PL3RWRNLHPZVWDUDFKRZLFNLFKODVDFK...

Spis treści

Wstęp........................................... 5

Lasy starachowickie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Wrzesień 1939 roku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

Pierwsze dni okupacji i pierwsze nieszczęścia . . . . . . . . . . . . . . 43

Niemieckie struktury policyjne i ich działalność . . . . . . . . . . . . 52

ŚWIADECTWA NIEMIECKICH ZBRODNI

Anton Krtiger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69

,.Ponury". . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97

Armia Krajowa w rejonie lasów starachowickich . . . . . . . . . . . . 111

"Szary". . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152

Lipiec 1944 roku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188

Akcja ,,Jodła" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229

"Potok" organizuje Iłżecki Pułk Piechoty. Bitwa pod Dębowym Polem. Pacyfikacja Klepacz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243

Piotrowe Pole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266

l. Pułk AK Ziemi łłżeckiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274

Ostatnie dni września. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302

Jak doszło do otoczenia oddziałów łłżeckiego Pułku, czyli sy-tuacja przed bitwą l października 1944 r. . . . . . . . . . . . . . . 318

Dzień l października 1944 r. Bitwa pod Piotrowym Polem . . . . . 323

Po bitwie ......................................... 395

567

http://grzbiet.pl/ksiazki/lasy-i-ludzie-z-ponurym-szarym-i-potokiem-w-starachowickich-lasach---w

Przykładowy rozdział książki: Lasy i ludzie. Z "Ponurym", "Szarym" i "Potokiem" w starachowickich lasach - wspomnienia 1939-1945

Książki historyczne, wydawnictwo: Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.

Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

Jeńcy ........................................... 408

Wspomnienia partyzantów ............................ 430

Ostatnie dni okupacji niemieckiej ....................... 475

Gdy przyszła "wolność". . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 480

Krótki rys historyczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 489

Załączniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 492

Indeks nazwisk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 552





Załącznik XIII Wykaz żołnierzy Wojska Polskiego poległych we wrześniu 1939 r. w bitwie pod Iłżą, spoczywających na cmentarzu-mauzoleum w Iłży

Antończyk Rudolf Barszczawski Edward, kpr. (7529) Bereszyński Radomir Czesław, kpt. dypl. Białkowski Tadeusz (12898) Bieńko Stanisław, ppor. Sileński Stanisław, ppor. Bilski Józef (9351) Biskupski Józef, strz. Buczek, por. Buda Władysław (13278) Czechowski, ppor. Czernyj, strz. Dąbrowski Feliks, kpr. Dec, inż. (prac. Zakładów Starachowickich, zabity w wyniku pomyłki własnych żołnierzy- mogiła nr 165 na iłżeckim cmentarzu) Dochajdo Stefan Doliński Kazimierz Drucker Leopold, strz. Dubiel Aleksander, strz. (7787) Dudek Wojciech Dudziak Jakub Dudziec Wojciech

550

Dwornik Józef Dzięgala Michał

Einleger Izrael Gaczyński Tadeusz, pchor. Gamski Zbigniew, pchor. Gawęcki Mieczysław. pchor. Gęsiorawski Bolesław. st. strz. Głowaty Franciszek Grajewski Antoni Alojzy Grzelkowiak Ignacy, strz. (8884) Harapiński Florian (5550) Hrebyn Emilian, strz. ( 12579) Hrobenyk Emilian, st. strz. (8231) lłkow Miran (69340) Jadoch Adam, kpr. Janek Michał, kpr. Jaroszyński Stanisław. ppor. Jerzycki, ppor. Józik Karol Keffler Edward ( 13223) Kinasz Michał Kołtowski Kazimierz, oficer ( 10382) Konarski Jan Wacław Kornbaurn M. Krzemiński Karol, st. sierż.





Krzysiak Jan. kpr. Kucharski Marian (c. ranny, zmarł w gajówce Bekowiny) Kuchta Józef Kuczora Aleksander, st. strz. Lewakowski Zbigniew. ppor. Lewczuk, strz. Maciejewski Adam, pchor. Marynia Jan Mech Stefan Mianowski, ppor. Motyka Stanisław, strz. Mrożek Tadeusz. kpt. Mużacz Hieronim, ppor. NiemczeJ Michał (5997) Oberec Tadeusz Walenty, ppor. Opałka Henryk (7772) Owczarski Kazimierz (10383) Ozga Stanisław Paar Herwin Pałkowski Franciszek, kpr. Paniecki Edward Płaszczewski Aleksander, kpr. Popielnicki Paweł, strz. Popiołek Jan Powalski Stanisław, strz. (7328) Pruszyński Mieczysław

Pryl Jan (10298) Pstrusiński Bolesław, kpr. Ptak Wawrzyniec (12970) Rogoż Wojciech, ppor.

Roseliński Stanisław, strz. Ryba Franciszek, strz. Rygiel Piotr Sabala, pchor. (6031) Samborski Mieczysław, ppor. Schutzman Franciszek, por. Skowroński Stanisław

Steinwuner Izaak Stemiczuk Jan, strz. Szczygieł Władysław

Szuper Stanisław, strz. Tomczyna Paweł, strz. (2052) Trondowski Michał, kpt. Urban, strz. Urbaniak Wojciech Waryniak Franciszek Winkler Wacław, por. Wojtakowski Bernard (l 0405) Wojtowicz Michał, strz. Wolamin Stanisław (14159) Zając Michał

Zalejski Kazimierz (4234) Zamanek Adam, por. Zawadzki Stanisław Zieliński Mikołaj

Zieliński Józef(5914) Zieliński Kazimierz (9168) Ziółkowski Zygfryd, strz. (2580) Zwołański Józef (NN)- 54 żołnierzy WP

Uwaga Przy nazwiskach podano w nawiasach numery rozpoznawcze żołnierzy. Powyż

Sl)' wykaz został sporządzony na podstawie akt kościelnych w Iłży. przez Eugeniusza

Wojciecha Krzysztanowskiego z Iłży oraz Kazimierza Szmita z Chwałowic.





Indeks nazwisk (Nie obejmuje nazwisk występujących w załącznikach.

Oznaczenia: AK -Armia Krajowa, AL- Armia Ludowa, BCh - Bataliony Chłopskie. GL - Gwardia Ludowa, Sipo - niemiecka policja bezpieczeństwa WH - Wehrmacht

WP- Wojsko Polskie)

.,Barwuicki'' (NN) 326 ,.Blady" (NN) 32 I. 360 "Brzoza" (NN) 67 "Bystry" (NN) 229 "Filuk" (NN), ofic. radz. 475 ,.Fregata" (NN) 346. 365 "Hiszpan" (NN) 292 "Jaskółka" (NN) 354 "Judasz" (NN) 400, 454 "Kalina" (NN) 346 "Karol" (NN) 356 "Manierka" (NN) 346 "Misza" (NN) 298 "Narta" (NN) 346 "Niemczyk" (NN) 381 "Nit" (NN) 425. 427 "Piotr" (NN) 170 "Pomsta" (NN), agent Sipo 2 l 6, 235,

402-405 .,Pszczoła" (NN) 278. 354 "Sadurski Roman" (NN), (WP) 260 "Sahib" (NN) 360 "Serce" (NN) 63. 66 "Sitek" (NN) 248 "Skręt" (NN) 210,21 l, 215 "Śmigły" (NN) 278, 354

552

.. Sosna" (NN) 275. 276. 309. 349. 362

.. Szasza"/ .. Szaszka (NN) 298. 349. 351. 401. 402

.,Szpaczek" (NN) 169. l 70

.. Tur" (NN) 278

.. Warszawiak" (NN) 180

.. Wilk" (NN) 399

.. Wiśniewski" (NN) 170

.. Włodek" (NN). 271. 302. 304. 315. 316. 318-322.324.339-341.348.349.372. 389,390

"Wojna!" (NN) 169 "Wrona" (NN) 299 .. Wyrwa" (NN).lekarz 282.283.297.372.

373. 375. 398

Adamczyk Antoni .. Kruk" 280. 417. 425. 426

Adamcl)•k Witold .Jeż" 388. 417.425.426 Adamski Tadeusz .. Longin" 90. 435. 43ó Adamski Piotr .. Leonidas" 354. 424. 42ó Adamski Przemysław 424-425 Ałbekier 163 Ambroż Franciszek 8 Andrejew 84. l 26 Apła.~ Zygmunt 36





Bajor Irena .. Rena". łączn. 123 Bakalarcl)k Adam .. Dulka" (AL) 139.

208 Banasiak Czesław .. Czesław" (GL) 86 Bancer Tadeusz .. Kruk" 345 Banderenko Michaił 170 Baran Edward" Wyrwa" 345. 346 Baran Wacław .. Bursk" 388. 425. 426 Barański 435 Barański Janusz ł45-147. 201 Barski Bogdan .. Kryński" 318. 409. 419.

420.427 Barszcz Adam 122. 230. 232 Basa Michał "Mściciel" 90. 92. 94 Basa Piotr 121 Baśkiewicz Jan .. Brzoza" 79 Baśkiewicz Leon 84 Batz. żandarm 57. 58. 61. 75. 76 Bączkowski Marian "Kukułka" 346. 371 Becker {S i po) 260. 408 Bednarczyk Adam. prof. 282 Bednarek Stanisław 140 Bednarski Marian ..Korsarz" 345. 373, 379 Będkowski Witold ,.Zagroda" 233 Bembenek Władysław .. Szkot" 286, 31 O Bereś Czesław .. Ryszard" 427 Berger (WH) 24. 4ł Beriing Zygmunt 440 Białkowski Czesław ,.Jałowiec" 345 Bielański Andrzej .. Wrzos" 274-276,315.

320. 324-326. 338. 340. 349. 359, 360-363.381-384.402.490

Bielawski Zdzisław .. Lech" 346 Bieliński Aleksander .. Sęp'' 343, 413. 425.

426.428.435 Bielnicki Włodzimierz .,Konrad"/.,Sten"

276.360.362.383 Bierkarop Walter (Sipo) 54. 329 Bimek Antoni 56 Bimek Franciszka 56 Bimek Stanisław 3 l Bimek Władysław 56, 267. 268

Bińczak Antoni .. Wyrwa" 345 Bińczak Stanisław .. Wierch" 345 Bińczak Władysław .. Konrad" 248 Błażejewska Hania 293 Błażejewska Irena 293 Błażejewska Marysia 293 Błażejewski Roman (WP), lek. wet. 293 Bochyński Marian .. Bury" 320 Bochyński .. Słomiany" 346 Bogucki Stanisław ,.Piła" 193. 233 Bogusz Aleksander "Zawada" 360 Bołtuć Piotr .. Borsuk" 386, 427, 439, 442 Borecki Maksymilian .. Zielonka" 345 Borecki Czesław "Brzoza" (AL) 197,223 Borówka Klemens 90. 250 Borzobohaty Wojciech "Wojan" 92, 183,

222 Brandt, dr med. 254 Braun Anton (WH) 45 Brawerman Chyl "Baca" (GL) 75-80, 82-

84,86.126,244 Brodecki Ryszard"Błyskawica" 127, 128,

135,136,229,238-241,262 Bródka Stanisław "Słup" 131 Bugaj Zdzisław 263 Bugaj Alfons .. Delfin" 288, 320, 347, 382 Bugajski Józef,.Azja" (AL) 475,476 Bunner (Sipo), dr 60, 61 Burda, prof. 145

Celuch Jan "Postrzał" 233 Chajec Wacław "Sum" 248. 250, 253,

310,387 Chała400

Chamscy 120 Cheba Józef 400 Cheda Stanisław .. Ryś" 2 l I. 24 7. 264 Cheda Władysław ,,Zawisza" 114, 130,

131 Chełchowski Hilary (AL) 476 Chmielewski 139 Chmielowski Tadeusz "Bartek" 167

553





Chodorek Józef ,.Czarny'' 357 Cholewa Stanisław, prof. 18 Chołuj Edward ,.Vis'' 309, 363 Chorosiński Józef 140 Chrzanowski Roman .,Korab" 274, 313,

359,360,362 Chrzanowski ,.Zek" 233 Chrząszcz Czesław ,,Żak" 76. 141. 182 Chwostek Józef224 Chyczeski Wiktor, dr. med. 375, 396-400.

453.454 Cichosz (WP) 71 Ciepielewski Stanisław ,.Świerk" 354 Cieśla Wacław .. Siarka" 129, 135. 229.

294,319.347 Cieśla Witold .. Skaleń" 136. 347 Cieślak Marian "Marian" 9~92 Ciołek Jan 61 Cool, kpt. USA 424 Cybuch Stanisław .. Wodnik'" 355 Cybuch, kier. sklepu 305 Cymerys45 Cyprowski Stefan ,.Jordan" 233 Cyran Zygmunt .. Sor" 247. 249, 277, 309.

313,321,325,338.340.347.348,363, 380,385,438,442

Czachowski Dionizy 382 Czaja Adam 403 Czaja Kazimierz .. Dąb" 39. 44, 73. 74.

121,403 Czajewski Jan .. Sokół" 345 Czajkowski Józef .. Zemsta" 343. 400 Czajkowski Stanisław .. Miły" 139 Czapczyński Eugeniusz 91. 477 Czapliński Dionizy .. Dan" 360 Czech Stanisław .. Lalka" 121 Czemiewski Kazimierz ,.Korebko" 179 Czemy. kier. sklepu 137, 138 Czerwonka Władysław "Jurek"/ .. Czerwo

ny" 58, 76 Czesław (NN), sanitariusz 450, 451 Czuba Stanisław "Lord" 345, J49

554

Dąbek Władysław .. Bukowy"' 106. 108. 118. 159. 162. 180.241

Dąbkowski Marian .,Śmiał)"" 345. 413. 425,426

Dąbrowski Czesław .. Krzysztor 338. 360 Dąbrowski Henryk ..Ziomek"' 360 Datek Krystyna .. Kalina" 372. 377. 387.

401 Damokles 266 Danek (NN) 417 Daniszewski Stanisław 8 Darczak Zbigniew 144 Daszkowski Józef . .Jaskółka" 354 Dębicki 354 Dębicki Antoni .. Swojak" 345 Dębicki Ignacy .. Kruk" 345 Dębniak 354 Dec. inż. 29 Długosz Mieczysław 144 Dobrzański Henryk .. Hubal" ( WPI 39. 40.

41.327. 382 Domagała Krystyna .. Hanka"" 40 l Domagała Marian .. Klinga" 321.345.430 Dornański Julian .. Wyrwa" 353. 355. 400 Domański. ks. 234 Drachal Tadeusz 332 Drapella Juliusz 130 Drews Roman. dr. med. 254 Drosdowsky 416 Drucko-Lubecki. książę 377. 401 Duchnicki Janusz .. Szeniawa" 305. 306.

354 Duchnicki Witold .. Ginto\\t"' 354. 425. 426,443.446,447.451 Duda Jan "Różycki" 35-ł Duda Wojciech .. Koc"' 354. 356 Dukat Stanisław .. Talar" 247. 249. 277.

325.336-338,363.364 Dusiński Marceli .. Dym"Uazon"' 128.

132. 135. 192. 229. 230. 234. 294 Dusiński. ks. 192. 318. 400 Dymitrow (vel Flis) Danuta III





Dymitrow (w/ Flis) Eugeniusz .. Dąb"/ .. Robur" 88. 98. III. 113. 115. 119. 143. 188. 203. 236. 257. 482, 489

Dzieduszycki Wojciech. hr. 412 Dziedziul .. Palarski". lek. wet. 131 Oziekoński Kazimierz 427.451 DziuraAntoni .. Szczęk"l25. 192.342.405 Dziwisiński Józef..Kruk" 139

Embinger Tadeusz 19 Embinger Zdzisław 19

Falecki Stanisław .. Gałązka" 288. 354 Falińska Lucyna 123 Falińska Wanda 123 Falkiewicz Jerzy .. Orlątko" 114. 136,211 Farys Jan 56 Ferenc Stefan 157 FeuchtAdolf(Sipo) 53 FieldorfEmil (WP) 20 Fijałkowski Tadeusz .. Długi" 388, 389.

425.426.429 Filipowski Aleksander .. Jastrząb" 246.

297.361 Filman Stanisław 121 Fioluna Stanisława 60 Flath (Sipo) 53 Fomal88

Gedymin Jan 8 Gerlach Tadeusz .. Góral" 320. 337 Giemza Józef 400 Gierczak Henryk . .Księżyc"/ .. Kruk" 345 Gierdalski 354 Giemadowicz Tadeusz .. Lis" 336 Gierycz Henryk 8. 50 Gilewski Tadeusz "Listek" 91. 477 Glabisz Jan 71. 85 Gładyś Jan "Cygan" 361. 425, 426 GładyszAntoni 415-417.419 Głowacki Roland "Redl" 348, 353. 357.

358,360,378,381.382 Głowacz Ignacy .. Ciemny" 359 Głowacz Zygmunt 360 Głowiak Józef .. Jerzy" 346 Godlewski Marian .,Ront" 248, 249, 251.

252,254 Godzisz Jan "Żwir" 349 Gołuszkiewicz 8 Gordon Adam .,Żbik" 354 Góreccy 45, 78, 239, 267 Górecki Władysław 45 Gilring Hermann 93, 172, 306 Górka Józef ,,Zawilec" 8. 117 Gorzkiewicz Kazimierz .,Zawierucha"

287,355.356,368.377.381 Granat Antoni 345

Frank Hans. gen. gubernator 52. 69. 260. Granica 140 272. 491 Graeser, żandarm 227

Frątczak Mieczysław 91. 477 GregAdam 8 Fryzel Jan .. Sahajdaczny" 211, 247, 269. Grochuiski 147.295

270. 381. 403 Grolman Andrzej 327 Fuchs Paul (Sipo) 52, 53 Grolman Janusz "Janusz" 327. 346, 479 Fura Edward _Kamień'' 136 Grolman Wacław .,Świerk" 97. 327.479

Grot-Rowecki Stefan 131 Galicki Stefan .. Goździk" 347. 348, 350,

351 Gąsiewicz Henryk .. Bryś" 321, 360 Gąsowski Jan. ks. 400 Gawron Jan .. Lew" 346 Gębusia Julian 122

Grudnik Henryk "Konrad" 248, 252. 313 Gruszczyński Henryk "Blady" III. 169.

172. 185.221.242.489 Gruszka Jan "Bartosz" 116, 256 Grzegolec Janina 122 Grzegolec Franciszek .. Robak", prof. 398

555





Grzyb Zygmunt 58 Grzywacz Józef .,Mars" 272. 318. 324,

339,343.344,373.427 GUrtJer 69 Gutowski (WP) 28 Gwarek "Świt" 360 Gwiaździński Władysław 327 Gzella Leszek Alojzy 114

Haba Stanisław .. Mączka" 286, 365. 400 Hajdenrajch Jerzy . .Kruk" 89. 92 Hajdukiewicz Witold (WP) 50 Halanka Franciszka 123 Halpert 254 Harabin Julian 417.425, 426 Hartung Eugeniusz "Czarny"" 337 Hauer 43 Heda Antoni .. Ząb""/"SzczupaiC/,.Szary··

19,20,45,89.108, 109,114,122.123. 132, 145, 152, 159.240,264.303.398. 484

Herman Henryk .,Czarny" 383 Himmler Heinrich SI, 54 HitlerAdolf52,57, 77,93,177, 179,211.

440,474,491 Hoefle 69 Hofmann Fritz 272, 299, 306. 307. 311.

312,314,318.342-344.353,358,372. 377,386-389,391,406,407,438.439. 442,457,458,472

Holewiński Jerzy ,.Dąbrowa" 384 Holewiński Stanisław 8 Hoth Hermann, gen. (WH) 2ł Huziuk Zdzisław .. Smrek" 371

liimer Joachim (Sipo) 63. 307, 4ł6, 475 lwańczyk Eugeniusz .,Chmura"/" Wiślicz" (AK/AL) 86, 87. 141, 194, 196.202.203, 223-225,482,483

Jabłoński Andrzej "Erg" 279, 341 Jackowski Zbigniew "Waligóra" 413,417,

427

556

Jagiełski Czesław 143. 144 Jakubowski Bolesław .,Blaszko·· ł40. 153 Janczarski Apoloniusz ,.Kmicic·· 189 Janczarski Ireneusz .,Zdara" 90. 91 Janiak Mieczysław 305. 306 Janie Marian (AL) 282. 476 Janicki Henryk .. Hazor 388 Jankowiak Zdzisław .. Żbik"' 299. 334.

354.378.379.427 Jankowscy 352 Janos Robert .. Hoplita" 278. 322. 356.

382.403 Jarosz Józef(GL) 86 JaśJan 122 Jaś Stanisław 122 Jasiński Benon .,Ben·· 357 Jastalska Jadwiga 123 Jastrzębski Tomasz .. Tom" 346 Jastrzębski Leszek .. Podkowa·· 346 Jaworski Marian .. Lach"" 253. 254 Jędrzejewski Adam .. Odwet"" 135. 192 Jeżewski Władysław 54 Józefowski Jerzy .. Warta" 305. 345.400 Jurek Eugenia 157 Jurek Jan .. Sęp·· 135. 153.241 Juszkiewicz Julian .. Fin·· 8, 222-226.233.

289.478.479

Kabała Maria .• Aldona" 282. 372. 373. 375.377.398.401.427

Kaca Roman .,Wróbel"" 355.357 KacpercZ)'k Stanisław .. KruSZ)'na· 319 Kacperek Zenon 345. 426 Kaczmarczyk Julian .. Sławomir"" 248. 352 Kaczmarczyk Jan .. Młokos"' 230 KaczmarcZ)·k Józef .. Blok" (Sipo/AL l

210.215-221.238.244.255.258.259. 26 l. 262. 302

Kaczmarek Florian .. Bejn"/..Fwrek" 305. 354

Kaczmarek Henf)'k .. Sęp"' 305. 322. 353. 443.459





Kaczor Stanisław 45 Kadłucki Antoni ,.Tytan'' 355 Kalinowski Władysław 34. 71-73. 86.

255.367.368 Kamiński Edmund .. Czerkies" 155. 159.

179 Kamiński Jan .. Wałek'' 247. 249. 277.

293.294.296.298.305,308,313.320, 322. 325. 335, 362. 363, 383

Kamiński Jerzy .. Bolko"I.Ziemskl232 Kanclerz 182 Karafa Ludwik 1 WP) 31 Karandyszewski lgnacy25 Karwacki K~imierz .. Wiech" 112, 133.

141.142.208.222.223.478.479 Karwacki Wiesław "Karp" 121,247,287.

367 Kaes. unędnik kolej. 227 Kasprzycki Tadeusz "Grab" 247. 297,

299,326 Kasprzyk Mieczysław 354 Kaszyński Eugeniusz .. Nurt" 252 Kawiński Eustachy ,,Bojar'', dr med. 282.

372.373.378.401,421,490 Kempski Tomasz .Jur" 279 Kępiński Józef .,Alfa'' 211 Kiełbasa Stanisław .. Rawa·· 193,241,400 Kiepas Zygmunt "Krzyk" 106, 108, 109,

114.117.153,159.162.180,190,192. 213. 229, 240, 483

Kiepas-Kucharska Władysława 269, 270, 403,406

Kierzkowski Adam "Cygan" 354. 357, 396,425

Kiliński Jan 280 Kiraga Mateusz 59-61 Kita Jan to Kitowski Kazimierz 399 Klein 162. 295, 300.301 Kłeinert. forstmeister 43 Klepacz Antoni 70. 91 Klepacz Bogdan l 12

Klepacz Feliks 56 Klepacz Władysław 408 Klopotowska 4 72 Klusek Józef "Gołąb" 380. 416. 427 Knauf Emst (Sipo) 52 Kobierski Marian "Roger" 320, 359 Kociówna Janina 12 l Koczmarski Jan "Jańcio" 249 Kolasa. ks. 379 Kolenda Stefan 140 Kolenda Wacław 413. 425 Kołaciński Władysław ,,Żbik" (NSZ) 420 Kołacz 36 Kołodziejczyk Stanisław "Orkan" 168 Komamicka Józefa, zakoMica 440 Kopania Jan 400 Koepcke (WH) 25,41 Korsak Wacław (WP) 26,27 Kosiak Adam "Ronald" 241 Kosicki Stanisław "Bohun"/"Czamy"

305,333,354,387 Kosiński Julian "Rafał" 304, 320, 340,

359, 361, 382 Kosiński Jan "Jacek" 92, 95 Kosiur Aleksander ,,Zant" 159, 180 Kosno453 Kostkowski Dobrosław ,,Ząb" 354-356 Koszelnik Ryszard "Spokojny" 153 Kosztowniak 404 Kotlicka Mieczysława 233. 396, 400 Kotłicka Wacława "Narcyza" 132, 157,

396,398,400 Kotłiński 224 Kotwica Stefan 360 Kotwica Witold "Brzeszczot" 164, 360 Kowalczyk Stanisław "Grad" ł29. ł35,

ł38, ł39, 154,229,240,241 Kowalski 442 Kowalski Bolesław "Lanca" 326 Kowalski Jan 256 Kowalski Stanisław "Skarga" 334. 354,

357

557





Kowarsz Adolf ( WP) 23, 28 Koziczkowska Irena 121 Koziński Wiktor .. Mieczyński" 354. 355 Kozłowski Józef S. 100. 104. 108, 257 Kozłowski Stefan . .Jola'' 166 Kozłowski Wacław .. Pepik"/..Pikus 360,

361 Kozłowski Zenobiusz .. Kurzawa·· 279.

354.356.404.465.473 Kret-Dąbrowski .. Szary" 140 Kretkowscy 58 Kriiger Anton (Sipo) 69-75. 77. 79--97 Krupa Witold .. Jur" 308 Krupnicki (WP) 23. 28 Kryj Jan "Strzelczyk'' 355. 357 Krzemiński Władysław .. Samotnik" 144.

249.250 Krzymiński Ludwik .. Gryf'/ .. Legwan"

305.354 Krzysztanowski Mieczysław .Jarzębiak''

348 Krzysztanowski Wojciech Eugeniusz .Za-

wierucha" 277. 293. 340. 363 Krzyżanowski Jan 50 Książek Józef "Góral" 24 7. 308 Kubiś Marian "Szczapa" 241 Kubrak Stanisław .. Kosz" 320. 356. 368 Kuc Stefan 61 Kucharzów Jan 224 Kudas Bogumii .. Bodo" 345. 373 Kufaiski Arseniusz .. Twardy" 183. 184 Kukła Mirosław .. Szejk" 346 Kulawik Piotr .. Dariusz" 132, 203. 304.

383. 389 Kulesza Władysław 399 Kulik Marian .. Chrabąszcz" 337 Kuntze Stanisław 354. 425. 426, 447.

451 Kuntzen (WH) 21 Kurpios Józef "Sokół" 345. 360 Kurski 260 Kutera Paweł ,.Stary" 289, 291

558

Kulera Kazimierz .. Kukułka" 141. 289. 290

Kutrowski Jerzy 418 Kuźmak Miron 9 Kwapisz Tadeusz .. Dowbór'' 425. 426 Kwasiborski Stanisław .. Krzew" l 16 Kwiatkowska Helena .Joasia" 409. 447 Kwiecień 18 l Kwiecień Tadeusz .. Dąb" 304. 345. 370.

484

Lachowski Albin 140 Lahban (Sipo) 260 Langer Antoni. poseł 256. 259 Langer Jan 397 Langer Marian .. Długosz" 5. 8. 33. 68. 77.

131 Langer Mieczysława 397 Langer Stefan .. Wiśnia" 191 Langer Tadeusz 63. 264. 292 Langer Zbigniew . .Jodła" 262 Langiewicz Marian 12. 382 Laskowski Zenon 413. 425. 426 Lasota Władysław .. Rawicz" 225. 229 Latra Bogusława (Bogumiła) .. Ewa" 132.

233.398 Lebioda Henryk .. Korsarz" 305. 306. 354 Lechniak Eugeniusz .. Fok" 278. 354 Lenartowicz Dezyderiusz .. Wiemy"/ .. To-

mek" 248-250 Leśkiewicz Władysia\\ 9. 50. 90 Leśniak Zdzisław .. Leśny" 8. 15. 50. 131.

283 Lewandowski .. Edek" 87 Lewandowski Stefan. lekarz 254 Lewański Henr:vk .. Bartek" 115. 141.222.

224 Liphardt Fritz (Sipo) 5 l. 53 tipidalski Józet: ks. 285 LipisoAdam 60 Lipko Romuald .,Skala" 283 Lipko Wiktor "Bej" 8. 283. 427





Lipski Wacław .,Kula" 181. 182 Lis Czesław .. Kula'' 334. 457 Lis Edward 270 Lis Władysław 270. 271 Lisowski Czesław .. Smyk" 413. 417. 420.

421. 424. 427 Lisowski Mieczysław .. Lemiesz" 346. 365 Lisowski Tadeusz ,.Narocz" 337. 365 Listek Aleksander III. 112 Listek Józef 65 Listek Julian .. Las" 39. 88. 112 Listek Stanisław 140 Listek Zygmunt 45 Luty Józef .. Sosna·· 361 Luzak Lucjan .. Kos'' 345, 402. 435

Lazarczyk Jerzy .. Bolko" 360 Łazarczyk Tadeusz 360 Lazarczyk Zbigniew . .Antoś" 360 Lęcka Regina 181 Lęcki Feliks • .Bąk" 140 Lęcki Stanisław .. Boss" 140. 182. 215,

261 Lęcki Tadeusz ,.Krogulec" 163, 180, 181 Lęcki Tadeusz,.Orkan" (AL) 218,221,475 Lęcki Zdzisław ,.Skalbmierz" 163. 180,

181 Lodej Stanisław .. Łyk" 289 Lodej Władysław 78. 79. 80 Łuczak Józef . .Ziuk" 253, 305. 306. 343,

385.387.388.427.437,439-442 Lukasik Franciszek .,Oracz" 139 Łukaszewicz Agata 113 Łukaszewicz Stefan l 13 Lukaszewski Władysław "Krzak" 435 Lygan Aleksander 36

Macuga Zbigniew ,,Żbik'' 360 Maczuga-Bielański Jerzy "Janosik" 360 Madejski 110 Madejski Antoni .. Wiśnia" 305 Madejski Tadeusz "Kret" 305

Maj Tadeusz .. Rót.a"/"Lokietek" (AK/AL) 139.194.196.200.420

Maj Wanda 70. 92 Major. ks. 471 Malarecki Stanisław .. Krzych" 90, 91 Maldzis Jan 90 MałekJózef .. Tygrys" 159. 164, 186 Małkiewicz Zdzisław 426. 428 Manowski Kazimierz .. Orzeł" 305. 354,

356.473 Manowski Zbigniew .. Giermek" 278, 305.

306.333.334.354.356 Marczyński (vel Borkowski) Janusz

"Kwiatkowski" 63, 277. 322, 325, 326. 333.348,352.358,381.408,413.419, 420.427,443,490

Markiewicz Jan "Młotek" 360 Markiewicz Stefan "Szatan" 343, 400 Markowska Anna 429 Markowski Kazimierz "Kret" 34 7 Markowski Leon 354, 41 O, 425, 426, 428,

429 Marszałek Józef 142 Martynowski Tadeusz 354,384 Mataczowie 454 Matz Tadeusz "Ochotnik II" 249 Mazurek Władysław 61 Mazurek Zbigniew "Gniew" 310, 385.

387,388.408,411,415-417,427 Mazurkiewicz Stanisław "Bartosz" 303,

324,342.343,386,427,431.435,436. 439, 441. 442, 452

Mączka Stanisław 9, 50 Mączyński Mieczysław .. Mat" 159 Meggl (WH) 26 Meyer Hermann, dr 46. 86. 91, 95, 107.

166, 167. 235, 258. 259, 264. 306, 312-314.327.328,332

Męciwoda Karol 114 Mianowski Kazimierz "Szczupak" 360 Michalczyk Maria 182 Michalec Czesław 405, 427

559





Michalski Zbigniew "Fuchs" 159. 160. 179, 180

Michałowski Stanisław 8 Michałowski Walery ,.Lech" 112. 222.

224,265 Micigulski Stanisław .. Szymek" 380. 388 Miedzowski Henryk .. Granica" 140 Miernik Roman ,.Zając" 360 Miernik Zygmunt .. Ładny" 360 Mikołajczyk Stefan 61 Miler Maria 380 Mirowski Stefan .. Mirt" 140 Mirowski Zdzisław .,Polus" 344. 380.

399,400.452.454.455 Mirski 8 Misiowiec Henryk 427 Młodozeniec Aleksander .. Krak" 345. 349 Młynarczyk Edward 269. 291 Młynarczyk Jan .. Mieczyk'' 304. 321. 345.

369,379,400.430.436 Młynarczyk Władysław "Fezuj" 367 Młynarczyk Zenon .. Waldemar" 345.378.

379 Młynek Tadeusz ,.Krzak" 345 Moczar Mieczysław .,Mietek" (AL) 225.

282,401,406,475.476,479,483 Molski Juliusz .,Cień" 203, 356. 378. 387.

455,458,465.466.474 Moniewski Jan 345. 379 Morawski Wacław .. Morwa" 346 Morkowski Zbigniew 412 Mościcki Ignacy. Prezydent RP 15, 127 Mroczek Wacław 60. 61 Mroczkiewicz Leon, dr 79. 86. 107, 235.

257,264,307.313.328 Mrowińka Jadwiga .. Sama" 318 Mrowiński Witold ,.Fiedler" 247, 249 Mrówka Tadeusz 305, 438 Musialik Zygmunt .,Garbaty" 278. 373.

384.490 Musiał Zdzisław "Wróbel" 139 Muszeg. lekarz 170

560

Muzyka Władysław (WP) 25. 26 Myszka Michał 293 Myszka Władysław .,Kijek" 337 Myśliwiec Henryk .. Burza" 427

Nagrodkiewicz Henryk .. Chan" 106-ł09 Nagrodkiewicz Kazimierz 399 Neuhauser Otto (WH) 399 Neumann Erich (Sipo) 53 Niebudek Eugeniusz 121 Niemcewicz Jerzy .. Kłos" 117. 119. 122.

132. 241 Niemiec. delegat KRN 261 Niepokoyczycka Maria .. Emilia Plater"

282. 372. 373 Niewiadomski Jan .. Wicek" 347 Niziołek Józef 121 Niziołek Władysław .. Kula" 193.232 NowakJan 60 Nowak Kazimierz 425. 426. 447 Nowak Michał .. Pierwiosnek·· 140 Nowak Tadeusz .. Narta" 139 Nowak Tadeusz .. Żelazny" 321.345.430.

435 Nowak Władysław 60 Nowakowski Jan .. Wyrwa" 360 Nowakowski Władysław .. Mirski" 139 Nowicki Wacław 8. 48

Ogonowska Gabriela .. Klara" 401 Ohder. tandarm 57. 58 Okólski Włodzimierz .. Wicek" 90. 92. 94 Okruszko Sabina 440 Olczyk Stanisław .. Garbaty" (GLI78. 80.

86 Olszewski 121 Opala 36 Orczykowski Jerzy .. Fezuj" 147.247.277.

288.3ł9.339.363.364

Orliński Jerzy .,Boruta" 279. 373 Orłowski Aleksander(WP) 29. 37. 3~1.

191





Orzeł Stanisław ,.Łezro" 326 Ostrowski Bolesław 60, l 14 Otwinowski 305 Oziomek Franciszek .. Wiemy" 36 l

Pacholec Roman .. Zadra" 270. 280, 281. 302

Paciorkiewicz Karol "Lotnik" 139 Pacocha Franciszek 19 Palus Józef "Selim" 278, 326, 348, 490 Palka Jerzy "Leśnik" 248, 254. 278, 354 Palka Piotr 56 Palysiewicz Andrzej Kazimierz "Andrzej" ~92

Pał)'siewicz Antoni "Mikołaj" 90 Palysiewicz Jan 90 Palysiewicz Maria .,Marysia" 89, 9 l

Palysiewicz Roman "Rom" 90 Pankowski 341 Papi Bolesław "Czerw" 140 Paroński (WP) 128 Pastemak Jan 88 Pastemak Józef 36 Pastemak Stefan ,.Wicek" 88, 112 Pastuszka Jan "Paproć" 354 Pastuszka Władysław 399 Paszkieł Adolf "Pozew" 185 Paszkiewicz Gustaw ( WP) 27, 28. 30, 266

Paśnik Józef "Topola" 295, 340 Pawelczyk 224 Pawelec 121 Pawełec Henryk 60 Pawelec Stanisław 60 Pawlak Stefan ,.Błyskawica" 361 Pawłowski 8 Pączek Jan "Szklanka'' 159, 168, 179 Perczyński 354 Pękalski Jan .,Molenda"/.,Borowy" 190,

436 Pękalski Piotr .,Korwin" 281 Piasecki Jan .,Ułan" 345 Piasecki Władysław .,Sum" 183

Piasek Stanisław "Granit" 117, 122. 131 Pierożyński Józef 8. 9. 46, 91 Pierzchała Jan 4 l 2 Pietrzak Mieczysław "Pik" 305, 306, 354.

355,410,427,442,445,449-451

Pietrzykowski Jan "Wąsik" 122 Pilitowski 8 Piter 421 Piwnik Jan "Ponury" 97 Pluta 354 Płachciński Leszek 4 l 7, 427 Płatek Jadzia 56 Płatek Józef "Lis" 345 Płatek Leonek 56 Płatek Regina 56 Płatek Wituś 56 Płatek Władysław 56 Płonka (WP) 128 Płowiec Jerzy "Labor" 371,373-376,427 Pokomy Franciszek (WP) 23 Połowniak Henryk ,,Zygmunt" (AL) 206,

223 Poniatowski Jerzy ,,Leszek" 249, 305, 354 Poplawski Mieczysław 477 Poprzeczko Franciszek 140 Poreda Stanisław "Świątek" 88, l l l. 120,

241 Porwit Marian (WP) 268 Potwardowski (WP) 261 Proch Zygmunt "Staszek" I 79 Prusiński Kazimierz "Kazinek" 360 Pryciak Jan "Wąż" 21 l, 247, 296 Pryciak Wacław "Sokół'' 247, 271. 294,

301,319 Przewoźny (Sipo) 140. 183 Przybysławski Tadeusz "Tadek" 279, 354,

383,384,473 Przytocki Tadeusz "Fiat" 360 Pułacz Jerzy, lekarz 399, 400, 453

Raczyński Kazimierz 8 Raczyński Stanisław 56

561





Radomski Adam .. Olsza" 59, 357 Radzikawski 306 Radzimowscy 399, 454 Rakowski Wacław 417 Rauszer Bogdan 126 Rawluk Józef .. Oibromski" 304. 345, 369.

436.452 Rebajn Jerzy .. Nóż" 354, 356 Rechnio Stefan .. Sęp'' 346 Rębalski .,Rezuła" 214 Robaczkiewicz Mieczysław .. Brzozow-

ski" 277. 304, 305, 354 Robak, inż. 121 Robak Stefan 50 Rogowski Czesław .,Gołąb" 180 Rogoziński Zygmunt .,Zyga" 346, 400 Roguiski Kazimierz 413, 425, 426 Roguski Stanisław .. Ostoja" 248. 249.

304,345 Roguski Władysław .. Paweł" 248. 254. 303 Romanowski 215 Romanowski Franciszek .,Czarny'' 48. 50 Różycki Jerzy .,Merkury" 467 Różycki Marek (WP) 467 Ruca Jan "Bałtyk" 223 Rut Józef "Tur" 140 Rut Tadeusz., Tur" 183 Rutkawski Władysław .,Krzemyk" 354.

356 Rydz-Śmigły Edward. Marszałek Polski

41, 57, 127 Rykala Julian, ks. 415 Rynio Edward 36

Sadaj Stefan .. Virtus" 345. 380 Sadlos Jan 85 Sadlos Julian .. Biedny" 36 Sadowska-Sasa! Henryka 132 Sadowski 93 Sadowski Marian "Lubicz'' 239, 241 Sajkiewicz Mirosław "Dudek" 305 Sajnóg Tadeusz 139

562

SaLapa Jan 428 SaLapa Józef. lek. wet. 40 l. 436 Salek Mieczysław .. Dąbek" 321.360.362 Salek Władysław .1elazny- 401 Sałata Janina 401 Sasak Józef .. Kobus" 345. 433. 435. 452 Sasak Maria .. Szarlotka" 401 Schmied Hermann (WH) 41 Schott. żandarm 59. 60. 6 l Schreiner Leopold (WP) 23 Schroeder ( WH) 26. 41 SchUlz Erich (Sipo) 140 Sępio! Antoni 114 Sępio! Helena 453 Sępio! Krystyna 398. 453 Sępio! Mieczysław 453 Seweryn Stanisław 166 Siemion Leszek 28. 33. 266 Sikorski Franciszek .. Felek" 130. 131.

154. 157, 190. 232. 396 Sikorski Władysia\\ .. Cichy" 13 l Skoczylas Roman .. Piorun" 248. 287. 354.

378 Skonieczny Antoni .. Wujek" 360 Skrzydełski Marian .. Szakal" 388. 425.

426 Skrzydło Ignacy .. Ptak" 133. 222 Skułski ( WP) 130 Skwarczyński Stanisław ( WPl 28. 30 Skwarek Józef.Jaskółka" 310. 387 Skwarliński Wacław 260 Słaby Józef.. Skład", ks. kapelan 232. 234.

285 Slawińska-Lipczyńska Henryka . .Iskier-

ka" 282, 372-374. 388 Sławiński Franciszek .. Szczodry" 157 Sławiński Stefan .,Lis" 168-170 Smoluch 122 Snopkawski Andrzej 59 Sobczak Monika 77, 143 Sobczyński Władysław .. Wiadek"Uu

rand" (AL) 197, 198. 200-203





Sobieraj Helena 121 Sobota. lekarz 399. 453 Soja Stanisław .. Palec"' 435 Soltyk Wacław .. Liść" 159 Sołtys Józef 8 Sońta Jan .. Ośka" 63. 67, 68. 117.211.

216-219.243.256.292.315,460 Sosnowski Tadeusz .. Leo"' 142, 208 Spath Sławomir .,Czamota"' 354 Spychalski Jerzy .. Szczupak .. 400 Sroka Mieczysław .. Pirat" 290. 309 Stachurski Jan .. Róg"' 253 Stachurski Władysław 345 Staciwa Jan 279 Starowicz Kazimierz (WP) 18. 114 Starzyński Stefan. Prezydent Warszawy

125 Stawnicki Zygmunt 139 Stawski Teofil .,Sęp"'/.,Kret" 140. 141,

159. 160. 173. 182, 183, 185 Stencel 108, 331, 339 Stępniewski Stanisław 91. 162, 477 Stodulski Zenon ,.Zenit" 321, 36~362 Stojek 83 Stornpor Józef. dr med., pisarz 109 Str~Uycki Kazimierz 15, 47. 48, 50 Strzelecki Marian ,.Danielewicz"' 344, 399 Suiima Tomasz 257 Stywryn Donald .. Wazon" 59, 264. 279,

296,300.323.338,347,349,351 Sułocki Jerzy ,.Gozdawa" 247, 250, 252,

277. 294-296. 300. 301, 321, 322. 347-352.362,372.379,382.400.401

Surdy 235 Sworowski Bogdan .. Modrak", ks. 283,

372.373.385.386,388,428,438 Symington John. oficer ang. 254, 281.

313 Szalapski Józef ,.Wicher" 345 Szczech Stanisław 321. 368 Szc1..echura Wacław 427 Szc7.epaniak Jadwiga 370

-

Szczepanisk Maria 370 Szczepanisk Piotr .. Paweł" 67, 68, 248,

249,304.305.324.325.369,370,372-374,387.436.437,490

Szczepański Henryk .,Maciek" 354 Szczerski Stefan 417.425.426 Szczygieł 224 Szeluga Kazimierz .,Colt" 93, 270 Szeptowski Roman "Tygrys" 346, 362 Szlęzak Adolf .,As" 321. 360 Szrajber Waleria .,Babcia" 281, 303 Szumielewicz Stefan .,Świerk" 360 Szurnawska Jadwiga .,Jadzia" 185 Szymańska Maria .,Łza" 399. 454 Szymańska Stanisława 399, 454 Szymański Adam 114, 115 Szymański Janusz .,Mściwy" 399 SzymańskiJózef60

Szymański Ryszard 399, 454 Szymański Stefan .. Wrzos"/"Osa"/.,Gó-

ral" (AL) 196 Szymański Wiktor 9 Szymczyk Józef 256. 259 Szymczyk Piotr 256, 258, 259

Śliwiński Mieczysław ,,Zew" 124, 135, 241,454

Ślusarczyk Edward .,Krótki" 320 Śmigiełska Helena .,Leszczyna" 131 Śmigły Rydz Edward zob. Rydz-Śmigły

Edward Świątek Jan .,Twardy" 343 Świostek Mieczysław .,Hejnał"/.,Róg"

195. 196. 210. 342

Targosiński Leon .,Jastrząb" 304, 37~372 Targowski Wojciech .,Vis" 247, 250, 252 Tarkowski Kazimierz ,.Pazur" 321, 344.

400 Tatar Stanisław (WP) 26, 27 Teliga Józef .,Habdank" 120 Tomasik Anna .,Rót.a" 372, 373, 387. 428

563





Tomasik Wincenty ,.Potok" 129. 135. 137. 156,207.222.311.352.383.452.483. 489

Tomczyk Jan 33. 76. 78. 81-83 Tomczyk (vel Sadurski) Roman 260 Tomczyk Teofil 76. 256. 260 Trzaska Stanisław • .Jastrząb" 247, 279.

308.323.490 Turkowski Marian (WP) 26 Tuszyński Stanisław .. Kasztan·· 347. 425.

426 Tworek Bolesław .. Tunel"" 346 Tylkowski Tadeusz .. Olcha" 279. 299. 337

Ungeheuer Wiesław 46. 47. III. 327 Urbański Stefan .. Rzeka" 147. 368 Uzar Mieczysław 115. 332

Von Ditfurth Wilhelm (WH) 21. 22. 25. 27.41

Von Kluge (WH) 69 Von Łukowicz 126 Von Szczepański 126. 267. 306. 307. 311.

312.314.316-318.342.356.387.389. 391. 392

Wagner (WH). dr med. 397. 455 Walas Edward 58 Walczak 156 Walczak Adam .,Góra" 354. 356 Walendzik Maria .. Sfinks" 183 Walewski Franciszek .. Stryjek" 122 Wałęsa Lech. Prezydent RP 222 Wanat Wacław .. Gorliwy" 113. 249. 250.

253.278.309.313.314.323.348.353. 356.357.366.404.405.456.463

WanaL kier. poczty 146 Wandel (Sipo) 63. 68 Wardas/Wardasowie 233. 396 Waszczyński Jan .,Kruszyna" 144. 224.

262. 264 Waszkiewicz 354

564

Wawrzyniak Eugeniusz 326 Wąsiel Paulin .. Lipnicki"' 138 Wdowiak Jan .. Ułanek" (BCh) 292

Wehr Tadeusz 352 Weisser (WH) 25. 28. 41 Wickenhagen. hr. 9. 268. 269. 315. 366.

390.398 Wickenhagen Karol 268 Wierzchowiecki Janusz .. Dol iwa·· 31 O.

311.372. 387 Wierzchowski Stefan . .Lipa·· 279. 280 Wietrzyński Bronisław 121 Wijas Mieczysław .. Świt"" 360 Wisławski Jerzy .. Witold" 345 Wiśniewski Jan .. Sęp" 136. 137.241 Wiśniewski Rajmund 388 Witkowski Adam 345 Witkowski Kazimierz 401 Witkowski Marian .. Orlicz·· 345 Wiodarski Tadeusz .. Śmiały" 211. 241 WnukJan. prof. 140 WnukJerzy 140 Wnuk Lolek 140 Wnuk Zbigniew .. Mały" 139 Wojciechowski Jan .. Młodzian"/.Jasiek";

.. Eiis" 436 Wojnowski Bronisław .. Śliwka" 346. 362 Wojlasowie 58 Wojlas Stefan .. Szczygieł" 254 Wojteczek Wincenty .. Sroka" 346 Wojtyniak Tadeusz .. Baca" (BChl 292 Wołańska Jadwiga .. Grażyna" 282. 372-

375. 398. 401 WolfHelena .. Anka" (AL)47&-478 Woliński Jan 6 l Woliński Jan Józef 61 Wolski Józef l 39 Woźniak Marian .. Ryś" 345. 425. 426 Woźniakowski Zygmunt .. Rogacz" 327.

368 Woźnicki Czesław .. Czech" 349. 360





Wójcik Tomasz .. Tarzan" 167 Wrona Czesław l 40. 141. 183. l 84 Wrona Stefan 360 Wróbel Piotr .. Jawor" 128, 241 Wróbel Stanisław .. Warta" 305 Wróblewska Halina 399 Wrzeszcz Jan .. Dąb" 142. 207. 208. 211.

212 Wrześniewski Antoni. sołtys 266. 267.

290.406 Wrześniewski Jan .. Lamp" (AK/AL) l lO.

141.406 Wtorkowski Kazimierz .. Cichy" 344. 401 Wujkiewicz Marian .. Judym" 119. 125.

135.153.188,229.240.370.484 Wydra Franciszek .. Gromski" l 13, 119.

143-145. 216.245. WyJęgarski Kazimierz .,Pantera" 425, 426 Wyporek Adam 46 Wyporek Antoni "Sęp'' (WP) 46,48

Zabrzeski. łekan 40 l Zacharski Antoni . .Zdzich" 90, 92 Zadrzywiłski 36 l Zagożdżon 38 Zagómy Augustyn "Łopata" 344 Zagórski Józef. inż. 8 lalęski Jan .. Długi"/,Jaś" 452 lalęski Kazimierz "Bończa" 204 Zap~aJózef388.416,425,426

Zap~a Władysław 388, 425, 426 Zarzycki Bogdan .. Bławatek" 401 Zarzycki Władysław 324 Zasada Władysław 255. 256

Zawada Władysław 452 Zetelmeyer, starosta niem. 259 Zielińscy 58 Ziem ba Bronisław 6 l Zieniewicz Zdzisław .. Aiter", dr med.

140, 141. 182 Zięba Andrzej "Stalowy" 337, 338 Zięba Halina 398 Ziębora Jan "Zwid" 163 Ziętała Józef "Grab" 86 Ziętala Stefan 60 Ziobro Józef 39, 7(}-73 Ziomek Władysław 429 Zuba Tadeusz "Czarny" 360 Zubrzycki Marian "Brzozowski" 425, 427 Zubrzycki Marian "Czarski" 125, 345.

364,365,405 Zugaj Józef "Czarny" 427 Zwołiński Rajmund 361,425 Zwoliński Ryszard 427 Zychowicz Władysław "Rębacz" 137, 138

Żebrowski Stanisław ,,Żubr" 354, 357 Żmijewska Maria "Mateńka" 122, 123,

398 Żmijewski Andrzej "Jędrek" 122 Żmijewski Jerzy "Gryf' 346 Żmijewski Jerzy "Szczęsny"/"Ziełony"

121-125 Żmijewski Włodzimierz "MaJina" 122 Żółkiewski Antoni .,Lin" 252 Żurek Zygmunt 153, 193 Życki Edward 279 Żyłko Sabina 123





Wstęp

O wielkich wydarzeniach i wielkich bohaterach II wojny światowej napisano już stosunkowo dużo. Brak jest jednak literatury, która dobrze i bezstronnie przedstawiałaby normalnych, szarych ludzi i ich życie w warunkach hitlerowskiej okupacji.

Byłem mieszkańcem lasów starachowickich, dużych lasów, zamieszkałych przez chyba najbardziej ubogą ludność Kielecczyzny. Tam się wychowałem i przeżyłem wojnę.

Leśniczówka Klepacze, leżąca w samym wnętrzu kompleksu leśnego, w której zamieszkiwałem i gdzie ojciec mój (także Marian Langer) był leśniczym, stanowiła wyjątkowo dogodny punkt oparcia dla tworzących się organizacji zbrojnych, miejsce schronienia dla ludzi zagrożonych ze strony Niemców, ośrodek oświaty szkolnej i szkolenia wojskowego oraz ośrodek pomocy dla ludności.

Leśniczy, zaangażowany w pracy społecznej już przed wojną,był znany szerokiemu ogółowi i nikt związany z działalnością patriotyczną tego rejonu w czasie okupacji nie wyobrażał sobie, że można cokolwiek robić bez jego udziału.

O niebezpiecznej pracy leśników, o pracy i życiu leśnych ludzi już dziś nikt nie napisze. Żyją wprawdzie jeszcze liczni starzy ludzie, pamiętający te czasy, lecz nie są w stanie opracować swych wspomnień.

Bardzo znamienny dla tego regionu był fakt, że ludność bardzo uboga.. nieumiejąca w większości czytać i pisać, która pozornie nie miała żadnej nadziei, że w powojennej Polsce będzie jej lepiej, stanęła w czasie okupacji w całości do walki z najeźdźcą.

T u już w 1939 r. zaczęła się tworzyć "Służba Zwycięstwu Polski" (SZP) przekształcona w "Związek Walki Zbrojnej" (ZWZ). Potem na-

s





stąpiło scalanie z innymi organizacjami i utworzenie Armii Krajowej.

Tu całymi rodzinami ludzie ginęli w płomieniach rozniecanych przez

Niemców. Wymordowanie i spalenie mieszkańców leśnych wsi, takichjak Gę

bice, Bór Kunowski, Piotrowe Pole, Dębowe Pole, Zawały. Miłkowska

Karczma, Mołdawa i innych nie odstraszało pozostałych od patriotycz

nej działalności i walki z bronią w ręku. Znając bohaterstwo i poświęcenie dla Ojczyzny tych ludzi, nie chciał

bym, aby o nich zapomniano. Są godni, aby o nich pamiętać ... l to jest

przyczyna, dla której podjąłem się upamiętnienia tych ludzi i zdarzeń.

Marian Langer





Lasy starachowickie

Każdy. kto jedzie przez Iłżę. w kierunku Ostrowca Świętokrzyskiego przez Lubienię i Brody lłżeckie, podziwia niewątpliwie urok tych okolic. Iłża, stare. średniowieczne miasteczko, wciśnięte w wąską dolinę rzeki lłżanki. leży u podnóża stromego, wapiennego zbocza góry zamkowej, na której z daleka widać okrągłą, wyszczerbioną wieżę dawnego zamczyska. a wśród zieleni resztki murów obronnych.

W kierunku południowym od Iłży rozciąga się wąskie a długie jezioro, mniej widoczne dla przejeżdżających. Kilka kilometrów za Iłżą. koło wsi Pastwiska, szosa wpada w lasy zwane starachowickimi. będące resztkami dawnej Puszczy lłżeckiej. Miejsce, w którym szosa przecina lasy, jest przewężeniem wielkiego kompleksu leśnego, po lewej stronie szosy rozciągającego się daleko na wschód pod Ostrowiec i Bałtów, a na prawo aż pod Skarżysko. Wyjeżdżając z lasu w miejscowości Lubienia, widzimy panoramę Gór Świętokrzyskich, a wieczorem można dostrzec światła palące się w klasztorze na szczycie Łysej Góry.

Przed II wojną światową główny masyw obszaru leśnego należał do Spółki Akcyjnej pod nazwą "Towarzystwo Starachowickich Zakładów Górniczych'' z siedzibą zarządu w Warszawie, przy ul. Wareckiej 15.

Własnością jej były nie tylko lasy, ale także rozrzucone na ich terenie kopalnie rudy żelaznej i kamienia wapiennego, oraz drugi co do wielkości w przedwojennej Polsce tartak ze stolarnią, na Bugaju. Poza tym własnością spółki były różne inne zakłady przemysłowe, takie jak huta produkująca głównie stale jakościowe, wyroby walcowane, odlewy ze stali specjalnych, grzejniki, kotły centralnego ogrzewania, armaturę wodociągową, różne konstrukcje stalowe, a nawet maszynki do

7





mięsa. Zakłady przemysłu chemicznego produkowały terpentynę i ka

lafonię, a zakłady ceramiczne cegły i rozmaite kształtki ogniotrwałe

oraz szamot mielony. Stolarnia wykonywała stolarkę budowlaną, płyty

sosnowe suchoklejone, jaszcze do dział i wiele innych towarów. Pf'Z)

wielkim piecu uruchomiono produkcję białej cegły z żużla wielkopieco

wego oraz szlaki granulowanej. Najważniejszym jednak zakładem na

leżącym do Spółki były Zakłady Mechaniczne, zwane przez mieszkań

ców "górnymi", gdyż położone były wysoko, poza obrębem pradoliny

rzeki Kamiennej, które obecnie produkują znane samochody ciężarowe.

Przed II wojną światową zakłady te nastawione były na produkcję dział

artyleryjskich, a w ostatnim okresie dział przeciwlotniczych oraz amu

nicji do nich. Ze względu na produkcję zbrojeniową większość akcji Spółki nale

żała do państwa i w związku z tym całość gospodarki była prowadzona

pod nadzorem państwowym. Nad obszarem leśnym liczącym 230 km: kierownictwo sprawował

dyrektor inż. Józef Zagórski, urzędujący w Starachowicach. Dyrekto

rem huty oraz związanych z nią kopalń był inż. Stanisław Holewiński.

Naczelnym dyrektorem był inż. Kazimierz Raczyński. Gospodarką leś

ną zajmował się zespół leśników złożony z głównego nadleśniczego

Józefa Pierożyńskiego oraz dwóch nadleśniczych: inż. Antoniego Wy

porka oraz inż. Adama Grega. Lasy podzielone były na 14 leśnictw

obsadzonych następująco:

Mirzec Tychów Bugaj Lipie Seredzice Kry n ki Jasieniec Lubienia Błaziny

Kruki Kutery Klepacze

8

- leśniczy Mirski, - leśniczy Gołuszkiewicz,

- leśniczy Wacław Nowicki, Franciszek A m broi.

- leśniczy JózefGórka, - leśniczy Stanisław Daniszewski, - leśniczy Julian Juszkiewicz, - leśniczy Stanisław Michałowski,

- leś n i czy Józef Sołtys, - leśniczy Zdzisław Leśniak,

- leśniczy Pilitowski, Pawłowski, Wiktor Lipko,

- leśniczy Jan Gedymin, Henryk Gierycz, Józef Kozłowski,

- leśniczy Marian Langer,





FI') zet (Zawały) - leśniczy Władysław Leśkiewicz, Miron Kuźmak, Połągiew - leśniczy Wiktor Szymański, Stanisław Mączka.

Poszczególne leśnictwa podzielone były na okręgi podporządkowane gajowym. Główny personel leśny oraz Biuro Nadleśnictwa zlokalizowane były w Marculach, przy szosie Iłża-Lubienia. Budynki mieszkalne urzędników i biura stoją tam do dziś, lecz po kilkudziesięciu łatach nie są już okazałe, poza willą głównego nadleśniczego Pierożyńskiego, obecnie zamienioną na hotel.

Lasy starachowickie od strony Kunowa i Ostrowca przylegały do lasów hr. Wielopolskiego. a od strony wsi Borsuki do lasów hr. Wickenhagena. Zachodnia część lasów. od strony Skarżyska. łączyła się z lasami państwowym i.

Tereny leśne tworzyły zwarty kompleks i tylko nieliczne wioski można było znaleźć na tym terenie. Należały do nich: Henryk, Lipie, Piotrowe Pole i Bór Kunowski. Były też maleńkie osady, takie jak Kaplica (4 gosp.). Karczma Kunowska (3 gosp.). Klepacze (3 gosp.). Poza nimi można było napotkać jedynie leśniczówki i gajówki, często stojące samotnie w lesie, z dala od osiedli ludzkich i pól uprawnych.

Cały pas ziemi położony na północ od doliny rzeki Kamiennej, począwszy od Skarżyska aż do Wisły, był piaszczysty i często kamienisty. a czasem żelazisty, jak na przykład w Klepaczach. Ludność tych leśnych wiosek dysponowała poletkami o małej powierzchni ornej. najczęściej od 0.5 do 2 ha, na których uprawiała żyto, ziemniaki, owies. jęczmień, rzepak, i obowiązkowo len. Każda leśna rodzina wyrabiała sama na swoje potrzeby tkaniny lniane, używane na koszule i pościel.

Jako obuwia używano latem powszechnie tzw. trepów lub chodzono boso. Ludność tych leśnych wiosek żyła z pracy w lesie. Mężczyźni zajmowali się wyrębem drzew, karczowaniem pni, transportem drewna, kobiety pracą w domu, a młode dziewczyny zarabiały na pantofle lub sukienkę, sadząc las lub zbierając szkodniki. Te ostatnie prace były bardzo nisko płatne, bo tylko l zł za dzień pracy. Domy mieszkalne budowane były z drewna półobrobionego, uszczelniane gliną i mchem, pomalowane wapnem z dodatkiem niebieskiej farbki. Na zimę "gacone" były zgrabionymi liśćmi lub igliwiem. Dachy kryte słomą.

9





We wsi Bór Kunowski (Kitowiny) stałajeszcze kuma chata, w któ

rej nie było kuchni z fajerkami, a jedzenie gotowano, wstawiając na

czynia wprost do ogniska płonącego na specjalnym murowanym coko

le, nad którym zwisał okap odprowadzający dym kominem. Maleńkie

okienko tej chaty dawało nikłe światło, a przez niewielki otwór drzwio

wy, u góry zaokrąglony, wchodziło się jak do piwnicy, gdyż różnica

poziomów podłogi glinianej wewnątrz i powierzchni ziemi na zewnątrz

wynosiła około l m. Stary już właściciel tego domostwa Jan Kita nie

chciał się przenieść do nowego domu, który syn wybudował, a podczas

pacyfikacji wsi przez Niemców został przez nich zastrzelony za odmo

wę rozbicia żarn leżących w podwórzu.

Zaopatrzenie w wodę tych leśnych wsi było także niewystarczające.

Zwykle z dala od domostw była jedna studnia, gdzie wodę podskórną

można było nabierać bezpośrednio wiadrem. Transportem wody zaj

mowały się przeważnie kobiety, zakładając na ramiona nosiłki. czyli

wydłubaną z drewna osikowego i przystosowaną do ramion jak gdyby

nieckę, na której końcach zwisały drążki z zaczepionymi wiadrami. Mu

siały ją nosić często na odległość nawet 500 m. Mimo niskich zarobków ludzie jakoś sobie radzili. Krawcy. szewcy.

fryzjerzy, kowale, sklepy zwykle były na miejscu. Wieś Bór Kunowski

na przykład, licząca 64 gospodarstwa. miała 2 sklepy spożywcze i sklep

mięsny. Można było kupić cytryny, śledzie, piwo oraz wszelkie inne

artykuły spożywcze.

Lasy, jak już wspomniano, są szczątkami dawnej puszczy. znisz

czonej i wyrąbanej przez zaborców. W latach trzydziestych. w rejonie

Klepacz, można było jeszcze oglądać pnie po wyciętych olbrzymich

drzewach. Wielkie dęby, o grubości dużo ponad metr. porastały ten te

ren. Pozostały tylko nieliczne egzemplarze dębów, modrzewi i jodeł

o wysokości 45 m i grubości ponad 2 m. Duże spustoszenie w drzewostanie poczyniono w czasie l wojny

światowej, gdy tereny przechodziły pod panowanie jednej lub drugiej

strony wojującej. Najwięcej śladów pozostawili po sobie Austriacy. po

których do dziś można znaleźć na terenie lasów pociski armatnie i inne

elementy uzbrojenia, a na północnej stronie lasów, wzdłuż tzw. leżni

B, okopy. Także leżnia H nosi nazwę "drogi austriackiej", gdyż przy-

10





puszczalnie wojska austriackie wycięły ją ze wschodu na zachód, przez Murowankę. Podobnie tzw. gościniec ostrowiecki i gościniec kunowski. szerokie. proste drogi, były dziełem okupantów.

Oba te gościńce i gościniec brodowski przecinały się z innymi drogami w centrum lasów, gdzie kiedyś stała karczma zwana "Murowanką". Otóż karczma ta miała swe uzasadnienie. jeśli weźmiemy pod uwagę to, iż krzyżujące się tu liczne drogi były szlakami kupieckimi.

Chyba najważniejszym z nich był gościniec brodowski. Wędrowali nim kupcy z terenów świętokrzysko-kieleckich na wschód i odwrotnie. Po przebyciu brodem przez rzekę Kamienną (stąd nazwa Brody lłżeckie) wchodziło się na drogę idącą w kierunku lasów, aby w ich pobliżu przemieszczać się głębokim i dość długim wąwozem, a po wyjściu z niego lasem zdążać do Klepacz. Był tu od najdawniejszych lat ośrodek przemysłowo-handlowy. Znajdujące się tu trzy kopalnie rudy żelaza oraz leżąca nawet na polach uprawnych tzw. ruda darniowa, pozwalały sposobem dymarkowym uzyskiwać żelazo. Ponieważ przy tym sposobie produkcji rozgrzane do stanu plastycznego bryły rudy żelaza trzeba było kuć, aby niskotopliwe zanieczyszczenia mogły wyprysnąć, stąd każdemu, kto tu przybywał, od razu w uszy wpadały odgłosy klepania, co stało się niewątpliwie powodem do powstania nazwy Klepacze.

Na dnie strumienia płynącego środkiem pola, a wypływającego z mokradła Skrzydłowiny, można było znaleźć dużo brył rudy żelaza, które stały się porowate w wyniku podgrzewania w piecach dymarkowych. W pobliżu oraz nad stawem koło leśniczówki widać sczerniałą ziemię od wypalanego tu w tzw. mielerzach węgla drzewnego, niezbędnego w tych dawnych procesach hutniczych; jego okruchy leżą do dziś. Na środku pola, koło strumienia, wyorany został gliniany garnek pełen krzemiennych nożyków i ostrzy do strzał. Świadczy to o istnieniu tu osiedla znacznie wcześniej, zanim rozwinął się przemysł hutniczy. Być może mieszkańcy zajmowali się także produkcją wyrobów z krzemienia, którego sporo znajdowało się w piasku na dnie strumienia.

Na drodze przed leśniczówką oraz koło studni można było znaleźć dawne monety pogubione tu podczas transakcji handlowych. Najwięcej znajdowano kopiejek, ale trafiały się monety z wizerunkiem króla Jana Kazimierza i wcześniejsze. W wielu miejscach, szczególnie bli-

11





PL3RWRNLHPZVWDUDFKRZLFNLFKODVDFK...

Documents

Transcript of PL3RWRNLHPZVWDUDFKRZLFNLFKODVDFK...