Uniwersalny slownik POL-HISZ - Publio.pl...• Czasy i czasowniki hiszpańskie – prezentują...

HISZPAŃSKI

HIS

ZPA

ŃS

KI

HIS

ZPA

ŃS

KI

ISBN: 978-83-7544-383-7

Podstawy gramatyki hiszpańskiej – zawierają m.in.:

zasady użycia zaimków osobowych, przyimków,

odmiany rzeczowników, przymiotników i ich

stopniowania. Przedstawiają również szyk wyrazów

w zdaniach, sposób ich tworzenia, liczebniki

porządkowe oraz główne, itp.

Czasy i czasowniki hiszpańskie – prezentują

niezbędne informacje dotyczące podstawowych

rodzajów czasów, typów czasowników i ich

odmianę; ta część zawiera także spis oraz

odmianę czasowników posiłkowych, modalnych

i nieregularnych.

Słownik polsko-hiszpański i hiszpańsko-polski

– składa się z około 20.000 artykułów hasłowych,

prezentujących słownictwo z zakresu różnych

dziedzin życia i sfer działalności człowieka.

Hiszpańsko-polski słownik tematyczny – zawiera

46 kategorii tematycznych. Hasła pogrupowano

według najważniejszych dziedzin życia, a następnie

podzielono na kategorie bardziej szczegółowe.

Na przykład w kategorii CUERPO HUMANO,

można znaleźć: partes del cuerpo, cabeza, órganos

internos, huesos y músculos, corazón, vasos

sanguíneos y venas, sentidos.

Idiomy hiszpańskie – zawierają około

1.500 najczęściej stosowanych i najbardziej

popularnych wyrażeń idiomatycznych wraz

z ich polskimi odpowiednikami oraz przydatne

przysłowia i powiedzenia.

www.rea-sj.pl

dla początkujących i średniozaawansowanych (A1–B1)

dla p

oczątk

ujących

i śred

nio

zaawan

sow

anych

(A1–B

1)

dla p

oczątk

ujących

i średn

iozaaw

anso

wan

ych (A

1–B1)

Cena: 24,90 zł

GRAMATYKA

Czasy i czasowniki

SŁOWNIKpolsko-hiszpański i hiszpańsko-polski

Hiszpańsko-polski słownik tematyczny

IDIOMY

Hiszpanski OKLADKA.indd 1Hiszpanski OKLADKA.indd 1 30-09-11 10:25:2430-09-11 10:25:24

Projekt okładki: Radosław Pazdrijowski

Opracowanie: Podstawy gramatyki hiszpańskiej oraz Czasy i czasowniki hiszpańskie na podstawie licencji wydawnictwa INFOA – Małgorzata Bryl

Słownik polsko-hiszpański, Słownik hiszpańsko-polski oraz Hiszpańsko-polski słownik tematyczny– Anna Wróblewska

Idiomy hiszpańskie – Maciej Jaskot

Korekta: Danuta Piętka

© Wydawnictwo REA, 2011

Wszelkie prawa zastrzeżone. Każda reprodukcja, adaptacja całości lub części niniejszej publikacji, kopiowanie do bazy danych, zapis elektroniczny, mechaniczny, fotograficzny, dźwiękowy lub inny wymaga pisemnej zgody Wydawcy i właściciela praw autorskich.

Wydawnictwo REA s.j.Dział Handlowyul. Kolejowa 9/11, 01-217 WarszawaTel.: 22 631 94 23, 22 632 69 03, 22 632 68 82Fax: 22 632 21 15e-mail: [email protected]

Skład i łamanie: Studio Gravite, Olsztyn

01. podstawy gramatyki hiszpanskiej.indd 201. podstawy gramatyki hiszpanskiej.indd 2 3-10-11 8:50:523-10-11 8:50:52

ISBN 978-83-7544-462-9

WSTĘPNiniejsza publikacja, dzięki szczególnej formie, stanowi doskonałą pomoc nie

tylko dla uczących się języka hiszpańskiego (na poziomie podstawowym i średniozaawansowanym) czy wyjeżdżających za granicę, ale także dla tych, którzy po prostu interesują się tym językiem.

Można z niej korzystać na każdym etapie nauki, kiedy dopiero zaczynamy poznawać język, ale również kiedy chcemy usystematyzować swoje wiadomości. Dzięki niej poznajemy system języka hiszpańskiego: zarówno gramatykę, jak i leksykę.

Przejrzysta forma tablic, w których zaprezentowano Podstawy gramatyki hiszpańskiej oraz Czasy i czasowniki hiszpańskie na pewno ułatwi przyswojenie materiału podczas nauki i pomoże w praktycznym stosowaniu języka np. w korespondencji.

W jednym tomie, podzielonym na 6 odrębnych części, zamieszczono:

Podstawy gramatyki hiszpańskiej Czasy i czasowniki hiszpańskie Słownik polsko-hiszpański Słownik hiszpańsko-polski Hiszpańsko-polski słownik tematyczny Idiomy hiszpańskie

• Podstawy gramatyki hiszpańskiej – zawierają m.in.: zasady użycia zaimków osobowych, przyimków, odmiany rzeczowników, przymiotników i ich stopniowania. Przedstawiają również szyk wyrazów w zdaniach, sposób ich tworzenia, liczebniki porządkowe oraz główne, itp.

• Czasy i czasowniki hiszpańskie – prezentują niezbędne informacje dotyczące podstawowych rodzajów czasów, typów czasowników i ich odmianę; ta część zawiera także spis oraz odmianę czasowników posiłkowych, modalnych i nieregularnych.

• Słownik polsko-hiszpański i hiszpańsko-polski – składa się z około 20.000 artykułów hasłowych, prezentujących słownictwo z zakresu różnych dziedzin życia i sfer działalności człowieka.

• Hiszpańsko-polski słownik tematyczny – zawiera 46 kategorii tematycznych. Hasła pogrupowano według najważniejszych dziedzin życia, a następnie podzielono na kategorie bardziej szczegółowe. Na przykład w kategorii CUERPO HUMANO, można znaleźć: partes del cuerpo, cabeza, órganos internos, huesos y músculos, corazón, vasos sanguíneos y venas, sentidos.

• Idiomy hiszpańskie – zawierają około 1.500 najczęściej stosowanych i najbardziej popularnych wyrażeń idiomatycznych wraz z ich polskimi odpowiednikami oraz przydatne przysłowia i powiedzenia.

Uniwersalny slownik POL-HISZ.indb 3Uniwersalny slownik POL-HISZ.indb 3 28-09-11 10:11:4228-09-11 10:11:42

SPIS TREŚCI

WSTĘP ............................................................................................. 3

Podstawy gramatyki hiszpańskiej ...................................... 5

Czasy i czasowniki hiszpańskie ........................................ 27

Słownik polsko-hiszpański .................................................. 73

Słownik hiszpańsko-polski ................................................ 197

Hiszpańsko-polski słownik tematyczny ..................... 285

Indeks .......................................................................................... 368

Idiomy hiszpańskie ............................................................... 393


GRAMATYKIHISZPAŃSKIEJ

PODSTAWY

• Alfabet hiszpański

• Rodzajnik określony i nieokreślony

• Absencja rodzajnika

• Rzeczowniki i przymiotniki

• Stopniowanie przymiotników i przysłówków

• Zaimki: osobowe, dzierżawcze, wskazujące, względne,

pytające, nieokreślone, zwrotne i przeczące

• Przyimki

• Spójniki

• Zdania proste i złożone

• Zdania okolicznikowe

• Liczebniki główne i porządkowe, działania arytmetyczne

• Określanie czasu i daty


6

1 ALFABET HISZPAŃSKI

2 RODZAJNIK OKREŚLONY

rodzaj męski rodzaj żeński rodzaj nijaki

liczba pojedyncza

el libro(ta książka)

la casa(ten) domel agua**woda

lo más lejos*najdalej

liczba mnoga los libros(te) książki

las casas(te) domylas aguaswody

–

3 RODZAJNIK NIEOKREŚLONY


liczba pojedyncza

un libro(jakaś) książka

(una) casa(jakiś) domun aguawoda

–

liczba mnoga

unos libros(jakieś) książkikilka książek

(unas) casas(jakieś) domy

–

* Rodzajnik rodzaju nijakiego lo używany jest w stopniu najwyższym przysłówków i przed niektórymi zaimkami (np. lo que – co, cóż)

** Rodzajnik el znajduje się przed rzeczownikami rodzaju żeńskiego z akcentem na początkowym a- lub ha-.

A aB beC ceCH che [cze]D deE eF efeG ge [cze]H hache [acze]I i

J jota [chota]K kaL eleLL elle [eje]M emeN eneÑ eñe [enie]O oP peQ cu [ku]

R erreS eseT teU uV uveW uve dobleX equis [ekis]Y i griega Z zeta [θeta]


7

4 ABSENCJA RODZAJNIKA

1. przed zaimkami dzierżawczymi, wskazującymi, pytającymi i niektórymi nieokreślonymi: nuestro país (nasz kraj), estos especialistas (ci specjaliści)

2. w wołaczu: ¿Cómo está Vd., señorita? (Jak się panienka ma?)

3. w dopowiedzeniu: Praga, capital de la República Checa. (Praga, stolica Czech.)

4. po czasownikach typu ser (być), elegir (wybrać), nombrar (nazywać) albo przy orzeczeniu imiennym określającym narodowość, zawód, funkcję itp.

Mi colega es español. (Mój kolega jest Hiszpanem.) Fue nombrado ministro. (Zostać mianowanym ministrem.)

5. wyliczanie: Hombres y mujeres, todos se fueron.

(Mężczyźni i kobiety, wszyscy odeszli.)

6. nieokreślona ilość albo liczba: ¡Deme pan, por favor! (Poproszę chleb)

7. rzeczowniki materialne: un puente de piedra (kamienny most)

8. ilość albo miara: dos litros de leche (dwa litry mleka)

9. miesiące, o ile nie są bliżej określone: En septiembre empieza el año escolar.

(We wrześniu rozpoczyna się rok szkolny.); ale: el septiembre pasado (zeszłego września)

10. konstrukcje estar de, ser de, hacer de, servir de, ir de:

estar de vacaciones (być na urlopie); hacer de intérprete (robić za tłumacza)

11. w wielu konstrukcjach i wyrażeniach

np.: tener razón (mieć rację); en casa (w domu) itd.

5 DEKLINACJA RZECZOWNIKÓW

rodzaj męski rodzaj żeński

liczba pojedyncza

liczba mnoga

liczba pojedyncza

liczba mnoga

mianownik el libro(książka)

los libros(książki)

la casa(dom)

las casas(domy)

dopełniacz del libro de los libros de la casa de las casas

celownik al libro a los libros a la casa a las casas

biernik el libro los libros la casa las casas


8

6 RODZAJE RZECZOWNIKÓW

A. W zależności od znaczenia:

rzeczowniki rodzaju męskiego:1. nazwy rzek, jezior, mórz, oceanów, wulkanów i wzgórz (rodzaju żeńskiego

są jednakże wzgórza zawierające w nazwie Sierra albo Cordillera): el (océano) Atlántico (ocean Atlantycki)

2. nazwy stron świata: el norte (północ); el sureste (południowy wschód)3. nazwy teatrów, kin, hoteli i statków: el (hotel) Central (hotel Central)4. nazwy dni i miesięcy: el martes (wtorek); el febrero (luty)5. nazwy większości drzew owocowych i krzewów:

el manzano (jabłoń); el cerezo (czereśnia)6. nazwy cyfr: el dos (dwójka); el cincuenta (pięćdziesiątka)7. rzeczowniki odczasownikowe: el saber (wiedza); el deber (obowiązek)

rzeczowniki rodzaju żeńskiego:1. nazwy krajów i miast zakończone na nieakcentowane -a: toda Bolivia (cała

Boliwia)2. nazwy owoców: la pera (gruszka); la naranja (pomarańcza) ale: el limón (cytryna)3. nazwy liter: la a (a), la equis (iks)

B. W zależności od końcówki:

rzeczowniki rodzju męskiego zakończone na:-o, -ó el río (rzeka), el plató (plan filmowy), el siglo (stulecie);

ale: la mano (ręka)-e, -é el viaje (podróż), el café (kawa), el garaje (garaż)-a, -á el día (dzień), el sofá (kanapa), el mapa (mapa), el colega

(kolega), el poeta (poeta), el papá (tatuś), el clima (klimat), el problema (problem); ale: la broma (żart)

-i, -í el bisturí (skalpel), el rubí (rubin); ale: la metrópoli (stolica)-u, -ú el espíritu (duch), el bambú (bambus); ale: la tribu (plemię)spółgłoskę el pan (chleb), el reloj (zegar), el árbol (drzewo)-or el honor (honor), el humor (nastrój), el favor (przysługa)

rzeczowniki rodzaju żeńskiego zakończone na:-a la carta (pismo), la casa (dom), la lengua (język)-e la calle (ulica), la sede (siedziba), la serie (seria)spółgłoskę la ley (prawo), la imagen (obraz), la sartén (patelnia)-d la salud (zdrowie), la vid (winorośl); ale: el huésped (gość)-dad, -tad la soledad (samotność), la libertad (wolność)-ión, -ción, -sión la región (region), la canción (piosenka), la tensión (napięcie)-z, -ez la luz (światło), la voz (głos), la altivez (pycha)


9

7 LICZBA MNOGA RZECZOWNIKÓW

1. końcówka -s w rzeczownikach zakończonych na samogłoskę:el libro - los libros (książka)el pie - los pies (noga)la vida - las vidas (życie)

2. końcówka -es w rzeczownikach zakończonych na spółgłoskę (razem z -y):el mes - los meses (miesiąc)el motor - los motores (silnik)la ley - las leyes (prawo)

3. w rzeczownikach złożonych dodaje się -s albo -es tylko do ich ostatniej części:el ferrocarril - los ferrocarriles (kolej)el sobresalto - los sobresaltos (przerażenie)

- bez zmiany są rzeczowniki, których ostatni element jest już w formie mnogiej:el paraguas - los paraguas (parasol)el matasellos - los matasellos (pieczątka)

4. rzeczowniki obcego pochodzenia:el álbum - los álbumes (album)el chófer - los chóferes (kierowca)el dólar - los dólares (dolar)

5. wyrażenia parzystości:el padre (ojciec) - los padres (ojcowie, rodzice)el abuelo (dziadek) - los abuelos (dziadkowie, dziadek i babcia)el tío (wujek) - los tíos (wujostwo, wujek i ciocia)

6. rzeczowniki występujące tylko w liczbie pojedynczej:- rzeczowniki abstrakcyjne, właściwości i czynności: la bondad (dobroć)- rzeczowniki zbiorowe i materiałowe: el follaje (liście); el vidrio (szkło);

la leche (mleko)

- w liczbie mnogiej nie istnieją rzeczowniki don (pan), doña (pani)

8 LICZBA MNOGA PRZYMIOTNIKÓW

-s dodaje się do przymiotników zakończonych w liczbie pojedynczej na nieakcentowaną samogłoskę:ancho - anchos (szeroki) los ríos anchos (szerokie rzeki)urgente -urgentes (naglący) las cartas urgentes (listy priorytetowe)belga - belgas (belgijski) los turistas belgas (belgijscy turyści)

-es dodaje się do przymiotników zakończonych na spółgłoskę albo akcentowaną samogłoskę:veloz - veloces (szybki) los trenes veloces (szybkie pociągi)anterior - anteriores (przeszły) las generaciones anteriores (przeszłe pokolenia)baladí - baladíes (bez znaczenia) unas cosas baladíes (rzeczy bez znaczenia)


10

9 STOPNIOWANIE PRZYMIOTNIKÓW

1. stopień 2. stopień 3. stopień

liczba pojedyncza

largolarga

más* largomás larga

el más* largola más larga

długidługa

liczba mnoga

largoslargas

más largosmás largas

los más largoslas más largas

dłudzydługie

* Przy spadkowym stopniowaniu słowo más (więcej) zostaje zastąpione słowem menos (mniej)

10 STOPNIOWANIE PRZYMIOTNIKÓW NIEREGULARNYCH

buenomalogrande*pequeño* alto*bajo*

mejorpeormayormenorsuperiorinferior

el mejorel peorel mayorel menorel superiorel inferior

dobryzływielkimaływysokiniski

* Przymiotniki grande, pequeño, alto, bajo mają także regularny 2. i 3. stopień.

11 STOPNIOWANIE PRZYSŁÓWKÓW

1. stopień 2. stopień 3. stopień

despaciowolno

más despaciowolniej

lo más despacionajwolniej

menos despaciomniej wolno

lo menos despaciojak najmniej wolno

12 STOPNIOWANIE PRZYSŁÓWKÓW NIEREGULARNYCH

bienmalmuchopoco

mejorpeormásmenos

lo mejorlo peorlo máslo menos

dobrzeźledużomało


11

13 ZAIMKI OSOBOWE

liczba pojedyncza liczba mnogam

iano

wni

k

yo jatú tyél onella onaello tousted (Vd.) pan, pani

nosotros/-as myvosotros/-as wyellos oniellas one– –ustedes (Vds.) państwo

N

ieak

cent

owan

e

dopełn

iacz

– –

celo

wni

k

mete le lelele

nososlesles–les

bier

nik

mete le, lo lalole, la

nososles, loslas–les, las

Akce

ntow

ane

mia

now

nik

yotúélella–usted (Vd.)

nosotros/-asvosotros/-asellosellas–ustedes (Vds.)

dopełn

iacz

de míde tide élde ella–de Vd.

de nosotros/-asde vosotros/-asde ellosde ellas–de Vds.

celo

wni

k +

bie

rnik

a mía tia éla ella–a Vd.

a nosotros/-asa vosotros/-asa ellosa ellas–a Vds.


12

14 ZAIMKI OSOBOWE – FORMY Z PRZYIMKAMI

para mí dla mniepara ti dla ciebiepara él dla niegopara ella dla niejpara Vd dla pana, pani

conmigo ze mnącontigo z tobącon él z nimcon ella z niącon Vd. z panem, panią

para nosotros dla naspara vosotros dla waspara ellos dla nichpara ellas dla nichpara Vds. dla państwa

con nosotros z namicon vosotros z wamicon ellos z nimicon ellas z nimicon Vds. z państwem

15 ZAIMKI OSOBOWE – POŁĄCZENIE DWÓCH ZAIMKÓW OSOBOWYCH

liczba pojedyncza liczba mnoga

me lote lose lo

me late lase la

nos loos lose lo

nos laos lase la

me loste losse los

me laste lasse las

nos losos losse los

nos lasos lasse las

16 ZAIMKI DZIERŻAWCZE

niesamodzielne samodzielne

liczba pojedyncza

liczba mnoga

liczba pojedyncza

liczba mnoga

mitusunuestro/-avuestro/-asu

mistussusnuestros/-asvuestros/-assus

mío/-atuyo/-asuyo/-anuestro/-asvuestro/-assuyo/-a

míos/-astuyos/-assuyos/-asnuestros/-asvuestros/-assuyos/-as


13

17 ZAIMKI WSKAZUJĄCE


ten oto l.poj.l.mn.

esteestos

estaestas

esto–

ten l.poj.l.mn.

ese esos

esaesas

eso–

ów l.poj.l.mn.

aquelaquellos

aquellaaquellas

aquello–

ten sam l.poj.l.mn.

el mismolos mismos

la mismalas mismas

lo mismo–

taki l.poj.l.mn.

tal, semejantetales, semejantes

–

18 ZAIMKI WZGLĘDNE

liczba pojedyncza liczba mnoga dotyczące:

que que que que que osoby, rzeczyel que la que lo queel cual la cual lo cualquien quien quiencuyo cuya –cuanto cuanta cuantotanto tanta tanto

los que las quelos cuales las cualesquienes quienescuyos cuyascuantos cuantastantos tantas

osoby, rzeczyosoby, rzeczyosobywłaściwościilościilości

19 ZAIMKI PYTAJĄCE liczba pojedyncza liczba mnoga

r. męski r. żeński r. nijaki r. męski r. żeński

¿quién?¿qué?¿cuál?¿cuánto?

¿quién?¿qué?¿cuál?¿cuánta?

–¿qué?–¿cuánto?

¿quiénes?¿qué?¿cuáles?¿cuántos?

¿quiénes?¿qué?¿cuáles?¿cuántas?


14

20 ZAIMKI NIEOKREŚLONE


––algún, -a, -os, -ascadacierto, -a, -os, -ascualquier, cualesquierdemásotro, -a, -os, -as–todo, -a, -os, -as––

algoalguienalguno, -a, -os, -ascada cual; cada uno, cada unalo ciertocualquiera, cualesquierademásotro, -a, -os, -asquienquieratodo, -a, -os, -asuno, unavarios, -as

21 ZAIMKI ZWROTNE

se - się, sobie; sí - sobie, siebie; consigo - ze sobą

ÉlEllaUsted

} se lava las manos.

On myje sobie ręce.Ona myje sobie ręce.Pan myje sobie ręce.

EllosEllasUstedes

} se despidieron de nosotros.

Oni się z nami pożegnali.One się z nami pożegnały.Państwo/Panowie/Panie się z nami pożegnali.

Él EllaUsted

} lo prepara para sí.

On przygotowuje to dla siebie.Ona przygotowuje to dla siebie.Wy przygotowujecie to dla siebie.

EllosEllasUstedes

} hablan de sí.Oni mówią o sobie.One mówią o sobie.Państwo/Panowie/Panie mówią o sobie.

22 ZAIMKI PRZECZĄCE


ninguno, -a, -os, -as (żaden)––

ninguno, -a, -os, -as (nikt)nadie (nikt)nada (nic)


15

23 PRZYIMKI

a wyraża:

kierunek i przeznaczeniemiejsce

odległośćczas

sposóbpowód

w, przy, do, ku, na itp.

a casa (do domu); a Praga (do Pragi)a la puerta (przy drzwiach); a la orilla (na brzegu)a 8 km de aquí (8 km stąd)a las seis (o szóstej); a mediodía (w południe)a mano (ręcznie); a pie (pieszo)a causa de (z powodu czego) lo daré a mi madre (dam to matce)

ante

El castillo apareció ante ellos.

przed (wrażenia miejscowe i przenośne)

Przed nimi pojawił sie zamek.

bajo

bajo cerobajo la condiciónbajo su gobierno

pod, za (wyrażenie miejscowe i przenośne)

poniżej zerapod warunkiempodczas jego panowania

con wyraża: z

towarzyszenie, połączenieśrodek, narzędziesposób

stosunek („wobec”)

venir con los amigos (przyjść z przyjaciółmi)escribir con lápiz (pisać ołówkiem)con cuidado (ostrożnie); con gusto (z przyjemnością)Eres injusto con Elena. (Jesteś wobec Heleny niesprawiedliwy.)

contra

en contra mía

de wyraża:

stosunek dopełniaczowymateriałkierunek, pochodzenie

czas

rozmiarsposób

przeciw

przeciw mnie, przeciw mojej woli

od, z, o

una botella de vino (butelka wina)una puerta de hierro (żelazna brama)Viene de Praga (Przyjeżdża z Pragi.); Procedió de buena familia. (Pochodził z dobrej rodziny.)de día (w dzień); de dos a tres (od drugiej do trzeciej)dos metros de alto (dwa metry wysoki)de esta manera (tak oto), de pie (na stojąco)


16

delante de przed (znaczenie miejscowe)

iba delante de mí szła przede mną

desde od, z (wyrażenie miejscowe, czasowe i przenośne)

desde la ventanadesde la estación hasta la plazadesde el año pasadodesde el principo hasta el fin

z oknaod dworca na rynekod ubiegłego rokuod początku do końca

detrás de za (znaczenie miejscowe)

están detrás de la puerta są za drzwiami

durante w ciągu, w czasie, w okresie, w trakcie, podczas (znaczenie czasowe)

durante todo el año durante la guerra

w ciągu całego rokupodczas wojny

en wyraża: w, na, za, do

określenie miejsca

wskazywanie osóbczas, okres

sposób

en casa (w domu); en la mesa (na stole); en la ciudad (w mieście)en los niños (przy dzieciach)en invierno (zimą),; en 1996 (w 1996 r.);en tres días (w trzy dni)en secreto (potajemnie); en coche (samochodem)

entre między

entre 8 y10entre tú y yo

między 8 i 10między tobą i mną

excepto oprócz, poza, z wyjątkiem

Todos lo saben excepto tú. Wszyscy to wiedzą poza tobą.

hacia chyba, około (w kierunku)

Se fueron hacia el pueblo.hacia fines de enero

Odeszli do (w kierunku) wsi.pod koniec stycznia


17

hasta aż do (znaczenie miejscowe i czasowe)

hasta la nocheSe quedaron hasta las diez.

do nocyPozostali aż do dziewiątej.

incluso łącznie z, zaliczając

Trabaja todos los días incluso eldomingo.

Pracuje każdego dnia (codziennie),z niedzielami włącznie.

mediante za pośrednictwem, za pomocą

Le mandé una carta mediante unamigo.

Wysłałem do niego list zapośrednictwem przyjaciela.

para wyraża: na, do, dla, ku (znaczenie miejscowe i czasowe)

polskie „dla”kierunek

ustalenie czasu

cel

przeznaczenie

es para tí (to dla ciebie)Voy para casa. (Idę do domu.),Camina para arriba y para abajo.(Chodzi w górę i w dół.)Partieron para tres semanas.(Odjechali na trzy tygodnie.)Estudia para dentista.(Studiuje stomatologię.) la seda para vestidos (jedwab nasuknie)

por wyraża: w; przez, na wylot, po; dla, za, z

miejsce (którędy?) pasear por la calle (przechadzać się/spacerować ulicą)

miejsce (w przybliżeniu)czasśrodkipowód, przyczyna

wyrażenia przysłówkowezastąpienie

mnożenie

Debe estar por aquí. (Musi tu gdzieś być.)por la mañana (rano); por ahora (teraz)llamar por teléfono (telefonować)¿por qué? (dlaczego?); por miedo (ze strachu)por poco (nieomal)Elena lo pagó por tí. (Helena zapłaciła zamiast ciebie.)dos por cuatro (2 x 4)

salvo pomimo, oprócz; z wyjątkiem

todos salvo élToda la familia estaba enferma salvo yo.

wszyscy z wyjątkiem niegoOprócz mnie cała rodzina była chora.


18

según według*

según su consejoSegún ellos deberíamospartir más tarde.

według jej radyWedług nich powinniśmy wyjechaćpóźniej.

sin bez

Paula estuvo muchotiempo sin empleo.Prefiero café sin azúcar.

Paula długi czas była bez pracy.

Wolę kawę bez cukru.

so pod

so capa deso pretexto deso pena de

pod płaszczem czegopod pozorem czegopod groźbą czego

sobre na, nad; o; około, blisko, chyba

polskie „na”

polskie „nad”

polskie „o”przybliżony czasprzybliżona liczba

powtarzanie

sobre la mesa (na stole); Viena está sobre elDanubio. (Wiedeń leży nad Dunajem.)volábamos sobre el mar (lecieliśmy nadmorzem)hablar sobre política (mówić o polityce)vendré sobre las 4 (przyjdę około 4)Madrid tiene sobre 4 milliones dehabitantes. (Madryt ma około 4 milionówmieszkańców.)viaje sobre viaje (podróż za podróżą)

tras wyraża: za

następność

polskie „za”dołączenie

uno tras otro (jeden za drugim); tras el trabajo, el descanso (po pracy odpoczynek)tras la puerta (za drzwiami)Tras de ser perezoso es tozudo. (Oprócz tego, że jest leniwy, jest uparty.)

* W miejscowym znaczeniu nie można użyć según. W tym przypadku musimy użyć wyrażenia przyimkowego a lo largo de: wzdłuż rzeki = a lo largo del río.

01. podstawy gramatyki hiszpanskiej.indd 1801. podstawy gramatyki hiszpanskiej.indd 18 28-09-11 15:05:4328-09-11 15:05:43

19

24 PODSTAWOWY PODZIAŁ SPÓJNIKÓW

Spójniki współrzędne- łączą współrzędne całości słowne lub zdaniowe

zdanie główne spójnik zdanie główne

Padało i wszyscy byli w domu.

Spójniki podrzędne- podporządkowują zdanie podrzędne zdaniu głównemu

zdanie główne spójnik zdanie podrzędne

Kupię to, jeżeli będę miał pieniądze.

25 SPÓJNIKI WSPÓŁRZĘDNE- así que- aunque- bien ... bien- conque- luego- mas- ni- ni ... ni- no obstante- o / u- pero- por lo tanto- sin embargo- sino- y (e)

dlatego, a więcchociażalbo ... albo; lub ... lub; bądź (to), czy to ... czy toże, a więci dlategoale, jednak(że), lecz, tym niemniejaniani ... anitym niemniej, jednak(że), (po)mimo toalboale, jednak(że), lecz, tym niemniejdlategotym niemniej, jednak(że), leczale, leczi, a

Llovía y todo el mundo estaba en casa.

Lo compraré si tengo dinero.


20

26 SPÓJNIKI PODRZĘDNE

- a condición de que- a fin de que- a medida que- a menos que- a no ser que- a pesar de que- antes que- así que- como- con objeto de que - con tal de que- cuando- dado que- de manera que- de modo que- debido a que- desde que- en cuanto que- hasta que- luego que- mientras que- para que- por más que- porque- pues- puesto que- que- si- si bien- siempre que- tan pronto como- una vez que- ya que

pod warunkiem, żeżeby, w celuw miarę jakchyba że(by)chyba że(by)mimo żewcześniej niżdlatego, a więcjak, ponieważ, bowiem (na początku zdania)żeby, w celupod warunkiem żekiedy, ażze względu na to, żetak, że; tak, żebytak, że; tak, żebydlatego, że; wskutek; z powodu, że; w rezultacie tego, żeodkądjak tylkodopókiledwo, (za)ledwiepodczas gdy, kiedyżeby, w celujakkolwiekdlatego że, ponieważ, bowiemwięc, a zatem, ponieważ, bowiemponieważ, bowiem; w rezultacie tego, żeże, żebyjeżeli, jakby, czyaczkolwiek, chociażjakbyjak tylkojak tylkoponieważ


21

27 ZDANIA PROSTE

Szyk wyrazów w oznajmującym zdaniu pozytywnym:

PODMIOT + ORZECZENIE CZASOWNIKOWE + NIEZALEŻNE DOPEŁNIENIE +El médico prescribió un nuevo medicamentoLekarz przepisał nowe lekarstwo

+ ZALEŻNE DOPEŁNIENIE + OKOLICZNIK al enfermo para aliviarle. choremu, żeby mu sprawić ulgę.

PYTAJĄCE:- pytania ustalająceRóżnią się od zdań oznajmujących znakami zapytania na początku i na końcu zdania (w pisanej formie). Szyk wyrazów jest taki sam.¿Me ayudas? Pomożesz mi?¿Estás en casa? Jesteś w domu?¿Usted interrumpió viaje? Pan przerwał podróż?

- pytania uzupełniająceNa początku tych zdań znajduje się zaimek pytający albo przysłówek.¿Qué perdiste? Co zgubiłeś?¿De quién es esta casa? Czyj to dom?

Wyrażające życzenie:Wymawiane są tonem wyrażającym życzenie i w piśmie są zazwyczaj oznaczonewykrzyknikiem. Jeżeli wyrażają życzenie, bywają czasem wprowadzonepartykułami que (żeby), ojalá (niechby, oby).¡Ojalá me lo enviaran! Oby to do mnie wysłali!¡Que no lo permitan! Niech na to nie pozwolą!

Wykrzyknikowe:Wymawiane są tonem podnieconym i zaznaczone wykrzyknikami.Na ich początku stoją zaimki albo przyimki wykrzyknikowe.¡Qué día más hermoso! Jaki to piękny dzień!¡Imagínatela en este traje! Wyobraź ją sobie w tym ubraniu!


22

28 ZDANIA ZŁOŻONEWSPÓŁRZĘDNE - złożone co najmniej z dwu zdań głównych

Stosunki:

łączne - y (e), ni, ni - ni, ya - ya, ora - oraÉl leía el periódico y ella preparaba la cena.On czytał gazetę, a ona przygotowywała kolację.

przeciwstawne - pero, aunque, no obstante, con todo, sinoYo personalmente no puedo venir pero enviaré el suplenteen vez de mí.Osobiście nie mogę przyjść, ale wyślę zastępcę (zamiast siebie).

rozłączne - o (u), o - o, que - que, ya - ya, sea - seaLe puede llamar por teléfono o dejar un recado.Może pan do niego zadzwonić albo zostawić wiadomość.

wynikowe - y, pues, conque, luegoMe dolía la cabeza pues fui a la cama.Bolała mnie głowa, a więc poszedłem spać.

PODRZĘDNE - złożone są minimalnie z 1 zdania głównegoi 1 zdania pobocznego. Rodzaje zdań pobocznych:

podmiotowe - wyrażają podmiot zdania nadrzędnego- que Es necesario que sea sustituido.Jest niezbędne, żeby go zastąpiono.

dopełnieniowe - wyrażają dopełnienie zdania nadrzędnego- que, si, ¿quién?, ¿qué?, ¿cómo?, ¿dónde?Creo que es perezosa.Myślę, że jest leniwa.

przydawkowe(względne)

- wyrażają przydawkę rzeczownika zdania nadrzędnego- de que, a queLa gente a la que habíamos invitado no vino.Ci ludzie, których zaprosiliśmy, nie przyszli.

okolicznikowe - wyrażają okoliczniki, które rozwijają orzeczenie zdaniagłównego. Podział:

- miejsca- czasu- warunku

- przyzwolenia- porównania- sposobu

- przyczyny- celu


23

29 ZDANIA OKOLICZNIKOWE

MIEJSCA - wyrażają relacje miejscoweadonde (dokąd), por donde (którędy), de donde (skąd)

Iré adonde irás tú.Pójdę, dokąd pójdziesz ty.

CZASU - wyrażają relacje czasowecuando (kiedy), a tiempo que (podczas gdy, w czasie), mientras (jeżeli, podczas gdy), cuando (kiedy, dopiero kiedy), antes que (wcześniej niż), no bien (jak tylko), después que (potem co), desde que (od tego czasu, co), siempre que (kiedykolwiek), apenas (jak tylko)

Cuando le encuentre se lo diré. Powiem mu to, kiedy go spotkam.

WARUNKU - wyrażają realny albo nierealny waruneksi (jeżeli, jakby)

Si tuviera tiempo, iría.Jeżeli miałbym czas, to bym przyszedł.

PRZYZWOLENIA - wyrażają przyzwolenieaunque (chociaż), siquiera (nawet), a pesar de que (mimo tego że), por másque (chociaż)

Aunque venimos tarde nadie lo notó.Chociaż przyszliśmy późno, nikt tego nie zauważył.

PORÓWNANIA - wyrażają porównanie jakości albo ilości tanto - cuanto (tyle - ile), más - de lo que (więcej niż), tan - como (tak - jak)

Tiene más experiencia de lo que piensas.Ma więcej doświadczenia, niż myślisz.

SPOSOBU - wyrażają sposób, miarę, ewentualnie jakość czynnościcomo (jak, jako), como si (jakby)

Escribo tan rápidamente como usted.Piszę tak szybko jak pan.

PRZYCZYNY - wyrażają przyczynę albo powódporque (dlatego że), ya que (ponieważ), como (bowiem), pues (albowiem), a causa de que (dlatego że)

Vendió el piso porque había sido demasiado pequeño. Sprzedał mieszkanie, dlatego że było za małe.

CELU - odpowiadają na pytania dlaczego? w jakim celu?que (żeby), a fin de que (w celu ...)

Lavaré el vestido para que puedas llevarlo.Wypiorę sukienkę, żebyś mogła ją założyć.


24

30 LICZEBNIKI GŁÓWNE I PORZĄDKOWE0 cero 21 veintiuno1 uno, una 22 veintidós2 dos 30 treinta3 tres 31 treinta y uno4 cuatro 40 cuarenta5 cinco 50 cincuenta6 seis 60 sesenta7 siete 70 setenta8 ocho 80 ochenta9 nueve 90 noventa

10 diez 100 cien, ciento11 once 102 ciento dos12 doce 200 doscientos13 trece 600 seiscientos14 catorce 1 000 mil15 quince 2 639 dos mil seiscientos 16 dieciséis treinta y nueve17 diecisiete 4 000 cuatro mil18 dieciocho 1 000 000 un millión19 diecinueve 1 000 000 un millión20 veinte

1° primero 17° decimoséptimo2° segundo 18° decimoctavo3° tercero 19° decimonoveno4° cuarto 20° vigésimo5° quinto 21° vigésimo primero6° sexto 30° trigésimo7° séptimo 40° cuadragésimo8° octavo 50° quincuagésimo9° noveno 60° sexagésimo

10° décimo 70° septuagésimo11° undécimo 80° octogésimo12° duodécimo 90° nonagésimo13° decimotercero 100° centésimo14° decimocuarto 110° centésimo décimo15° decimoquinto 1 000° milésimo16° decimosexto 1 000 000° millonésimo


25

31 DNI TYGODNIA

lunes poniedziałek viernes piątek

martes wtorek sabado sobota

miércoles środa domingo niedziela

jueves czwartek (el lunes) (w poniedziałek)

32 PODSTAWOWE DZIAŁANIA ARYTMETYCZNE

dodawanie 2dos

+más

3tres

=son

5cinco

odejmowanie 6seis

-menos

2dos

=son

4cuatro

mnożenie 2dos

xpor

3tres

=son

6seis

dzielenie 8ocho

:dividido por

2dos

=son

4cuatro

33 OKREŚLANIE CZASU I DATY

1 : 00 godzina es la una3 : 00 godz. son las tres3 : 05 godz. son las tres y cinco (minutos)3 : 10 godz. son las tres y diez3 : 15 godz. son las tres y cuarto3 : 20 godz. son las tres y veinte3 : 25 godz. son las tres y veinticinco3 : 30 godz. son las tres y media3 : 35 godz. son las cuatro menos veinticinco3 : 40 godz. son las cuatro menos veinte3 : 45 godz. son las cuatro menos cuarto3 : 50 godz. son las cuatro menos diez3 : 55 godz. son las cuatro menos cinco

1 maja 1970 el primero/el uno de mayo de mil novecientos setenta2 czerwca el 2 (dos) de junio31 lipca el 31 (treinta y uno) de julio

w liście: Madrid, 8 de septiembre de 1996 Praga, 8 - 9 - 1996


26

65 MIESIĄCEenero styczeń julio lipiecfebrero luty agosto sierpieńmarzo marzec septiembre wrzesieńabril kwiecień octubre październikmayo maj noviembre listopadjunio czerwiec diciembre grudzień

(en junio) (w czerwcu)


Niedostępne w wersji demonstracyjnej.

Zapraszamy do zakupu

pełnej wersji książki

w serwisie

Uniwersalny slownik POL-HISZ - Publio.pl...• Czasy i czasowniki hiszpańskie – prezentują...

Documents

Transcript of Uniwersalny slownik POL-HISZ - Publio.pl...• Czasy i czasowniki hiszpańskie – prezentują...