AKTUALNOŚCI

W grudniu 2019 roku pracownicy rekonwersji kadr udzielili żołnierzom oraz byłym żołnierzom zawodowym 218 porad indywidualnych oraz 427 porad telefonicznych i internetowych. Z porad grupowych skorzystało 11 osób.

Z pomocy rekonwersyjnej w formie przekwalifikowania zawodowego,w grudniu 2019 roku skorzystało 312 osób (tyle pozytywnie rozpatrzono wniosków – w tym 150 żołnierzy będących w służbie). W sumie na ten rodzaj pomocy rekonwersyjnej wydano w tym miesiącu 936 824 zł. Najczęściej wykorzystywano otrzymane środki na szkolenie z zakresu prawa jazdy – 75 osób.

Źródło: dane statystyczne COAZ

Żołnierze odchodzący z wojska coraz częściej korzystają z możliwości poznania swoich predyspozycji zawodowych. Stosowany w rekonwersji Kwestionariusz Zainteresowań Zawodowych uwzględnia aż jedenaście różnorodnych predyspozycji zawodowych, w tym m.in. zainteresowania społeczne, handlowe, badawcze, komunikacyjne, przedsiębiorcze, artystyczne itp. W 2019 roku z testów skorzystały 94 osoby.

Pracownicy ośrodków aktywizacji zawodowej w grudniu 2019 roku pozyskali 24 oferty pracy. Propozycję zatrudnienia otrzymało 7 osób i 7 podjęło pracę.

Źródło: dane statystyczne COAZ

W grudniu 2019 roku z praktyk zawodowych skorzystało 119 żołnierzy.

Źródło: dane statystyczne DSS MON

W grudniu 2019 roku 35 weteranów (w tym jeden poszkodowany) korzystając z przekwalifikowania zawodowego uczestniczyło w 47 szkoleniach i kursach. Przyznano na nie łącznie 97 647 zł.

W 2019 roku pracownicy rekonwersji brali udział w 38 przedsięwzięciach o charakterze targów i giełd pracy.

Opracowano zestawienie statystyczne dotyczące decyzji pozytywnych i tematów przekwalifikowania zawodowego w poszczególnych korpusach za

2019 rok. W okresie tym wydano 3 429 decyzji na 4 455 szkoleń (1 527 decyzji dotyczyło żołnierzy pozostających w służbie zawodowej). Największą popularnością cieszyły się kursy i szkolenia z zakresu prawa jazdy. Skorzystało z nich 939 osób. Znacznie mniej skorzystało z kursów ochrony osób i mienia – 383 oraz ze studiów podyplomowych – 284 osoby. W 2019 roku na przekwalifikowanie zawodowe wydano 10 348 118 zł.

W 2019 roku podczas 266 zajęć prowadzonych w instytucjach i jednostkach wojskowych przeprowadzono badania ankietowe. Objęto nimi 3 251 respondentów. Zdecydowana większość respondentów (2 979 osób - 92%) chce w przyszłości skorzystać z przekwalifikowania zawodowego.

W ramach działalności wydawniczej COAZ, w 2019 roku bezpłatnie wydrukowano w Drukarni Wydawnictw Specjalnych MON i dostarczono do struktur rekonwersji kadr 3 200 folderów, 1 800 broszur oraz 1 800 kalendarzy.

W listopadzie 2019 roku, nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, ukazała się książka profesora Ryszarda Bery zatytułowana Tranzacja byłych wojskowych na rynek pracy a ich zasoby osobiste. Jest to pierwsza tego typu publikacja w całości poświęcona działalności rekonwersyjnej w Siłach Zbrojnych RP.

Własna firmaArtykuł przeznaczony jest dla osób zainteresowanych otwarciem własnej

działalności gospodarczej oraz uzyskaniem wsparcia ze środków finansowych Unii Europejskiej.

JEDNOOSOBOWA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA

Własna działalność gospodarcza jest formą skierowaną zarówno do osób już zdecydowanych na otwarcie własnej firmy, jak i do wahających się lub poszukujących odpowiedzi na pytanie: czy warto zainteresować się tą problematyką? Warto jednak odnotować, że większość osób zgłaszających się do Ośrodka Aktywizacji Zawodowej ma bardzo dobre pomysły na własny biznes.

Najbardziej popularną formą działalności gospodarczej w Polsce jest "jednoosobowa działalność gospodarcza". Założyć ją może każdy, kto ukończył 18 rok życia. Mogą to być obywatele Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Prawne zasady zakładania i prowadzenia takiej firmy zostały zawarte w Ustawie o swobodzie działalności gospodarczej z dnia 2.07.2004 roku oraz w Kodeksie cywilnym. Istotne informacje zawarto również w biuletynie Własna firma wydanym przez Ośrodek Aktywizacji Zawodowej w Krakowie.

W tego typu działalności ważne jest, że firma posiada tylko jednego właściciela, natomiast nie ma ograniczenia jeśli chodzi o możliwości zatrudnienia pracowników. Praca na

własny rachunek sprawdza się w przypadku osób aktywnych i mających sprecyzowane poglądy.

Przy jednoosobowej działalności gospodarczej nie jest wymagana pełna księgowość. Dla takich firm przewidziano księgowość uproszczoną, która obowiązuje do chwili przekroczenia 1 200 000 euro obrotu rocznego. Ułatwienia dotyczą także możliwości wyboru jednej z kilku form obliczania podatku dochodowego. Pozwala to na prowadzenie własnego biznesu bez konieczności przygotowania specjalistycznego.

Jednoosobowa forma działalności daje podstawy do budowy znacznie większego przedsiębiorstwa. Tworzenie, organizacja i funkcjonowanie nowych firm odbywa się poprzez przekształcenie polegające na przechodzeniu do bardziej zaawansowanej formy działalności gospodarczej. Działalność tego typu nie posiada osobowości prawnej, jej właściciel w przypadku straty lub bankructwa reguluje swoje zadłużenie z własnego majątku.

Kolejnym zachęcającym czynnikiem do założenia jednoosobowej firmy jest możliwość korzystania z ulg (art. 18a Ustawy z dnia 13.10.1998 r., Dz. U. z 2015 r. z późn. zm.). Przedsiębiorca może opłacać składki w niższej, preferencyjnej stawce przez 24 miesiące, może również wykorzystać pomoc unijną.

Szczególną możliwość stwarza unijny program inwestycyjny zorientowany na jednoosobowe, mikro i małe przedsiębiorstwa. Osoby rozważające założenie własnej działalności gospodarczej mają możliwość uzyskania wsparcia finansowego ze środków Unii Europejskiej. Kryteria udzielenia pomocy zostały ujęte w Programie Operacyjnym Wiedza Edukacja Rozwój. Szczegóły dotyczące praktycznego wykorzystania dotacji Unii Europejskiej zawarte są w Priorytecie Inwestycyjnym 8v Przystosowanie pracowników, przedsiębiorstw i przedsiębiorców do zmian. Środki finansowe kierowane są w pierwszej kolejności do osób, które utraciły zatrudnienie w okresie krótszym niż 6 miesięcy przed przystąpieniem do projektu lub pracowników znajdujących się w okresie wypowiedzenia stosunku pracy.

Wsparcie finansowe na rozpoczęcie działalności gospodarczej może mieć charakter zwrotny lub bezzwrotny:

Wsparcie zwrotne - maksymalna kwota jest określona na podstawie badania luki finansowej wykonanego przez daną Instytucję Zarządzającą Programem Operacyjnym.

Wsparcie bezzwrotne - maksymalna wysokość nie przekracza 6-ciokrotności przeciętnego wynagrodzenia za pracę w gospodarce narodowej obowiązującego w dniu przyznania wsparcia.

Osobie otwierającej działalność gospodarczą może być przyznany bon zasiedleniowy w kwocie nie wyższej niż 200% przeciętnego wynagrodzenia za pracę w gospodarce narodowej, obowiązującego w dniu przyznania bonu. Bon przyznaje się w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej poza miejscem zamieszkania.

Działalność gospodarcza rozpoczęta w ramach projektu musi być prowadzona przez okres co najmniej 12 miesięcy od dnia uzyskania wpisu. Ponadto można skorzystać ze wsparcia pomostowego, wypłacanego co miesiąc w kwocie nie większej niż równowartość

minimalnego wynagrodzenia, przez okres od 6 do 12 miesięcy od dnia uruchomienia działalności gospodarczej.

REJESTRACJA I PROWADZENIE JEDNOOSOBOWEJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

Od 01.07.2011 Roku wszystkie procedury związane z otwarciem własnej działalności gospodarczej są nieodpłatne. Formalności związane z zakładaniem jednoosobowej działalności nie są trudne. Zgodnie z zasadą "jednego okienka" rejestracja odbywa się - przy pomocy jednego formularza, poprzez wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji Działalności Gospodarczej (CEIDG). Aby prawidłowo złożyć wniosek o wpis do CEIDG, należy wybrać jedną z czterech opcji:

zalogować się do platformy CEIDG, wypełnić wniosek w formie elektronicznej i przesłać za pomocą platformy;

wypełnić w formie online i podpisać go w Urzędzie Gminy: pobrać wniosek w Urzędzie Gminy i złożyć go w tej samej gminie; przesłać wniosek listem poleconym do Urzędu Gminy, po uprzednim poświadczeniu

notarialnym.Istotne znaczenie ma prawidłowo wpisany KOD (Polska Klasyfikacja Działalności).

Ponadto przy rejestracji ująć należy: wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej REGON; zgłoszenie identyfikacyjne dotyczące NIP; oświadczenie o wyborze formy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób

fizycznych; zgłoszenie płatnika składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych; oświadczenie o kontynuowaniu ubezpieczenia społecznego rolników.Kolejnym ważnym elementem funkcjonowania firmy jest prowadzenie księgowości.

Należy wybrać taki sposób rozliczeń finansowych, który nie będzie generował dodatkowych kosztów. Przy pierwszej własnej działalności gospodarczej wiele osób korzysta z usług biura rachunkowego. Znacznie tańszym rozwiązaniem jest samodzielne prowadzenie księgowości, a przy braku kwalifikacji warto skorzystać z usługi doradczej Krajowego Systemu Usług (KSU), w zakresie szybkiej optymalizacji zarządzania finansami przedsiębiorstwa. Profesjonalne doradztwo może okazać się nieocenioną pomocą przy prowadzeniu firmy.

Tak w przybliżeniu przedstawia się możliwość realizacji własnego pomysłu związanego z otwarciem firmy, przy uwzględnieniu pomocy finansowej Unii Europejskiej. Powyższe informacje mogą być użyteczne dla byłych żołnierzy zawodowych, pracowników wojska, a także dla żołnierzy zawodowych, którzy w oparciu o Ustawę o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych z 11.09.2003 r. art. 56. ust.3, za zgodą przełożonego mogą wykonywać pracę zarobkową lub prowadzić działalność gospodarczą.

Władysław Pomarański

Z perspektywy doświadczeń doradcy

Jeszcze o modelu doradztwa zawodowego

Opierając się na wieloletnim doświadczeniu, pracownicy struktur rekonwersji w Wojsku Polskim zwracają uwagę na pojawiające się problemy, związane z przygotowaniem zwalnianych żołnierzy do życia zawodowego poza wojskiem, w tym podjęcia dalszego zatrudnienia. Praktyka doradców zawodowych z Ośrodków Aktywizacji Zawodowej wskazuje na brak dostatecznego przygotowania żołnierzy zawodowych do samodzielnego funkcjonowania na rynku pracy. Brakuje im podstawowych informacji o wymaganiach ze strony potencjalnych pracodawców, często również mają trudności z analizą swojego potencjału zawodowego i posiadanych kwalifikacji formalnych. Nie zawsze mają rozeznanie, jakiego zakresu pomocy mogą oczekiwać od resortu obrony narodowej. Z myślą o sytuacji żołnierza po zakończeniu służby wojskowej, system rekonwersji oferuje różne formy wsparcia.

Niniejszy artykuł poświęcono jednej z tych form pomocy-poradnictwu zawodowemu. Jego celem jest promocja poradnictwa zawodowego i zachęta do skorzystania z usług doradcy zawodowego. Ma on przybliżyć definicję i teoretyczne założenia poradnictwa oraz zakres praktycznych działań kierowanych do żołnierzy i byłych żołnierzy zawodowych. Należy zaznaczyć, że potencjalni odbiorcy nie zawsze rozumieją jaka jest rola doradcy zawodowego. Częściej oczekują podczas spotkań konkretnej oferty pracy niż poznania swoich mocnych stron, zapoznanie się z regionalnym rynkiem pracy czy też identyfikacją wymagań pracodawców.

Wielu autorów publikacji i praktyków używa pojęcia poradnictwo i doradztwo zawodowe zamiennie.

Różnica między tymi pojęciami

wiąże się z wyeksponowaniem roli doradcy w procesie doradzania. W poradnictwie rola doradcy nie jest tak mocno zaznaczona – radzący się i doradca są raczej współpartnerami, istotna jest dobrowolność w korzystaniu z porad. Natomiast w doradztwie radzący się pozostaje bardziej bierny, aktywność leży po stronie doradcy, a szczególnie uwypuklona zostaje czynność przekonywania, wpływu osobistego, a nawet nakłaniania. Praktycy najczęściej nie rozgraniczają obu pojęć, używając zamiennie określeń doradztwo i poradnictwo zawodowe.

Poradnictwo to termin, którego definicje zmieniały się na przestrzeni ostatnich lat. Chronologicznie, jako pierwsze pojawiło się poradnictwo zawodowe dotyczące młodzieży, czyli ograniczone do określonej grupy wiekowej. Istotna była w tym wypadku znajomość szkół, dróg kształcenia, zawodów, do których przygotowywano młodzież. Podkreślano interakcję, w jaką wchodzi doradca z radzącym się. Tak określane poradnictwo zawodowe,

eksponujące funkcję doradczą, miało charakter dyrektywny. Założenia doradztwa dyrektywnego zakładały następujące zasady:

przewagę doradcy nad radzącym się, obejmowanie całość problemu przez doradcę, doradca formułuje prognozę, doradca zna rozwiązania problemu.

Dużą rolę w określeniu idei poradnictwa zawodowego odegrał Donald Super, twórca teorii rozwoju zawodowego, który wprowadził zmiany w jego opisie i przedstawił definicję kariery. O ile dotychczas, mówiąc o karierze, myślano o awansie, karierze pionowej i odnoszono ją do zdobywania sukcesów zawodowych, o tyle kariera według Supera obejmuje całe życie człowieka (nie tylko zawodowe). Graficzny model kariery wg Supera ilustruje poniższy schemat:

Współczesne poradnictwo zawodowe opiera się w dużej mierze na ww. teorii. Specjaliści traktują życie zawodowe człowieka jako trwający całe życie proces uczenia się i rozwoju, który musi być wspierany przez odpowiednio do tego przygotowane metody i narzędzia poradnictwa zawodowego oraz doradców zawodowych.

Obecnie termin „poradnictwo zawodowe” rozumiany jest szeroko - jako poradnictwo kariery. To całożyciowy proces wspierający człowieka, który wiąże się z przygotowaniem do aktywności zawodowej i z udzieleniem pomocy w momentach krytycznych życia zawodowego. Doradca pomaga w konstruowaniu kariery zawodowej, rozumianej jako ”projekt życiowy”, ewoluujący na zmieniającym się i niepewnym rynku pracy. We współczesnym świecie niemożliwe jest

zaplanowanie i precyzyjne kontrolowanie

całego życia zawodowego. Poradnictwo zawodowe jest więc długofalowe i zmienne, jego celem jest wspieranie człowieka w poszukiwaniu optymalnych dróg rozwoju zawodowego.

Doradca w takim procesie, w przeciwieństwie do modelu dyrektywnego, ma bardziej liberalną rolę. Podstawą efektywnego poradnictwa kariery jest przekonanie klienta, że to on

jest odpowiedzialny za swoje życie i rozwój edukacyjno-zawodowy. To on planuje i podejmuje decyzje a doradca jest osobą wspierającą, wyjaśniającą, motywującą, pomagającą i

towarzyszącą mu w procesie zmian. Takie poradnictwo, nazywane niedyrektywnym bądź liberalnym, kieruje się poniższymi zasadami:

zakłada związek między równorzędnymi partnerami: doradcą i klientem, doradca jest nastawiony na pomoc jednostce w zrozumieniu samej siebie

i innych, prowadzi nie tylko do rozwiązania problemu, ale do trwałych zmian, prowadzi do zmiany myślenia klienta o sobie.

Zmieniająca się sytuacja społeczno - gospodarcza Polski, a także innych krajów Unii Europejskiej wymusiła ujednolicenie definicji poradnictwa zawodowego. Definicja przyjęta przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), Komisję Europejską i Bank Światowy określa ją jako usługę i działanie, mające na celu udzielenie pomocy jednostkom, niezależnie od wieku i w każdym momencie ich życia, w dokonywaniu wyborów edukacyjnych, szkoleniowych i zawodowych oraz w kierowaniu swoim życiem zawodowym. Działania te są podejmowane przez szkoły, uniwersytety i inne szkoły wyższe, instytucje szkoleniowe, publiczne służby zatrudnienia, pracodawców, sektor wolontariatu i organizacji lokalnych, a także sektor prywatny. Czynności związane z poradnictwem zawodowym mogą mieć charakter pracy indywidualnej bądź grupowej, przeprowadzanej bezpośrednio z klientem lub na odległość (w tym poprzez linie pomocy telefonicznej i serwisy internetowe). Niezwykle ważne jest upowszechnianie usług poradnictwa i równy dostęp do nich.

W Polsce poradnictwo zawodowe przypisano resortom: związanym z edukacją (Ministerstwo Edukacji Narodowej, Ministerstwo Nauki

i Szkolnictwa Wyższego), a w nim: Krajowemu Ośrodkowi Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej (Wydziałowi

Poradnictwa Zawodowego); sieci specjalistycznych instytucji terenowych – Poradnie Psychologiczno-

Pedagogiczne; instytucjom wspomagającym: Szkolnym Ośrodkom Kariery, Akademickim Biurom

Karier (działającym na pograniczu resortu edukacji i pracy, z którego finansowane są granty);

resortowi pracy i polityki społecznej (obecnie Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej), w tym:

sieci Centrów Informacji i Planowania Kariery Zawodowej - informacja i poradnictwo zawodowe dla osób bezrobotnych i poszukujących pracy;

Powiatowym Urzędom Pracy, w tym specjalistycznym komórkom organizacyjnym ds. poradnictwa zawodowego - informacja i poradnictwo zawodowe dla osób bezrobotnych i poszukujących pracy;

Ochotniczym Hufcom Pracy, wewnątrz których utworzono, m.in.: Centralny Metodyczny Ośrodek Informacji Zawodowej oraz działające w ramach Centrów

Edukacji i Pracy Młodzieży – Mobilne Centra Informacji Zawodowej, Młodzieżowe Biura Pracy - świadczą usługi dla młodzieży od 15 do 25 roku życia;

instytucjom wspomagającym: Gminnym Centrom Informacji - świadczące usługi w zakresie informacji zawodowej.

Usługi w zakresie poradnictwadla żołnierzy zawodowych realizuje Centralny Ośrodek Aktywizacji Zawodowej oraz

siedem Ośrodków Aktywizacji Zawodowej.Przeprowadzając obecną reformę oświaty, dostrzeżono konieczność jak

najwcześniejszego przygotowania ucznia do świadomego planowania kariery i podjęcia roli zawodowej. Poradnictwo zawodowe wprowadzane jest już w szkole podstawowej, a następnie kontynuowane w szkołach branżowych, liceach i technikach. Programy realizowane przez szkolnego doradcę zawodowego przy współpracy z nauczycielami oraz instytucjami wspierającymi (m. in. kuratoria oświaty, centra informacji i planowania kariery zawodowej, poradnie psychologiczno-pedagogiczne, wojewódzkie komendy OHP, zakłady doskonalenia zawodowego), dają uczniom podstawy wiedzy na temat rynku pracy, trendów rozwojowych w świecie zatrudnienia oraz możliwości wykorzystania posiadanych uzdolnień i talentów przy wykonywaniu przyszłych zadań zawodowych.

W Polsce nie istnieją prywatne firmy wyspecjalizowane w świadczeniu płatnych usług z zakresu poradnictwa zawodowego, natomiast istnieją firmy komercyjne, realizujące usługi doradztwa personalnego, związanego z doborem wysoko wykwalifikowanych pracowników dla potrzeb pracodawców.

Prowadzenie poradnictwa zależy od specyfiki klientów korzystających z usług danej placówki, warsztatu pracy i stylu pracy doradcy, charakteru instytucji, w której poradnictwo się odbywa. Z innym przebiegiem i zakresem poradnictwa spotkamy się w Powiatowym Urzędzie Pracy, z innym w poradni psychologiczno-pedagogicznej, a z innym w szkole czy w Ośrodku Aktywizacji Zawodowej. Ze względu na omawiane problemy i oczekiwania odbiorców usług, poradnictwo prowadzone z uczniem szkoły podstawowej, studentem, bezrobotnym, osobą z wieloletnim doświadczeniem zawodowym czy żołnierzem zawodowym, będzie się od siebie różnić.

Doradca udziela pomocy osobie, która musi dokonać wyboru edukacyjnego czy zawodowego, analizuje potencjalne kwalifikacje oraz odnosi je do wymagań rynku edukacji i pracy, aby klient mógł sporządzić realistyczny plan edukacyjno - zawodowy. Pomaga również w uzyskaniu odpowiednich usług zwiększających szanse zatrudnienia, przygotowujących klienta do wejścia na rynek pracy. Usługi te mogą dotyczyć m. in.: skierowania do dalszego kształcenia, szkolenia, czasami leczenia lub rehabilitacji i często też orientacji w procesach zachodzących na rynku pracy.

Doradca pomaga również doświadczonemu pracownikowi, który chce lub musi dokonać zmiany zawodowej w przeprowadzeniu przeglądu alternatywnych możliwości zatrudnienia i sporządzeniu planu zmiany zatrudnienia. Pomaga także pracownikowi, który napotkał przeszkody w uzyskaniu lub utrzymaniu zatrudnienia, w wykryciu, przeanalizowaniu i zrozumieniu zawodowych i osobistych trudności oraz sporządzeniu odpowiedniego planu dostosowawczego.

Poradnictwo kariery prowadzone przez doradców jest więc zróżnicowane, w zależności od rodzaju klientów oraz specyfiki ich problemów. Ma jednak elementy wspólne. Zawsze dotyczy ono obecnej, przeszłej i przyszłej sytuacji klienta. Klient wspólnie z

doradcą dokonuje oszacowania potencjału i niedoborów w umiejętnościach oraz kwalifikacjach. Ma na celu stworzenie planu działania obejmującego dłuższą perspektywę czasową. Nie ogranicza się wyłącznie do rozwiązania bieżących problemów klienta (np. wyboru kierunku szkolenia, znalezieniu pracy), ale ma za zadanie wyznaczenie celów i perspektywy rozwoju oraz ujęcie ich w formie planu, w którym działania są rozłożone czasowo.

Warto tu wspomnieć, że poradnictwo zawodowe jest realizowane

również w ramach projektów unijnych oraz outplacementowych, których celem jest zmiana lub nabycie nowych kwalifikacji zawodowych oraz reorientacja zawodowa. W tych przypadkach jest to proces niezwykle wartościowy, gdyż przy okazji przyznawania dotacji bądź kierowaniu na szkolenie można zweryfikować plany klienta i dzięki testom połączonym z konsultacją dostosować wsparcie. Istotny jest też fakt, że wielu uczestników projektów nie miało wcześniej okazji skorzystać z doradztwa zawodowego, projekty stwarzają zatem szansę odbycia pierwszego spotkania z doradcą.

Projekty współfinansowane ze środków europejskich zwiększają dostępność wsparcia. Pomoc w ramach inicjatyw unijnych dociera tam, gdzie brakuje środków i innych zasobów na realizację poradnictwa zawodowego, a także do grup o szczególnie trudnym dostępie do tego typu usług – osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, niepełnosprawnych, zmarginalizowanych. Wsparcie unijne kierowane jest do osób, które rzeczywiście chcą zmienić swoje życie zawodowe – założyć własną firmę, odbyć staż, bądź zmienić kwalifikacje. Takim klientom łatwiej pomóc, ponieważ są gotowi na zmiany i chętnie współpracują z doradcą. Do projektów zgłaszają się osoby zmotywowane i zdecydowane, można więc poświęcić więcej czasu na skuteczne poradnictwo wśród chętnych do współpracy uczestników.

Pomimo tych zalet projekty współfinansowane ze środków europejskich ograniczają dostęp do usług poradnictwa zawodowego pewnym grupom potencjalnych odbiorców wsparcia. Inicjatywy unijne są bowiem nastawione na niesienie pomocy określonym pod względem płci, wieku czy sytuacji życiowej osobom, traktowanym priorytetowo na rynku pracy. Prowadzi to często do odrzucenia podczas rekrutacji do projektu kandydatów z wysoką motywacją i ciekawym pomysłem, gdyż nie spełniają oni narzuconych kryteriów.

Wzrastająca mobilność ludzi oraz otwarcie rynków pracy i edukacji Unii Europejskiej, powoduje wzrost zapotrzebowania na rozwój poradnictwa kariery na odległość. Metoda ta pozwala na konsultacje z klientami drogą e-mailową, telefoniczną, poprzez komunikatory (np. Gadu-Gadu, Skype), fora dyskusyjne, czy grupy tematyczne. Jest to często jedyna, realna metoda pracy z klientem znajdującym się w dużej odległości przestrzennej lub w sytuacji, gdy klient ze względu na ograniczenia czasowe nie posiada możliwości bezpośredniego uczestnictwa w procesie doradczym, chociażby z powodu wykonywania obowiązków zawodowych. Warto podkreślić, że taki rodzaj poradnictwa oferują swoim klientom m.in. Ośrodki Aktywizacji Zawodowej.

Praca doradcy zawodowego oparta jest o umiejętność pozyskiwania i analizowania informacji. Właściwe i rzetelne zebranie informacji to podstawa dalszej pracy z klientem. Doradca wraz z klientem dokonują analizy i dostosowania działań na kilku płaszczyznach:

analiza potrzeb klienta, analiza oczekiwań klienta,

analiza możliwych rozwiązań, dostosowanie możliwości działania do oczekiwań klienta.W pracy doradcy ważna jest również

analiza potencjałuoraz analiza otoczenia społecznego klienta (możliwości, przeszkód i uwarunkowań jego działania). Analiza ta może być wsparta narzędziowo, poprzez wypełnianie kwestionariuszy, wykonywanie ćwiczeń, testów, pełniących rolę uzupełniającą w pracy z klientem. Najczęściej stosowane są: Kwestionariusz Zainteresowań Zawodowych, Kwestionariusz Uzdolnień Przedsiębiorczych, Wielowymiarowy Kwestionariusz Kompetencji.

Na podstawie zabranych informacji klient przy wsparciu doradcy, wyznacza cele do realizacji. Kiedy jest ich więcej, warto je usystematyzować i podzielić na cel główny i cele uzupełniające. Wyznaczone cele powinny dotyczyć nie tylko najbliższej przyszłości, ale i dłuższej perspektywy czasowej. Po wyznaczeniu celów uszczegóławia się ich realizację poprzez tworzenie planu rozwoju zawodowego. Poszczególnym działaniom przyporządkowuje się czas ich realizacji (planowanie czasowe). Wyborowi celów i budowie planu towarzyszy proces podejmowania decyzji, takich jak zestawienie oczekiwań z możliwościami oraz ocena ryzyka realizacji poszczególnych celów i działań. Efektem tej pracy jest opracowanie w formie pisemnej, odrębnego dla każdego klienta, Indywidualnego Planu Działania.

Poradnictwo realizowane jest obecnie za pomocą dwóch form: doradztwa indywidualnego i grupowego.

Trudno jest porównywać te dwa sposoby pracy, gdyż każdy z nich w inny sposób wzbogaca samowiedzę klienta i stanowi wsparcie w jego rozwoju edukacyjnym czy zawodowym.

Najczęściej stosowaną formą jest poradnictwo indywidualne, realizowane w formie rozmów doradczych. Poradnictwo indywidualne pozwala skupić się na problemach konkretnej osoby i wesprzeć ją w realizowanych zmianach. Daje też możliwość skoncentrowania się na stworzeniu bilansu kompetencji, budowie planu rozwoju kariery czy omówieniu problemów o bardzo osobistym charakterze. Spotkania indywidualne mają na celu głębsze samopoznanie jednostki, diagnozę obszarów wymagających wsparcia, zaplanowanie konkretnych działań i ujęcie ich w ramy czasowe, a także wzmacnianie motywacji i przygotowanie się osoby do procesu zmian. Poradnictwo indywidualne stosowane jest jako odrębna, samodzielna metoda lub łączone z poradnictwem grupowym. Ze względu na swoją specyfikę Ośrodki Aktywizacji Zawodowej, jako jedne z nielicznych instytucji umożliwiają prowadzenie indywidualnego doradztwa długookresowego, w którym jedna osoba odbywa kilka spotkań rozłożonych w czasie

Inne atuty ma doradztwo grupowe. Daje jednostce punkt odniesienia jej samooceny, umiejętności i własnych problemów w stosunku do innych osób będących w podobnej sytuacji. W grupie otrzymuje się zrozumienie, wsparcie, rozwija swoje umiejętności w atmosferze współpracy. Uczestnictwo w zajęciach grupowych umożliwia również trening umiejętności społecznych i organizacyjnych, przydatnych w zdobywaniu i wykonywaniu pracy, daje możliwość sprawdzenia własnych zachowań, skonfrontowania z innymi podejmowanych działań i uzyskania informacji zwrotnych na temat własnej osoby. Ta metoda pozwala także na analizę problemów i poszukiwanie rozwiązań dla większej liczby osób równocześnie. Można korzystać z kilku zakresów tematycznych poradnictwa grupowego,

gdyż nie ogranicza się ono wyłącznie do aspektów związanych ze sposobami poszukiwania pracy. Oferuje również warsztaty i treningi grupowe umiejętności osobistych tzw. kompetencji miękkich, w tym szkolenia z autoprezentacji, asertywności czy komunikacji. LE POW przypadku żołnierzy zawodowych i byłych żołnierzy zawodowych poradnictwo realizowane jest najczęściej w formie indywidualnej. Ma wspierać przede wszystkim w podejmowaniu optymalnych decyzji dotyczących wyboru kierunku przekwalifikowania i miejsca zatrudnienia. Żołnierz zawodowy i były żołnierz zawodowy, uprawniony do pomocy rekonwersyjnej może korzystać z doradztwa zawodowego realizowanego przez Ośrodki Aktywizacji Zawodowej w zakresie:

uzyskiwania informacji o zawodach, rynku pracy oraz możliwościach szkolenia, sporządzania bilansu umiejętności zawodowych opartego na analizie

dotychczasowych osiągnięć zawodowych, stanu wiedzy, doświadczenia i umiejętności,

określenia zainteresowań i predyspozycji zawodowych osób zmierzających do przekwalifikowania zawodowego przy wykorzystaniu specjalistycznych testów i kwestionariuszy,

wyboru kierunku przekwalifikowania lub przyuczenia do zawodu, nauki praktycznych metod poszukiwania zatrudnienia a w szczególności

umiejętności pozyskiwania i wykorzystywania różnych źródeł informacji o wolnych miejscach pracy, tworzenia i realizacji planu poszukiwania pracy oraz korzystania z usług wyspecjalizowanych instytucji rynku pracy,

przygotowywania dokumentów niezbędnych przy poszukiwaniu zatrudnienia, takich jak życiorys zawodowy i list motywacyjny,

sposobu przygotowania się i prowadzenia rozmowy z pracodawcą.Elementy poradnictwa grupowego realizowanego w ramach pomocy rekonwersyjnej

wprowadza się w ramach zajęć grupowych. Zajęcia grupowe są składową pomocy rekonwersyjnej dla żołnierzy przygotowujących się do zwolnienia z zawodowej służby wojskowej. Uczestnictwo w nich ma wymiar praktyczny i umożliwia efektywne skorzystanie z różnych form pomocy rekonwersyjnej, a także z pomocy innych instytucji rynku pracy.

Centralny Ośrodek Aktywizacji Zawodowej w Warszawie oraz Ośrodki Aktywizacji Zawodowej prowadzą 2 - 3 dniowe zajęcia grupowe, podczas których uczestnicy zostają zapoznani z:

funkcjonowaniem systemu resortowej pomocy rekonwersyjnej, prawnymi i finansowymi aspektami zwolnienia z zawodowej służby wojskowej, zasadami finansowania i odbywania przekwalifikowania zawodowego oraz

realizowania praktyk zawodowych, możliwościami i kierunkami doskonalenia i przekwalifikowania zawodowego, aktywnymi metodami poszukiwania pracy, problemami adaptacji społeczno - zawodowej byłych żołnierzy w środowisku

cywilnym, przepisami prawa oraz zasadami podejmowania i prowadzenia własnej

działalności gospodarczej.Istnieje możliwość przeprowadzenia zajęć grupowych w siedzibie Centralnego Ośrodka

Aktywizacji Zawodowej w Warszawie oraz w Ośrodkach Aktywizacji Zawodowej lub - po uzgodnieniu z dowódcą - bezpośrednio w jednostce wojskowej.

Zajęcia te kierowane są przede wszystkim do żołnierzy zwalnianych z zawodowej służby wojskowej. Wydaje się słuszne, aby w obecnej sytuacji jaka panuje na rynku pracy, objąć zajęciami również pozostałych żołnierzy pełniących służbę wojskową. Poza rolą edukacyjną czyli informowaniem o zasadach funkcjonowania resortowej pomocy rekonwersyjnej, zajęcia pełniłyby funkcję motywującą do podjęcia kroków mających na celu doskonalenie zawodowe. Ma to szczególne znaczenie w stosunku do tych żołnierzy, którzy nie posiadają kwalifikacji wymaganych na cywilnym rynku pracy, jak również w przypadku żołnierzy, którym nie będą przysługiwać świadczenia emerytalne.

Poradnictwo zawodowe jest wartościową formą wsparcia, przydatną właściwie dla każdego i na wszystkich etapach życia edukacyjno-zawodowego. Nie każda osoba ma jednak świadomość, że może z takiej porady skorzystać. W świetle powyższego wskazane byłoby, aby poradnictwo zawodowe stanowiło powszechną formę wsparcia, jaką proponuje się żołnierzowi od momentu rozpoczęcia służby wojskowej. Powinno ono także poprzedzać inne opcje pomocy rekonwersyjnej, ponieważ pomaga w poznaniu swoich możliwości i w wyborze optymalnych ścieżek rozwoju zawodowego. Dostępność poradnictwa na wszystkich etapach służby wojskowej wpłynęłaby na zwiększenie jego skuteczności. Niezbędne jest też skorelowanie działań prowadzonych w ramach rekonwersji z usługami innych instytucji. Szczególne znaczenie mają tu instytucje dostarczające określonych usług na rzecz bezrobotnych lub poszukujących pracy i działających w celu stabilizacji i poprawy sytuacji w obszarze zatrudnienia, co ważne jest zwłaszcza dla żołnierzy nieposiadających świadczeń emerytalnych.

Warto również zadbać o intensyfikację współpracy pomiędzy doradcami zawodowymi a pracodawcami oraz innymi instytucjami rynku pracy, a także podmiotami edukacyjnymi i szkoleniowymi. Zakres tej współpracy powinien dotyczyć w szczególności monitorowania potrzeb i zjawisk na rynku pracy, tworzenia i wdrażania bardziej efektywnych i dopasowanych do zmieniających się potrzeb instrumentów aktywnej polityki rynku pracy oraz zwiększenia efektywności instytucjonalnych służb zatrudnienia.

Katarzyna Kuliberda, Katarzyna Węgrzyn

Ośrodek Aktywizacji Zawodowej w Krakowie 30-901 ul. Miedziana 20 tel. 261 131 187, fax 261 131 182

oazkrakow@ron.mil.pl