EURO 2012 POLAND – UKRAINE Stadion Narodowy w Warszawie

Stadion Narodowy w Warszawie to jeden ze stadionów piłkarskich powstający na turniej Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012™. Zakończenie budowy stadionu planowane jest na listopad 2011 roku. Stadion Narodowy powstaje w niecce byłego Stadionu Dziesięciolecia.

Za budowę areny i przygotowanie instrumentów do zarządzania kompleksem sportowo - biznesowym, odpowiada Narodowe Centrum Sportu, spółka Skarbu Państwa, powołana przez Ministra Sportu i Turystyki. W czasie trwania UEFA EURO 2012™ na Stadionie Narodowym zostaną rozegrane trzy

spotkania grupowe, mecz otwarcia wraz z oficjalną ceremonią, jeden ćwierćfinał i jeden półfinał. Na trybunach stadionu będzie 58 tysięcy miejsc dla kibiców. Stadion Narodowy w Warszawie został zaprojektowany przez Konsorcjum JSK Architekci sp. z o.o., gmp International GmbH oraz Schlaich Bergermann und Partner.

KonstrukcjaWykonawcą Stadionu Narodowego jest konsorcjum Alpine – PBG oraz Hydrobudowa Polska SA. Umowa została sporządzona w trzech egzemplarzach i liczy 250 stron (w tym załączniki aż 60). Samej mieszanki betonowej wylano 150 tys. ton. Na budowie pracowało około 1200 osób.

Stadion posiada 58,500 miejsc dla kibiców na trybunach oraz do 72,900 podczas organizacji koncertów (106 miejsc przeznaczonych dla

niepełnosprawnych). Łączna kubatura stadionu (bez dachu) wynosi ponad 1,000,000 m³. Łączna powierzchnia całkowita stadionu wynosi 204, 000 m². Rozpiętość konstrukcji rozsuwanego dachu wynosi 240 × 270 m. Łączna długość dolnej promenady to 924 m. Iglica została zawieszona na wysokości 100 m ponad murawą. Stadion posiada największe centrum konferencyjne w Warszawie dla 1600 osób a jego powierzchnia biurowa i handlowa to 25,000 m². Parking podziemny pod płytą boiska mieści 1765 samochodów. Stadion posiada 965 toalet. Na stadionie

znajduje się 900 miejsc dla przedstawicieli mediów, 4 restauracje, fitness club, fun pub na kilkaset osób i 69 luksusowych lóż biznesowych.

Stadion Narodowy to wielofunkcyjny obiekt sportowy umożliwiający organizację widowisk sportowych, koncertów muzycznych, wydarzeń kulturalnych. Obiekt oprócz widowisk będzie pełnił również funkcje biurowe, handlowe, hotelowe, gastronomiczne. W efekcie codziennie spodziewa się przebywania na stadionie ok. 2-3 tys. Osób.

Umiejscowienie w niecce

Stadionu DziesięcioleciaNowy stadion jest posadowiony na istniejących wałach ziemnych Stadionu Dziesięciolecia, na których znajdują się schody prowadzące na promenadę stadionu.

Wiedząc, iż Stadion Dziesięciolecia był budowany z gruzu lewobrzeżnej Warszawy, a także znajdował się w

starorzeczu Wisły, architekci niemiecko-polskiego Konsorcjum JSK Architekci zlecili zbadanie podłoża za pomocą próbnego palowania. Ich obawy o to, że teren może być nie wystarczająco wytrzymały, a w wałach

ziemnych mogą znajdować się niewypały czy ludzkie zwłoki, nie sprawdziły się.

W porównaniu do Stadionu Dziesięciolecia, boisko nowej areny znajdzie się około ośmiu metrów wyżej. Pod nim zaprojektowano dwupoziomowy parking podziemny na ok. 1800 samochodów. Dojazd do

parkingów mają zapewnić istniejące już tunele w wałach ziemnych Stadionu Dziesięciolecia, ale także nowe, przebite w trakcie budowy Stadionu Narodowego. Ma być on największym stadionem w Polsce.

FasadaFasada obiektu nawiązuje do polskich barw narodowych, przypominając falującą biało-czerwoną flagę i jest w kolorze srebrno-czerwonym, podobnie jak krzesełka. Fasada z lakierowanej siatki, która została sprowadzona z Hiszpanii, kryje wewnętrzną aluminiowo-szklaną elewację. Ażurowa fasada pozwala na naturalną wentylację pomieszczeń pod trybunami i dostęp do nich światła dziennego.

Elewacje są rozpięte na potężnej konstrukcji z rur, które zostały wyprodukowane we Włoszech. Ta

konstrukcja jest całkowicie niezależna od żelbetowej konstrukcji trybun i nosi dach nad stadionem. Dzięki oderwaniu elewacji od trybun projektanci mogli swobodnie projektować przestrzeń pod trybunami.

TrybunyStadion Narodowy, zaprojektowany jest przez niemiecko-polskie Konsorcjum JSK Architekci pod przewodnictwem głównych projektantów stadionu Mariusz Rutza oraz Zbigniewa Pszczulnego nad GMP – von Gerkan, Marg und Partner i SBP – Schleich Bergermann und Partner. Obiekt posiada dwa pierścienie trybun – dolny i górny, na których znajduję się 58,5 tysiąca miejsc siedzących. Pozostałe miejsca siedzące znajdują się na konstrukcyjnym rozdzieleniu pierścieni. Dostawcą siedzisk jest polska marka Forum Seating należąca do krośnieńskiej Grupy Nowy Styl. Na trybunach znajduję się 900 miejsc prasowych przeznaczonych dla

mediów, ponad 4600 tzw. miejsc "premium", przeznaczonych dla gości specjalnych, 106 miejsc dla osób niepełnosprawnych, a także ponad 800 miejsc w lożach VIP.

Pod trybunami znajdują się nie tylko szatnie i pomieszczenia dla ekip, ale również sale konferencyjne i powierzchnie użytkowe o łącznej powierzchni 130 tys. metrów kwadratowych. Jak powiedział minister sportu Mirosław Drzewiecki stadion powinien stać się w przyszłości Domem Sportu, z muzeum, klubem kibica i siedzibami polskich związków sportowych.

Budowla posiada osiem kondygnacji o zróżnicowanej wysokości. Najwyższy punkt, na poziomie trybun, znajduję się 41 m nad poziomem murawy byłego Stadionu Dziesięciolecia, natomiast najwyższy punkt konstrukcji stalowej dachu – 70 metrów. Dach osłania nie tylko trybuny, ale również boisko.

ZadaszenieCzęściowo przezroczysty zamykany dach, został wykonany z włókna szklanego pokrytego warstwą teflonu, odpornego na zgniecenie oraz działanie czynników atmosferycznych (deszcz, żar słońca oraz utrzymuje do 18 cm mokrego śniegu). Technologia produkcji należy do niemieckiej firmy

Hightex GmbH. Tkaninę wyprodukowano w Bangkoku, w zakładach firmy Asia Membrane Co. Ltd.[ Proces otwierania lub zamykania dachu wynosi około 20 minut i przeprowadza się jedynie w temperaturze powyżej 5 st. Celsjusza. Napędy dla dachu służą naciąganiu materiału w przypadku jego zamykania, lub zwijaniu w przypadku jego otwierania.

Ułatwienia dla osób niepełnosprawnych

Na stadionie powstanie pięćdziesiąt specjalnych miejsc dla niewidomych i ich opiekunów. Znajdować się one będą w sektorach wśród pełnosprawnych kibiców. Każdy niewidomy wchodzący na stadion dostanie również zestaw słuchawkowy, dzięki któremu będzie mógł słuchać specjalnie stworzonej dla niewidomych, relacji meczu.

Otoczenie19 maja 2008 zebrano oferty przetargowe na projekt zagospodarowania błoni Stadionu Narodowego. W konkursie wzięły udział 22 firmy. 4 czerwca został wybrany wykonawca – konsorcjum JEMS Architekci-Dawos. Realizacja planu jest przewidziana po mistrzostwach europy w piłce nożnej w 2012 roku, w związku z tym w lipcu 2011 zaprezentowano tymczasowy

projekt zagospodarowania przestrzennego z myślą o Euro 2012. W otoczeniu stadionu powstaną aleje spacerowe, park, wielofunkcyjne tereny otwarte oraz nowa ulica wzdłuż nasypu kolejowego i nowej stacji Warszawa Stadion nawiązującej konstrukcją do stadionu. Po stronie stacji znajdzie się wielofunkcyjny plac miejski oraz parking dla kibiców.

Właściwy plan zagospodarowania zakłada utworzenie:

parku oraz kilku ogólnodostępnych deptaków

pierwszej w Warszawie dużej hali widowiskowo-sportowej dla 20 tysięcy widzów

basenu olimpijskiego

centrum kongresowego dla 8 tysięcy osób oraz hotel i biurowce

HistoriaIdeaIdea budowy nowego stadionu narodowego w Warszawie pojawiła się w połowie lat 90. XX wieku, a od samego początku główną kwestią sporną pozostawała jego lokalizacja.

Jedna z koncepcji zakładała zlokalizowanie go na należących do Skarbu Państwa (pod zarządem Centralnego Ośrodka Sportu) terenach Stadionu Dziesięciolecia. Kolejne przedstawiały natomiast plany budowy w różnych częściach stolicy. Najsłynniejszą z nich był pomysł zrodzony na przełomie 1999 i 2000, forsowany przez ówczesnego rzecznika PZPN Jarosława

Kołakowskiego stanowiący, że nowy obiekt zostanie ulokowany na Białołęce i będzie nosił nazwę Stadion Polska, wzorowaną na nazwie Stade de France. Inne z koncepcji zakładały budowę na Służewcu, na Łuku Siekierkowskim, w Wawrze i w Wesołej. Przez ponad dekadę obiekt pozostawał jedynie w sferze koncepcyjnej, jednak wybór Polski na współgospodarza piłkarskich Mistrzostw Europy'2012 znacząco przyspieszył tempo działania.

26 kwietnia 2007 Prezydent Warszawy Hanna Gronkiewicz-Waltz podpisała decyzję w sprawie warunków zabudowy dla inwestycji polegającej na budowie obiektu sportowego planowanego na terenie Stadionu Dziesięciolecia w Warszawie, a 14 września 2007 minister sportu Elżbieta Jakubiak poinformowała, że zostanie on wybudowany na błoniach Stadionu Dziesięciolecia. 4 października 2007 minister Jakubiak powołała Narodowe Centrum Sportu Sp. z o.o., którego zadaniem będzie budowa stadionu w

Warszawie. 29 listopada 2007 nowy minister sportu Mirosław Drzewiecki podczas konferencji prasowej na Torwarze poinformował, że spośród trzech firm zakwalifikowanych do przetargu: APA KA (Kuryłowicz & Associates), HOK Sport oraz JSK[22], warszawska firma projektowa JSK Architekci Sp. z o.o. wygrała konkurs na zaprojektowanie Stadionu Narodowego w Warszawie. 17 grudnia 2007 zatwierdził on jednak koncepcję budowy obiektu w niecce Stadionu Dziesięciolecia.

Budowa1 lutego 2008 Konsorcjum JSK Architekci Sp. z o.o., GMP – von Gerkan, Marg und Partner Architekten i SBP – Schleich Bergermann und Partner przedstawiło projekt koncepcyjny (wizualizację i makietę) nowego stadionu w tym miejscu[23].

Pierwsze roboty budowlane rozpoczęły się 15 maja 2008 od próbnego palowania (126 betonowymi palami) niecki, skarpy trybun i korony starego obiektu. 18 czerwca 2008 Narodowe Centrum Sportu Sp. z o.o. złożyło u wojewody mazowieckiego projekt budowlany i dokumenty wymagane do wydania pozwolenia na budowę. Pozytywną decyzję wojewoda Jacek Kozłowski wydał już 22 lipca 2008, czyli po zaledwie 34 dniach. 26 września 2008 r. została podpisana umowę z firmą Pol-Aqua S.A. na realizację pierwszego etapu inwestycji, czyli palowania oraz rozbiórki części korony. 7 października 2008 r. wystartowała budowa stadionu.

Na placu budowy, w pobliżu siedziby Narodowego Centrum Sportu zainstalowano kamerę, dzięki której od 31 października 2008 na bieżąco można było śledzić postęp budowy. Od rozpoczęcia drugiego etapu budowy, tj. 29 czerwca 2009, proces ten można obserwować także przy użyciu drugiej kamery, zainstalowanej na wieżowcu przy Rondzie Waszyngtona. Obraz z

kamer jest dostępny na oficjalnych stronach internetowych stadionu i spółki PL.2012. 26 sierpnia 2010 Narodowe Centrum Sportu umożliwiło wszystkim zainteresowanym podgląd na żywo budowy Stadionu Narodowego w Warszawie, przy użyciu nowej kamery. Pozwala ona na podgląd niecki Stadionu w czasie rzeczywistym, 24 godziny na dobę.

Pierwszy etap robót obejmował zburzenie betonowych konstrukcji trybun Stadionu X-lecia, przeprowadzenie prac ziemnych które doprowadziły nieckę do wymaganego kształtu, wbicie ok. 7 tysięcy prefabrykowanych betonowych pali, wykonanie ok. 6,7 tysiąca kolumn żwirowych i betonowych oraz wykonanie ok. 900 sztuk pali wielkośrednicowych które obecnie stanowią fundamenty stadionu. Ten etap miał w założeniu trwać nie dłużej niż 200 dni.

9 marca 2009 r. zakończono wbijanie pali, a 9 kwietnia 2009 r. otworzono koperty z ofertami firm chcących realizować II etap budowy stadionu. Najlepszą ofertę złożyło niemiecko-austriacko-polskie konsorcjum firm – Alpine Bau Deutschland AG, Alpine Bau GmbH i Alpine Construction Polska Sp. z o.o., Hydrobudowa Polska SA i PBG SA opiewającą na kwotę 1 252 755 008,64 zł netto. Według harmonogramu drugi etap

budowy miał trwać pomiędzy majem 2009, a majem 2011.

8 maja 2009 r. pojawiły się na placu budowy pierwsze maszyny wykonawcy, jednak dopiero pod koniec czerwca prace nabrały rozmachu. Rozpoczęto ustawienia żurawi budowlanych. Łącznie ustawiono 19 dźwigów które będą wykorzystywane w trakcie budowy.

Na tym etapie prac rozpoczęto ustawianie szalunków a następnie betonowanie pierwszych trzech kondygnacji stadionu. Zatrudnienie na placu budowy przekroczyło 1000 osób[31]. Jedną z nowości w trakcie prac budowlanych jest wykorzystanie stropów bąbelkowych, nowoczesnej technologii polegającej na wykorzystaniu przerobionych odpadów z tworzyw sztucznych na kształt pustych baniek i umieszczeniu ich wewnątrz płyty betonowej. Dzięki takiej technologii można zaoszczędzić duże ilości betonu w środkowej warstwie płyty żelbetowej.

Pod koniec września zaczęto budowę pierwszych elementów które były widoczne z zewnątrz stadionu. Przy budowie klatek schodowych zastosowano deskowania ślizgowe, dzięki czemu pierwszą z nich o wysokości 35 metrów, wykonano w ciągu zaledwie 14 dni czyli ze średnią prędkością 2 do 3 metry na dobę. W ten sposób planowane jest wykonanie 10 z 19 klatek schodowych.

Na przełomie września i października generalny wykonawca stadionu w porozumieniu z Narodowym Centrum Sportu dokonał zmian w harmonogramie budowy. Miało to przynieść efekt w postaci sprawniejszego zbudowania konstrukcji żelbetowych do poziomu 0 (poziomy w których znajdować się będą podziemne parkingi), które miały zostać ukończone 9 stycznia 2010.

7 października 2009 r. dokonano uroczystego wmurowania kamienia węgielnego. W uroczystości uczestniczyli przedstawiciele władz administracji państwowej, władz samorządowych województwa mazowieckiego oraz licznie zgromadzeni goście a także przedstawiciele głównych religii i związków wyznaniowych w Polsce.

Pod koniec stycznia do Warszawy dotarł pierwszy element pierścienia dachu. Element ten był jednym z 72, które weszły w skład konstrukcji stalowej dachu. Każdy z tych elementów waży około 48 ton i jest wysoki na 12,5 metra.

Na początku lipca 2010 r. ukończono prace związane z budową pierścienia ściskanego stanowiącego główny element konstrukcji wspierającej dach stadionu. W następnym etapie prac zamontowano 60 metrowe odciągi, które były transportowane na plac budowy w dwóch częściach i łączone były na miejscu budowy. Odciągi,

wraz z już istniejącymi słupami oraz łączącymi je zastrzałami stanowią całość konstrukcji utrzymującej dach oraz cztery telebimy które zostaną zawieszone centralnie nad środkiem boiska.

13 sierpnia 2010 r. poinformowano o zakończeniu montażu wszystkich 2100 prefabrykatów, stanowiących trybuny dla przyszłych 58 tysięcy 500 widzów[. 24 sierpnia zakończono wszystkie roboty betoniarskie.

16 grudnia 2010 r. w siedzibie Narodowego Centrum Sportu odbyła się konferencja prasowa poświęcona tzw. operacji big lift na stadionie. Podczas konferencji omówiono zasady big lift, jednej z najbardziej zaawansowanych technologicznie operacji na świecie i pierwszego takiego przedsięwzięcia na skalę europejską.

Proces ten rozpoczął się od starannego zabezpieczenia lin w miejscach gdzie opierają się o trybuny. Po ich ułożeniu,

na służących zabezpieczeniu trybun specjalnych podestach, zostały połączone z iglicą. Operacja ta przebiegła sekwencyjnie. Równocześnie do operacji podnoszenia iglicy, przy użyciu 72 siłowników hydraulicznych naciągane były liny. Kiedy iglica była już widoczna w całości, na poziomie boiska (poziom -2) zostały do niej podłączone kolejne liny (dolne). Liny te zostały przymocowane do iglicy i rozpoczął się proces ich naprężania i podnoszenia do góry.

4 stycznia 2011 zakończono prace montażowe konstrukcji dachu stadionu. Z tej okazji w obecności premiera Donalda Tuska i prezydent stolicy Hanny Gronkiewicz-Waltz odbyła się uroczystość zawieszenia symbolicznej wiechy.

Początkowo planowano zakończenie prac na 30 czerwca 2011 roku. Stadion miał zostać otwarty dla zwiedzających 22 lipca 2011, natomiast jego oficjalne otwarcie miało się odbyć 27 sierpnia –

do przygotowania Jury wybrało zespół w składzie: Georgios Stylianou, Michał Piróg, Maciej Zień i Adam Sztaba. Zagrać miały m.in. zespoły Perfect, Myslovitz, Maanam i Wilki, a uroczystość miała przedstawiać pozytywne akcenty naszej historii[39]. W zamian 27 sierpnia odbyła się inauguracja zewnętrznej iluminacji korony stadionu, imprezę zaś przeniesiono na styczeń 2012 roku. Natomiast już 6 września 2011 roku planowano rozegrać mecz inauguracyjny między reprezentacją Polski i Niemiec. Problemy na budowie Stadionu Narodowego doprowadziły do dalszego opóźnienia i przesunięcia otwarcia Stadionu, w efekcie na placu budowy zorganizowano dwukrotnie dzień otwarty: 24 lipca i 2 października.

Prace budowlane oficjalnie zakończono 29 listopada 2011 roku. W dniu 30 listopada 2011 prezes NCS Rafał Kapler zgłosił do Inspektora Nadzoru Budowlanego wniosek o pozwolenie na użytkowanie obiektu.

Oficjalna uroczystość otwarcia obiektu odbyła się 29 stycznia 2012 roku, z koncertami polskich gwiazd: zespołu Voo Voo i Haydamaky, Zakopower, Coma, T.Love, Lady Pank zakończona wieczornym pokazem fajerwerków. W dniu 10 lutego 2012 roku zakończono montaż wszelkich instalacji grzewczych i nawadniających oraz instalację murawy na obiekcie.

Śmiertelne wypadki podczas budowy

1 grudnia 2009 r. zginęło dwóch pracowników, którzy pracowali przy instalacji oświetlenia i byli przenoszeni przez dźwig w specjalnej klatce, która urwała się. Mężczyźni spadli z wysokości 18 metrów. Jeden z nich zginął na miejscu, drugi kilka godzin później zmarł w szpitalu. 9 maja 2011 podczas budowy zginęła trzecia osoba

– mężczyzna w wieku około 30 lat

spadł z rusztowania.

Rzeźba "Sztafeta"

Rzeźba została wykonana przez Adama Romana i została odsłonięta 22 lipca 1955 na Stadionie Dziesięciolecia.

W trakcie użytkowania stadionu, rzeźba przez lata zniszczała. Wraz z podjęciem decyzji o budowie nowego Stadionu Narodowego, podjęto decyzję o zachowaniu historycznych zabytków Stadionu Dziesięciolecia i wkomponowaniu ich w przyszły stadion. Obok takich elementów jak tablica z orłem z trybuny honorowej czy tablica pamiątkowa poświęcona Ryszardowi Siwcowi, znalazła się także rzeźba. W 2008

pomnik został poddany gruntownej renowacji. Trwała ona miesiąc a jej koszt wyniósł 50 tys. zł. Brakuje jednak pieniędzy na odlanie rzeźby z brązu, a inicjatywa środowisk artystycznych, które wsparły tę koncepcję do tej pory nie przyniosła rezultatu.