Lifelong Learning Programme (LLP) UCZENIE SIĘ PRZEZ CAŁE ŻYCIE 2007 - 2013
uczenie się i pamięć 4
-
Upload
francuz5154 -
Category
Documents
-
view
683 -
download
0
Transcript of uczenie się i pamięć 4
5/12/2018 uczenie si i pami 4 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/uczenie-sie-i-pamiec-4 1/17
2011-12-18 1
KATEDRAPSYCHOLOGII.
EKSPERYMENTALNEJ.KATOLICKI UNIWERSYTET LUBELSKI JANA PAWŁA II www.kul.lublin.pl/kpe
Piotr Francuz
UCZENIE SIĘ
I PAMIĘĆ
PAMIĘĆ W ASPEKCIE FUNKCJONALNYM • Zapamiętywanie • Przechowywanie
• Przypominanie• Zapominanie
5/12/2018 uczenie si i pami 4 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/uczenie-sie-i-pamiec-4 2/17
2011-12-18 2
ZAPAMIĘTYWANIE (kodowanie)
• pierwsze ogniwo procesów pamięciowych
• dzięki niemu zachodzą inne fazy pamięci:przechowywanie i przypominanie.
• wiąże się z odbiorem treści docierających do
podmiotu za pośrednictwem zmysłów (wrażenia,spostrzeżenia), a także z odbiorem takich efektówaktywności poznawczej (myśli i wyobrażenia).
• jest procesem wybiórczym – nie wszystko, co jestspostrzegane przez podmiot, zostajezarejestrowane w pamięci.
• zakres zapamiętywania sprawdza się za pomocą
metody rozpoznawania
5/12/2018 uczenie si i pami 4 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/uczenie-sie-i-pamiec-4 3/17
2011-12-18 3
ROZPOZNAWANIE
Faza zapamiętywania:
• masło korek kamień pasek szczotka talerz sznur Faza transferowa (rozpoznawania):
• pudło ogień sznur wiosło szczotka palec smacel
nożyczki masło wiadro kamień puderniczka stolikkorek itd.
Analogicznie np. obrazki, dźwięki, zapachy …
W metodzie rozpoznawania ważne jest to, żebybodziec zapamiętywany i rozpoznawany byłypodane w takiej samej formie.
5/12/2018 uczenie si i pami 4 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/uczenie-sie-i-pamiec-4 4/17
2011-12-18 4
PRZECHOWYWANIE
jest procesem:
• ciągłym, tzn. nie kończącym się w chwiliaktualizacji danych treści
• wypełniającym cały czas pomiędzy
zapamiętywaniem i przypominaniem,• wybiórczym, czego wyrazem jest zapominanie
zapamiętanych treści
• Zakres przechowywania sprawdza się za pomocą metod przypominania (reprodukcji, rekonstrukcji,ponownego uczenia się)
5/12/2018 uczenie si i pami 4 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/uczenie-sie-i-pamiec-4 5/17
2011-12-18 5
TRWAŁOŚĆ PRZECHOWYWANIA, A:
Rodzaj materiału do zapamiętania:• sensowny vs. bezsensowny,
• ustrukturalizowany vs. nieustrukturalizowany
Okoliczności zachodzące po zapamiętaniu treści: •
liczba i siła bodźców działających z zewnątrz jest niewielka vs. duża
• forma bodźców znacznie różni się (vs. nie różnisię) od formy bodźców zapamiętywanych
• torowanie vs. hamowanie retroaktywne
• Stres
• Sen
• Omega 3
5/12/2018 uczenie si i pami 4 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/uczenie-sie-i-pamiec-4 6/17
2011-12-18 6
TRWAŁOŚĆ PRZECHOWYWANIA, A:
Czynniki niezależne od aktywności własnej:
• rozwój (z wiekiem dziecka zwiększa się trwałość)• różnice indywidualne
Aktywność podmiotu w trakcie zapamiętywania:
• poznawcza elaboracja materiału do zapamiętania: • organizowanie materiału,• werbalizowanie,
• formułowanie pytań i wniosków,• włączanie treści do własnego systemu wiedzy, • ocenianie zgodności treści z własną wiedzą, • obrazowanie treści,
• Powtórzenia
5/12/2018 uczenie si i pami 4 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/uczenie-sie-i-pamiec-4 7/17
2011-12-18 7
PRZYPOMINANIE
• jest procesem wybiórczym, polegającym naaktualizacji niektórych treści przechowywanych wpamięci długotrwałej w sytuacji, w której materiałzapamiętywany nie jest już spostrzegany
• podczas przypominania dużą rolę odgrywa uwaga
• zawartość pamięci jest dostępna za pomocą takichmetod przypominania, jak:
• reprodukcja
• rekonstrukcja
• oszczędność podczas powtórnego uczenia się
(metoda oszczędności)
5/12/2018 uczenie si i pami 4 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/uczenie-sie-i-pamiec-4 8/17
2011-12-18 8
PRZYPOMINANIE JESTTOROWANE/HAMOWANE PRZEZ:
• poziom podobieństwa sytuacji zapamiętywania iprzypominania (zasada specyficzności kodowania)
• właściwości podmiotu:
• indywidualne cechy pamięci
• znaczenie jakie podmiot przywiązuje doprzypominanych treści
• zainteresowanie przedmiotem przypomnienia
• nastawienie wobec niego
• motywacja
• strategie przypominania (np. organizowanie)
5/12/2018 uczenie si i pami 4 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/uczenie-sie-i-pamiec-4 9/17
2011-12-18 9
PRZYPOMINANIE: METODY BADANIA PAMIĘCI
• reprodukcja swobodna - odtworzenie wcześniejspostrzeżonego zjawiska, zdarzenia, obiektu przebiega
swobodnie, bez ingerencji eksperymentatora
• reprodukcja ukierunkowana - odtwarzanie przebiega wsposób ukierunkowany wskazówkami i poleceniamieksperymentatora; = przypominanie ze wskazówką
• rekonstrukcja – zadaniem osoby badanej jest przywróceniepewnym całościom, złożonym z określonej liczbyelementów, ich pierwotnego układu.
•
powtórne uczenie się - (1) uczenie się materiału douzyskania kryterium, (2) przerwa bez powtarzaniamateriału, (3) ponowne uczenie się tego samego materiałudo osiągnięcia kryterium. Wskaźnikiem trwałościprzechowywania jest różnica między liczbą powtórzeń
podczas uczenia się początkowego i powtórnego
5/12/2018 uczenie si i pami 4 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/uczenie-sie-i-pamiec-4 10/17
2011-12-18 12
ZAPOMINANIE
• utrata zdolności do odtworzenia lub rozpoznania
tego, co uprzednio zostało przyswojone
• następuje stopniowo, najszybciej w początkowym
okresie po przyswojeniu treści, później coraz
wolniej (krzywa zapominania)
Hermann Ebbinghaus (1850-1909)
5/12/2018 uczenie si i pami 4 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/uczenie-sie-i-pamiec-4 11/17
2011-12-18 13
REMINISCENCJA
• zjawisko przeciwstawiane zapominaniu,
• wyraża się w zwiększeniu zakresu przypominanych treści
po upływie pewnego czasu od zaprzestania uczenia się.
Reminiscencja długoterminowa (zjawisko Ballarda; 1913)stopniowa, ilościowa poprawa wyników przypominaniapodczas kolejnych odtworzeń, występująca po kilku dniach(2, 3, czasem 5) od zakończenia uczenia się.
A i B – materiał sensowny
C – bezsensowne sylaby
5/12/2018 uczenie si i pami 4 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/uczenie-sie-i-pamiec-4 12/17
2011-12-18 14
Reminiscencja krótkoterminowa (zjawisko Warda-Hovlanda)ilościowy wzrost przypominanych treści w czasienastępującym bezpośrednio po wyuczeniu się bezdodatkowego powtarzania; najwyraźniej występuje
pomiędzy 30 sek. a 5 min od zakończenia uczenia się, po10 min już nie jest stwierdzane
Reminiscencja epizodyczna (zjawisko Franklina-Holdinga)zwiększona dostępność do wspomnień z okresu 11-40 lat u
osób starszych
5/12/2018 uczenie si i pami 4 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/uczenie-sie-i-pamiec-4 13/17
2011-12-18 15
TEORIE ZAPOMINANIA
• stopniowy zanik śladów pamięciowych wskutek ichniewydobywania i upływu czasu; jest to wynik osłabienia
przewodnictwa synaptycznego oraz metabolicznychprocesów w mózgu (Thorndike)
• interferencja, czyli zakłócający wpływ nowego materiału napamiętanie uprzednich zdarzeń (i. retroaktywna) lub
zakłócającym wpływem wcześniejszego materiału napamiętanie nowego (i. proaktywna) (Geoch, Gibson i in)
• schematyzacja śladów pamięciowych (wyrównywanie,wyostrzanie, upodabnianie) (Hilgard)
• wyparcie informacji o silnym negatywnym zabarwieniuemocjonalnym, szczególnie zagrażającym obrazowiwłasnego „ja” (Freud).
• nieprzyznanie zasobów mentalnych na wykonanieprocesów odtwarzania (Kahneman).
Ć
5/12/2018 uczenie si i pami 4 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/uczenie-sie-i-pamiec-4 14/17
2011-12-18 16
AMNEZJA (NIEPAMIĘĆ)
• luka pamięciowa powstała w rrezultacie zaburzeńzapamiętywania, przechowywania lubprzypominania informacji pamięciowych
• najczęściej jest skutkiem zaburzeń świadomości oróżnej etiologii (np. w epilepsji, po urazach
czaszkowo-mózgowych, po intoksykacjach, wchorobie Alzheimera)
• może mieć podłoże urazowe (organiczne
uszkodzenie mózgu) lub funkcjonalne (np.afektywne lub posthipnotyczne), bez zaburzeńświadomości
5/12/2018 uczenie si i pami 4 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/uczenie-sie-i-pamiec-4 15/17
2011-12-18 18
AMNEZJA POURAZOWA
niepamięć powstała w wyniku urazu mózgu. Ze względu nachronologiczny charakter zdarzeń objętych luką
pamięciową amnezja może być: • wsteczna – luki pamięciowe dotyczące faktów i zdarzeń,
jakie miały miejsce przed wystąpieniem urazu
• raczej są to zaburzenia procesu odtwarzania niżrzeczywista utrata informacji
• Następcza – wydarzenia z okresu następującego powypadku
• dominują zaburzenia pamięci w zakresie kodowania iprzechowywania informacji w okresie bezpośrednionastępującym po odzyskaniu przytomności
• pacjent zachowuje jednocześnie pełną zdolność
przypominania faktów i zdarzeń z przeszłości
5/12/2018 uczenie si i pami 4 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/uczenie-sie-i-pamiec-4 16/17
2011-12-18 19
Zespół Korsakowa – zespół amnestyczny występujący wwyniku dysfunkcji mózgu (najczęściej o charakterzeintoksykacji alkoholem lub tlenkiem węgla). upośledzenieorientacji w czasie i otoczeniu (konfabulacje i
pseudoreminiscencje).
5/12/2018 uczenie si i pami 4 - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/uczenie-sie-i-pamiec-4 17/17
2011-12-18 20
Amnezja funkcjonalna - spowodowana czynnościowymi
zaburzeniami ośrodkowego układu nerwowego, którym nietowarzyszą zaburzenia świadomości
• amnezja afektywna;
• amnezja posthipnotyczna – posthipnotyczne
zapominanie wydarzeń z transu;
Amnezja całkowita – ciężka organiczna dysfunkcjamózgowa; w obrazie klinicznym luki pamięcioweobejmujące długie okresy (niekiedy całe życie pacjenta)
Amnezja fragmentaryczna – o ograniczonym zasięgu, np.w zakresie jednej modalności