Język angielskiNowe wzory odmian

czasowników

SZYBKA POMOC

• doklasówki

• doegzaminu

• domatury

kompletne formy•komentarzgramatyczny•czasownikinieregularne• Czasownikiwłaściwe,posiłkoweimodalne

• Tabelaczasowników nieregularnych

• Lista czasowników angielskichz tłumaczeniem

• Komentarze i wskazówki gramatyczne

• Praktyczneuzupełnieniepodręcznika,gramatyki,samouczka

Język angielski

Nowe wzory odmian czasowników

SZYBKA POMOC

ISBN 978-83-7476-130-7

Język angielski Now

e wzory odm

ian czasowników

Wserii:czasowniki francuskie czasowniki hiszpańskie czasowniki niemieckie czasowniki włoskie

Język angielski

Nowe wzory odmianczasowników

Warszawa

Opracowanie: Krzysztof HejwowskiOk∏adka: Gra˝yna FicenesRedakcja techniczna: Jadwiga Szcz´snowiczKorekta: Jadwiga KosmulskaProdukcja: Marzena BaranowskaKoordynacja projektu: Ewa Czarnowska-Fenrych

Sk∏ad i ∏amanie: GABO s.c., Milanówek Druk i oprawa: Drukarnia Naukowo-Techniczna oddzia∏ PAP SA

© 2007 Langenscheidt Polska Sp. z o.o., Warszawa

Langenscheidt Polska Sp. z o.o.02-548 Warszawaul. Gra˝yny 13

ISBN 978-83-7476-989-1

Cena: 9,90 z∏

Spis treÊci

ObjaÊnienia poj´ç gramatycznych 4

Rodzaje i formy czasowników angielskich 5

Czas present continuous (teraêniejszy ciàg∏y) 7

Czas present simple (teraêniejszy prosty) 9

Czas past simple (przesz∏y prosty) 11

Czas past continuous (przesz∏y ciàg∏y) 13

Czas present perfect 15

Czas present perfect continuous 17

Czas past perfect (zaprzesz∏y) 19

Czas past perfect continuous (zaprzesz∏y ciàg∏y) 21

Czas future (przysz∏y) 22

Czas future continuous (przysz∏y ciàg∏y) 24

Czas future perfect 26

Czas future perfect continuous 28

Konstrukcja be going to 29

Strona bierna – passive voice 31

Zdania warunkowe – conditionals 33

Mowa zale˝na – reported speech 35

Czasowniki w∏aÊciwe 36

Czasowniki posi∏kowe 89

Czasowniki modalne 128

Pisownia czasowników angielskich 145

Lista czasowników nieregularnych 147

Angielsko-polski s∏owniczek najwa˝niejszych

czasowników w∏aÊciwych 151

3

active (voice) strona czynna: I drive

American English (AE) amerykański angielski

auxiliary czasownik posiłkowy: to be, to have, to do

British English (BE) brytyjski angielski

continuous form forma ciągła: (zob. progressive form)

future czas przyszły: I will drive

gerund rzeczownik odczasownikowy: driving

imperative tryb rozkazujący

indicative tryb oznajmujący

infinitive bezokolicznik: to drive

irregular verbs czasowniki nieregularne

modal auxiliary czasownik modalny: can, may, must itd.

participle imiesłów czynny: driving

passive (voice) strona bierna: I am driven

past przeszłość

past participle imiesłów bierny: driven

past perfect czas zaprzeszły: I had driven

plural liczba mnoga

present teraźniejszość

present perfect czas present perfect: I have driven

progressive form forma ciągła: I am/was driving

regular verbs czasowniki regularne

singular liczba pojedyncza

subjunctive tryb łączący

tense czas (present, past itd.)

4

ObjaÊnienia poj´ç gramatycznych

Czasowniki angielskie mo˝na podzieliç na trzy grupy: – czasowniki w∏aÊciwe (takie jak go – iÊç, drive – jechaç, prowadziç, dance –

taƒczyç itd.)– czasowniki posi∏kowe (be, have, do)– czasowniki modalne (can, could, may, might, shall, should, will, would,

must, ought, need, dare; do tej grupy zaliczyç te˝ mo˝na wyra˝enia modal-ne, takie jak used to, had better i in.).

Czasowniki w∏aÊciwe wyst´pujà w orzeczeniach zdaƒ angielskich jako cza-sowniki g∏ówne, nadajàce orzeczeniu podstawowy, „s∏ownikowy” sens. Z punk-tu widzenia osoby uczàcej si´ j´zyka angielskiego czasowniki w∏aÊciwe mo˝napodzieliç na regularne i nieregularne. Te pierwsze tworzà form´ czasu przesz∏e-go (past) i imies∏ów bierny (past participle) za pomocà koƒcówki -ed (lub -d). Te drugie, jak sama nazwa wskazuje, majà ró˝ne koƒcówki form przesz∏ychi imies∏owów; form tych trzeba si´ nauczyç na pami´ç (zob. Lista czasownikównieregularnych). Wprawdzie czasowników regularnych jest znacznie wi´cej, alewÊród nieregularnych znajdziemy sporo czasowników „codziennego u˝ytku”,choçby takich jak drive czy go.

Oprócz form osobowych – takich, które mogà wystàpiç bezpoÊredniopo podmiocie – czasowniki w∏aÊciwe majà równie˝ formy bezokolicznika (in-finitive) oraz imies∏owu (participles). Podstawowa forma bezokolicznika toczàstka to oraz forma podstawowa czasownika w∏aÊciwego (taka, jakà znaj-dziemy w s∏owniku), np. to drive (jechaç, prowadziç, odwoziç). W niektó-rych konstrukcjach, na przyk∏ad po czasownikach modalnych, wyst´pujerównie˝ bezokolicznik bez to, czyli sama forma czasownika, np. drive. Bez-okolicznik mo˝e te˝ mieç form´ dokonanà (perfect) – to have driven, ciàg∏à(continuous) – to be driving oraz ciàg∏à dokonanà – to have been driving.W praktyce formy te najcz´Êciej pojawiajà si´ po czasownikach modalnych(a wi´c bez to).

Forma driving mo˝e pe∏niç funkcj´ imies∏owu czynnego (present parti-ciple – jadàc, prowadzàc, odwo˝àc, jadàcy, prowadzàcy) lub rzeczownika od-s∏ownego (gerund – jechanie, jazda, prowadzenie). Imies∏ów bierny (past parti-ciple) w przypadku czasownika drive ma postaç driven (prowadzony, odwo˝ony).Istnieje równie˝ forma having driven (prowadziwszy, pojechawszy – cz´Êciej t∏umaczona na polski za pomocà zdaƒ podrz´dnych).

5

Rodzaje i formy czasowników angielskich

Tryb rozkazujàcy tworzymy za pomocà formy podstawowej, na przyk∏ad drive (jedê), go (idê). W zakazach dodajemy czasownik posi∏kowy do i party-ku∏´ przeczàcà not (które mogà wystàpiç w formie skróconej – don’t), na przyk∏addo not drive/don’t drive (nie jedê), do not go/don’t go (nie idê).

Czasowniki posi∏kowe s∏u˝à do tworzenia czasów, strony biernej i innychkonstrukcji czasownikowych, którym cz´sto w j´zyku polskim odpowiadajà spe-cjalne formy czasownika. Nie warto zatem narzekaç, ˝e j´zyk angielski ma takdu˝o czasów. Znacznie ∏atwiej nauczyç si´ form tworzonych za pomocà kilkuczasowników posi∏kowych ni˝ ca∏ej listy form nieregularnych, takich jak id´,chodz´, chadzam, pójd´, poszed∏bym, szed∏em, chadza∏em, chadza∏bym itd.

UWAGA: Warto pami´taç, ˝e czasowniki be, have i do mogà równie˝ wyst´-powaç jako czasowniki w∏aÊciwe. Be znaczy wtedy byç, have – mieç, a do – ro-biç. Podwójnà rol´ do wyraênie widaç w takich zdaniach, jak What do you do?(Co porabiasz?/Czym si´ zajmujesz [zawodowo]?), gdzie pierwsze do jest cza-sownikiem posi∏kowym, a drugie – czasownikiem w∏aÊciwym.

Czasowniki modalne pe∏nià w j´zyku angielskim podobne funkcje jak w pol-skim (zob. Czasowniki modalne, str. 128–144). Nazywa si´ je równie˝ u∏omny-mi, poniewa˝ – podobnie jak polski czasownik powinien – nie posiadajà wi´k-szoÊci form czasowników w∏aÊciwych (np. bezokoliczników i imies∏owów).

6

Rodzaje i formy czasowników angielskich

Orzeczenie w tym czasie sk∏ada si´ z teraêniejszej osobowej formy czasownikabe (am, is, are) oraz czasownika w∏aÊciwego z koƒcówkà -ing. A zatem, abyopanowaç ten czas, wystarczy nauczyç si´ odmiany czasownika be przez osoby:

I am going. Id´.You are going. Idziesz.He is going. On idzie.She is going. Ona idzie.It is going. Ono idzie.We are going. Idziemy.You are going. Idziecie.They are going. Oni/One idà.

Jak widaç, w j´zyku angielskim nie ma ró˝nicy mi´dzy drugà osobà liczby poje-dynczej ty a drugà osobà liczby mnogiej wy. Co wi´cej, nie ma te˝ specjalnej for-my grzecznoÊciowej, która odpowiada∏aby polskim Pan, Pani, Paƒstwo.

Przeczenia tworzymy, dodajàc wyraz not do czasownika posi∏kowego:

I am not going. Nie id´. Itd.You are not going.He is not going.She is not going.It is not going.We are not going.You are not going.They are not going.

W zdaniach twierdzàcych i przeczàcych mo˝liwe sà te˝ formy skrócone (zob. Cza-sowniki posi∏kowe – to be, str. 90).

Pytania tworzymy przez inwersj´, tj. postawienie czasownika posi∏kowegoprzed podmiotem:

Am I going? Czy id´? Itd.Are you going?Is he going?Is she going?Is it going?Are we going?Are you going?Are they going?

Czasu present continuous u˝ywamy w czterech sytuacjach:1.Gdy mówimy o czynnoÊciach majàcych miejsce w tej chwili, tj. w momencie wy-

powiedzi:

7

Czas present continuous (teraêniejszy ciàg∏y)

What are you doing now? Co teraz robisz?

2.Gdy mówimy o czynnoÊciach rozpocz´tych i niezakoƒczonych, choç nieko-niecznie realizowanych w tej chwili:

I am reading a very good book now. Czytam w∏aÊnie bardzo dobrà ksià˝k´. (Choç zapewne nie w momencie, w którym o tym mówi´.)

3.Gdy chcemy podkreÊliç, ˝e opisywana czynnoÊç – naszym zdaniem – mamiejsce zbyt cz´sto (u˝ycie nacechowane, wyra˝ajàce ironi´, poirytowanieitp.):

She is always losing her gloves. Ona ciàgle gubi r´kawiczki.

4.Gdy mówimy o zaplanowanych i przygotowanych czynnoÊciach przysz∏ych:

We are leaving tomorrow. Jutro wyje˝d˝amy. (I zapewne kupiliÊmy ju˝ bilety.)

OczywiÊcie z tych czterech zastosowaƒ wa˝niejsze sà drugie i czwarte – nie takcz´sto mówimy o tym, co dzieje si´ w danej chwili (nr 1), a zastosowanie nr 3jest doÊç specyficzne. Warto zauwa˝yç, ˝e u˝ycie czasu present continuous(a wi´c czasu teraêniejszego) do mówienia o przysz∏oÊci przypomina analogicz-ne zastosowanie czasu teraêniejszego w j´zyku polskim.

8

Czas present continuous (teraźniejszy ciągły)

Orzeczenie zdania twierdzàcego w tym czasie zawiera tylko formy teraêniejszeczasownika w∏aÊciwego:

I go. Chodz´.You go. Chodzisz.He goes. On chodzi.She goes. Ona chodzi.It goes. Ono chodzi.We go. Chodzimy.You go. Chodzicie.They go. Oni/One chodzà.

Jak ∏atwo zauwa˝yç, odmiana czasownika przez osoby ogranicza si´ do dodaniakoƒcówki -(e)s w trzeciej osobie liczby pojedynczej.

W pytaniach i przeczeniach pojawia si´ czasownik posi∏kowy do (w trzeciej oso-bie liczby pojedynczej – does):

I do not go. Nie chodz´. Itd.You do not go.He does not go.She does not go.It does not go.We do not go.You do not go.They do not go.

Mo˝liwe sà te˝ formy skrócone don’t i doesn’t.

W pytaniach oczywiÊcie obowiàzuje inwersja:

Do I go? Czy ja chodz´? Itd.Do you go?Does he go?Does she go?Does it go?Do we go?Do you go?Do they go?

Czas present simple u˝ywany jest znacznie cz´Êciej ni˝ present continuous,ograniczymy si´ wi´c do zastosowaƒ najwa˝niejszych. Czasu tego u˝ywamy:1.Gdy mówimy o czynnoÊciach powtarzajàcych si´, zwyczajowych itp. – cz´sto

9

Czas present simple (teraêniejszy prosty)

z towarzyszeniem takich wyrazów i wyra˝eƒ, jak: often cz´sto, ssometimesczasami, seldom rzadko, never nigdy, every day codziennie itp.

Tom often goes to the cinema. Tom cz´sto chodzi do kina.

2.Gdy mówimy o prawdach uniwersalnych:

Water boils at 100°C. Woda wrze w temperaturze 100 stopni.

Do tej grupy mo˝na te˝ zaliczyç przys∏owia:

Actions speak louder than words. Czyny przemawiajà g∏oÊniej ni˝ s∏owa.

3.Gdy mówimy o czynnoÊciach i stanach traktowanych przez nas jako trwa∏e:

Jane lives in London. Jane mieszka w Londynie. (na sta∏e)Where do you work? Gdzie pracujesz? (Zak∏adamy wst´pnie, ˝e ka˝dy ma sta∏à prac´.)

UWAGA 1: Istnieje równie˝ grupa czasowników, które nie wyst´pujà w czasachcontinuous. Nale˝à do nich czasowniki okreÊlajàce posiadanie i inne relacje(have, possess – mieç, posiadaç, depend – zale˝eç, include – zawieraç), cza-sowniki wyra˝ajàce stany umys∏u (know – wiedzieç, znaç, remember – pami´-taç, realize – zdawaç sobie spraw´, understand – rozumieç), uczucia (love –kochaç, like – lubiç, hate – nienawidziç), wra˝enia zmys∏owe (see – widzieç,hear – s∏yszeç, feel – czuç, smell – pachnieç, taste – smakowaç). W przypad-ku takich czasowników dwa pierwsze zastosowania czasu present continuous –z koniecznoÊci – „obs∏ugiwaç” b´dzie czas present simple:

I have some money. Mam troch´ pieni´dzy.I know what you mean. Wiem, o co ci chodzi.The soup tastes funny. Ta zupa ma dziwny smak.

UWAGA 2: Aby zrozumieç najwa˝niejszà ró˝nic´ mi´dzy czasem present con-tinuous a present simple, wystarczy przeanalizowaç u˝ycia polskich form „iÊç”i „chodziç”. „IÊç” b´dzie odpowiadaç najwa˝niejszym zastosowaniom czasucontinuous (1, 2 i 4), natomiast „chodziç” stosowane jest analogicznie do czasupresent simple.

10

Czas present simple (teraźniejszy prosty)

Orzeczenie zdania twierdzàcego zawiera tylko czasownik w∏aÊciwy w formieprzesz∏ej:

I went. Poszed∏em/Posz∏am.You went. Poszed∏eÊ/Posz∏aÊ.He went. Poszed∏.She went. Posz∏a.It went. Posz∏o.We went. PoszliÊmy/Posz∏yÊmy.You went. PoszliÊcie/Posz∏yÊcie.They went. Poszli/Posz∏y.

Tym razem „odmiana” przez osoby ogranicza si´ do powtórzenia tej samej formy cza-sownika.

W przeczeniach i pytaniach zastosujemy czasownik posi∏kowy did:

I did not go. Nie poszed∏em. Itd.You did not go.He did not go.She did not go.It did not go.We did not go.You did not go.They did not go.

Mo˝liwa jest równie˝ forma skrócona didn’t.

W pytaniach stosujemy inwersj´:

Did I go? Czy poszed∏em? Itd.Did you go?Did he go?Did she go?Did it go?Did we go?Did you go?Did they go?

Czas past simple jest najwa˝niejszym czasem przesz∏ym.Jego podstawowe zastosowania to:1. Mówienie o pojedynczych przesz∏ych wydarzeniach, cz´sto z przesz∏ym okre-

Êleniem czasu:

I met Jim yesterday. Spotka∏em wczoraj Jima.

11

Czas past simple (przesz∏y prosty)

Jack met Jill five years ago. Jack pozna∏ Jill pi´ç lat temu.

2. Mówienie o powtarzajàcych si´ wydarzeniach przesz∏ych:

We drank wine every day when we were in France. Kiedy byliÊmy we Francji, piliÊmy wino codziennie.

3. Mówienie o stanach przesz∏ych trwajàcych przez d∏u˝szy czas:

John lived in Dublin for ten years. John mieszka∏ przez dziesi´ç lat w Londynie. (Ale ju˝ nie mieszka.)

UWAGA: Ogólnie nale˝y pami´taç, ˝e mówiàc o wydarzeniach, czynnoÊciachi stanach przesz∏ych w pierwszej kolejnoÊci bierzemy pod uwag´ czas past sim-ple. Dopiero wtedy gdy pojawiajà si´ okolicznoÊci specjalne (patrz dalej), roz-wa˝amy u˝ycie innego czasu.

12

Czas past simple (przeszły prosty)

Pod wzgl´dem budowy orzeczenia czas past continuous przypomina presentcontinuous – tyle ˝e zamiast form teraêniejszych czasownika be mamy tu for-my przesz∏e:

I was going. Szed∏em/Sz∏am.You were going. Szed∏eÊ/Sz∏aÊ.He was going. Szed∏.She was going. Sz∏a.It was going. Sz∏o.We were going. SzliÊmy/Sz∏yÊmy.You were going. SzliÊcie/Sz∏yÊcie.They were going. Szli/Sz∏y.

Analogicznie tworzymy przeczenia i pytania:

I was not going. Nie szed∏em. Itd.You were not going.He was not going.She was not going.It was not going.We were not going.You were not going.They were not going.

Mo˝liwe sà równie˝ formy skrócone wasn’t i weren’t.

W pytaniach obowiàzuje inwersja:

Was I going? Czy szed∏em? Itd.Were you going?Was he going?Was she going?Was it going?Were we going?Were you going?Were they going?

Czasu past continuous u˝ywamy przede wszystkim:1.Gdy „jednorazowa” (krótkotrwa∏a) czynnoÊç przesz∏a ma miejsce w trakcie

trwania innej czynnoÊci przesz∏ej – czynnoÊç trwajàca zostanie wyra˝ona wpast continuous:

When I entered the room, they were dancing. Kiedy wszed∏em do pokoju, oni taƒczyli.

2.Gdy w okreÊlonym punkcie przesz∏oÊci omawiana czynnoÊç by∏a w toku:

13

Czas past continuous (przesz∏y ciàg∏y)

Yesterday at 5 I was working in the garden. Wczoraj o piàtej pracowa∏em w ogrodzie.

3.Gdy dwie czynnoÊci trwa∏y równolegle w przesz∏oÊci:

While Mary was reading a newspaper, John was washing the dishes. Podczas gdy Mary czyta∏a gazet´, John zmywa∏ naczynia.

4.Gdy czynnoÊç ca∏kowicie „wype∏ni∏a” niezbyt d∏ugi okres przesz∏y:

From 5 to 6 I was correcting my students’ papers. Od piàtej do szóstej poprawia∏em prace studentów.

UWAGA: Czas past continuous podkreÊla przede wszystkim trwanie czynno-Êci w okreÊlonym punkcie lub w ograniczonym okresie przesz∏oÊci.

14

Czas past continuous (przeszły ciągły)

Czas present perfect tworzymy za pomocà form teraêniejszych czasownika posi∏-kowego have oraz imies∏owu biernego (past participle) czasownika w∏aÊciwego:

I have done all the work. Wykona∏em/Wykona∏am ju˝ ca∏à prac´.You have done all the work. Wykona∏eÊ/Wykona∏aÊ ju˝ ca∏à prac´.He has done all the work. Wykona∏ ju˝ ca∏à prac´.She has done all the work. Wykona∏a ju˝ ca∏à prac´.It has done all the work. Wykona∏o ju˝ ca∏à prac´.We have done all the work. WykonaliÊmy/Wykona∏yÊmy ju˝ ca∏à prac´.You have done all the work. WykonaliÊcie/Wykona∏yÊcie ju˝ ca∏à prac´.They have done all the work. Wykonali/Wykona∏y ju˝ ca∏à prac´.

W zdaniach twierdzàcych mogà pojawiç si´ formy skrócone ‘ve i ‘s.

W przeczeniach dodajemy not do czasownika posi∏kowego:

I have not done all the work. Nie wykona∏em jeszcze ca∏ej pracy. Itd.You have not done all the work.He has not done all the work.She has not done all the work.It has not done all the work.We have not done all the work.You have not done all the work.They have not done all the work.

Mo˝liwe sà równie˝ formy skrócone haven’t i hasn’t.

W pytaniach czasownik posi∏kowy umieszczamy przed podmiotem:

Have I done all the work? Czy wykona∏em ju˝ ca∏à prac´? Itd.Have you done all the work?Has he done all the work?Has she done all the work?Has it done all the work?Have we done all the work?Have you done all the work?Have they done all the work?

Czas present perfect to z polskiego punktu widzenia najtrudniejszy z angiel-skich czasów. Po pierwsze, nazywa si´ „present”, czyli „teraêniejszy”, a t∏uma-czymy go zwykle na czas przesz∏y. Po drugie, jest to czas, który nigdy nie odpo-wiada na pytanie „kiedy?” – informuje nas jedynie, ˝e coÊ wydarzy∏o si´przed chwilà obecnà. W sumie, czas ten sprawia nam k∏opoty, poniewa˝ nie mapolskiego odpowiednika.

15

Czas present perfect

Wi´kszoÊç zastosowaƒ czasu present perfect wià˝e si´ z doÊç dziwnym zabie-giem mentalnym: mówimy wprawdzie o wydarzeniu przesz∏ym, ale myÊlimyo jego aktualnych konsekwencjach.Mówiàc:

I have done all the work.– mam zapewne na myÊli to, ˝e jestem ju˝ wolny lub ˝e ktoÊ za prac´ po-winien mi zap∏aciç.

Gdy pytam:Have you seen “Shakespeare in Love”? Czy widzia∏eÊ „Zakochanego Szekspira”?– to chc´ pewnie porozmawiaç o tym filmie.

Zdanie:Henry Jones has written 5 novels and 3 plays. Henry Jones napisa∏ 5 powieÊci i 3 sztuki.– podsumowuje aktualny dorobek ˝yjàcego autora.

Nieco innym zastosowaniem tego czasu sà zdania z wyrazami for i since, któreinformujà nas, od jak dawna coÊ si´ dzieje:

I have known her for 3 years. Znam jà od trzech lat.

lub nie dzieje:

We have not met since 2002. Nie spotkaliÊmy si´ od 2002 r.

16

Czas present perfect

Czas present perfect continuous tworzony jest za pomocà dwóch czasownikówposi∏kowych: form teraêniejszych czasownika have i imies∏owu biernego czasow-nika be (tj. been) oraz czasownika w∏aÊciwego z koƒcówkà -ing.

I have been working since 8 o’clock. Pracuj´ od ósmej.You have been working since 8 o’clock. Pracujesz od ósmej.He has been working since 8 o’clock. On pracuje od ósmej.She has been working since 8 o’clock. Ona pracuje od ósmej.It has been working since 8 o’clock. Ono/To (np. urzàdzenie) pracuje

od ósmej.We have been working since 8 o’clock. Pracujemy od ósmej.You have been working since 8 o’clock. Pracujecie od ósmej.They have been working since 8 o’clock. Pracujà od ósmej.

Mo˝liwe sà te˝ formy skrócone ‘ve i ‘s.

W przeczeniach dodajemy not do pierwszego czasownika posi∏kowego:

I have not been working since 8 o’clock. Nie pracuj´ od ósmej. Itd.You have not been working since 8 o’clock.He has not been working since 8 o’clock. She has not been working since 8 o’clock. It has not been working since 8 o’clock. We have not been working since 8 o’clock. You have not been working since 8 o’clock. They have not been working since 8 o’clock.

Jak zwykle mo˝liwe sà formy skrócone haven’t i hasn’t.

W pytaniach pierwszy czasownik posi∏kowy stoi przed podmiotem:

Have I been working since 8 o’clock? Czy pracuj´ od ósmej? Itd.Have you been working since 8 o’clock? Has he been working since 8 o’clock? Has she been working since 8 o’clock? Has it been working since 8 o’clock? Have we been working since 8 o’clock? Have you been working since 8 o’clock? Have they been working since 8 o’clock?

Jak sugerujà powy˝sze przyk∏ady, czasu present perfect continuous u˝ywamyprzede wszystkim do mówienia o tym, od jak dawna trwa (lub nie trwa) danaczynnoÊç:

17

Czas present perfect continuous

Have you been waiting here long? Od dawna tu czekasz?I have been waiting for two hours. Czekam od dwóch godzin.

Jest to zatem sytuacja znana nam ju˝ z ostatniego zastosowania czasu presentperfect (zdania z wyrazami since i for). OczywiÊcie w czasie present perfectcontinuous u˝yjemy tylko tych czasowników, które mogà wyst´powaç w cza-sach continuous – z pozosta∏ymi zastosujemy czas present perfect (zob.UWAGA 1 po czasie present simple, str. 10).

18

Czas present perfect continuous

Czas past perfect zawiera w orzeczeniu form´ przesz∏à czasownika posi∏kowe-go have (tj. had) oraz imies∏ów bierny czasownika w∏aÊciwego:

I had seen the film before (so I wasn’t really interested). Widzia∏em/Widzia∏am ten film wczeÊniej (wi´c nie by∏em(am) zainteresowany(a)).You had seen the film before. Widzia∏eÊ/Widzia∏aÊ ten film wczeÊniej.He had seen the film before. Widzia∏ ten film wczeÊniej.She had seen the film before. Widzia∏a ten film wczeÊniej.It had happened earlier. Sta∏o si´ to wczeÊniej. (Zdanie z filmem by∏oby ma∏o realistyczne, bo zaimek itnajcz´Êciej odnosi si´ do przedmiotów.)We had seen the film before. WidzieliÊmy/Widzia∏yÊmy ten film wczeÊniej.You had seen the film before. WidzieliÊcie/Widzia∏yÊcie ten film wczeÊniej.They had seen the film before. Widzieli/Widzia∏y ten film wczeÊniej.

Przeczenia tworzymy w znany nam ju˝ sposób – dodajàc not do czasownikaposi∏kowego:

I had not seen the film before (so I wanted to see it). Nie widzia∏em tego filmu wczeÊniej, wi´c chcia∏em go zobaczyç. Itd.You had not seen the film before. He had not seen the film before.She had not seen the film before.It had not happened earlier.We had not seen the film before.You had not seen the film before.They had not seen the film before.

Mo˝liwa jest równie˝ forma skrócona hadn’t.

W pytaniach stosujemy inwersj´:

Had I seen the film before? Czy widzia∏em ten film wczeÊniej? Itd.Had you seen the film before?Had he seen the film before?Had she seen the film before?Had it happened earlier?Had we seen the film before?

19

Czas past perfect (zaprzesz∏y)

Had you seen the film before?Had they seen the film before?

Równie˝ pod wzgl´dem zastosowaƒ czas past perfect przypomina bardzo pre-sent perfect – z jednà zasadniczà ró˝nicà: punktem odniesienia dla czasu pre-sent perfect jest chwila obecna, w przypadku czasu past perfect jest to mo-ment w przesz∏oÊci, wyznaczony tokiem opowiadania lub wyra˝ony w zdaniu:

We had lived in a flat up to then. Do tamtego momentu mieszkaliÊmy w bloku (dos∏. w mieszkaniu).The host introduced us to each other, but in fact we had met before. Gospodarz przedstawi∏ nas sobie, ale tak naprawd´ poznaliÊmy si´ ju˝ wczeÊniej.

Bardzo cz´sto czas past perfect pozwala nam zorientowaç si´ w chronologiiprzesz∏ych wydarzeƒ:

When John came to the party, all the other guests had left. Kiedy John przyszed∏ na przyj´cie, innych goÊci ju˝ nie by∏o (dos∏. wszyscy inni goÊcie ju˝ wyszli).When John came to the party, all the other guests left. Kiedy John przyszed∏ na przyj´cie, wszyscy inni goÊcie wyszli.

Pierwsze zdanie nie przedstawia wydarzeƒ w porzàdku chronologicznym,a wi´c wydarzenie wczeÊniejsze musi zostaç zaznaczone za pomocà czasu za-przesz∏ego (past perfect). Nietrudno wywnioskowaç, ˝e John si´ spóêni∏. Dru-gie zdanie prezentuje wydarzenia chronologicznie, a zatem oba opisane sà za po-mocà czasu past simple. Tym razem mo˝emy podejrzewaç, ˝e John nie jestspecjalnie lubiany.

UWAGA: Poniewa˝ w j´zyku polskim czas zaprzesz∏y nie jest u˝ywany, zdaniaw past perfect t∏umaczymy na czas przesz∏y.

20

Czas past perfect (zaprzeszły)

Podobnie jak czas present perfect continuous czas ten zawiera w orzecze-niu dwa czasowniki posi∏kowe – tym razem form´ przesz∏à czasownika have(tj. had) oraz imies∏ów bierny czasownika be (tj. been) – oraz czasownikw∏aÊciwy z koƒcówkà -ing:

(When the man finally appeared,) I had been waiting for him for two hours. Czeka∏em na tego cz∏owieka dwie godziny, zanim si´ wreszcie pojawi∏.You had been waiting for him for two hours. Czeka∏eÊ na niego dwie godziny.He had been waiting for him for two hours.Czeka∏ na niego dwie godziny.She had been waiting for him for two hours. Czeka∏a na niego dwie godziny.It had been raining for two hours. Pada∏o od dwóch godzin.We had been waiting for him for two hours. CzekaliÊmy na niego dwie godziny.You had been waiting for him for two hours. CzekaliÊcie na niego dwie godziny.They had been waiting for him for two hours. Czekali na niego dwie godziny.

Jak widaç z powy˝szych przyk∏adów, czas past perfect continuous u˝ywanyjest do mówienia o czynnoÊci, która trwa∏a przez pewien czas do okreÊlonegomomentu w przesz∏oÊci. W przypadku czasowników niewyst´pujàcych w cza-sach continuous zastosujemy oczywiÊcie zwyk∏y past perfect:

When she had known me for a year, she invited me to tea.Po rocznej znajomoÊci (dos∏. kiedy zna∏a mnie ju˝ przez rok) zaprosi∏a mniena herbat´.

21

Czas past perfect continuous (zaprzesz∏y ciàg∏y)

Wszystkie czasy przysz∏e zawierajà – jako pierwszy element orzeczenia – cza-sownik modalny will. W interesujàcym nas w tej chwili czasie future po willpojawi si´ bezokolicznik (infinitive) niepoprzedzony czàstkà to:

I will do it. Zrobi´ to.You will do it. Zrobisz to.He will do it. On to zrobi.She will do it. Ona to zrobi.It will do it. Ono to zrobi.We will do it. Zrobimy to.You will do it. Zrobicie to.They will do it. Oni/One to zrobià.

Cz´sto u˝ywa si´ formy skróconej ‘ll (np. I’ll).

W przeczeniach do will dodajemy not:

I will not do it. Nie zrobi´ tego. Itd.You will not do it.He will not do it.She will not do it.It will not do it.We will not do it.You will not do it.They will not do it.

Mo˝liwa jest tak˝e forma skrócona won’t.

W pytaniach stosujemy inwersj´:

Will I do it? Czy ja to zrobi´? Itd.Will you do it?Will he do it?Will she do it?Will it do it?Will we do it?Will you do it?Will they do it?

UWAGA: U˝ywany dawniej w pierwszej osobie liczby pojedynczej i mnogiej(I, we) czasownik modalny shall obecnie stosowany jest prawie wy∏àczniew propozycjach: Shall I do it? (Czy mam to zrobiç?), Shall we go there?(A mo˝e tam pójdziemy?).

22

Czas future (przysz∏y)

Czasu future u˝ywamy w kilku podstawowych sytuacjach:1.Gdy przewidujemy wydarzenia przysz∏e – zwykle wyra˝ajàc przy tym swojà

opini´:

I think he will be there. Sàdz´, ˝e on tam b´dzie.They will probably pass the exam. Pewnie zdadzà ten egzamin.

2.Gdy podejmujemy decyzj´:

I’ll take the yellow dress. Wezm´ t´ ˝ó∏tà sukienk´.

3.Gdy obiecujemy:

Don’t worry, I’ll be there on time. Nie martw si´, b´d´ tam punktualnie.

4.Gdy prosimy o przys∏ug´:

Will you help me? Pomo˝esz mi?

UWAGA: Czasownik modalny will ma te˝ par´ zastosowaƒ, które nie odnoszàsi´ do przysz∏oÊci. Mo˝e na przyk∏ad opisywaç typowe zachowanie:

My husband will spend hours in front of the TV set.. Mój mà˝ godzinami siedzi przed telewizorem.

23

Czas future (przyszły)

Oprócz czasownika modalnego will czas ten zawiera w orzeczeniu czasownikposi∏kowy be i czasownik w∏aÊciwy z koƒcówkà -ing:

I will be working. B´d´ pracowa∏(a).You will be working. B´dziesz pracowa∏(a).He will be working. B´dzie pracowa∏.She will be working. B´dzie pracowa∏a.It will be working. B´dzie pracowa∏o/dzia∏a∏o.We will be working. B´dziemy pracowali/pracowa∏y.You will be working. B´dziecie pracowali/pracowa∏y.They will be working. B´dà pracowali/pracowa∏y.

Podobnie jak w czasie future mo˝liwy jest skrót ‘ll.

W przeczeniach dodajemy not do czasownika modalnego will:

I will not be working. Nie b´d´ pracowa∏. Itd.You will not be working. He will not be working. She will not be working. It will not be working. We will not be working. You will not be working. They will not be working.

Tu równie˝ mo˝liwy jest skrót won’t.

W pytaniach stosujemy inwersj´:

Will I be working? Czy b´d´ pracowa∏? Itd.Will you be working?Will he be working?Will she be working? Will it be working?Will we be working? Will you be working? Will they be working?

Czas future continuous stosowany jest w czterech sytuacjach:1.Gdy mówimy, ˝e w okreÊlonym momencie przysz∏oÊci czynnoÊç b´dzie w toku:

Tomorrow at 5 I’ll be giving a lecture. Jutro o piàtej b´d´ wyg∏asza∏ wyk∏ad.

24

Czas future continuous (przysz∏y ciàg∏y)

2.Gdy czynnoÊç b´dzie trwa∏a w przysz∏oÊci „od do”:

From 6 to 7 I’ll be talking to my students. Od szóstej do siódmej b´d´ rozmawia∏ ze studentami.

3.Gdy mówimy o czynnoÊci przysz∏ej, która wynika ze sta∏ego rozk∏adu zaj´ç:

Tomorrow is Friday? So I’ll be seeing Tom in the afternoon. Jutro jest piàtek? No to b´d´ si´ widzia∏ z Tomem po po∏udniu. (Bo zawsze w piàt-ki spotykam go po po∏udniu.)

4.Gdy chcemy o coÊ poprosiç i upewniamy si´, czy spe∏nienie proÊby jest mo˝-liwe i czy nie sprawi rozmówcy k∏opotu:

Will you be using the car today? May I take it? Czy b´dzie ci dziÊ potrzebny samochód (dos∏. czy b´dziesz u˝ywa∏ samochodu)?Czy mog´ go wziàç?

25

Czas future continuous (przyszły ciągły)

Orzeczenie w czasie future perfect sk∏ada si´ z czasownika modalnego will, cza-sownika posi∏kowego have oraz imies∏owu biernego czasownika w∏aÊciwego:

I will have done it by Friday. Zrobi´ to/Skoƒcz´ to robiç do piàtku.You will have done it by Friday. Zrobisz to/Skoƒczysz to robiç do piàtku.He will have done it by Friday. On to zrobi/skoƒczy to robiç do piàtku.She will have done it by Friday. Ona to zrobi/skoƒczy to robiç do piàtku.It will have started by Friday. To si´ zacznie przed piàtkiem.We will have done it by Friday. Zrobimy to/Skoƒczymy to robiç do piàtku.You will have done it by Friday. Zrobicie to/Skoƒczycie to robiç do piàtku.They will have done it by Friday. Zrobià to/Skoƒczà to robiç do piàtku.

W przeczeniach – podobnie jak w innych czasach future – dodajemy not do cza-sownika modalnego will:

I will not have done it by Friday. Nie zrobi´ tego/Nie skoƒcz´ tego robiç do piàtku. Itd.You will not have done it by Friday. He will not have done it by Friday. She will not have done it by Friday. It will not have started by Friday. We will not have done it by Friday. You will not have done it by Friday. They will not have done it by Friday.

Mo˝liwa jest równie˝ forma skrócona won’t.

W pytaniach stosujemy inwersj´:

Will I have done it by Friday? Czy zrobi´ to/skoƒcz´ to robiç do piàtku? Itd.Will you have done it by Friday?Will he have done it by Friday? Will she have done it by Friday? Will it have started by Friday? Will we have done it by Friday?

26

Czas future perfect

Will you have done it by Friday? Will they have done it by Friday?

Czas future perfect stosujemy tylko w dwóch sytuacjach:

1.Gdy chcemy powiedzieç, ˝e czynnoÊç zostanie zakoƒczona przed okreÊlonymterminem:

I will have read the book by Tuesday. Przeczytam t´ ksià˝k´ do wtorku.

2.Gdy mówimy, ile b´dzie trwa∏a dana czynnoÊç lub ile b´dzie trwa∏ dany stando okreÊlonego momentu w przysz∏oÊci:

By next Easter I will have known her for five years. Na Wielkanoc minie pi´ç lat, odkàd jà znam.

Konstrukcja ta nie ma dok∏adnego polskiego odpowiednika.

27

Czas future perfect

Czas future perfect continuous sk∏ada si´ a˝ z czterech elementów: czasowni-ka modalnego will, czasowników posi∏kowych have i been oraz czasownikaw∏aÊciwego z koƒcówkà -ing:

By next Christmas I will have been living here for ten years. W Bo˝e Narodzenie minie dziesi´ç lat, odkàd tu mieszkam.By next Christmas you will have been living here for ten years. W Bo˝e Narodzenie minie dziesi´ç lat, odkàd tu mieszkasz.By next Christmas he will have been living here for ten years. W Bo˝e Narodzenie minie dziesi´ç lat, odkàd on tu mieszka.By next Christmas she will have been living here for ten years. W Bo˝e Narodzenie minie dziesi´ç lat, odkàd ona tu mieszka.By Saturday it will have been raining for ten days. W sobot´ minie dziesi´ç dni, odkàd zacz´∏o padaç.By next Christmas we will have been living here for ten years. W Bo˝e Narodzenie minie dziesi´ç lat, odkàd tu mieszkamy.By next Christmas you will have been living here for ten years. W Bo˝e Narodzenie minie dziesi´ç lat, odkàd tu mieszkacie.By next Christmas they will have been living here for ten years. W Bo˝e Narodzenie minie dziesi´ç lat, odkàd tu mieszkajà.

Jak widaç ju˝ z powy˝szych przyk∏adów, czas ten „obs∏uguje” drugie zastoso-wanie czasu future perfect, tj. s∏u˝y do okreÊlania, ile b´dzie trwa∏a dana czyn-noÊç lub ile b´dzie trwa∏ dany stan do danego momentu w przysz∏oÊci. Doty-czy oczywiÊcie tylko czasowników, które mogà wystàpiç w continuous. Jest tojego jedyne zastosowanie – nie u˝ywa si´ wi´c go zbyt cz´sto.

28

Czas future perfect continuous

Oprócz powy˝szych czasów przysz∏ych tworzonych za pomocà czasownikamodalnego will, w j´zyku angielskim istnieje sporo innych konstrukcji s∏u˝à-cych do mówienia o przysz∏oÊci. Omówimy najwa˝niejszà z nich: be goingto. Poza wymienionymi ju˝ elementami, które stanowià coÊ w rodzaju z∏o˝o-nego czasownika posi∏kowego, w sk∏ad orzeczenia wchodzi tu bezokolicznik,zaznaczony w nazwie konstrukcji czàstkà to:

I am going to write a book. Mam zamiar napisaç ksià˝k´.You are going to write a book. Masz zamiar napisaç ksià˝k´.He is going to write a book. On ma zamiar napisaç ksià˝k´.She is going to write a book. Ona ma zamiar napisaç ksià˝k´.It is going to rain. B´dzie padaç.We are going to write a book. Mamy zamiar napisaç ksià˝k´.You are going to write a book. Macie zamiar napisaç ksià˝k´.They are going to write a book. Majà zamiar napisaç ksià˝k´.

Tak jak w czasie present continuous mo˝liwe sà formy skrócone ‘m (am), ‘s (is), ‘re (are).

W przeczeniach dodajemy not do formy czasownika be:

I am not going to write a book. Nie mam zamiaru pisaç ksià˝ki. Itd.You are not going to write a book.He is not going to write a book. She is not going to write a book. It is not going to rain. Nie b´dzie padaç.We are not going to write a book. You are not going to write a book.They are not going to write a book.

W przeczeniach równie˝ mo˝na stosowaç formy skrócone, analogicznie jakw czasie present continuous.

W pytaniach forma czasownika be stoi przed podmiotem:

29

Konstrukcja be going to

Am I going to write a book? Czy mam zamiar napisaç ksià˝k´?Are you going to write a book? Czy masz zamiar napisaç ksià˝k´?Is he going to write a book? Czy on ma zamiar napisaç ksià˝k´?Is she going to write a book? Czy ona ma zamiar napisaç ksià˝k´?Is it going to rain? Czy b´dzie padaç?Are we going to write a book? Czy mamy zamiar napisaç ksià˝k´?Are you going to write a book? Czy macie zamiar napisaç ksià˝k´?Are they going to write a book? Czy majà zamiar napisaç ksià˝k´?

Konstrukcja ta ma dwa zastosowania:

1.Wyra˝anie zamiarów i planów na przysz∏oÊç:

I am going to be a star. Zamierzam byç gwiazdà.

2.Przewidywanie bliskiej przysz∏oÊci na podstawie widocznych symptomów:

It’s going to rain.B´dzie padaç. (na niebie widaç chmury)

30

Konstrukcja be going to