ZRJQLX - grzbiet.plgrzbiet.pl/static/pdf_sample/kresy-w-ogniu.pdf · Słowo wstępne Tamten...

Spis treści

Sło\vo \\'Stępne ......................................................................................... 7

I. U progu wojny .............................................................................. II l. Niezbyt dobre stosunki sąsiedzkie ..................................................... 12 2. Czy właściwe sojusze Polski? ............................................................ 22 3. Siły zbrojne sojuszników i wrogów .................................................. 29 4. Realia obrony Polski .......................................................................... 49 5. Diabelski pakt- czy wojna była przegrana zanim się rozpoczęła? ...... 62

II. Zarys działań wojennych w Polsce w pierwszej połowie września 1939 r . .............................................................................. 77

III. Czerwony "nóż w plecy" .......................................................... 93 l. Przygotowania do agresji ................................................................... 93 2. Dyrektywy Woroszyłowa ................................................................... 96 3. Czym dysponowaliśmy na Kresach? ............................................... } 06 4. "Sowiety wkroczyły" ....................................................................... III 5. Reakcje sojuszników Polski ............................................................. ll7

IV. Pierwszy impet sowieckiego uderzenia ................................... 121 l. Opanowanie Wilna ........................................................................... 124 2. W stronę Grodna i Białegostoku ...................................................... l32 3. Wschodnie Polesie ........................................................................... 135 4. Wołyń ............................................................................................... 140 5. Kierunek tamopolsko-lwowski ........................................................ l48 6. Odciąć Polaków od granicy z Rumunią i Węgrami ......................... 152

5

http://grzbiet.pl/ksiazki/kresy-w-ogniu

Przykładowy rozdział książki: Kresy w ogniu

Książki historyczne, wydawnictwo: Bellona Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.

Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

V. Dalsze próby oporu wobec Armii Czerwonej ...................... .... 159 l. Obrona Grodna ................................................................................. 161

2. Kodziowce i Puszcza Augustowska ................................................. l71

3. Pomiędzy Białymstokiem a Włodawą ............................................ 183

4. Północno-wschodnia Lubelszczyzna ............................................... 188

5. Oddanie Lwowa i dramat na Pokuciu .............................................. l98

VI. Ostatnie walki ......................................................................... 209 l. Sowiecko-niemiecka granica przyjaźni ........................................... 209

2. Białostockie i Podlasie ..................................................................... 216

3. Grupa Kawalerii gen. Andersa ........................................................ 218

4. Pod Szackiero i Wytycznem ............................................................. 223

5. Zgrupowanie płk. Zieleniewskiego .................................................. 236

6. SGO "Polesie"- między Włodawą a Parczewem ........................... 238

7. Dywersja na tyłach wojsk sowieckich ............................................. 243

Zakończenie ......................................................................................... 261

Aneksy ................................................................................................. 269

Bibliografia selektywna ....................................................................... 311

Indeks osobowy ................................................................................... 319

Wykaz skrótów ..................................................................................... 333

Mapy .................................................................................................... 337





Słowo wstępne

Tamten wrzesień sojuszników jeszcze czekał

l z nadzieją zmieniał w twierdzę każdy próg,

Gdy ze wschodu śmierć i wzgardę dla człowieka

Na bagnetach wniósł w granice drugi wróg.

l na lata nad Ojczyzną stratowaną

Zaciągnęła się przemocy duszna mgła,

Lecz z pamięci użyźnionej krwią przelaną,

Wolna Polska odrodziła się i trwa.

(fragment wiersza W. Klejnego: Zapamiętaj tamten wrzesień)

Kręte są losy ludzkiego żywota. Człowiek nigdy nie wie co może przynieść następna godzina, następny dzień życia. Niby planuje swoje bieżące oraz bliższe i dalsze działania, ale tak naprawdę czeka, co przyniesie przyszłość bliższa i dalsza. Czasem jest ona tak zaskakująca, że nigdy nawet nie przemknęła przez umysł, nie mówiąc o jakimkolwiek w nim "kiełkowaniu".

Tak się czułem, gdy w październiku 1992 r. zostałem poinformowany, że jestem brany pod uwagę jako kandydat na członka Polskiej Wojskowej Komisji Archiwalnej w Rosji, mającej na celu prowadzenie kwerendy archiwalnej, związanej z losami polskich oficerów, którzy w 1939 r. znaleźli się w niewoli sowieckiej. Jako że już co nieco zajmowałem się problematyką sowieckiej agresji na Polskę we wrześniu 1939 r., miałem właśnie nad tym problemem badawczym pracować, czyli inaczej mówiąc "przekopać pod tym kątem" moskiewskie archiwa.

Początkowo była to dosłownie droga przez mękę. Większość (i to znaczna) historyków rosyjskich, pomimo nieograniczonej dla nich możliwości dostępu do źródeł, lansowała dalej sowiecką tezę o marszu wyzwoleńczym Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r., bojąc się, jak przy-

7

D





słowiowy diabeł święconej wody- słowa agresja'. Wobec braku polskich materiałów archiwalnych z obrony Kresów Wschodnich (nazwa umowna), tylko archiwa rosyjskie mogły dać w miarę obiektywny obraz polityczno-militamej akcji Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. Była to zatem jedyna droga do wymazania tej "białej plamy" w najnowszej historii polskiego narodu i uświadomienia historykom rosyjskim, że w oparciu o ich archiwalia można również pokusić się o rzetelną interpretację tamtych wydarzeń historycznych, na tyle, na ile "rzetelne" są ich materiały źródłowe. A z tym bywa różnie.

Otóż, z grubsza biorąc, na dokumenty wojskowe każdej bitwy, kampanii czy wojny składają się dyrektywy, wytyczne, rozkazy, meldunki rozpoznawcze, operacyjne, sprawozdania itp. Dokumenty te mają dać szczegółowy obraz prowadzonych działań za pomocą dostępnych sił i środków poła wałki. Mają dać! I dają, ale tylko pewien obraz, widziany łub chcący być widzianym oczyma wydającego dyrektywy, wytyczne, rozkazy, czy opracowującego meldunki rozpoznawcze, operacyjne, sprawozdawcze itp. Zwłaszcza meldunki nie zawsze pokrywają się z rzeczywistością, ale są niejednokrotnie zgodne z życzeniami przełożonych i, co gorsza, są z kolei "motorem" dalszych dyrektyw, wytycznych czy rozkazów, pogłębiając w ten sposób coraz bardziej zamazany, subiektywny obraz wydarzeń. Przykładów tego typu w sowieckich materiałach źródłowych znajdujemy niemało.

Wiele meldunków operacyjnych, które sztaby brygad, dywizji, korpusów czy armii musiały składać przynajmniej 2-3 dziennie, chcąc nie narażać się przełożonym, podawały z reguły stuprocentowe wykonawstwo zadań dnia, gdy w rzeczywistości tak nie było. Wysyłani oficerowie łącznikowi (szczególnie samolotami) z rozkazami ze szczebla wyższego do niższego, kierując się danymi zawartymi w meldunkach nie zawsze znajdowali w podanym miejscu sztaby brygad czy dywizji, bo ich po prostu tam nie było. Dopiero surowe kary, w postaci chociażby dyscyplinamego zdejmowania dowódców ze stanowisk (między innymi dowódcy 25. Korpusu Pancernego komdiwa Riepina z wojsk 12. Armii Frontu Ukraińskiego), wiarygodność sprawozdawczą nieco poprawiły, chociaż, jeżeli chodzi o oceny sił polskich, niejednokrotnie pododdział w sile plutonu urastał do rangi batalionu, a kompania do rangi pułku.

1 Z kuriozalnymi, wręcz "szatańskimi" tezami wystąpił m.in. J. W. Iwanow w artykule: Protiw Iż i i fals(fikacii. Oswoboditielnyj pochod i li agriesija:'. "Wojenno-lstoriczeskij Żurnal", 1994, nr 9, s. 82-86.





Badania w archiwach rosyjskich stanowiły też jedyną drogę do wymazania tej ,.białej plamy" z najnowszej historii polskiego narodu. Ta luka w polskiej historiografii nosiła szczególne piętno. Związek Sowiecki. który jest w bardzo poważnym stopniu odpowiedzialny za wybuch II wojny światowej, wchodząc do niej jako agresor wobec państwa polskiego, wyszedł z niej nie tylko jako sojusznik naszych sojuszników, ale narzucił naszemu krajowi ustrój społeczny nieakceptowany przez większość polskiego społeczeństwa. Wiązało się to do 1989 r. między innymi z narzuconym polskiej historiografii milczeniem wokół agresji 17 września i innych niewygodnych ocen historycznych w stosunku do wschodniego potężnego sąsiada, a po zakończeniu wojny sojusznika oraz głównego "koordynatora" polskiej drogi do socjalizmu. Co najwyżej wspominano, w kontekście 17 września, o słusznej decyzji rządu sowieckiego wzięcia w obronę braci Białorusinów i Ukraińców, zamieszkujących nie wschodnie terytorium II Rzeczypospolitej, ale zachodnią Ukrainę i zachodnią Białoruś. nie wspominając ani słowem o odpowiednich zapisach w traktacie pokojowym zawartym w Rydze 18 marca 1921 r. czy w pakcie o nieagresji pomiędzy Polską a ZSRS z 1932 r.

Pierwsze kroki w Rosyjskim Państwowym Archiwum Wojskowym (RGWA - Rosijskij Gossudarstwiennyj Wojennyj Archiv), gdzie przechowywane są główne dokumenty związane z agresją 17 września, do łatwych nie należały. Początkowa nieufność ze strony pracowników archiwum. ograniczenia w zamawianiu "dziennej porcji" teczek archiwalnych i obostrzenia w wykonywaniu z nich kserokopii (mimo iż posiadaliśmy własne kserokopiarki i pracowników ich obsługi) były z czasem mniej lub bardziej tonowane dzięki różnym formom przyjaźni. Ale wiele dni wolnych od pracy w archiwum z różnych powodów: oprócz sobót i niedziel były jeszcze każdego miesiąca jakieś święta państwowe lub resortowe oraz "sanitarnyj dień"; "wychodnyj dień"; .. zakryte po techniczeskim priczynam" itp., pracy nie ułatwiały, tym bardziej gdy się wiedziało, że do przebadania jest około 800 tysięcy kart. Niemniej, w miarę prowadzenia badań, wyłaniał się coraz pełniejszy obraz przygotowania i działań bojowych jednostek Armii Czerwonej na wschodnim terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wiedziałem, że treści tych dokumentów rosyjscy historycy nie będą w stanie podważyć. Ale czy zauważą polskie opracowanie, które w oparciu o te dokumenty powstanie~?

2 C. K. Grzelak, Kre:,y w czerwieni 1939. Agresja Zwiq:ku Sowieckiego na Pvlskę, Warszawa 199~, 200 l, 2008.

9

-





Zauważyli. Może nie wszyscy, ale przynajmniej ci, którzy w nauce historycznej mają spore osiągnięcia w tej problematyce3.

Na kanwie mojej obszernej monografii (patrz przypis 2) przedstawiam niniejszym popularnonaukowe, skrócone opracowanie tych wydarzeń, mając nadzieję, że spełni ono oczekiwania czytelników. Tych, których zainteresuje ta "cząstka" tragicznej historii polskiego narodu, zachęcam do przeczytania wcześniej wydanej monografii.





l. U progu wojny

Polska odradzała się w złożonych warunkach geopolitycznych środkowej Europy, między wciąż potężnymi sąsiadami i na styku dwóch przeciwstawnych (chociaż mających wiele wspólnego) systemów politycznych: na wschodzie - komunistycznego Związku Sowieckiego, który dążył do wywołania rewolucji proletariackiej i przeniesienia jej za pomocą Komintemu (z możliwym wsparciem przez bagnety Armii Czerwonej) na zachód przy najbliższej sprzyjającej okazji, na zachodniej granicy zaś- Niemiec, gdzie klęska wojenna 1918 r. i dyktat wersalski sprzymierzonych rodziły i wzmagały hasła odwetu oraz chęć odzyskania siłą utraconych ziem. Francuski marsz. Ferdynand Foch już wtedy zauważył trafnie, że traktat wersalski "To nie żaden pokój. To tylko zawieszenie broni na okres 20 lat"1•

W latach trzydziestych ubiegłego stulecia w Niemczech i Rosji panowały najbardziej zbrodnicze systemy totalitarne, faszystowski i komunistyczny, które prowadziły intensywne przygotowania do wojny zaborczej. Charakterystyczne przy tym jest, że wodzowie obu mocarstw -Adolf Hitler i Józef Stalin- wśród pierwszych celów w swych planach wojennych stawiali zadanie podboju Polski.

Naczelne władze polityczne i wojskowe Polski od zarania niepodległości dostrzegały ograniczone możliwości obronne kraju i zdawały sobie sprawę, że w wypadku agresji Niemiec lub Związku Sowieckiego, Polska pozostawiona sam na sam, tak z jednym, jak i z drugim mocarstwem, nie będzie miała szans na uzyskanie trwałego powodzenia, ani nawet na dłuższe przetrwanie. Stąd, w realnych kalkulacjach stosunku sił i własnych możliwości w wypadku N (Niemcy) lub R (Rosja), a tym

1 Cyt. za: W. S. Churchill, Druga wojna światowa, tom l, ks. l, Gdańsk 1994. s. 6.

11





Wandycz Piotr, Telegram ambasadora Steinharda, "Zeszyty Historyczne" nr 84, 1989, (Paryż).

Wieczorkiewicz Paweł, Stalin i generalicja sowiec/w w latach /937-194/. Sprawa Tuchaczewskiego i jej konsekwencje, Warszawa 1993.

Wieiborski Janusz, Materiały do historii kawalerii KOP, "Przegląd Kawalerii i Broni Pancernej", t. X, nr 77 z 1974 r.

Włodarkiewicz Wojciech, Przedmoście ntmuńskie 1939, Warszawa 2012. Włodarkiewicz Wojciech, Obrona Lwowa 1939, Warszawa 1996. Wróblewski Jan, Samodzielna Gntpa Operac.~jna .. Polesie" 1939. Warszawa

1989. Zarys dziejów wojskowości polskiej 1864-1939, oprac. zbiorowe pod red. P.

Staweckiego, Warszawa 1990. Zbrodnia lwtyńslw. Droga do prawdy, oprac. pod red. M. Tarczyńskiego.

Warszawa 1992. Zgórniak Marian, Europa w przededniu wojny, Kraków 1993. Zgómiak Marian, Możliwości wojenne Niemiec i Pafski w 1939 r .. .. Wojskow-y

Przegląd Historyczny", nr 3 z 1989 r.





Indeks osobowy

A.braham. Roman 88 Ajdukiewicz. Adam płk dypl. 89 Akimow. Stiepan Dmitrijewicz kombrig 114, 135 Albrecht. Conrad adm. 41 Albrecht, Janusz płk 218, 222 Alicki. Józef 182 Alter. Franciszek gen. bryg. 88 Anczarski, Józef 255 Anders. W 78 Anders. Władysław gen. bryg. 6, 77, 197, 204, 218-223, 236 Andrys-Jankoll'ski. Rys:ard l 31 Arcis:e1rski. Mirosław 7 l Aschenbrenner. H. płk 160 Astachow. Gieorgij 66 Augustyniak. szer. Stanisław 88-90 Awchimienko. kpt. 185

Backalewicz, Aleksandr kombrig 153 Balcerzak, Józef mjr 140, 142, 143, 226, 227 Barancewicz, Witold ppor. 127, 130 Batowski, Henryk 12, 35 Beck,Józef16-18,20,21,26,28,68,69, 71,115,117,118 Benesz, Edward 18 Berka, Wacław mjr dypl.151 Bielakow, kombrig A. !59 Bielikow, mjr 180 Bielski, Mieczysław l 64

319





Bielski, Mieczysław 164

Biełow, Paweł kombrig 154, 254

Bikżanow, Ibrahim kombrig 154

Billotte, G.H. gen. 30

Bilwin, Jerzy rtm. 173

Blaskowitz, Johannes gen. piech. 40

Bliicher, Wasilij 43, 44

Blumski, Izydor ppłk 164, 167, 263

Bock, Fedor von gen. płk 40, 87

Bodenschatz, gen. Karl 16

Bodyla, st. lejtn. 128

Bogdanow, mjr 164, 165, 172, 180

Bogomołow, Michaił kombrig 146, 193-195

Bohlen, Charles 71

Boliński, Kazimierz 130

Bołbot, Jan ppor. 142

Bołdin, Iwan komkor 98, 99, 113, 132, 134, 161, 169-17 L 180. 18 L 183. 187.

207,248,257 Bołtuć, Mikołaj gen. bryg. 79

Borisow, komisarz 149

Bortnowski, Władysław gen. dyw. 61, 79, 89

Boruta-Spiechowicz, Mieczysław gen. bryg. 87

Borzikow, Arsenij płk 245

Bregman, A. 14, 62, 64, 68, 94, l 05

Breżniew, komisarz 240

Broniewski, Władysław 74

Brzoza-Brzezina, Ottokar płk 186,187, 238

Budionny, Siemion marsz. 43, 134

Cejt1in, kombrig 153, 220

Cha1uzin, kombrig Grigorij 148

Chamber1ain, Neville 25, 26, 35, 120, 214

Charitonow, płk 138 Chłusewicz, Benedykt płk dypl. 171, 179

Chomicz, lejtn. l 32

Chriakow, st. lejtn 247

Chruszczow, Nikita 72, 199

Chruszczow, Nikita 71

320





Churchill, Winston. 1/, l 20, 2 l 4 Churchill, Winston 32, 119. 120 213 Cieplewicz. MiecZ)·sław 19, 81 Clausewitz. Carl von 38 C orbin. Andre-C har\ es 118 Cot. Pierre 97 Coulondre. Robert 14. 64 Curzon. George lord 120 Czerewiczenko. komdiw 99 Czemik. Stefan mjr 140. 142, 143, 193. 226. 227 Czubanow, Grigorij kpt. l rangi 114, 139 Czujkow, Wasilij komdiw 99, 114, 135, 136. 139. 183, 184, 186, 187,207, 218.248.249 Czuma. Walerian gen. bryg. 83 Czuwakin. mjr 172-174. 177. 180

Daladier. Edouard 69. 97. 118 Dąb-Biemacki, Stefan gen. dyw. 61, 80, 87,218 de Gaulle. Charles gen. 117 Diemidow. A. płk 153 Diernientjew, Nikołaj płk 154 Dobrzański. Henryk mjr 217 Dobrzański. Stanisław por. 173, 175, 176 Dollmann, Friedrich gen. art. 41 Dołęga-Mostowicz, Tadeusz kpr. pchor. 206 Dombrowski, kpt. 247 Donitz, Karl adm. 39 Douhet. Giulio gen. 39 Drucki-Lubecki. Konstanty płk 218, 219 Duraczyński. Eugeniusz 12, 71, 118 Dyszkiewicz, Jan ppłk 231, 234 Dżurko. lejtn. 165

Ejsmont, Władysław por. 164 Epler. Adam 241 Epler,Adam płk 137,238,240,241

Fabrycy, Kazimierz gen. dyw. 61, 87





Fam-y. Louis gen. l 08 Filipkowski, Władysław płk 236, 237

Filipowicz.Julian płk dypl. 80, 218

Fiłatow, Piotr M. komdiw I 14

Florkowski, mjr 18 I F och. Ferdynand marsz. I I Fotczenkow, Paweł płk 148, 151,252 Frunze, Michaił 47

Furgalski, Tadeusz płk dypl. 78

Fursin, płk 135, 136, 187, 217

Galicki, Kuźma płk 245

Gaładyk, Janusz płk dypl. 81

Garnel in, Maurice gen. 24, 34, 91, 119

Ganin, Wasilij komdiw 154, 220, 254

Gardejko, kpr. l 76

Gąsiorowski, Janusz gen. bryg. 80

Gierasimow, kombrig 203

Gierycz, por. 175

Głuchowski, Janusz gen. 194

Gnoiński, Michał płk rez. 239 Goebbels, Joseph 91

Gering, Hermann 16, 91 Golikow, Filip komkor 102, 114, 148, 219, 23 7

Gorodetsky, Gabriel prof 67 Gorzkowski, ppłk 187 Grefner, Alfred ppłk 199 Grigorienko, komisarz l 72, l 77 Grobicki, Jerzy płk 2 l 8. 2 19 Grot, Lucjan mjr 143 Grnnberg. Karol 6 7

Grzelak, Czeslall' K. 1.), 69

Grzeszkiewicz, Tadeusz 242 Grzmot-Skotnicki, Stanisław 88 Grzybowski, Wacław l 04, l 05 Grzywacz, kpt. 164 Guderian, Heinz gen. 39, 79, 87, 88, 136, 186, 189

322





Halicki, Kazimierz płk 199 Halifax, Eduard 64, 120 Hanka-Kulesza, Stefan płk 82, 146, 199 Hejnich, Stanisław mjr 220 Heldut-Tamasiewicz, Edmund płk dypl. l 09, 171 HeTWarth, Hans von 71 Hitler. Adolf Ił. \3, 15-17, 25, 26, 27, 29, 35-37, 39, 40, 52, 63-66, 69-72, 74, 77,90,91,94,183,209-211,262 Hlebowicz, Brunon pchor. 165, 169

lglewski, Antoni ppor. rez. 163, l 64 Iwaniuk, Dmitrij płk 249 Iwanow, G. płk 148 Iwanow, komdiw 201

Jagmin-Sadowski, Jan gen. bryg. 81 Jaklic. Jó:.ef81. 107 Jaklicz. Józefpłk 81, 82 Janicz. mjr. 200 Januszajtis. Marian gen. dyw. w st. spocz. 198, 200 Jasiński, Lucjan płk l 96 Jeremienko, Andriej komdiw 133, 134, 168, 184 Jeroszenko, st. lejtn. 162 JodL Alfred 74 Jura, Jacek ppłk 234 Jurga. Tadeusz 49 Juszczak, Kazimierz l 30

Kaliński, Władysław płk dypl. 83 Kamiński, Stefan kmdr ppor. 240 Karcz, Jan płk dypl. 78 Kardaszewicz, Kazimierz ppłk 127 Karpiński, Feliks por. 182 Kasprzycki, Tadeusz gen. dyw. 24 Kasykowski, kpt. 138 Katukow, Michaił płk 153 Keitel, Wilhelm 74 Kennard, Howard 27





Kesselring, Albert gen. lotn. 41

Kiriłłow. Nikołaj komdiw 154. 203, 205

Kisielew, mjr 225

Klauda, Józef 235

K1auda, Józef ppor. rez. 234

Kleeberg, Franciszek gen. bryg. 87, 109, 136, 137, 139, 184, 186, 187, 189,

191, 192, 223, 231. 235. 238-241

Kleist, Heinrich von 88

Kluge, Giinther von gen. art. 40

Kmicic-Skrzyński, Ludwik gen. bryg. 187, 239

Knoll-Kownacki. Edmund gen. bryg. 88

Koc, Julian pchor. rez. 128

Koc. Leon płk 236, 237 Kołganow, Konstantin komdiw 148

Kondrusiew. Siemion płk 196

Konstantinow, kombrig 183, 248

Kopański, Stanisław 82

Komiłow, Iwan kombrig 145

Korobkow, Aleksandr komdiw 24 7

Korzon, Piotr kpt. 163, 164, 168, 169

Kosma, F. 67 Kossakowski, Tadeusz gen. 194

Kostienko, Fiodor komdiw 148, 252

Kostring, Ernst gen. por. 159, 160

Kotiełkow, płk 20 l Kotula, A. 192

Kowalenko, Luka płk 148 Kowa1ow, Michaił Prokofiewicz komandarm II rangi III, 116

Kozłowski, Eugenius: 19, 49, 58, 59, 66, 81

Kozłowski, Olgierd 174 Krasowski, Sylwester mjr 127, 129 Krebs, Hans ppłk 160 Kriuczenkin, Wasilij kombrig 148 Kriworot, lejtn. 180 Kriwoszein, Siemion kombrig 136-137, 186 Królikowski, rtm. 236 Kruczenkin. kombrig 237 Ktichler, Georg von gen. art. 40

324





Kuczyński, Stanisław rtm. 220 Kulew, mjr 223 Kulik, Grigorij komandarm I rangi 204 Kurki n, Aleksiej płk l 71 Kuroczkin, Paweł kombrig 200 Kustroń, Józef gen. bryg. 87 Kutrzeba, Tadeusz gen. dyw. 24, 6l, 80, 88, 89,262 Kuty ba, Józef ppłk 196 Kuzniecow, Wasilij komkor 98, 113, 246 Kużnicki, ppor. rez. 169 Kwapiszewski, Józef gen. bryg. 83 Kwiatkowski, Zdzisław ppłk 181 Kwitko, Filip mjr 165

Langner. Władesłm1· 199 Langner, Władysław gen. 151, 200, 20 l Lawicz, Wilhelm płk dypl. 78 Lechnicki, Tadeusz płk 237 Leeb, Wilhelm von gen. płk 41 Liebmann, Curt von gen. pi ech. 4 I Lipski, Józef 15, 16 List, Wilhelm gen. płk 40, 114 Litwinow, Maksim 13, 64 Lohr, Aiexander gen. lotn. 41 Ludendorff, Erich gen. 38, 39 Ludwig, Emil I 3

Łojek, Jerzy 117 Łojek, Jerzy 70, 117, 118 Łomaka, płk 131

Łopianowski, Narcyz rtm. 175 Łossowski, P. 19, 126

Maczek, Stanisław płk dypl. 54, 55, 81 Majski, Iwan 118

Małejow, Michaił kombrig 148

Malinowski 81

Małuszyński, Narcyz kpt. mar. 139





Małyszew, kpt. 239

Mańkowski, Zygmunt 47

Markiewicz, Emil kpt. 141-144

Matykin, Filip kombrig 145, 190

Mechlis. Lew 48 Mechlis, Lew 43, 48, 64, 204, 214, 254

Mickiewicz, Franciszek wachm. 175

Miedwiediew, Nikifor komdiw 113,247

Mieltjuchow, Michaił pro.f l O, 98

Milewski, Edward płk 238

Mirosznikow 128

Miszanin, T. płk 154

Młot-Fijałkowski, Czesław gen. bryg. 61, 79

Młynarski, por. rez. 162

Mojsiejew, mjr 254

Mołotow, Wiaczesław 48, 65, 66, 69, 93, 95, 97,209,211,212,216

Mond, Bernard gen. bryg. 81, 87

Moraczewski, Jędrzej 19

Morgenstem, kmdr 139

Mościcki, Ignacy 18, 115, 120

Mozdyniewicz, Mieczysław płk dypl. 88

Muzyczenko, Iwan kombrig 161, 180, 248

Nieseniuk, kpt. 225, 227

Niezabitowski, Tadeusz płk dypl. 89

Nikitin, kombrig 183

Noe!, Leon 27 Nosow, prokurator 149

Nowikow, Wasilij płk 135, 248

Nurek, M 119

Odariuk, płk 140

Okulicz-Kozaryn, Jarosław płk dypl. 126, 128, 132

Olbrycht, Brunon gen. bryg. 83

Olszyna-Wilczyński,Józefgen. bryg.l26, 132,172,171,177,178

Orlik-RUckemann, Wilhelm gen. bryg. 139, 188, 189, 191-193,223,224,226-

229, 232-236

Orłow, płk 241

326





Os mola, Michał ppłk 164, 177, 180 Osokin., Wasilij komdiw 203 Ostrowski, Stanisław dr med. 198 Oziewicz, Ignacy płk 130

Pająk, Józef ppłk 221 Pawlik, Jan ppłk 127 Pawlikowski, Stefan płk pil. 83 Pfeitler, Eduard 97 Piasecki, Zygmunt gen. bryg. 80 Piątkowski. Henryk ]06 Piątkowski, Henryk mjr dypl. 206 Pielaszowski, por. 129 Pietrow, Michaił komdiw 133, 134, 162, 166, 167, 169 Piłsudski, Józef marsz. 19, 20, 50, l 07 Piskor. Tadeusz gen. dyw. 83, 87 Plisowski, Kazimierz 239 Plisowski, Konstanty gen. bryg. 218, 220 Płonka, Władysław płk 236 Podhorski. Zygmunt gen. bryg. 186, 238 Podwysocki, Tadeusz ppłk 126, 132 Po1ikarpow, płk 153 Poskriebyszew, Aleksandr 69 Potiornkin, Władimir 14, 63, 104, 159 Pretelat. gen. 30, 90 Przedrzymirski-Krukowicz, Emil gen. bryg. 61, 78 Przeździecki, Wacław gen. bryg. 109, 171, 176-178, 180, 181

Raczkiewicz, Władysław 213 Raginis, Władysław kpt. 87 Rakowski, Bronisław płk dypl. 151, 200 Reichenau, Walther von gen. art. 40 Riabyszew, Dmitrij komdiw 153,219,254 Ribbentrop, Joachim von 15, 16, 66, 69, 70,210-212 Richthofen, Wolfram gen. mjr 80 Riepin, Wasilij komdiw 8, 153 Rodziewicz, Romuald plut. 182 Rokossowski, Zdzisław kpt. 140, 191





Rowecki, Stefan płk dypl. 54, 55, !B

Rozanow, kombrig 162, 170

Rómmel, Juliusz gen. dyw. 61, go, 82, 87, 90

Różycki-Kołodziejczyk, Tadeusz płk dypl. 223, 228, 231

Rubas, Mirosław Jan 123

Rubin, Josif kombrig 196

Rundstedt, Gerd von gen. płk 40

Russijanow, Iwan płk 135, 139, 192,224,225,228-230

Rybicki, Kazimierz płk 132

Rydz-Śmigły, Edward l 9 Rydz-Śmigły,Edwardmarsz.l9,50,52,24,60,81,85,87, 115-117,136.145,

186,262 Ryziński, Kazimierz ppłk dypl. 151, 200

Rzepecki, Jan ppłk dypl. 82

Safonow, Dmitrij kombrig 135, 187

Salwiński, Wincenty kpr. 129

Sawczyński, Adam płk 107

Sawicki, Kazimierz gen. bryg. 145, 194, 195

Sawicki, Roman 163, 169

Sawicki, Wacław szer. 130

Schlieffen, Alfred von 38 Schulenburg, Friedrich Werner hr. von der 71, 94. 97. 159.209.216

Schweizer, Ludwik płk 220

Seeckt, Hans von l 5

Seeckt, Hans von gen. 15, 62

Sempołowska, Stefania 86 Serafin, Benedykt mjr 163, 164, 168, 169, 174

Serafin, Stanisław 21

Serczy k. J. 6 7 Siciński, mjr 175 Siedlecki, płk l go, l g l

Siemienczenko, płk 154, 254, 219

Siemiński, Jan /65

Siemiński, Jan 165 Sikorski, Franciszek gen. bryg. 199

Sikorski, Władysław gen. 171, 213

Skorobohaty-Jakubowski, Jan płk w st. spocz. 146

328





Skrzyński, mjr 181

Skuratowicz, Piotr gen. bryg. 145, 146

Sławoj-Składkowski, Felicjan gen. dyw. 115 Smereczyński, Józef por. 174

Smorawiński, Mieczysław gen. bryg. 145, 195, 196

Sobc:ak. Ka:imier: 18

Sokołowski, Jan ppłk dypl. 200

Sołtykiewicz, Stanisław rtm. 182

Sosnkowski, Kazimierz gen. broni 71, 87 Sowietnikow, Iwan komdiw 102, 114, I46, 207

Stachiewic:, Wacław gen. bryg. 72 Stachiewicz, Wacław gen. bryg. 74, l 08, I 15, I 16, 206 Stachlewski, Bohdan ppłk 219 Stacirowicz, Piotr szer. 130 Stalin, Józef 11-14, 29, 43, 44, 63-67, 69, 70, 72, 74, 94, 97, 159, 183,209-212.215.262 Stalin. Jó:ef 48

Starzyński, Stefan 85 Stawecki. Piotr 49

Strączek, Józef plut. 143 Strzemeski, Mieczysław kpt. art. 177 Strzemiński, Stefan gen. bryg. 145, 146 Sulik, Nikodem ppłk 140, 142, 143, 223, 224, 226-230, 234 Suric, Jakow 118 Suszczyj, Fi1ipp kombrig 203 Suwenirov.; O F 69

Suworov.; W 71

Szafran, Jarosław płk dypl. 200 Szaposznikow, Boris komandarm I rangi 43, 44, 160 Szaraburk, Iwan kombrig 148, 150, 252 Szawłowski, Ryszard 175, 182, 207, 232

Szczadienko, Jefim (Jufim) 43 Szcześniak, Andrzej L. 16 Szembek, Jan 70 Szwarow, mjr 240, 241 Szylling, Antoni gen. bryg. 61, 80, 81 Szyłeyko, Stanisław ppłk 127, 128

329





Ścisłowski, Apoloniusz Włodzimierz rtm. 176, 178 Ślaski, Ludwik rtm. 207 Świda, por. 127. 129 Świtalski, Stanisław płk dypl. 89

Tabaczyński, Tadeusz ppłk 190 Tadzik, por. 164, 168 Targowski, Franciszek ppłk 240 Thommee, Wiktor gen. bryg. 90 Timoszenko, Siemion komandarm I rangi III. 203 Tiuleniew, Iwan komandarma II rangi l 02, 114, 152, l 53. 202. 203. 219. 253 Trofimienko. Sierigej płk 145, 185

Umiastowski. Roman płk 85

Walasek, Jan mjr 190 Wallach, Meier 64 Wallek, Ryszard 130 Warlimont, Walter płk 159 Wartha, Witold płk dypl. 194 Watutin, Nikołaj komdiw 149, 203 Werakso, Sławomir strzelec 165 Werobej, Józefpłk 79 Wiedeński, mjr 166 Wielhorski, Janusz ppor. 176 Wieliczko, M. 4 7 Wilczyńska, Alfreda 177 Wiłczyński 177 Winogradow, Aleksiej kombrig 196 Wiszowaty, Ryszard rtm. 162, 164, 174, 182 Witzleben, Erwin von gen. piech. 41 Wizżylin, Wiktor kombrig 154 Wład, Franciszek gen. bryg. 88 Własow, płk 138 Wojciula, Edward pchor. rez. 128 Wołoch, Piotr płk 148, 150 Wołodźko, Mieczysław 168, 169 Woroszylow, Kliment 44

330





Woroszyłow, Kliment marsz. 5, 42-44, 49, 68, 69, 94-97, 160, 198, 216, 256 Wróblewski, ppor. 175

Zacharkin, Iwan komkor 113, 183, 217 Zajączkowski. Zdzisław płk 190 Zembrzuski, Mieczysław por. rez. 162 Zgorzelski. Władysław rtm. 220 Zgórniak. Marianl3. 31. 35. 36. 39, 45. 49,62. 91. 119 Zgómiak, Marian prof. 32, 119 Zieleniewski. Tadeusz płk dypl. 6. 236-238 Zimna!, M. ppłk dypl. l 08 Zybin, kombrig 24 7

Żeligowski, Lucjan 20 Żukowski, Stanisław mjr 171-173, 175, 176, 189, 227





Wykaz skrótów

ACz- Annia Czerwona

bez- batalion czołgów

BKaw. - Brygada Kawalerii

BKRez. - Brygada Kawalerii Rezerwowej

BPanc.- Brygada Pancema

bs- batalion strzelecki

bsap. -batalion saperów

br- batalion rozpoznawczy

BSOW- Białoruski Specjalny Okręg Wojskowy

BZmot. - Brygada Zmotoryzowana

CAW- Centralne Archiwum Wojskowe dak- dywizjon artylerii konnej daplot. -dywizjon artylerii przeciwlotniczej dappanc.- dywizjon artylerii przeciwpancernej DGór. - Dywizja Górska DKaw. -Dywizja Kawalerii DOK- Dowództwo Okręgu Korpusu DP- Dywizja Piechoty DPLeg. -Dywizja Piechoty Legionów DS - Dywizja Strzelecka FB- Front Białoruski FU- Front Ukraiński GKZ - Grupa Konno-Zmechanizowana GO - Grupa Operacyjna GZP ACz - Główny Zarząd Polityczny Armii Czerwonej KKaw.- Korpus Kawalerii K.M.- Kazimierz MaJak (tłumaczenie dokumentów rosyjskich)

-333





KOP- Korpus Ochrony Pogranicza

KPanc.- Korpus Pancerny

KS - Korpus Strzelecki

kpt. - kapitan

KSOW - Kijowski Specjalny Okręg Wojskowy

Iejtn. - lejtnant

LKO (NKO)- Ludowy Komisariat Obrony

m. -mieJSCOWOŚĆ . .

mJr- maJor ND WP- Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego

NKWD- Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych

NW- Naczelny Wódz OKH- Naczelne Dowództwo Wojsk Lądowych (III Rzeszy) OPL- obrona przeciwlotnicza OWar. -Obszar Warowny OZ - ośrodek zapasowy pa- pułk artylerii pah- pułk artylerii haubic pcz - pułk czołgów PIA NY- Piłsudski Institute Archives New York PISM - Polish Institute and Sikorski Museum London pkaw. -pułk kawalerii 1/331. ps- l. batalion 331. pułku strzeleckiego plot. -pułk lotniczy płk - pułkownik pp - pułk piechoty ppłk - podpułkownik ps - pułk strzelecki psg- pułk strzelców górskich puł.- pułk ułanów

PW- Przysposobienie Wojskowe RKU - Rejonowa Komenda Uzupełnień RGWA (RPAW)- Rosyjskie Państwowe Archiwum Wojskowe rz.- rzeka SB- skorostnyj bombardirowszczik (szybki bombowiec) SGO - Samodzielna Grupa Operacyjna SKS - Samodzielny Korpus Strzelecki WIH- Wojskowy Instytut Historyczny ZSRS - Związek Socjalistycznych Republik Sowieckich

334





Stopnie generalskie w Armii Czerwonej w 1939 r. i ich odpowiedniki od 7.05. 1940 r.:

kombrig ~ płk- gen. mjr; to samo: komdiw* ~gen. mjr; komkor* ~gen. lejtn.: komandann Ił rangi ~ gen. płk; -

brigkom* ~brygadowy komisarz diwkom ~ dywizyjny komisarz korkom~ korpuśny komisarz armkom ~armijny komisarz II rangi

komandam1 l rangi ~ gen. armii; - .. - annkom ~ I rangi

*Wszystkie stopnie nie są równoważne (tożsame) z pełnionymi funkcjami. jak sądzi wielu historyków (komdiw ~ komandujuszczij diwizjej ~ dowódca dywizji itd.). Np. komdiw Czujkow \\ l 939 r. dowodził 4. Armią. a brigkom lacharyczew był komisarzem i członkiem Rady Wojennej 6. Armii, dowodzonej przez komkora Golikowa. RYłv to normalne ( .. generalskie") stopnie awansowe.





0282.tif0283.tif0284.tif0285.tif0286.tif0287.tif0288.tif0289.tif0290.tif0291.tif0292.tif0293.tif0294.tif0295.tif0296.tif0297.tif0298.tif0299.tif0300.tif0301.tif0302.tif0304.tif0305.tif0306.tif

ZRJQLX - grzbiet.plgrzbiet.pl/static/pdf_sample/kresy-w-ogniu.pdf · Słowo wstępne Tamten...

Documents

Transcript of ZRJQLX - grzbiet.plgrzbiet.pl/static/pdf_sample/kresy-w-ogniu.pdf · Słowo wstępne Tamten...