrobic) zdolny (zu etw + D do czegos) ...klopfen /’klOpfn. / I ... II npch (lekko

uderzac) stukac (an etw + D a.+ A w cos) ...

ab’"erkennen* /’ap�EÆ#kEn@n/ pch jmdm etw+ A ~ pozbawi|ac, -c kogos czegos [prawa];od|bierac, -ebrac komus cos [przywilej] ...

brauchen /’bra�uxn. / I ... II czas pos + zu

(musiec) jmd braucht etw nicht zu tun ktosnie musi czegos robic ...

. Wielowyrazowe zestawienia zostałypodane w bloku wyroznionym jasnymkwadratem i uporzadkowane alfabetycz-nie . Nadrzednym członem takiegozestawienia jest zwykle rzeczownik.

Wielowyrazowe zestawienia umieszczo-no przy hasłach rzeczownikowych.

Charta /’karta/ z (-, -s) ...o die ~ der Grundrechte der Europa-

ischen Union Karta Praw PodstawowychUnii Europejskiej; die ~ der VereintenNationen Karta Narodow Zjednoczonych;die Europaische ~ der MenschenrechteEuropejska Karta Praw Człowiekai Obywatela ...

. Na koncu hasła w bloku wyroznionymciemnym kwadratem umieszczono w po-rzadku alfabetycznym frazeologizmy(idiomy) i przysłowia .

Frazeologizmy uporzadkowano zgodniez nastepujacymi zasadami:. jesli w zwiazku frazeologicznym wystepu-

je rzeczownik, frazeologizm umieszczonow odpowiednim hasle rzeczownikowym,

. jesli w zwiazku frazeologicznym wystepu-je wiecej rzeczownikow, ich polski odpo-wiednik pojawia sie pod pierwszym rze-czownikiem; w pozostałych hasłach rze-czownikowych dany frazeologizm umie-szczono wraz z odsyłaczem do hasła,w ktorym został przetłumaczony,

. jesli w zwiazku frazeologicznym nie wy-stepuje rzeczownik, frazeologizm umie-szczano w odpowiednim hasle czasowni-kowym,

. jesli w zwiazku frazeologicznym nie wy-stepuje ani rzeczownik, ani czasownik,frazeologizm umieszczono pod pierwszymsłowem o pełnym znaczeniu,

. jesli w zwiazku frazeologicznym wystepu-ja elementy wymienne, frazeologizm wrazz tłumaczeniem umieszczono pod elemen-tem niewymiennym,

. przysłowia umieszczono na koncu blokufrazeologizmow.

Brot /bro$t/ n (-[e]s, -e) ...n bei jmdm in Lohn und ~ stehen? Lohn; bei Wasser und ~ sitzen przest.

? Wasser; ~ und Spiele chleba i igrzysk;das tagliche ~ chleb powszedni; der kannmehr als ~ essen pot. & to łebski facet pot.;

der Mensch lebt nicht vom ~ allein? Mensch; ein hartes a. schweres ~ciezki kawałek chleba; fur ein Stuck ~? Stuck; jmdm die Wurst auf dem ~nicht gonnen pot. ? Wurst; jmdm nichtdie Butter auf dem ~ gonnen pot. ? But-ter; jmdm Steine geben statt ~ ksiazk.

? Stein; jmdn um Lohn und ~ bringen? Lohn; sich + D nicht die Butter a.

Wurst vom ~ nehmen lassen pot. nie dacsobie w kasze dmuchac pot.; uberall sein ~finden ksiazk. byc zaradnym; viel Steinegab’s und wenig ~ zart. ? Stein; wes ~ich ess, des Lied ich sing przysł. & czyjchleb jem, tego piesn spiewam przysł.

C. Informacje gramatyczne

. Informacje gramatyczne dotyczacewyrazu hasłowego, jego podhaseł i odpo-wiednikow sa opisane polskimi skrotami

.Pełna lista skrotow gramatycznychznajduje sie na wyklejce pierwszej.

Informacje gramatyczne oznaczono pol-skimi skrotami.

Abgeordnete /’apg@�Ordn@t@/ m, z (-n, -n)odm przym pos|eł m, -łanka z

. Dla niemieckich haseł rzeczowniko-wych podaje sie rodzaj gramatyczny i/lub informacje o liczbie (tylko lp, tylko lm,zw lp, zw lm) . Informacja o rodzaju(lub rodzajach) nie jest podawana wprzykładach uzycia, jesli została pod-ana przy wyrazie hasłowym.

Rodzaj lub liczba po rzeczownikach nie-mieckich.

Syntax /’zYntaks/ z (-, -en) ...Blog /blO$g/ n a. m (-s, -s) ...Eltern /’EltÆn/ tylko lm ...Abbitte /’apbIt@/ z (-, -n) zw lp ...Abgas /’apga$s/ n (-es, -e) zw lm ...

. Przy niemieckich hasłach rzeczowni-kowych podano koncowki fleksyjne(dopełniacz liczby pojedynczej i mianow-nik liczby mnogiej) . Koncowkifleksyjne podano rowniez przy wyrazachhasłowych, ktore stanowia złozenia .Jesli rzeczownik niemiecki ma dwarodzaje, wowczas podano koncowkifleksyjne po kazdym rodzajniku

. Jesli koncowki fleksyjne sa roznedla poszczegolnych znaczen, wowczaspodano je po kazdym znaczeniu . Jeslikoncowki fleksyjne tworzone sa w spo-sob nieregularny, wowczas podano peł-ne formy fleksyjne .

Koncowki fleksyjne przy niemieckichrzeczownikach.

Koncowki fleksyjne w złozeniach.

Jesli rzeczownik ma dwa rodzaje z roznymiwzorami odmiany, koncowki fleksyjnepodano po kazdym rodzaju.

Jesli rzeczownik odmienia sie roznie wzaleznosci od znaczenia, koncowki flek-syjne podano po kazdym znaczeniu.

Pełne formy fleksyjne, jesli koncowki satworzone nieregularnie.

Gans /gans/ z (-, ‚e) ...

Bahnarbeiter /’ba$n�arba�itÆ/ m (-s, -), ~inz (-, -nen) ...

Baguette /ba’gEt/ n (-s, -s) a. z (-, -n) ...

Block /blOk/ m (-[e]s, ‚e) (bryła) ... (-[e]s,‚e a. -s) Polit. ... (-[e]s, ‚e) Med. ... (-[e]s, -sa. ‚e) Techn. ... (-[e]s, ‚e a. -s) (stadionu,

widowni) ... (-[e]s, ‚e) (w elektrowni atomowej) ...

(-[e]s, -s) Kolej. ... (-[e]s, -s a. ‚e) (czesc

miasta) ... (-[e]s, -s) Sport ... (-[e]s, ‚e a.

-s) (zeszyt) ...

Firma /’fIrma/ z (-, Firmen) ...

. Niemieckie czasowniki rozdzielniezłozone sa oznaczone symbolem przery-wanej pionowej kreski .

Symbol przerywanej kreski na ozna-czenie niemieckich czasownikow rozdziel-nie złozonych.

an ’"beraumen /’anb@ra�um@n/ pch ...

. Niemieckie czasowniki mocne i nie-regularne sa oznaczone gwiazdkapodniesiona o poł wiersza . Niemiec-kie czasowniki, ktore moga byc odmie-niane regularnie i nieregularnieoznaczono podniesiona gwiazdka w na-wiasie okragłym (*) .Tabela niemieckich czasownikowmocnych i nieregularnych znajdujesie na str. XLV.

Podniesiona o poł wiersza gwiazdka naoznaczenie niemieckich czasownikowmocnych i nieregularnych.

Podniesiona o poł wiersza gwiazdkaw nawiasie na oznaczenie niemieckichczasownikow odmienianych regularniei nieregularnie.

an’"bekommen * /’anb@kOm@n/ pch ...

ab’"senden (*) /’apzEndn. / pch ...

. Niemieckie czasowniki tworzace czasprzeszły złozony z czasownikiem po-siłkowym sein lub haben i sein ozna-czono symbolem + s, + h/s, + s/h .Jesli zasieg regionalny czasownikowposiłkowych rozni sie od siebie, wpro-wadzono oznaczenie + h a. + s (tylko SD, A,CH) . Nie oznaczono czasownikowtworzacych czas przeszły tylko z czasow-nikiem posiłkowym haben. Czasownikiniemieckie uzywane tylko w formiebezokolicznika lub w formie bezoko-licznika albo imiesłowu, oznaczonosymbolami: bezok, bezok a. imiesł .

Niemieckie czasowniki tworzace czasprzeszły złozony z czasownikiem posił-kowym sein lub haben i sein oznaczonesymbolem + s, + h/s, + s/h.

Dodatkowe oznaczenie zasiegu regional-nego czasownikow posiłkowych habeni/lub sein.

Niemieckie czasowniki uzywane tylkow formie bezokolicznika lub w formiebezokolicznika albo imiesłowu oznaczo-no bezok, bezok a. imiesł.

ab’"blattern /’apblEtÆn/ npch + s ...ab’"gehen* /’apge$@n/ I pch + h/s ...ab’"laufen* /’apla�ufn. / I pch + s/h ...

stehen* /’Ste$@n/ I pch + h a. + s (tyl-

ko SD, A, CH) ...

ruckenschwimmen* /’rYk .SvIm@n/ npchbezok + s/h ...

ruckerstatten /’rYk�EÆ#Statn. / pch bezok a.imiesł ...

. Niemieckie przymiotniki stopniowalneoznaczono symbolem przym st .

. Przy przymiotnikach i przysłowkachstopniowanych nieregularnie podanostopien wyzszy i najwyzszy .

Skrot przym st na oznaczenie niemieckichprzymiotnikow stopniowalnych.

Stopien wyzszy i najwyzszy przy przy-miotnikach i przysłowkach stopniowa-nych nieregularnie.

interessant /Int@rE’sant/ I przym st ...

gut /gu$t/ I przym st (besser, best-) ...

. Przy kazdym niemieckim przyimku,opisywanym jako wyraz hasłowy, pod-ano informacje o przypadku, ktorymon rzadzi . Jesli niemiecki przyimekrzadzi dwoma przypadkami, wyodrebnio-no osobne kategorie gramatyczne.

Informacja o przypadku, z jakim łaczysie dany niemiecki przyimek.

um /Um/ I przyim + A ...in /In/ I przyim + D ... II przyim + A ...

. Po polskich odpowiednikach rzeczowni-kowych podano informacje o rodzajulub liczbie .

Rodzaj lub liczba po rzeczownikach pol-skich.

Klavier /kla’vi$Æ#/ n (-s, -e) pianino n,fortepian m ...

Geige /’ga�ig@/ z (-, -n) skrzypce lm

. Warianty meskie i zenskie polskichrzeczownikow, np. nazwy zawodow, sazapisywane skrotowo .

Meskie i zenskie odpowiedniki rze-czownikow osobowych, np. nazw zawodow.

Lehrer /’le$rÆ/ m (-s, -), ~in z (-, -nen)(osoba zajmujaca sie nauczaniem) nauczyciel m,

-ka z; (na wyzszej uczelni) wykładow|ca m,-czyni z ... (szkoleniowiec) instruktor m,-ka z ...

. Odpowiednikami czasownikow niemiec-kich sa najczesciej pary aspektowe,zapisywane skrotowo .

Postac niedokonana i dokonana pol-skich odpowiednikow czasownikowych.

ab’"bilden /’apbIldn. / pch odwzorow|ywac,-ac [przedmiot]; s|portretowac [osobe]

ab’"bauen ... roz|bierac, -ebrac, z|demonto-wac [rusztowanie, konstrukcje] ...

D. Oznaczenia i symbole

. Pionowa kreska w wyrazie hasłowymoddziela czesc wyrazu wspolna dlawariantow meskiego i zenskiego wy-razu hasłowego, gdy forma meska konczysie na -e(r) i wewnatrz hasła zaste-powana jest tylda . Jesli wyrazhasłowy składa sie z dwoch lub mniejliter, wowczas wewnatrz hasła podawanajest pełna forma .

. Pionowa kreska przy polskim odpo-wiedniku oddziela czesc wyrazu wspolnadla czasownikow tworzacych pareaspektowa lub dla wariantowmeskich i zenskich rzeczownikow

.

Pionowa kreska oddziela czesc wyrazuwspolna dla wariantow meskich i zen-skich niemieckich rzeczownikow i ichpolskich odpowiednikow.

Tylda zastepuje wyraz hasłowy lub tejego czesc, ktora znajduje sie po lewejstronie pionowej kreski w głowce hasła.

Pełna forma wyrazu hasłowego w przy-kładach uzycia, jesli składa sie onz dwoch lub mniej liter.

Beamt|e /b@’�amt@/ m (-n, -n) odm przym,~in z (-, -nen) urzedni|k m, -czka z ...

Kolleg|e /kO’le$g@/ m (-n, -n), ~in z(-, -nen) (osoba wykonujaca ten sam zawod)

kole|ga m, -zanka z po fachu ...

Schutz /SUts/ m (-es, tylko lp) (zabezpieczenie)

ochrona z; Gesetz n zum ~ personenbezo-gener Daten ustawa o ochronie danychosobowych ...

je1 /je$/ I przysł (wskazuje na blizej nieokreslony

czas) kiedykolwiek; der Beste, den es jegab najlepszy, jaki kiedykolwiek istniał ...

. Ukosnik oddziela wymienne członywyrazen, zwrotow, fraz po stronieniemieckiej i polskiej .

Feuer /’fO�yÆ/ n ... (-s, tylko lp) Wojsk. ostrzałm; ~! ognia!; das ~ eroffnen/einstellenotworzyc/wstrzymac ogien ...

. Skrot a. pisany jasnym pismem rozdzielaw pełni synonimiczne wymienne ele-menty wyrazen, zwrotow, fraz postronie niemieckiej i polskiej .

. Skrot a. pisany pismem pochyłym ozna-cza wymienne elementy fleksji .

Grundfesten /’grUntfEstn. / tylko lm etw + Ain seinen a. bis in seine ~ erschutternwstrzasnac posadami czegos ...

Spatz /Spats/ m (-en a. -es, -en) ...

. Znak jasnego kwadratu pojawia sieprzed blokiem wielowyrazowych zesta-wien .

. Znak ciemnego kwadratu pojawia sieprzed blokiem idiomow .

. Znak ‚ pojawia sie w koncowkachfleksyjnych, w ktorych wystepuje prze-głos i zastepuje litere z przegłosem .

. Znak - pojawia sie w koncowkach flek-syjnych i zastepuje wyraz hasłowy. Ozna-cza, ze forma dopełniacza lub liczbymnogiej jest identyczna z forma wyrazuhasłowego .

Bruder /’bru$dÆ/ m (-s, ‚ ) ...

Mutter1 /’mUtÆ/ z ( -, ‚) ...Marchen /’mE$Æ#C@n/ n (-s, -) ...

. Znak pauzy pojawia sie w krotkichdialogach .

doch /dOx/ I przysł ... ... „du bist mirhoffentlich nicht mehr bose?“ – „~!“„mam nadzieje, ze nie jestes juz na mniezły/zła?” – „(owszem) jestem!”...

. Apostrof . Apostrof pojawia sie:. w formach fleksyjnych, gdy ze wzgle-

dow artykulacyjnych niemozliwe jest do-danie do niemieckiego rzeczownika kon-cowki fleksyjnej ,

. w niemieckich przykładach, gdy po-minieta została czesc zwrotu (tzw. formasciagnieta) .

Byzanz /by’tsants/ n (Byzanz ’ , tylko lp)Bizancjum n

Abendessen /’a$bm. t�Esn. / n (-s, -) ... wanngibt ’s ~? pot. kiedy bedzie kolacja? ...

. Cudzysłowy umieszczono w krotkichdialogach .

nein /na�in/ I part ... „kommst du mit? “– „~ “ „idziesz z nami? ” – „nie ” ...

. Znak rownosci pojawia sie przed roz-winieciem skrotow niemieckich i ichpolskich odpowiednikow, a takze przyniemieckich formach sciagnietych .

EZB /e$tsEt’be$/ ( = Europaische Zen-tralbank) EBC ( = Europejski Bank Cen-tralny)

b. ( = bei[m]) k. ( = koło)am /am/ przyim ( = an dem) ? an

. Falisty znak rownosci pojawia sie wprzypadku braku pełnej ekwiwalencjimiedzy niemieckim wyrazem hasłowyma polskim odpowiednikiem .

Leichenschauhaus /’la�iCn.Sa�uha�us/ n (-es,‚er) & kostnica z

. Nawiasy okragłe.

W nawiasach okragłych zapisano:. minidefinicje ,. schematy składniowe ,. elementy fakultatywne w wyrazach ha-

słowych, w transkrypcji fonetycznej,w przykładach, zwrotach i odpowiedni-kach polskich ,

. rozwiniecia skrotow niemieckich i pol-skich .

W nawiasach okragłych pochyłym pi-smem zapisano:. koncowki fleksyjne niemieckich haseł rze-

czownikowych ,. informacje o zasiegu regionalnym czasow-

nikow posiłkowych .

Korperschaft (s)steuer /’koerpÆSaft (s)-StO�yÆ/ z (-, -n) ...

Kreuz1 /krO�yts/ n ... etw + A uber (s) ~ fal-ten złozyc cos na krzyz ...

Messe3 /’mEs@/ z (-, -n) Zegl. mes (s)a z

. Nawiasy kwadratowe pismem pochy-łym .

W nawiasach kwadratowych pochyłympismem zapisano:. kolokaty ,. typowe podmioty i dopełnienia ,. koncowki fleksyjne w jezyku niemieckim

w przypadku liter opcjonalnych .Byte /ba�it/ n (- [s], - [s]) ...

. W nawiasach /.../ zapisano wymowewyrazow hasłowych .

. Znak odesłania . Znak odesłania do innego hasła pojawiasie przy:. formach czasu przeszłego Prateritum cza-

sownikow nieregularnych prostych,. nieregularnych formach odmiany zaim-

kow,. wariantach morfologicznych,. wariantach pisowni,. wariantach regionalnych, gdy znaczenie

wariantu pokrywa sie ze znaczeniemsłowa ogolnoniemieckiego,

. skrotach i skrotowcach,

. nazwach jezykow, miesiecy, dni tygodnia,

. idiomach .

hielt /hi$lt/ ? halten

ihm /i$m/ I zaim os ? er II zaim os? es1

adelig /’a$d@lIC/ przym ? adliggraphisch /’gra$fIS/ przym ? grafischgrillieren /grIli$r@n, gri’ji$r@n/ pch CH

? grillen I

AA ... (= Arbeitsamt) ? ArbANorwegisch /’nOrve$gIS/ n (-[s], tylko lp),~e n (-n, tylko lp) jezyk m norweski,norweski m ? Deutsch

Juni /’ju$ni/ m (-[s], -s) czerwiec m ? AprilMittwoch /’mItvOx/ m (-[e]s, -e) sroda z

? Dienstag