Unia Walutowa

Powstanie unii walutowej w Europie;

Euro i polityka gospodarcza;

Teoria optymalnych obszarów walutowych;

Korzyści i koszty unii walutowej;

Powstanie unii walutowej

Inicjatywy reform systemu walutowego we Wspólnotach Europejskich

pierwsze plany unii walutowej (tzw. plan Barre’a i Schillera 1969)raport Wernera (przyjęty: marzec 1971);Europejski System Walutowy (1978): wprowadzono Europejski Mechanizm Kursów Walutowych (ERM); powołanie ECU; powołanie Europejskiego Funduszu Współpracy Walutowej; stałe kursy walutowe (ściśle określone dopuszczalne marginesy wahań: 2,25% ERM 2: 15%)

Funkcjonowanie ESW

Stałe kursy w paśmie wahań 2,25 do 1993 r.(szersze pasmo dla Portugalii , Hiszpanii i W. Brytanii 6 <do 1992> i Włoch <do 1990 r>)ograniczona kontrola w transakcjach kapitałowych do 1990;mechanizm kredytowy;wiodąca rola Niemiec (niska inflacja wymuszająca restrykcyjną politykę pieniężną, co oznaczało relatywnie wysoką stopę procentową)

Funkcjonowanie ESW

asymetryczne szoki szczególnie w 1992 r.

wskutek różnic w polityce pieniężnej i fiskalnej i wobec wysokiej stopy procentowej w Niemczech presja na aprecjację marki i deprecjację niektórych innych walut; W. Brytania wychodzi z EMS w 1992 r.)

1993: rozszerzenie pasma wahań ERM 2;

do końca 1993 opanowanie kryzysu

Powstanie Unii WalutowejPlan wprowadzenia UGW Delorsa (1989);Traktat z Maastricht 10 XII 1991

3 etapy wprowadzania unii walutowej;podstawowym warunkiem ustanowienia unii: koordynacja polityk gospodarczych;kryteria uczestnictwa w unii walutowej:

– stopa inflacji < 1,5 punktu procentowego ponad średnią 3 krajów o najniższej inflacji;

– średnia długookresowa stopa procentowa obligacji rządowych < 2 punkty procentowe ponad stopę 3 krajów o najniższym poziomie inflacji;

– deficyt budżetowy < 3% PKB;– dług publiczny < 60% PKB;– kurs stały w przewidzianym przedziale wahań co najmniej

przez 2 lata poprzedzające wejście do strefy euro.

Spełnienie kryteriów z Maastricht

Powstanie UGW

Decyzja o zakwalifikowaniu krajów do UGW 3 05 1998 r. Elastyczne podejście do kryteriów;

próg inflacji 2,7% (kryterium nie spełniała Grecja <5,2%>);

długoterminowa stopa procentowa 7,8%

pewna tolerancja dla wyższego poziomu długu pod warunkiem wyraźnego trendu obniżania stopy długu do 60% (Włochy, Belgia, Grecja miały w 98 r. dług powyżej 100% PKB)

W 1998 r. utworzono Europejski System Banków Centralnych (ESBC);

skład: EBC plus 12 BC krajów członkowskich (obecnie 16);

EBC jest niezależny (niezależność instytucjonalna, personalna, funkcjonalna i finansowa);

EBC podejmuje decyzje dotyczące polityki pieniężnej. BC krajów członkowskich wdrażają tę politykę.

Powstanie Unii Walutowej

1.01 1999 utworzenie unii walutowej i wprowadzenie euro

11 krajów członkowskich: Austria, Belgia, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Niemcy, Portugalia, Włochy.1.01 2001 dołączenie Grecji;

1.01 2007 Słowenia; 1.01 2008 Cypr i Malta; 1.01 2009 Słowacja

Teoria unii walutowej

Teoria optymalnych obszarów walutowych (zapoczątkowana przez R. Mundell’a w 1961 r.):optymalnym obszarem dla wprowadzenia systemu bezwzględnie stałych kursów lub wspólnej waluty są kraje o wysokim stopniu wzajemnej integracji gospodarczej;gospodarcza integracja oznacza swobodę przepływów dóbr, usług, kapitału finansowego i rzeczowego oraz siły roboczej;ustanowienie stałych kursów walutowych (unii walutowej) pociąga za sobą koszty ale także przynosi korzyści;

Korzyści z unii walutowej

Korzyści z nieodwołalnego przyjęcia stałych kursów walutowych lub wprowadzenia wspólnej waluty wynikają z wyeliminowania niepewności oraz kosztów transakcyjnych związanych z koniecznością posługiwania się różnymi walutami oraz zmiennością kursów walutowych (są to tzw. korzyści zwiększenia efektywności walutowej );

korzyści te zależą od zakresu integracji gospodarczej:

im większy jest handel między krajami członkowskimi tym większe korzyści ze zmniejszenia kosztów transakcyjnych;

Korzyści z unii walutowej cd.

im większe są przepływy kapitału tym większe są korzyści z ograniczenia niepewności dotyczącej stóp zysku od inwestycji w innych krajach członkowskich;

im większe przepływy pracowników tym większe korzyści z ograniczenia niepewności dotyczącej płac osiąganych w innych krajach członkowskich.

Korzyści z unii walutowej cd.

Korzyści UW

Stopień integracji gospodarczej w UW

B

B

Koszty wejścia do unii walutowej

Koszty stałych kursów wynikają z utraty możliwości stosowania polityki pieniężnej dla stabilizowania produkcji i cen oraz utratę możliwości wykorzystywania zmian kursów walutowych dla utrzymania wewnętrznej stabilności gospodarczej w przypadku negatywnych szoków zewnętrznych np. spadku zagregowanego popytu.

Szoki popytowe

NX = Y – A A- wydatki krajowe

ASA SASA

ADA

YA

pA ASB SASB

ADB

YB

pB

AD’A

AD’B

Skutki szoków popytowych

Deficyt NX w A, nadwyżka w BMechanizmy przywracające równowagę:elastyczność płac;mobilność siły roboczej;

Jeśli brak jest mobilności siły roboczej i płace są nieelastyczne wówczas dostosowania mogą następować przez zmianę kursów walutowych, co w unii walutowej jest niemożliwe.

Automatyczne dostosowania

ASA SASA

ADA

YA

ASB SASB

ADB

YB

AD’A

AD’B

pB pA

Dostosowania przez zmianę kursów walutowych

ASA SASA

ADA

YA

pA ASB SASB

ADB

YB

pB

AD’A

AD’B

Koszty unii walutowej

Jeśli płace są sztywne a mobilność siły roboczej ograniczona, krajom tworzącym unię walutową jest trudniej dostosować się do szoków popytowych.

Z drugiej strony deprecjacja kursu walutowego w długim okresie pobudza wzrost cen i jej pozytywne efekt są niwelowane. Wobec tego koszty unii walutowej w dłuższym okresie zmniejszają się.

Koszty unii walutowej i stopień integracji gospodarczej

SAS

AD’

YA

pA

SAS

ADB

YB

pB

AD

AD’B

SAS’

AD

SAS’

Kraj względnie otwarty Kraj względnie zamknięty

Wzrost cen większy Wzrost cen mniejszy

Koszty unii walutowej i stopień integracji gospodarczej cd.

Koszty utrzymania stabilności

Stopień integracji gospodarczej

K

K

Decyzja wejścia do unii walutowej

Optymalny obszar walutowy jest grupą regionów, które osiągnęły odpowiednio wysoki stopień wzajemnej integracji gospodarczej.

Korzyści i koszty z wejścia do UW

Stopień integracji gospodarczej

K

B

Większe straty

Większe korzyści

I1

Wzrost kosztów wejścia do UW

Jeśli wzrosną rozmiary i częstotliwość szoków popytowych linia kosztów przesuwa się w górę w prawo.

Stopień integracji gospodarczej

K1

B

I1

Korzyści i koszty z wejścia do UW

K2

I2

Czy UE jest optymalnym obszarem walutowym?

W 15 „starych” krajach UE eksport do innych krajów UE stanowi ok.. 10 – 20 % PKB; w krajach UGW ok. 26%

w dalszym ciągu istnieją duże różnice cen między krajami UE;

mobilność ludności i siły roboczej wewnątrz UE jest dość ograniczona; duże różnice w stopie bezrobocia;

W sumie: brak jednoznacznych dowodów, że UE jest optymalnym obszarem walutowym.