1. Model organizacyjnego uczenia się – przedstawić i opisać

2. Pojęcie organizacji uczącej się i jej cechy - definicjeOrganizacja ucząca się koncepcja zarządzania, która ma za zadanie poprawę efektywności i sprawnej działalności organizacji. Opiera się na pewnej sumie wiedzy, którą dysponują poszczególni współpracownicy – wiedzy, która jest ciągle wzbogacana i rozwijana, a następnie udostępniania przedsiębiorstwu (Grudzewski, Hejduk, 2002)Organizacja ucząca się organizacja wymagająca uczenia się od wszystkich swoich członków, po to aby przekształcać zarówno siebie, jak i otoczenie, w którym działa, stosownie do potrzeb i możliwości. (Bieniok, Głód, 2003)Uczenie się w organizacji polega na usprawnianiu działalności dzięki większej wiedzy i lepszemu rozeznaniu w sytuacji (Fiol i Lyles 1985)Organizacyjne uczenie zachodzi, gdy członkowie organizacji rewidują swoje przekonania w ten sposób, że gdy rozpoczną działanie zgodnie z nimi, to nastąpi poprawa efektywności organizacji (Huber 2004)Organizacja ucząca się jest miejscem, gdzie „ludzie odkrywają ciągle na nowo, w jaki sposób tworzą otaczającą ich rzeczywistość i jak mogą ją zmieniać”. Organizacja ucząca się „ciągle rozszerza swoje możliwości kreowania własnej przyszłości”. (Senge, 2003)- wyróżniki organizacji uczącej

Pracownicy w organizacji nie koncentrują się tylko na swoim stanowisku lub funkcji, lecz mają poczucie odpowiedzialności za globalne wyniki pracy, przy której współdziałają. Nie ma tu miejsca na zatomizowaną, pozbawioną sensu pracę.

Systemowe spojrzenie na świat i dostrzeganie, jak nasza działalność wpływa na świat poza granicami naszej pozycji.

Prawdziwa aktywność to produkt naszego sposobu myślenia, a nie stan emocjonalny. Wynika ona ze zrozumienia, w jaki sposób sami przyczyniamy się do powstania swoich własnych problemów.

Uznanie, że w rzeczywistości społecznej nie występują proste relacje przyczynowo-skutkowe, a zjawiska społeczne są przeterminowane – każdy skutek ma wiele przyczyn, żadna z nich nie jest determinująca. Twórcze uczenie się organizacji jest możliwie, jeśli myślenie ludzi nie zostanie zdominowane przez pojedyncze, ulotne wydarzenia.

Uczenie się, jak obserwować powolne, stopniowe procesy, które często niosą największe zagrożenia. _ Umiejętność analizy najważniejszych procesów w firmie ponad liniami podziałów funkcjonalnych.

Budowanie zespołów, które dobrze funkcjonują nie tylko podczas wykonywania rutynowych działań, ale także podczas złożonych, kłopotliwych czy wręcz groźnych zagadnień.

3. Charakterystyka perspektyw organizacji uczącej się Kontekst - organizacja, w której pracownicy uczą się podczas pracy, uczenie się zależy tu od kontekstu i trudno jest zastosować sformalizowane uczenie się, np. w formie kursów.Procesy - organizacja, gdzie stale poprawia się istniejące procedury (pojedyncza pętla), a także ocenia się je i kwestionuje (podwójna pętla). Wiedza, którą dają procesy jest przechowywana w pamięci organizacyjnej.Klimat organizacyjny - w organizacji występuje klimat, który umożliwia uczenie się jednostek. Organizacja zapewnia czas i miejsce dla uczenia się, ale w rzeczywistości nie kontroluje uczenia się.Struktura - organizacja z elastyczną, organiczną strukturą; uczenie się jest koniecznym warunkiem dla elastyczności, a nie celem w samym sobie, struktura jest zaprojektowana tak, aby uczynić organizację jak najelastyczniejszą. Uczestnicy organizacji są zorganizowani w zespoły, struktura jest zdecentralizowana. Taka organizacja posiada strukturę uczącą się.

4. Pojedyncza i podwójna pętla uczenia się – na czym polega, jakie są różniceArgyris i Schon (1978) opracowali koncepcję pojedynczej i podwójnej pętli uczenia się.

Pojedyncza pętla obrazuje proces uczenia się określonego sposobu wykonywania pracy. Określone zasady, cele czy plany są w tym przypadku wykonywane, nie zaś kwestionowane.

Podwójna pętla występuje wtedy, gdy uczestnicy organizacji zadają sobie pytanie o powody, dla których pewne rzeczy są wykonywane. Podwójna pętla uczenia się wiąże się z odwagą zrewidowania czy wręcz zakwestionowania przyjętych praktyk. Jej następstwem jest możliwość odejścia od strategii, którą dotychczas stosowała organizacja.

5. Wpływ kultury organizacji na organizację uczącą – charakterystyka wybranego modelu

6. Postawy liderów w organizacji uczącej się Tradycyjny pogląd na przywództwo jest oparty na założeniach ludzkiej bezsilności i braku osobistej wizji – niedostatkach zwykłych ludzi, na które mogą coś poradzić tylko nieliczni, wielcy przywódcy. Nowy pogląd na rolę przywództwa w organizacji uczącej się skupia uwagę na innych zadaniach liderów, którzy powinni być: projektantami, gospodarzami i nauczycielami. Menadżerowie są zatem

odpowiedzialni za budowanie organizacji, w której pracownicy nieustannie rozszerzają swoje możliwości, określają wizje, ku którym zmierzają i ulepszają wspólne modele myślowe – oznacza to, że liderzy są odpowiedzialni za organizacyjne uczenie się

Punktem wyjścia zmian w postawach kierowników jest spojrzenie na wyższe aspekty natury ludzkiej i stwierdzenie, że „jeśli chce się tworzyć organizacje bardziej zgodne z naturą ludzką, trzeba budować organizacje uczące się”, rola zaś liderów to budowanie środowiska opartego na wartościach. Jest to zaprzeczenie środowiska politycznego, w którym buduje się koalicje dla uzyskania i utrzymania władzy. Zarządzanie organizacją uczącą się wymaga od menadżerów umiejętności przewodzenia, stworzenia wizji rozwoju, przekonania członków organizacji o słuszności obranego kierunku działania, skutecznego wdrożenia zmian, profesjonalizmu.

Lider organizacji uczącej się dba o atmosferę zaufania i szacunku w relacjach z pracownikami i zachęca pracowników do samodzielności i wspiera pracę zespołową opartą na wzajemnym szacunku, otwartości i zaufaniu.

Rodzaje uczenia się od konkurenta: Uczenie się deskryptywne, czyli opisowe, które dotyczy konkretnego rywala. Uczenie się przez porownania jest możliwe wówczas, gdy można porównywać z sobą co

najmniej dwóch konkurentów (podobnych do siebie lub przeciwstawnych). Uczenie się poszerzające zakres wiedzy, które ma na celu pozyskiwanie wiedzy nie tylko o

konkurentach, lecz także o jak najszerszym otoczeniu organizacji.Przezwyciężając bariery w zarządzaniu wiedzą, podejmuje się następujące działania:

Zapewnianie szkolenia z zakresu nowych kwalifikacji. Udzielanie pracownikom dni wolnych po szczególnie trudnym okresie pracy. Wysłuchanie i służenie pomocą emocjonalną. Zapewnienie fachowej pomocy psychologicznej oraz pomocy merytorycznej

7. Koncepcja nawigatora Skandii w pomiarze kapitału intelektualnego

Obszar finansowy obejmuje dane i wskaźniki finansowe, odzwierciedlające przeszłość organizacji.

Obszar procesów i obszar związany z klientami koncentrują się na bieżącej działalności spółki. Wskaźniki zawarte w obszarze rozwoju mierzą, jak przedsiębiorstwo przygotowuje się do przyszłości.

W centrum modelu umieszczono obszar ludzki, ktory scala pozostałe elementy.W Skandii, równolegle do Nawigatora, wypracowano schemat wartości przedsiębiorstwa. Początkowo opracowano model kaskadowy, gdzie w ramach kapitału intelektualnego wyodrębniono: kapitał ludzki i kapitał strukturalny.Kolejna wersja modelu obrazującego kapitał intelektualny Skandii obejmowała trzy następujące czynniki składowe, którymi są:

Kapitał ludzki. Obejmuje on know-how, umiejętności, zdolności i doświadczenia członków organizacji.

Kapitał organizacyjny. Dotyczy on metod, technik i sposobów ulepszających efektywność i wydajność procesów. Obejmuje on również kulturę organizacyjną przedsiębiorstwa, która wytwarza specyficzny dla danej jednostki zbiór wartości i norm oraz wzorców postaw i zachowań. W tej kategorii kapitału mieści się również innowacyjność organizacji. Narzędziem pomocnym w zarządzaniu kapitałem organizacyjnym jest analiza łańcucha wartości.

Kapitał związany z klientami. Odnosi się on w głównej mierze do relacji przedsiębiorstwa z klientami.

8. Model kapitału intelektualnego i fazy jego rozwoju

Fazy rozwoju kapitału intelektualnego: Wizualizacja – model przedstawiający obszary, w których powstaje wartość firmy. Zarządzanie wiedzą poprzez wzmacnianie kapitału intelektualnego – proces ten obejmuje

poszukiwanie utalentowanych pracowników, motywowanie pracowników do bardziej twórczego działania.

Przekształcanie wiedzy w informację posiadającą skodyfikowany zapis, czyli kodyfikowanie wiedzy poprzez transformację kapitału ludzkiego w kapitał strukturalny tak, aby nawet w przypadku odejścia niektórych pracowników z przedsiębiorstwa określona wiedza, np. o danych procesach, pozostała w firmie.

Inwestycje w kapitał strukturalny, mające na celu jego wzmocnienie.

9. Funkcje sprawozdawczości kapitału intelektualnegoSprawozdawczość kapitału intelektualnego spełnia następujące kluczowe funkcje:

Potwierdza zdolność organizacji do realizacji nowych celów. Planowanie strategiczne i ustanawianie celów czasem kończą się niepowodzeniem nie ze względu na błędny plan, ale ze względu na to, że organizacja zbyt późno zdaje sobie sprawę z tego, że nie posiada zasobów aktywów niematerialnych niezbędnych do osiągnięcia sukcesu.

Planuje badania i rozwój. Audyt kapitału intelektualnego pozwala zrozumieć przedsiębiorstwu, jakie są prawdziwe źródła przewagi konkurencyjnej i obszary generowania wartości dodanej.

Dostarcza informacji dla programów reengineeringu. Podczas realizacji procesu reengineeringu żaden element kapitału intelektualnego nie może zostać utracony w sposób niezamierzony, gdyż mogłoby to pozbawić daną organizację wartościowych umiejętności.

Koncentruje się na edukacji organizacyjnej i programach szkoleniowych. Dostarcza informacji, odnośnie do rzeczywistej wydajności szkoleń oraz które z tych szkoleń były chybione i bezwartościowe. Umożliwia to dokonanie zmian w programach szkoleniowych, aby były one w najwyższym stopniu efektywne i wzmacniające aktywa firmy.

Ocenia wartość przedsiębiorstwa. Daje wiedzę o niematerialnych aktywach, która może być wykorzystywana do rozwoju aktywów materialnych.

Rozszerza pamięć organizacji. Instytucjonalna pamięć przedsiębiorstwa należy do niematerialnych aktywów i jest pomocna w zidentyfikowaniu głównych zasobów i kompetencji.

Funkcją systemu pomiaru efektywności kapitału intelektualnego jest umożliwienie właściwej oceny decyzji o alokacji zasobów, poprzez zamianę opinii, iŜ „dział personalny jest tylko centrum kosztów, które należy redukować”.

10. Metody pomiaru kapitału intelektualnego charakterystyka wybranej metody I. Współczynnik Stassmana Formuła matematyczna tego wskaźnika jest

następująca:Produktywność informacyjna = Zwrot na zasobach intelektualnych/Koszty zarządzania

We wzorze zwrot na zasobach intelektualnych jest rozumiany jako różnica pomiędzy zyskiem po opodatkowaniu a kosztami kapitału.

II. Wskaźnik Q (zaproponowany przez Jamesa Tobina), jest stosunkiem rynkowej wartości przedsiębiorstwa do kosztu odtworzenia jego aktywów materialnych. Przeprowadzone tą metodą badania, wykonane w kilkunastu krajach Europy Zachodniej przez firmę Warson Wyatt Partners, wykazały miedzy innymi, że dwie dekady temu dla większości europejskich przedsiębiorstw wskaźnik Tobina wynosił w granicach 1, obecnie w większości firm, szczególnie zaś w wiodących przedsiębiorstwach, wskaźnik Tobina Q wynosi ponad 2, co oznacza coraz większy udział aktywów niematerialnych w generowaniu wartości danego przedsiębiorstwa.

III. Miarą opisującą rozwój organizacji w kontekście efektywności jej kapitału intelektualnego jest PVA (people value added) – ludzka wartość dodana. PVA mierzy wartość ekonomiczną tworzoną przez organizację w odniesieniu do inwestycji (poniesionych kosztów) w pracownika. Wskaźnik ten stanowi iloraz EVA (economic value added) – ekonomicznej wartości dodanej (zaproponowana przez Stewarda miara wartości dodanej przedsiębiorstwa) i skapitalizowanej wartości kosztów pracownika.

IV. Kapitał intelektualny przedsiębiorstwa można wyrazić również jako różnicę pomiędzy jego wartością rynkową ustaloną podejściem dochodowym lub multiplikacyjnym a wartością księgową kapitału własnego przedsiębiorstwa. Różnicę tę może obrazować wskaźnik Cena/Wartości księgowej (Price/Book Value). Rynek kapitałowy wycenia niematerialne aktywa, niemniej jednak nie ma wypracowanych procedur, które mogą pozwolić na ocenę i analizę porównawczą tych wielowymiarowych zasobów, implikuje to potrzebę budowy sformalizowanej metody oceny kapitału intelektualnego i jego elementów składowych.

V. Mnożnik kapitału intelektualnego (IC Multiplier), którego formuła matematyczna to iloraz kapitału strukturalnego i kapitału ludzkiego. Jeśli mnoŜnik (IC Multiplier) przyjmuje wartość większą od jedności, to oznacza, że firma ma silny kapitał strukturalny, który stanowi „trampolinę” (springboard effect) dla rozwoju poszczególnych osób i ich indywidualnych talentów, zaangażowanych w danym przedsiębiorstwie. Zatem, silny kapitał strukturalny, obejmujący między innymi kulturę organizacyjną, stanowi infrastrukturę podtrzymującą i umożliwiającą rozwój potencjału tkwiącego w kapitale ludzkim. Gdy omawiany współczynnik jest mniejszy od jedności, oznacza to, że w danym przedsiębiorstwie nie ma wypracowanych właściwych mechanizmów dzielenia się wiedzą, ponadto taka organizacja jest narażona na silną erozję kapitału intelektualnego w przypadku odejścia z firmy grupy wartościowych pracowników.

11. Strategiczna Karta Wyników

Strategiczną Kartę Wyników zaproponowaną przez Kaplana i Nortona jest jednym z holistycznych narzędzi zarządzania organizacją.Jest to systemem zarządzania i monitorowania działalności przedsiębiorstwa i jednocześnie stanowi propozycję rozwiązania problemów, dotyczących wymierności aktywów niematerialnych.Punktem wyjścia jest tutaj tworzenie organizacji zorientowanej na umiejętną realizację strategii poprzez dopasowanie i ukierunkowanie wszystkich zasobów, tych materialnych i niematerialnych, na strategię.Strategiczna Karta Wyników analizuje przedsiębiorstwo z czterech rożnych perspektyw: finansowej, klienta, operacyjnej, innowacyjnej Strategiczna Karta Wyników wychodzi poza ramy tradycyjnej sprawozdawczości finansowej i w usystematyzowany sposób opisuje strategię firmy, podkreślając konieczność ukierunkowanego zarządzania kapitałem intelektualnym.

Przykładowe mierniki Strategicznej Karty Wyników

Koncepcja Nortona i Kaplana jest bliska zagadnieniom zarządzania wiedzą w organizacji, w ich rozumieniu celem Knowledge Management jest „systematyczne szukanie, rozumienie, dzielenie się i wykorzystywanie wiedzy w celu tworzenia wartości”.Zarządzanie wiedzą musi być powiązane i zgodne ze strategią przedsiębiorstwa. Propozycje strategii zarządzania wiedzą, z uwagi na strategiczne priorytety firmy, przedstawia tabela.

12. Model spirali wiedzy Model ten opiera się na podziale wiedzy na dwie kategorie:

wiedzę utajoną – cichą (ticit knowledge) wiedzę jawną – formalną (explicite knowledge).

Wiedza cicha ma charakter kognitywny, odzwierciedlający się w tradycyjnych przekonaniach, paradygmatach, schematach i modelach mentalnych.Wiedza jawna stanowi tę część wiedzy cichej, którą udało się usystematyzować.Wiedza formalna przejawia się w procedurach, regulaminach i określonych zasadach postępowania. Wzajemne oddziaływanie pomiędzy wiedzą utajoną i jawną prowadzi do powstania nowej wiedzy worganizacji.Organizacyjne tworzenie wiedzy obejmuje cztery procesy: socjalizację, artykulację, kombinację i internalizację.

Pomiędzy wskazanymi dwoma rodzajami wiedzy zachodzą następujące rodzajekonwersji:

Od wiedzy ukrytej do ukrytej – socjalizacja – budowa wiedzy cichej „współodczuwalnej”. Socjalizacja rozpoczyna się od budowania zespołu, w którym ludzie dzielą się swoim doświadczeniem i sposobem myślenia. Pomocne tu jest reżyserowanie nieformalnych zebrań, podczas których można prowokować dyskusje w formie „burzy mózgów”.

Od wiedzy ukrytej do dostępnej – eksternalizacja – transponowanie wiedzy cichej w wiedzę pojęciową. Na tym etapie można wykorzystać, przykładowo, „inkubatory koncepcji”, które gromadzą opinie klientów i ekspertów z danej branży.

Od wiedzy dostępnej do dostępnej – kombinacja – zachodząca w obrębie wiedzy usystematyzowanej. Wiedza sformułowana przez zespół jest łączona z wiedzą spoza zespołu i z istniejącą bazą danych.

Od wiedzy dostępnej do ukrytej – internalizacja – dostarczanie wiedzy operacyjnej. Pracownicy przekazują sobie dostępną wiedzę, by rozbudować swoją własną wiedzę ukrytą.

13. Strategia zarządzania wiedząWyróżnia się dziesięć strategii zarządzania wiedzą, które odwołują się do opracowanej przez niego koncepcji kapitału intelektualnego. Koncepcja ta wyodrębnia trzy grupy aktywów niemierzalnych:

struktura zewnętrzna, struktura wewnętrzna, indywidualne kompetencje.

Systemowe relacje pomiędzy wyodrębnionymi grupami aktywów prowadzą do określenia dziesięciu strategii zarządzania wiedzą:

transfer wiedzy pomiędzy indywidualnymi osobami, transfer wiedzy w kierunku od indywidualnych osób do zewnętrznej struktury, transfer wiedzy w kierunku od zewnętrznej struktury do indywidualnych osób, transfer wiedzy w kierunku od indywidualnych kompetencji do wewnętrznej struktury, transfer wiedzy w kierunku od wewnętrznej struktury do indywidualnych kompetencji, transfer wiedzy w obrębie wewnętrznej struktury, transfer wiedzy w kierunku od zewnętrznej struktury do wewnętrznej struktury, transfer wiedzy w kierunku od wewnętrznej struktury do zewnętrznej struktury, transfer wiedzy w obrębie zewnętrznej struktury, maksymalne tworzenie wartości – postrzeganie holistyczne.

14. Poziomy kompetencji w organizacji uczącej się, definicja kluczowych kompetencji

Poziomy kompetencji Poziom pierwszy: osobowość, doświadczenie życiowe, wiedza ogólna, aspiracje życiowe,

wartości każdego pracownika, stanowiące bazę budowania szeroko pojętego sukcesu osobistego.

Poziom drugi: wiedza, doświadczenie zawodowe i umiejętności każdego pracownika niezbędne w konkretnej pracy, będące fundamentem sukcesu zawodowego.

Poziom trzeci: unikalne kluczowe kompetencje organizacji, wyznaczające miejsce przedsiębiorstwa na rynku i mogące być podstawą jego strategii rozwoju.

Kompetencje pracownika definiowane jako cechy pracownika, które tkwią u podstaw efektywnego działania lub zachowania w pracy.W literaturze kompetencje przedsiębiorstwa są rozumiane jako unikalne cechy organizacji, które należy budować i podtrzymywać poprzez kombinację wiedzy, technologii i procesów.M. Bratnicki proponuje definicję kompetencji, rozumianej jako możliwość integrowania technicznej, menadżerskiej i innej wiedzy eksperckiej, ze zdolnościami i procesami. Kompetencje te odnoszą się do poziomu całego przedsiębiorstwa i mają bardziej charakter strategiczny niż operatywny. Ich głównym celem jest umożliwienie realizacji zamierzeń strategicznych.Kluczowe kompetencje przedsiębiorstwa są również przedstawiane jako wiązki zasobów, procesów i zdolności leżących u podłoża przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstwa. Kompetencje umożliwiająprzedsiębiorstwu między innymi: dotarcie do ważnych rynków lub segmentów rynkowych, oferowanie klientom wartości dodanej, obniżanie kosztów, tworzą sieć zewnętrznych i wewnętrznych powiązań.Kluczowe kompetencje utrudniają lub wręcz uniemożliwiają naśladowanie przez konkurencję. Umożliwiają realizowanie strategii przedsiębiorstwa, która polega na tworzeniu wyjątkowej i cennej pozycji, wiążącej się z unikalnym, zindywidualizowanym zbiorem czynności.

15. Macierz kompetencji – schemat, interpretacja Macierz kompetencji

Jednym ze sposobów opisu kompetencji organizacji oraz odnoszonych do nich strategii jest tak zwana macierz kompetencji

Służy ona do określenia wpływu poszczególnych obszarów wiedzy na zarządzanie przedsiębiorstwem.

16. Model oceny zdolności organizacji z perspektywy kluczowych kompetencji

Po dokonaniu oceny przeprowadza się identyfikację i testowanie kompetencji, a następnie ocenę pozycji przedsiębiorstwa.Metodologia ta prowadzi między innymi do poszukiwania kompetencji w organizacji lub do podjęcia działań w celu ich kreowania, kształtowania lub rozbudowywania.Istotą strategii jest stworzenie wyjątkowej i cennej pozycji, opierającej się na unikalnych kompetencjach.

Rdzeń modelu kompetencji stanowią zasoby. W realiach gospodarki opartej na wiedzy i innowacyjności kluczowe znacznie mają zasoby niematerialne. W dalszej kolejności zasoby i procesy kreują zdolności, one z kolei są źródłem kompetencji przedsiębiorstwa, co w konsekwencji pozwala

uzyskiwać przewagę konkurencyjną. Zatem, sukcesy przedsiębiorstwa są uzależnione od wiedzy stanowiącej podstawę kompetencji, a efektywność przedsiębiorczości strategicznej jest uzależniona od budowania i wykorzystywania kompetencji organizacji w procesie uczenia się w działaniu.Z przeprowadzonych badań wynika, że przewaga strategiczna przedsiębiorstw budowana na kluczowych kompetencjach odwołuje się do zasobów organizacji. Zasoby organizacji uczącej się tworzą, w ramach jej struktury wewnętrznej, dwie podstawowe wartości: indywidualne kompetencje oraz narzędzia i procesy.

17. Lepkość wiedzy i wiedza wyciekająca Lepkość wiedzy

Lepkość wiedzy to jej wartość jako źródła przewagi konkurencyjnej oraz jednocześnie ogromny problem w przypadku prób współdzielenia wiedzy wewnątrz organizacji.

Poprzez lepkość należy rozumieć trudność przeniesienia określonych rozwiązań w inne środowisko.

Lepkość wiedzy może tłumaczyć, dlaczego tak trudno kupić wiedzę kupując ludzi. Ludzie oraz ich wiedza są wtopieni w kontekst i kulturę organizacji. Przeniesienie ich w inne

środowisko może spowodować, że nie będą już w stanie wykorzystywać swojej wiedzy w taki sposób, w jaki robili to wcześniej.

Stąd wielkie przedsiębiorstwa nie ukrywają swojej działalności, nie chronią się przed wizytami konkurencji. Pewnych rzeczy (w tym wiedzy) nie da się po prostu wynieść z organizacji.

Wiedza wyciekająca Powiązania ludzi w ich środowiskach pozaorganizacyjnych są często dużo silniejsze niż

wewnątrz organizacji. Wiedza jest w głowach ludzi, którzy często chętniej komunikują się z innymi na spotkaniach

towarzyskich. Kontakty osobiste wpływają bardzo pozytywnie na wymianę wiedzy, w przypadku kontaktów

pracowników konkurujących ze sobą przedsiębiorstw może dochodzić do istotnych zagrożeń dla utrzymania oryginalności pomysłów. (Stąd np. małżeństwa pracowników konkurujących ze sobą organizacji często są niechętnie widziane przez zwierzchników).

Problem wiedzy wyciekającej to także problem pracowników odchodzących z organizacji. O ile wiedza jawna, będąca w ich posiadaniu, może być stosunkowo łatwo skodyfikowana, to wiedza ukryta, którą dysponują, jest zasobem, którego nie da się w prosty sposób odtworzyć (np. poprzez dokształcenie odpowiednich pracowników).

Dlatego w przypadku, gdy pewne procesy w organizacji wymagają udziału wiedzy ukrytej pracowników, należy dokładnie im się przyjrzeć i postarać odpowiednio zabezpieczyć przed ewentualną utratą krytycznych pracowników (np. poprzez outsourcing wybranych zadań).

18. Przedsiębiorstwo oparte o wiedzę – charakterystyka Jest to organizacja, której produktem jest wiedza (głownie wiedza naukowa) - a więc logiczny

OPIS rzeczywistości. Przedsiębiorstwa te to firmy konsultingowe, firmy produkujące oprogramowanie, firmy

badawcze. Stanowią grupę organizacji najsilniej wykorzystujące wiedzę swoich pracowników i tym

samym najbardziej dynamicznie eksplorujące nowe zjawiska. Istnieje ponadto cała grupa przedsiębiorstw, które wykorzystują OPIS-y rzeczywistości do

osiągania własnych celów biznesowych. Firmy te mogą ale nie muszą sprzedawać na zewnątrz wiedzy. Do nich zaliczają się np.: banki, instytucje finansowe, firmy produkujące zaawansowane urządzenia inżynierskie.

19. Składowe modelu Systemu Zarządzania Wiedzą Ujednolicenie standardów formatu przechowywania wiedzy

o Wprowadzanie wiedzy do systemu w określonym formacieo Formatowanie wiedzy z innych formatówo Mechanizmy walidacji zgodności (spójności logicznej) wiedzy

Analiza zasobów wiedzy w skali organizacjio Identyfikacja stanu wiedzy i braków wiedzyo Identyfikacja wiedzy specyficznej, będącej przewagą konkurencyjną firmy

Pobór wiedzy z zewnętrznych źródeł wiedzyo Analiza ekonomicznego aspektu transferu wiedzyo Analiza potrzeb informacyjnych i kosztów uzyskania wiedzyo Analiza aspektu czasu rozwoju wiedzy w organizacji

Precyzyjne dystrybuowanie wiedzy do osób zyskujących przyrost wiedzy właściwej z punktu widzenia zarządzania organizacją (ekonomika wiedzy).

o Mechanizmy selekcji i organizacji wiedzy organizacji i wiedzy dostępnej z otoczenia organizacji

o Mechanizmy badania stanu wiedzy pracownikówo Mechanizmy doprowadzające właściwą wiedzę do właściwych osób (oceniające

przydatność wiedzy dla poszczególnych osób) Mechanizmy symulacji i testowania proponowanych rozwiązań

o Narzędzia wyboru optymalnych rozwiązań Optymalizacja zasobów wiedzy w skali organizacji

o Mechanizmy zwiększania wydajności istniejącej wiedzy organizacji (agregacja wiedzy, porządkowanie i walidacja wiedzy)

20. Etapy implementowania Systemu Zarządzania Wiedzą – charakterystyka jednego etapu

Z kim się dzielić? Powyższe pytanie, stanowi jedną z najtrudniejszych decyzji, które musi podjąć firma podczas

implementacji SZW. Systemy te mogą ofiarować wiedzę do odbiorców wewnętrznych jak i mogą być

zaprojektowane tak, by moc udostępniać wiedzę na zewnątrz. Systemy przekazujące wiedzę wewnątrz firmy służą głownie temu, by:

o aktualna działalność firmy była wykonywana sprawniej, lepiej, szybciej i taniejo pracownicy bezpośrednio kontaktujący się z klientami byli wyposażeni w wiedzę

najwyższej jakości. To właśnie te motywy przyczyniły się do rozwoju SZW w firmach doradczych na początku lat

1990. Firmy takie, jak Artur Andersen czy Cap Gemini Ernest & Young, zaczęły udostępniać systemy

ofiarujące wiedzę na zewnątrz tak, by klienci mieli dostęp do fachowej wiedzy oferowanej przez te firmy on-line.

Zewnętrzne dzielenie się wiedzą niesie ze sobą większe ryzyko niż dzielenie się wiedzą wewnątrz firmy.

o Chodzi tutaj m.in. o kwestie tajności dokumentów czy praw autorskich do nich.Niemniej jednak, w parze z tymi wadami idą też pewne korzyści. Wielu analityków twierdzi, że w ciągu najbliższych lat nastąpi rozwój tego typu systemów tak, że będą one swoimi usługami obejmowały:

nie tylko pracowników, ale także dostawcw, partnerów biznesowych i przede wszystkim klientów.

Co dzielić?

Firmy konsultingowe na to pytanie odpowiedzą jednogłośnie – wiedzę ekspertów potrzebną klientom.

Zaawansowane, ogólnofirmowe programy służące dzieleniu się wiedzą powstają głownie w firmach, w których wiedza jest postrzegana jako główny produkt/usługa oferowana na rynku, a także wówczas, gdy firma posiada swoje oddziały w wielu miejscach świata.

Pytanie „co dzielić” oznacza pytanie nie tylko o rodzaj wiedzy, ale także o jej jakość. Podczas projektowania SZW, ważnym jest stworzenie systemu pozwalającego na ocenę

wiedzy tak, by przedstawiała ona sobą określoną jakość. Niektóre systemy nie rozróżniają rożnych poziomów jakości, pozostawiając tę kwestię ocenie

użytkownika. Inne z kolei - głownie systemy zewnętrzne – dokładnie określają, czy materiał został oficjalnie

zaakceptowany tak, że użytkownicy mogą polegać na jego jakości. Większość SZW pozwala także na przeglądanie obiecujących pomysłów, które dotychczas nie

zostały jeszcze oficjalnie zaakceptowane i w tym sensie nie są jeszcze wiedzą.Jak dzielić?Na SZW można spojrzeć w wymiarze zbierania wiedzy i łączenia ludzi. Wymiar łączenia oznacza łączenie ludzi potrzebujących określonego typu wiedzy z tymi, którzy tę wiedzę posiadają i w ten sposób wytwarzanie warunków do rozwoju wiedzy.Łączenie ludzi stanowi bardzo ważną kwestię, ponieważ wiedza jest ucieleśniona w głowach pracowników oraz stosunkach wewnątrz i pomiędzy organizacjami.Informacja staje się wiedzą w momencie, kiedy została zinterpretowana i uznana przez daną osobę wedle jej rozumienia danego problemu.Dla przykładu help-desk może być niezwykle przydatny do łączenia ludzi i oferowania im szybkich odpowiedzi na zadawane pytania.Organizacyjna „Księga ekspertów” (tzn. „Kto jest kim”, wskazująca kto w jakiej dziedzinie wiedzy się specjalizuje) może pomoc łatwiej łączyć się pracownikom poszukującym odpowiedzi na dany temat z ich kolegami i koleżankami posiadającymi odpowiednią wiedzę fachową.

Organizacja, która całkowicie skupia się na łączeniu poszukujących wiedzy i ją posiadających, a niezwracająca uwagi na potrzebę magazynowania wiedzy może być bardzo nieefektywna.

Tego typu organizacje mogą stracić wiele czasu na ponownym „wynajdywaniu koła”, a co za tym idzie, implementacja SZW będzie w takim przypadku bezcelowa.

21. Kluczowe procesy w Systemie Zarządzania Wiedzą – charakterystyka jednego procesu

Lokalizowanie wiedzy Ważna jest wewnętrzna i zewnętrzna przejrzystość zasobów wiedzy.

Brak przejrzystości prowadzi do: Niesprawności struktur Podejmowania nieuzasadnionych decyzji Niepotrzebnego powielania danych

Pozyskiwanie wiedzy Wykorzystanie źródeł:

o Kontakty z klientamio Kontakty z dostawcamio Kontakty z firmami konkurencyjnymio Kontakty z firmami partnerskimi

Inne sposobyo Kupno wiedzy

Zatrudnienie zewnętrznych ekspertów Przejmowanie całych firm o dużym potencjale innowacyjnym

Rozwijanie wiedzyUzupełnia pozyskiwanie wiedzy z zewnątrz.Obejmuje:

Zdobywanie umiejętności Projektowanie nowych produktów Promowanie innowacji Usprawnianie procesów

Oraz: działania kadry kierowniczej, zmierzające do wytworzenia możliwości, które dotychczas nie były dla firmy dostępne.Najczęściej chodzi tu o prowadzenie badań rynkowych oraz przedsięwzięcia działu ds. badań i rozwoju.Dzielenie się wiedzą i jej upowszechnianiePojedyncze, wyizolowane informacje lub umiejętności zostają przekształcone w zasoby wiedzy organizacyjnej.Zanim zaczniemy, musimy odpowiedzieć:

Kto powinien wiedzieć? Jak dużo? Na jaki temat? Kto ma co robić i w jakim zakresie? W jaki sposób usprawnić proces rozpowszechniania wiedzy?

Należy też odpowiedzieć sobie na pytanie, w jaki sposób wiedza pojedynczego pracownika staje się wiedzą całej organizacji.Wykorzystywanie wiedzyNawet najsprawniejsza lokalizacja i udostępnienie wiedzy nie gwarantują poprawnego jej wykorzystania.Ważne jest pełne wykorzystanie zasobów intelektualnych przedsiębiorstwa, w tym patentów i licencji.

22. Narzędzia informatyczne wspomagające systemy zarządzania wiedzą – charakterystyka wybranego narzędzia

Zarządzanie dokumentamiZarządzanie dokumentami jest:

dystrybucją dokumentów do odpowiednich osób fragmentem funkcjonalności dotyczącej ekonomiki wiedzy. Jest to najczęściej nisko-abstrakcyjny (transakcyjny) moduł, transferujący zwykle obiekty

obróbki umysłowej w firmie na zasadzie transferu obiektu pracy. Osoby reprezentujące odpowiednie rodzaje posiadanej wiedzy dodają do transferowanych

dokumentów elementy wynikające z ich doświadczeń.Budowanie map wiedzy

Wydaje się ze podjęto już próby unifikacji wiedzy w skali całej firmy. Mapy wiedzy to ciekawy model prezentacji, który zyskując w przyszłości możliwości

integracyjne i wyszukiwawcze może stać się platformą zapisu wiedzy w skali globalnejPortal korporacyjny

Jest ambitniejszą formą selekcji wiedzy pod kątem określonych preferencji pracowników. Jego słabym punktem jest wciąż niedoskonałe dopasowanie wiedzy użytkownika z wiedzą

przezeń prezentowaną. Wina jest po stronie systemów czynnie analizujących wiedzę pracownika (a właściwie ich

braku) . Dopasowanie źródeł wiedzy i jej odpowiedniego transferu w czasie dla odpowiedniego

pracownika spełniałoby warunek ekonomiki wiedzy postawiony w funkcjonalności teoretycznej.

System wyszukiwawczy Rozumiany tradycyjnie nie jest składnikiem odróżniającym systemy zarządzania wiedzą od

tradycyjnych systemów bazodanowych . Spełnia jednak podstawową rolę w systemach ZW.

System preselekcji danych Jako element systemu wyszukiwawczego i porządkującego dokumenty, jest to podstawowe

narzędzie klasyfikujące wiedzę.System komunikacji on-line

Jako składowa systemów ZW jest istotnym elementem procesu dystrybucji wiedzy. System taksonomii dokumentów

Hierarchia i nazewnictwo dokumentów (dokumenty są typowym elementem zapisanej wiedzy) są składowymi systemu teoretycznego.

System oceny i wartościowania dokumentacji Systemy oceny dokumentacji są zgodne z potrzebą selekcji wiedzy. Podsystem tego rodzaju jest jednym z warunków funkcjonowania systemu ZW.

Profile eksperckie Chodzi o komunikację z wiedzą ekspercką – zwyczajowo zawartą w umysłach specjalistów. Jest to tylko inaczej nazwany kanał specjalistycznej (a tym samym drogiej) wiedzy, możliwej

do otrzymania przez pracowników firmy. Omija się tym samym koszt budowy modułu oceniającego wiedzę pracowników zrzucając

obowiązek ten na samych pracowników. Brak optymalizacji wykorzystania wiedzy organizacji powoduje zwiększenie koszów

pozyskania wiedzy specjalistycznej (nie dociera się do zasobów wiedzy już posiadanych w firmie).

Integracja z zewnętrznymi aplikacjami Dzisiejsze systemy informatyczne nie mogą istnieć bez chociażby szczątkowej integracji z

postronnymi aplikacjami. Wynika to z samej struktury systemów informacyjnych, posiadających całą sieć kanałów

informacji z ich otoczeniem. Funkcjonalność ta jest w związku tym ogólną cechą dobrze skonstruowanych systemów

informatycznych (także tych mających zarządzać wiedzą).Narzędzia Workflow Management

Funkcje projektowania przepływu pracy mogą być przydatne w zarządzaniu wiedzą tylko w przypadku gdy istnieje jednoznaczne powiązanie pomiędzy rodzajem projektowanej pracy a wiedzą magazynowaną w systemie.

Oznacza to że Narzędzie Workflow Management mają sens w kontekście metod zarządzania wiedzą tylko w organizacjach produkujących wiedzę np.: firmach konsultingowych i instytucjach finansowych.

Workflow management jest wtórną funkcjonalnością związaną jedynie pośrednio z systemem typu ZW.

e-learning Jako platforma nauczania pracowników – a więc pochodna portalu korporacyjnego

(odpowiedzialnego za prawidłowe informowanie pracowników) – ma jak najbardziej uzasadnione zastosowanie.

Problemem jest, analiza zasobów wiedzy pracowników i elementów projektowania rozwoju wiedzy pracownika, zgodnego z potrzebami organizacji.