)UDJPHQWNVL*NLgrzbiet.pl/static/pdf_sample/zycie-codzienne-6-stambul-w-czasach... · Rin,on Antoine...

366 STAMBUŁ W CZASACH SULE]MANA WSPANIAŁECO

PervinJaper 183 Penin John 183 PosteiGuillame 175

Quiclet37.156

ReisAliM;u;ar262 Reis Piri 262 Reis Sevdi Ali 262 Revani: poda 260 Rin,on Antoine o:k liS Robolv 181 Roksoiana 100, 21·1. 281 Rolland. chirurg 182 Riistem Pas;r.a 100 Rycaut J>aul129

Sa'd ad.Jin. kronikan 261 Sa'di. kronikan261 Saint·Maurice 163 Sandys Gcorgt" 67 Saussev Edmond 317 Sauve~r Claude Ul\ Seignelay 190 Selimll6,66,87,89,96,101.lłJ.ł.

166, 192,255,259,261.270, 277.309

Selim 1157,59,83, 85. 90, 104. 266,267,278.297,307, 309.

311.313 Septymiusz Sewer9 Sinan Hoca Mirnar 55, 1\ol, 255,

269.307 Sinan Pasza 67 Solahatle, kronikarz 262 Spandugino Thkldol\" 279

SulejmanWspanialy6. 7.19.26. 38.57-59,66,61.76,83-86. 89, 90. 93, %. 91, 9'),100, 104 ll3.1H.ll9,138.166.115, liR,2H.216,251.255.256 258.259,263.266.269-271. 277,281.296.298.307 309.325

Suitan Hiirrem P- Robolam Sult.1n Kii~m 214.280 Sult.1n Safirc 281

Tak>\"UJJin. uaonv 266 Tamerlan (T>mur) lO T~rkh.an 280 Toodozju,z 11 lO Th(-venot Jean de 3-1. 36.-16. li.!

288.289 Toffereau Michd 182 Toumefon Jo~eph Piuon ,Ie

31.H.36.58.6i'.l2'J. ](>_l, 203.286

VallcPietroddla23.36,-15.-l"i.-l'ol. 232.216. ~<l[( 321

Veli Haci ł\ekta~ 120. 121. 127

WarJi Ibn -al2ó2 WhclerG<"•I):t'"ol6,-li.22-1.23.1

Yahya. poeta 2t.U Yaku~J.h, an·hitekt 269

Zapmo.>, rotłzina216 lati, poeta 259, 260

Książki historyczne Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.

Księgarnia Internetowa Grzbiet.pl

Fragment książki: http://grzbiet.pl/ksiazki/zycie-codzienne-6-stambul-w-czasach-sulejmana-wspanialego

SPIS TREŚCI

Rozdział l. RYS HISTORYCZNY . Od Bizancjum po Konstantynopol . Konstantynopol osmański 14 Wzrostpotęgitun:ckiej................ 14

"""""';......,.. IS Stambuł - oirodek intelektualny i gospodarczy . 18

Rozdział 11. MIASTO . 23 wygJ,.da&óJny. 23 Wszyslkir tny miasta . 26 Układ wielkich strd' miejskich . 37 Ulice i domy. . . .. . . . . . .. . . .. . . 45 Glównc.-zabytkiibudowle. SI l'on SS

Rozdział III. SPOł.ECZNośt MIEJSKA 65 Demografia. 65

Pochod.zenie ludnoici i jej liczebność ............. 65 Podział~nicznyireligijny-mniejszoici 69

Karqoril' społi!ICzne . 81 Sułtan i wielcy przywóW:y. 84




368 srAMBUŁ W CZASACH SULE)MANA WSPANIAŁEGO

Służby miejskie Żołniem w miricie .

Osobistcrici życia religijnego.

Rozdział V. MIESZKAŃCY :!10

Rodzina. :!li

Dom 224

Religia 2J.ł

Wychowanie 2-1-1

Życir- intelektualne i anysty(zm.• . 255

Mirjs« wyjątkowe: pałac . 2;":!

Rozdział VI. DZIEN Z ŻYCIA MIESZKAŃCA STAMBUŁU 283

Codzienne czynno.ki . . 183

Rozrywki 305

Widowiska. 315

lakonezenie 3:!5

Przypisy. 328

Glosariusz. 358

Indeks osób .. 3t>3




GLOSARIUSZ

actmi oglan: braniec, przymusowo powołan~· z krajów bałkarlski..:h

na mocy systemu dev#nnt• aga/aga: tytuł oznaczający przywór.kot wojskowego .!lbo niektón·(h

dygnitarzy cywilnych akft: akcza. drobna srebrna moneta

akfam: wieczór

altyn: złoto. złota moneta

arabad: wożnica al'fill: miara długoki, łokieć arzuhald: skrvb.a

~~:~:;:~:er straż~· nc.:nej

lł.fllnl: dziesiąty dzien miesią.:a 11wlwmml, .... nJług muzuhnanr.•" sunniekil-h upamiętniająry wyjśde z Arki N~\ a wn.l.ług muzul

manów szyickich - śmierć Husajna. syna kalifa Alq:tl

hah<1d: janrzar nosząry toport'k, W't'hodzą.:y w .'\k.lad straiy suh.an.a hantth,mr: wytwómia proo:hu

b,u: j;low;~, szef baslla1~ sklep. w którym nwżna kupi•' głowy b.aranó11 ~/ił.: chusta pnykrywa~1ca ~owę hfk(i: suói nocny




GLOSARIUSZ

/tqrk: kolvska binm: część Zt'\\1lętrzna pałacu /J(Jswui: janczar, str.LŻnik ogrodów pałacu /tilc(k /t~qi: szef policji Mpo ll"\ilnemu" btirrk: rodzaj nadziewanego ciasta

,·u.ddr: aleja <<Jmii: duży meczet <driJ't': niewolnica .-rłt~ti: rusznikarz, żołnierz zajmujący się uzbrojeniem ,·r/(b kc~mr: kupiec, hurtownik crmaat: zgromadzenie, d)""izjon korpusu janczarów CL}'i/dżizja: podatek pogłówny, obowiązujący niemuzułmanów cunwrttsi: sobota (a'1ambd: środa (dl"j'i: targm\isko, bazar (al'Uf ocl;bo.iemy pałacowy (rpnr: fontanna dzielnicowa (ir11ł: uczeri.. tenninator (i:mt: but z niską cholewką (orbaci: komendant regimentu janczarów (Orek: rodzaj drożdżówki <;~~baJ.:: fajka (ULidar. inspektor policji

devj"inne: branka, przymusowy pobór młodych chrześcijan do annii muzulmari.skiej lub szkoły paziów

do/111Uf. wypełniony, nafaszerowany (dosłownie); zbiorowa taksówka kursująca po wyznaczonej trasie

dOnmt: żyd nawrócony na islam duaci: przoor

ebe Lldin: położna, akuszerka mderun: częSć wewnętrzna pałacu

frrecr/ferezja: wierzchnie ubranie kobiece




360 STAMBUt W CZASACH SULEJMANA WSPANIAŁEGO

gijmlek: koszula gurus: piastr gusitlhane: pomieszczenie na ablucje giirtJ: walka, zapasy gedik: przywilej mistrza cechowego goriicU: pośredniczka, swatka, odwiedzająca

han: skład havuz: miednica, misa, basen, zbiornik hizmttfi kiz: służąca hutbt'/chutba: kazani.:. morały hiinu1yu11: cesarski, suitaiiski

if ogldn: pai w służbie sułtana, wcidonrdo służby w rama.L·h ,(.,•finm· ihtisab agasi: zarządzający targowiskami ąkemb«i: sprudawca flaków i zupy z flaków

IVIdir Gect"si: Noc Przeznaczenia kaiJirimcilar. brukarz, zafrudniony przy hudowit' dróg łanu11: prawo lralflflllltlllf('; kodeks przepisów prawny.;h kapi k.ullari: "niewoJnio:y Porty'', ~rsonel ··rw:ilny i wujskowy w służ·

bioc> sułtana kapit:i: odżwierny. Jozorca karagiiz: rodzaj t.:-atn1 delii Km>uklu: •• ren, który nosi .hnmJ.:. ogromny rurh.1n '': ł>oharerspduaklu

m1<<<!)1111m lwyik: długa. wądca hM.Ika lum,:ka z l~kkic.-s<• drewna A4)1molkfi: ~prn..b•.-.::1 kajm;•ku (A"5Iej .<mil'lanyl kllavu:: wprowadzaj.,:<~. f><"1K"\Ini.:zka ltlrloi•IJ{i!.·: lyp•lalku. j:ulu>lk" ltlzlol~ ,,g.u/· zwic.·rzd•nik ,.z,.rnn•kóry.·h eunu.·h.;.~. ~lr:lżnik<i"· h:•-

remu 5uhm>a IIII>I<>NaHiari: a.,no:-i, ,...";,-~,.,,.; pnd J<>Wt>.l:n...,.-n, -'tttui/1 łDirNł:•kll'pik,krnmik,h.,.JJr.a l:,ł/ł,,kulkami."snOI.klnf'-"ik




GLOSARIUSZ

lii~k: kiosk. pawilon kubbc,rltl: sala zebrań Dywanu, czyli Rady p.ailstwa kr1/: nit.'wolnik, osoba w służbit.' sułtana kur,rh!Vt': rodzaj biszkoptu Kmban Bayrami: Swięto Ofiarowania

m,·s,id: ml'<:ut dzidniCO\\'Y, oratorium mimar bi.!.j'i: naczelny archiukt 111J1allim: nauczvcid lllllhal/chici: sp~edawca dt.'st.'rów na bazie mleka lub śmietany rm1htasib: nadzorca targowisk muh:ir aga: szd policji wojskowej IIDI.-l"'\':t: rodzaj turbanu

ono1 oyu1U1: rodzaj widowiska ludowego

papli(: babusz, rodzaj obuwia Mmak: but z 11"Ysoką cholewką p<Uar/ik: targowanie się fKT1t.'mbe: czwartek

361

PiJrkdr: ~ten, który gra najpierw"; bohater spektaklu orta oyunu

samsunru btąi: trest.'r psów satTarl(: gra w szachy saundr b~qi: szef muzyków, naczelny muzyk ltcwdr/stdżade: dywanik do modlitwy ~il kebab: szaszłyk barani su naziri: intendent odpowiedzialny za wodę w mieście su yolu: akwedukt, wodociąg )Ubtlli: szef janczarów odpowiedzialny za porządek w mil'icie za dnia sUhyau mekfebi: szkoła podstawowa siinnrtri: owba dokonująca obrzezania JahatUI: muzułrnaiaskit: wyznanie wiary }ahi: złota moneta




362 STAMBUŁ W CZASACH SULEJMANA WSPANIAŁEGO

sehremini: prefekt miasta ~ker Bayrami: święto celebrujące koniec postu ramadanu serefi: sztuka złota, złota moneta

tahir mbafi, fiipliik sub~isi: szef służb oczyszczania miasta topru: kanonier, artylerzysta tuąu: korniszon tiirbr/kubba: rodzaj grobowca

mta: mistrz cechu 1ąak: służący

yatsi: modlitwa wi.xzoma

yazici: pisarz publiczny




INDEKS OSÓB

Indeks nie obejmuje przypisów

Ahdurr.~hman Nadajli Sari 267 Accmi Kabiz-• 267 Ap Findiklili Mehme.J 262 Ahmed 121.85.251.256.

268-270.277 Ahmed III 169.267.277 Ahm.:d. k5iąż<;. §'o'n Mehmeda IV

H2. 324 .

AhmeJ Melek Pasza p. Melek Ahm.:d Pasza

Ali ibn Abi Talib 240 AliMunafa261 Amoinc. krawiec 182 Arvieux Louis-Laun:nt de JO, 46.

48.186.210 Atatiirk Mustafa Kerna! 16

Bafro Sofia p. Suitan Safiy.: Bajazyt. syn Sul~jm~na

Wspa.ni31tgo89 lb.ja.<ytliU,Il.278,279 K..jazytll66.8'J,l31 RajramH<~~:LI27

&ki M:.ohmud 258-2611, 297 Balilłus..,in271

RallarinoGiovanni Banista 188

Banii NUr281 BaudierMichel85, 157 Bekta~ Haci p. Veli Haci Beklał Belon Pierre 162,213 BeyK~i261

Bouchet Jean 182 Boullaye Fran~ois de la 201,102 Broquii:re Bertrandon de la 173 Bruyn Comelis dc -ł8 Busbecq OgierGhislain de 85,

100.292

Canaye Philippe de Ja 162 C;indarli, rodzina 212.216 Caullet 181 Cem,ksi~89

Cemali.kronikan261 C.:$yd~: 185 Chabert Pierre 182 Chan0guz3J6 CivranoPielro67 Contarini Ah•is~ 67 Counnenin louis Ot:shayes Je 17J Croix l'.;tis Je la 47,229,295, 32~ Cwi Sab.itaj 7~ Czel~:bi Mehm....J p. Mehm....l l




364 STAM8Ul W CZASACH SULEJMANA WSPANIAlEGO

Czelebi Eremja ·U. 59. 70, l 57. 305,308. 324

Czelcbi Ewlija 29. -41-H, 53. 5i. 68. 70.110.115.122.124.132. 141. ]44, 148-151. 159-161. 166-171.251.252.263.264, 266. 271. 276. 283. 297. 305. 310.312,313,315.322.324

Czelebi K.:itib (Haci Kalfa) 263.271 Czelebi UskUdarli Mehmcd 170. 324

DulardJean·Baptiste 181 Duquesne Abraham 177. 181 Dżalal ad-Din ar-Rumi 126

Efendi Mustafa 127 Emrejunus 264 Ensari Abu Eyiip Zi Evrenos, rodzina 212.216

Fabrcjacqucs 181. ]90 Fabre Jean-Bapti~te 68. IIII.

190. 195 Fabrc Joseph IIII, 190 Fabre. wytwórc~ sprężyn 182 FabreMathieu 190.195 Feb\'reMichel73 FerJynand l Habsburg SS FemJ;mdGiles47. 57.155. 157 Fida Ahu ·<11262 For\,t Jean de b 175 FrmKisn·k l 175 Fram:<\ roJzina 179 Franj!;ipani Jean 175 Fululi{Mchm,-J ihn.'iiilejman) 259

GallanJ:\ntmne261 GaziSajjid Baual 3\6 Gentil Piem 182 GeuffroyAntoine86 Grtasqu~ Barthl'lemy 181

Grćasque Julio 181 Grelot Guillaume-Joseph. 23

57,\H Guil!eragues Gabrid delii. 185

Hali1Pas!.l39.99,!27 Ham!.l26J Harlay Phdippe Je 180 Ha!oan ibn Alin ibn Abi Talib 240 Havati.j"Xta 260 Hon·•· j.>an de b 180. 185. ].~i. 19ll

194.257 Hal'l'·\'antdet La 98 H ... nryk 1\'. król Fran.;ji ISO Hl'nnittc, krawi~ 182 Hl'zarfen. kromkarz 261 Hitai Ali Ekb.:r 262 Hon,husjodo.:us 263 Hu<ain ihn Alin ibn Ah1 T:Uib 240 Hussn\\'illiam.sir 183

lbrahiml83. 115.88.90, 12<:>.153 171. 21-ł. 278-280.309, 313

Ibrahim Pasza 29. 93.281 [~mail Szach 316

)an Vllt (l'~lrl h1zantvisk1 11 jesurum.ro.lzinali'l Justvnian 6. lll

l<arJ Must.tf.ll'asl;t 9S. 185 . .!Nl K;uarz,,la M,.,J,·n·j,ka 2Sl Kaluini (Al·Zakariiia ibn

Muh.lmmad\262 Konst;mtynXI\1.12 Komtantvn \\'ielk1 <:>. 9 KOprlilii Falil Ahm,."IS-4. 92. 127.

\fo'l. ISI KiipriiiU ,\11-hm"...\ !H KOpriiiU. nxltina 212 KU~l"ri$t•rhW)




INDEKSOSOB 365

Lfuret)canJe 175 l..a!tuna.lekan67 Lwa\. aptcbn 181 Li~'\'TiiU>Z 9

Lithgow\\'illi:om 157 Lmrdu 112. l 'i-l. 237.273.292 LiitfiÓmt"rBarkan 261 Lud";}; X Bawarski 72

Mahomt"t 11.211,313 Mamduc;· \6, 66 Mar.::ht"li1k ambas.ador 177 Marioni Claud<' 181 M;.\TOCOrdato Aleksand<'r 71 Maz.arin Jules (Giulio Raimondo

Mazzarini) 2S7 Mehmc:d l (Mehmed Czelebil \S Mchmed 11 Zdobvwca S. 6,

12. 1-ł-16, 19:16.18.38. 53, 54, 57. 65, 66, 70, 71, 74, 80, 82. 88. 89, 96, 97. 113. ll4, 120, 131, 1-15. 159. 175, 2Sl. 266, 273.275

Mchmed 11185,89,90,241,261. 27&. 281.298.313

Mehmed IV 39, 83, 85, 90, 242.278,280.297,299, 309,314

Mdek Ahmed Pa~za 146. 263 Merkator Gerard (Gerhard Klemer)

263 Michał VIII Paleolog 6. 10 Mihaloglu. rodzina 212,216 Mina:., kupia: 202 Moli~r(Jean Bapti~te Poquelin) 210 Motravc de la 214 Mouton, krawie<: 182 Mulk Nizam -al 250 Murad 1120 Murad U 11, 15

Murnd III 89,242,26\,266,278, 18ł, 198,309,323

Murnd IV 75, 84, 85, 89, 90, 93, 94, 97, 104, 110, 121. 132,156,160,161,177-180, 197,199,312

Mustafa, ksią:i:.,, syn Mehmeda IV 2-12, 32-ł

MusułaSełaniki 262 Mustafa. syn Sulejmana

Wspaniałego 86, 89 Mutawakkillll 16

Nabi.poetal60 Naim, kronikan 161 Nakka~ Baba 271 Naon, rodzina 179 Nasreddin Hodża 316,317 Nefi.poetal60 Nicołay Nicolas de 173 Nicosias Panayotis 7ł Nipri271 Nointd Charles M. de 98, 181,

185-187, 190 Nointel, ksiądz 187

Oguz, bratanek Bajazyta 11 89 Oguzowie 212 Orhan, suitan 14, 127 Osman 1188, 121,278 Osmanowie 14, 22, 26, 38,

74, 77, 78, 92, 104, 107, 117, 149, !SS, 169, 171, 183, 185, 186, 192,200, 207,212,234,251

Osman, sułtan 117

Paleologowic 14. 175 Palem~ J~3n 213, 323 Pa~azade Kerna\ 260 ~vi Ibrahim 262




~TAMBUŁ W CZASACH SULEJMANA WSPANIAŁEGO

Pasza, zdobywca Nauplionu, i nadał swoje imię po1,·~ułer

w ten sposób dzielnicy. skupiającej ludność bezpośrednio lub

pośrednio żyjącą z pracy dla arsenału: wojskowych, straż

ników, pilotów portowych, cieśli, stolarzy. uszczdniaczy.

kowali, handlarzy. ogrodników i im podobnych. Zasadniczą

część dzielnicy stanowił jednak ~am arsenał: bvło to niemal

odrębne miasto, oddzielone od reszty zabudo;,·ań wvsokim

murem, za któnrm. w bardzo zróżnicowam·ch warunkach.

żyli wielki admi.rał i podlegli mu oficerowie. wofsk011i różnych stopni, Turcy albo odszczepieńcy wyspecjalizowani

w konstrukcfach morskich, a pw:de wszystkim nie1mlni..::~·:

chrześcijańscy niewolnicy z Zachodu, Moskwiczanie. Tata

rzy. których liczba (bez możliwości dokładnego jej spraw

dzenia) wynosiła 30 000 pod rządami Sulejmana \\'spania

łego i 46 000 sto lat później. Niewolnic~· żyli w cieszącym

się ponurą sławą więzieniu, którego opisów dostarczvli t"uro

pejscy podróżnicy na podstawie opowit"ści dawnych 11ięż

niów. Był to koszmar - cóż jt"dnak można by powiedzin'

o więzieniach na Zachodzie w tym samym okresit"? Niech

notatka Tourneforta posłuży za streszcunit" tych wrażt"ń:

"Jedno z najstraszniejszych więzit"ń na Ś11iecie"' 1 - wypo

wiedź to w najwyższym stopniu niewyst:m:zaj:JCa. feśli oJnieSć i•l do owej strasznej rzeo.:zywistości"~. Znajduj:1cy si\·

tam nieszczęśnicy nit" mieli właściwit" żadnt·j szamy na

ucieczkę - zarówno ze wz~lędu na Ol!b~'Wająct" się Jnit"m

i nocą obo.:hodv strażv \l't"wnątrz i na Zt'111l<Jtrz ar~enatu.

jak i z uwagi ~a .. star~mnoś0" wykonania . .,\Vięzienit" { ... ]

zbudowane jt•st tak, Żl' żadl·n ..:złowit"k nie zdoła się stamt.Jll

wymkn:1l'. Gdyby ptak tam wleciał, mó~hv iuż nit" :.:należ(

~porohu, Żt'hy wyJostać się na zewnątrz. Podło~ę wyłożono

nawet płytami marmuwwymi, tak że nit' można ~xł nimi

""'Ykopać tunelu"~ 1 • Jedyną możliwnSd:j wydostania si\' z te

~o piekła hył okup, a i do niego udekano się rzallko. t\'m




MIASRJ

bardziej że padyszach bynajmniej nie chciał uwalniać taniej siły roboczej. bardzo użytecznej zarówno przy różnych pra· cach w samym arsenale, jak i w charakterze siły napędowej na sułtańskich galerach.

Arsenał Kasima Paszy był ogromny; Na jego terenie znajdowała się stocznia morska, niewątpliwie jedna z najbardziej znaczących w Europie w XVI i XVII wieku. Zagraniczni podróżni, którzy \\idywali ją jedynie z zewnątrz, a roz· ma"'iając o niej, opierali się na tym, co zasłyszane, zdumiewa1i )ię jednak jej wielkością i wyposażeniem. Zależnie od autorów liczba .. łuków", ..arkad", .. remiz", "wolt", to znaczy form przeznaczonych do budowy galer, wahała się- od 110 do 150. O iJe jednak w okresie rządów Sulejmana Wspaniałego i Selima 11 osmańska marynarka rozwijała się bardzo prężnie, o tyle w wieku XVII sytuacja uległa zmianie i, jak twierdził ormiailski autor Eremja Cttlebi, polowa form konstrukcyjnych uległa zniszczeniu. Podobno zdarzały się lata, kiedy budowano nie więcej niż dziesięć okrętów, a to ze względu na brak Srodków finansowych, materiałów budowlanych i siły roboczej >H, podczas gdy wczeSniejsze regulaminy pnewidy· wały coroczną budowę co najmniej czterdziestu galer.

W arsenale znajdował się również Dywan kapudana paszy, czyli odpowiednik Ministerstwa Spraw Morskich. Wielki admirał miał tam swoje biura, zwoływał swoją radę i decydował o wszystkim, co dotyczyło tureckiej marynarki wojennej. Podlegało mu wielu oficerów, inżynierów i marynarzy, których zasadniczą częSć stanowili galernicy. Kapudan pasza byl po wielkim wezyrze dowódcą sił zbrojnych i wraz z agą janczarów jedną z najważniejszych wojskowych osobistości imperium.

W arsenale wreszcie znajdował się olbrzymi skład materiałów przeznaczonych do budowy okrętów i z tego tytułu wspierał on działalnoSć portową Konstantynopola: tam zwn-




60 STAMBUl W CZASACH SULEJMANA WSPANIAŁEGO

żono drewno z wybrzeży Morza Czarnego i z Zatoki lzmi.:

kiej, smołę, żywicę i dziegieć z Albanii, Mityleny i Smymy.

żelazo z Salonik i regionów naddunajskich, łój z Kaffy. Warny i Chios, konopie z Egiptu i zachodniej Anatolii. linv

z Trapezuntu, płótno na żagle z Anatolii, Egiptu i Samei

relo, miedź z anatolijskich kopalni, żelazo i .:vmt z krajów

chrześcijańskich Zachodu, zwłaszcza z Anglii. \v XYII \\ie

ku nie wystarczało jednak mieć port. arsenał. siłt; robot.:zą

i surowce, potrzebna była tt!Ż wola tworzenia i troska o koor

dynację. których brak odczuwało się w bardzo silnym stop

niu, podobnie jak brak zasobów finansowy ... -h. W tt'n sposób

rozpoczął się schyłek marynarki osmańskiej w t~'Tll okresie.

utrata supremacji na Morzu Śródziemnym i dominacja za

granicy nad morskimi szlakami handlm\')'Tlli, .:o dawało si~

zauważyć nawet w samym Stambule, gdzie żegluga z obcych

krajów nie przestawała się rozwijać i dokąd za jej pośrednic

twem napływały do miasta towary europejskie. Port handlowy, którego pe\me korzyści mieliśmy juź okazj~

przeanalizować, umiejscowiony był na dw&:h brzegach Zlotego Rogu i podzielony na ściSle okreSlane przystanie. Naj

bardziej znaną była oczywiście Galata. jej nadmorskie dzid

nice KarakOy i Tophane stanm,ił)• punkt wejś(ia i "')'iścia

europejskich statków: genueńscy, \n•neccr. angielKy. fran

cuscy i holenderscy. a czasami także gro.·.:~· handbrzl' b~·li

tam codzil'nnymi gośćmi, natomiast okn;tów ture ... ·kich pra

wil' sh: nie ,,;Jywało: odkąd pod konief XIII wieku GenueJl

czycy uczynili z przys1:1ni promowej Galaty swoj:1 bazę

hanJlow;l, ustaliła sifi pt•wna trady~·ja. Zaraz po zaiędu

Konstantynopola Turcy potwil'rdzili prąwileje Genueitezv

ków w Galacil' i miasto to stał() się o~rodkkm międzynan.l

dowego h;mdlu morskie~() stolky. w wiązało sil,' z ciągłym

rozwojem działalności- przede wszystkkh W-:nt"'.:jan. a na

stępnie innyl'h ohcokrajowców z Zal'hodu. sz.:zeg..llnit' l'll.l




Jrugiej połowy XVI wieku. Zagraniczny handel morski spowodował, że oł:k.-y kupcy wybudowali tam składy i magazyny, administracja turecka zaś osadziła swoich przedstawicieli -tum:kich. a jeszcze częściej żydowskich - którzy pobierali opłaty z t)1ułu praw L-elnych. taks pobytowych czy od pilnowania towar<mc Żydzi. którzy coraz częściej pośredniczyli między obcokrajowcami a Osmanami, wyspecjalizowali się w ułatwianiu przybyszom z Zachodu fonnalności niezbędnych przy otrzymywaniu zezwoleń nawigacyjnych, pozwoleń na rozładunek i załadunek towarów i tym podobnych. W nadmorskiej Galacie WZ\\inęły się handel i drobna przedsiębiorczoSC. Z\\iązane z nawigacją. jak również znane na całym Wschodzie szynki. Tam spotykał się określony światek bezpośrednio lub pośrednio żyjący z morza: marynarze. komisjonerzy. urzędnicy. pisarze, pośrednicy, agenci kupców i poselstw. tragarze, janczarowie wykorzystywani do ochrony statków, szynkarze. wszelkiego rodzaju handlarze i cały ludek żyjący wzajemnie na swój koszt. Wszystko to spowodowało, że Galata stała się jednym z najbardziej ruchliwych miejsc w Stambule, lecz element turecki zdecydowanie stanowił tu mniejszość. W rzeczywistości Galata była portem obcokrajowcÓ\\; portem handlu międzynarodowego. portem zagranicznego importu i eksportu, lecz nie portem zaopatrzenia stolicy~~.

Na południowym brzegu Złotego Rogu, od Bah~kapi do Balatu, znajdowały się przystanie promowe, do których przybijały głównie statki tureckie i greckie, wyspecjalizowane albo w kabotażu po morzu Mannara, albo w odleglejszej i:c=gluJze po Morzu Egejskim, Morzu Czarnym czy wschodnich wodach Morza Sródziemnego- statki te przede wszystkim zaopatrywały stolic~; w artykuły spożywcze i w surowce pochodzące z różnych regionów imperium osmańskiego.

Wszystko wskazuje na to, Że tamtejsze pnystanie równiei




)UDJPHQWNVL*NLgrzbiet.pl/static/pdf_sample/zycie-codzienne-6-stambul-w-czasach... · Rin,on Antoine...

Documents

Transcript of )UDJPHQWNVL*NLgrzbiet.pl/static/pdf_sample/zycie-codzienne-6-stambul-w-czasach... · Rin,on Antoine...