Unia Europejska. Fakty i liczby...Ustrój polityczny: monarchia Dwuizbowy parlament składa się z...
88
Unii Europejskiej Rada UNIA EUROPEJSKA FAKTY I LICZBY
Transcript of Unia Europejska. Fakty i liczby...Ustrój polityczny: monarchia Dwuizbowy parlament składa się z...
Unia Europejska. Fakty i liczbyNota
Niniejsza publikacja zostaa wydana przez Sekretariat Generalny Rady wycznie do celów informacyjnych. Nie ponosz za ni odpowiedzialnoci instytucje UE ani pastwa czonkowskie.
Mimo wszelkich stara, by hipercza w niniejszej publikacji byy prawidowe i aktualne, instytucje UE nie ponosz odpowiedzialnoci za te, które nie dziaaj waciwie.
Jeeli nie wskazano inaczej, zamieszczone informacje pochodz z oficjalnych stron pastw czonkowskich, krajów kandydujcych i z Eurostatu.
Wicej informacji o Radzie Europejskiej i Radzie mona znale na stronach: www.european-council.europa.eu www.consilium.europa.eu lub otrzyma, kontaktujc si z Sekcj Informacji Publicznej w Sekretariacie Generalnym Rady: Rue de la Loi/Wetstraat 175 1048 Bruxelles/Brussel BELGIQUE/BELGIË tel. +32 (0)2 281 56 50 faks +32 (0)2 281 49 77 [email protected] www.consilium.europa.eu/infopublic
Wicej informacji o Unii Europejskiej mona znale w portalu Europa (www.europa.eu).
Luksemburg: Urzd Publikacji Unii Europejskiej, 2014
poprzednie wydania: 2008, 2009, 2012, stycze 2014
ISBN 978-92-824-4479-5 doi:10.2860/36462
Unii Europejskiej Rada
Dzie Europy: 9 maja (dzie upamit- niajcy deklaracj Schumana – 1950)
Instytucje europejskie
Parlament Europejski reprezentuje obywateli Unii Europejskiej, a w jego skad wchodzi 751 posów wybieranych co pi lat w bezporednich wyborach powszechnych. Ostatnie wybory odbyy si w maju 2014 r. Wraz z Rad Parlament
przyjmuje akty prawne proponowane przez Komisj Europejsk oraz zatwier- dza budet Unii Europejskiej. Zadaniem Parlamentu Europejskiego jest równie demokratyczna kontrola. Jego siedziba mieci si w Strasburgu, ale prace odby- waj si take w Brukseli i Luksemburgu.
uwww.europarl.europa.eu
Rada Europejska skada si z szefów pastw i rzdów pastw czonkowskich Unii Europejskiej oraz z przewodnicz- cego Komisji Europejskiej. Rad kieruje przewodniczcy wybierany przez Rad Europejsk na kadencj trwajc 2 i pó roku, która moe zosta odnowio- na tylko raz. Rada Europejska wyznacza Unii ogólne kierunki dziaa. Nie peni
UNIA EUROPEJSKA
adnej funkcji ustawodawczej. Siedziba Rady Europejskiej mieci si w Brukseli.
uwww.european-council.europa.eu
Rada Unii Europejskiej (zwana take Rad) skada si z ministrów pastw czonkowskich, którzy zbieraj si w rónych konfiguracjach, zalenie od dziedzin omawianych na danym po- siedzeniu (sprawy zagraniczne, finanse, transport, rolnictwo itd.). Rada – wraz z Parlamentem Europejskim – przyjmuje akty prawne i budet Unii Europejskiej. Rada moe podejmowa decyzje w drodze gosowania zwyk wikszoci gosów (co najmniej 15 czonków gosuje za), kwalifikowan wikszoci gosów lub jednomylnie (wszystkich 28 czon- ków gosuje za).
Podczas gosowania wikszoci kwalifi- kowan przedstawiciel kadego pastwa czonkowskiego dysponuje pewn liczb
gosów. Waga gosów odpowiada liczbie ludnoci kadego z pastw czonkow- skich. Kwalifikowan wikszo osiga si wtedy, gdy spenione zostaj dwa warunki (tzw. gosowanie podwójn wikszoci):
• 55% pastw czonkowskich (czyli 16 pastw) gosuje za,
• reprezentuj one co najmniej 65% ogóu ludnoci UE.
Ponadto wikszo blokujca musi ska- da si z co najmniej czterech czonków Rady reprezentujcych co najmniej 35% ludnoci UE.
Rozpatrujc projekty aktów ustawo- dawczych i gosujc nad nimi, Rada robi to publicznie. Debaty mona ledzi na ywo na stronie internetowej Rady. Radzie przewodniczy po kolei, przez sze miesicy, kade z pastw czon- kowskich. Siedziba Rady mieci si w Brukseli.
Komisja Europejska skada si z 28 ko- misarzy, po jednym z kadego pastwa czonkowskiego. Komisja jest organem niezalenym – komisarze broni ogól- nych interesów Unii Europejskiej, a nie okrelonych interesów pastw, z których pochodz. Komisja proponuje akty prawne Parlamentowi Europejskiemu i Radzie, wykonuje ich decyzje oraz dba o przestrzeganie prawa i traktatów przez pastwa czonkowskie i obywateli. Siedziba Komisji mieci si w Brukseli.
uwww.ec.europa.eu
Europejska Suba Dziaa Zewntrznych (ESDZ) jest funkcjonalnie autonomicznym organem Unii ustano- wionym w celu wspierania Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczestwa. Wysoki Przedstawiciel jest take wice- przewodniczcym Komisji Europejskiej i przewodniczy Radzie do Spraw
Zagranicznych. Do jego zada naley wdraanie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczestwa Unii. Dziaania Unii na arenie midzynarodowej maj na celu promowanie demokracji, praworzdno- ci oraz praw czowieka. Siedziba ESDZ mieci si w Brukseli.
uwww.eeas.europa.eu
W skad Trybunau Sprawiedliwoci Unii Europejskiej wchodzi po jednym sdzi z kadego pastwa czonkow- skiego. Trybuna kontroluje zgodno z prawem aktów instytucji UE i dba o przestrzeganie postanowie traktatów przez pastwa czonkowskie. Dokonuje równie – na wniosek sdziów krajo- wych – wykadni prawa europejskiego oraz dba o jego jednolite stosowanie. Siedziba Trybunau Sprawiedliwoci mieci si w Luksemburgu.
u curia.europa.eu
uwww.ecb.europa.eu
czonkowskiego wyznaczonym przez rzd danego pastwa. Czonkowie ci s niezaleni i nie przyjmuj adnych instrukcji od swoich krajów. Siedziba Trybunau mieci si w Luksemburgu.
uwww.eca.europa.eu
uwww.cor.europa.eu
Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich bada skargi dotyczce niewaciwego administrowania w in- stytucjach i organach Unii Europejskiej. Na rce Rzecznika Praw Obywatelskich skargi mog skada obywatele pastw czonkowskich Unii lub osoby zamiesz- kujce dane pastwo czonkowskie. Rzecznik Praw Obywatelskich przyjmu- je take skargi od firm, stowarzysze lub innych organów, których siedziba znajduje si na terenie Unii. Siedziba
Rzecznika Praw Obywatelskich mieci si w Strasburgu.
uwww.ombudsman.europa.eu
Europejski Inspektor Ochrony Danych to organ nadzorczy, którego zadaniem jest ochrona danych osobo- wych oraz prywatnoci, a take promo- wanie dobrych praktyk w instytucjach i organach UE. Inspektor wypenia swoje zadania, sprawujc kontrol nad przetwarzaniem danych osobowych przez administracj UE, udzielajc porad dotyczcych strategii politycznych i ustawodawstwa regulujcych kwesti prywatnoci, a take wspópracujc z po- dobnymi organami w Europie na rzecz zapewnienia spójnoci ochrony danych. Siedziba Europejskiego Inspektora Ochrony Danych mieci si w Brukseli.
uwww.ec.europa.eu/anti_fraud
Europejski Bank Inwestycyjny to jedyny bank, którego wacicielem s pastwa czonkowskie Unii Europejskiej i który reprezentuje ich interesy.
Europejski Bank Inwestycyjny prowadzi cis wspóprac z innymi instytucjami Unii Europejskiej majc na celu realiza- cj jej polityki. Bank zapewnia finan- sowanie i fachow wiedz, które su wdraaniu solidnych i zrównowaonych projektów inwestycyjnych i przyczyniaj si do promowania celów polityki UE. Gówna dziaalno banku skupia si na przyczynianiu si do rozwoju rynku we- wntrznego. Bank wspiera take polityk zewntrzn UE oraz strategie polityczne dotyczce rozwoju. Siedziba banku mie- ci si w Luksemburgu.
Publikacje UE: www.bookshop.europa.eu
* PKB (produkt krajowy brutto) to wskanik sytuacji gospodarczej kraju. Wyraa on cakowit war- to wszystkich wytworzonych dóbr i usug pomniejszon o warto dóbr i usug wykorzysta- nych do ich wytworzenia.. Wyraajc PKB w SSN (standard siy nabywczej), mona wyeliminowa rónice w poziomach cen w poszczególnych pastwach, natomiast obliczenia z wykorzysta- niem kwoty przypadajcej na jednego mieszkaca pozwalaj porówna gospodarki o istotnych rónicach w zakresie wielkoci bezwzgldnej. ródo: Eurostat
Statystyki UE: www.ec.europa.eu/eurostat
Liczba ludnoci: 505 572 500 (2014)
Gsto zaludnienia: 116,3 os./km2 (2012)
rednia wieku: 41,9 (2013)
Wiek uprawniajcy do gosowa- nia w wyborach do Parlamentu Europejskiego: 18 lat (w Austrii 16 lat)
PKB na mieszkaca wedug standardów siy nabywczej (SSN)*: 25 600 euro (2012)
24 jzyki urzdowe UE*
Estonia
Irlandia
Grecja
F r a n c j a
Chor wacja
Cypr
otwa
Litwa
Luksemburg
P o l s k a
Por tugal ia
S z w e c j a
Wielka Brytania
13
* Oficjalna kolejno pastw to kolejno alfabetyczna nazw pastw w ich wersji oryginalnej. ** Kolejno wyznaczaj daty wniosków o przystpienie do UE zoonych przez kraje kandydujce. *** Rzd Islandii wstrzyma negocjacje akcesyjne w maju 2013 r.
Pastwa czonkowskie*
Belgia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Bugaria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Czechy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Dania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Niemcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Estonia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 Irlandia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Grecja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Hiszpania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 Francja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Chorwacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 Wochy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 Cypr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 otwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Litwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Luksemburg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .44 Wgry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 Malta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
Holandia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Austria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Polska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Portugalia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 Rumunia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 Sowenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Sowacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 Finlandia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .64 Szwecja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 Wielka Brytania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
Kraje kandydujce**
Turcja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Bya jugosowiaska republika Macedonii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 Czarnogóra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 Islandia *** . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 Serbia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 Albania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
14
Ustrój polityczny: monarchia
Dwuizbowy parlament skada si z Izby Reprezentantów (150 deputowanych) i Senatu (60 senatorów: 50 wybieranych przez parlamenty regionalne i wspólno- ty oraz 10 wybieranych przez senatorów w drodze kooptacji). Czonkowie Izby Reprezentantów s wybierani w bezpo- rednich wyborach powszechnych na czteroletni kadencj. Gow pastwa jest król, jednak nie dysponuje on wa- dz polityczn. Król desygnuje premiera, którego nominacja wymaga wotum zaufania parlamentu. Belgia to pastwo
federalne o wysokim stopniu niezale- noci jednostek federalnych, zwaszcza regionów i wspólnot.
wito narodowe: 21 lipca (rocznica zoenia przysigi przez króla Leopolda I – 1831)
Domena internetowa kraju: .be
Midzynarodowy numer kierunkowy: +32
Strona gowy pastwa: www.monarchie.be
PKB na mieszkaca w SSN: 30 700 euro (2012)
Inne miasta**: Antwerpia, Gandawa, Charleroi, Liège, Brugia
Przystpienie do UE: 1957 (pastwo zaoycielskie, traktat rzymski)
Liczba eurodeputowanych: 21
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.diplomatie.be/belgoeurop
Strefa Schengen: tak (od 1995)
Informacje o kraju: www.belgium.be
Obszar: 30 528 km2
Gsto zaludnienia: 367 os./km2 (2012)
rednia wieku: 41,1 (2013)
Eksport ogóem: 353,5 mld euro (2013)
* Rok wymiany waluty. ** Od trzech do piciu najbardziej zaludnio-
nych miast.
Bugaria ma ustrój parlamentar- ny. Jednoizbowy parlament – Zgromadzenie Narodowe (Narodno sybranie) liczy 240 deputowanych wybieranych na czteroletni kadencj. Gow pastwa jest prezydent republiki, którego obywatele wybieraj w wy- borach bezporednich na picioletni kadencj. Gówn wadz wykonawcz sprawuje Rada Ministrów, czyli rzd, na czele którego stoi premier.
wito narodowe: 3 marca (rocznica uzyskania niezalenoci od imperium osmaskiego – 1878)
Domena internetowa kraju: .bg
Midzynarodowy numer kierunkowy: +359
Strona gowy pastwa: www.president.bg
BUGARIA Stolica: Sofia
GMT+2
Strefa Schengen: nie
Gsto zaludnienia: 67,1 os./km2 (2012)
rednia wieku: 42,9 (2013)
Eksport ogóem: 22,2 mld euro (2013)
Import ogóem: 25,8 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 12 100 euro (2012)
Inne miasta: Powdiw, Warna, Burgas, Ruse, Stara Zagora
Ustrój polityczny: republika
Dwuizbowy parlament skada si z Izby Poselskiej (Poslanecká snmovna), w której skad wchodzi 200 deputowanych wybieranych w wyborach parlamen- tarnych na czteroletni kadencj, oraz Senatu (Senát), który liczy 81 senatorów wybieranych w bezporednich wybo- rach powszechnych na szecioletni kadencj (co dwa lata zmienia si jedna trzecia skadu Senatu). Prezydent jest gow pastwa; jest wybierany w bez- porednich wyborach powszechnych na picioletni kadencj, która moe zosta odnowiona tylko raz. Prezydent
desygnuje premiera, który wraz z rz- dem sprawuje wadz wykonawcz.
wito narodowe: 28 padziernika (rocznica ustanowienia niepodlegego pastwa czechosowackiego – 1918)
Domena internetowa kraju: .cz
Midzynarodowy numer kierunkowy: +420
Strona gowy pastwa: www.hrad.cz
GMT+1
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.mzv.cz/representation_brussels/en
Strefa Schengen: tak (od 2007)
Informacje o kraju: www.czech.cz
Gsto zaludnienia: 136,1 os./km2 (2012)
rednia wieku: 40,4 (2013)
Eksport ogóem: 121,6 mld euro (2013)
Import ogóem: 108,0 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 20 700 euro (2012)
Inne miasta: Brno, Ostrawa, Pilzno, Oomuniec, Liberec
Dania ma ustrój parlamentarny. Jednoizbowy parlament – Zgromadzenie Ludowe (Folketinget) liczy 179 deputowanych wybieranych w wyborach parlamentarnych na czte- roletni kadencj. Gow pastwa jest królowa, która desygnuje premiera, ale sama nie dysponuje wadz polityczn. Dwa regiony autonomiczne: Grenlandia i Wyspy Owcze s czci Danii, jednak nie wchodz w skad Unii Europejskiej.
wito narodowe: 5 czerwca (rocznica podpisania konstytucji – 1849)
Domena internetowa kraju: .dk
Midzynarodowy numer kierunkowy: +45
Strona gowy pastwa: www.kongehuset.dk
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.eu.um.dk
GMT+1
Informacje o kraju: www.denmark.dk
Gsto zaludnienia: 130,4 os./km2 (2012)
rednia wieku: 41,0 (2013)
Eksport ogóem: 83,6 mld euro (2013)
Import ogóem: 73,3 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 32 100 euro (2012)
Inne miasta: Aarhus, Odense, Aalborg, Esbjerg, Randers
Republika Federalna Niemiec
Ustrój polityczny: republika
Dwuizbowy parlament skada si ze Zgromadzenia Federalnego (Bundestag: ok. 600 deputowanych wybieranych w wyborach parlamentarnych na czte- roletni kadencj) i z Rady Federalnej (Bundesrat: 69 czonków wybieranych przez rzdy krajów zwizkowych. Kady kraj zwizkowy wyznacza od 3 do 6 czonków zalenie od liczby mieszkaców). Na czele pastwa stoi prezydent federalny. Jest on wybierany w wyborach porednich na piciolet- ni kadencj, która moe zosta raz odnowiona. Prezydent zasadniczo peni
rol reprezentacyjn. Desygnuje on jednak kanclerza federalnego, który stoi na czele rzdu federalnego. Niemcy s pastwem zdecentralizowanym, zoo- nym z krajów zwizkowych, okrgów i gmin. Wadz sprawuje rzd federalny i kraje zwizkowe.
wito narodowe: 3 padziernika (rocznica zjednoczenia Niemiec – 1990)
Domena internetowa kraju: .de
Midzynarodowy numer kierunkowy: +49
Strona gowy pastwa: www.bundespraesident.de
GMT+1
Liczba eurodeputowanych: 96
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.bruessel-eu.diplo.de
Strefa Schengen: tak (od 1995)
Informacje o kraju: www.deutschland.de
Obszar: 357 108 km2
Gsto zaludnienia: 229,4 os./km2 (2012)
rednia wieku: 45,3 (2013)
Eksport ogóem: 1093,8 mld euro (2013)
Import ogóem: 894,3 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 31 500 euro (2012)
Inne miasta: Hamburg, Monachium, Kolonia, Frankfurt nad Menem, Stuttgart
Estonia ma ustrój parlamentarny. Jednoizbowy parlament (Riigikogu) liczy 101 deputowanych wybieranych w wy- borach powszechnych na czteroletni kadencj. Co pi lat parlament wybiera prezydenta. Prezydent jest gow pa- stwa i peni zasadniczo funkcje repre- zentacyjne. Wyznacza jednak kandydata na premiera, którego nastpnie zatwier- dza parlament. Wadza wykonawcza spoczywa w rkach premiera i rzdu.
wito narodowe: 24 lutego (rocznica deklaracji niezalenoci od Rosji – 1918)
Domena internetowa kraju: .ee
Midzynarodowy numer kierunkowy: +372
Strona gowy pastwa: www.president.ee
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.eu.estemb.be/eng
ESTONIA Stolica: Tallin
Informacje o kraju: www.estonia.eu
Obszar: 45 227 km2
Gsto zaludnienia: 30,5 os./km2 (2012)
rednia wieku: 41,0 (2013)
Eksport ogóem: 12,3 mld euro (2013)
Import ogóem: 13,7 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 18 200 euro (2012)
Inne miasta: Tartu, Narwa, Kohtla-Järve
Irlandia
Irlandia ma ustrój parlamentarny. Dwuizbowy parlament (Oireachtas) skada si z Izby Deputowanych (Dáil Éireann: 166 deputowanych wybiera- nych w wyborach parlamentarnych na picioletni kadencj) i Senatu (Seanad Éireann: 60 senatorów mianowanych na picioletni kadencj: 11 – przez premiera, pozostali – przez róne grupy reprezentujce spoeczestwo obywa- telskie). Premiera, zaproponowanego przez Dáil Éireann, mianuje prezydent. Prezydent jest wybierany na okres sied- miu lat w bezporednich wyborach po- wszechnych; moe on zosta wybrany
ponownie tylko raz. Prezydent nie ma konkretnych uprawnie wykonawczych; spoczywaj one w rkach premiera i rzdu.
wito narodowe: 17 marca (Dzie w. Patryka)
Domena internetowa kraju: .ie
Midzynarodowy numer kierunkowy: +353
Strona gowy pastwa: www.president.ie
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.irelandrepbrussels.be
Strefa Schengen: nie
Obszar: 69 797 km2
Gsto zaludnienia: 67,1 os./km2 (2012)
rednia wieku: 35,5 (2013)
Eksport ogóem: 86,0 mld euro (2013)
Import ogóem: 49,2 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 32 900 euro (2012)
Inne miasta: Cork, Galway, Waterford
Ustrój polityczny: republika
Grecja ma ustrój parlamentarny. Jednoizbowy parlament (Voulí ton Ellínon, Rada Greków) liczy 300 depu- towanych wybieranych na czteroletni kadencj. Co pi lat parlament wybiera prezydenta, który moe zosta po- nownie wybrany tylko raz. Prezydent jest gow pastwa, ale nie posiada wadzy politycznej. Mianuje jednak premiera i rzd, który sprawuje wadz wykonawcz.
wito narodowe: 25 marca (rocznica uzyskania niezalenoci od imperium osmaskiego – 1821)
Domena internetowa kraju: .gr
Midzynarodowy numer kierunkowy: +30
Strona gowy pastwa: www.presidency.gr
GRECJA Stolica: Ateny
GMT+2
Strefa Schengen: tak (od 2000)
Informacje o kraju: www.visitgreece.gr
Obszar: 131 957 km2
Gsto zaludnienia: 84,8 os./km2 (2012)
rednia wieku: 42,4 (2013)
Eksport ogóem: 27,5 mld euro (2013)
Import ogóem: 46,9 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 19 500 euro (2012)
Inne miasta: Saloniki, Pireus, Patras, Heraklion
Ustrój polityczny: monarchia
Hiszpania ma ustrój parlamentarny. Dwuizbowy parlament (Cortes Generales) skada si z Kongresu (Congreso de los Diputados: 350 deputowanych wybiera- nych w wyborach parlamentarnych na czteroletni kadencj) i Senatu (Senado: 208 senatorów wybieranych przez obywateli w wyborach bezporednich i okoo 50 wyznaczanych przez regiony autonomiczne). Gow pastwa jest król, jednak nie dysponuje on wadz poli- tyczn. Podzia wadzy midzy organa- mi administracji centralnej a regionami autonomicznymi sprawi, e Hiszpania
jest jednym z najbardziej zdecentrali- zowanych pastw w Europie. Hiszpania posiada take terytoria poza kontynen- tem europejskim: Wyspy Kanaryjskie i dwie enklawy w pónocnej Afryce: Ceuta i Melilla.
wito narodowe: 12 padziernika (Dzie Hiszpaskoci, rocznica odkrycia Ameryki przez Krzysztofa Kolumba – 1492)
Domena internetowa kraju: .es
Midzynarodowy numer kierunkowy: +34
Strona gowy pastwa: www.casareal.es
GMT+1
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.representacionpermanente.eu
Strefa Schengen: tak (od 1995)
Informacje o kraju: www.spain.info/pl
Obszar: 505 969 km2
Gsto zaludnienia: 93,2 os./km2 (2012)
rednia wieku: 41,3 (2013)
Eksport ogóem: 238,3 mld euro (2013)
Import ogóem: 255,2 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca (SSN): 24 400 euro (2012)
Inne miasta: Barcelona, Walencja, Sewilla, Saragossa, Malaga
Ustrój polityczny: republika
Francja ma ustrój parlamentarny. Dwuizbowy parlament skada si ze Zgromadzenia Narodowego (Assemblée nationale: 577 deputowanych wybie- ranych w wyborach parlamentarnych na picioletni kadencj) i z Senatu (Sénat: 348 senatorów wybieranych przez kolegium elektorów na sze lat; co trzy lata wymieniana jest poowa czonków). Co pi lat w bezporednich wyborach powszechnych wybierany jest prezydent. Moe on sprawowa wadz nie duej ni przez dwie kolejne kadencje. Prezydent jest gow pastwa.
Dysponuje du wadz polityczn i wyznacza premiera sporód wik- szoci parlamentarnej. Francja posiada departamenty i terytoria zamorskie, które maj specjalny status w ramach republiki.
wito narodowe: 14 lipca (rocznica zdobycia Bastylii – 1789)
Domena internetowa kraju: .fr
Midzynarodowy numer kierunkowy: +33
Strona gowy pastwa: www.elysee.fr
GMT+1
Liczba eurodeputowanych: 74
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.rpfrance.eu
Strefa Schengen: tak (od 1995)
Informacje o kraju: www.france.fr
Obszar: 632 833 km2
Gsto zaludnienia: 103,4 os./km2 (2012)
rednia wieku: 40,5 (2013)
Eksport ogóem: 436,5 mld euro (2013)
Import ogóem: 512,5 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 27 700 euro (2012)
Inne miasta: Marsylia, Lyon, Tuluza, Nicea, Nantes
Chorwacja ma ustrój parlamentarny. Jednoizbowy parlament (Sabor) liczy 151 deputowanych wybieranych w wy- borach parlamentarnych na czteroletni kadencj. Co pi lat w bezporednich wyborach powszechnych wybierany jest prezydent. Peni on gównie funkcje reprezentacyjne, wyznacza jednak kandydata na premiera, który uzyskuje wotum zaufania wikszoci deputowa- nych parlamentu. Chorwacja skada si z upanii i jednostek terytorialnych lub gmin posiadajcych zdecentralizowane kompetencje.
wito narodowe: 25 czerwca (rocznica uzyskania niezalenoci od byej Jugosawii – 1991)
Domena internetowa kraju: .hr
Midzynarodowy numer kierunkowy: +385
Strona gowy pastwa: www.predsjednik.hr
CHORWACJA Stolica: Zagrzeb
Strefa Schengen: nie
Gsto zaludnienia: 75,4 os./km2 (2012)
rednia wieku: 42,4 (2013)
Eksport ogóem: 8,9 mld euro (2013)
Import ogóem: 15,8 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 15 700 euro (2012)
Inne miasta: Split, Rijeka, Osijek
Ustrój polityczny: republika
Dwuizbowy parlament skada si z Izby Deputowanych (Camera dei Deputati: 630 deputowanych wybieranych w wy- borach parlamentarnych na piciolet- ni kadencj) i z Senatu (Senato della Repubblica: 315 senatorów wybieranych na picioletni kadencj na szczeblu prowincji; kilku mianowanych doywot- nio przez gow pastwa lub bdcych byymi prezydentami). Gow pastwa jest prezydent, wybierany przez parla- ment na siedmioletni kadencj, a jego rola jest zasadniczo reprezentacyjna. Prezydent desygnuje premiera, który
musi uzyska wotum zaufania obu izb parlamentu. Na szczeblu lokalnym regiony Woch ciesz si rónym stop- niem autonomii.
wito narodowe: 2 czerwca (rocznica proklamowania republiki – 1946)
Domena internetowa kraju: .it
Midzynarodowy numer kierunkowy: +39
Strona gowy pastwa: www.quirinale.it
GMT+1
Liczba eurodeputowanych: 73
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.italiaue.esteri.it
Strefa Schengen: tak (od 1997)
Informacje o kraju: www.italia.it
Obszar: 301 336 km2
Gsto zaludnienia: 201,8 os./km2 (2012)
rednia wieku: 44,4 (2013)
Wiek uprawniajcy do gosowania: 18 lat (25 w wyborach do Senatu), gosowanie nieobowizkowe
Eksport ogóem: 389,8 mld euro (2013)
Import ogóem: 359,5 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 25 600 euro (2012)
Inne miasta: Mediolan, Neapol, Turyn, Palermo, Genua
Ustrój polityczny: republika
Cypr ma ustrój parlamentarny. Jednoizbowy parlament – Izba Reprezentantów (Vouli ton Antiprosópon) liczy 80 deputowanych, w tym 56 wy- bieranych w bezporednich wyborach powszechnych na picioletni kadencj, 24 miejsca s zarezerwowane dla wspól- noty tureckiej, ale od 1964 r. pozostaj nieobsadzone. W skad parlamentu wchodzi take 3 przedstawicieli mniej- szoci religijnych (maronickiej, rzymsko- katolickiej i armeskiej) majcych status obserwatora. Prezydent wybierany jest w wyborach powszechnych na
picioletni kadencj i peni funkcj za- równo gowy pastwa, jak i szefa rzdu.
wito narodowe: 1 padziernika (rocznica proklamowania republiki – 1960)
Domena internetowa kraju: .cy
Midzynarodowy numer kierunkowy: +357
Strona gowy pastwa: www.presidency.gov.cy
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.mfa.gov.cy/permrepeu
Strefa Schengen: nie
Obszar: 9250 km2
rednia wieku: 36,2 (2013)
Eksport ogóem: 1,5 mld euro (2013)
Import ogóem: 4,7 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 23 400 euro (2012)
Inne miasta: Limassol, Larnaka, Pafos
otwa ma ustrój parlamentarny. Jednoizbowy parlament (Saeima) liczy 100 deputowanych wybieranych w wy- borach parlamentarnych na czteroletni kadencj. Kadencja prezydenta, którego wybiera parlament, trwa cztery lata. Moe on sprawowa urzd nie duej ni przez dwie kolejne kadencje. Prezydent desygnuje premiera, który tworzy rzd. Zanim nowy rzd rozpocznie prac, musi uzyska wotum zaufania parlamentu.
wito narodowe: 18 listopada (rocznica proklamowania Republiki otewskiej – 1918)
Domena internetowa kraju: .lv
Midzynarodowy numer kierunkowy: +371
Strona gowy pastwa: www.president.lv
OTWA Stolica: Ryga
Informacje o kraju: www.latvia.lv
Obszar: 64 559 km2
Gsto zaludnienia: 32,7 os./km2 (2012)
rednia wieku: 42,1 (2013)
Eksport ogóem: 10,9 mld euro (2013)
Import ogóem: 13,3 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 16 400 euro (2012)
Inne miasta: Dyneburg, Lipawa, Jegawa, Jurmaa, Windawa
Ustrój polityczny: republika
Litwa ma ustrój parlamentarny. Jednoizbowy parlament (Seimas) liczy 141 deputowanych wybieranych na czteroletni kadencj: 71 w bezpo- rednich wyborach powszechnych w gosowaniu wikszociowym, a 70 w gosowaniu proporcjonalnym. Co pi lat w bezporednich wyborach powszechnych wybierany jest prezy- dent. Moe on sprawowa wadz nie duej ni dwie kolejne kadencje. Po uzyskaniu zgody parlamentu prezydent desygnuje premiera, który tworzy rzd.
wito narodowe: 16 lutego (rocznica uzyskania niezalenoci od Rosji – 1918)
Domena internetowa kraju: .lt
Midzynarodowy numer kierunkowy: +370
Strona gowy pastwa: www.president.lt
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.eurep.mfa.lt
LITWA Stolica: Wilno
Informacje o kraju: www.lietuva.lt
Waluta: litas (LTL); euro (EUR, od 1 stycznia 2015 r.)
Obszar: 65 300 km2
Gsto zaludnienia: 47,7 os./km2 (2012)
rednia wieku: 42,1 (2013)
Eksport ogóem: 24,6 mld euro (2013)
Import ogóem: 26,5 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 18 300 euro (2012)
Inne miasta: Kowno, Kajpeda, Szawle
Luksemburg jest ksistwem dziedzicz- nym, które ma ustrój parlamentarny. Gow pastwa jest wielki ksi, jednak nie dysponuje on faktyczn wadz poli- tyczn. Wielki ksi desygnuje premie- ra, który stoi na czele rzdu. Jednizbowy parlament – Izba Deputowanych (Chambre des Députés / Châmber vun Députéirten / Abgeordnetenkammer) liczy 60 deputowanych wybieranych w wyborach parlamentarnych na pi- cioletni kadencj.
wito narodowe: 23 czerwca (oficjalne urodziny wielkiego ksicia)
Domena internetowa kraju: .lu
Midzynarodowy numer kierunkowy: +352
Strona gowy pastwa: www.monarchie.lu
Liczba eurodeputowanych: 6
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.mae.lu
Strefa Schengen: tak (od 1995)
LUKSEMBURG Stolica: Luksemburg
Obszar: 2586 km2
rednia wieku: 39,1 (2013)
Eksport ogóem: 13,9 mld euro (2013)
Import ogóem: 20,1 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 67 100 euro (2012)
Inne miasta: Esch-sur-Alzette, Dudelange, Schifflange
Wgry maj ustrój parlamentarny. Jednoizbowy parlament – Zgroma- dzenie Narodowe (Országgylés) liczy 199 deputowanych wybieranych w wyborach parlamentarnych na czte- roletni kadencj. Co pi lat parlament wybiera prezydenta, który peni funkcj gowy pastwa. Prezydent proponuje parlamentowi kandydata na premiera, na którego parlament musi wyrazi zgod.
wito narodowe: 20 sierpnia (Dzie w. Stefana)
Domena internetowa kraju: .hu
Midzynarodowy numer kierunkowy: +36
Strona gowy pastwa: www.keh.hu
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.mfa.gov.hu/kulkepviselet/ BRUSSELS_EU/en
WGRY Stolica: Budapeszt
GMT+1
Informacje o kraju: pl.gotohungary.com
Gsto zaludnienia: 106,6 os./km2 (2012)
rednia wieku: 41,1 (2013)
Eksport ogóem: 81,4 mld euro (2013)
Import ogóem: 75,3 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 17 000 euro (2012)
Inne miasta: Debreczyn, Segedyn, Miszkolc, Pecz, Gyr
Malta ma ustrój parlamentarny. Jednoizbowy parlament – Izba Reprezentantów (Kamra tar-Rappreen- tanti) liczy 69 czonków wybieranych w wyborach parlamentarnych na pi- cioletni kadencj. Co pi lat parlament wybiera prezydenta, który desygnuje premiera.
wito narodowe: 21 wrzenia (Dzie Niepodlegoci – 1964)
Domena internetowa kraju: .mt
Midzynarodowy numer kierunkowy: +356
Strona gowy pastwa: www.president.gov.mt
MALTA Stolica: Valletta
5700 mieszk. (2012)
Informacje o kraju: www.visitmalta.com
Obszar: 316 km2
rednia wieku: 40,5 (2013)
Eksport ogóem: 2,6 mld euro (2013)
Import ogóem: 4,4 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 22 000 euro (2012)
Inne miasta: Birkirkara, Mosta, San Pawl il-Baar
Ustrój polityczny: monarchia
Holandia ma ustrój parlamentarny. Dwuizbowy parlament (Staten Generaal) skada si z Izby Pierwszej (Eerste Kamer: 75 czonków wybieranych w porednich wyborach powszechnych przez 12 pro- wincji na czteroletni kadencj) i z Izby Drugiej (Tweede Kamer: 150 deputowa- nych wybieranych w bezporednich wyborach powszechnych na czterolet- ni kadencj). Gow pastwa jest król. Desygnuje on premiera, jednak sam nie dysponuje faktyczn wadz polityczn. Dwór królewski, rzd i parlament maj siedzib w Hadze. Holandia ma take
terytoria wyspiarskie na Karaibach, które maj specjalny status w ramach królestwa.
wito narodowe: 27 kwietnia (Dzie Króla)
Domena internetowa kraju: .nl
Midzynarodowy numer kierunkowy: +31
Strona gowy pastwa: www.koninklijkhuis.nl
Liczba eurodeputowanych: 26
Stae Przedstawicielstwo przy UE: eu.nlmission.org
Strefa Schengen: tak (od 1995)
Informacje o kraju: www.holland.com
Obszar: 41 543 km2
Gsto zaludnienia: 496,9 os./km2 (2012)
rednia wieku: 41,6 (2013)
Eksport ogóem: 500,0 mld euro (2013)
Import ogóem: 444,8 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca (SSN): 32 600 euro (2012)
Inne miasta: Rotterdam, Haga, Utrecht, Eindhoven, Tilburg
Ustrój polityczny: republika
Austria ma ustrój parlamentarny. Dwuizbowy parlament (Bundesver- sammlung) skada si z Rady Narodowej (Nationalrat: 183 deputowanych wybieranych w wyborach parlamentar- nych na picioletni kadencj) i z Rady Zwizkowej (Bundesrat: 62 czonków [wymiennych] mianowanych przez kraje zwizkowe na kadencj odpowiadajc kadencji danego kraju; kady kraj zwiz- kowy wyznacza od 3 do 12 czonków zalenie od liczby mieszkaców). Co sze lat w wyborach powszechnych wybierany jest prezydent. Zasadniczo
peni on funkcj reprezentacyjn. Na czele rzdu stoi kanclerz federalny desygnowany przez prezydenta. Austria to pastwo federalne skadajce si z dziewiciu autonomicznych krajów zwizkowych (Bundesländer) dyspo- nujcych pewnymi samodzielnymi kompetencjami.
wito narodowe: 26 padziernika (rocznica uchwalenia ustawy o neutralnoci Austrii – 1955)
Domena internetowa kraju: .at
Midzynarodowy numer kierunkowy: +43
Strona gowy pastwa: www.bundespraesident.at
GMT+1
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.aussenministerium.at/bruesselov
Strefa Schengen: tak (od 1997)
Informacje o kraju: http://www.austria. info/pl
Obywatele: Austriacy
Obszar: 83 879 km2
Gsto zaludnienia: 102,3 os./km2 (2012)
rednia wieku: 42,6 (2013)
Eksport ogóem: 131,5 mld euro (2013)
Import ogóem: 137,2 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca (SSN): 33 100 euro (2012)
Inne miasta: Graz, Linz, Salzburg, Innsbruck, Klagenfurt
Ustrój polityczny: republika
Polska ma ustrój parlamentarny. Dwu- izbowy parlament skada si z Sejmu (460 posów) i Senatu (100 senatorów) – czonkowie obu izb wybierani s w wyborach parlamentarnych na czteroletni kadencj. Co pi lat w bezporednich wyborach powszech- nych wybierany jest prezydent. Moe on zosta wybrany ponownie tylko raz. Prezydent desygnuje premiera, a rzd utworzony przez niego wymaga wotum zaufania Sejmu. Prezydent dysponuje prawem weta wobec proponowanych ustaw.
Dwa gówne wita narodowe: 11 listopada (rocznica odzyskania niepodlegoci – 1918) i 3 maja (rocznica uchwalenia konstytucji – 1791)
Domena internetowa kraju: .pl
Midzynarodowy numer kierunkowy: +48
Strona gowy pastwa: www.prezydent.pl
POLSKA Stolica: Warszawa
GMT+1
Informacje o kraju: www.polska.pl
Gsto zaludnienia: 123,2 os./km2 (2012)
rednia wieku: 38,7 (2013)
Eksport ogóem: 152,1 mld euro (2013)
Import ogóem: 154,4 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 17 100 euro (2012)
Inne miasta: Kraków, ód, Wrocaw, Pozna, Gdask
Portugalia ma ustrój parlamentarny. Jednoizbowy parlament (Assembleia da República) liczy 230 deputowanych wybieranych w wyborach parlamen- tarnych na czteroletni kadencj. Co pi lat w bezporednich wyborach powszechnych wybierany jest prezy- dent. Peni on funkcj gowy pastwa, desygnuje premiera i wystpuje w cha- rakterze mediatora. Do Portugalii nale dwa autonomiczne regiony wyspiarskie: Madera i Azory.
wito narodowe: 10 czerwca (rocznica mierci poety Luisa de Camõesa – 1580)
Domena internetowa kraju: .pt
Midzynarodowy numer kierunkowy: +351
Strona gowy pastwa: www.presidencia.pt
PORTUGALIA Stolica: Lizbona
Informacje o kraju: www.portugalglobal.pt
Obszar: 92 094 km2
Gsto zaludnienia: 114 os./km2 (2012)
rednia wieku: 42,6 (2013)
Eksport ogóem: 47,4 mld euro (2013)
Import ogóem: 56,6 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 19 400 euro (2011)
Inne miasta: Porto, Amadora, Braga, Queluz, Setúbal
Ustrój polityczny: republika
Parlament (Parlamentul României) skada si z Izby Deputowanych (Camera Deputatilor: 332 deputowa- nych) i z Senatu (Senat: 137 senato- rów) – czonkowie obu izb wybierani s w wyborach parlamentarnych na czteroletni kadencj. Prezydent jest wybierany w wyborach powszechnych na okres piciu lat. Moe on zosta wybrany ponownie tylko raz. Prezydent peni zasadniczo funkcj reprezenta- cyjn i mediacyjn. Premiera mianuje parlament.
wito narodowe: 1 grudnia (rocznica przyczenia Siedmiogrodu do dawnego Królestwa Rumunii – 1918)
Domena internetowa kraju: .ro
Midzynarodowy numer kierunkowy: +40
Strona gowy pastwa: www.presidency.ro
RUMUNIA Stolica: Bukareszt
GMT+2
Strefa Schengen: nie
Gsto zaludnienia: 93 os./km2 (2011)
rednia wieku: 40,5 (2013)
Eksport ogóem: 49,6 mld euro (2013)
Import ogóem: 55,3 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 13 500 euro (2012)
Inne miasta: Klu-Napoka, Konstanca, Krajowa, Gaacz, Jassy
Ustrój polityczny: republika
Sowenia ma ustrój parlamentarny. Dwuizbowy parlament skada si ze Zgromadzenia Pastwowego (Dravni zbor: 90 deputowanych wybieranych w wyborach parlamentarnych na czte- roletni kadencj, w tym 2 miejsca zare- zerwowane dla mniejszoci wgierskiej i woskiej) i z Rady Pastwa (Dravni svet: 40 czonków wybieranych w wyborach porednich na picioletni kadencj). Prezydent wybierany jest co pi lat i moe sprawowa wadz maksymalnie przez dwie kolejne kadencje. Proponuje
on parlamentowi kandydatur premiera, a parlament j zatwierdza.
wito narodowe: 25 czerwca (rocznica uzyskania niezalenoci od byej Jugosawii – 1991)
Domena internetowa kraju: .si
Midzynarodowy numer kierunkowy: +386
Strona gowy pastwa: www.up-rs.si
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.brussels.representation.si
Strefa Schengen: tak (od 2007)
Informacje o kraju: www.slovenia.si
Obszar: 20 273 km2
Gsto zaludnienia: 102,2 os./km2 (2012)
rednia wieku: 42,2 (2013)
Eksport ogóem: 25,7 mld euro (2013)
Import ogóem: 25,2 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 21 400 euro (2012)
Inne miasta: Maribor, Celje, Kranj
Sowacja ma ustrój parlamentarny. Jednoizbowy parlament – Rada Narodowa Republiki Sowackiej (Národná rada Slovenskej republiky) liczy 150 deputowanych wybieranych w wy- borach parlamentarnych na czteroletni kadencj. Co pi lat w bezporednich wyborach powszechnych wybierany jest prezydent. Peni on funkcj gowy pastwa, jednak jego wadza jest ogra- niczona. Prezydent desygnuje premiera. Wadza wykonawcza zasadniczo spo- czywa w rkach premiera i rzdu.
wito narodowe: 1 wrzenia (Dzie Konstytucji – 1992)
Domena internetowa kraju: .sk
Midzynarodowy numer kierunkowy: +421
Strona gowy pastwa: www.prezident.sk
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.eubrussels.mfa.sk
SOWACJA Stolica: Bratysawa
Informacje o kraju: slovakia.travel/pl
Obszar: 49 036 km2
Gsto zaludnienia: 110,3 os./km2 (2012)
rednia wieku: 38,2 (2013)
Eksport ogóem: 64,9 mld euro (2013)
Import ogóem: 61,6 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 19 400 euro (2012)
Inne miasta: Koszyce, Preszów, ylina, Nitra, Baska Bystrzyca
Ustrój polityczny: republika
Finlandia ma ustrój parlamentarny. Jednoizbowy parlament (Eduskunta / Riksdagen) liczy 200 deputowanych wybieranych w wyborach parlamen- tarnych na czteroletni kadencj. Co sze lat w wyborach powszechnych wybierany jest prezydent. Moe on sprawowa wadz nie duej ni dwie kolejne kadencje. Po wysuchaniu parla- mentu prezydent proponuje i formalnie desygnuje premiera. Odpowiedzialno za sprawy zagraniczne spoczywa zarówno na prezydencie, jak i na rzdzie. Wyspy Alandzkie s autonomicznym,
szwedzkojzycznym regionem nale- cym do Republiki Finlandii.
wito narodowe: 6 grudnia (rocznica uzyskania niezalenoci od Rosji – 1917)
Domena internetowa kraju: .fi
Midzynarodowy numer kierunkowy: +358
Strona gowy pastwa: www.tpk.fi
GMT+2
Informacje o kraju: www.finland.fi
Obszar: 338 424 km2
Gsto zaludnienia: 17,8 os./km2 (2012)
rednia wieku: 42,3 (2013)
Eksport ogóem: 55,9 mld euro (2013)
Import ogóem: 58,2 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 29 400 euro (2012)
Inne miasta: Espoo, Tampere, Vantaa, Turku, Oulu
Szwecja ma ustrój parlamentarny. Jednoizbowy parlament (Riksdagen) liczy 349 deputowanych wybieranych w wyborach parlamentarnych na czte- roletni kadencj. Gow pastwa jest król, jednak nie dysponuje on wadz polityczn. Premiera mianuje parlament.
wito narodowe: 6 czerwca (rocznica wstpienia na tron króla Gustawa Wazy – 1523)
Domena internetowa kraju: .se
Midzynarodowy numer kierunkowy: +46
Strona gowy pastwa: www.kungahuset.se
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.government.se/sb/d/2250
Strefa Schengen: tak (od 2001)
Informacje o kraju: www.sweden.se
GMT+1
Gsto zaludnienia: 23,4 os./km2 (2012)
rednia wieku: 40,9 (2013)
Eksport ogóem: 126,2 mld euro (2013)
Import ogóem: 120,2 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 32 200 euro (2012)
Inne miasta: Göteborg, Malmö, Uppsala, Västerås, Örebro
68
GMT
Ustrój polityczny: monarchia
Parlament skada si z Izby Gmin (House of Commons), która liczy 650 czonków wybieranych w wyborach parlamentar- nych na picioletni kadencj, oraz Izby Lordów (House of Lords), która liczy ok. 830 czonków trzech kategorii: dziedzicznych parów, 26 biskupów i arcybiskupów Kocioa Anglii oraz parów mianowanych doywotnio. Królowa peni funkcj gowy pastwa Zjednoczonego Królestwa, a take 15 in- nych niepodlegych pastw Wspólnoty
Narodów, jednak zasadniczo jej rola jest jedynie protokolarna i reprezenta- cyjna. Wadza wykonawcza spoczywa w rkach premiera i rzdu. Zjednoczone Królestwo skada si z Anglii, Szkocji, Walii i Irlandii Pónocnej, posiada take terytoria zamorskie o specjalnym statusie.
wito narodowe: oficjalne urodziny królowej (czerwiec)
Domena internetowa kraju: .uk
Midzynarodowy numer kierunkowy: +44
Strona gowy pastwa: www.royal.gov.uk
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.ukeu.fco.gov.uk
Strefa Schengen: nie
Gsto zaludnienia: 261,2 os./km2 (2012)
rednia wieku: 39,8 (2013)
Eksport ogóem: 407,9 mld euro (2013)
Import ogóem: 492,6 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 26 800 euro (2012)
Inne miasta: Birmingham, Glasgow, Liverpool, Edynburg, Leeds
Turcja ma ustrój parlamentarny. Jednoizbowy parlament (Wielkie Zgromadzenie Narodowe) liczy 550 deputowanych wybieranych w wy- borach parlamentarnych na picioletni kadencj. Co pi lat w bezporednich wyborach powszechnych wybierany jest prezydent, który peni funkcj go- wy pastwa. Moe on zosta wybrany ponownie tylko raz. Prezydent desygnu- je premiera.
wito narodowe: 29 padziernika (rocznica proklamowania republiki – 1923)
Domena internetowa kraju: .tr
Midzynarodowy numer kierunkowy: +90
Strona gowy pastwa: www.tccb.gov.tr
GMT+2
www.avrupa.info.tr
Gsto zaludnienia: 97,7 os./km2 (2012)
rednia wieku: 30,1 (2013)
Eksport ogóem: 118,6 mld euro (2012)
Import ogóem: 184,1 mld euro (2012)
PKB na mieszkaca w SSN: ok. 13 700 euro (2012, szacunki Banku wiatowego)
Inne miasta: Stambu, Izmir, Bursa, Adana, Gaziantep
Domena internetowa kraju: .mk
Midzynarodowy numer kierunkowy: +389
Strona gowy pastwa: www.president.gov.mk
487 000 mieszk. (2012)
Strefa Schengen: nie
Jzyk urzdowy: jzyk byej jugosowiaskiej republiki Macedonii
Waluta: denar (MKD)
Gsto zaludnienia: 82,7 os./km2 (2012)
rednia wieku: 36,7 (2013)
Eksport ogóem: 3,1 mld euro (2012)
Import ogóem: 5,1 mld euro (2012)
PKB na mieszkaca w SSN: ok. 9000 euro (2012, szacunki Banku wiatowego)
Inne miasta: Kumanowo, Bitola, Tetowo
Czarnogóra ma ustrój parlamentarny. Jednoizbowy parlament liczy 81 depu- towanych wybieranych w wyborach powszechnych na czteroletni kadencj. Co pi lat w wyborach powszechnych wybierany jest prezydent; jego kaden- cja moe zosta odnowiona tylko raz. Prezydent desygnuje premiera, którego kandydatura musi zosta zatwierdzona przez parlament.
wito narodowe: 13 lipca (rocznica uzyskania niezalenoci od imperium osmaskiego – 1878)
Domena internetowa kraju: .me
Midzynarodowy numer kierunkowy: +382
Strona gowy pastwa: www.predsjednik.me
CZARNOGÓRA Stolica: Podgorica
Strefa Schengen: nie
Jzyk urzdowy: czarnogórski
Waluta: euro (EUR); przyjte jedno- stronnie w 2002 r.; Czarnogóra nie naley do strefy euro
Obszar: 13 812 km2
rednia wieku: 37,1 (2013)
Wiek uprawniajcy do gosowania: 18 lat i dwa lata staego pobytu, gosowanie nieobowizkowe
Eksport ogóem: 0,4 mld euro (2012)
Import ogóem: 1,8 mld euro (2012)
PKB na mieszkaca w SSN: ok. 10 600 euro (2012, szacunki Banku wiatowego)
Inne miasta: Nikši, Pljevlja, Bar
Islandia ma ustrój parlamentarny. Jednoizbowy parlament (Althing) liczy 63 deputowanych wybieranych w wy- borach parlamentarnych na czteroletni kadencj. Prezydent peni funkcj gowy pastwa i jest wybierany w bezpo- rednich wyborach powszechnych na czteroletni kadencj z moliwoci wielokrotnego przeduenia. Wadza wykonawcza spoczywa w rkach premiera i rzdu. Islandia wstrzymaa negocjacje akcesyjne w 2013 r.
wito narodowe: 17 czerwca (rocznica proklamowania niezalenoci od Danii – 1944)
Domena internetowa kraju: .is
Midzynarodowy numer kierunkowy: +354
Strona gowy pastwa: www.forseti.is
Delegatura UE w Islandii: www.eeas. europa.eu/delegations/iceland
Strefa Schengen: tak (od 2001)
ISLANDIA Stolica: Rejkiawik
Obywatele: Islandczycy
rednia wieku: 35,5 (2013)
Eksport ogóem: 3,9 mld euro (2012)
Import ogóem: 3,7 mld euro (2012)
PKB na mieszkaca w SSN: 29 400 euro (2012)
Inne miasta: Kópavogur, Hafnarfjörður, Akureyri
Republika Serbii ma ustrój parlamen- tarny. Jednoizbowy parlament – Zgromadzenie Narodowe Republiki Serbii liczy 250 deputowanych wybie- ranych w bezporednich wyborach powszechnych na czteroletni kaden- cj. Na czele pastwa stoi prezydent wybierany na picioletni kadencj, która moe zosta odnowiona tylko raz. Prezydent desygnuje premiera, który wraz ze sformowanym przez siebie
rzdem musi uzyska wotum zaufania w parlamencie.
wito narodowe: 15 lutego (rocznica pierwszego serbskiego powstania przeciw Turkom – 1804)
Domena internetowa kraju: .rs
Midzynarodowy numer kierunkowy: +381
Strona gowy pastwa: www.predsednik.rs
Strefa Schengen: nie
Liczba ludnoci: 7 181 500 (2013; bez Kosowa*)
Gsto zaludnienia: 92,7 os./km2 (2013)
rednia wieku: 42,7 (2013)
Eksport ogóem: 8,4 mld euro (2012)
Import ogóem: 13,6 mld euro (2012)
PKB na mieszkaca w SSN: 9000 euro (2012)
Inne miasta: Nowy Sad, Nisz, Kragujevac
* Uycie tej nazwy nie wpywa na stanowi- ska w sprawie statusu Kosowa i jest zgod- ne z rezolucj Rady Bezpieczestwa ONZ 1244/99 oraz z opini Midzynarodowego Trybunau Sprawiedliwoci w sprawie Deklaracji niepodlegoci Kosowa.
Republika Albanii ma jednoizbowy par- lament – Zgromadzenie (Kuvendi), które liczy 140 deputowanych wybieranych na czteroletni kadencj na zasadzie proporcjonalnej reprezentacji i na pod- stawie zamknitych list partyjnych. Na czele pastwa stoi prezydent wybierany przez Zgromadzenie na picioletni kadencj, która moe zosta odnowiona tylko raz. Prezydent ma ograniczon wadz polityczn, jednak formalnie de- sygnuje on premiera, który musi zosta
zatwierdzony przez Zgromadzenie oraz ministrów.
wito narodowe: 28 listopada (rocznica uzyskania niezalenoci od imperium osmaskiego – 1912)
Domena internetowa kraju: .al
Midzynarodowy numer kierunkowy: +355
Strona gowy pastwa: www.president.al
Strefa Schengen: nie
Gsto zaludnienia: 97 os./km2 (2011)
rednia wieku: 35,3 (2011)
Eksport ogóem: 1,5 mld euro (2012)
Import ogóem: 3,8 mld euro (2012)
PKB na mieszkaca w SSN: ok. 6900 euro (2012, szacunki Banku wiatowego)
Inne miasta: Durrës, Elbasan, Wlora, Szkodra
w przedstawicielstwach Unii Europejskiej (http://ec.europa.eu/represent_pl.htm) w delegaturach Unii Europejskiej w krajach poza UE (http://eeas.europa.eu/delegations/index_pl.htm) kontaktujc si z Europe Direct (http://europa.eu/europedirect/index_pl.htm) lub dzwonic pod numer 00 800 6 7 8 9 10 11 (numer bezpatny w caej UE) (*)
(*) Informacje s udzielane nieodpatnie, wikszo pocze równie jest bezpatna (niektórzy operatorzy, hotele lub telefony publiczne mog nalicza opaty).
Publikacje patne: • w EU Bookshop (http://bookshop.europa.eu)
Patne subskrypcje: • u dystrybutorów Urzdu Publikacji Unii Europejskiej
ISBN 978-92-824-4479-5 doi:10.2860/36462
Niniejsza publikacja zostaa wydana przez Sekretariat Generalny Rady wycznie do celów informacyjnych. Nie ponosz za ni odpowiedzialnoci instytucje UE ani pastwa czonkowskie.
Mimo wszelkich stara, by hipercza w niniejszej publikacji byy prawidowe i aktualne, instytucje UE nie ponosz odpowiedzialnoci za te, które nie dziaaj waciwie.
Jeeli nie wskazano inaczej, zamieszczone informacje pochodz z oficjalnych stron pastw czonkowskich, krajów kandydujcych i z Eurostatu.
Wicej informacji o Radzie Europejskiej i Radzie mona znale na stronach: www.european-council.europa.eu www.consilium.europa.eu lub otrzyma, kontaktujc si z Sekcj Informacji Publicznej w Sekretariacie Generalnym Rady: Rue de la Loi/Wetstraat 175 1048 Bruxelles/Brussel BELGIQUE/BELGIË tel. +32 (0)2 281 56 50 faks +32 (0)2 281 49 77 [email protected] www.consilium.europa.eu/infopublic
Wicej informacji o Unii Europejskiej mona znale w portalu Europa (www.europa.eu).
Luksemburg: Urzd Publikacji Unii Europejskiej, 2014
poprzednie wydania: 2008, 2009, 2012, stycze 2014
ISBN 978-92-824-4479-5 doi:10.2860/36462
Unii Europejskiej Rada
Dzie Europy: 9 maja (dzie upamit- niajcy deklaracj Schumana – 1950)
Instytucje europejskie
Parlament Europejski reprezentuje obywateli Unii Europejskiej, a w jego skad wchodzi 751 posów wybieranych co pi lat w bezporednich wyborach powszechnych. Ostatnie wybory odbyy si w maju 2014 r. Wraz z Rad Parlament
przyjmuje akty prawne proponowane przez Komisj Europejsk oraz zatwier- dza budet Unii Europejskiej. Zadaniem Parlamentu Europejskiego jest równie demokratyczna kontrola. Jego siedziba mieci si w Strasburgu, ale prace odby- waj si take w Brukseli i Luksemburgu.
uwww.europarl.europa.eu
Rada Europejska skada si z szefów pastw i rzdów pastw czonkowskich Unii Europejskiej oraz z przewodnicz- cego Komisji Europejskiej. Rad kieruje przewodniczcy wybierany przez Rad Europejsk na kadencj trwajc 2 i pó roku, która moe zosta odnowio- na tylko raz. Rada Europejska wyznacza Unii ogólne kierunki dziaa. Nie peni
UNIA EUROPEJSKA
adnej funkcji ustawodawczej. Siedziba Rady Europejskiej mieci si w Brukseli.
uwww.european-council.europa.eu
Rada Unii Europejskiej (zwana take Rad) skada si z ministrów pastw czonkowskich, którzy zbieraj si w rónych konfiguracjach, zalenie od dziedzin omawianych na danym po- siedzeniu (sprawy zagraniczne, finanse, transport, rolnictwo itd.). Rada – wraz z Parlamentem Europejskim – przyjmuje akty prawne i budet Unii Europejskiej. Rada moe podejmowa decyzje w drodze gosowania zwyk wikszoci gosów (co najmniej 15 czonków gosuje za), kwalifikowan wikszoci gosów lub jednomylnie (wszystkich 28 czon- ków gosuje za).
Podczas gosowania wikszoci kwalifi- kowan przedstawiciel kadego pastwa czonkowskiego dysponuje pewn liczb
gosów. Waga gosów odpowiada liczbie ludnoci kadego z pastw czonkow- skich. Kwalifikowan wikszo osiga si wtedy, gdy spenione zostaj dwa warunki (tzw. gosowanie podwójn wikszoci):
• 55% pastw czonkowskich (czyli 16 pastw) gosuje za,
• reprezentuj one co najmniej 65% ogóu ludnoci UE.
Ponadto wikszo blokujca musi ska- da si z co najmniej czterech czonków Rady reprezentujcych co najmniej 35% ludnoci UE.
Rozpatrujc projekty aktów ustawo- dawczych i gosujc nad nimi, Rada robi to publicznie. Debaty mona ledzi na ywo na stronie internetowej Rady. Radzie przewodniczy po kolei, przez sze miesicy, kade z pastw czon- kowskich. Siedziba Rady mieci si w Brukseli.
Komisja Europejska skada si z 28 ko- misarzy, po jednym z kadego pastwa czonkowskiego. Komisja jest organem niezalenym – komisarze broni ogól- nych interesów Unii Europejskiej, a nie okrelonych interesów pastw, z których pochodz. Komisja proponuje akty prawne Parlamentowi Europejskiemu i Radzie, wykonuje ich decyzje oraz dba o przestrzeganie prawa i traktatów przez pastwa czonkowskie i obywateli. Siedziba Komisji mieci si w Brukseli.
uwww.ec.europa.eu
Europejska Suba Dziaa Zewntrznych (ESDZ) jest funkcjonalnie autonomicznym organem Unii ustano- wionym w celu wspierania Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczestwa. Wysoki Przedstawiciel jest take wice- przewodniczcym Komisji Europejskiej i przewodniczy Radzie do Spraw
Zagranicznych. Do jego zada naley wdraanie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczestwa Unii. Dziaania Unii na arenie midzynarodowej maj na celu promowanie demokracji, praworzdno- ci oraz praw czowieka. Siedziba ESDZ mieci si w Brukseli.
uwww.eeas.europa.eu
W skad Trybunau Sprawiedliwoci Unii Europejskiej wchodzi po jednym sdzi z kadego pastwa czonkow- skiego. Trybuna kontroluje zgodno z prawem aktów instytucji UE i dba o przestrzeganie postanowie traktatów przez pastwa czonkowskie. Dokonuje równie – na wniosek sdziów krajo- wych – wykadni prawa europejskiego oraz dba o jego jednolite stosowanie. Siedziba Trybunau Sprawiedliwoci mieci si w Luksemburgu.
u curia.europa.eu
uwww.ecb.europa.eu
czonkowskiego wyznaczonym przez rzd danego pastwa. Czonkowie ci s niezaleni i nie przyjmuj adnych instrukcji od swoich krajów. Siedziba Trybunau mieci si w Luksemburgu.
uwww.eca.europa.eu
uwww.cor.europa.eu
Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich bada skargi dotyczce niewaciwego administrowania w in- stytucjach i organach Unii Europejskiej. Na rce Rzecznika Praw Obywatelskich skargi mog skada obywatele pastw czonkowskich Unii lub osoby zamiesz- kujce dane pastwo czonkowskie. Rzecznik Praw Obywatelskich przyjmu- je take skargi od firm, stowarzysze lub innych organów, których siedziba znajduje si na terenie Unii. Siedziba
Rzecznika Praw Obywatelskich mieci si w Strasburgu.
uwww.ombudsman.europa.eu
Europejski Inspektor Ochrony Danych to organ nadzorczy, którego zadaniem jest ochrona danych osobo- wych oraz prywatnoci, a take promo- wanie dobrych praktyk w instytucjach i organach UE. Inspektor wypenia swoje zadania, sprawujc kontrol nad przetwarzaniem danych osobowych przez administracj UE, udzielajc porad dotyczcych strategii politycznych i ustawodawstwa regulujcych kwesti prywatnoci, a take wspópracujc z po- dobnymi organami w Europie na rzecz zapewnienia spójnoci ochrony danych. Siedziba Europejskiego Inspektora Ochrony Danych mieci si w Brukseli.
uwww.ec.europa.eu/anti_fraud
Europejski Bank Inwestycyjny to jedyny bank, którego wacicielem s pastwa czonkowskie Unii Europejskiej i który reprezentuje ich interesy.
Europejski Bank Inwestycyjny prowadzi cis wspóprac z innymi instytucjami Unii Europejskiej majc na celu realiza- cj jej polityki. Bank zapewnia finan- sowanie i fachow wiedz, które su wdraaniu solidnych i zrównowaonych projektów inwestycyjnych i przyczyniaj si do promowania celów polityki UE. Gówna dziaalno banku skupia si na przyczynianiu si do rozwoju rynku we- wntrznego. Bank wspiera take polityk zewntrzn UE oraz strategie polityczne dotyczce rozwoju. Siedziba banku mie- ci si w Luksemburgu.
Publikacje UE: www.bookshop.europa.eu
* PKB (produkt krajowy brutto) to wskanik sytuacji gospodarczej kraju. Wyraa on cakowit war- to wszystkich wytworzonych dóbr i usug pomniejszon o warto dóbr i usug wykorzysta- nych do ich wytworzenia.. Wyraajc PKB w SSN (standard siy nabywczej), mona wyeliminowa rónice w poziomach cen w poszczególnych pastwach, natomiast obliczenia z wykorzysta- niem kwoty przypadajcej na jednego mieszkaca pozwalaj porówna gospodarki o istotnych rónicach w zakresie wielkoci bezwzgldnej. ródo: Eurostat
Statystyki UE: www.ec.europa.eu/eurostat
Liczba ludnoci: 505 572 500 (2014)
Gsto zaludnienia: 116,3 os./km2 (2012)
rednia wieku: 41,9 (2013)
Wiek uprawniajcy do gosowa- nia w wyborach do Parlamentu Europejskiego: 18 lat (w Austrii 16 lat)
PKB na mieszkaca wedug standardów siy nabywczej (SSN)*: 25 600 euro (2012)
24 jzyki urzdowe UE*
Estonia
Irlandia
Grecja
F r a n c j a
Chor wacja
Cypr
otwa
Litwa
Luksemburg
P o l s k a
Por tugal ia
S z w e c j a
Wielka Brytania
13
* Oficjalna kolejno pastw to kolejno alfabetyczna nazw pastw w ich wersji oryginalnej. ** Kolejno wyznaczaj daty wniosków o przystpienie do UE zoonych przez kraje kandydujce. *** Rzd Islandii wstrzyma negocjacje akcesyjne w maju 2013 r.
Pastwa czonkowskie*
Belgia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Bugaria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Czechy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Dania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Niemcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Estonia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 Irlandia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Grecja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Hiszpania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 Francja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Chorwacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 Wochy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 Cypr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 otwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Litwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Luksemburg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .44 Wgry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 Malta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
Holandia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Austria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Polska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Portugalia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 Rumunia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 Sowenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Sowacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 Finlandia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .64 Szwecja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 Wielka Brytania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
Kraje kandydujce**
Turcja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Bya jugosowiaska republika Macedonii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 Czarnogóra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 Islandia *** . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 Serbia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 Albania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
14
Ustrój polityczny: monarchia
Dwuizbowy parlament skada si z Izby Reprezentantów (150 deputowanych) i Senatu (60 senatorów: 50 wybieranych przez parlamenty regionalne i wspólno- ty oraz 10 wybieranych przez senatorów w drodze kooptacji). Czonkowie Izby Reprezentantów s wybierani w bezpo- rednich wyborach powszechnych na czteroletni kadencj. Gow pastwa jest król, jednak nie dysponuje on wa- dz polityczn. Król desygnuje premiera, którego nominacja wymaga wotum zaufania parlamentu. Belgia to pastwo
federalne o wysokim stopniu niezale- noci jednostek federalnych, zwaszcza regionów i wspólnot.
wito narodowe: 21 lipca (rocznica zoenia przysigi przez króla Leopolda I – 1831)
Domena internetowa kraju: .be
Midzynarodowy numer kierunkowy: +32
Strona gowy pastwa: www.monarchie.be
PKB na mieszkaca w SSN: 30 700 euro (2012)
Inne miasta**: Antwerpia, Gandawa, Charleroi, Liège, Brugia
Przystpienie do UE: 1957 (pastwo zaoycielskie, traktat rzymski)
Liczba eurodeputowanych: 21
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.diplomatie.be/belgoeurop
Strefa Schengen: tak (od 1995)
Informacje o kraju: www.belgium.be
Obszar: 30 528 km2
Gsto zaludnienia: 367 os./km2 (2012)
rednia wieku: 41,1 (2013)
Eksport ogóem: 353,5 mld euro (2013)
* Rok wymiany waluty. ** Od trzech do piciu najbardziej zaludnio-
nych miast.
Bugaria ma ustrój parlamentar- ny. Jednoizbowy parlament – Zgromadzenie Narodowe (Narodno sybranie) liczy 240 deputowanych wybieranych na czteroletni kadencj. Gow pastwa jest prezydent republiki, którego obywatele wybieraj w wy- borach bezporednich na picioletni kadencj. Gówn wadz wykonawcz sprawuje Rada Ministrów, czyli rzd, na czele którego stoi premier.
wito narodowe: 3 marca (rocznica uzyskania niezalenoci od imperium osmaskiego – 1878)
Domena internetowa kraju: .bg
Midzynarodowy numer kierunkowy: +359
Strona gowy pastwa: www.president.bg
BUGARIA Stolica: Sofia
GMT+2
Strefa Schengen: nie
Gsto zaludnienia: 67,1 os./km2 (2012)
rednia wieku: 42,9 (2013)
Eksport ogóem: 22,2 mld euro (2013)
Import ogóem: 25,8 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 12 100 euro (2012)
Inne miasta: Powdiw, Warna, Burgas, Ruse, Stara Zagora
Ustrój polityczny: republika
Dwuizbowy parlament skada si z Izby Poselskiej (Poslanecká snmovna), w której skad wchodzi 200 deputowanych wybieranych w wyborach parlamen- tarnych na czteroletni kadencj, oraz Senatu (Senát), który liczy 81 senatorów wybieranych w bezporednich wybo- rach powszechnych na szecioletni kadencj (co dwa lata zmienia si jedna trzecia skadu Senatu). Prezydent jest gow pastwa; jest wybierany w bez- porednich wyborach powszechnych na picioletni kadencj, która moe zosta odnowiona tylko raz. Prezydent
desygnuje premiera, który wraz z rz- dem sprawuje wadz wykonawcz.
wito narodowe: 28 padziernika (rocznica ustanowienia niepodlegego pastwa czechosowackiego – 1918)
Domena internetowa kraju: .cz
Midzynarodowy numer kierunkowy: +420
Strona gowy pastwa: www.hrad.cz
GMT+1
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.mzv.cz/representation_brussels/en
Strefa Schengen: tak (od 2007)
Informacje o kraju: www.czech.cz
Gsto zaludnienia: 136,1 os./km2 (2012)
rednia wieku: 40,4 (2013)
Eksport ogóem: 121,6 mld euro (2013)
Import ogóem: 108,0 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 20 700 euro (2012)
Inne miasta: Brno, Ostrawa, Pilzno, Oomuniec, Liberec
Dania ma ustrój parlamentarny. Jednoizbowy parlament – Zgromadzenie Ludowe (Folketinget) liczy 179 deputowanych wybieranych w wyborach parlamentarnych na czte- roletni kadencj. Gow pastwa jest królowa, która desygnuje premiera, ale sama nie dysponuje wadz polityczn. Dwa regiony autonomiczne: Grenlandia i Wyspy Owcze s czci Danii, jednak nie wchodz w skad Unii Europejskiej.
wito narodowe: 5 czerwca (rocznica podpisania konstytucji – 1849)
Domena internetowa kraju: .dk
Midzynarodowy numer kierunkowy: +45
Strona gowy pastwa: www.kongehuset.dk
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.eu.um.dk
GMT+1
Informacje o kraju: www.denmark.dk
Gsto zaludnienia: 130,4 os./km2 (2012)
rednia wieku: 41,0 (2013)
Eksport ogóem: 83,6 mld euro (2013)
Import ogóem: 73,3 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 32 100 euro (2012)
Inne miasta: Aarhus, Odense, Aalborg, Esbjerg, Randers
Republika Federalna Niemiec
Ustrój polityczny: republika
Dwuizbowy parlament skada si ze Zgromadzenia Federalnego (Bundestag: ok. 600 deputowanych wybieranych w wyborach parlamentarnych na czte- roletni kadencj) i z Rady Federalnej (Bundesrat: 69 czonków wybieranych przez rzdy krajów zwizkowych. Kady kraj zwizkowy wyznacza od 3 do 6 czonków zalenie od liczby mieszkaców). Na czele pastwa stoi prezydent federalny. Jest on wybierany w wyborach porednich na piciolet- ni kadencj, która moe zosta raz odnowiona. Prezydent zasadniczo peni
rol reprezentacyjn. Desygnuje on jednak kanclerza federalnego, który stoi na czele rzdu federalnego. Niemcy s pastwem zdecentralizowanym, zoo- nym z krajów zwizkowych, okrgów i gmin. Wadz sprawuje rzd federalny i kraje zwizkowe.
wito narodowe: 3 padziernika (rocznica zjednoczenia Niemiec – 1990)
Domena internetowa kraju: .de
Midzynarodowy numer kierunkowy: +49
Strona gowy pastwa: www.bundespraesident.de
GMT+1
Liczba eurodeputowanych: 96
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.bruessel-eu.diplo.de
Strefa Schengen: tak (od 1995)
Informacje o kraju: www.deutschland.de
Obszar: 357 108 km2
Gsto zaludnienia: 229,4 os./km2 (2012)
rednia wieku: 45,3 (2013)
Eksport ogóem: 1093,8 mld euro (2013)
Import ogóem: 894,3 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 31 500 euro (2012)
Inne miasta: Hamburg, Monachium, Kolonia, Frankfurt nad Menem, Stuttgart
Estonia ma ustrój parlamentarny. Jednoizbowy parlament (Riigikogu) liczy 101 deputowanych wybieranych w wy- borach powszechnych na czteroletni kadencj. Co pi lat parlament wybiera prezydenta. Prezydent jest gow pa- stwa i peni zasadniczo funkcje repre- zentacyjne. Wyznacza jednak kandydata na premiera, którego nastpnie zatwier- dza parlament. Wadza wykonawcza spoczywa w rkach premiera i rzdu.
wito narodowe: 24 lutego (rocznica deklaracji niezalenoci od Rosji – 1918)
Domena internetowa kraju: .ee
Midzynarodowy numer kierunkowy: +372
Strona gowy pastwa: www.president.ee
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.eu.estemb.be/eng
ESTONIA Stolica: Tallin
Informacje o kraju: www.estonia.eu
Obszar: 45 227 km2
Gsto zaludnienia: 30,5 os./km2 (2012)
rednia wieku: 41,0 (2013)
Eksport ogóem: 12,3 mld euro (2013)
Import ogóem: 13,7 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 18 200 euro (2012)
Inne miasta: Tartu, Narwa, Kohtla-Järve
Irlandia
Irlandia ma ustrój parlamentarny. Dwuizbowy parlament (Oireachtas) skada si z Izby Deputowanych (Dáil Éireann: 166 deputowanych wybiera- nych w wyborach parlamentarnych na picioletni kadencj) i Senatu (Seanad Éireann: 60 senatorów mianowanych na picioletni kadencj: 11 – przez premiera, pozostali – przez róne grupy reprezentujce spoeczestwo obywa- telskie). Premiera, zaproponowanego przez Dáil Éireann, mianuje prezydent. Prezydent jest wybierany na okres sied- miu lat w bezporednich wyborach po- wszechnych; moe on zosta wybrany
ponownie tylko raz. Prezydent nie ma konkretnych uprawnie wykonawczych; spoczywaj one w rkach premiera i rzdu.
wito narodowe: 17 marca (Dzie w. Patryka)
Domena internetowa kraju: .ie
Midzynarodowy numer kierunkowy: +353
Strona gowy pastwa: www.president.ie
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.irelandrepbrussels.be
Strefa Schengen: nie
Obszar: 69 797 km2
Gsto zaludnienia: 67,1 os./km2 (2012)
rednia wieku: 35,5 (2013)
Eksport ogóem: 86,0 mld euro (2013)
Import ogóem: 49,2 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 32 900 euro (2012)
Inne miasta: Cork, Galway, Waterford
Ustrój polityczny: republika
Grecja ma ustrój parlamentarny. Jednoizbowy parlament (Voulí ton Ellínon, Rada Greków) liczy 300 depu- towanych wybieranych na czteroletni kadencj. Co pi lat parlament wybiera prezydenta, który moe zosta po- nownie wybrany tylko raz. Prezydent jest gow pastwa, ale nie posiada wadzy politycznej. Mianuje jednak premiera i rzd, który sprawuje wadz wykonawcz.
wito narodowe: 25 marca (rocznica uzyskania niezalenoci od imperium osmaskiego – 1821)
Domena internetowa kraju: .gr
Midzynarodowy numer kierunkowy: +30
Strona gowy pastwa: www.presidency.gr
GRECJA Stolica: Ateny
GMT+2
Strefa Schengen: tak (od 2000)
Informacje o kraju: www.visitgreece.gr
Obszar: 131 957 km2
Gsto zaludnienia: 84,8 os./km2 (2012)
rednia wieku: 42,4 (2013)
Eksport ogóem: 27,5 mld euro (2013)
Import ogóem: 46,9 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 19 500 euro (2012)
Inne miasta: Saloniki, Pireus, Patras, Heraklion
Ustrój polityczny: monarchia
Hiszpania ma ustrój parlamentarny. Dwuizbowy parlament (Cortes Generales) skada si z Kongresu (Congreso de los Diputados: 350 deputowanych wybiera- nych w wyborach parlamentarnych na czteroletni kadencj) i Senatu (Senado: 208 senatorów wybieranych przez obywateli w wyborach bezporednich i okoo 50 wyznaczanych przez regiony autonomiczne). Gow pastwa jest król, jednak nie dysponuje on wadz poli- tyczn. Podzia wadzy midzy organa- mi administracji centralnej a regionami autonomicznymi sprawi, e Hiszpania
jest jednym z najbardziej zdecentrali- zowanych pastw w Europie. Hiszpania posiada take terytoria poza kontynen- tem europejskim: Wyspy Kanaryjskie i dwie enklawy w pónocnej Afryce: Ceuta i Melilla.
wito narodowe: 12 padziernika (Dzie Hiszpaskoci, rocznica odkrycia Ameryki przez Krzysztofa Kolumba – 1492)
Domena internetowa kraju: .es
Midzynarodowy numer kierunkowy: +34
Strona gowy pastwa: www.casareal.es
GMT+1
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.representacionpermanente.eu
Strefa Schengen: tak (od 1995)
Informacje o kraju: www.spain.info/pl
Obszar: 505 969 km2
Gsto zaludnienia: 93,2 os./km2 (2012)
rednia wieku: 41,3 (2013)
Eksport ogóem: 238,3 mld euro (2013)
Import ogóem: 255,2 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca (SSN): 24 400 euro (2012)
Inne miasta: Barcelona, Walencja, Sewilla, Saragossa, Malaga
Ustrój polityczny: republika
Francja ma ustrój parlamentarny. Dwuizbowy parlament skada si ze Zgromadzenia Narodowego (Assemblée nationale: 577 deputowanych wybie- ranych w wyborach parlamentarnych na picioletni kadencj) i z Senatu (Sénat: 348 senatorów wybieranych przez kolegium elektorów na sze lat; co trzy lata wymieniana jest poowa czonków). Co pi lat w bezporednich wyborach powszechnych wybierany jest prezydent. Moe on sprawowa wadz nie duej ni przez dwie kolejne kadencje. Prezydent jest gow pastwa.
Dysponuje du wadz polityczn i wyznacza premiera sporód wik- szoci parlamentarnej. Francja posiada departamenty i terytoria zamorskie, które maj specjalny status w ramach republiki.
wito narodowe: 14 lipca (rocznica zdobycia Bastylii – 1789)
Domena internetowa kraju: .fr
Midzynarodowy numer kierunkowy: +33
Strona gowy pastwa: www.elysee.fr
GMT+1
Liczba eurodeputowanych: 74
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.rpfrance.eu
Strefa Schengen: tak (od 1995)
Informacje o kraju: www.france.fr
Obszar: 632 833 km2
Gsto zaludnienia: 103,4 os./km2 (2012)
rednia wieku: 40,5 (2013)
Eksport ogóem: 436,5 mld euro (2013)
Import ogóem: 512,5 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 27 700 euro (2012)
Inne miasta: Marsylia, Lyon, Tuluza, Nicea, Nantes
Chorwacja ma ustrój parlamentarny. Jednoizbowy parlament (Sabor) liczy 151 deputowanych wybieranych w wy- borach parlamentarnych na czteroletni kadencj. Co pi lat w bezporednich wyborach powszechnych wybierany jest prezydent. Peni on gównie funkcje reprezentacyjne, wyznacza jednak kandydata na premiera, który uzyskuje wotum zaufania wikszoci deputowa- nych parlamentu. Chorwacja skada si z upanii i jednostek terytorialnych lub gmin posiadajcych zdecentralizowane kompetencje.
wito narodowe: 25 czerwca (rocznica uzyskania niezalenoci od byej Jugosawii – 1991)
Domena internetowa kraju: .hr
Midzynarodowy numer kierunkowy: +385
Strona gowy pastwa: www.predsjednik.hr
CHORWACJA Stolica: Zagrzeb
Strefa Schengen: nie
Gsto zaludnienia: 75,4 os./km2 (2012)
rednia wieku: 42,4 (2013)
Eksport ogóem: 8,9 mld euro (2013)
Import ogóem: 15,8 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 15 700 euro (2012)
Inne miasta: Split, Rijeka, Osijek
Ustrój polityczny: republika
Dwuizbowy parlament skada si z Izby Deputowanych (Camera dei Deputati: 630 deputowanych wybieranych w wy- borach parlamentarnych na piciolet- ni kadencj) i z Senatu (Senato della Repubblica: 315 senatorów wybieranych na picioletni kadencj na szczeblu prowincji; kilku mianowanych doywot- nio przez gow pastwa lub bdcych byymi prezydentami). Gow pastwa jest prezydent, wybierany przez parla- ment na siedmioletni kadencj, a jego rola jest zasadniczo reprezentacyjna. Prezydent desygnuje premiera, który
musi uzyska wotum zaufania obu izb parlamentu. Na szczeblu lokalnym regiony Woch ciesz si rónym stop- niem autonomii.
wito narodowe: 2 czerwca (rocznica proklamowania republiki – 1946)
Domena internetowa kraju: .it
Midzynarodowy numer kierunkowy: +39
Strona gowy pastwa: www.quirinale.it
GMT+1
Liczba eurodeputowanych: 73
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.italiaue.esteri.it
Strefa Schengen: tak (od 1997)
Informacje o kraju: www.italia.it
Obszar: 301 336 km2
Gsto zaludnienia: 201,8 os./km2 (2012)
rednia wieku: 44,4 (2013)
Wiek uprawniajcy do gosowania: 18 lat (25 w wyborach do Senatu), gosowanie nieobowizkowe
Eksport ogóem: 389,8 mld euro (2013)
Import ogóem: 359,5 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 25 600 euro (2012)
Inne miasta: Mediolan, Neapol, Turyn, Palermo, Genua
Ustrój polityczny: republika
Cypr ma ustrój parlamentarny. Jednoizbowy parlament – Izba Reprezentantów (Vouli ton Antiprosópon) liczy 80 deputowanych, w tym 56 wy- bieranych w bezporednich wyborach powszechnych na picioletni kadencj, 24 miejsca s zarezerwowane dla wspól- noty tureckiej, ale od 1964 r. pozostaj nieobsadzone. W skad parlamentu wchodzi take 3 przedstawicieli mniej- szoci religijnych (maronickiej, rzymsko- katolickiej i armeskiej) majcych status obserwatora. Prezydent wybierany jest w wyborach powszechnych na
picioletni kadencj i peni funkcj za- równo gowy pastwa, jak i szefa rzdu.
wito narodowe: 1 padziernika (rocznica proklamowania republiki – 1960)
Domena internetowa kraju: .cy
Midzynarodowy numer kierunkowy: +357
Strona gowy pastwa: www.presidency.gov.cy
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.mfa.gov.cy/permrepeu
Strefa Schengen: nie
Obszar: 9250 km2
rednia wieku: 36,2 (2013)
Eksport ogóem: 1,5 mld euro (2013)
Import ogóem: 4,7 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 23 400 euro (2012)
Inne miasta: Limassol, Larnaka, Pafos
otwa ma ustrój parlamentarny. Jednoizbowy parlament (Saeima) liczy 100 deputowanych wybieranych w wy- borach parlamentarnych na czteroletni kadencj. Kadencja prezydenta, którego wybiera parlament, trwa cztery lata. Moe on sprawowa urzd nie duej ni przez dwie kolejne kadencje. Prezydent desygnuje premiera, który tworzy rzd. Zanim nowy rzd rozpocznie prac, musi uzyska wotum zaufania parlamentu.
wito narodowe: 18 listopada (rocznica proklamowania Republiki otewskiej – 1918)
Domena internetowa kraju: .lv
Midzynarodowy numer kierunkowy: +371
Strona gowy pastwa: www.president.lv
OTWA Stolica: Ryga
Informacje o kraju: www.latvia.lv
Obszar: 64 559 km2
Gsto zaludnienia: 32,7 os./km2 (2012)
rednia wieku: 42,1 (2013)
Eksport ogóem: 10,9 mld euro (2013)
Import ogóem: 13,3 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 16 400 euro (2012)
Inne miasta: Dyneburg, Lipawa, Jegawa, Jurmaa, Windawa
Ustrój polityczny: republika
Litwa ma ustrój parlamentarny. Jednoizbowy parlament (Seimas) liczy 141 deputowanych wybieranych na czteroletni kadencj: 71 w bezpo- rednich wyborach powszechnych w gosowaniu wikszociowym, a 70 w gosowaniu proporcjonalnym. Co pi lat w bezporednich wyborach powszechnych wybierany jest prezy- dent. Moe on sprawowa wadz nie duej ni dwie kolejne kadencje. Po uzyskaniu zgody parlamentu prezydent desygnuje premiera, który tworzy rzd.
wito narodowe: 16 lutego (rocznica uzyskania niezalenoci od Rosji – 1918)
Domena internetowa kraju: .lt
Midzynarodowy numer kierunkowy: +370
Strona gowy pastwa: www.president.lt
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.eurep.mfa.lt
LITWA Stolica: Wilno
Informacje o kraju: www.lietuva.lt
Waluta: litas (LTL); euro (EUR, od 1 stycznia 2015 r.)
Obszar: 65 300 km2
Gsto zaludnienia: 47,7 os./km2 (2012)
rednia wieku: 42,1 (2013)
Eksport ogóem: 24,6 mld euro (2013)
Import ogóem: 26,5 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 18 300 euro (2012)
Inne miasta: Kowno, Kajpeda, Szawle
Luksemburg jest ksistwem dziedzicz- nym, które ma ustrój parlamentarny. Gow pastwa jest wielki ksi, jednak nie dysponuje on faktyczn wadz poli- tyczn. Wielki ksi desygnuje premie- ra, który stoi na czele rzdu. Jednizbowy parlament – Izba Deputowanych (Chambre des Députés / Châmber vun Députéirten / Abgeordnetenkammer) liczy 60 deputowanych wybieranych w wyborach parlamentarnych na pi- cioletni kadencj.
wito narodowe: 23 czerwca (oficjalne urodziny wielkiego ksicia)
Domena internetowa kraju: .lu
Midzynarodowy numer kierunkowy: +352
Strona gowy pastwa: www.monarchie.lu
Liczba eurodeputowanych: 6
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.mae.lu
Strefa Schengen: tak (od 1995)
LUKSEMBURG Stolica: Luksemburg
Obszar: 2586 km2
rednia wieku: 39,1 (2013)
Eksport ogóem: 13,9 mld euro (2013)
Import ogóem: 20,1 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 67 100 euro (2012)
Inne miasta: Esch-sur-Alzette, Dudelange, Schifflange
Wgry maj ustrój parlamentarny. Jednoizbowy parlament – Zgroma- dzenie Narodowe (Országgylés) liczy 199 deputowanych wybieranych w wyborach parlamentarnych na czte- roletni kadencj. Co pi lat parlament wybiera prezydenta, który peni funkcj gowy pastwa. Prezydent proponuje parlamentowi kandydata na premiera, na którego parlament musi wyrazi zgod.
wito narodowe: 20 sierpnia (Dzie w. Stefana)
Domena internetowa kraju: .hu
Midzynarodowy numer kierunkowy: +36
Strona gowy pastwa: www.keh.hu
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.mfa.gov.hu/kulkepviselet/ BRUSSELS_EU/en
WGRY Stolica: Budapeszt
GMT+1
Informacje o kraju: pl.gotohungary.com
Gsto zaludnienia: 106,6 os./km2 (2012)
rednia wieku: 41,1 (2013)
Eksport ogóem: 81,4 mld euro (2013)
Import ogóem: 75,3 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 17 000 euro (2012)
Inne miasta: Debreczyn, Segedyn, Miszkolc, Pecz, Gyr
Malta ma ustrój parlamentarny. Jednoizbowy parlament – Izba Reprezentantów (Kamra tar-Rappreen- tanti) liczy 69 czonków wybieranych w wyborach parlamentarnych na pi- cioletni kadencj. Co pi lat parlament wybiera prezydenta, który desygnuje premiera.
wito narodowe: 21 wrzenia (Dzie Niepodlegoci – 1964)
Domena internetowa kraju: .mt
Midzynarodowy numer kierunkowy: +356
Strona gowy pastwa: www.president.gov.mt
MALTA Stolica: Valletta
5700 mieszk. (2012)
Informacje o kraju: www.visitmalta.com
Obszar: 316 km2
rednia wieku: 40,5 (2013)
Eksport ogóem: 2,6 mld euro (2013)
Import ogóem: 4,4 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 22 000 euro (2012)
Inne miasta: Birkirkara, Mosta, San Pawl il-Baar
Ustrój polityczny: monarchia
Holandia ma ustrój parlamentarny. Dwuizbowy parlament (Staten Generaal) skada si z Izby Pierwszej (Eerste Kamer: 75 czonków wybieranych w porednich wyborach powszechnych przez 12 pro- wincji na czteroletni kadencj) i z Izby Drugiej (Tweede Kamer: 150 deputowa- nych wybieranych w bezporednich wyborach powszechnych na czterolet- ni kadencj). Gow pastwa jest król. Desygnuje on premiera, jednak sam nie dysponuje faktyczn wadz polityczn. Dwór królewski, rzd i parlament maj siedzib w Hadze. Holandia ma take
terytoria wyspiarskie na Karaibach, które maj specjalny status w ramach królestwa.
wito narodowe: 27 kwietnia (Dzie Króla)
Domena internetowa kraju: .nl
Midzynarodowy numer kierunkowy: +31
Strona gowy pastwa: www.koninklijkhuis.nl
Liczba eurodeputowanych: 26
Stae Przedstawicielstwo przy UE: eu.nlmission.org
Strefa Schengen: tak (od 1995)
Informacje o kraju: www.holland.com
Obszar: 41 543 km2
Gsto zaludnienia: 496,9 os./km2 (2012)
rednia wieku: 41,6 (2013)
Eksport ogóem: 500,0 mld euro (2013)
Import ogóem: 444,8 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca (SSN): 32 600 euro (2012)
Inne miasta: Rotterdam, Haga, Utrecht, Eindhoven, Tilburg
Ustrój polityczny: republika
Austria ma ustrój parlamentarny. Dwuizbowy parlament (Bundesver- sammlung) skada si z Rady Narodowej (Nationalrat: 183 deputowanych wybieranych w wyborach parlamentar- nych na picioletni kadencj) i z Rady Zwizkowej (Bundesrat: 62 czonków [wymiennych] mianowanych przez kraje zwizkowe na kadencj odpowiadajc kadencji danego kraju; kady kraj zwiz- kowy wyznacza od 3 do 12 czonków zalenie od liczby mieszkaców). Co sze lat w wyborach powszechnych wybierany jest prezydent. Zasadniczo
peni on funkcj reprezentacyjn. Na czele rzdu stoi kanclerz federalny desygnowany przez prezydenta. Austria to pastwo federalne skadajce si z dziewiciu autonomicznych krajów zwizkowych (Bundesländer) dyspo- nujcych pewnymi samodzielnymi kompetencjami.
wito narodowe: 26 padziernika (rocznica uchwalenia ustawy o neutralnoci Austrii – 1955)
Domena internetowa kraju: .at
Midzynarodowy numer kierunkowy: +43
Strona gowy pastwa: www.bundespraesident.at
GMT+1
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.aussenministerium.at/bruesselov
Strefa Schengen: tak (od 1997)
Informacje o kraju: http://www.austria. info/pl
Obywatele: Austriacy
Obszar: 83 879 km2
Gsto zaludnienia: 102,3 os./km2 (2012)
rednia wieku: 42,6 (2013)
Eksport ogóem: 131,5 mld euro (2013)
Import ogóem: 137,2 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca (SSN): 33 100 euro (2012)
Inne miasta: Graz, Linz, Salzburg, Innsbruck, Klagenfurt
Ustrój polityczny: republika
Polska ma ustrój parlamentarny. Dwu- izbowy parlament skada si z Sejmu (460 posów) i Senatu (100 senatorów) – czonkowie obu izb wybierani s w wyborach parlamentarnych na czteroletni kadencj. Co pi lat w bezporednich wyborach powszech- nych wybierany jest prezydent. Moe on zosta wybrany ponownie tylko raz. Prezydent desygnuje premiera, a rzd utworzony przez niego wymaga wotum zaufania Sejmu. Prezydent dysponuje prawem weta wobec proponowanych ustaw.
Dwa gówne wita narodowe: 11 listopada (rocznica odzyskania niepodlegoci – 1918) i 3 maja (rocznica uchwalenia konstytucji – 1791)
Domena internetowa kraju: .pl
Midzynarodowy numer kierunkowy: +48
Strona gowy pastwa: www.prezydent.pl
POLSKA Stolica: Warszawa
GMT+1
Informacje o kraju: www.polska.pl
Gsto zaludnienia: 123,2 os./km2 (2012)
rednia wieku: 38,7 (2013)
Eksport ogóem: 152,1 mld euro (2013)
Import ogóem: 154,4 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 17 100 euro (2012)
Inne miasta: Kraków, ód, Wrocaw, Pozna, Gdask
Portugalia ma ustrój parlamentarny. Jednoizbowy parlament (Assembleia da República) liczy 230 deputowanych wybieranych w wyborach parlamen- tarnych na czteroletni kadencj. Co pi lat w bezporednich wyborach powszechnych wybierany jest prezy- dent. Peni on funkcj gowy pastwa, desygnuje premiera i wystpuje w cha- rakterze mediatora. Do Portugalii nale dwa autonomiczne regiony wyspiarskie: Madera i Azory.
wito narodowe: 10 czerwca (rocznica mierci poety Luisa de Camõesa – 1580)
Domena internetowa kraju: .pt
Midzynarodowy numer kierunkowy: +351
Strona gowy pastwa: www.presidencia.pt
PORTUGALIA Stolica: Lizbona
Informacje o kraju: www.portugalglobal.pt
Obszar: 92 094 km2
Gsto zaludnienia: 114 os./km2 (2012)
rednia wieku: 42,6 (2013)
Eksport ogóem: 47,4 mld euro (2013)
Import ogóem: 56,6 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 19 400 euro (2011)
Inne miasta: Porto, Amadora, Braga, Queluz, Setúbal
Ustrój polityczny: republika
Parlament (Parlamentul României) skada si z Izby Deputowanych (Camera Deputatilor: 332 deputowa- nych) i z Senatu (Senat: 137 senato- rów) – czonkowie obu izb wybierani s w wyborach parlamentarnych na czteroletni kadencj. Prezydent jest wybierany w wyborach powszechnych na okres piciu lat. Moe on zosta wybrany ponownie tylko raz. Prezydent peni zasadniczo funkcj reprezenta- cyjn i mediacyjn. Premiera mianuje parlament.
wito narodowe: 1 grudnia (rocznica przyczenia Siedmiogrodu do dawnego Królestwa Rumunii – 1918)
Domena internetowa kraju: .ro
Midzynarodowy numer kierunkowy: +40
Strona gowy pastwa: www.presidency.ro
RUMUNIA Stolica: Bukareszt
GMT+2
Strefa Schengen: nie
Gsto zaludnienia: 93 os./km2 (2011)
rednia wieku: 40,5 (2013)
Eksport ogóem: 49,6 mld euro (2013)
Import ogóem: 55,3 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 13 500 euro (2012)
Inne miasta: Klu-Napoka, Konstanca, Krajowa, Gaacz, Jassy
Ustrój polityczny: republika
Sowenia ma ustrój parlamentarny. Dwuizbowy parlament skada si ze Zgromadzenia Pastwowego (Dravni zbor: 90 deputowanych wybieranych w wyborach parlamentarnych na czte- roletni kadencj, w tym 2 miejsca zare- zerwowane dla mniejszoci wgierskiej i woskiej) i z Rady Pastwa (Dravni svet: 40 czonków wybieranych w wyborach porednich na picioletni kadencj). Prezydent wybierany jest co pi lat i moe sprawowa wadz maksymalnie przez dwie kolejne kadencje. Proponuje
on parlamentowi kandydatur premiera, a parlament j zatwierdza.
wito narodowe: 25 czerwca (rocznica uzyskania niezalenoci od byej Jugosawii – 1991)
Domena internetowa kraju: .si
Midzynarodowy numer kierunkowy: +386
Strona gowy pastwa: www.up-rs.si
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.brussels.representation.si
Strefa Schengen: tak (od 2007)
Informacje o kraju: www.slovenia.si
Obszar: 20 273 km2
Gsto zaludnienia: 102,2 os./km2 (2012)
rednia wieku: 42,2 (2013)
Eksport ogóem: 25,7 mld euro (2013)
Import ogóem: 25,2 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 21 400 euro (2012)
Inne miasta: Maribor, Celje, Kranj
Sowacja ma ustrój parlamentarny. Jednoizbowy parlament – Rada Narodowa Republiki Sowackiej (Národná rada Slovenskej republiky) liczy 150 deputowanych wybieranych w wy- borach parlamentarnych na czteroletni kadencj. Co pi lat w bezporednich wyborach powszechnych wybierany jest prezydent. Peni on funkcj gowy pastwa, jednak jego wadza jest ogra- niczona. Prezydent desygnuje premiera. Wadza wykonawcza zasadniczo spo- czywa w rkach premiera i rzdu.
wito narodowe: 1 wrzenia (Dzie Konstytucji – 1992)
Domena internetowa kraju: .sk
Midzynarodowy numer kierunkowy: +421
Strona gowy pastwa: www.prezident.sk
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.eubrussels.mfa.sk
SOWACJA Stolica: Bratysawa
Informacje o kraju: slovakia.travel/pl
Obszar: 49 036 km2
Gsto zaludnienia: 110,3 os./km2 (2012)
rednia wieku: 38,2 (2013)
Eksport ogóem: 64,9 mld euro (2013)
Import ogóem: 61,6 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 19 400 euro (2012)
Inne miasta: Koszyce, Preszów, ylina, Nitra, Baska Bystrzyca
Ustrój polityczny: republika
Finlandia ma ustrój parlamentarny. Jednoizbowy parlament (Eduskunta / Riksdagen) liczy 200 deputowanych wybieranych w wyborach parlamen- tarnych na czteroletni kadencj. Co sze lat w wyborach powszechnych wybierany jest prezydent. Moe on sprawowa wadz nie duej ni dwie kolejne kadencje. Po wysuchaniu parla- mentu prezydent proponuje i formalnie desygnuje premiera. Odpowiedzialno za sprawy zagraniczne spoczywa zarówno na prezydencie, jak i na rzdzie. Wyspy Alandzkie s autonomicznym,
szwedzkojzycznym regionem nale- cym do Republiki Finlandii.
wito narodowe: 6 grudnia (rocznica uzyskania niezalenoci od Rosji – 1917)
Domena internetowa kraju: .fi
Midzynarodowy numer kierunkowy: +358
Strona gowy pastwa: www.tpk.fi
GMT+2
Informacje o kraju: www.finland.fi
Obszar: 338 424 km2
Gsto zaludnienia: 17,8 os./km2 (2012)
rednia wieku: 42,3 (2013)
Eksport ogóem: 55,9 mld euro (2013)
Import ogóem: 58,2 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 29 400 euro (2012)
Inne miasta: Espoo, Tampere, Vantaa, Turku, Oulu
Szwecja ma ustrój parlamentarny. Jednoizbowy parlament (Riksdagen) liczy 349 deputowanych wybieranych w wyborach parlamentarnych na czte- roletni kadencj. Gow pastwa jest król, jednak nie dysponuje on wadz polityczn. Premiera mianuje parlament.
wito narodowe: 6 czerwca (rocznica wstpienia na tron króla Gustawa Wazy – 1523)
Domena internetowa kraju: .se
Midzynarodowy numer kierunkowy: +46
Strona gowy pastwa: www.kungahuset.se
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.government.se/sb/d/2250
Strefa Schengen: tak (od 2001)
Informacje o kraju: www.sweden.se
GMT+1
Gsto zaludnienia: 23,4 os./km2 (2012)
rednia wieku: 40,9 (2013)
Eksport ogóem: 126,2 mld euro (2013)
Import ogóem: 120,2 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 32 200 euro (2012)
Inne miasta: Göteborg, Malmö, Uppsala, Västerås, Örebro
68
GMT
Ustrój polityczny: monarchia
Parlament skada si z Izby Gmin (House of Commons), która liczy 650 czonków wybieranych w wyborach parlamentar- nych na picioletni kadencj, oraz Izby Lordów (House of Lords), która liczy ok. 830 czonków trzech kategorii: dziedzicznych parów, 26 biskupów i arcybiskupów Kocioa Anglii oraz parów mianowanych doywotnio. Królowa peni funkcj gowy pastwa Zjednoczonego Królestwa, a take 15 in- nych niepodlegych pastw Wspólnoty
Narodów, jednak zasadniczo jej rola jest jedynie protokolarna i reprezenta- cyjna. Wadza wykonawcza spoczywa w rkach premiera i rzdu. Zjednoczone Królestwo skada si z Anglii, Szkocji, Walii i Irlandii Pónocnej, posiada take terytoria zamorskie o specjalnym statusie.
wito narodowe: oficjalne urodziny królowej (czerwiec)
Domena internetowa kraju: .uk
Midzynarodowy numer kierunkowy: +44
Strona gowy pastwa: www.royal.gov.uk
Stae Przedstawicielstwo przy UE: www.ukeu.fco.gov.uk
Strefa Schengen: nie
Gsto zaludnienia: 261,2 os./km2 (2012)
rednia wieku: 39,8 (2013)
Eksport ogóem: 407,9 mld euro (2013)
Import ogóem: 492,6 mld euro (2013)
PKB na mieszkaca w SSN: 26 800 euro (2012)
Inne miasta: Birmingham, Glasgow, Liverpool, Edynburg, Leeds
Turcja ma ustrój parlamentarny. Jednoizbowy parlament (Wielkie Zgromadzenie Narodowe) liczy 550 deputowanych wybieranych w wy- borach parlamentarnych na picioletni kadencj. Co pi lat w bezporednich wyborach powszechnych wybierany jest prezydent, który peni funkcj go- wy pastwa. Moe on zosta wybrany ponownie tylko raz. Prezydent desygnu- je premiera.
wito narodowe: 29 padziernika (rocznica proklamowania republiki – 1923)
Domena internetowa kraju: .tr
Midzynarodowy numer kierunkowy: +90
Strona gowy pastwa: www.tccb.gov.tr
GMT+2
www.avrupa.info.tr
Gsto zaludnienia: 97,7 os./km2 (2012)
rednia wieku: 30,1 (2013)
Eksport ogóem: 118,6 mld euro (2012)
Import ogóem: 184,1 mld euro (2012)
PKB na mieszkaca w SSN: ok. 13 700 euro (2012, szacunki Banku wiatowego)
Inne miasta: Stambu, Izmir, Bursa, Adana, Gaziantep
Domena internetowa kraju: .mk
Midzynarodowy numer kierunkowy: +389
Strona gowy pastwa: www.president.gov.mk
487 000 mieszk. (2012)
Strefa Schengen: nie
Jzyk urzdowy: jzyk byej jugosowiaskiej republiki Macedonii
Waluta: denar (MKD)
Gsto zaludnienia: 82,7 os./km2 (2012)
rednia wieku: 36,7 (2013)
Eksport ogóem: 3,1 mld euro (2012)
Import ogóem: 5,1 mld euro (2012)
PKB na mieszkaca w SSN: ok. 9000 euro (2012, szacunki Banku wiatowego)
Inne miasta: Kumanowo, Bitola, Tetowo
Czarnogóra ma ustrój parlamentarny. Jednoizbowy parlament liczy 81 depu- towanych wybieranych w wyborach powszechnych na czteroletni kadencj. Co pi lat w wyborach powszechnych wybierany jest prezydent; jego kaden- cja moe zosta odnowiona tylko raz. Prezydent desygnuje premiera, którego kandydatura musi zosta zatwierdzona przez parlament.
wito narodowe: 13 lipca (rocznica uzyskania niezalenoci od imperium osmaskiego – 1878)
Domena internetowa kraju: .me
Midzynarodowy numer kierunkowy: +382
Strona gowy pastwa: www.predsjednik.me
CZARNOGÓRA Stolica: Podgorica
Strefa Schengen: nie
Jzyk urzdowy: czarnogórski
Waluta: euro (EUR); przyjte jedno- stronnie w 2002 r.; Czarnogóra nie naley do strefy euro
Obszar: 13 812 km2
rednia wieku: 37,1 (2013)
Wiek uprawniajcy do gosowania: 18 lat i dwa lata staego pobytu, gosowanie nieobowizkowe
Eksport ogóem: 0,4 mld euro (2012)
Import ogóem: 1,8 mld euro (2012)
PKB na mieszkaca w SSN: ok. 10 600 euro (2012, szacunki Banku wiatowego)
Inne miasta: Nikši, Pljevlja, Bar
Islandia ma ustrój parlamentarny. Jednoizbowy parlament (Althing) liczy 63 deputowanych wybieranych w wy- borach parlamentarnych na czteroletni kadencj. Prezydent peni funkcj gowy pastwa i jest wybierany w bezpo- rednich wyborach powszechnych na czteroletni kadencj z moliwoci wielokrotnego przeduenia. Wadza wykonawcza spoczywa w rkach premiera i rzdu. Islandia wstrzymaa negocjacje akcesyjne w 2013 r.
wito narodowe: 17 czerwca (rocznica proklamowania niezalenoci od Danii – 1944)
Domena internetowa kraju: .is
Midzynarodowy numer kierunkowy: +354
Strona gowy pastwa: www.forseti.is
Delegatura UE w Islandii: www.eeas. europa.eu/delegations/iceland
Strefa Schengen: tak (od 2001)
ISLANDIA Stolica: Rejkiawik
Obywatele: Islandczycy
rednia wieku: 35,5 (2013)
Eksport ogóem: 3,9 mld euro (2012)
Import ogóem: 3,7 mld euro (2012)
PKB na mieszkaca w SSN: 29 400 euro (2012)
Inne miasta: Kópavogur, Hafnarfjörður, Akureyri
Republika Serbii ma ustrój parlamen- tarny. Jednoizbowy parlament – Zgromadzenie Narodowe Republiki Serbii liczy 250 deputowanych wybie- ranych w bezporednich wyborach powszechnych na czteroletni kaden- cj. Na czele pastwa stoi prezydent wybierany na picioletni kadencj, która moe zosta odnowiona tylko raz. Prezydent desygnuje premiera, który wraz ze sformowanym przez siebie
rzdem musi uzyska wotum zaufania w parlamencie.
wito narodowe: 15 lutego (rocznica pierwszego serbskiego powstania przeciw Turkom – 1804)
Domena internetowa kraju: .rs
Midzynarodowy numer kierunkowy: +381
Strona gowy pastwa: www.predsednik.rs
Strefa Schengen: nie
Liczba ludnoci: 7 181 500 (2013; bez Kosowa*)
Gsto zaludnienia: 92,7 os./km2 (2013)
rednia wieku: 42,7 (2013)
Eksport ogóem: 8,4 mld euro (2012)
Import ogóem: 13,6 mld euro (2012)
PKB na mieszkaca w SSN: 9000 euro (2012)
Inne miasta: Nowy Sad, Nisz, Kragujevac
* Uycie tej nazwy nie wpywa na stanowi- ska w sprawie statusu Kosowa i jest zgod- ne z rezolucj Rady Bezpieczestwa ONZ 1244/99 oraz z opini Midzynarodowego Trybunau Sprawiedliwoci w sprawie Deklaracji niepodlegoci Kosowa.
Republika Albanii ma jednoizbowy par- lament – Zgromadzenie (Kuvendi), które liczy 140 deputowanych wybieranych na czteroletni kadencj na zasadzie proporcjonalnej reprezentacji i na pod- stawie zamknitych list partyjnych. Na czele pastwa stoi prezydent wybierany przez Zgromadzenie na picioletni kadencj, która moe zosta odnowiona tylko raz. Prezydent ma ograniczon wadz polityczn, jednak formalnie de- sygnuje on premiera, który musi zosta
zatwierdzony przez Zgromadzenie oraz ministrów.
wito narodowe: 28 listopada (rocznica uzyskania niezalenoci od imperium osmaskiego – 1912)
Domena internetowa kraju: .al
Midzynarodowy numer kierunkowy: +355
Strona gowy pastwa: www.president.al
Strefa Schengen: nie
Gsto zaludnienia: 97 os./km2 (2011)
rednia wieku: 35,3 (2011)
Eksport ogóem: 1,5 mld euro (2012)
Import ogóem: 3,8 mld euro (2012)
PKB na mieszkaca w SSN: ok. 6900 euro (2012, szacunki Banku wiatowego)
Inne miasta: Durrës, Elbasan, Wlora, Szkodra
w przedstawicielstwach Unii Europejskiej (http://ec.europa.eu/represent_pl.htm) w delegaturach Unii Europejskiej w krajach poza UE (http://eeas.europa.eu/delegations/index_pl.htm) kontaktujc si z Europe Direct (http://europa.eu/europedirect/index_pl.htm) lub dzwonic pod numer 00 800 6 7 8 9 10 11 (numer bezpatny w caej UE) (*)
(*) Informacje s udzielane nieodpatnie, wikszo pocze równie jest bezpatna (niektórzy operatorzy, hotele lub telefony publiczne mog nalicza opaty).
Publikacje patne: • w EU Bookshop (http://bookshop.europa.eu)
Patne subskrypcje: • u dystrybutorów Urzdu Publikacji Unii Europejskiej
ISBN 978-92-824-4479-5 doi:10.2860/36462
