Rozwój nowych ruchów politycznych1. Rewolucja przemysłowa doprowadziła do ukształtowania nowego typu społeczeństwa –

industrialnego, które cechowało się tym, że:a) dawna szlachta i ziemiaństwo straciły swą pozycję społeczną na rzecz burżuazji i inteligencji,b) rosnącą siłą stali się robotnicy,c) chłopi nadal nie odgrywali znaczącej roli w państwie,d) coraz szersze kręgi społeczne uzyskiwały prawa i uczestniczyły w życiu politycznym (np.

poprzez upowszechnienie praw wyborczych).

2. Palącym problemem drugiej połowy XIX wieku jest rozwój ruchu robotniczego – w 1864 r. powołano do życia Międzynarodowe Stowarzyszenie Robotników, zwane I Międzynarodówką.

3. Alternatywą dla tych, którzy nie popierali poglądów Karola Marksa była socjaldemokracja – podnoszenie kwestii robotniczej na forum parlamentów (np. Eduard Bernstein).

4. Anarchizm – główni ideolodzy: Michaił Bakunin, Piotr Kropotkin.

5. Nowe ideologie końca XIX wieku:- chrześcijańska-demokracja (chadecja) – podstawą społeczna nauka Kościoła (1891 r. papież Leon XIII ogłosił swą encyklikę „Rerum novarum” – krytyka liberalizmu i komunizmu,- -wykształcenie się nacjonalizmu – przekonanie, że wszystkie narody powinny utworzyć odrębne państwa,- syjonizm – pogląd zgodnie z którym Żydzi powinni dążyć do utworzenia własnego państwa w Palestynie.

6. Emancypacja – równouprawnienie i wyzwolenie kobiet spod zależności mężczyzn – główne postulaty: dostęp do wyższego wykształcenia, równouprawnienie ekonomiczne.Sufrażystki – kobiety walczące o prawa wyborcze.