Verne Juliusz - Wyprawa Do Wnetrza Ziemi

8/14/2019 Verne Juliusz - Wyprawa Do Wnetrza Ziemi

1/204

JULIUSZ VERNE

WYPRAWA DO

WNTRZA ZIEMI

Voyage au centre de la Terre

Przekad: Ludmia Duninowska

Data wydania polskiego: 1990


2/204

Rozdzia I

W niedziel 24 maja 1863 roku wuj mj, profesor Lidenbrock, wrci w

wielkim popiechu do swego domu pod numerem 19 na Knigsstrasse,

jednej z najstarszych ulic wiekowej dzielnicy Hamburga.

Suca Marta bya zapewne przekonana, e mocno spnia si z

obiadem, ktry zaczyna dopiero perkota na pycie kuchennej.

adna historia! pomylaem sobie. Jeeli wujaszek, najbardziejniecierpliwy czowiek, jakiego znam, jest godny, narobi zaraz wielkiego

krzyku!

Jak to? zawoaa ze zdziwieniem Marta, uchylajc drzwi od jadalnego

pokoju. Pan Lidenbrock ju przyszed?

Tak, Marto, ale na obiad jeszcze czas; nie ma drugiej, dopiero co

wybia pierwsza trzydzieci u witego Michaa.

To dlaczego pan profesor wraca?

Zapewne zaraz nam to wyjani. Oto on! Uciekam... Prosz mu tam przemwi do rozsdku, panie

Akselu.

I poczciwa Marta powrcia do swego kulinarnego laboratorium.

Zostaem sam. Lecz przemwi do rozsdku temu najbardziej

popdliwemu spord profesorw nie, na to nie mogem si zdoby przy

moim troch niezdecydowanym charakterze. Ju-ju zamierzaem wycofa

si ostronie do swego pokoiku na grze, gdy skrzypny drzwi frontowe,

odgos zamaszystych krokw rozleg si na drewnianych schodach i pan

domu, minwszy szybko jadalni, wpad jak szalony do swego gabinetu.

Ale w czasie tej krtkiej chwili cisn w kt lask z cik, masywn gak,

na st szeroki, wochaty kapelusz, siostrzecowi za rozkaza dononym

gosem:

Chod tu do mnie, Akselu!

Nie zdyem ruszy si z miejsca, a ju profesor woa, wyranie

zniecierpliwiony:

No jak, jeszcze ci tu nie ma?! Popieszyem do gabinetu mego

gronego opiekuna.


3/204

Czuj si w obowizku wyjani, e Otto Lidenbrock bynajmniej nie by

zym czowiekiem, ale jeeli nie zajd jakie nieprzewidziane zmiany co

jest mao prawdopodobne wuj mj pozostanie a do mierci niebywaym

dziwakiem.

By profesorem tutejszego uniwersytetu, prowadzi wykady zmineralogii i na kadym przynajmniej ze dwa razy wpada w okropn zo.

Nie chodzio mu wcale o to, by suchacze uczszczali pilnie na jego

wykady, okazywali wielkie zainteresowanie przedmiotem i osigali z

czasem sukcesy na polu naukowym nie przejmowa si tego rodzaju

drobiazgami. Wykada podmiotowo, uywajc okrelenia filozofii

niemieckiej, dla wasnej satysfakcji, a nie z myl o innych. By to uczony

nalecy do typu egoistw, studnia wiedzy, ktrej koowrt skrzypia, kiedy

chciao si co z niej wydoby, jednym sowem skpiec.Zdarzaj si w Niemczech tacy profesorowie. Na nieszczcie wuj mj

mia pewn trudno w wysawianiu si, co nie tyle dawao mu si we

znaki w gronie najbliszych, ile wtedy, gdy wystpowa publicznie. Trzeba

przyzna, e bya to nader przykra wada dla mwcy.

W czasie wywodw w Johanneum profesor czstokro zacina si,

stacza walk z jakim opornym sowem, ktre stawao mu sztorcem w

gardle, jednym z owych sw, ktre potrafi sprzeciwia si, pcznie i

wydostaj si wreszcie z ust jako przeklestwo to znaczy w zgoanienaukowej formie. I tu wanie tkwi powd wybuchw zoci mego wuja.

W mineralogii istnieje mnstwo nazw trudnych do wymwienia,

surowych terminw, ktre raziyby ucho poety. Nie chc le si wyraa o

tej gazi wiedzy, daleki jestem od tego. Lecz gdy stanie si oko w oko z

krystalizacj romboidaln, z wulfenitem, tungstytem wolframowym lub

tytanianem cyrkonu, nawet najbardziej wywiczony jzyk moe sprawi

zawd.

Ot cae miasto wiedziao o tej skdind wybaczalnej wadzie wymowy

wuja i wykorzystywano to, czyhano na krytyczne momenty jego wykadw,

a wwczas wuj wpada we wcieko, audytorium natomiast zamiewao

si, co byo doprawdy bardzo niesmaczne i race. Jeli suchacze

napywali tumnie na wykady Lidenbrocka, wielu spord nich uczszczao

na nie pilnie gwnie dlatego, aby ubawi si kosztem wybuchw zoci

profesora.

Tak czy owak, wuja mego zaliczy naleao w poczet prawdziwych

uczonych, co raz jeszcze pragn podkreli. Chocia nieraz niszczy okazy

manipulujc nimi zbyt gwatownie, obok talentu geologa posiada te oko


4/204

mineraloga. Gdy operowa motkiem, stalowym rylcem, namagnesowan

ig, dmuchawk czy flaszk z kwasem, azotowym, by mistrzem w swoim

zawodzie. Po przeamie, wygldzie, twardoci, topliwoci, dwiku,

zapachu i smaku danego minerau potrafi okreli bez wahania, do jakiej

kategorii naley. Tote nazwisko Lidenbrock wymawiano ze czci w zakadach

naukowych i krajowych towarzystwach geologicznych. Uczeni tej miary, co

Humphry Davy, Humboldt i Sabin, nie omieszkali zoy mu swego

uszanowania, gdy gocili przejazdem w Hamburgu. Becquerel, Ebelman,

Brewster, Dumas, Milne-Edwards chtnie zasigali jego rady co do

najbardziej pasjonujcych problemw z dziedziny fizyki i chemii. Ta ga

wiedzy zawdziczaa mu niejedno doniose odkrycie, a w 1853 roku

ukazay si w Lipsku Problemy krystalografii profesora OttonaLidenbrocka, wielkie dzieo in folio z rycinami, ktre jednak przynioso

wydawcy znaczne straty materialne.

Ponadto wuj mia w swojej pieczy, jako kustosz, muzeum

mineralogiczne ambasadora rosyjskiego, pana Struve, cenne zbiory,

gone w caej Europie.

Tak wygldaa z grubsza osobisto, ktra wzywaa mnie tak

niecierpliwie. Wyobracie sobie poza tym mczyzn cieszcego si

elaznym zdrowiem, wysokiego i szczupego, z jasn jak u modziecaczupryn, co ujmowao mu co najmniej dziesi lat. Jego wielkie oczy

biegay nieustannie za szkami duych okularw; nos, dugi i cienki,

przypomina wyostrzon kling; zoliwi twierdzili nawet, e by

namagnesowany i przyciga elazne opiki, co byo oczywist potwarz,

przyciga bowiem jedynie tabak, prawd mwic w pokanych

ilociach.

Jeli dodam jeszcze, e wuj stawia sniste kroki, odmierzone nieomal

z matematyczn dokadnoci, e idc zaciska mocno pici nieomylny

znak gwatownego temperamentu bdziecie mieli peny obraz tego

czowieka, niezbyt zachcajcy z towarzyskiego punktu widzenia.

Mieszka we wasnym maym domku na Knigsstrasse, zbudowanym na

poy z cegy, na poy z drzewa, o zbkowanej cianie szczytowej; domek

sta nad jednym z owych krtych kanaw krzyujcych si w najstarszej

dzielnicy Hamburga, ktra na szczcie ocalaa podczas poaru w 1842

roku.

Wprawdzie stary dom pochyli si nieco i wypina brzuch na

przechodniw, nosi te dach cokolwiek na bakier jak modzieniec nalecy


5/204

do studenckiej korporacji swoj czapk, a jego pion pozostawia wiele do

yczenia, na og jednak trzyma si niele dziki sdziwemu wizowi,

ktry wkleszczy si w jego fasad i na wiosn wciska w okna swoje

kwitnce gazki.

Wuj mj, jak na niemieckiego profesora, by do zamonymczowiekiem. Dom by jego niepodzieln wasnoci wraz ze wszystkim, co

zawiera. Zawiera za przede wszystkim chrzeniaczk profesora,

modziutk siedemnastoletni Gret rodem z podhamburskiej wsi, suc

Mart oraz mnie. Bdc siostrzecem profesora, a w dodatku sierot,

zostaem jego pomocnikiem i laborantem, biorcym udzia w jego

dowiadczeniach.

Przyznam szczerze, e zasmakowaem w naukach geologicznych,

zamiowanie do mineralogii miaem po prostu we krwi i nigdy nie nudziemsi w towarzystwie moich cennych kamieni.

Sowem, mona byo pdzi szczliwy ywot w owym domku przy

Knigsstrasse, mimo gwatownego charakteru jego waciciela, ktry

zreszt kocha mnie po swojemu, aczkolwiek mio ta przejawiaa si w

sposb do szorstki. Czowiek ten bowiem nie umia czeka, stale mu si

pieszyo, i to o wiele bardziej anieli przyrodzie. Gdy w kwietniu zasadzi w

fajansowych donicach w salonie flance rezedy lub powoju, co rano

regularnie pociga je za listki dla przypieszenia ich wzrostu.Skoro si miao do czynienia z takim dziwakiem, nie pozostawao nic

innego, jak by mu powolnym. Tote popieszyem do jego gabinetu.


6/204

Rozdzia II

Gabinet ten by prawdziwym muzeum. Znajdoway si tam wszystkie

okazy krlestwa mineraw, opatrzone etykietami i poszeregowane z

ogromn dokadnoci wedug trzech wielkich dziaw na mineray rudne,

skalne i energetyczne.

Jak dobrze znaem wszystkie te mineralogiczne cacka! Ile razy,

zamiast zbija bki z rwienikami, wolaem okurza grafity, antracyty,okazy wgla kamiennego, brunatnego i torfu! Byy tam rwnie prbki

smoy ziemnej, ywice, sole organiczne, ktre trzeba byo chroni od

najmniejszego nawet pyku. A te metale poczwszy od elaza,

skoczywszy na zocie ktrych wzgldna warto znikaa wobec

absolutnej rwnoci wszystkich tych okazw w obliczu nauki! Nie mwi

ju o wszelkich kamieniach wystarczyyby w zupenoci na wybudowanie

drugiego takiego domu jak nasz, nawet z dodatkowym pokojem, ktry tak

bardzo by mi si przyda!Lecz wchodzc wtedy do gabinetu, nie miaem czasu myle o owych

cudach. Ca uwag skoncentrowaem na osobie wuja. Siedzia zagbiony

w swoim przepacistym, obitym aksamitem fotelu i trzyma w rku ksik

wpatrujc si w ni z niekamanym zachwytem.

C to za ksika! C to za ksika! powtarza raz po raz.

Okrzyk ten przypomnia mi, e w wolnych od zaj chwilach profesor

Lidenbrock by take zapalonym bibliofilem; ale ksika dopiero wtedy

nabieraa wartoci w jego oczach, kiedy bya biaym krukiem albo co

najmniej kiedy nikt nie mg jej odcyfrowa.

No i co? rzek do mnie. Nie widzisz, co tutaj mam? Przecie ta

ksiga to bezcenny skarb! Natrafiem na ni dzisiaj rano, szperajc w

kramie yda Heveliusa.

Wspaniaa! odpowiedziaem z wymuszonym entuzjazmem.

W rzeczy samej, po co wszczyna tyle haasu z powodu starego tomiku

in quarto, ktrego grzbiet i okadka zrobione byy ze le wyprawionej skry

cielcej, z powodu tej pokej ksiczyny, przy ktrej wisiaa wyblaka

zakadka?


7/204

Jednake wykrzykniki profesora, wyraajc najwyszy podziw, nie

ustaway ani na chwil.

Spjrz mwi odpowiadajc sam sobie na zadawane przez siebie

pytania czy nie jest pikna? Tak, po prostu cudowna! C za oprawa!

Czy ta ksika atwo si otwiera? Tak jest! I pozostaje otwarta w dowolnymmiejscu! A czy si dobrze zamyka? Tak, gdy okadka i stronice tworz

zwart cao i nigdzie nie rozdzielaj si ani nie odstaj. A ten grzbiet,

ktry po upywie siedmiuset lat nie ma najmniejszego nawet zaamania!

Mwic to wuj na przemian otwiera i zamyka star ksiczyn. Chcc

nie chcc musiaem spyta go o jej tre, jakkolwiek mnie to wcale nie

interesowao.

A jaki jest tytu tego wspaniaego dziea? spytaem z gorliwoci

zbyt pen zapau, aby moga by szczera. Jest to kronika odpar wuj z rosncym oywieniem Heims-Kringla

Snorre Turlesona, synnego pisarza islandzkiego z XII wieku; zawiera dzieje

ksit norweskich, ktrzy rzdzili na Islandii.

Naprawd?! zawoaem z udanym zachwytem. Zapewne jest to

przekad na jzyk niemiecki?

C za pomys! oburzy si profesor. Przekad?! A co by mi przyszo

z przekadu? Po kiego licha mi przekad? To jest dzieo oryginalne, w jzyku

islandzkim, w tym wspaniaym narzeczu, zarazem prostym i bogatym,ktre pozwala na najprzerniejsze kombinacje gramatyczne i liczne

odmiany sw!

Podobnie jak jzyk niemiecki! zrcznie podsunem wujowi.

Tak jest potwierdzi wzruszajc ramionami z t rnic jednak, e

chocia w jzyku islandzkim istniej trzy rodzaje, podobnie jak w greckim,

imiona wasne odmieniaj si tak jak w acinie.

Ach! zawoaem, zachwiany nieco w mej obojtnoci. A czy

czcionki w tej ksice s pikne?

Czcionki?! Co te ci przyszo do gowy, nieszczsny chopcze? Czy tu

moe by mowa o czcionkach?! Widocznie wyobraasz sobie, e to druk!

Ale to rkopis, nieuku, i to rkopis runiczny!

Runiczny?

Tak. Pewno teraz mnie zapytasz, co oznacza to sowo?

Nawet mi to na myl nie przyszo odpowiedziaem tonem czowieka

zranionego w swojej mioci wasnej.

Lecz wuj nie poprzesta na tym i zacz wyjania mi sprawy, ktre

mnie nic a nic nie obchodziy.


8/204

Runy podj to znaki pisarskie uywane niegdy na Islandii, ktre

jak gosi tradycja zostay wynalezione przez samego Odyna. Spjrz no,

bezboniku, podziwiaj te znaki powstae w wyobrani boga!

Doprawdy, nie umiaem zdoby si na replik i gotw ju byem pa

na twarz, jako e tego rodzaju odpowied winna przypa do gustuzarwno bogom, jak i krlom, ma bowiem t zalet, e nie stawia ich nigdy

w kopotliwej sytuacji, gdy nagle pewne niespodziewane wydarzenie

skierowao rozmow na inne tory. W tym bowiem momencie ukaza si na

widowni lepki od brudu pergamin, ktry wylizn si z ksiki i spad na

podog.

Wuj rzuci si na ten wistek z podliwoci atw do zrozumienia.

Stary dokument, uwiziony by moe od niepamitnych czasw w

wiekowej ksidze, musia mie wielk warto w jego oczach. Co to jest?! zawoa.

I jednoczenie rozoy starannie na stole arkusik pergaminu, dugi na

pi cali, szeroki na trzy, na ktrym widniay ustawione w poprzeczne

linijki jakie dziwaczne gryzmoy.

Oto dokadna ich kopia. Zaley mi na tym, by zaznajomi czytelnika z

owymi znakami, one bowiem spowodoway, e profesor Lidenbrock i jego

siostrzeniec przedsiwzili najbardziej zdumiewajc wypraw XIX wieku.

Profesor przyglda si dusz chwil kolumnie znakw, po czym orzekzdejmujc okulary:

To pismo runiczne; te znaki s identyczne z tymi, ktre figuruj w

rkopisie Snorre Turlesona! Ale... co one mog oznacza?

Poniewa runy byy w moim pojciu wymysem uczonych dla

wprowadzania w bd naiwnych ludzi, odczuem pewn satysfakcj widzc,

e wuj nic z tego nie rozumie. Przynajmniej tak mi si zdawao, gdy

patrzyem na ruchy jego palcw, ktre drgay w niepokojcy sposb.

A jednak to jzyk staroislandzki! mamrota pod nosem.Profesor Lidenbrock powinien by zna si na tym doskonale, gdy


9/204

uchodzi za prawdziwego poliglot. Oczywicie, nie mwi biegle dwoma

tysicami jzykw i czterema tysicami narzeczy uywanych na kuli

ziemskiej, ale w kadym razie zna niezgorsz ich porcj.

Poniewa stan w obliczu komplikacji, mia wanie puci wodze

swojej wrodzonej popdliwoci; przewidywaem, e lada chwila nastpigwatowna scena, gdy zegar stojcy na kominku wydzwoni godzin drug.

W tym momencie poczciwa Marta otworzya drzwi gabinetu i oznajmia:

Zupa na stole.

Niech licho porwie zup zawoa wuj i t, co j zrobia, i tych, co j

bd jedli!

Marta ucieka, a ja ulotniem si w lad za ni: sam nie wiem, kiedy

znalazem si na zwykym swoim miejscu w jadalni.

Poczekaem chwil. Profesor si nie zjawia. Po raz pierwszy za mojejpamici uchybi obiadowemu ceremoniaowi. A w dodatku c to by za

obiad! Zupa z pietruszki, omlet z szynk zaprawiony gak muszkatoow,

mostek cielcy, do tego kompot ze liwek, na deser za krewetki na

sodko, a to wszystko zakropione wybornym winkiem mozelskim!

Oto co straci wujaszek z powodu jednego starego papierzyska!

Bowiem, jako oddany mu siostrzeniec, czuem si w obowizku spoy

wszystko za niego i za siebie. I sumiennie to wykonaem.

Jeszcze nigdy nic podobnego si nie zdarzyo wydziwiaa Martapodajc do stou. Pan Lidenbrock nie przyszed na obiad!

Po prostu nie do wiary!

To niechybna zapowied jakiego wanego wydarzenia stwierdzia

stara suca kiwajc gow.

W moim pojciu nie zapowiadao to niczego, chyba tylko straszliw

scen, gdy wuj si dowie, e z jego obiadu nie pozostao ani odrobiny.

Pochaniaem wanie ostatni krewetk, kiedy donony gos oderwa

mnie od rozkoszy deseru. Jeden sus i ju byem w gabinecie.


10/204

Rozdzia III

Bez wtpienia jest to pismo runiczne mwi profesor marszczc brwi.

Ale w tym tkwi jaki sekret i ja go wykryj, w przeciwnym razie...

Koniec zdania zastpi gwatownym gestem.

Siadaj tutaj doda wskazujc pici st i pisz.

W mgnieniu oka speniem jego rozkaz.

Podyktuj ci kolejno litery naszego alfabetu odpowiadajce znakomislandzkim. Zobaczymy, co z tego wyniknie. Ale na Boga! Nie wolno ci si

pomyli!

Zaczo si dyktowanie. Staraem si, jak mogem; wuj podawa mi

liter po literze i utworzyy one zestawienie nastpujcych niezrozumiaych

sw:

mm. rnllsesreuelseecJde

sgtssmfunteiefniearkekt, samnatrateSSaodrrn

emtnaelnuaectrrilSa

Atvaar.nscrcieaabs

ccdrmieeutulfrantu

dt, iacoseiboKediiY

Gdy skoczylimy nasz prac, wuj chwyci szybko zapisan przeze

mnie kartk i oglda j dugo i uwanie.

Co to moe znaczy? powtarza raz po raz.

Na honor, nie potrafibym mu tego wyjani! Zreszt wuj nie pyta mnie

o zdanie i w dalszym cigu mwi sam do siebie:

Jest to tak zwany kryptogram, ktrego waciwy sens ukryty jest

wrd umylnie popltanych liter; jeli ustawi je odpowiednio, utworz

zrozumiae zdanie. I pomyle tylko, e tkwi w tym moe wyjanienie lub

wskazwka, dotyczca jakiego rewelacyjnego odkrycia!

Jeli o mnie chodzi, byem zdania, e nie kryje si tu absolutnie nic, ale

wolaem przezornie zatrzyma t opini dla siebie.


11/204

Tymczasem profesor wzi ksik oraz stary pergamin i zacz

porwnywa je ze sob.

Rkopis i dokument nie zostay napisane t sam rk stwierdzi.

Kryptogram jest pniejszy anieli ksika mam na to niezbity dowd.

Oto pierwsza litera kryptogramu jest podwjnym M, ktrego prno byszuka w ksice Turlesona, jako e t liter dodano do alfabetu

islandzkiego dopiero w XIV wieku. A wic midzy powstaniem ksiki a

napisaniem dokumentu upyno co najmniej dwiecie lat.

Przyznaj, e rozumowanie to wydao mi si do logiczne.

Naprowadza mnie to na myl cign dalej wuj e tajemnicze znaki

nakreli jeden z wacicieli ksiki. Ale kto u licha mg nim by? Czy

czasem nie umieci swojego nazwiska gdzie na rkopisie?

Wujaszek zdj okulary, wzi mocn lup i starannie przejrza pierwszestronice ksiki. Na odwrocie drugiej, poprzedzajcej kart tytuow,

dojrza rodzaj plamy, ktra na pierwszy rzut oka sprawiaa wraenie kleksa.

Jednak po dokadniejszym obejrzeniu mona byo rozrni kilka na p

zatartych znakw. Wuj zorientowa si, e tu tkwi sedno sprawy, zabra si

wic z zapaem do badania plamy z atramentu i za pomoc wielkiej lupy

rozpozna w kocu nastpujce znaki runiczne, ktre odczyta bez

najmniejszego trudu.

Arne Saknussemm! zawoa z triumfem. Przecie to nazwisko, i w

dodatku islandzkie! Nazwisko uczonego z XVI wieku, sawnego alchemika!

Spojrzaem na wuja peen podziwu.

Ci alchemicy podj tacy jak Awicenna, Roger Bacon, Lulle,

Paracelsus, byli prawdziwymi, byli jedynymi uczonymi swojej epoki.

Dokonywali zdumiewajcych odkry. Dlaczego Saknussemm nie miabyukry w tym niezrozumiaym kryptogramie jakiego zaskakujcego

wynalazku? Musiao tak by. Na pewno tak byo.

Ta hipoteza rozpalia wyobrani profesora.

Zapewne omieliem si wtrci ale dlaczego ten uczony miaby

zataja swoje rewelacyjne odkrycie?

Dlaczego? Dlaczego? A czy ja wiem? Czy Galileusz nie postpi w ten

sposb, jeli chodzi o Saturna? Zreszt zobaczymy! Wydr sekret tego

dokumentu, a zanim go nie odgadn, nie przyjm adnego poywienia aninie zayj snu.


12/204

Och! westchnem.

I ty take, Akselu dorzuci.

Do diaba! pomylaem sobie. Co za szczcie, e zjadem obiad za

dwch!

Przede wszystkim doda jeszcze wuj trzeba znale klucz do tegoszyfru. To nie powinno nastrczy wielkich trudnoci.

Na dwik tych sw podniosem gow. Wuj cign dalej swj

monolog:

Nic atwiejszego. W tym dokumencie mamy sto trzydzieci dwie litery,

z czego siedemdziesit dziewi spgosek i pidziesit trzy samogoski.

Ot taki mniej wicej stosunek charakteryzuje budow sw nalecych

do jzykw poudniowych, gdy tymczasem jzyki pnocne s o wiele

bogatsze w spgoski. A zatem w tym wypadku wchodzi w gr jzykpoudniowy.

Trzeba przyzna, e byy to suszne wnioski.

Ale o jaki jzyk chodzi?

Tu byo pole do popisu dla uczonego, ktrego los obdarzy gbokim

umysem analityka.

Ten Saknussemm cign dalej wuj by czowiekiem

wyksztaconym. Ot skoro nie pisa w swoim jzyku ojczystym, musia

wybra si rzeczy jzyk bdcy w obiegu wrd ludzi owieconych XVIwieku, a wic acin. Jeli si myl, bd mg przeprowadzi prby w

jzyku hiszpaskim, francuskim, woskim, greckim i hebrajskim. Jednake

uczeni XVI wieku pisali przewanie po acinie. A wic mam prawo twierdzi

z gry: to jest acina.

Podskoczyem na krzele. Moje wspomnienia dotyczce aciny

buntoway si przeciw twierdzeniu, jakoby szeregi tych dziwacznych sw

mogy nalee do melodyjnego jzyka Wergiliusza.

Tak, to acina zapewnia wuj. Lecz acina powikana. Na szczcie!

pomylaem sobie. Jeli j rozwikasz, dasz dowd wielkiej

przebiegoci.

Przyjrzyjmy si dobrze rzek profesor sigajc po zapisan przeze

mnie kartk. Oto seria stu trzydziestu dwch liter zgrupowanych w

pozornym nieadzie. S tu sowa zoone z samych spgosek, jak na

przykad pierwsze mmrnlls, inne przeciwnie obfituj w samogoski,

chociaby pite unteief albo przedostatnie oseibo. Oczywicie, ten

ukad nie jest wynikiem bezmylnej kombinacji powsta w sposb

matematyczny, na skutek nieznanej przyczyny kierujcej takim, a nie


13/204

innym uszeregowaniem liter. Wydaje mi si pewne, e pierwotne zdanie

zostao napisane prawidowo, a potem odwrcone wedug reguy, ktr

naley odkry. Ten, kto posidzie klucz szyfru, odczyta swobodnie tekst.

Akselu, czy znasz ten klucz?

Pytanie to pozostao bez odpowiedzi, a istniay ku temu wane powody.Wzrok mj zatrzyma si na uroczym portrecie wiszcym na cianie, na

portrecie Grety. Pupilka mego wuja znajdowaa si nawczas u swojej

krewnej w Altonie, a ja cierpiaem ogromnie z powodu jej nieobecnoci.

Mog ju teraz wyzna, e nadobna wychowanka profesora i jego

siostrzeniec kochali si z caym opanowaniem i spokojem cechujcym

Niemcw; zarczylimy si bez wiedzy wuja, zbyt pochonitego geologi,

by zrozumie tego rodzaju uczucia. Greta bya czarujc dziewczyn o

zotych wosach i bkitnych oczach, o nieco zbyt powanym usposobieniu istatecznym umyle; jeli o mnie chodzi, uwielbiaem j po prostu. Dziki

podobinie maej Grety przerzuciem si w mgnieniu oka ze wiata

rzeczywistoci w krain roje i wspomnie.

Oczyma wyobrani ujrzaem towarzyszk moich prac i rozrywek.

Codziennie pomagaa mi porzdkowa cenne kamienie wuja, razem ze

mn opatrywaa je etykietami. Panna Greta bowiem bya bardzo mocna w

mineralogii i lubia zgbia zawie problemy naukowe. Ile miych godzin

spdzilimy przy wsplnych studiach i jak czsto patrzyem zazdrosnymokiem, gdy dotykaa nieczuych kamieni swoimi licznymi rkoma!

Potem, podczas godzin przeznaczonych na odpoczynek, wychodzilimy

razem, szlimy we dwoje cienistymi alejami a do starego myna ze

smoowanego drzewa, ktry tak malowniczo wyglda nad brzegiem

jeziora; po drodze gawdzilimy trzymajc si za rce, opowiadaem jej

rne historyjki, z ktrych miaa si z caego serca; w ten sposb

dochodzilimy a do brzegw Elby i gdy przywitalimy abdzie, pywajce

midzy wielkimi, biaymi liliami wodnymi, wracalimy na bulwar

stateczkiem parowym. Doszedem w moich marzeniach do tego wanie

momentu, gdy wuj przywoa mnie gwatownie do rzeczywistoci,

uderzywszy pici w st.

Ot kiedy si chce poplta litery w zdaniu, pierwsza myl, jaka si

nasuwa, to napisanie sw pionowo zamiast poziomo.

A to dopiero! pomylaem sobie.

Trzeba zobaczy, jak to wyglda. Akselu, skrel jakie zdanie na

kartce, ale zamiast uszeregowa litery jedna za drug, umie je kolejno w

pionowych kolumnach, w ten sposb, aby na kad przypado pi czy


14/204

sze liter.

Zorientowaem si szybko, o co wujowi chodzi, i niezwocznie napisaem

od gry do dou:

kmamae

ocrolt

cidjak

hzaGo

abomr

Dobrze rzek profesor nie czytajc tego, co nakreliem. Teraz

uszereguj te sowa w linii poziomej.

Speniem jego rozkaz i otrzymaem nastpujce zdanie: kmamaeocrot cidjak hzaGo abomr.

Doskonale! rzek wuj wyrywajc mi kartk z rki. Teraz to ju

nabrao cech starego dokumentu; samogoski s pomieszane ze

spgoskami w takim samym nieadzie, s nawet due litery w rodku sw

zupenie jak na starym pergaminie Saknussemma.

Chcc nie chcc musiaem przyzna, e te uwagi s bardzo trafne.

Ot rzek wuj zwracajc si do mnie aeby przeczyta zdanie,

ktre przed chwil napisae, a ktrego treci nie znam, wystarczyodczyta kolejno pierwsz liter kadego sowa, potem drug, potem

trzeci i tak dalej.

I wuj ku swojemu, a take ku mojemu wielkiemu zdumieniu przeczyta:

Kocham ci bardzo, moja maa Gretko.

Co? zdziwi si profesor.

Tak jest. Z typowym roztargnieniem zakochanego skreliem

bezwiednie to kompromitujce wyznanie!

Ach, wic ty kochasz Gret! rzuci wuj tonem surowego opiekuna.

Tak... Nie... wyjkaem.

Ach, wic ty kochasz Gret powtrzy, ale tym razem ju

machinalnie. Wobec tego zastosujmy moj metod do tego dokumentu.

Wuj, pochonity na nowo swymi absorbujcymi dociekaniami, zdy

ju zapomnie o moich nieostronych sowach. Nazywam je nieostronymi,

cho wiedziaem, e umys uczonego nie by w stanie poj tego rodzaju

sercowych spraw. Ale na szczcie doniosy dokument wzi gr.

Gdy profesor mia rozpocz decydujc prb, oczy jego zaczy

ciska byskawice poprzez szka okularw, palce, ujmujc dokument,


15/204

mocno dray by wyranie wzruszony. Wreszcie odchrzkn i powanym

gosem, podajc kolejno pierwsze litery, potem drugie i trzecie kadego

sowa, podyktowa mi nastpujcy szereg liter:

mmessunka SenrA. icefdoK. Segnittamurtn

ecertserrette, rotaivsadua, ednecsedsadne

lacartniiiluJsiratracSarbmutabiledmek

meretarcsilucoYsleffenSnl

W miar jak koczyem pisa, ogarnia mnie niepokj, w tych literach

bowiem, podawanych jedna po drugiej, nie mogem jako dopatrzy si

sensu; a czekaem przecie, e profesor wygosi z emfaz zdanie we

wspaniaej acinie!Kt to mg przewidzie! Nagle st zachwia si pod gwatownym

uderzeniem pici, a prysn atrament i piro wyleciao mi z rki.

To nie to! krzykn wuj. To nie ma najmniejszego sensu!

Po czym przelecia przez gabinet jak bomba, zbieg ze schodw jak lawina,

wyskoczy na Knigsstrasse i popdzi przed siebie co si w nogach.


16/204

Rozdzia IV

Wyszed?! zawoaa Marta przybiegajc na odgos zatrzanitych

drzwi, ktre profesor zamkn tak gwatownie, e cay dom zadra.

Tak odpowiedziaem i to na dobre!

A obiad? spytaa stara suca.

Nie bdzie jad obiadu.

A kolacja?

Nie bdzie jad kolacji!

Jak to? jkna Marta zaamujc rce.

Nie, zacna Marto, nie bdzie jad ani on, ani nikt z domownikw! Wuj

Lidenbrock skaza nas wszystkich na przymusow diet, a do chwili kiedy

odcyfruje pewne stare bazgroy zupenie niemoliwe do odcyfrowania.

Jezu miosierny! Nie pozostao nam wic nic innego, jak umrze z

godu!

Nie miaem przyzna, e wobec despotyzmu wuja czeka nasnieuchronnie taki los.

Stara suca, powanie zaniepokojona, powrcia lamentujc do

kuchni.

Gdy pozostaem sam, przyszo mi na myl, by uda si do Grety i

opowiedzie jej wszystko. Ale jak tu opuci dom? A jeli wuj mnie zawoa?

Jeeli bdzie chcia wzi si na nowo do tego logogryfu, do tej amigwki,

ktrej na pewno nie podjby si rozwiza nawet grecki krl Edyp! Co

bdzie, jeeli nie odpowiem na jego wezwanie?

Najrozsdniej byo zosta tu, na miejscu. Wanie pewien mineralog z

Besangon nadesa nam kolekcj geod krzemionkowych celem

przeprowadzenia klasyfikacji. Wziem si wic do roboty. Sortowaem,

wypisywaem etykiety, rozmieszczaem w gablotkach wszystkie te

kamienie, w ktrych wntrzu znajdoway si mae krysztay.

Lecz to zajcie nie zaprztao cakowicie mojej uwagi; sprawa starego

dokumentu nie dawaa mi spokoju. Gowa mi pona, opanowa mnie jaki

niezrozumiay niepokj. Przeczuwaem blisk katastrof.

Nie upyna godzina, a moje geody byy ju posegregowane i uoone.


17/204

Wwczas zagbiem si w wielkim aksamitnym fotelu, odrzuciwszy w ty

gow i bezwadnie opuciwszy rce. Zapaliem fajk o dugim, zagitym

cybuchu; jej rzebiona lulka wyobraaa najad*1 lec w nonszalanckiej

pozie; zabawiaem si obserwowaniem procesu zwglania, skutkiem

ktrego najada zmieniaa si stopniowo w prawdziw Murzynk. Od czasudo czasu nasuchiwaem, czy ze schodw nie dolatuje odgos krokw. Ale

wszdzie panowaa kompletna cisza. Gdzie wuj mg si teraz znajdowa?

Wyobraaem sobie, e pdzi przed siebie pod wspaniaymi drzewami alei

wiodcej do Altony, gestykulujc, fechtujc si lask, gwatownym ruchem

koszc trawy, cinajc gowy ostom i zakcajc spokj samotnie

spacerujcym bocianom.

Czy wrci z min zwycizcy, czy te zniechcony? Kto wemie gr on

czy owa nieodgadniona tajemnica? Zastanawiajc si nad tym,machinalnie ujem kartk papieru, na ktrej uszeregowana bya

niezrozumiaa seria nakrelonych przeze mnie liter. Powtarzaem raz po

raz: Co to moe oznacza?

Prbowaem czy litery w sowa. Bezskutecznie. Czy si je grupowao

po dwie, po trzy, po pi, czy po sze nie dawao to adnego rezultatu;

wprawdzie czternasta, pitnasta i szesnasta litera tworzyy angielskie

sowo ice, a osiemdziesita czwarta, osiemdziesita pita i osiemdziesita

szsta ukaday si w sowo sir. Wreszcie w rodku dokumentu w drugim itrzecim wierszu zauwayem sowa mutabile, ira, nec, atra.

Do diaba! pomylaem sobie. Sdzc z tych sw wuj ma jednak

racj, jeli chodzi o jzyk dokumentu. A nawet w czwartym wierszu

dostrzegam jeszcze sowo luco, ktre oznacza wity gaj. Co prawda w

trzecim mona si dopatrzy sowa tabiled o czysto hebrajskim brzmieniu, a w

ostatnim wierszu wyrazw mer, arc, mre rdzennie francuskich.

Mona byo naprawd straci gow! Cztery rne jzyki w tym

absurdalnym zdaniu! Jaki mg istnie zwizek midzy sowami: ld, pan,

zo, wity gaj, zmienny, morze, uk i matka? Jedynie pierwsze i ostatnie

kojarzyy si ze sob: nic dziwnego, e w dokumencie pisanym na Islandii

mowa bya o morzu lodowym. Niewiele to jednak pomagao w

zrozumieniu caoci kryptogramu. Sowem, borykaem si z trudnociami

nie do pokonania; mzg mj by rozgorczkowany, wzrok bdzi

niespokojnie po kartce papieru: rzekby, e sto trzydzieci dwie litery

unosiy si wok mnie niby owe iskierki, snujce si przed oczyma, gdy

krew gwatownie uderzy nam do gowy.

1* Najada - w mitologii greckiej boginka opiekujca si rdem lub strumieniem.


18/204

Staem si jak gdyby ofiar halucynacji, brakowao mi tchu. Odruchowo

zaczem wachlowa si kartk papieru i obie jej strony migay mi na

przemian przed oczami. Jakie byo moje zdumienie, kiedy podczas

jednego z tych szybkich obrotw, w chwili gdy kartka zwrcona bya do

mnie odwrotn stron, wydao mi si, e dostrzegam cakiem czytelnesowa, sowa aciskie, midzy innymi craterem i terrestre.

Nagle doznaem olnienia: dziki tym wskanikom odgadem prawd,

odkryem klucz szyfru. Mona byo biegle odczyta dokument nawet bez

odwracania kartki, tak jak by, tak jak zosta mi podyktowany. Wszystkie

mdre kombinacje profesora okazay si trafne: mia racj i co do ukadu

liter, i co do jzyka dokumentu! Tak niewiele brakowao, a byby odczyta

od pocztku do koca to aciskie zdanie, los jednak mnie przed chwil

ujawni ten sekret!atwo poj, jak byem poruszony. Zamio mi si w oczach. Wzrok

odmwi mi posuszestwa. Rozpostarem kartk na stole. Wystarczyo

rzuci na ni okiem, by posi tajemnic.

Wreszcie udao mi si zapanowa nad sob. Dla uspokojenia nerww

zmusiem si do dwukrotnego okrenia pokoju, po czym zagbiem si

znowu w wielkim fotelu.

Zabierajmy si do czytania! zawoaem wcignwszy w puca

pokany zapas powietrza.Pochyliem si nad stoem; przesuwaem palec kolejno od jednej litery

do drugiej i bez zatrzymania, bez chwili wahania odczytaem gono

cae zdanie.

Jakie zdumienie, jaki strach mnie ogarn! Czuem si tak, jakby

ugodzi we mnie nagy cios. Jak to! To, o czym dowiedziaem si przed

chwil, zostao naprawd dokonane? Istnia czowiek na tyle zuchway, e

dotar a do...

Ach! zawoaem zrywajc si z miejsca. Nie! Po stokro nie! Wuj

nie dowie si o tym! Tylko by tego brakowao, eby usysza o takiej

podry! Chciaby jej take zakosztowa! Nic by nie powstrzymao takiego

jak on zapamitaego geologa! Pojechaby nie baczc na nic, za wszelk

cen, wbrew wszystkim i wszystkiemu! A co gorsza, zabraby mnie ze sob

i nie powrcilibymy nigdy. Przenigdy!

Ogarno mnie trudne do opisania podniecenie.

Nie, nie, do tego nie dojdzie powiedziaem sobie energicznie. I

skoro ley w mojej mocy przeszkodzi wujowi, by podobna myl przysza

mu do gowy przeszkodz mu. Obracajc dokument, mgby


19/204

przypadkiem odkry tajemnic. A wic zniszcz go!

Resztki aru tliy jeszcze w kominku. Chwyciem nie tylko kartk

papieru, ale take i pergamin z rkopisem Saknussemma. Ju drc rk

miaem rzuci to wszystko na arzce si wgle i zniszczy raz na zawsze

gron tajemnic, gdy nagle otworzyy si drzwi gabinetu i ukaza si wnich wuj.


20/204

Rozdzia V

Ledwie starczyo mi czasu, by rzuci na st w nieszczsny dokument.

Profesor Lidenbrock wydawa si mocno czym zaabsorbowany. Myl,

ktra owadna nim cakowicie, nie dawaa mu chwili spokoju; widocznie w

czasie spaceru rozpatrzy i przeanalizowa ca spraw, wezwa na pomoc

niewyczerpane zasoby swojej wyobrani i wraca teraz celem zastosowania

nowej jakiej kombinacji.Istotnie, usiad w fotelu i z pirem w rku zacz ukada formuki

przypominajce dziaania algebraiczne.

ledziem wzrokiem jego rozdygotan rk, bacznie obserwowaem

kady jego ruch. Czy przypadkiem nie dojdzie do jakich niespodziewanych

rezultatw? Draem z niepokoju, niepotrzebnie zreszt, skoro bowiem

jedyna waciwa kombinacja bya ju znaleziona, wszelkie inne

poszukiwania si rzeczy musiay spezn na niczym.

Przez trzy dugie godziny wuj pracowa bez sowa, nie podnoszc gowy,to cierajc, to biorc si znw do roboty, przekrelajc i znw zaczynajc

po raz tysiczny.

Wiedziaem dobrze, e jeli mu si uda uoy litery wedug wszelkich

moliwych zestawie, w kocu zdoa zbudowa waciwe zdanie. Ale

wiedziaem take, e z dwudziestu liter mona utworzy dwa kwintyliony,

czterysta trzydzieci dwa kwadryliony, dziewiset dwa tryliony, osiem

miliardw, sto siedemdziesit sze milionw, szeset czterdzieci tysicy

kombinacji. Tymczasem w tym zdaniu byy, sto trzydzieci dwie litery i

daway one liczb rnych zda skadajc si co najmniej ze stu

trzydziestu trzech cyfr, liczb prawie niemoliw do wyliczenia i ktrej si

nie da oszacowa.

Wobec tego uspokoiem si co do tego sposobu rozwizania problemu,

sposobu wymagajcego heroicznych zaiste wysikw. Tymczasem czas

pyn niepostrzeenie, zapada noc, ucichy haasy uliczne; wuj, wci

pochylony nad swoj prac, nie dostrzega nic, nie zauway nawet zacnej

Marty, ktra w pewnej chwili uchylia drzwi, nie dosysza jej gosu, kiedy

zapytaa:


21/204

Czy pan bdzie jad dzi kolacj?

Tote Marta odesza nie otrzymawszy odpowiedzi; co do mnie czas jaki

opieraem si ogarniajcej mnie sennoci, w kocu jednak ulegem i

zasnem wtulony w rg kanapy, gdy tymczasem wuj wci oblicza i

przekrela.Gdy obudziem si nazajutrz rano, wuj Lidenbrock, niezmordowana

ofiara wasnej gorliwoci, lcza jeszcze nad swoj prac. Zaczerwienione

jego oczy, bladosina twarz, wosy zmierzwione niespokojn rk, wypieki

na policzkach wszystko to wiadczyo dostatecznie, jak straszliw walk

musia stacza z trudnociami nie do przezwycienia, ile cierpie i

umysowego wysiku kosztoway go te nocne godziny.

Budzi we mnie niekaman lito. Aczkolwiek w moim pojciu

zasugiwa na wymwki, ogarno mnie wzruszenie. Biedny profesor by takoptany swoim pomysem, e przesta si zoci, wszystkie jego siy

ywotne skoncentroway si na jednym punkcie, a poniewa zabrako im

zwykego ujcia, zachodzia obawa, e napr ich lada chwila gotw

rozerwa go na strzpy.

Mogem jednym ruchem rozluni elazn obrcz ciskajc mu

skronie. Lecz nie uczyniem tego. Miaem dobre serce, dlaczeg wic

milczaem w tak wyjtkowych okolicznociach? Przede wszystkim dla

dobra samego wuja.Nie, nie powtarzaem w kko nie powiem ani sowa! Znam go

dobrze, chciaby tam pojecha; nic by go nie powstrzymao. Ma

wybuchowy temperament i aby dokona tego, czego nie dokonali inni

geologowie, gotw zaryzykowa ycie. Bd milcza, zachowam sekret,

ktry mi los powierzy; wyjawienie tej tajemnicy pocignoby za sob

niechybn mier profesora Lidenbrocka. Niech odkryje ten sekret sam,

jeeli tylko potrafi. Nie chc wyrzuca sobie w przyszoci, e przyoyem

rk do jego zguby.

Powziwszy t decyzj, skrzyowaem rce i czekaem cierpliwie. Nie

przewidziaem jednak pewnego wydarzenia, jakie zaszo w kilka godzin

pniej.

Gdy Marta chciaa wyj z domu, by uda si na targ, zastaa drzwi

zamknite, a wielkiego klucza nie byo w zamku. Kto go wyj? Oczywicie

wuj, kiedy wrci wczoraj ze swojej nagej ekskursji.

Czy zrobi to umylnie, czy przez nieuwag? Czy chcia nas skaza na

godowanie? Tego byoby za wiele! Jak to, Marta i ja mielibymy pokutowa

z powodu sprawy, ktra nas nic a nic nie obchodzia? Niestety tak!


22/204

Przypomniaem sobie nawet pewien grony precedens. Kilka lat temu,

kiedy wuj pracowa nad swoim wielkim dzieem z zakresu mineralogii, nie

tkn przez czterdzieci osiem godzin poywienia i cay dom musia mu

towarzyszy w tej naukowej diecie. Ja osobicie dostaem wwczas

kurczw odka, raczej nieprzyjemnych dla chopca do arocznego z

natury.

Odniosem wraenie, e niadania nie bdzie, tak jak wczoraj nie byo

kolacji. Jednake postanowiem zachowa si dzielnie i nie ustpi pod

naciskiem godu. Marta traktowaa ca spraw bardzo powanie i bya ni

biedaczka ogromnie strapiona. Mnie martwi przede wszystkim ze

zrozumiaych wzgldw przymusowy areszt domowy. Wuj pracowa bez

przerwy, a wyobrania jego zagubia si w idealnym wiecie oderwanych

docieka; przebywa z dala od ziemi i bez wtpienia poza obrbem potrzebdoczesnych.

Koo poudnia gd zacz dokucza mi porzdnie. Marta w prostocie

ducha wyjada poprzedniego dnia wszystkie zapasy ze spiarni; w domu

nie pozostao absolutnie nic do jedzenia. Jednake trzymaem si dzielnie.

Uwaaem to za punkt honoru.

Wybia godzina druga. Sytuacja stawaa si mieszna, wrcz nie do

zniesienia. Zaczynaem sobie tumaczy, e przeceniam wag dokumentu,

e wuj i tak nie uzna go za wiarogodny, e bdzie go uwaa za zwykmistyfikacj, e w najgorszym wypadku jeli chciaby mimo wszystko

prbowa szczcia powstrzyma si go wbrew jego woli, wreszcie e

moe przecie sam odkry klucz szyfru, a wtedy na nic si nie przyda moja

wstrzemiliwo.

Te argumenty, ktre w przeddzie bybym odrzuci z oburzeniem,

wyday mi si teraz doskonae, co wicej, byem zdania, e postpiem

niedorzecznie, czekajc tak dugo, i postanowiem wyzna wszystko

wujowi.

Gdy zastanawiaem si wanie, jak tu ostronie przystpi do rzeczy,

profesor wsta i woy kapelusz przygotowujc si do wyjcia.

Jak to, miaby wyj z domu i zamkn nas znowu?! Za nic w wiecie!

Wuju! zawoaem. Zdawao si, e nie dosysza.

Wuju! powtrzyem podnoszc gos.

Co? zapyta niby czowiek obudzony nagle ze snu.

No i jak z tym kluczem?

Z jakim kluczem? Z kluczem od drzwi?

Ale nie! wykrzyknem. Z kluczem szyfru!


23/204

Profesor zerkn na mnie spod okularw i zauway widocznie co

niezwykego w mojej twarzy, gdy chwyci mnie gwatownie za rami i nie

mwic ani sowa spojrza na mnie pytajcym wzrokiem. Nigdy chyba

pytanie nie zostao sformuowane w tak wyrany sposb. Kiwnem

potakujco.Ale wuj potrzsn gow z politowaniem, jakby mia do czynienia z

wariatem.

W odpowiedzi wykonaem ruch wyranie twierdzcy. W oczach jego

pojawi si nagy bysk, a rka wykonaa grony gest.

Ten niemy dialog w podobnych okolicznociach wzbudziby

zainteresowanie nawet najbardziej obojtnego widza. Nie miaem mwi

w obawie, by wuj nie udusi mnie w pierwszym porywie radoci. Ale

przynagla mnie tak usilnie, e w kocu musiaem odpowiedzie. Tak, ten klucz... Ot przypadek zrzdzi...

Co?! Co ty mwisz?! zawoa w niezwykym podnieceniu.

Prosz, niech wuj czyta i podsunem mu zapisan przeze mnie

kartk.

Ale to nic nie oznacza! odpar mnc papier w rku.

Nic, jeli si czyta od pocztku, ale prosz sprbowa od koca...

Nie zdyem wypowiedzie caego zdania, gdy profesor krzykn, a

raczej rykn dziko. Dozna jak gdyby olnienia. Twarz zmienia mu si niedo poznania.

Ach, przebiegy Saknussemmie! zawoa. A wic napisae swoje

zdanie wspak!

I rzuciwszy si na kartk papieru, wzrokiem zamglonym ze wzruszenia,

gosem drcym z przejcia, odczyta cay dokument od ostatniej do

pierwszej litery.

Brzmia on jak nastpuje:

In Sneffels Yoculis craterem kem delibat umbra Scartaris Julii intra calendas descende,

audas viator, et terrestre centrum attinges. Kod feci. Arne Saknussemm.

Co z tej kiepskiej aciny mona przetumaczy tak:

W Jokulu Sneffels zejd do krateru, ktry muska cie Skartarisa przed

kalendami lipcowymi, a dotrzesz, zuchway podrniku, a do rodka

Ziemi. Czego dokonaem. Arne Saknussemm.


24/204

Przeczytawszy to owiadczenie wuj podskoczy, jak gdyby dotkn

niechccy butelki lejdejskiej. Jego zapa, rado, szczere przekonanie o

prawdzie tych sw byy doprawdy godne podziwu. Chodzi tam i z

powrotem, apa si rkoma za gow, przestawia krzesa, ukada w stos

swoje ksiki, a nawet o dziwo! podrzuca w gr i chwyta w powietrzuswoje cenne geody. Tu paln pici, tam znw co poklepa. Wreszcie

nerwy jego uspokoiy si i opad na fotel jak czowiek wyczerpany zbyt

wielkim wyadowaniem energii.

Ktra to godzina? spyta po chwili milczenia.

Trzecia odpowiedziaem.

Na mier zapomniaem o obiedzie! Po prostu umieram z godu.

Siadajmy do stou. A potem...

Co potem?

Spakujesz moj walizk.

Co?! krzyknem.

I swoj! dorzuci nieubagany profesor wchodzc do jadalni.


25/204

Rozdzia VI

Na dwik tych sw dreszcz przeszed mi po plecach. Jednake

opanowaem si. Postanowiem nawet nadrabia min. Jedynie argumenty

naukowa mogy powstrzyma wuja, a na szczcie mona tu byo wysun

niejedn racj przemawiajc przeciwko moliwoci tego rodzaju podry.

Wyprawa do wntrza Ziemi! To po prostu szalestwo! Zachowujc jednak

moje wywody na odpowiedniejszy moment, zajem si na razie posikiem.Prno starabym si opisa zorzeczenia wuja na widok nienakrytego

stou. Po chwili wszystko si wyjanio. Marta odzyskaa wolno, pobiega

na targ i zawina si tak szybko, e za godzin gd nasz by zaspokojony.

Powrcia mi za to wiadomo, w jak powanej znalazem si sytuacji.

Podczas posiku wuj by w wesoym nastroju, wymykay mu si nawet

dowcipy charakterystyczne dla uczonych, na og niegrone. Po deserze

da mi znak, bym poszed z nim do gabinetu. Usuchaem go. Usiad przy

jednym kocu biurka, a ja przy drugim. Akselu rzek do agodnym tonem cakiem niegupi z ciebie

chopak. Oddae mi wielk przysug, w chwili gdy ju miaem da za

wygran. Bg raczy wiedzie, jak wielki bd bym popeni. Nigdy ci tego

nie zapomn, mj chopcze; podzielisz ze mn saw, ktr niechybnie

zdobdziemy.

No, jest w dobrym humorze pomylaem sobie i nadszed

odpowiedni moment, by t saw podda pod dyskusj.

Przede wszystkim mwi dalej wuj prosz ci usilnie o zachowanie

caej sprawy w najgbszej tajemnicy. Rozumiesz? Budz niema zawi w

wiecie uczonych, wielu spord nich pragnoby przedsiwzi tego

rodzaju wypraw, o ktrej dowiedz si dopiero po naszym powrocie.

Czy wuj przypuszcza, e znalazoby si a tylu miakw?

Bez wtpienia! Kt by si zastanawia, gdy chodzi o zdobycie takiego

rozgosu? Gdyby ten dokument by znany, caa armia geologw

podyaby ladami Arne Saknussemma.

Co do tego mam powane wtpliwoci. Skd moemy wiedzie, czy

dokument jest autentyczny?


26/204

Jak to! A ksika, w ktrej znalelimy go?!

No dobrze, przypumy nawet, e istotnie Saknussemm napisa tych

kilka wierszy. Ale czy z tego wynika, e naprawd odby t podr, i czy

stary pergamin nie zawiera zwykej mistyfikacji?

Nieomal aowaem, e wypowiedziaem to nieco ryzykowne swko;profesor zmarszczy swoje gste brwi i obawiaem si powanie, e

uniemoliwiem dalszy cig naszej rozmowy. Na szczcie obawy moje

okazay si ponne. Na ustach mego srogiego rozmwcy pojawi si jakby

cie umiechu.

Bdziemy mieli okazj to sprawdzi odpowiedzia.

Ach! zawoaem cokolwiek speszony. Nieche wuj pozwoli mi

przynajmniej wyuszczy wszystkie moje zastrzeenia co do tego dokumentu;

Mw, chopcze, nie krpuj si. Daj ci woln rk w wypowiadaniuswoich opinii. Teraz nie jeste ju moim siostrzecem, lecz koleg. No,

zaczynaj.

Przede wszystkim chciabym si dowiedzie, co to jest ten Jokul, ten

Sneffels i Skartaris? Nigdy o nich nie syszaem.

Nic atwiejszego. Wanie niedawno otrzymaem z Lipska map od

mego przyjaciela Petermanna; trzeba przyzna, e nadesza w sam por.

Signij no tam po trzeci atlas w drugiej przegrdce wielkiej biblioteki, seria

Z, pka numer cztery.Wstaem i dziki tym dokadnym wskazwkom szybko znalazem

potrzebny atlas. Wuj otworzy;go i owiadczy:

Oto jedna z najlepszych map Islandii: mapa Hendersona; zdaje si, e

znajdziemy tu rozwizanie wszystkich twoich wtpliwoci.

Pochyliem si nad map.

Spjrz na t wysp skadajc si z wulkanw rzek] profesor i

zwr uwag, e wszystkie nosz jedn nazw,; mianowicie Jokul. To

islandzkie sowo oznacza lodowiec, gdy pod t szerokoci geograficzn

wikszo erupcji toruje sobie drog poprzez warstwy lodu. Std nazwa

Jokul, stosowana do wszystkich wulkanw na wyspie.

Dobrze odpowiedziaem. A c to jest ten Sneffels? Miaem

nadziej, e na to pytanie nie bdzie odpowiedzi. Myliem si jednak. Wuj

udzieli mi dalszych wyjanie.

Zwr uwag na zachodnie wybrzee Islandii. Czy widzisz stolic

Reykjavik? Doskonale. Posuwaj si teraz w gr, wzdu niezliczonych

fiordw poszarpanego przez morze wybrzea, i zatrzymaj si nieco poniej

szedziesitego pitego stopnia szerokoci geograficznej. Co tam widzisz?


27/204

Rodzaj pwyspu przypominajcego ogryzion ko, zakoczon

olbrzymi rzepk.

Trafne porwnanie. A czy nic nie widzisz na tej rzepce?

Owszem, gr, ktra zdaje si wyrasta z morza.

To wanie Sneffels. Sneffels?

Tak jest gra wysoka na pi tysicy stp*, jedna z najwikszych na

wyspie i niewtpliwie najbardziej godna podziwu na caym wiecie, skoro

krater jej siga a do rodka kuli ziemskiej.

Ale to niemoliwe! zawoaem wzruszajc ramionami, oburzony

podobnym przypuszczeniem.

Niemoliwe?! odpar profesor Lidenbrock surowo. A dlaczeg to?

Bo ten krater jest z pewnoci zatarasowany law, rozpalonymiodamkami skalnymi i wobec tego...

A jeeli to krater nieczynny?

Nieczynny?

Tak. Obecnie na powierzchni kuli ziemskiej istnieje najwyej trzysta

czynnych wulkanw, natomiast nieczynnych jest o wiele wicej. Ot

Sneffels zalicza si do tych ostatnich i w czasach historycznych wybuchn

tylko raz jeden w 1229 roku; od tej pory pomruki jego cichy stopniowo i

Sneffels naley teraz do wulkanw wygasych.Wobec tych kategorycznych twierdze nie miaem absolutnie nic do

powiedzenia, poruszyem wic inne niejasne punkty dokumentu.

Co oznacza sowo Skartaris? zapytaem. I co z tym maj

wsplnego kalendy lipcowe?

Wuj zastanawia si jaki czas. Przez chwil udziem si nadziej, lecz

rozwiaa si szybko, gdy profesor odpowiedzia mi niebawem tymi sowy:

To, co tobie wydaje si niezrozumiae, dla mnie jest zupenie jasne.

Jeszcze jeden dowd, ile Saknussemm woy w te spraw stara i

pomysowoci, aby jak najdokadniej okreli swoje odkrycie. Sneffels ma

kilka kraterw, naleao wic wskaza, ktry spord nich prowadzi do

wntrza Ziemi. Jak sobie z tym poradzi uczony islandzki? Zauway, e

kiedy zbliaj si kalendy lipcowe, to jest w kocu czerwca, jeden z

wierzchokw gry, mianowicie Skartaris, rzuca cie sigajcy a do

otworu owego krateru, i zanotowa ten fakt w swoim dokumencie. Czy

mg udzieli lepszej wskazwki i czy bdziemy potrzebowali waha si w

wyborze drogi, kiedy osigniemy szczyt Sneffelsa?

* Mowa tu o stopie bdcej dawn francusk miar dugoci; liczya ona okoo 32 cm.


28/204

Stanowczo, wuj mia gotow odpowied na wszystko. Przekonaem si,

e nie mona zbi go z tropu, jeli chodzi o stary dokument. Przestaem

wic nagabywa go na ten temat, a poniewa naleao przekona go za

wszelk cen, przeszedem do obiekcji naukowych, w moim pojciu o wiele

waniejszych. C, musz przyzna, e owiadczenie Saknussemma jest jasne i nie

budzi adnych wtpliwoci. Zgadzam si nawet, e dokument sprawia

wraenie autentycznego. Ten uczony zszed w gb Sneffelsa, widzia na

wasne oczy cie Skartarisa, muskajcy brzegi krateru przed kalendami

lipcowymi, dowiedzia si z legend swojej epoki, e ten krater siga a do

rodka! Ziemi; ale nie uwierz, by Saknussemm tam dotar, by

przedsiwzi tak podr i powrci z niej szczliwie nie uwierz w to,

nie, po stokro nie! A to z jakiego powodu? spyta wuj drwicym tonem.

Wszystkie teorie naukowe wykazuj, e podobna wyprawa jest

niemoliwa.

Wszystkie teorie, powiadasz? odrzek profesor z udan

dobrodusznoci. Ach, szkaradne teorie! Jake nam bd przeszkadza!

Widziaem doskonale, e pokpiwa sobie ze mnie, jednake nie dawaem

za wygran.

Tak, powszechnie wiadomo, i ciepo wzrasta mniej wicej o jedenstopie na kade siedemdziesit stp liczonych w gb skorupy ziemskiej.

Ot jeli przyjmiemy, e ten stosunek jest stay oraz e promie ziemski

liczy mniej wicej tysic piset mil*, temperatura wewntrz Ziemi

powinna wynosi dwa miliony stopni. Materie znajdujce si w jej wntrzu

s w stanie lotnym, maj posta rozpalonych gazw, gdy takie metale,

jak zoto, platyna, a nawet najtwardsze skay, nie wytrzymuj podobnej

temperatury. Wobec tego mam chyba prawo zapyta, czy mona zapuci

si do owej strefy!

Sowem, przeraa ci gorco?

Oczywicie. Gdybymy osignli gboko zaledwie dziesiciu mil,

doszlibymy do kraca skorupy ziemskiej, jako e temperatura przewysza

tam tysic trzysta stopni.

I masz stracha, czy si nie roztopisz?

To ju pozostawiam wujowi do rozstrzygnicia odpowiedziaem ze

zoci.

Pozwl teraz, e ja si wypowiem odpar profesor Lidenbrock

* Mila - uywana dawniej we Francji miara dugoci rwna 4 km.


29/204

przybierajc godn min. Ani ty, ani nikt inny na wiecie nie wie

dokadnie, co si dzieje we wntrzu kuli ziemskiej, zwaywszy, e znamy

zaledwie jedn dwunastotysiczn cz jej promienia; poza tym nauka

nieustannie si doskonali i kada nowa teoria obala star. Czy nie

twierdzono a do czasw Fouriera, e temperatura przestrzenimidzyplanetarnych stopniowo maleje, a tymczasem dzisiaj wiadomo, e

najnisza temperatura stref eteru nie przekracza czterdziestu czy

pidziesiciu stopni poniej zera*? A moe jest podobnie, jeli chodzi o

wewntrzn temperatur Ziemi? Dlaczego na pewnej gbokoci nie

miaaby osign nieprzekraczalnej granicy, zamiast wzrasta a do

punktu topliwoci trudno topliwych mineraw? Poniewa wuj operowa

hipotezami, nie mogem oponowa.

Poza tym powani uczeni, midzy innymi Poisson, udowodnili, igdyby we wntrzu Ziemi temperatura wynosia dwa miliony stopni,

rozarzone gazy powstae ze stopionych materii osignyby tak

prno, e skorupa ziemska nie mogaby im si oprze i pkaby jak

ciany kota pod naporem pary.

To jest osobisty pogld Poissona, i nic ponadto.

Zgoda, ale tego samego zdania s take inni wybitni geolodzy.

Och, za pomoc cyfr mona udowodni wszystko, co si ywnie

podoba! A czy to samo odwayby si powiedzie o faktach? Czy nie jest

rzecz absolutnie pewn, e od czasu, jak istnieje wiat, liczba wulkanw

znacznie si zmniejszya, a zatem jeeli istnieje wysoka temperatura

wewntrz Ziemi, naley chyba wycign z tego suszny wniosek, i

temperatura owa stopniowo si obnia.

Jeeli wuj zacznie zapuszcza si w sfer hipotez, nie mam zamiaru

prowadzi dalej tej dyskusji.

Chc tylko doda, e opini moj podzielaj ludzie bardzo w tej

dziedzinie kompetentni. Czy pamitasz, jak odwiedzi ranie kiedy sawny

chemik angielski Humphry Davy?

Niestety nie! Nie byo mnie wtedy na wiecie.

Ot Humphry Davy odwiedzi mnie bdc przejazdem w Hamburgu.

Poza innymi problemami rozpatrywalimy hipotez dotyczc pynnoci

jdra Ziemi. Obaj bylimy zgodni cc do tego, e jdro to nie jest pynne, a

to z powodu, na ktry nauka nie potrafia dotychczas znale odpowiedzi.

A jaki jest ten powd? zapytaem zdziwiony.

* Obecnie wiadomo, e temperatura ta wynosi -290.


30/204

Ot ta pynna masa podlegaaby, podobnie jak oceany, przyciganiu

Ksiyca, a zatem dwa razy dziennie wystpowaoby zjawisko przypywu i

odpywu, ktre podnoszc skorup ziemsk powodowaoby periodyczne

trzsienia ziemi.

Jednake nie ulega wtpliwoci, e powierzchnia kuli ziemskiejpodlegaa dziaaniu wysokiej temperatury, i naley; przypuszcza, e

skorupa ostyga wczeniej, gdy tymczasem ciepo schronio si do rodka.

Mylny pogld odpowiedzia wuj. Ziemia rozgrzaa si po prostu

przez spalanie si jej powierzchni. Powierzchnia ta za skadaa si z

wielkiej iloci takich metali, jak potas i sd, posiadajcych t waciwo,

e rozkadaj si wydzielajc ciepo przy zetkniciu z wod; stao si tak,

gdy pary atmosferyczne spady w postaci deszczu na ziemi i stopniowo

w miar jak wody dostaway si do szczelin skorupy ziemskiej powodoway nowe poary wraz z wybuchami i erupcjami. Std wielka ilo

wulkanw w okresie powstawania wiata.

To bardzo ciekawa hipoteza! zawoaem mimo woli.

I ktr Humphry Davy unaoczni mi tu, na miejscu, za pomoc bardzo

prostego dowiadczenia. Sporzdzi kul, gwnie z tych metali, o ktrych

przed chwil wspomniaem, kul wyobraajc nasz glob; gdy

spryskiwalimy j pyem wodnym, powierzchnia jej utleniaa si i

wybrzuszaa tworzc grk, na ktrej szczycie otwiera si krater;nastpowaa erupcja i caa kula tak si rozgrzewaa, e nie sposb byo

utrzyma jej w rku.

Pod wpywem argumentw profesora zaczynaem si waha; zreszt

posugiwa si nimi z waciw sobie pasj i entuzjazmem.

Jak widzisz, Akselu, geolodzy wysuwali rne hipotezy dotyczce jdra

Ziemi. W kadym razie wewntrzne jej ciepo nie jest bynajmniej spraw

przesdzon; moim zdaniem to ciepo nie istnieje, nie moe istnie!

Zreszt zobaczymy i podobnie jak Arne Saknussemm bdziemy wiedzieli,

czego si trzyma, jeli chodzi o to wane zagadnienie.

Tak jest odpowiedziaem czujc, e i mnie si udziela entuzjazm

wuja. Tak, zobaczymy, jeli tam w ogle mona co zobaczy.

A dlaczeg by nie? Czy nie moemy liczy na jakie zjawiska

elektryczne, ktre nam uycz wiata, a nawet i na atmosfer?

Rzeczywicie! odrzekem. Tak, waciwie to jest zupenie moliwe.

To jest zupenie pewne! odpar wuj z triumfem. Ale pamitaj, ani

sowa o tym wszystkim! Zachowaj absolutne milczenie, aby nikomu nie

przyszo na myl ubiec nas w odkryciu wntrza Ziemi.


31/204

Rozdzia VII

Tak zakoczya si owa pamitna dyskusja. Byem ni rozgorczkowany

do najwyszego stopnia. Wyszedem z gabinetu wuja jak bdny, tote idc

ulicami Hamburga odczuwaem brak powietrza i nie mogem wrci do

rwnowagi; zawdrowaem a nad wybrzee Elby, w pobliu promu

parowego, ktry czy miasto ze stacj kolei elaznej.

Czy argumenty profesora Lidenbrocka zdoay mnie przekona? A moeulegem tylko jego przewadze? Czy miaem traktowa powanie zamiar

udania si do wntrza kuli ziemskiej? Czy wysuchaem bezsensownych

docieka szaleca, czy te wywodw naukowych geniusza? Gdzie koczya

si prawda, a gdzie zaczynay manowce?

Wahaem si midzy tysicem sprzecznych hipotez, nie mogc

zdecydowa si na adn.

A przecie nie ulegao wtpliwoci, e profesor zdoa mnie przekona,

aczkolwiek entuzjazm mj zaczyna sabn; wolabym wyjechaniezwocznie, nie czekajc, a zd si opamita. Tak, teraz nie

zabrakoby mi odwagi, aby wybra si w drog.

Trzeba przyzna, e ju w godzin pniej ochonem cakowicie z

zapau; doznaem nerwowego odprenia i z przepastnych otchani Ziemi

wydostaem si na jej powierzchni.

To absurd! zawoaem. Nie ma w tym krzty sensu! Rozsdnemu

czowiekowi nie powinno si robi podobnych propozycji! To wszystko mi

si przywidziao. le spaem i przyni mi si okropny sen.

Tymczasem idc wzdu brzegw Elby, okryem miasto. Minwszy

port dotarem a do drogi prowadzcej do Altony. Szedem jakby wiedziony

przeczuciem i to przeczucie nie omylio mnie; niebawem ujrzaem moj

ma Gret, ktra dzielnie, lekkim krokiem, maszerowaa pieszo do

Hamburga.

Gretko! zawoaem ju z daleka.

Dziewczyna stana jak wryta, zaskoczona zapewne, e kto woa j po

imieniu na drodze. Jeszcze kilka krokw i znalazem si przy niej.

Aksel! wykrzykna zdumiona. Ach, wyszede na moje spotkanie!


32/204

To bardzo adnie z twojej strony.

Lecz rzuciwszy na mnie okiem, Greta natychmiast zauwaya niezwyky

wyraz mojej twarzy.

Co ci jest? spytaa podajc mi rk.

Ach, gdyby ty wiedziaa! wykrzyknem.W cigu paru sekund, w krtkich sowach zaznajomiem j z sytuacj.

Przez chwil zachowaa milczenie. Nie wiem, czy serce jej podobnie jak

moje bio przypieszonym rytmem; w kadym razie jej do nie draa w

mojej doni. Przeszlimy ze sto krokw w milczeniu.

Akselu! powiedziaa wreszcie.

Co, moja najdrosza?

To bdzie pikna podro.

Drgnem na dwik tych sw. Tak, Akselu, podr godna siostrzeca uczonego. Mczyzna powinien

wsawi si jakim wielkim czynem.

Jak to, Greto? Nie chcesz mnie powstrzyma od takiej wyprawy?

Nie, drogi Akselu, i sama chtnie towarzyszyabym twemu wujowi i

tobie. Ale obawiam si, e jako saba dziewczyna mogabym wam tylko

przysporzy kopotu.

Mwisz to powanie?

Oczywicie.Ach, serca kobiece! Jake was trudno zrozumie! Czy to kobiety, czy

mode dziewczta wszystkie s jednoczenie najbardziej niemiae spord

istot ziemskich i obdarzone najwiksz odwag. Kiedy w gr wchodzi

kobieta, wszelkie rozumowanie zawodzi. Jak to? To dziecko zachcao mnie

do wzicia udziau w ekspedycji! To dziewcztko nie baoby si samo

zaryzykowa podobnej przygody! Namawiaa mnie do tego mnie, ktrego

darzya mioci!

Byem zbity z tropu, a w dodatku co tu ukrywa! zawstydzony.

Gretko podjem zobaczymy, czy jutro nie zmienisz zdania.

Jutro powiem to samo, Akselu.

Trzymajc si za rce, szlimy dalej, pogreni w gbokim milczeniu.

Czuem si wyczerpany przeyciami tego niezwykego dnia.

Waciwie do kalend lipcowych jest jeszcze daleko pomylaem sobie

i do tego czasu zajdzie niejedno wydarzenie, ktre moe uleczy wuja z

jego manii podrowania pod Ziemi.

Doszlimy do domku przy Knigsstrasse, gdy ju zapada noc. Sdziem,

e panuje u nas zwyky o tej porze spokj, e wuj swoim zwyczajem


33/204

ley ju w ku, a zacna Marta koczy z miotek w rku wieczorny obrzd

okurzania mebli w jadalni.

Ale nie wziem pod uwag wrodzonej niecierpliwoci profesora.

Zastaem go, jak krzycza i miota si pord gromady tragarzy

wyadowujcych jakie rzeczy w alei; stara suca kompletnie straciagow.

Chode tu, Akselu; popiesz si, nieszczniku! woa wuj ju z

daleka. Przecie twoja walizka dotd nie zapakowana, moje papiery nie

uporzdkowane, nie mog znale klucza od torby podrnej i dotychczas

nie przysano mi getrw!

Oniemiaem ze zdumienia. Z trudem zdoaem wykrztusi kilka sw:

Jak to? Ju wyjedamy?

Tak, nieszczsny chopcze, a ty sobie spacerujesz, zamiast by tutajna miejscu.

A wic wyjedamy? powtrzyem sabym gosem.

Tak jest, pojutrze skoro wit.

Nie mogem spokojnie tego sucha i uciekem do swego pokoiku. Nie

ulegao wtpliwoci, e wuj powici cae popoudnie na sprowadzenie

niektrych potrzebnych przedmiotw oraz sprztu podrnego; caa aleja

bya zawalona sznurowymi drabinkami, pochodniami, manierkami,

elaznymi klamrami, kilofami, okutymi laskami, motykami starczyobytego na obadowanie co najmniej dziesiciu mczyzn.

Spdziem koszmarn noc. Nazajutrz wczesnym rankiem usyszaem

czyje woanie. Postanowiem nie otwiera drzwi. Ale nie sposb byo

oprze si sodkiemu gosowi, ktry powtarza mikko:

Akselu, kochany Akselu!

Wyszedem z pokoju. Sdziem, e moja zmieniona twarz, blado,

zaczerwienione od bezsennoci oczy sprawi wraenie na Grecie i wpyn

na zmian jej pogldw.

Widz, e czujesz si lepiej i e uspokoie si przez noc, drogi Akselu

zauwaya.

Uspokoiem si?! krzyknem.

Popdziem do lustra. Rzeczywicie wygldaem o wiele lepiej, ni sobie

wyobraaem. To byo niesychane!

Wiesz, Akselu, rozmawiaam dugo z moim opiekunem rzeka Greta.

To miay uczony, czowiek wielkiej odwagi i pamitaj, e ta sama krew

pynie w twoich yach. Opowiedzia mi o swoich projektach, o swoich

nadziejach, dlaczego i jakim sposobem spodziewa si osign cel. Nie


34/204

wtpi, e tego dokona. Ach, jaka to pikna rzecz powica si dla

nauki! Jaka sawa czeka pana Lidenbrocka, sawa, ktra okryje i jego

towarzysza! Po powrocie, Akselu, bdziesz prawdziwym mczyzn,

rwnym mu pod kadym wzgldem. Bdziesz mg wypowiada si

swobodnie, dziaa, bdziesz mg...Greta nie dokoczya zdania i zarumienia si. Sowa jej podniosy mnie

na duchu. Ale mimo wszystko nie mogem uwierzy w tak rychy wyjazd.

Poszedem wraz z Greta do gabinetu profesora.

Wuju spytaem a wic wyjedamy nieodwoalnie?

Jak to! Jeszcze w to wtpisz?

Nie odparem nie chcc mu si sprzeciwia. Pytam tylko, dlaczego

taki popiech?

Chodzi mi o czas! O czas, ktry ucieka z nieubagan szybkoci! Przecie mamy dopiero 26 maja i a do koca czerwca...

Suchaj no, ignorancie! Czy ty sobie wyobraasz, e taki atwo jest

dojecha do Islandii? Gdyby nie uciek std jak szalony, bybym ci zabra

do kopenhaskiego biura podry; Liffender i Spka i przekonaby si, e

midzy Kopenhag a Reykjavikiem kursuje tylko jeden statek.

No i co z tego?

Gdybymy czekali do 22 czerwca, przyjechalibymy za pno i nie

zobaczylibymy, jak cie Skartarisa muska krater Sneffelsa; trzeba zatemjak najszybciej dosta si do Kopenhagi i wyszuka tam jak komunikacj

okrtow. Id i spakuj swoj walizk.

Nie miaem na to nic do powiedzenia. Udaem si do swego pokoju na

gr, a Greta posza ze mn. Podja si zapakowa moje rzeczy do maej

walizki. Nie przejmowaa si wcale t podr, jakby to chodzio o

przejadk do Lubeki czy Helgolandu. Mae jej rczki krztay si bez

zbytniego popiechu; rozmawiaa ze mn spokojnie, przytaczaa wszelkie

motywy przemawiajce za powodzeniem ekspedycji. Bya czarujca, a

jednoczenie czuem, e wzbiera we mnie wielka zo przeciwko niej.

Chwilami miaem ochot wybuchn, lecz nie zwracaa na to najmniejszej

uwagi, w dalszym cigu wykonujc systematycznie i spokojnie swoj

prac. Wreszcie walizka bya gotowa. Zszedem na parter.

Przez cay dzie co chwila wchodzili i wychodzili liczni dostawcy

precyzyjnych instrumentw, broni, aparatw elektrycznych. Biedna Marta

do reszty stracia gow.

Czy pan profesor zwariowa? spytaa mnie.

Kiwnem potakujco gow.


35/204

I zabiera pana ze sob? Powtrzyem poprzedni gest. A dokd?

Wskazaem palcem na ziemi.

Do piwnicy?! zawoaa stara suca.

Nie odpowiedziaem. Jeszcze gbiej.

Nadszed wieczr. Straciem rachub czasu. No, do jutra powiedzia wuj. Wyjedamy punktualnie o szstej

rano.

O dziewitej rzuciem si jak koda na ko. W nocy znw opanowa

mnie lk.

Przez cay czas niy mi si przepastne gbie. Majaczyem jak w

gorczce. ciskaa mnie elazna rka profesora, kto mnie cign, wtrca

w bezdenn otcha, grzzem w niej! Spadaem w potworne czelucie z

wzrastajc szybkoci. ycie moje byo jednym nieprzerwanym spadaniem.Obudziem si o pitej rano kompletnie rozbity, wyczerpany nerwowo.

Zszedem do jadalni.

Wuj siedzia ju przy stole i opycha si w nieprzyzwoity sposb.

Przygldaem mu si z obrzydzeniem. Lecz zastaem tu te Gret, nie

powiedziaem wic ani sowa. Nie mogem nic przekn.

O wp do szstej na ulicy rozleg si turkot. Zajecha wielki powz, by

zabra nas na stacj kolejow, do Altony. Niebawem zaadowany by

pakunkami wuja. A twoja walizka? spyta.

Gotowa powiedziaem omdlewajcym gosem.

Znie j jak najszybciej, bo spnimy si na pocig. Dalsza walka z

losem wydaa mi si daremna. Udaem si do swego pokoju na gr i

spuciem walizk po schodach, pdzc w lad za ni. Tymczasem wuj

oddawa wanie uroczycie w rce Grety ster rzdw domowych. Moja

najmilsza jak zwykle zachowywaa si spokojnie. Ucaowaa swojego

opiekuna lecz gdy musna ustami mj policzek, nie moga powstrzyma

si od ez.

Gretko! zawoaem.

Jed, drogi Akselu, jed powiedziaa. Opuszczasz narzeczon, ale

po twoim powrocie zostan na pewno twoj on.

Przytuliem Gret do siebie, po czym zajem miejsce w po wozie.

Marta i moda dziewczyna przesay nam z progu ostatnie poegnanie i

para koni, przynaglona pogwizdywaniem wonicy, ruszya z kopyta drog

ku Altonie.


36/204

Rozdzia VIII

W Altonie, ktra jest niemal przedmieciem Hamburga, rozpoczyna si

kiloska linia kolei elaznej; mielimy ni dojecha na wybrzee Betu, a w

niecae dwadziecia minut znale si na terytorium Holsztynu.

O wp do sidmej powz zatrzyma si przed stacj; pokany sprzt

podrny i liczne pakunki wuja zostay wyadowane, przetransportowane,

zwaone, ponumerowane, wsunite do wagonu bagaowego i o godziniesidmej siedzielimy ju naprzeciw siebie w przedziale. Rozleg si syk

pary, lokomotywa ruszya. Podr nasza rozpocza si.

Czy pogodziem si z losem? Jeszcze nie, lecz rzekie powietrze

poranne, fragmenty krajobrazu zmieniajcego si szybko dziki biegowi

pocigu wszystko to odrywao mnie od mego wielkiego strapienia.

Natomiast jeli chodzi o niecierpliwego profesora, myl jego

wyprzedzaa zapewne pocig, w jego mniemaniu idcy zbyt wolno. Bylimy

sami w przedziale, ale siedzielimy w milczeniu. Wuj sprawdza zdrobiazgow dokadnoci zawarto swoich kieszeni i torby podrnej.

Zauwayem, e o niczym nie zapomnia, e mia wszystkie dokumenty

potrzebne do zrealizowania jego projektw, midzy innymi starannie

zoony arkusz papieru z nagwkiem kancelarii konsulatu duskiego w

Hamburgu, podpisany przez konsula, osobistego przyjaciela profesora. To

miao nam uatwi otrzymanie w Kopenhadze listw polecajcych do

gubernatora Islandii.

Dostrzegem take sawetny dokument przechowywany z pietyzmem w

sekretnej przegrdce portfelu. Przeklem go z caego serca i zaczem z

powrotem obserwowa mijane okolice. Jak okiem sign, cigny si

rwniny, mao atrakcyjne, monotonne, zamulone i do urodzajne, sowem

kraina wybitnie nadajca si do zakadania torw, sprzyjajca liniom

prostym, tak mile widzianym przez towarzystwa budowy kolei elaznych.

Lecz ten jednostajny krajobraz nie zdy mnie znuy, jako e w trzy

godziny po odjedzie pocig stan w Kilonii, o kilka krokw od morza.

Nasze bagae zostay nadane wprost do Kopenhagi i nie

potrzebowalimy troszczy si o nie. Jednake gdy transportowano rzeczy


37/204

na statek, profesor ledzi je niespokojnym okiem, dopki nie znikny w

gbi adowni.

Wuj w popiechu tak wietnie obliczy godziny pocze kolejowych i

okrtowych, e stracilimy na prno cay dzie. Parowiec Ellenora mia

podnie kotwic dopiero pnym wieczorem. Te dziewi godzinpopdliwy podrny spdzi w gorczkowym podnieceniu, przez cay czas

klnc na czym wiat stoi dyrekcje linii okrtowych i kolejowych oraz rzdy

tolerujce podobny baagan. Musiaem mu wtrowa, gdy wzi w obroty

kapitana Ellenory i chcia go zmusi, by niezwocznie kaza rozpala pod

kotami. Ale kapitan posa, profesora do wszystkich diabw.

Jednak w Kilonii jak wszdzie kady dzie ma swj koniec. I tak

spacerujc po zieleniejcych brzegach zatoki, w gbi ktrej wznosio si

miasteczko, przemierzajc gste lasy nadajce mu wygld gniazdaukrytego wrd gazi, podziwiajc wille, z ktrych kada ma wasny

budyneczek kpielowy, przechadzajc si i klnc na przemian

doczekalimy si wreszcie dziesitej wieczr.

Kby dymu z Ellenory snuy si po niebie, a pokad dygota od

wibrowania kota; na statku przydzielono nam dwie koje, umieszczone

jedna nad drug w jedynej znajdujcej si tu kajucie.

Kwadrans po dziesitej podniesiono kotwic i parowiec zacz pru

szybko ciemne wody Wielkiego Betu.Noc bya bardzo ciemna, wia pomylny wiatr, morze byo wzburzone;

od strony wybrzea migno w mroku kilka wiate, pniej latarnia morska

zabysa gdzie ponad falami o co mi utkwio w pamici z tej pierwszej

morskiej podry.

O godzinie sidmej rano zeszlimy na ld w Korsor, maa miecinie

pooonej na zachodnim wybrzeu Zelandii. Tu przesiedlimy si na pocig,

ktry powiz nas poprzez krain rw nie pask jak Holsztyn.

Trzy godziny jazdy kolej dzieliy nas od stolicy Danii. Wuj nie zmruy

oka przez ca noc, a teraz tak si niecierpliwi, i miao si wraenie, e

popycha wagon nogami.

Wreszcie dostrzeg wski pas morza.

Sund! zawoa.

Po lewej stronie wida byo olbrzymi budowl przypominajc szpital.

Zakad dla umysowo chorych wyjani jeden z naszych towarzyszy

podry.

To jest przybytek, gdzie powinnimy zakoczy ywot pomylaem

sobie. I chocia wydaje si bardzo duy, jest jeszcze za may, aby


38/204

pomieci cae szalestwo profesora Lidenbrocka.

Wreszcie o dziesitej rano zajechalimy do Kopenhagi, bagae

zaadowano do powozu i udalimy si do hotelu Feniks na Bred-Gade.

Stacja kolejowa ley poza miastem i stracilimy na jazd p godziny. Wuj

ogarn si nieco i zaraz wyszed wraz ze mn na miasto. Wprawdzieportier hotelowy mwi po angielsku i po niemiecku, lecz profesor, jako

poliglota, zagadn go po dusku i portier poinformowa go w tym jzyku,

gdzie znajduje si Muzeum Zabytkw Pnocy.

Dyrektorem tej ze wszech miar ciekawej instytucji gdzie zgromadzono

rne cuda, takie jak stara kamienna bro, puchary, klejnoty, dziki

ktrym mona odtworzy histori kraju by profesor Thomson, uczony,

przyjaciel konsula duskiego w Hamburgu. Wuj mia do niego gorcy list

polecajcy. Na og uczeni niechtnie widz u siebie innych uczonych. Alew tym wypadku byo zupenie inaczej. Pan Thomson, czowiek niesychanie

uczynny, zgotowa serdeczne przyjcie profesorowi Lidenbrockowi, a nawet

jego siostrzecowi. Nie potrzebuj chyba nadmienia, e nie ujawnilimy

swego sekretu zacnemu dyrektorowi Muzeum. Chcielimy po prostu

zwiedzi Islandi w charakterze zwykych turystw.

Pan Thomson wyrazi gotowo udzielenia nam wszelkiej pomocy, po

czym obeszlimy cae nadbrzee w poszukiwaniu odpowiedniego statku.

Liczyem na to, e rodki transportowe zawiod, lecz nadzieje mojespezy na niczym. Maa duska goeleta Walkiria miaa podnie kotwic

2 czerwca i wzi kurs na Reykjavik. Akurat kapitan Bjarne znajdowa si

na statku; przyszy jego pasaer, profesor Lidenbrock, w przystpie radoci

omal nie zmiady mu doni przy powitaniu. Poczciwy wilk morski by

cokolwiek zdziwiony podobn wylewnoci. Rejs do Islandii uwaa za rzecz

najzwyklejsz w wiecie, lec w zakresie jego obowizkw. Wykorzysta

jednak entuzjazm wuja i kaza nam zapaci podwjn naleno za

przejazd. Ale nie przywizywalimy do tego adnej wagi.

Przyjdcie tu we wtorek o sidmej rano rzek kapitan Bjarne po

zainkasowaniu pokanej sumy w brzczcej monecie.

Podzikowawszy panu Thomsonowi za yczliw opiek, powrcilimy do

hotelu Feniks.

Wszystko ukada si dobrze, bardzo dobrze! powtarza wuj. C za

szczliwy traf, e znalelimy ten statek, i to gotowy do drogi! A teraz

zjedzmy niadanie i chodmy zwiedzi miasto.

Udalimy si na niesymetryczny plac Kongens-Nye-Torw, gdzie stoj

dwa wycelowane, lecz niegrone dziaa, ktre w nikim nie wzbudzaj


39/204

strachu. W pobliu, pod numerem pitym, miecia si francuska

restauracja prowadzona przez kuchmistrza, niejakiego Vincent. Ceny byy

umiarkowane, najedlimy si wic do syta, pacc cztery marki od osoby.

Potem z dziecicym zachwytem obiegem cae miasto, a wuj biernie

poddawa si mojej woli. Zreszt nie widzia nic dokoa siebie: ani paacukrlewskiego, ani piknego mostu z siedemnastego wieku przerzuconego

przez kana naprzeciwko Muzeum, ani wielkich wiatrakw na waach,

ktrych szerokie miga pczniay jak agle na morskim wietrze.

Jakie urocze spacery robilibymy tutaj z moj cudn Gret!

Powdrowalibymy i w stron portu, gdzie drzemi spokojnie

dwupokadowe statki i fregaty, i na szmaragdowe brzegi cieniny, i przez

cieniste kpy drzew kryjcych cytadel, ktrej dziaa wycigaj czarniawe

paszcze midzy gaziami bzw i wierzb.Niestety, moja biedna Greta bya daleko i miaem sab nadziej, e j

kiedykolwiek zobacz!

Aczkolwiek wuj nie dostrzeg ani jednego z tych uroczych zaktkw,

uderzy go jednak widok pewnej dzwonnicy pooone na wyspie Amak,

ktra stanowi poudniowo-zachodni dzielnic Kopenhagi.

Wuj poleci mi skierowa kroki w t stron, wsiedlimy na stateczek

parowy obsugujcy kanay i po chwili dobilimy do nadbrzea Dock-Yard.

Minlimy kilka wskich uliczek, gdzie winiowie w to-szarych,pasiastych spodniach pracowali pod okiem dozorcy uzbrojonego w kij, i

doszlimy do Vor-Frelsers-Kirk. Nie by to koci specjalnie godny uwagi,

lecz jego strzelista dzwonnica zainteresowaa profesora, gdy poczwszy

od tarasu wiey wiy si wok iglicy zewntrzne schody, a ich spirale piy

si hen, wysoko ku niebu.

No, chodmy na gr rzek wuj.

A jeeli dostaniemy zawrotu gowy? spytaem.

To wietnie! Musimy si do tego przyzwyczai.

Ale...

Chod, mwi ci! Nie tramy czasu.

Chcc nie chcc musiaem usucha. Odwierny, mieszkajcy po drugiej

stronie ulicy, wrczy nam klucz i rozpocza si wspinaczka. Wuj szed

pierwszy wawym krokiem. Postpowaem za nim z dreniem serca, jako

e byem niebywale skonny do zawrotw gowy. Nie mogem pochwali si

ani miaoci ora, ani wytrzymaoci jego nerww.

Wszystko szo dobrze, pki bylimy uwizieni na krtych schodach

wewntrz wiey; lecz gdy pokonalimy sto pidziesit stopni, wiee


40/204

powietrze owiono mi twarz dotarlimy do tarasu dzwonnicy. Tu

zaczynay si schody zewntrzne, zabezpieczone delikatn porcz, a

stopnie, coraz wsze, piy si jak gdyby w nieskoczono.

Za nic tam nie wejd! krzyknem.

Czyby by tchrzem podszyty? Wa natychmiast! rozkazanieubagany profesor.

Rad nierad, musiaem i za nim, trzymajc si kurczowo schodw.

Odurzao mnie wiee powietrze, czuem, jak dzwonnica chwieje si pod

naporem wiatru, nogi uginay si pode mn; niebawem posuwaem si na

kolanach, a potem na brzuchu, przymykaem oczy odczuwajc straszliwy

lk przestrzeni.

Wreszcie przy pomocy wuja, ktry cign mnie za konierz, dowlokem

si do kuli wieczcej szczyt. Patrz rzek do mnie patrz miao! Trzeba oswaja si z przepaci.

Musiaem otworzy oczy. Ujrzaem wrd cielcych si dymw

spaszczone domy, jakby przygniecione na skutek jakiej katastrofy. Nad

moj gow suny rozwichrzone oboki, ktre dziki zudzeniu optycznemu

wydaway si nieruchome, gdy tymczasem dzwonnica wraz z kul i ze mn

pdzia gdzie z fantastyczn szybkoci. Z jednej strony cigny si w

oddali zieleniejce bonia, z drugiej w snopach promieni poyskiwao

morze. Przy cyplu Helsingorn rozciga si Sund upstrzony biaymi aglaminiby skrzydami mew, a w oparach mgy na wschodzie migotay ledwo

zarysowane wybrzea Szwecji. Cay ten bezkres wirowa mi przed oczami.

Niemniej musiaem wsta, trzyma si prosto i patrze. Pierwsza taka

lekcja trwaa godzin. Gdy wreszcie pozwolono mi zej i dotknem stop

staego gruntu, byem formalnie rozbity.

Jutro powtrzymy to znowu oznajmi profesor. Istotnie, w cigu piciu dni

ponawialimy karkoomne wiczenie i, rad nierad, poczyniem widoczne

postpy w sztuce podniebnych kontemplacji.


41/204

Rozdzia IX

Nadesza chwila odjazdu. W przeddzie uprzejmy pan Thomson wrczy

wujowi listy polecajce nas usilnie baronowi Trampe, gubernatorowi

Islandii, wielebnemu Picturssonowi, koadiutorowi biskupa, oraz panu

Finsenowi, burmistrzowi Reykjaviku. W dowd wdzicznoci wuj serdecznie

ucisn mu donie. 2 czerwca o godzinie szstej rano nasze cenne bagae

zaadowano na pokad Walkirii. Kapitan zaprowadzi nas do kajut, dowskich, umieszczonych na rufie.

Czy wiatr mamy pomylny? spyta wuj.

Doskonay odpar kapitan Bjarne. Poudniowo-wschodni.

Wyruszymy z Sundu na penych aglach.

W kilka minut pniej goeleta, gotowa do drogi, pod rozwinitym

przednikiem, skonikiem, aglem gniezdnym i bramslem, wypyna na

cienin. Po godzinie stolica Danii jakby zapada gdzie w odlege fale, a

Walkiria pyna wzdu wybrzey Elsynoru. W tym nastroju ducha, wjakim si znajdowaem, spodziewaem si ujrze widmo Hamleta bdzce

na legendarnych murach.

Wzniosy szalecze! mylaem sobie. Zapewne pochwaliby nasz

czyn, by moe wybraby si wraz z nami, aeby we wntrzu Ziemi

szuka leku na trapice ci wiecznie zwtpienie.

Lecz nikt nie ukaza si na starych blankach, zreszt zamek jest

znacznie pniejszy od bohaterskiego duskiego ksicia. Obecnie suy za

okaza siedzib dla odwiernego cieniny Sundu, przez ktr przepywa

rocznie tysice okrtw pod przernymi banderami. Wkrtce zamek

Kronborg znik wrd mgy podobnie jak wiea Helsingborg, wznoszca si

na wybrzeu szwedzkim, goeleta za przechylia si lekko w podmuchach

wiatru wiejcego od Kattegatu.

Walkiria bya wyprbowanym aglowcem, ale nigdy nie mona

cakowicie polega na tego rodzaju statkach. Goeleta wioza do Reykjaviku

wgiel, artykuy gospodarcze, wyroby garncarskie, odzie wenian oraz

adunek pszenicy; piciu czonkw zaogi sami Duczycy wystarczao do

obsugi statku.


42/204

Jak dugo potrwa podr? zapyta wuj kapitana.

Okoo dziesiciu dni odpowiedzia o ile nie przeszkodzi nam

wichura z pnocnego zachodu na wprost wysp Faroer.

Ale w zasadzie nie przewiduje pan wikszego opnienia?

Nie, profesorze, niech pan bdzie spokojny, przyjedziemy na czas.Pod wieczr goeleta okrya przyldek Skagen, najdalej na pnoc

wysunity cypel Danii, w cigu nocy przebya Skagerrak, przepyna

wzdu brzegw Norwegii na wprost przyldka Lindesnes i wydostaa si na

Morze Pnocne.

W dwa dni pniej rozpoznalimy wybrzee Szkocji na wysokoci

Peterheade i Walkiria skierowaa si ku wyspom Faroer przemykajc si

midzy Orkadami a Wyspami Szetlandzkimi.

Niebawem o nasz goelet uderzyy fale Atlantyku, musiaa pynzygzakiem przeciw wiatrom pnocnym i dotara z trudem do wysp Faroer.

8 czerwca kapitan rozpozna Myggenoes, najdalej z nich wszystkich

wysunit na wschd, i poczwszy od tego momentu skierowa si wprost

na przyldek Portland, pooony na poudniowym wybrzeu Islandii.

Podczas podry nie zaszo nic godnego uwagi. Znosiem do dobrze

trudy morskiej przeprawy, wuj natomiast chorowa przez cay czas,

zoszczc si, a jeszcze bardziej wstydzc si swojej saboci.

Nie mg nawet wypyta kapitana Bjarne o wulkan Sneffels ani o rodkikomunikacyjne czy trudnoci transportowe, zmuszony by odoy te

pytania do chwili przybycia na miejsce i lea cigle w swojej kajucie, ktrej

cienkie ciany trzeszczay przy gwatownym koysaniu statku. Trzeba

przyzna, e do pewnego stopnia zasuy sobie na taki los.

11 czerwca dostrzeglimy przyldek Portland; dziki dobrej widocznoci

mona byo dojrze Myrdals Jokul, grujcy nad okolic. Przyldek by

waciwie niewielk gr o stromych zboczach, sterczc samotnie na

wybrzeu.

Walkiria trzymaa si w przyzwoitej odlegoci od brzegw, sunc ku

zachodowi pord stad rekinw. Wkrtce ukazaa si olbrzymia skaa

przebita na wylot, poprzez ktr spienione morze przelewao si z furi.

Wyspy Westmana wyoniy si z oceanu niby gazy rozsiane na wodnej

rwninie. Teraz goeleta nabraa rozpdu, aby okry z dala przyldek

Reykjaness, tworzcy zachodni rg Islandii.

Morze, ogromnie wzburzone, uniemoliwio wujowi wyjcie na pokad i

podziwianie tych poszarpanych brzegw, smaganych przez poudniowo-

zachodnie wiatry.


43/204

W czterdzieci osiem godzin pniej, wydostawszy si z burzy, ktra

zmusia goelet do ucieczki przy zwinitych aglach, dostrzeglimy na

wschodzie znaki ostrzegawcze przed cyplem Skagi, ktrego grone skay

cign si pod falami w znacznej odlegoci od brzegu. Na statek przyby

pilot islandzki i po trzech godzinach Walkiria rzucia kotwic przedReykjavikiem, w zatoce Faksa.

Profesor opuci wreszcie kajut, moe cokolwiek blady i mizerny, ale

zawsze peen entuzjazmu i z wyrazem zadowolenia w oczach. Mieszkacy

miasta, ogromnie poruszeni przybyciem aglowca, ktry przywiz

atrakcyjne towary, zgromadzili si na nadbrzeu.

Wujowi pilno byo opuci to pywajce wizienie, eby nie powiedzie

szpital. Ale zanim zeszlimy na ld, pocign mnie za sob na dzib

aglowca i std wskaza mi palcem wysok gr o dwch wierzchokach,podwjny stoek okryty wiecznym niegiem, wznoszcy si w pnocnej

czci zatoki.

Sneffels! zawoa. Sneffels!

Po czym, nakazawszy mi gestem bezwzgldne milczenie, zszed do

oczekujcej go odzi; udaem si w lad za nim i wkrtce dotknlimy stop

islandzkiej ziemi.

Przede wszystkim zjawi si przed nami postawny mczyzna w

generalskim mundurze. By to jednak przedstawiciel wadzy cywilnej,gubernator wyspy, baron Trampe we wasnej osobie. Profesor zorientowa

si od razu, z kim ma do czynienia. Wrczy gubernatorowi listy

przywiezione z Kopenhagi i nawizaa si krtka rozmowa po dusku, w

ktrej ze zrozumiaych wzgldw nie braem udziau. W wyniku tej

wymiany zda baron Trampe owiadczy, e jest do dyspozycji profesora

Lidenbrocka.

Wuj dozna take serdecznego przyjcia u burmistrza miasta, pana

Finsena, ktry mia mundur o takim samym wojskowym kroju jak uniform

gubernatora, temperament za i stanowisko rwnie spokojne. Natomiast

koadiutor, wielebny Pictursson, odbywa wanie wizytacj pastersk w

pnocnych diecezjach, wobec czego musielimy zrezygnowa z poznania

go. Atoli przemiym czowiekiem okaza si pan Fridriksson, profesor

przyrody w szkole w Reykjavik, ktry udzieli nam wrcz nieocenionej

pomocy. Ten skromny naukowiec mwi tylko po islandzku i po acinie;

zaofiarowa mi swoje usugi, zwracajc si do mnie w jzyku Horacego, i

uwiadomiem sobie, e z tym czowiekiem dojd do porozumienia. Istotnie

bya to jedyna osoba, z ktr zdoaem rozmwi si w czasie naszego


44/204

pobytu w Islandii.

Domek jego skada si z trzech pokoi, z ktrych ten uczynny czowiek

odstpi nam dwa; niebawem zainstalowalimy si tam wraz z caym

bagaem, ktrego pokana ilo zdziwia nieco mieszkacw Reykjaviku.

Jak widzisz, Akselu, dobrze nam si dotychczas wiedzie rzek wuj. Najwiksze trudnoci mamy ju poza sob.

Jak to! zawoaem.

Oczywicie, pozostao nam tylko zej w gb krateru.

Z tego punktu widzenia wuj ma racj, ale kiedy ju zejdziemy, to

moim zdaniem trzeba te bdzie kiedy wyj.

Ach, tym si wcale nie przejmuj! No, ale nie ma czasu do stracenia.

Id do biblioteki. Moe znajd tam jaki rkopis Saknussemma; z

przyjemnoci zapoznam si z jego treci. A ja przez ten czas pjd zwiedzi miasto. Czy wuj nie wybierze si ze

mn?

Och, to mnie niewiele interesuje! Tutaj najciekawsze rzeczy znajduj

si pod ziemi, a nie na powierzchni.

Wyszedem wic sam i bkaem si po miecie na chybi trafi.

Nieatwo byo zabdzi na dwch ulicach Reykjaviku. Nie potrzebowaem

pyta o drog, co przy porozumiewaniu si na migi mogo wywoa wiele

nieporozumie.Miasto ley na niskim, bagnistym terenie midzy wzgrzami. Z jednej

strony oblane jest olbrzymim potokiem zastygej lawy schodzcym

agodnymi tarasami a do morza; na wprost roztacza si rozlega zatoka

Faksa ograniczona na pnocy ogromnym lodowcem Sneffels. Obecnie w

zatoce tej zakotwiczona bya jedynie Walkiria. Zazwyczaj na penym

morzu czuway nad bezpieczestwem swych rybakw angielskie i

francuskie statki stranicze, teraz jednak peniy sub u wschodnich

wybrzey wyspy.

Najdusza z dwch ulic Reykjaviku cignie si rwnolegle do morskiego

brzegu; tu w drewnianych chatach z czerwonych, poziomo uoonych belek

mieszkaj kupcy i handlarze; druga ulica, pooona bardziej na zachd,

biegnie ku maemu jezioru pomidzy domami obywateli nie nalecych do

stanu kupieckiego. Tutaj znajduje si te siedziba biskupa.

Szybko przemierzyem te ponure i smutne ulice; niekiedy mign mi

skrawek wyblakego trawnika, przypominajcy stary weniany dywan,

wytarty i zuyty, ni

Verne Juliusz - Wyprawa Do Wnetrza Ziemi

Documents

Transcript of Verne Juliusz - Wyprawa Do Wnetrza Ziemi