W biosferze wyróżnia się środowisko : powietrzne (aerosfera), wodne (hydrosfera)
description
Transcript of W biosferze wyróżnia się środowisko : powietrzne (aerosfera), wodne (hydrosfera)
Rezerwuary chorobotwórczych Rezerwuary chorobotwórczych czynników biotycznych czynników biotycznych
w aerosferze, hydrosferze w aerosferze, hydrosferze i litosferzei litosferze - wstęp - wstęp
W biosferze wyróżnia się środowisko: powietrzne (aerosfera), wodne (hydrosfera) lądowe (litosfera).
Homo sapiens i wiele gatunków zwierząt żyje na pograniczu aerosfery i litosfery.
Środowisko, które stanowią istoty żywe dla innych organizmów, nazywa się ontosferą (ontohabitat, mikrohabitat).
Czynniki środowiska działające na ustroje żywe dzieli się na:
nieożywione (abiotyczne) ożywione (biotyczne)
W odniesieniu do populacji człowieka uwzględnia się też odrębnie czynniki technosfery i socjosfery;
Model środowiska człowieka (wg Kadłubowskiego)
b - biosfera, s - socjosfera, t - technosfera, H - populacja człowieka; strzałki oznaczają wzajemne
oddziaływanie populacji i środowiska.
Części biosfery - naturalne środowisko życia (biotop, makrohabitat) wielu gatunków z różnych grup systematycznych – obejmują z medycznego punktu widzenia rezerwuary czynników biotycznych (zarazki) o dużym znaczeniu w etiologii chorób człowieka i zwierząt.
Źródłami zakażenia dla środowiskowych rezerwuarów we wszystkich częściach biosfery są: nosiciele i ludzie chorzy,
zakażeni lub zarażeni określonym wirusem, bakterią, grzybem, pierwotniakiem lub helmintem.
Pojęcie „nosiciel" obejmuje taką osobę, u której przebieg zakażenia lub zarażenia jest bezobjawowy, jak również taką, u której nosicielstwo poprzedza wystąpienie objawów choroby (okres wylęgania) lub utrzymuje się po jej zakończeniu (okres zdrowienia).
Zarazki dostają się do ustroju żywiciela różnymi drogami:
drogą inhalacyjną, tj. wziewną (powietrzno-kropelkową,
powietrzno-pyłową), pokarmową (per os),
płciową (seksualna) przez uszkodzoną błonę śluzową jamy ustnej,
skórę lub rogówkę, spojówkę,
W szczególnych okolicznościach zarazki przedostają się do ustroju żywiciela:- w czasie zabiegów kateteryzacji, dializy otrzewnej lub operacji chirurgicznych - bezpośrednio do krwi i narządów wewnętrznych.
Drogi bezpośrednie zakażeń (wirusy, bakterie) i zarażeń (grzyby, pasożyty) prowadzą do zetknięcia się czynnika etiologicznego choroby z wrażliwym osobnikiem (człowiek, zwierzę).
Wrota zakażenia lub inwazji, tj. wnikanie drobnoustrojów lub postaci inwazyjnych pasożytów do ustroju człowieka stanowią otwory naturalne: jamy nosa, jama ustna, ujście zewnętrzne cewki moczowej, pochwa, rectum;
W warunkach szpitalnych mogą to być kaniule żylne (venflon) do wielokrotnego podawania leków drogą dożylną, różnego rodzaju dreny itp.
Transmisja międzyosobnicza obejmuje kolejno następujące procesy:
uwalniania z ustroju żywiciela zarazka,jego rozmnażania lub tylko przeży-
wania w środowisku zewnętrznym,przenoszenia i penetracji w nowym
żywicielu.
Krążenie zarazka we krwi lub innych płynach ustrojowych żywiciela (transmisja wewnątrzosobnicza), w zależności od rozpoznanego czynnika etiologicznego choroby nazywa się: wirusemią (wiremia), bakteriemią, fungemiąparazytemią.
Uwalnianie zarazków z ustroju żywiciela odbywa się wraz z jego wydzielinami i wydalinami,
a w szczególnych przypadkach uczestniczy w tym przenosiciel, np. owad.
W niektórych infekcjach zarazki przenoszą się bezpośrednio ze skóry lub błon śluzowych żywiciela do ustroju nowego żywiciela.