Unia Zachodnioeuropejska -geneza powstania, tło historyczne

• Organizacja polityczno-obronna, zajmuje się głownie obroną państw członkowskich, a także: współpracą gospodarczą, polityczną, kulturalną i społeczną.

• 17 marca 1948 r., pięć państw europejskich: Belgia, Holandia, Francja, Luksemburg i Wielka Brytania zebrało się, aby podpisać Układy Brukselskie i powołać Unię Zachodnią.

•Odrzucenie planu René Plevena i fiasko powstania Europejskiej Wspólnoty Obronnej (EWO)

•W ramach Konferencji Paryskiej w 23 październiku 1954 roku do Układów Brukselskich dołączyły Niemcy i Włochy, a Unia Zachodnia przekształciła się w Unię Zachodnioeuropejską (UZE).

•Połączenie struktur Unii Zachodniej z odpowiednimi strukturami NATO (organy UZE – mają „zwracać się do właściwych władz wojskowych NATO o wszelkie informacje i opinie w sprawach wojskowych”).

Główny Cel W art. V zmodyfikowanego 6 maja 1955 r. traktatu brukselskiego pełnoprawne państwa członkowskie zobowiązały się do przestrzegania zasad zbiorowego bezpieczeństwa. W konsekwencji oznacza to, że jeżeli któreś z tych państw stanie się przedmiotem ataku zbrojnego, inni udzielą mu wszelkiej pomocy włącznie ze wsparciem wojskowym. Konsultacje członków UZE w sprawie kryzysów bądź zagrożeń wpływających na ich interesy nie mają ponadto ograniczeń geograficznych (art. VIII).

CzłonkowieCzłonkowie: Belgia, Holandia, Francja, Luksemburg i Wielka Brytania, Niemcy, Włochy, Hiszpania (od 1990r.) Portugalię (1990r.) i Grecja (1995r.)

Status członków stowarzyszonych przysługuje w UZE państwom NATO nie należącym do UZE: Islandia, Norwegia, Turcja, Polska (1999r.) Czechy (1999r.), Węgry (1999r.).

Status obserwatora przyznano dotąd: Danii, Irlandii, Finlandii, Austrii i Szwecji

Stowarzyszeni Partnerzy: Litwa, Łotw, Estonia, Słowacja, Rumunia, Bułgaria, Słowenia

Członkowie: kolor czerwony

Państwa stowarzyszone: kolor zielony

Obserwatorzy: kolor niebieski

Stowarzyszeni: kolor fioletowy

Organy UZE1.Rada

Rada Ministrów (Council of Ministers),

Stała Rada (Ferma -nent Council),

2. Sekretariat (Secretariat WEU),

3.Zgromadzenie Parlamentarne (Parliamentary Assembly WEU)

W UZE działają także wiele agend, do najważniejszych należą :

Wojskowa Komórka Planowania z siedzibą w Brukseli,

Ośrodek Satelitarny w Torrejon (Hiszpania), który gromadzi i udostępnia dane satelitarne,

Instytut Badań Strategicznych w Paryżu.

RadaRada Ministrów zbiera się w Brukseli dwa razy w roku. Skład: szefowie dyplomacji i ministrowie obrony krajów członkowskich. Przewodnictwo w Radzie pełnią przez pół roku poszczególne państwa UZE (obecnie: Portugalia). Stała Rada Skład: ambasadorowie państw członkowskich zbiera się ona pod przewodnictwem sekretarza generalnego UZE.

Pracę Rady wspierają merytorycznie grupy robocze: stałe i tematyczne. Najważniejszym organem pomocniczym Rady jest ustanowiona w maju 1995 r. Grupa Polityczno-Wojskowa (PMG). Zajmuje się ona analizowaniem spraw bieżących i rozwiązywaniem kryzysów, przygotowuje stanowiska na posiedzenia Rady na tematy operacji pokojowych i budowania zdolności operacyjnej UZE.

Sekretariat Generalny

•stały organ, administracyjno-techniczny

• współdziała z organami pomocniczymi i innymi organizacjami międzynarodowymi.

•Na jego czele stoi Sekretarz Generalny UZE, który przewodniczy posiedzeniom Stałej Rady i reprezentuje Organizację na zewnątrz. Obecnie urząd ten sprawuje: Dr. Javier Solana Madariaga

•Członkowie Sekretariatu przewodniczą większości grup roboczych UZE.

•Siedzibą Sekretariatu od początku 1993 r. jest Bruksela, (przedtem był Londyn)

ZgromadzenieZgromadzenie Parlamentarne UZE zbiera się zwykle w Paryżu dwa razy w roku na sesjach plenarnych.

Grupuje ono delegacje parlamentów wszystkich państw członkowskich.

Zgromadzenie może obradować nad wszystkimi sprawami wynikającymi ze zmodyfikowanego traktatu brukselskiego.

Zgromadzenie wyłania swe organy kierownicze: Prezydium i Komitet Przewodniczących oraz organy robocze (sześć komisji: obrony, polityczną, techniczną, budżetową, regulaminową oraz stosunków parlamentarnych i publicznych).

Przewodniczącym Zgromadzenia jest obecnie: Jean-Pierre Masseret

Inne organy pomocnicze

Komórka Planowania

Centrum Satelitarne

Instytut Studiów nad Bezpieczeństwem

Centrum sytuacyjne

Zachodnioeuropejska Grupa do spraw Uzbrojenia (WEAG)

Zachodnioeuropejska Organizacja do spraw Uzbrojenia (WEAO)

Komitet wojskowy

Siły zbrojne UZE• Realizując program budowania zdolności operacyjnych UZE

państwa członkowskie tej organizacji przyjęły w czerwcu 1992r. koncepcję stworzenia „sił podległych UZE” pod nazwą Forces Answerable to WEU (FAWEU). Oddane do dyspozycji UZE jednostki wojskowe są wydzielone z narodowych sił konwencjonalnych; mają one służyć doraźnie do celów wspólnej obrony, a także do prowadzenia misji humanitarnych, operacji pokojowych i rozwiązywania kryzysów, w tym przywracania pokoju.

• Oprócz tego wielonarodowe „siły podległe UZE” obejmują np.:• Korpus Europejski (Eurokorpus) – powstał w wyniku francusko-

niemieckiego porozumienia z 22.051992r.obecnie złożony jest z jednostek francuskich, niemieckich, belgijskich, hiszpańskich i luksemburskich. Liczy 50 800 żołnierzy, znajdujących się w pełnej gotowości do działania.

Działalność UZE od 1955r. do 1984r.

Do roku 1984 Unia Zachodnioeuropejska nie odgrywała znaczącej roli, gdyż jej działania zostały scedowane na NATO. Unii Zachodnioeuropejskiej (UZE), powierzono jedynie niektóre ograniczone funkcje obronne wynikające z Układów Brukselskich, które dotyczyły przede wszystkim: kontroli czy przestrzegana jest realizacja uchwał dobrowolnego ograniczania zbrojeń, na które umawiające się strony wyraziły zgodę w Układach Brukselskich i Układach Paryskich z 1954 roku oraz harmonizowania przez Stały Komitet Zbrojeniowy sytuacji siedmiu państw członkowskich i koordynowania ich wysiłku mającego zwiększanie skuteczności w zakresie zbrojeń.

W pierwszych latach działalności UZE odegrała istotną rolę w integracji RFN z NATO, w kontroli zbrojeń oraz jako forum konsultacyjne pomiędzy Europejską Wspólnotą Gospodarczą a Wielką Brytanią (do czasu jej wejścia do EWG w 1973 r.).

Reaktywacja UZE - od Deklaracji Rzymskich do Platformy Haskiej (1984-1989)

27 października 1984r. w Rzymie, odbyło sie posiedzenie ministrów spraw zagranicznych i ministrów obrony.( reaktywacja działalności UZE). Cele „Deklaracji rzymskich” :

zdefiniowanie tożsamości bezpieczeństwa europejskiego i

stopniowa harmonizacja polityki obronnej państw członkowskich.

Nakreślony program zacieśnienia współpracy państw UZE dotyczył:

sprawy obrony;

kontrolowanego ograniczenia zbrojeń i rozbrojenia;

wpływu na bezpieczeństwo europejskie ewolucji stosunków Wschód-Zachód;

wkładu Europy w umocnienie Sojuszu Atlantyckiego, z uwzględnieniem znaczenia, jakie maja stosunki transatlantyckie;

rozwoju współpracy europejskiej w dziedzinie uzbrojenia.

Ministrowie postanowili w Rzymie, przeprowadzeni wielu reform instytucjonalnych.

Bardzo ważnymi decyzjami były: zapowiedź współpracy siedmiu państw członkowskich w zakresie rozwoju europejskiego przemysłu zbrojeniowego oraz zredukowanie, a od 1986r. zniesienie sprawowanej przez Agencje Kontroli Zbrojeń, kontroli ilościowych dziedzinie broni konwencjonalnej (postanowienie to odnosiło się w praktyce do zbrojeń RFN).

27 października 1987r. w tzw. „Deklaracji haskiej” podkreślonopotrzebę rozwijania Europejskiej Tożsamości Obronnej (EuropeanDefense Identity), dzięki której łatwiej byłoby rozwiązywać problemyDotyczące bezpieczeństwa.

„Platforma haska" wskazywała wiele obszarów, które dawały państwom

UZE szansę i zarazem możliwość zapewnienia integracji europejskiej,łącznie z problemami bezpieczeństwa i obronności, przede wszystkim w zakresie kontroli zbrojeń i rozbrojenia oraz dialogu i kooperacji

między Wschodem i Zachodem. Istotnym celem „Platformy ..." było wskazanie państwom europejskim

konieczności ich identyfikacji i wnoszenie większego wkładu w zakresie obronności.

We wnioskach końcowych, które podsumowywały postanowienia „Platformy ..." podkreślono niezbędność współpracy i rangę życiodajnej siły partnerstwa północno atlantyckiego

UZE a UEJednym z celów Unii Europejskiej jest ustanowienie Wspólnej Polityki Zagranicznej iBezpieczeństwa (filar II) oraz budowanie na podstawie Unii Zachodnioeuropejskiej

wspólnej polityki obronnej.Traktat z Maastricht w art. J 4, ust. 2, ust. 5 powierzył UZE wypracowanie irealizację decyzji Unii Europejskiej w zakresie obrony.Istotne znaczenie dla działalności UZE mają ustalenia z Maastricht, w których stwierdza się, że UE:• powinna zapewnić jednolitą politykę zagraniczną i bezpieczeństwa w znaczeniu strategicznym;• włączy politykę obronną (w tym głównie militarną) do europejskiej polityki

zagranicznej i bezpieczeństwa;• stworzy długofalowe możliwości wspólnej obrony Unii Europejskiej;• zleci UZE wypracowanie i realizację decyzji w zakresie polityki obronnej. 

Rada UE w porozumieniu z instytucjami UZE może podejmować decyzje o wspólnych akcjach. O działalności UZE powinna być informowana Komisja Europejska. W art. J 2 i J 3 TUE przewiduje się instrumenty realizacji FILARU II, jakimi są wspólne stanowiska(common positions) oraz wspólne akcje (joint actions). Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwazostała rozszerzona na sferę obrony (art. J 4 TUE).  

1. Na skutek bardzo szybkiego rozwoju polityki bezpieczeństwa, UZE musiała dostosować swój profil działania do nowej sytuacji politycznej. W związku z tym 19 czerwca 1992 roku w Petersbergu UZE postanowiła:

zintensyfikować dialog, konsultacje i kooperację z państwami Europy Środkowej i Wschodniej;

wziąć udział w międzynarodowych akcjach pomocy humanitarnej;

prowadzić tradycyjną działalność na rzecz pokoju;

wysyłać żołnierzy w rejony kryzysów.2. Maja 1994 r. Rada Ministrów UZE przyjęła w Kirchbergu

deklarację zobowiązującą Stałą Radę do rozpoczęcia prac nad sformułowaniem Wspólnej Europejskiej Polityki Obronnej (Common European Defense Policy).

3. Traktat amsterdamski ( 1997r.) przewiduje włączenie do kompetencji Unii Europejskiej w zakresie II Filaru tzw. misji petersberskich, czyli misji humanitarnych i ratunkowych w ramach Unii Zachodnioeuropejskiej, operacji przywracania pokoju i tzw. crisis management (Zarządzanie sytuacją kryzysową).

4. W traktacie z Nicei usunięto jednak zapis o podporządkowaniu UZE Unii.

UZE i jej przyszłość

Członkowie UE mają, odmienne wizje roliUZE i jej przyszłości. Członkowie Unii europejskiej, rozważalimożliwość utworzenia IV Filaru – polityki obronnej z UZE jakoFormacją zarządzającym nowym filarem. Postanowiono jednakrozszerzyć zakres II filaru ( Wspólnej Polityki Zagranicznej i

Bezpieczeństwa)

Bibliografia:

•Ryszard Zięba „ Instytucjonalizacja Bezpieczeństwa Europejskiego” Warszawa 1999

•Elżbieta Dynia „Integracja Europejska” Warszawa 2004

•Julian Kaczmarek, A. Skowroński „NATO, Europa, Polska” Wrocław 1997

•Antoni Marszałek „Integracja Europejska” Warszawa 2004

•Strona internetowa Unii Zachodnioeuropejskiej (Western European Union): http://www.weu.int/

•Strona internetowa Zgromadzenia UZE: http://www.assembly-weu.org/en/index.php

Koniec