U N I W E R S Y T E T J A G I E L L O ﾑ S K I · Myśl francuskiego Oświecenia (Encyklopedyści,...

U N I W E R S Y T E T J A G I E L L O Ń S K I

FILOZOFIA

KATALOG KURSÓW NA ROK AKADEMICKI

2014 / 2015

K R A K Ó W 2014

System ECTS w Instytucie Filozofii UJ został wprowadzony przy wsparciu Komisji Europejskiej UE

w ramach Programu Tempus PHARE Joint European Project Grant JEP 13253 98

RADA REDAKCYJNA

Komisja Kursów Filozoficznych

REDAKTORZY Joanna Hańderek Jakub Szczepański

SPIS TREŚCI

Historia filozofii 4 Ontologia 21 Epistemologia 30 Logika 44 Etyka 52 Estetyka 57 Filozofia społeczna 72 Różne 76 Kursy poszerzające 91

HISTORIA FILOZOFII

W ciągu studiów magisterskich pięcioletnich i czteroletnich należy uzyskać co najmniej 36 punktów ECTS za kursy podstawowe (należące

do kanonu) oraz co najmniej 12 punktów za kursy spoza kanonu. Liczba punktów za kursy na studiach stacjonarnych I i II stopnia podana jest w tabelach.

Dr hab. Jacek Widomski HF01pa Filozofia starożytna

Prerekwizyty: RO01p Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny 6 punktów ECTS

Omówienie klasycznej filozofii greckiej w oparciu o teksty źródłowe, ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju filozoficznej terminologii, jak też problematyki kontynuowanej w czasach późniejszych.

Prof. dr hab. Ryszard Legutko HF01pb Historia filozofii starożytnej

Prerekwizyty: RO01p Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin 6 punktów ECTS

Omówienie najważniejszych koncepcji filozofii starożytnej ze szczególnym uwzględnieniem ich doniosłości dla późniejszej historii filozofii. Prezentowane będą najważniejsze dzieła tej epoki oraz toczące się wokół nich spory, w tym także najnowsze polemiki oraz interpretacje.

UWAGA: W roku akademickim 2014/2015 kurs zawieszony.

Dr hab. Jacek Widomski HF02pa Filozofia średniowieczna

Prerekwizyty: HF01p Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny 6 punktów ECTS

Kurs obejmuje historię filozofii średniowiecznej; szczególny nacisk zostanie w nim położony na dzieje filozofii chrześcijańskiej.

Dr hab. Jan Kiełbasa HF02pb Filozofia średniowieczna


Proponowany kurs pomyślany jest jako podstawowy, a zatem przeznaczony głównie dla studentów I roku. Obejmuje ogólny i chronologiczny przegląd stanowisk (od patrystyki po wiek XV, rozpoznanie głównych linii ewolucyjnych myśli średniowiecznej, jej pojęć-kluczy, podstawowych założeń, ośrodkowych problemów). Ponadto proponuje refleksję historyczną (recepcja, kontynuacja, modyfikacja filozofii starożytnej w średniowieczu) i meta- filozoficzną (czy myśl średniowieczna jest w ogóle filozofią? kwestia linii demarkacyjnej między filozofią i teologią, teoria „dwóch prawd”).

Dziedzinową dominantą kursu jest problematyka metafizyczna i antropologiczna, wykładana na podstawie tekstów źródłowych z epoki.

Prof. dr hab. Justyna Miklaszewska HF03pc Filozofia nowożytna – wiek XVII

Prerekwizyty: HF02p Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny 6 punktów ECTS

Systemy metafizyczne (Descartes, Hobbes, Pascal, Malebranche, Spinoza, Leibniz). Sceptycyzm i racjonalizm. Filozofia polityczna i teorie prawa naturalnego (Grotius, Hobbes, Locke).

Prof. dr hab. Justyna Miklaszewska HF04pc Filozofia nowożytna – wiek XVIII


Empiryzm brytyjski (Locke - Berkeley - Hume). Szkocka filozofia zdrowego rozsądku. Myśl francuskiego Oświecenia (Encyklopedyści, Voltaire, Montesquieu, J.J. Rousseau), teoria umowy społecznej. Filozofia krytyczna, etyka i filozofia polityczna Kanta. Idealizm niemiecki (Fichte, Schelling).

Prof. dr hab. Elżbieta Paczkowska-Łagowska Dr Izabela Szyroka

HF05pa Historia filozofii współczesnej Prerekwizyty: HF04p

Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny 6 punktów ECTS

Część pierwsza kursu historii filozofii współczesnej (semestr zimowy) obejmuje następujące zagadnienia i postaci: okres idealizmu niemieckiego po Kancie: Fichte, Schelling, Hegel, Schleiermacher, W. von Humboldt, Schopenhauer. Reakcja na heglizm: historyzm, Feuerbach, Stirner, Marks, Engels, Kierkegaard. Pozytywizm: Comte, empiriokrytycyzm, konceptualizm, utylitaryzm (Bentham, Mill), pragmatyzm: Peirce, James, Dewey.

Część druga kursu historii filozofii współczesnej (semestr letni) obejmuje: filozofię życia (Dilthey, Nietzsche); egzystencjalizm (Jaspers, Heidegger, Marcel, Sartre); fenomenologię (Husserl, Scheler, Merleau-Ponty); neopozytywizm; antropologię filozoficzną (Scheler, Plessner, Gehlen); filozofię hermeneutyczną, szkołę z Frankfurtu (Adorno, Horkheimer, Habermas).

Prof. dr hab. Włodzimierz Galewicz HF11k Zagadnienie dobra w filozofii starożytnej

Prerekwizyty: HF02p Semestr: zimowy i letni (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny

6 punktów ECTS

UWAGA: W roku akademickim 2014/2015 kurs zawieszony. Dr hab. Janusz Mizera HF14sk Przezwyciężanie transcendentalizmu

Prerekwizyty: HF05p Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium) Warunki zaliczenia: dwa protokoły i aktywny udział w zajęciach 6 punktów ECTS

Kurs „Przezwyciężanie transcendentalizmu” ma charakter seminarium przeznaczonego dla doktorantów oraz studentów starszych lat. W najbliższym roku zamierzam zająć się lekturą i interpretacją rozprawy Jakuba Böhmego pt. „Sześć punktów teozoficznych” (przeł. Światosław Florian Nowicki, Biblioteka Klasyków Filozofii, PWN, Warszawa 2013).

Prof. dr hab. Jan Skoczyński

HF15p Wybrane zagadnienia z filozofii polskiej Prerekwizyty: RO01p

Semestr: letni, 60 godz. (wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny

6 punktów ECTS Zagadnienia: Polska filozofia średniowieczna (Paweł

Włodkowic, Stanisław ze Skarbimierza); Apologeci i krytycy liberum veto (Fredro, Opaliński, Starowolski, Kożuchowski); Myśl polityczna XVI wieku (Sebastian Petrycy, Andrzej Frycz Modrzewski); Polskie reformy doby Oświecenia (Kołłątaj i Staszic); Początki filozofii romantycznej (J. K. Szaniawski, J. Głuchowski); Filozofia mesjanistyczna (Mickiewicz, Słowacki, Krasiński, Norwid); Filozofia narodowa (Cieszkowski, Trentowski, Libelt); XIX-wieczna filozofia historii (Lelewel, Historyczna Szkoła Krakowska); Pozytywizm w myśli polskiej; Modernizm i dwudziestolecie międzywojenne; Współcześni myśliciele polscy wobec przemian politycznych XX wieku.

Dr hab. Piotr Mróz HF20 Egzystencjalizm

Prerekwizyty: HF04p Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: egzamin ustny 5 punktów ECTS

Analiza podstawowych problemów filozofii egzystencja-listycznej i fenomenologii bytu ludzkiego. Rys historyczny od Kierkegaarda po egzystencjalizm amerykański. Wątki ontologii i konstytucji świata; trwoga istnienia, podstawowe projekty egzystencji ludzkiej, absurd istnienia. Analiza tekstów filozoficznych, literackich i dzieł sztuki.

Prof. dr hab. Włodzimierz Galewicz HF27sk Seminarium z filozofii nowożytnej

Prerekwizyty: HF02p Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium) Warunki zaliczenia: aktywny udział w seminarium i dwa referaty albo konspekty pisemne

6 punktów ECTS

UWAGA: W roku akademickim 2014/2015 kurs zawieszony. Prof. dr hab. Jan Skoczyński HF29 Filozofia dziejów

Prerekwizyty: RO01p Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny 6 punktów ECTS

Problematyka kursu obejmuje przegląd ważniejszych stanowisk z zakresu filozoficznej refleksji nad historią – od starożytności po współczesność.

Szczegółowy program zajęć: Zagadnienia terminologiczne

Linearne i cykliczne filozofie dziejów Laicyzacja problematyki filozoficzno-dziejowej w dobie Odrodzenia Oświeceniowa filozofia historii Teoria postępu Teleologiczna i dialektyczna wizja dziejów Mesjanizm, heroizm, słowianofilstwo Teorie cywilizacji, filozofia końca historii

Literatura obowiązkowa: teksty źródłowe podawane bezpośrednio na wykładach.

Dr hab. Marcin Karas Dr Andrzej Rygalski HF40sk Filozofia przyrody Williama Ockham Prerekwizyty: RO01p Semestr: zimowy i letni (60 godz., wykład - dr hab. Marcin Karas i konwersatorium - dr Andrzej Rygalski) Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny 6 punktów ECTS

Kurs obejmuje analizę wybranych pism Ockhama i rekonstrukcję jego poglądów z zakresu filozofii przyrody. Ma na celu zbadanie problematyki recepcji i krytyki metafizyki Arystotelesa oraz rozważenie konceptualizmu i nominalizmu w pismach angielskiego uczonego

Prof. dr hab. Jan Skoczyński HF41sk Filozofia wobec historii

Prerekwizyty: HF29 Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium) Warunki zaliczenia: uczestnictwo w seminarium, samodzielna lektura tekstów, referaty odnoszące się do zagadnienia tematycznego 6 punktów ECTS

Celem seminarium jest próba podejmowania filozoficznej refleksji nad ważnymi zjawiskami historycznymi i społecznymi. W roku akademickim 2014/2015 tematem seminarium będzie: Polska między Wschodem i Zachodem .

Seminarium przeznaczone jest głownie dla studentów drugiego i trzeciego stopnia, a więc studiów magisterskich i doktoranckich; także dla osób spoza instytutu (studentów historii, socjologii, politologii), które są zainteresowane analizą omawianego zjawiska w kategoriach oraz w kontekście historii idei. Prof. dr hab. Jan Skoczyński

Dr hab. Andrzej J. Nowak HF50 Warsztat historyka filozofii

Prerekwizyty: RO01p Semestr: zimowy i letni (60 godz.) Warunki zaliczenia: obecność na zajęciach, przeprowadzenie korekty

oraz samodzielna redakcja tekstu naukowego 6 punktów ECTS

Kurs przygotowuje studentów do podejmowania samodzielnych prac pisemnych (prace roczne, seminaryjne, magisterskie, artykuły naukowe). Zajęcia dzielą się na dwa bloki: teoretyczny (semestr zimowy) i praktyczny (letni). W części teoretycznej jest mowa o informacji naukowej, bibliografiach ogólnych i szczegółowych, słownikach i encyklopediach filozoficznych. Inne zagadnienia to: opis bibliograficzny, kompozycja wydawnicza tekstu naukowego oraz przegląd metod historii filozofii. W wyniku zebranych doświadczeń prowadzący część praktyczną włączył do niej także ćwiczenia o charakterze elementarnym. Służą one przykładowo ćwiczeniu umiejętności takiej obsługi edytorów tekstu (Word, Writer), która wykracza poza produkowanie znaków bezpośrednio dostępnych z alfa-numerycznej klawiatury. Wymienić tu można: a) korzystanie z zaawansowanych opcji wyszukiwania i zamieniania; b) tworzenie i wykorzystywanie makrodefinicji; c) techniki takiego przygotowania tekstu, aby mógł być on bez utraty formatowania przekazywany innym osobom, posługującym się innym oprogramowaniem niż pozostające w dyspozycji autora. W miarę możności studenci są też zapoznawani z technikami pracy na plikach pdf, djvu itp.

Kurs zalecany szczególnie dla magistrantów i doktorantów.

Prof. dr hab. Włodzimierz Galewicz HF54sk Seminarium z filozofii starożytnej

Prerekwizyty: HF01p Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium) Warunki zaliczenia: udział w seminarium i dwa referaty albo konspekty pisemne 6 punktów ECTS

Byt i powinność w filozofii Platona. Celem seminarium jest analiza najciekawszych wypowiedzi normatywnych w dialogach Platona, uwyraźniająca sposoby ich uzasadniania, a zwłaszcza ich założenia ontologiczne.


Dr hab. Leszek Augustyn HF55s Filozofia rosyjska – od Oświecenia do marksizmu i

„Wiechów” Prerekwizyty: HF 04pa, HF 04pc lub HP 05pa; lub inne kursy z zakresu historii filozofii nowożytnej (XIX i XX w.)

Semestr: zimowy (60 godz.) Warunki zaliczenia: prezentacja i egzamin ustny 5 punktów ECTS

Kurs dotyczy dziejów filozofii rosyjskiej w XIX wieku. Obejmuje więc początki kształtowania się samodzielnej filozofii rosyjskiej od okresu Oświecenia – poprzez myśl XIX wieku – aż po

początkowe lata XX wieku. Szczególny nacisk zostanie położony na myśl społeczną i historiozoficzną. Zostaną poddane baczniejszemu oglądowi procesy kształtowania się i warunkowania się teorii filozoficznych i ideologii. Zaprezentowane zostaną główne stanowiska omawianego okresu: filozofia oświeceniowa, słowianofilstwo, okcydentalizm, oświecicielstwo, poczwiennictwo, narodnictwo, konserwatyzm, panslawizm, anarchizm, nihilizm, marksizm rosyjski.

Zwieńczenie kursu stanowi propozycja spojrzenia na rosyjską myśl filozoficzną XIX w. oczami „wiechowców” – autorów przełomowego almanachu „Drogowskazy” (Wiechi, 1909), m.in. M. Bierdiajewa, S. Franka, S. Bułgakowa. W ramach przeprowadzanych analiz akcent zostanie położony na „wymiary” rosyjskości i europejskości filozofii rosyjskiej (zagadnienie „Rosja a Europa”).

Dr hab. Michał Bohun Dr hab. Leszek Augustyn

HF56sk Wątki filozoficzne w literaturze rosyjskiej Prerekwizyty: HF05 lub HF55

Semestr: zimowy i letni (60 godz., konwersatorium) Warunki zaliczenia: dwa referaty lub jeden referat i jeden esej związany z aktualną problematyką seminarium 6 punktów ECTS

Zajęcia w formie konwersatorium mają być kontynuacją seminariów prowadzonych przez prof. W. Rydzewskiego od początku lat 90. Chcemy skupić się na poszukiwaniu i analizie wątków filozoficznych w wielkiej literaturze rosyjskiej XIX i XX w. Celem jest ukazanie kontekstów filozoficznych dzieł literackich, wpływu idei filozoficznych na literaturę oraz samoistnej wartości filozoficznej wielkich dzieł literatury rosyjskiej.

W każdym roku akademickim seminarium dotyczy innych aspektów rosyjskiej myśli filozoficznej w jej literackich kontekstach. W ostatnich latach problematyka seminariów obejmowała następujące zagadnienia: Turgieniew i kategorie rosyjskiej samowiedzy (nihilizm, zbędny człowiek, Hamlet i Don Kichot); Tołstoj przed i po przełomie światopoglądowym; Tanatologia i agatologia w literaturze rosyjskiej; Rewolucje i rewolucjoniści w literackich obrazowaniach.

Dr hab. Michał Bohun Dr hab. Leszek Augustyn

HF57 Historia marksizmu: filozofia i utopia Prerekwizyty: HF04p

Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: egzamin ustny 5 punktów ECTS

Kurs przedstawia historię kształtowania się doktryny Marksa i jej różne formy w myśli XIX i XX-wiecznej. Nacisk położony zostanie na filozoficzne źródła i konteksty marksizmu oraz jego utopijne paradoksy.

Dr hab. Jan Kiełbasa HF58 Człowiek jako mikrokosmos, imago Dei, osoba. Zarys średniowiecznej antropologii.

Prerekwizyty: HF 01p, HF 02p Semestr: letni i zimowy (60 godz., wykład i konwersatorium) Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny 5 punktów ECTS

Rekonstrukcja i badanie trzech wizji człowieka w myśli patrystycznej (Orygenes, Nemezjusz, Grzegorz z Nyssy, Augustyn, Boecjusz) i scholastycznej (Abelard, wiktoryni, Albert Wielki, Tomasz z Akwinu, Bonawentura) na podstawie analizy tekstów źródłowych. Rozpoznanie historycznych (filozoficznych i biblijnych) inspiracji, ontologicznych, kosmologicznych i teologicznych założeń i różnych szczegółowych wariantów motywu mikrokosmicznego, ikonicznego i personalistycznego. Badanie faktycznych (historycznych) i możliwych relacji między trzema koncepcjami: sprawdzanie hipotezy koncyliacyjnej (pola zgodności bądź komplementarności) i hipotezy konfrontacyjnej (pola logicznej sprzeczności bądź faktycznej rywalizacji); próby porównywania i hierarchizowania trzech koncepcji. Nurt „godnościowy” i nurt „marnościowy” w średniowiecznej refleksji o człowieku.

Dr Steffen Huber HF62 Polnische Philosophiegeschichte. Deutschsprachiges

Konversatorium Prerekwizyty: HF01p, wymagana znajomośc j. niemieckiego, mile widziana znajomość j. polskiego / Vorkenntnisse: deutsche Sprachkenntnisse sind erforderlich, polnische Sprachkenntnisse vorteilhaft. Semestr: zimowy (30 godz.) / Wintersemester (30 Std.)

Warunki zaliczenia: Referat i aktywny udział w zajęciach / Referat und aktive Teilnahme an den Lehrveranstaltungen.

3 punkty ECTS Polnische Philosophie in ihrem geschichtlichen und kulturellen Kontext. Ziel ist ein erster Einstieg in polnische Diskurse und Übung im Umgang mit den Quellen je nach sprachlichen Möglichkeiten der Teilnehmer. Zur Auswahl stehen zwei Themen, die Entscheidung wird mit den Teilnehmern zu Beginn der Lehrveranstaltung getroffen. In deutscher Übersetzung können wir ausgewählte Texte Leszek Kołakowskis (1928-2009) lesen. Dem Philosophen und Philosophiehistoriker, Essayisten und Literaten ist es gelungen, sein ganzes Leben hindurch Streitfragen zu bearbeiten, ohne sich dauerhaft auf weltanschauliche Positionen festzulegen. Der Vor- und Querdenker sah sich selbst als „konsequent inkonsequenten�g Skeptiker. In seinem Werk bietet er nicht nur tiefe Einblicke in

historische, soziale und ethische Probleme, sondern lehrt methodisches Zweifeln in konkreten Situationen. Ausgangspunkt unserer Lektüre ist Kołakowskis Text „Priester und Narr�g, der einander bedingende intellektuelle Grundhaltungen aufzeigt und für die polnischen Debatten nach dem Tod Stalins (1953) wichtig wurde. In polnischer Sprache (mit sprachlicher Unterstützung durch den LV-Leiter) können wir unübersetzte Arbeiten von Barbara Skarga (1919- 2009) lesen. Die Überlebende der deutschen Besatzung und sowjetischer Lager war zunächst Philosophiehistorikern und wurde nach 1989, zunehmend origineller philosophierend, zu einer der führenden Intellektuellen Polens. Politik und Ethik verbinden sich bei Skarga zu einer Sicht, die individuelle Freiheit ernst nimmt - mit ihrem schöpferischen wie mit ihrem zerstörerischen Potential. Wer sich für die Demokratisierungsprozesse in Mittelosteuropa interessiert, findet in ihren Arbeiten reichhaltige Beobachtungen und eine ausgebaute Methodik.

Dr Steffen Huber HF65 Traktaty polityczne polskiego renesansu Prerekwizyty: Semestr: zimowy (30 godz., wykład) Warunki zaliczenia: praca pisemna, omówienie pracy 3 punkty ECTS

Kurs porusza się wokół trzech autorów i ich głównych traktatów filozoficzno-politycznych:

- Andrzej Frycz-Modrzewski (1503-1572) O poprawie Rzeczypospolitej; - Stanisław Orzechowski (1513- 1566), Quincunx; - Wawrzyniec Goślicki (1538- 1607), O doskonałym senatorze.

Każdy z tych traktatów aspiruje do pewnego uniwersalizmu, jednocześnie reprezentując partykularny punkt widzenia grup społecznych, ośrodków władzy i opcji światopoglądowych. Najbardziej filozoficznie wydajny z nich, Modrzewskiego projekt Poprawy Rzeczypospolitej, opiera się na bogatych instrumentach, doświadczeniach i wizjach rozwoju res publica.

Przyjaciel i późniejszy wróg Modrzewskiego, Stanisław Orzechowski, operuje pięknym pod względem literackim i retorycznym, acz filozoficznie mało zaawansowanym platonizmem, kładąc podwaliny pod pisarstwo późniejszych sarmatów.

Młodszy o pokolenie Wawrzyniec Goślicki jest także platonikiem, ale - dysponując większą filozoficzną swobodą - prowadzi dialog z różnymi starożytnymi i renesansowymi nurtami myślowymi.

UWAGA: W roku akademickim 2014/2015 kurs zawieszony. Dr Jakub Szczepański

HF67sk Konwersatoriom z myśli politycznej Immanuela Kanta Prerekwizyty: FS02p, HF04pc

Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium) Warunki zaliczenia: jeden referat na semestr, aktywny udział w zajęciach 6 punktów ECTS

Kurs będzie poświęcony Kantowskiej koncepcji tzw. „rozumu publicznego”. Pojęcie to w ramach współczesnego nurtu tzw. Filozofii politycznej Immanuela Kanta stało się przedmiotem głośnej polemiki Johna Rawlsa z Jürgenem Habermasem. Dyskusja toczyła się wokół tez zawartych w książce „Liberalizm polityczny” Rawlsa. W ramach zajęć omówione zostaną też teksty innych autorów takich jak Onora O'Neill czy Susan Shell.

Literatura: I. Kant Dzieła zebrane t. VI, 2012 J. Rawls, Liberalizm polityczny, 1998 J. G. Finlayson (ed.), Habermas and Rawls, Disputing the Political, 2011

R. Beiner (ed.), Kant & Political Philosophy, The Contemporary Legacy, 1993

H. L. Williams (ed.), Essays on Kant’s Political Philosophy, 1992

Prof. dr hab. Elżbieta Paczkowska-Łagowska

HF68s Seminarium z filozofii współczesnej: esej filozoficzny Prerekwizyty: -

Semestr: zimowy (30 godz., seminarium) Warunki zaliczenia: jeden protokół, jedna praca pisemna na zakończenie seminarium

6 punktów ECTS Celem seminarium jest zapoznanie się z tekstami z zakresu filozofii współczesnej, które wyróżniają się walorami estetycznymi bądź podkreślają aspekt retoryczny w pisarstwie filozoficznym, uzasadniając jego niezbędność, a może nawet nieuniknioność (pochwała retoryki). Seminarium opiera się na założeniu, że filozofowanie łączy się z pewnymi wymogami stylistycznymi, że świat jawi się nam w sposób, w jaki filozof stawia nam go przed oczyma za pomocą środków stylistycznych. Lista lektur podana w sylabusie zostanie uzupełniona. Do treści seminarium należy między innymi:

Przedstawienie sylwetki G. Simmela jako estetyzującego filozofa życia, „wędrowcy pomiędzy światami sztuki, filozofii i nauk” (M. Schmid). Jego koncepcja życia ludzkiego i kultury, w tym pojęcie tragedii kultury, przykłady jego myślenia o poszczególnych zmysłowych zjawiskach kultury, o formach życia społecznego. Dla uwypuklenia swoich tez Simmel powoływał się na przykłady z codzienności i posługiwał się formą eseju. „G. Simmel (…) dokonał jako pierwszy zwrotu filozofii do konkretnych przedmiotów, który pozostał kanoniczny dla każdego, komu nie dogadzało paplanie o krytyce poznania czy historii ducha” (Th.W. Adorno).

Drugim ważnym dla seminarium autorem jest H. Blumenberg. Jego zdaniem

retoryka niesłusznie została skazana na „filozoficzną banicję” przez Platona. Odgrywa ona niezastępowalną rolę w samookreśleniu człowieka, który jest tym, czym nie jest, jest istotą pośrednią, określającą się za pomocą tego, czym nie jest. W ten sposób odniesienie człowieka do rzeczywistości jest „zmetaforyzowane”. Droga metaforyczna jest sposobem określania samego siebie w sytuacji nie-bezpośredniego obcowania z rzeczywistością. I tak na przykład tematem antropologii jest „natura ludzka”, która nigdy naturą nie była, dlatego występuje w „przebraniu” alegorycznym jako zwierzę, maszyna, strumień świadomości. Człowiek jest istotą symboliczną, ponieważ wybiera metaforyczną drogę pośrednią. Konstytucja człowieka jest potencjalnie metaforyczna, co oznacza, że człowiek znajduje swoją rzeczywistość nie w wewnętrzności, lecz jedynie na drodze poprzez to, czym nie jest. Podstawowy zasób języka filozoficznego stanowią metafory, dla których nie istnieją żadne czysto pojęciowe ekwiwalenty (np. światło jako metafora dla prawdy). Język filozofii znamionuje „kontrolowana wieloznaczność”. Dlatego też uwaga zwrócona na retoryczność języka filozoficznego daje wgląd w warsztat pracy filozofa i pozwala lepiej zrozumieć jej rezultaty. Teksty H. Plessnera zostają wprowadzone do seminarium z uwagi na ukazywanie „zapośredniczonej” obecności człowieka wobec innych, spełniającej się w ceremoniale i dyplomacji, w przyjmowaniu ról społecznych w ogóle. Dlaczego bronimy ceremoniału, mimo że kolejne rewolucje odrzuciły wszystko to, co nieracjonalne jako przeżytek ? Dlatego, że „dusza nie mogłaby oddychać bez zimnego powietrza dyplomacji”. Zostaną wprowadzone pojęcia dystansu człowieka do samego siebie („ekscentryczna pozycjonalność”), roli i gry, właściwe antropologii Plessnera. Lektura tekstu G. Manna na temat B. Russella ma stanowić przykład eseistycznego sportretowania wybitnego filozofa w sposób literacko i rzeczowo nie związany konwencjami empiryzmu logicznego i innych nurtów myślowych z ducha neopozytywizmu. Esej R. Rorty’ego pozwoli odpowiedzieć na pytanie, czy i w jakim sensie filozofia jest rodzajem pisarstwa. Prof. dr hab. Elżbieta Paczkowska-Łagowska HF74s Kategorie antropologiczne w pismach klasyków

współczesności Prerekwizyty: -

Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium) Warunki zaliczenia: w każdym semestrze jeden protokół, jedna praca pisemna na zakończenie seminarium 6 punktów ECTS

Na podstawie klasycznych tekstów współczesnej antropologii objaśnimy kategorie służące filozoficznemu ujmowaniu człowieka. Oś tematyczną stanowią następujące ujęcia:

Zasady metodyczne antropologii filozoficznej: zasada relatywizacji ponadczasowych sfer sensu do człowieka jako ich twórcy w horyzoncie historii (H. Plessner). Zasada „organonu”. Rola dyscyplin humanistycznych jako narzędzia poznania antropologicznego. Zasada fenomenologicznego opisu i interpretacji poszczególnych zjawisk ludzkiego życia (O.F. Bollnow). Zasada „pytania otwartego” (H. Plessner). Okoliczności powstania antropologii filozoficznej w wieku XX. Ojcowie-założyciele i ich dzieła: M. Scheler, H. Plessner, A. Gehlen. Antropologia filozoficzna jako pogłębienie i poszerzenie filozofii

transcendentalnej (E. Cassirer). Koncepcja antropologiczna M. Schelera: Metafizyczny schemat warstw świata. Ustopniowanie bytu: pęd wzrostu i krzewienie się, życie popędowe, instynkt, pamięć asocjacyjna, inteligencja praktyczna składają się na „zasadę życia”. O szczególności stanowiska człowieka w kosmosie decyduje przeciwstawny zasadzie życia – „duch”. Charakterystyka ducha. Otwartość wobec świata. Rzeczowość. Poznanie ejdetyczne. Samoświadomość. Opór wobec popędu. Zdolność uprzedmiotowiania. Osoba. Struktura ludzkiego bytu pozwala objaśnić kategorie rzeczy i substancji. Człowiek jako „asceta” i „wieczny protestant”. Skąd pochodzi energia ducha, skoro wyższe warstwy bytu są słabsze a duch nie posiada własnej energii ? Wzajemne przenikanie się bezsilnego ducha i pędu życiowego: uduchowienie pędu i ożywienie ducha czyli stawanie się człowiekiem. Krytyka kartezjańskiej dualistycznej nauki o człowieku. Rozwiązanie problemu psychofizycznego: jedność życia w miejsce dualizmu. Współtworzenie stającego się Boga jako przenikanie się zasady życia i zasady ducha. Krytyka koncepcji naturalistycznych. Antropologiczne warunki możliwości filozofii. Pytanie o stosunek do „zasady wszechrzeczy” i odkrycie możliwości „nicości absolutnej”. Kategorie antropologiczne H. Plessnera: Pozycjonalność centryczna zwierząt. Ekscentryczna pozycjonalność człowieka. Zapośredniczona bezpośredniość ludzkiego życia i jego naturalna sztuczność. Konstytutywna nierównowaga człowieka jako źródło kultury. Homo absconditus: ukrycie człowieka jako odwrotna strona jego otwartości. Dziejowość człowieka:indywiduacja i ucieleśnianie się w roli. Spór z Heideggerem: egzystować może jedynie ktoś, kto żyje i ma ciało. Człowiek jako istota kulturowa: niezbędność normy i formy (obyczaju, maski, ceremoniału, konwencji). Polityka jako konieczność antropologiczna. Kategorie antropologiczne A. Gehlena. Pojecie kategorii antropologicznych pochodzi od Gehlena i oznacza istotne, niesprowadzalne do niczego innego, właściwości człowieka rozważanego w aspekcie kulturowym, społecznym, historycznym. My stosujemy to pojęcie szerzej: odnosimy je również do człowieka w aspekcie biologicznym. Uprawnia do tego „empiryczna filozofia” Gehlena, która jest rezultatem odrzucenia idealizmu i Fichteańskiego pojęcia „czynu”. Człowiek jako istota naznaczona brakiem (Protagoras, Pliniusz, Herder). Morfologiczne niedobory. Retardacja. Biologiczna/egzystencjalna konieczność działania. Odwartościowanie świadomości i dowartościowanie instynktu życia. Działanie: zajmowanie stanowiska na zewnątrz (duch rzeczywisty). Zasada „odciążenia”. Język. Pochodzenie instytucji („systemów kierowniczych”) i ich rola w stabilizacji istoty pełnej niedoborów. Człowiek jako istota podlegająca wychowaniu i dyscyplinie (por. Kant). Uroki i niebezpieczeństwa autorytaryzmu. Liberalna a konserwatywna krytyka kultury. Kultura jako ochrona człowieka przed nim samym. Słabość instytucji źródłem nadpobudliwości i agresji. Krytyka „człowieka kontemplacyjnego”. Portret człowieka współczesnego („dusza w epoce techniki”). Cassirerowska koncepcja człowieka jako resumacja jego „Filozofii form symbolicznych”. Objaśnienie zjawiska wielości poglądów na człowieka. Nie introspekcja, lecz refleksja nad kulturą /droga pośrednia/ poucza człowieka o tym, kim jest. Antropologia to nie problem teoretyczny, lecz sprawa przeznaczenia człowieka. Człowiek nie ma natury, lecz jest „mieszaniną bycia i niebycia”, jego znakiem rozpoznawczym jest praca, a nie metafizyczna „natura”. Symbol – klucz do zrozumienia człowieka. Uniwersum symboliczne języka, mitu, sztuki, religii i historii wkracza między przyrodę a człowieka. Autobiografia: prawda własnego życia domaga się kształtu symbolicznego. Utopia: wyobrażona możliwość jako krytyka istniejącego faktu.

Przestrzenny, czasowy i językowy charakter ludzkiego życia według O.F. Bollnowa. Człowiek wykorzeniony i zadomowiony. Rola nastrojów w przeżywaniu czasu. Rezultatem seminarium ma być nabycie umiejętności operowania klasycznymi kategoriami filozoficznego myślenia o człowieku i zrozumienie na tej podstawie zmian zachodzących w kulturze współczesnej. Dr hab. Marcin Karas, prof. UJ HF79sk Seminarium z filozofii średniowiecznej

Prerekwizyty: HF01p, HF02p Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium) Warunki zaliczenia: aktywny udział w zajęciach, referat lub praca pisemna 6 punktów ECTS

Seminarium z dziejów filozofii średniowiecznej będzie poświęcone analizie wybranych zagadnień z metafizyki i kosmologii średniowiecza. Dokładny przebieg zajęć będzie uzależniony od zainteresowań i badań prowadzonych przez uczestników. Często będą się także pojawiać odniesienia do filozofii starożytnej (gł. Arystotelesa). Obok tekstu wiodącego, którego lektura będzie dominować na zajęciach, sporo czasu zostanie również poświęcone na indywidualne zagadnienia rozważane przez studentów. Kurs przeznaczony jest zarówno dla osób zainteresowanych od niedawna filozofią średniowieczną, jak również dla studentów starszych lat, znających język łaciński.

Literatura: Wybrane pisma autorów średniowiecznych, przede wszystkim św. Tomasza z Akwinu, a także klasyczne opracowania historii filozofii i literatura monograficzna.

Dr hab. Michał Bohun HF81sk Filozofia rosyjska i zmierzch Zachodu

Prerekwizyty: HF04 lub FS01 lub FS02 Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium) Warunki zaliczenia: dwa referaty wprowadzające do dyskusji lub jeden referat i jedna praca pisemna (esej) 6 punktów ECTS

Celem seminarium jest analiza najważniejszych koncepcji i idei antyokcydentalistycznego katastrofizmu w filozofii rosyjskiej XIX i XX wieku. Warto zadać pytanie, czy diagnozy i prognozy formułowane przez rosyjskich myślicieli są w jakiejś mierze przydatne dla zrozumienia dokonujących się obecnie procesów i wzmagającej się świadomości kryzysu (gospodarczego, społecznego, politycznego i kulturalnego) świata zachodniego. Punktem wyjścia do dyskusji w ramach seminarium będą klasyczne teksty rosyjskich krytyków kultury europejskiej, szczególnie tych, którzy byli przekonani, że skutkiem kryzysu może być zagłada Zachodu. Czytać będziemy między innymi pisma słowianofilów, Aleksandra Hercena, Fiodora Dostojewskiego, Konstantego Leontjewa, Lwa Tołstoja, Włodzimierza Erna, Mikołaja Bierdiajewa

i ideologów ruchu euroazjatyckiego. Zadaniem seminarium będzie odniesienie rosyjskich koncepcji i poglądów do stanowisk myśli zachodniej, podkreślającej kryzys i schyłek Starego Świata.

Prof. dr hab. Włodzimierz Galewicz HF83sk Seminarium z filozofii moralnej Tomasza z Akwinu Prerekwizyty: HF02

Semestr: zimowy i letni (60 godz. seminarium) Warunki zaliczenia: regularne i aktywne uczestnictwo w zajęciach, wygłoszenie (co najmniej) dwóch referatów 6 punktów ECTS

W roku 2014/2015 seminarium będzie poświęcone Tomaszowej teorii sprawiedliwości. Przewiduję się analizę odpowiednich partii Summy teologicznej, źródłowych fragmentów z Etyki nikomachejskiej Arystotelesa oraz wybranych tekstów ze współczesnej literatury przedmiotu.

Dr hab. Joanna Hańderek HF86 Filozofia na przełomie XX/XXI wieku

Prerekwizyty: - Semestr: letni (60 godz. wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: aktywne uczestniczenie w zajęciach i egzamin ustny 6 punktów ECTS

Poruszane będą następujące zagadnienia: 1.Filozofia postkolonialna (drugiej fali)

- postkolonializm drugiej fali (R. Young, A. Loomba) - krytyka postkolonializmy/postkolonializm krytyczny (G.Ch. Spivak) 2. Filozofia emocji (K. Oatley, R. C. Solomon) 3. Współczesne problemy globalizacji - krytyka globalizacji - nowe ruchy globalizacyjne - problem tożsamości człowieka - kwestia ruchów społecznych 4. Filozofia transkulturowa 5. Filozofia wobec popkultury 6. Współczesne problemy i aspekty komunikacji - przemieszczania informacji - źródła informacji - postmacluhanowskie koncepcje mediów 7. Różnorodność współczesnych środowisk kulturowych człowieka - problemy tak zwanej rzeczywistości wirtualnej i realnej - status ontologiczny i egzystencjalny wielości środowisk 8. Współczesne aspekty relatywizmu i fundamentalizmu - stanowiska po Rortym i szkoła Geertza 9. Multikulturowość

Dr hab. Janusz Mizera HF87sk Granice fenomenologii transcendentalnej

Prerekwizyty: HF03, HF04, HF05pa, ON01, EP01 Semestr: zimowy i letni (60 godz. seminarium) Warunki zaliczenia: przygotowywanie protokołów, praca pisemna 6 punktów ECTS

Seminarium przeznaczone jest dla doktorantów i studentów ostatnich lat. Wymagana znajomość podstaw fenomenologii (na poziomie np. „Fenomenologii Husserla” D. Zahaviego lub „Wprowadzenia do fenomenologii” R. Sokolowskiego).

W najbliższym roku zamierzam kontynuować lekturę i interpretację „Medytacji kartezjańskich” Edmunda Husserla.

Dr Jakub Szczepański HF88 Filozofia polityczna Immanuela Kanta

Prerekwizyty: FS02p, HF04pc Semestr: zimowy (30 godz.) Warunki zaliczenia: egzamin ustny 5 punktów ECTS

Celem wykładu jest przedstawienie tzw. Filozofii politycznej Kanta, w tym: sporu o istnienie takiego działu w systemie filozofa z Królewca oraz jego podstawowych założeń. W tematyce wykładu uwzględnione zostaną także współczesne interpretacje myśli politycznej Kanta.

Tematyka wykładu obejmie kolejno następujące zagadnienia:

1. Filozofia polityczna Kanta – spór o istnienie 2. Polityka a natura ludzka

3. Aspołeczna towarzyskość 4. Natura i wolność – problem dychotomii 5. Polityczna władza sądzenia 6. Filozofia historii

7. Metafizyka prawa

8. Polityka prowizoryczna 9. Ustrój republikański

10. Filozofia pokoju 11. Kosmopolityzm


Dr Steffen Huber (cz. I) Dr hab. Piotr Bartula (cz. II)

HF89 Filozofia polska Prerekwizyty: HF15p lub zgoda Prowadzących

Semestr: zimowy i letni (60 godz., konwersatorium) Warunki zaliczenia: Egzamin ustny lub praca pisemna

6 punktów ECTS

Cz. I (semestr zimowy):

1. Wprowadzenie. Pierwsze założenie Akademii Krakowskiej i polscy uczeni w Pradze. Mateusz z Krakowa.

2. Drugie założenie Akademii Krakowskiej w sieci Praga - Heidelberg - Padwa/Bolonia. Paweł Włodkowic. 3. Scholastyka krakowska: filozofia praktyczna (etyka burydanistyczna, koncyliaryzm, spór o husytyzm). Autorzy pozauniwersyteccy: Ostroróg, Kallimach. 4. Scholastyka krakowska: filozofia teoretyczna (albertyzm, burydanizm, tomizm, szkotyzm). 5. Korzenie humanizmu renesansowego w Polsce: Łascy, Erazm, Melanchthon, Kalwin, Servet, Castellio, Ochino, Curione, Stancaro. 6. Rzeczpospolita wg. racjonalizmu humanistycznego: Frycz Modrzewski. 7. Rzeczpospolita wg. protosarmatyzmu: Orzechowski. 8. Rzeczpospolita, Serenissima i Commonwealth: Goślicki. 9. Wolność w czasach wolnej elekcji: Warszewicki, Petrycy, Wolan, Skarga, Sozzini. 10. Rakowskie teorie wolności sumienia: Crell, Przypkowski, Stegman.

11. Descartes, Gassendi, Leibniz i Polacy. 12. Polska w République des lettres: Keckermann, Hartlib, Dury, Komenský, D.E. Jablonski.

13. Sarmaci między tradycjonalizmem a pragmatyzmem: Starowolski, Fredro. 14. Publicystyka okresu saskiego. 15. Wczesnooświeceniowa teoria państwa i wychowania: Konarski.

Cz. II (semestr letni):

Wykład będzie się koncentrował wokół romantycznej historiozofii, filozofii polityki i społeczeństwa w kontekście problemowym sporów swego czasów oraz ich związku z praktyką społeczną. Idee filozoficzne najwybitniejszych myślicieli epoki romantyzmu – m.in. Trentowskiego, Cieszkowskiego, Kamieńskiego – będą prezentowane jako realne siły formujące rodzime Polis w wymiarze: gospodarczym, prawnym, obyczajowym i politycznym. Krytycznie rozważona zostanie opinia, że Polska była klasycznym krajem mesjanizmu w takim sensie, w jakim Francja była klasycznym krajem Oświecenia, a Niemcy krajem romantycznego konserwatyzmu. Wykład będzie służył przedstawieniu idei romantycznych w konfrontacji z nowoczesnością.

HF99 Wykład monograficzny z historii filozofii

Prerekwizyty: ON01p lub ON02p Semestr:

Wykład - efemeryda przedstawiany jednorazowo dla studentów filozofii w siedzibie Instytutu; wymaga zadeklarowania na KARCIE ZGŁOSZENIA WYKŁADÓW MONOGRAFICZNYCH.

HF00 Wykład pozainstytutowy z historii filozofii

Prerekwizyty: HF01p

Semestr: _ Tematyka wg merytorycznie umotywowanego zgłoszenia

studenta. Podjęcie takiego kursu wymaga akceptacji dyrektora ds. dydaktycznych IF. Kurs może być wysłuchany na innym kierunku Wydziału Filozoficznego, dowolnym innym wydziale UJ, a nawet na innej uczelni.

Ontologia

W ciągu studiów magisterskich pięcioletnich i czteroletnich należy uzyskać co najmniej 12 punktów ECTS za kurs podstawowy (należący do kanonu) oraz co najmniej 4 punkty za kurs spoza kanonu. Liczba punktów za kursy na studiach stacjonarnych I i II stopnia podana jest w tabelach.

Dr Sebastian Tomasz Kołodziejczyk ON01p.b Ontologia I : Przegląd podstawowych stanowisk

Prerekwizyty: RO01p, LO01 Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zaliczenie ćwiczeń. Ocena z ćwiczeń stanowi 25 proc. oceny ostatecznej z kursu. Egzamin pisemny obejmuje zrealizowanie trzech z pięciu tematów (każdy maksimum na 2 stronach znormalizowanego maszynopisu). 6 punktów ECTS

Celem kursu jest zapoznanie słuchaczy z podstawowymi pojęciami i tezami ontologii, głównie dotyczącymi takich zagadnień, jak istnienie, istota, przedmiot, powszechność i partykularność. Program kursu będzie przedstawiał się następująco:

Wykład 1. Wprowadzenie. Natura metafizyki. Wykład 2. Krytyka i odrodzenie metafizyki.

Wykład 3. Metodologia metafizyki. Wykład 4. Pojęcie bytu i istnienia w tradycji metafizycznej. Wykład 5. Współczesna dyskusja problematyki istnienia. Wykład 6. Esencjalizm.. Wykład 7. Rodzaje naturalne. Wykład 8. Partykularność. Wykład 9. Spór o uniwersalia. Wykład 10. Kategorialność vs. transcendentalność. Wykład 11. Problem identyczność. Wykład 12. Determinizm i wolność. Wykład 13. Natura umysłu. Wykład 14. Spór o realizm.

Szczegóły dotyczące literatury obowiązującej w ramach kursu zostaną podane na pierwszych zajęciach.

Dr hab. Jerzy Szymura

ON02p.a Ontologia II. Uniwersalia, prawda, realizm (Dla studentów I roku dwuletnich studiów magisterskich)

Prerekwizyty: ON01p Semestr: letni (60 godz.), wykład i konwersatorium Warunki zaliczenia: praca pisemna, pożytecznie aktywny udział w konwersatorium, egzamin pisemny lub ustny

6 punktów ECTS Głównym zadaniem kursu będzie pokazanie sposobów, w jakie

wybór teorii uniwersaliów przesądza o rozstrzygnięciu innych problemów ontologicznych i epistemologicznych.

Najwięcej miejsca zajmie krytyczna analiza różnych koncepcji powszechników. Omawiane będą między innymi: nominalizm predykatywistyczny, nominalizm teoriomnogościowy, nominalizm mereologiczny, nominalizm prostego podobieństwa, teoria tropów, koncepcja znaczenia rodzinowego, realizm idealnego wzorca, realizm niedookreślonego pojęcia, realizm stopniowalnej cechy, scjentystyczny realizm własności fizycznych i teoria tzw. konkretnego powszechnika.

Zostaną pokazane konieczne związki między określonymi rozwiązaniami kwestii uniwersaliów i określonymi teoriami prawdziwości – deflacyjnymi, minimalistycznymi, pragmatycznymi, koherencyjnymi, korespondencyjnymi i identycznościowymi – co powinno wzbogacić obiegowe interpretacje niektórych z nich. W szczególności okaże się, że co najmniej te wersje koncepcji prawdy jako zgodności sądu z rzeczywistością, które zakładają eksternalistyczną koncepcję znaczenia jako warunków prawdziwości, są w istocie różnymi odmianami teorii identycznościowej, utożsamiającej sąd prawdziwy ze stwierdzanym w nim stanem rzeczy. W rezultacie zaproponowana zostanie tzw. adiustacyjna teoria prawdy, w ramach której problem prawdy redukuje się do problemu uniwersaliów.

Pojawi się kwestia, czy wszystkie rozważane teorie można adekwatnie podzielić na realistyczne i antyrealistyczne w sensie zaproponowanym przez M. Dummetta. Omówione będą zalety i wady antyrealizmu. Obowiązująca literatura zostanie podana przed pierwszymi zajęciami.

Dr Sebastian Tomasz Kołodziejczyk ON02p.b Ontologia II : Istnienie i identyczność

Prerekwizyty: RO01p, LO01, ON01, EP01 Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest uzyskanie zaliczenia z ćwiczeń. Ocena z ćwiczeń stanowi 25 proc. oceny z całego kursu. Egzamin ma charakter pisemny o charaktrze krótkiego eseju na zadane tematy. 6 punktów ECTS

Kurs zaawansowany z ontologii, podczas którego Słuchacz zapozna się i pogłębi zagadnienia istnienia, identyczności (także osobowej), istoty i modalności. Wstępny program wykładów przewiduje następujący porządek:

Wykład 1. Istnienie i identyczność. Wprowadzenie do problematyki. Wykład 2. Istnienie jako fenomen metafizyczny.

Wykład 3. Nieanalityczne teorie istnienia i bytu. Wykład 4. Koncepcje istnienia jako pojęcia pierwszego rzędu i ich krytyka. Wykład 5. Koncepcje istnienia jako pojęcia drugiego rzędu i ich krytyka.

Wykład 6. Istnienie i kwantyfikacja. Wykład 7. Problem identyczności. Wykład 8. Logiczna, semantyczna i ontologiczna struktura problemu identyczności. Wykład 9. Identyczność przedmiotów trwających w czasie: podstawowe teorie. Wykład 10. Identyczność przedmiotów trwających w czasie: argumenty za i przeciw. Wykład 11. Identyczność osobowa. Wykład 12. Esencjalizm klasyczny i współczesny. Wykład 13. Semantyczny i logiczny wymiar esencjalizmu.

Wykład 14. Esencjalizm a własności modalne. Szczegóły dotyczące literatury obowiązującej w ramach kursu

zostaną podane na pierwszych zajęciach. Część lektur może być w j. angielskim.


Dr hab. Jerzy Gołosz ON19 Filozofia czasu i przestrzeni

Prerekwizyty: RO01p lub zgoda wykładowcy Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: egzamin ustny i pisemna praca 6 punktów ECTS

Celem kursu jest zaznajomienie uczestników z podstawowymi zagadnieniami z zakresu filozofii czasu i przestrzeni, takimi jak: czas i przestrzeń a czasoprzestrzeń, problem konwencjonalności geometrii czasoprzestrzeni, spór pomiędzy absolutystyczną i relacjonistyczną koncepcją ruchu, ontologiczny status czasu i przestrzeni oraz problem relacji pomiędzy czasem, przestrzenią i światem fizycznym, problem istnienia przeszłości, teraźniejszości i przyszłości, problemy anizotropii oraz upływu czasu jak również spór o sposób trwania rzeczy w czasie.

Kurs oparty jest na trzech podstawowych założeniach: realizm ontologiczny i naukowy oraz obiektywne istnienie czasu i przestrzeni.

Dr hab. Jan Czerniawski ON21 Czas, przestrzeń, ruch

Prerekwizyty: LO01p,ON01p Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny 6 punktów ECTS

Celem kursu jest zapoznanie uczestników z problematyką natury czasu i przestrzeni oraz względności ruchu, zwłaszcza w kontekście szczególnej i ogólnej teorii względności, lecz również w nawiązaniu do ujęć historycznych. Zagadnienia: Paradoksy ruchu. Upływ czasu a relacje

czasowe. Problem próżni. Spór o naturę przestrzeni. Zasada względności. Czasoprzestrzeń. Dynamiczna interpretacja teorii względności. Epistemologiczny status geometrii. Zasada Macha. Teoria względności a względność ruchu. Uczestnicy kursu powinni rozumieć podstawowe pojęcia matematyczne na poziomie szkoły średniej. Pożądana, choć nie obligatoryjna, jest też bierna znajomość j. angielskiego i/lub niemieckiego.

Prof. UJ dr hab. Józef Bremer ON35 Filozofia umysłu Prerekwizyty: wymagana znajomość j. angielskiego

Semestr: zimowy (30godz., wykład i konwersatorium) Warunki zaliczenia: aktywna obecność na konwersatoriach, napisanie krótkiej pracy, egzamin pisemny 5 punktów ECTS

Celem wykładu jest zapoznanie słuchaczy z zasadniczymi założeniami i formami argumentacji w anglo-amerykańskich teoriach umysłu (teorie dualistyczne, teorie identyczności type-type, token-token, funkcjonalizm, t. superweniencji, t. emergencji...). Współczesna filozofia umysłu (the philosophy of mind) zadaje teoretyczne pytania o funkcjonowanie umysłu, jego cechy i związek z podłożem fizycznym (pytanie o tzw. downward causation). Poszukując odpowiedzi na te pytania będziemy krytycznie analizować filozoficzne - redukcjonistyczne oraz nieredukcjonistyczne - teorie umysłu, jak i wyniki uzyskane w empirycznych naukach o systemie nerwowym. W ramach proponowanego wykładu przedstawimy dwa problemy: (I) szeroko dzisiaj dyskutowane ujęcie zależności pomiędzy stanami mentalnymi i cielesnymi (the body-mind problem), oraz (II) zagadnienia związane z naukowym podejściem do problemu świadomego umysłu (the conscious mind), qualiów i wolnej woli.

W ramach konwersatorium będą omawiane współczesne, angielskie i polskie teksty z zakresu analitycznych filozofii umysłu.

Literatura: J. Bremer, Wprowadzenie do filozofii umysłu, Kraków 2010. J. Bremer, Jak to jest być świadomym, Warszawa 2005. D. Chalmers, Philosophy of Mind, Oxford 2002. B. Chwedeńczuk, Filozofia umysłu, Warszawa 1995. C. Koch, Neurobiologia na tropie świadomości, Warszawa 2008. E.J. Lowe, An Introduction to the Philosophy of Mind, Cambridge 2006. B. McLaughlin, Philosophy of mind, Oxford 2007. M. Miłkowski, R. Poczobut, Analityczna metafizyka umysłu, Warszawa 2008. R.L. Lurz, The Philosophy of Animal Minds, Cambridge 2009. U. Żegleń, Filozofia umysłu, Toruń 2003.

Prof. UJ dr hab. Józef Bremer ON47s Seminarium kognitywistyczne dla doktorantów

Prerekwizyty: znajomość j. angielskiego Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium) Warunki zaliczenia: aktywna obecność na zajęciach, referowanie własnych prac badawczych 6 punktów ECTS

W trakcie seminarium będą omawiane i analizowane współczesne teksty z analitycznej filozofii umysłu wchodzące w skład kognitywistyki. Uczestnicy będą także mieli możliwość przedstawiania swoich aktualnych badań. Przyjęcie na seminarium po rozmowie z prowadzącym.

Literatura: J.P. Changeux, P. Ricoeur, What makes us think? Princeton 2000. A. Damasio, Błąd Kartezjusza, Poznań 2002. J. Searle, Minds, Brains and Science, Cambridge 1997. W. Sellars, Science, Perception and Reality, Atascadero 1991.

Dr Krzysztof Posłajko ON50k Metafizyka w filozofii analitycznej

Prerekwizyty: ON01p, Wymagana znajomość języka angielskiego.

Semestr: zimowy (60 godz., konwersatorium) Warunki zaliczenia: aktywny udział w zajęciach, referat, egzamin ustny. 6 punktów ECTS

Kurs będzie miał charakter konwersatoryjny. Jego celem jest zapoznanie uczestników z wybranymi zagadnieniami metafizycznymi poruszanymi na gruncie filozofii analitycznej w ostatnim półwieczu, ze szczególnym uwzględnieniem sporu realizm-antyrealizm w jego rozmaitych aspektach. Przyjrzymy się również metodom uprawiania metafizyki w duchu analitycznym.

W roku akademickim 2014/2015 punktem wyjścia dla naszych rozważań będzie książka Davida Chalmersa Świadomy Umysł, co umożliwi zbadanie relacji między problematyką redukcji i superweniencji poruszaną na obszarze współczesnej metafizyki umysłu a sporem realizm-antyrealizm.

Dr Jan Kiełbasa ON52 Metafizyka klasyczna: od Arystotelesa do Dunsa Szkota

Prerekwizyty: HF01p, HF02p Semestr: letni i zimowy, 60 godz. seminarium Warunki zaliczenia: Egzamin ustny i pisemna praca roczna. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zaliczenie seminarium na podstawie aktywności na zajęciach i przedstawionej pracy pisemnej. 6 punktów ECTS

1.Historyczna geneza terminu „metafizyka” i kontrowersje co do jego pierwotnego, etymologicznego znaczenia. Sens i

uzasadnienie epistemologicznej następczości - „pofizyczności” - metafizyki w pismach greckich, arabskich i łacińskich komentatorów Arystotelesa (Aleksander z Afrodyzji, Asklepios, Awicenna, Awerroes, Dominik Gundisalvi, Albert Wielki, Tomasz z Akwinu) 2. Próba rekonstrukcji Arystotelesowskiej „metafizyki implicite” i wątpliwości z nią związane: a. metafizyka jako gotowa konstrukcja - wiedza ukształtowana, o jasno określonym zakresie przedmiotowym, czy wstępny projekt o niewyraźnych konturach, wciąż czekający na sprawdzenie i realizację

b. metafizyka jako uniwersalna mądrość czy partykularna filozofia pierwsza

3. Hipotezy dotyczące możliwego przedmiotu Arystotelesowskiej „metafizyki implicite”: a. hipoteza ontologiczna i holistyczna – byt jako byt w całościowym rozumieniu b. hipoteza protologiczna - to, co pierwsze w bycie:

b.1 wariant aitiologiczny – pierwsze przyczyny i zasady b.2 wariant uzjologiczny – substancja jako pierwsza kategoria bytu b.3 wariant teologiczny – to, co boskie, czyli substancja pierwsza – wieczna, nieruchoma, pozamaterialna

4. Próba uzgodnienia hipotezy ontologicznej i hipotezy protologicznej na podstawie wywodów Arystotelesa, Awicenny (Kitab al- szifa ), Alberta Wielkiego (Metaphysica), Bonawentury (Sprowadzenie sztuk do teologii) i Tomasza z Akwinu (komentarze do Metafizyki Arystotelesa i do De Trinitate Boecjusza). 5. Status klasycznej metafizyki względem innych nauk i dziedzin wiedzy: prima in dignitate, ultima in addiscendo. Metafizyka jako nauka pierwsza (ze względu na status jej przedmiotu, wartość jej poznania i fundamentalne znaczenie jej zasad jako aksjomatów innych nauk), a zarazem ostatnia (ze względu na przyporządkowanie do niej ustaleń innych nauk i porządek ludzkiego poznania). Pozycja metafizyki w ujęciu Awicenny, Tomasza z Akwinu i Dunsa Szkota. Metafizyka - nauka bezwzględnie bezinteresowna i autoteliczna czy w najwyższym stopniu użyteczna? 6. Metafizyka jako teologia filozoficzna albo naturalna (scientia divina) wobec teologii objawionej (sacra doctrina): uzasadnienie odrębności i prawomocności obu dziedzin, ich porównanie i wzajemne relacje (Tomasz z Akwinu, Summa theologiae oraz komentarze do Sentencji Piotra Lombarda i do De Trinitate Boecjusza; Bonawentura, Sprowadzenie sztuk do teologii; Duns Szkot, Ordinatio oraz Quaestiones in Metaphysicam) 7. Kontrowersje wokół jednorodności i spójności klasycznej metafizyki – jeden w istocie model metafizyki w odmiennych co do szczegółów historycznych realizacjach czy kilka alternatywnych, wzajemnie do siebie niesprowadzalnych typów metafizyki. Metafizyka w ramach paradygmatu helleńskiego a metafizyka w ramach paradygmatu biblijnego. 8. Dygresja na temat nowożytnej i współczesnej krytyki klasycznej metafizyki – jej przedmiot, przyczyny, postulaty. Przyczyny kryzysu dotychczasowej metafizyki – diagnoza brytyjskich empirystów (G. Berkeley, D. Hume), Kanta i Hegla. Krytyka rozumu teoretycznego

jako warunek i przygotowanie „wszelkiej przyszłej metafizyki” w ujęciu Kanta. Heglowska dialektyka jako remedium na ograniczenia i błędy dawnej metafizyki. Pryncypialna antymetafizyczność neopozytywistów z Koła Wiedeńskiego (M. Schlick, R. Carnap) i „młodego” Wittgensteina. Antymetafizyczny zwrot i radykalna modyfikacja rozumienia metafizyki w myśli M. Heideggera. O możliwości metafizyki współcześnie: renesans klasycznej metafizyki, „nowa metafizyka” („metafizyka po metafizyce”) czy ostateczny zmierzch metafizycznego myślenia?

9. Byt jako pojęcie pierwotne i nieredukowalne (primum simplex) oraz pierwszy przedmiot myślenia (primum cognitum) na gruncie klasycznej metafizyki - od Arystotelesa, przez Awicennę i Tomasza z Akwinu, do Dunsa Szkota. Primum cognitum simpliciter a primum cognitum secundum quid - argumenty przeciw rozumieniu Boga, substancji czy prawdy jako primum cognitum w znaczeniu bezwzględnym. 10. Czy byt orzekany jest univoce, aequivoce czy analogice? Stanowisko Arystotelesa: analogia w sensie ścisłym a tzw. analogia atrybucji (przyporządkowanie do jednego). Racje i argumenty polemiczne zwolenników jednoznaczności bytu (Duns Szkot) i zwolenników bytowej analogiczności (Tomasz z Akwinu, Henryk z Gandawy). Możliwe reperkusje sporu na gruncie metafizyki i teologii. 11. Kategoryzacja bytu – ontologiczne i logiczne rozumienie kategorii (modi essendi bądź modi praedicandi). Hierarchizujące dystynkcje w obrębie kategorii : argumenty za bytowym, definicyjnym i poznawczym prymatem substancji. Charakterystyka kategorii, ich pozycji i funkcji w ujęciu Boecjusza (na podstawie De Trinitate i komentarza do Kategorii Arystotelesa), Awicenny i Tomasza z Akwinu. Spory wokół uniwersalności bądź kulturowej względności dziesięciu Arystotelesowskich kategorii.

12. Struktura bytu : rozróżnienie istoty i istnienia i spór o typ relacji między nimi. Istnienie jako przypadłość bądź jako urzeczywistnienie (akt) istoty. Charakterystyka i uzasadnienie różnicy realnej (w „kanonicznej” wersji Tomasza z Akwinu i w radykalnej wersji Idziego Rzymianina), różnicy czysto pojęciowej (stanowisko Gotfryda z Fontaines) i różnicy intencjonalnej (kompromisowe stanowisko Henryka z Gandawy). Pytanie o prawomocność i sens dystynkcji: esse essentiae – esse existentiae.

13. Ontologiczny i epistemologiczny status indywiduum na gruncie metafizyki klasycznej. Różne typy i stopnie bytowej jedności. Zasada jednostkowienia substancji – konfrontacja hipotez : materia, ilość, akt istnienia czy wewnętrzna pozytywna bytowość jako principium individuationis (na podstawie tekstów Tomasza z Akwinu i Dunsa Szkota).

Dr hab. Michał Ostrowicki (Sidey Myoo) ON54 Środowisko elektroniczne jako rzeczywistość człowieka

Prerekwizyty: RO01p Semestr: zimowy (30 godz., wykład) Warunki zaliczenia: Podstawą oceny z egzaminu jest końcowa praca

pisemna, dotycząca wybranego pojęcia za zakresu filozofii sieci. Praca składa się z tekstu o objętości minimum 5 stron (1800 znaków na stronie) oraz bibliografii z książek/czasopism, jak i z Sieci. W pracy pisemnej oceniana jest samodzielność prowadzenia analizy, zdolność wyciągania wniosków, które wykraczają poza tezy zawarte w materia- łach bibliograficznych, także wnikliwość i oryginalność przedstawienia tematyki. Na ocenę ma również wpływ samodzielne zaprezentowanie, podczas wykładu, wybranego zagadnienia lub przygotowanie wprowadzenia do wykładu oraz aktywność na zajęciach, co ma charakter oceny ciągłej. 6 punktów ECTS

Kurs dotyczy zagadnienia środowiska elektronicznego, potraktowanego jako rzeczywistość człowieka. Zaprezentowane są zjawiska zachodzące w tym środowisku: np. immersyjność, interaktywność, teleobecność, telematyczność, elektroniczna inteligencja, hybrydyzacja, alinearność, pojęcie interfejsu lub tożsamości sieciowej. Podczas wykładu nawiązuje się do znaczenia rozwoju technologii, jako tworzącej lub przekształcającej kulturę i świat człowieka.

Zagadnienia poruszane są głównie z perspektywy filozoficznej, w nawiązaniu do takich pojęć, jak np. rzeczywistość, realność, istnienie, wartości, materia lub symulacja. Uwzględnia się również rodzajowość relacji międzyludzkich oraz zakres ludzkiego zaangażowania w elektroniczną rzeczywistość. Celem kursu jest także praktyczne zastosowanie edukacji zdalnej, prowadzonej w środowisku graficznym 3d, w wykreowanej graficznie sali wykładowej w Academia Elcetronica w Second Life oraz uczestnictwo osób pod postacią awatara.

Kurs jest skierowany do studentów studiów pierwszego i drugiego stopnia oraz dla doktorantów, jak również dla wszystkich zainteresowanych przedstawianą problematyką. Forma zajęć pozwala, by w kursie, który zazwyczaj realizowany jest w ramach jednej uczelni, mogli uczestniczyć studenci z różnych ośrodków naukowych w Polsce, jak i studenci przebywający na stypendiach zagranicznych. Uczestnictwo w zajęciach łączy się z posiadaniem awatara w Second Life.

Zgłoszenia proszę kierować na adres: [email protected] Dr Sebastian Tomasz Kołodziejczyk ON55 Metafizyka naturalna

Prerekwizyty: RO01p, ON01p, EP01.1p, LO01p Semestr: zimowy (60 godz., konwensatorium) Warunki zaliczenia: Egzamin ustny na podstawie treści pomieszczonych w lekturach oraz przedstawionych na wykładach. 6 punktów ECTS

Pojęcie 'metafizyki naturalnej' (łac. metaphysica naturalis) ma swoje źródło w Kantowskiej tezie dotyczącej źródeł myślenia metafizycznego (naturalnych skłonności rozumu ludzkiego). W czasie trwania kursu teza ta będzie przedmiotem wielostronnych analiz i dyskusji, przede wszystkim w świetle literatury autorów

mailto:[email protected]

współczesnych (obszaru anglamerykańskiego).

Całość kursu zogniskowana będzie na trzech zasadnicznych wątkach:

1. Źródłach myślenia metafizycznego;

2. Statusie teoretycznym metafizyki naturalnej; 3. Kontrowersjach metateoretycznych dotyczących metafizyki naturalnej (możliwości obrony jej autonomii względem bardziej zaawansowanych form myślenia metafizycznego oraz jej doniosłości, tak deskrypcyjnej, jak i eksplanacyjnej).

Program kursu zostanie zrealizowany przede wszystkim poprzez dyskusje nad tezami i argumentami zawartymi w tekstach, jak również krótkie, ok. 30 minutowe wprowadzenia o charakterze wykładu.

Szczegóły dotyczące literatury obowiązującej w ramach kursu zostaną podane na pierwszych zajęciach.

ON99 Wykład monograficzny z ontologii

Prerekwizyty: ON01p Semestr: _

Wykład - efemeryda przedstawiany jednorazowo dla studentów filozofii w siedzibie Instytutu; wymaga zadeklarowania na KARCIE ZGŁOSZENIA WYKŁADÓW MONOGRAFICZNYCH.

ON00 Wykład pozainstytutowy z ontologii

Prerekwizyty: ON01p lub ON02p Semestr: _

Tematyka wg merytorycznie umotywowanego zgłoszenia studenta. Podjęcie takiego kursu wymaga akceptacji dyrektora ds. dydaktycznych IF. Kurs może być wysłuchany na innym kierunku Wydziału Filozoficznego, dowolnym innym wydziale UJ, a nawet na innej uczelni.

EPISTEMOLOGIA

W ciągu studiów magisterskich pięcioletnich i czteroletnich należy uzyskać co najmniej 12 punktów ECTS za kurs podstawowy (należący do kanonu) oraz co najmniej 4 punkty za kurs spoza kanonu. Liczba punktów za kursy na studiach stacjonarnych I i II stopnia podana jest w tabelach.

Prof. dr hab. Tomasz Placek

EP01.1pa Epistemologia I (dla studentów trzyletnich studiów licencjackich) Prerekwizyty: HF01,

Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: zaliczenie z ćwiczeń i egzamin 6 punktów ECTS

Zajęcia te poświęcone są następującym zagadnieniom: (1) koncepcje wiedzy, (2) teorie prawdy, (3) problem sceptyczny, (4) kwestie znaczenia językowego i (5) problematyka denotacji – od Milla do Russella.

Literatura: J. Woleński, Epistemologia (Pozostałe pozycje zostaną podane w trakcie zajęć)

Dr hab. Tadeusz Czarnecki EP01.2pa Epistemologia II

(dla studentów dwuletnich studiów magisterskich) Prerekwizyty: EP01.pa, bierna znajomość j. angielskiego

Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: testy sprawdzające na ćwiczeniach i egzamin pisemny 6 punktów ECTS

Celem kursu jest włączenie studenta (studiów magisterskich) w obieg współczesnej debaty dotyczącej wyjaśnienia Wiedzy Praktycznej. Wykład prezentuje panoramę stanowisk klasycznych i ich przekształceń (z okresu ostatniego dziesięciolecia) odnośnie różnic między: (1) poznaniem teoretycznym i instrumentalnym, (2) wiedzą intelektualną i inteligentną umiejętnością, (3) sukcesem/fiaskiem teoretycznym i praktycznym, (4) wiedzą i mądrością.

Wiele odpowiedzi na pytanie: Na czym polega autonomia człowieka? wskazuje działanie (action) jako podstawową dziedzinę autonomii. Moja autonomia ma polegać na tym, że ruch mojego ciała ma charakter sprawczy, tzn. jest opanowany i celowy. To wyjaśnienie jest zwodniczo proste. Nie jest bowiem jasne jakie warunki muszą być spełnione, aby ruch ciała stał się celową czynnością, a wykonawca – sprawcą działania (agent). Teorie sprawczości są mocno powiązane z teoriami wiedzy i oscylują między

różnymi wariantami intelektualizmu i anty-intelektualizmu. Spory toczą się wokół następujących pytań: (1) Czy myślenie kieruje działaniem, czy też zaledwie koryguje działanie? (2) Czy sprzężona z działaniem percepcja instrumentalna jest (nie jest) zależna od percepcji ontologicznej? (3) Czy działanie podlega wyłącznie wartościowaniu instrumentalnemu (skuteczne/nie-skuteczne), czy też także nie-instrumentalnemu (dobre/złe)? (4) Czy ukierunkowanie działania jest skutkiem rozumowania instrumentalnego, teoretycznego, czy tylko umiejętności? (5) Jaki rodzaj wiedzy jest niezbędny, aby skutecznie działać: propozycjonalna wiedza-że, czy też nie-propozycjonalna wiedza-jak? (6) Czy cnota poznawcza jest (nie jest) warunkiem koniecznym osiągnięcia sukcesu praktycznego? Wykład obejmuje cztery bloki tematyczne: sprawczość, percepcja instrumentalna, wiedza-jak i cnota poznawcza. Główna teza brzmi, że intelektualistyczne wyjaśnienie sprawczości jest niewystarczające.

Tematy wykładu: 1. Sprawczość: normatywizm vs. naturalizm 2. Kierowanie działaniem: rozumowanie instrumentalne vs. teoretyczne 3. Impuls działania: pragnienie vs. zobowiązanie 4. Instrumentalna intencjonalność percepcji 5. Poznawcza transparentność percepcji 6. Widzenie aspektu i przeskok poznawczy 7. Intelekt vs. inteligencja 8. Inteligentna dyspozycja 9. Struktura „wiedzy-jak…” 10. Odrębność „wiedzy-jak…” 11. Intelektualizacja „wiedzy-jak…” 12. De-ontyczne wyjaśnienie uzasadnienia przekonań 13. Odpowiedzialność poznawcza 14. Struktura cnoty intelektualnej 15. Spór o cel poznania

Dr hab. Jerzy Gołosz EP06sk Filozofia nauki

Prerekwizyty: RO01p lub zgoda prowadzącego Semestr: zimowy i letni (60 godz. seminarium)

Warunki zaliczenia: aktywny udział w zajęciach, referat i praca pisemna 6 punktów ECTS

Semestr zimowy poświęcony będzie analizie filozofii fizyki Einsteina oraz Lawrence’a Sklara (kontynuacja) - problem relacji pomiędzy filozofią i fizyką, filozoficzne zagadnienia teorii względności, fizyki statystycznej i mechaniki kwantowej oraz wybrane zagadnienia filozofii czasu i przestrzeni.

W semestrze letnim na podstawie tekstów Wignera, Poppera, Kuhna, Lakatosa, Ladymana i Chalmersa omawiane będą z kolei podstawowe problemy filozofii nauki:

1. Zagadnienie matematyczności przyrody (skuteczności

matematyki w naukach przyrodniczych).

2. Status poznawczy teorii naukowych. 3. Problem metody naukowej: indukcjonizm. falsyfikacjonizm,

metodologia naukowych programów badawczych.

4. Wyjaśnianie w nauce.

Dr Marek Suwara EP07s Filozofia informacji

Prerekwizyty: EP01pa Semestr: zimowy i letni, (60 godz.) Warunki zaliczenia: praca pisemna i egz. ustny 6 punktów ECTS

Celem kursu jest zapoznanie studentów problematyką informacji zarówno od strony pojęciowej jak też z podstawowymi problemami filozoficznymi, jakie legły u podstaw współczesnych kognitywistycznych badań nad informacją. Tematyka kursu obejmie zagadnienia: różnych sposobów rozumienia informacji (inżynierskie, potoczne, filozoficzne), Shannonowska teoria informacji jako miary transferu danych i jej zastosowanie w filozoficznym problemie wiedzy, elementy sztucznej inteligencji, elementy filozofii lingwistycznej ze szczególnym uwzględnieniem konsekwencji roli języka jako narzędzia komunikacji, informatyczne podejście do zagadnień filozoficznych (symulacje jako narzędzie poznania), logicystyczne podejście do języka i jego odbicie w językach programowania.

Wśród zalecanej literatury znajdą się: Penrose „Nowy umysł cesarza”, Floridi „Introduction to Philosophy of Information”, Searle „Język, umysł, społeczeństwo”, Mitterer, Grice, Davidson, Principia Cybernetica Web.

Prof. dr hab. Tomasz Placek EP17 Elementy filozofii fizyki: od Newtona do Einsteina

Prerekwizyty: wymagana jest bierna znajomość j. angielskiego

Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: konspekty, praca pisemna i egzamin ustny 6 punktów ECTS

Kurs zmierza do omówienia zagadnień filozoficznych występujących w teoriach klasycznej fizyki: od mechaniki i teorii grawitacji I. Newtona do klasycznej ogólnej teorii względności i standardowej mechaniki kwantowej. Zostaną w szczególności omówione następujące zagadnienia:

- kwestia determinizmu fizyki Newtonowskiej; - spór o status czasu i przestrzeni: Newton, Leibniz i Kant;

- fizyka statystyczna - problem redukcji stanów makro do stanów mikro;

- problem własności w mechanice kwantowej; - problem pomiaru w mechanice kwantowej: determinizm czy indeterminizm?

- korelacje EPR i twierdzenia Bella: nielokalność czy kosmiczny spisek?

- szczególna teoria względności: rewizji pojęcia przyczynowości i erozja pojęcia teraźniejszości;

- ogólna teoria względności: związek miedzy czasoprzestrzenią a materia; - ogólna teoria względności: argument dziury.


Dr hab. Katarzyna Kijania-Placek

EP50s Filozofia języka I Prerekwizyty: EP01.1pa., RO01pb, wymagana znajomość języka angielskiego.

Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium) Warunki zaliczenia: aktywny udział w dyskusji, przygotowanie co najmniej dwóch referatów (lub referatu i pracy pisemnej) oraz konspektów z czytanych tekstów. 6 punktów ECTS

Język naturalny jest podstawowym narzędziem poznawczym człowieka i dlatego wyjaśnienie, w jaki sposób za pomocą języka odnosimy się do świata oraz ten świat zmieniamy jest kluczowe w procesie poznania zarówno otaczającej nas rzeczywistości, jak i naszego życia wewnętrznego.

Seminarium to ma charakter wstępny i obejmuje lekturę podstawowych pozycji z dziedziny filozofii języka, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień związanych ze znaczeniem i odniesieniem wyrażeń jednostkowych, takich jak nazwy własne, deskrypcje określone i wyrażenia okazjonalne.

Wstępna lista lektur:

Mill, J.S. (1843) A System of Logic, London: Parker; $ 5; w polskim wydaniu, 49-63. Frege, G. (1892a): Sens i znaczenie, w Pisma semantyczne, PWN Warszawa, 1977, 60-88. Frege, G. (1918a): Myśl, w Pisma semantyczne, PWN Warszawa, 1977, 101-129.

Russell, B.A.W. (1905) ‘On Denoting’, Mind 14: 479-93; w Pelc: Logika i język, 253-275.

Russell, B.A.W. (1911) ‘Knowledge by Acquaintance and Knowledge by Description’, w Mysticism and Logic, London: Routledge, 1986.

Strawson, P.F. (1950) ‘On Referring’, Mind 59: 320-44; w Pelc: Logika i język, 377-413.

Searle, J. (1958) ‘Proper Names’, Mind 67: 166-73; w Pelc: Logika i język, 523-535.

Donnellan, K. (1966) ‘Reference and Definite Descriptions’, Philosophical Review 77: 281-304.

Kripke, S.A. (1979) ‘Speaker Reference and Semantic Reference’, w: P.A. French, T.E. Uehling and H.K. Wettstein (red.) Contemporary Perspectives in the Philosophy of Language, Minneapolis, MN: University of Minnesota Press, 6-27. Kripke, S.A. (1972) ‘Naming and Necessity’, in D. Davidson and G. Harman (red.) Semantics of Natural Language, Dordrecht: Reidel, 252-355. Donnellan, K.S. (1972) ‘Proper Names and Identifying Descriptions’, w D. Davidson and G. Harman (red.) The Semantics of Natural Language, Dordrecht: Reidel; w Filozofia języka 203-225. Evans, G. (1973) ‘The Causal Theory of Names’, Proceedings of the Aristotelian Society, supplementary vol. 47: 187-208; w Filozofia języka 226-245. Grice, P. (1975) Logic and conversation; w P. Cole, J. Morgan (red.): Syntax and Semantics, tom 3., Academic Press, Nowy Jork, 41- 58. Neale, S. (1990) Context and communication, rozdział III z Descriptions, Cambridge, MA: MIT Press. Kaplan, D. (1989) Demonstratives; w Themes from Kaplan, Oxford University Press (fragmenty).

Recanati, F. (1993) Direct Reference, Blackwell. (fragmenty)

Dr hab. Katarzyna Kijania-Placek

EP60sk Filozofia języka II Prerekwizyty: EP01.1pa., RO01pb, wymagana znajomość

języka angielskiego. Pierwszeństwo w przyjęciu na seminarium mają osoby, które zaliczyły już seminarium lub wykład z filozofii języka. Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium) Warunki zaliczenia: aktywny udział w dyskusji, przygotowanie co najmniej dwóch referatów (lub referatu i pracy pisemnej) oraz protokołu z seminarium. 6 punktów ECTS

Problematyka tegorocznego kursu obejmie zagadnienia semantyki wyrażeń okazjonalnych, czyli wyrażeń takich jak jak „ja”, „on” czy „teraz”. Analizować będziemy przede wszystkim argumenty za i przeciw redukowalności wyrażeń okazjonalnych, a więc tezy, że każde zdanie języka naturalnego da się zastąpić bez zmiany znaczenia zdaniem niezawierającym wyrażeń okazjonalnych. Przedmiotem analizy będą także współczesne teorie semantyczne dotyczące wyrażeń okazjonalnych i ich logika zaproponowana przez D. Kaplana. Zainteresowanie filozofów wyrażeniami okazjonalnymi wiążę się, po pierwsze, z wszechobecnością tych wyrażeń w języku naturalnym. Poznanie podstawowego narzędzia poznawczego, jakim jest język naturalny, wymaga wobec tego zrozumienia funkcjonowania wyrażeń okazjonalnych. Dodatkowo, odgrywają one rolę w istotnych argumentach filozoficznych, takich jak Cogito Kartezjusza, na ich

analizie opierać się wobec tego musi zrozumienie logiki tych argumentów. Wreszcie wyrażenia te odgrywają rolę w refleksji nad zagadnieniami dotyczącymi świadomości, przekonań, percepcji czy natury czasu.

Wstępna lista lektur: Frege, G. (1891): Funkcja i pojęcie; w Pisma semantyczne, PWN Warszawa, 1977, 18-44. Frege, G. (1892a): Pojęcie i przedmiot; w Pisma semantyczne, PWN Warszawa, 1977, 45-60. Frege, G. (1892a): Sens i znaczenie, w Pisma semantyczne, PWN Warszawa, 1977, 60-88. Frege, G. (1918a): Myśl, w Pisma semantyczne, PWN Warszawa, 1977, 101-129. Twardowski K. (1900), O tak zwanych prawdach względnych, w: Księga Pamiątkowa Uniwersytetu lwowskiego..., Lwów, s. 3–25.

Husserl, E. (1900-1) Logical Investigations, London: Routledge & Kegan Paul, 1970, część 1, §26; część 6, §§1-5.

Russell B. (1940a), Egocentric particulars, w An Inquiry into Meaning and Truth, George Allen and Unwin, London, s. 108–115. Reichenbach H. (1947), Elements of Symbolic Logic , MacMillan, New York, w J. Pelc (red.), Logika i język, PWN,Warszawa, 1967, s. 1–222, fragmenty.

Peirce Charles S. (1997), Wybór pism semiotycznych , Biblioteka Myśli Semiotycznej, Polskie Towarzystwo Semiotyczne, Warszawa, fragmenty.

Burks A. W. (1949), Icon, index, and symbol, Philosophy and Phenomenological Research 9 , 673–689. Bar-Hillel, Y. (1954): Indexical Expressions; Mind 63, 359-379. Castaneda, Hector-Neri (1968): On the Logic of Attributions of Selfknowledge to Others; The Journal of Philosophy 65, 439-456. Kaplan, D. (1989): ‘Demonstratives, w J. Almog, J. Perry i H. Wettstein (red.) Themes from Kaplan, Oxford University Press. Kaplan, D. (1989): ‘Afterthoughts’, w J. Almog, J. Perry i H. Wettstein (red.) Themes from Kaplan, Oxford University Press. Evans, G. (1981): Understanding Demonstratives; w Parrett, H. i Bouveresse, J. (red.), Meaning and Understanding; de Gruyter, Berlin, 1981, 280-303. Perry, J. (1977): Frege on Demonstratives; The Philosohical Review 86, 474-497. Perry, J. (1979): The Problem of the Essential Indexical; Nous 13, 1979, 3-21. Recanati F. (1993), Direct Reference: From Language to Thought, Blackwell, Oxford. Nunberg G. (1993), Indexicality and deixis, Linguistics and Philosophy 16 , 1–43.

Kijania-Placek, K. (2012), Pochwałokazjonalnoś, Semper, Warszawa, rozdz. 4.

Dr hab. Tadeusz Czarnecki EP33sk Wiedza i jej granice

Prerekwizyty: EP01pa, bierna znajomość j. angielskiego

Semestr: zimowy i letni (seminarium 60 godz.) Warunki zaliczenia: praca zaliczeniowa (2200-2500 słów) lub abstrakt konferencyjny (1500 słów) lub prezentacja konferencyjna (15 slajdów) w języku polskim/angielskim 6 punktów ECTS

Pragmatyczne naruszenie wiedzy (Pragmatic encroachment on knowledge)

Celem kursu w roku akademickim 2014/15 jest badanie relacji między wiedzą propozycjonalną i działaniem. Przedmiotem dyskusji są różnice między intelektualistycznym i pragmatycznym wyjaśnianiem „wiedzy-że”. Pogląd ortodoksyjny w kwestii „S wie, że p” (nazywany intelektualizmem) głosi, że warunek uzasadnienia, bez względu na formę, jest czysto intelektualistyczny, czyli jego spełnienie zbliża do prawdy: celem procedur uzasadniających jest wprowadzanie S-a w strefę nieprzypadkowo prawdziwych przekonań. Standardowo, kiedy S twierdzi, że wie, że p i podaje dowód D, to odmawiam przypisania S-owi wiedzy wtedy, gdy udaje mi się podważyć dowód D. Zwolennicy projektu Pragmatic Encroachment (PE) proponują istotną zmianę strategii definiowania „S wie, że p” sugerując, że należy wprowadzić do definicji także warunek pragmatyczny.

Fantl & McGrath formułują taki oto warunek (KA):

(KA) S wie, że p tylko wtedy, gdy S jest racjonalny, kiedy działa tak, jak gdyby p

Konsekwencje warunku (KA) stają się wyjątkowo interesujące po wprowadzaniu czynnika „stawki” (stake), czyli prognozowanej straty lub zysku w rezultacie podjęcia działania. Na przykład, kiedy S twierdzi, że wie, że p, i podaje dowód D, który akceptuję, to mogę nadal testować S-a pytając go, czy gotowy jest wykonać takie działanie A, dla którego zdanie p jest zapisem warunku racjonalności. Jeżeli S powstrzymuje się od wykonania A, mogę sądzić, że S uznaje działanie A za nieracjonalne ze względu na p, i , chociaż akceptację dowód D, odmówić przypisania S-owi wiedzy, że p. Kiedy stawka działania drastycznie rośnie, taki test praktyczny wiedzy-że staje się coraz bardziej spektakularny.

Zwolennik PE ma nadzieję, że jeżeli uda mu się obronić warunek KA, to przy rozsądnym założeniu, że wiedza-że jest fallibilna (przekroczenie progu wiedzy nie wymaga maksymalnego stopnia uzasadnienia), stanowisko intelektualizmu przestanie być zobowiązujące. Project PE okazał się inspirujący i sprowokował wiele ważnych komentarzy. Celem seminarium jest porównanie dwóch dojrzałych wersji projektu PE: Fantl & McGrath (2009) i Stanley (2005) oraz przedyskutowanie kilku najnowszych reakcji aprobujących i krytycznych, szczególnie tych płynących ze strony zwolenników kontekstualizmu, dla których powiązanie między wiedzą-że i „stawką” jest nierozerwalne.

Dr Jan Kajetan Młynarski

EP35 Teoria ewolucji. Zagadnienia metodologiczne Prerekwizyty: EP01p

Semestr: zimowy i letni (60 godz.) Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny 6 punktów ECTS

Celem kursu jest zapoznanie uczestników z: 1) Współczesnymi ujęciami (sformułowaniami) teorii ewolucji. 2) Metodologią stosowaną w naukach przyrodniczych ze szczególnym uwzględnieniem metodologicznych podstaw badań ewolucjonistycznych. 3) Elementami epistemologii ewolucyjnej.

Dr hab. Tadeusz Czarnecki EP36 Teorie uzasadnienia

Prerekwizyty: EP01pa Semestr: zimowy (30 godz., wykład) Warunki zaliczenia: egzamin pisemny 3 punkty ECTS

Pytanie Platona: Dlaczego wiedza jest bardziej wartościowa niż przekonanie prawdziwe? i słynna odpowiedź, że wiedza jest stabilna, a przekonanie nie jest, nadal inspirują do wyjaśniania warunków odporności wiedzy na atak i jej mocy przenikania do ludzi. Nieodmiennie okazuje się jednak, że wiedza manifestuje swoją wartość dopiero wtedy, gdy krąży wśród ludzi racjonalnych, czyli takich, którzy respektują procedury uzasadniania przekonań. Wiedza jest więc przyczyną, a dostrzeżenie jej wartości dopiero skutkiem, integralności intelektualnej jednostki lub społeczności. Przesłanie Platona brzmi, że jeżeli jakaś jednostka/społeczność wyżej ceni i bardziej ulega przekonaniom niż wiedzy, to jest to symptom jej braku integralności intelektualnej. Epistemologowie często lekceważą przesłanie Platona i oprócz strategii: (1) metoda formowania przekonania powinna zawierać metodę jego obrony, proponują strategie uproszczone: (2) liczy się wyłącznie metoda obrony przekonania lub (3) liczy się wyłącznie metoda formowania przekonania.

Wykład jest próbą oceny współczesnych teorii uzasadnienia w kontekście pytania o wartość wiedzy. Opiera się na analizie porównawczej wpływowych teorii uzasadnienia w kontekście trzech pytań: (1) Jakie czynniki wnoszą uzasadnienie, (2) Jaka jest struktura uzasadnienia? i (3) Jakie są kryteria mocy uzasadnienia? Wykład obejmuje: (1) porównanie deontologicznej i nie-deontologicznej koncepcji uzasadnienia, (2) argumenty za i przeciwko ewidencjalizmowi (dowód wnosi uzasadnienie) i reliabilizmowi (wiarygodność procesu formowania wnosi uzasadnienie), (3) zarys debaty internalizmu (stan mentalny uzasadnia) z eksternalizmem (fakt zewnętrzny uzasadnia) odnośnie dostępu podmiotu do czynnika uzasadniającego, (4) klasyczny spór wokół struktury uzasadnienia między fundamentyzmem (uzasadnienie jest linearne), i koherentyzmem (uzasadnienie jest systemowe) i (5) omówienie zagadnienia kontekstualności uzasadnienia (relacji między stawką przekonania i wymaganą mocą uzasadnienia) oraz zalet intelektualnych (relacji między zaletami poznawczymi i wrażliwością poznawczą).

Tematy wykładu: (1) Czym jest uzasadnienie przekonania? (2) Narzędzie. Zasada domknięcia (3) Zasięg. Zasada iteracji (4) Dowód jako uzasadnienie (5) Wiarygodność jako uzasadnienie (6) Bezpieczeństwo vs. wrażliwość przekonania (7) Fundamentyzm (8) Koherentyzm (9) Internalizm (10) Eksternalizm (11) Kontekstualność uzasadnienia (12) Uzasadnienie i zalety poznawcze (13) Uzasadnienie przekonania percepcyjnego (14) Uzasadnienie przekonania ze świadectwa (15) Granice uzasadnienia


Dr Przemysław Spryszak

EP41sk Natura doświadczenia Prerekwizyty: HF04p

Semestr zimowy i letni (60 godz.) Warunki zaliczenia: aktywny udział w zajęciach, sporządzanie wprowadzeń i protokołów. 6 punktów ECTS

Przedmiotem zajęć będzie lektura i krytyczna analiza następujących prac:

Sellars W.: “Empiricism and the Philosophy of Mind” [w:] Sellars W.: Science, Perception and Reality, Ridgeview Publishing Company, Atascadero 1991, §§ 1-31.

Sellars W.: “Empiricism and the Philosophy of Mind”, §§32-62. Grice H. P.: “Some Remarks about the Senses” [w:] ButlerR. J. (ed.):

Analytical Philosophy, First Series, Basil Blackwell, Oxford 1962, s. 133-153, Anscombe G. E. M.: “The Intentionality of Sensation: A Grammatical Feature” [w:] Anscombe G. E. M.: The Collected Philosophical Papers, Basil Blackwell, Oxford 1981, t. II, s. 3-20.

Evans G.: The Varieties of Reference, Oxford University Press, Oxford 1982, rozdz. 4 i 5 (“Russell’s Principle”, “Information, Belief, and Thought”). Evans G.: The Varieties…, rozdz. 6 (“Demonstrative Identification”),“Molyneux’s Question” [w:] Evans G.: Collected Papers, Clarendon Press, Oxford 1985, s. 364-399. McDowell J.: Mind and the World, Harvard University Press, London 1994, rozdz. I i II (“Concepts and Intuitions”, “The Unboundedness of the Conceptual”).

McDowell J.: Mind and the World, rozdz. III (“Non conceptual Content”), “Experiencing the World” [w:] McDowell J.: The Engagedm Intellect, Harvard University Press, Cambridge 2009, s. 243-256.

Dretske F.: “Simple Seeing” [w:]: Dretske F.: Perception, Knowledge

and Belief. Selected Essays, Cambridge University Press, Cambridge 2000, s. 110-125, “Conscious Experience”, "Mind", vol. 102, 1993, s. 263-283, “What We See. The Texture of Conscious Experience” [w:] Nanay B. (ed.): Perceiving the World, Oxford University Press, Oxford 2010, s. 54-64.

Dretske F.: “Phenomenal Externalism or If Meanings Ain’tin the Head, Where Are Qualia?”, “Philosophical Issues”, 7, Perception, 1995, s. 143-158, Robinson W.: “Experience and Representation” [w:] Wright E. (ed.): The Case for Qualia, A Bradford Book, The MIT Press, London 2008, s. 73-87.

Tye M.: “Visual Qualia and Visual Content” [w:] Crane T. (ed.): The contents of experience. Essays on perception, Cambridge University Press, Cambridge 1992, s. 157-176, “A Representational Theory of Pains and Their Phenomenal Character” [w:] Gunther Y. H. (ed.): Essays on Nonconceptual Content, A Bradford Book, The MIT Press, London, 2003, s. 263-277.

Graham G., Horgan T.: “Qualia Realism: Its Phenomenal Contents and Discontents” [w:] Wright E. (ed.): The Case

for Qualia, s. 89-107, Howell R.: “Subjective Physicalism” [w:] Wright E. (ed.):The Case for Qualia, s. 125-139.

Peacocke Ch.: Sense and Content, Oxford, OxfordUniversity Press, rozdz. I (“Sensation and the Content of Experience: A distinction”), Scenarios, Concepts and Perception” [w:] Gunther Y. H. (ed.): Essays on Nonconceptual Content, s. 107-132.

Bermúdez J. L: “Nonconceptual Content: From PerceptualExperience to Subpersonal Computational States” [w:] Gunther Y. H. (ed.): Essays on Nonconceptual Content, s. 183-216. Robinson H.: “The Irrelevance of Intentionality toPerception”, “The Philosophical Quarterly”, 1974, vol. 24, no. 97, s. 300-315,

Searle J. R.: Intentionality: An Essay in the Philosophy of Mind, Cambridge University Press, Cambridge 1983, rozdz. II (“The Intentionality of perception”).

Lewis D.: “Veridical Hallucination and Prosthetic Vision” [w:] Noë A., Thompson E. (eds.): Vision and Mind. Selected Readings in the Philosophy of Perception, A Bradford Book, The MIT Press, Cambridge, London 2003, s. 135-150,Noë A.: “Causation and Perception: The puzzle unraveled”, “Analysis”, vol. 63, 2, 2003, s. 93-100.


Dr hab. Andrzej J. Nowak EP44s Kontrowersje wokół fallibilizmu

Prerekwizyty: _ Semestr: letni (60 godz., seminarium) Warunki zaliczenia: aktywność podczas zajęć, praca pisemna i egzamin 6 punktów ECTS

Nazwy „fallibilizm” użył jako pierwszy Charles Sanders Peirce dla oznaczenia własnego stanowiska teoriopoznawczego, głoszącego zawodność wszelkiego poznania. Było to zarazem stanowisko pomyślane jako rozstrzygające uderzenie w sceptycyzm zarówno dogmatyczny jak i metodyczny. W filozofii XX wieku pojawiły się inne koncepcje, które także kwalifikuje się dzisiaj jako fallibilistyczne. Niektóre z nich jawnie reprezentują radykalne skrzydło sceptycyzmu. Pierwszym celem seminarium jest uporządkowanie tego obszaru i oddzielenie od siebie według jasnych kryteriów tych fallibilizmów, które zwalczają sceptycyzm od tych, które go wzmacniają. Cel drugi to analiza i aplikacja fallibilistycznych argumentów przeciwko sceptycyzmowi metodologicznemu oraz tak zwanemu sceptycyzmowi semantycznemu. W tym ostatnim przypadku będzie się uzasadniać pogląd, że «aporia Kripkensteina» nie posiada sensownej ekspresji na gruncie pragmatycystycznej teorii znaczenia, uprzednio wykazawszy jej stosowalność do stanowiska Kripkego.

Bliższa charakterystyka projektu znajduje się na stronie prowadzącego_seminarium: http://apertum.110mb.com/fallibilizm.php


Dr Przemysław Spryszak EP45s Argumentacja transcendentalna

Prerekwizyty: Zaliczony kurs z historii filozofii XVIII wieku. Wymagana bierna znajomość języka angielskiego, wskazana bierna znajomość języka niemieckiego.

Semestr: letni (60 godzin, semestr zimowy) Warunki zaliczenia: Ocena końcowa będzie średnią arytmetyczną oceny z aktywności oraz oceny z pracy zaliczeniowej (pozytywna ocena końcowa wymaga pozytywnych ocen szczegółowych). 6 punkty ECTS

Przedmiotem zajęć będzie krytyczna analiza różnych postaci argumentacji transcendentalnych w epistemologii i filozofii umysłu, oraz rozważenie krytyki tego rodzaju argumentów. Lista lektur – poniżej.

1. I. Kant: Krytyka czystego rozumu, t. I-II, PWN, Warszawa 1956. 2. P. F. Strawson: Individuals: An essay in descriptive metaphysics, Methuen, London 1959.

3. P. F. Strawson: The bounds of sense: An essay on Kant's ‘Critique of pure reason’, Methuen, London 1966.

4. J. Hintikka: Transcendental arguments: genuine and spurious“,“Noûs”, vol. 6, 1972, s. 274-281. 5. B. Stroud: “Transcendental arguments”. “The of Philosophy”. vol. 65, 1968, s. 241–256.

6. B. Stroud: “Kantian arguments, conceptual capacities, and invulnerability” [w:] P. Parrini (ed.): Kant and contemporary epistemology, Kluwer, Dordrecht 1994. 7. H. Putnam: Reason, truth and history, University Press, Cambridge 1981.

8. A. Brueckner: “Brains in a vat”, “The of Philosophy”, vol. 83,

http://apertum.110mb.com/fallibilizm.php

1986, s. 148–167. 9. A. Brueckner: “Modest transcendental arguments. “Philosophical Perspectives”, vol. 10, 1996, s. 265–280. 10. Q. Cassam: “Transcendental arguments, transcendental synthesis and transcendental idealism”, “The Philosophical Quarterly”, vol. 37, 1987, s. 355-378. 11. Ch. Peacocke: Transcendental arguments in the theory of content, Oxford University Press, Oxford 1989. 12. R. Stern (ed.): Transcendental arguments: Problems and prospects, Oxford University Press, Oxford 1999. 13. R. Stern: Transcendental arguments: Answering the question of justification, Oxford University Press, Oxford 2000.

14. A. Bardon: “Performative transcendental arguments”, “”, vol. 33, 2005, s. 69–95. Lista lektur może ulec rozszerzeniu na życzenie uczestników.

Prof. dr hab. Tomasz Placek EP46s Prawa przyrody

Prerekwizyty: Znajomość języka angielskiego (bierna), umiejętność logicznego myślenia

Semestr: letni i zimowy (60 godzin, seminarium) Warunki zaliczenia: Warunkiem zaliczenia jest pozytywna ocenia prezentowanych referatów, pozytywna ocena protokołów oraz obecność na zajęciach. 6 punkty ECTS

Pytanie „czym są prawa przyrody” odnosi się do współczesnej wersji sporu o platonizm. Czy prawa przyrody są niezależne od czasoprzestrzennych zjawisk, którymi to zjawiskami rządzą? Jeśli tak, to w jakim stopniu są niezależne? A może (przeciwnie) prawa przyrody pełni się redukują do regularności występujących w czasoprzestrzennym świecie, regularności, które prawa jedynie opisują? Celem seminarium jest dokonanie przeglądu stanowisk w sprawie praw przyrody i zapoznanie się ze współczesną literaturą na ten temat. W szczególności będziemy badać (1) nie-modalne koncepcje praw przyrody, (2) koncepcje modalne ale redukujące modalność do cech czasoprzestrzennego świata lub cech jego opisu, (3) koncepcje modalne nieredukowalne i (4) koncepcje wyprowadzające modalny charakter praw przyrody z dyspozycyjnych cech przedmiotów.

Literatura: Armstrong, D., 1993, �”The Identification Problem and

the Inference Problem”, Philosophy and Phenomenological Research, 53: 421–422.

Bird, A., 2005, “The Dispositionalist Conception of Laws”, Foundations of Science, 10: 353–370. Carroll, S., 1994, Laws of Nature, Cambridge: Cambridge University Press.

Cartwright, N., 1980, “Do the Laws of Physics state the Facts”, Pacific Philosophical Quarterly, 61, 75–84.

Dretske, F., 1977, �”Laws of Nature”, Philosophy of Science, 44: 248–268.

Giere, R., 1999, Science Without Laws, Chicago: University of Chicago Press Lewis, D., 1983, �”New Work for a Theory of Universals”, Australasian Journal of Philosophy, 61: 343–377. Loewer, B., 1996, “Humean Supervenience”, Philosophical Topics, 24: 101–126. Mumford, S., 2004, Laws in Nature, London: Routledge. Tooley, M., 1977, “The Nature of Laws”, Canadian Journal of Philosophy, 7: 667–698. van Fraassen, B., 1987,�”Armstrong on Laws and Probabilities”, Australasian Journal of Philosophy, 65: 243–259. W zależności od rozwoju dyskusji, będziemy też dyskutowali inne teksty.

Dr Leszek Wroński EP47k Filozofia i prawdopodobieństwo – współczesne teksty

Prerekwizyty: Znajomość języka angielskiego w stopniu umożliwiającym czytanie tekstów naukowych

Semestr: zimowy (30 godz.) Warunki zaliczenia Ocena zależy od tego, jak dobrze dana osoba zreferowała tekst na zajęciach. Koniecznym warunkiem zaliczenia jest zreferowanie na zajęciach jednego tekstu. 6 punktów ECTS

Kurs pomyślany jest jako przegląd współczesnej literatury z zakresu formalnej epistemologii; ma być “kroczący”, czyli za każdym razem dotyczyć innych tekstów. W tym roku chciałbym omówić w szczególności artykuły związane z kwestią reprezentacji stanu przekonaniowego podmiotu za pomocą przestrzeni probabilistycznych; to, że stopnie przekonań racjonalnego podmiotu powinny spełniać aksjomaty klasycznego rachunku prawdopodobieństwa to teza tzw. probabilizmu. W ostatnich latach pojawiły się (za sprawą J.M. Joyce'a) czysto epistemologiczne (a nie, jak do tej pory, głównie pragmatyczne) argumenty za probabilizmem i te właśnie argumenty chciałbym przeanalizować. Szerszym kontekstem jest kwestia norm epistemicznych obowiązujących dla stanu przekonaniowego racjonalnego podmiotu.

Czytać będziemy aktualne artykuły z dziedziny filozofii prawdopodobieństwa i formalnej epistemologii. Dokładny zakres literatury będzie zależał od tego, jak będzie szło omawianie początkowych tekstów, do których należą: Pettigrew, R.P., „Epistemic Utility and Norms for Credences”, Philosophy Compass8/10 (2013): 897-908. Hájek, A. „Arguments for\or against�probabilism?”, British Journal for the Philosophy of Science 59/4 (2008): 793–819. Joyce, J.M, „Accuracy and coherence: prospects for an alethic epistemology of partial belief”, w: F. Huber C. Petri (red.), Degrees of Belief,Berlin: Springer,

2009. Pettigrew, R. „A new epistemic utility argument for the Principal Principle”, Episteme 10/1 (2013): 19–35. EP99 Wykład monograficzny z epistemologii

Prerekwizyty: EP01p Semestr: _

Wykład - efemeryda przedstawiany jednorazowo dla studentów filozofii w siedzibie Instytutu; wymaga zadeklarowania na KARCIE ZGŁOSZENIA WYKŁADÓW MONOGRAFICZNYCH

LOGIKA

W ciągu studiów magisterskich pięcioletnich i czteroletnich należy uzyskać co najmniej 12 punktów ECTS za kurs podstawowy (należący do kanonu)oraz co najmniej 4 punkty za kurs spoza kanonu. Liczba punktów za kursy na studiach stacjonarnych I i II stopnia podana jest w tabelach.

Prof. dr hab. Andrzej Wroński LO01pa Wstęp do logiki

Prerekwizyty: _ Semestr: zimowy i letni (120 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: egzamin pisemny 12 punktów ECTS

Kurs realizowany w ramach e-learningu

I. Wprowadzenie: 1) Zbiory i działania na zbiorach; 2) Relacje i funkcje, obrazy, przeciwobrazy, zawężenia; 3) Relacje równoważnościowe i relacje porządkujące; 4) Porównywanie liczności zbiorów - twierdzenie Cantora-Bernsteina i twierdzenie Cantora; 5) Zbiory a klasy właściwe - paradoksy.

II. Rachunek zdań: 1) Rozumowanie niezawodne, pojęcie tautologii i pojęcie konsekwencji, przegląd ważniejszych tautologii; 2) Formalizacja rachunku zdań, pojęcie inferencji; 3) Postacie normalne, definiowalność spójek i funkcyjna zupełność; 4) Pełność i rozstrzygalność rachunku zdań. III. Rachunek kwantyfikatorów: 1) języki elementarne, kategorie semantyczne, hierarchia rzędów; 2) Hierarchia stopni i para doksy; 3) Pojęcia spełnienia, konsekwencji oraz przegląd ważniejszych tautologii; 3) Formalizacja logiki elementarnej, pojęcie inferencji; 4) Własności logiki elementarnej: pełność, nierozstrzygalność, zwartość; porównanie z niektórymi logikami nie elementarnymi.

Literatura: [1] E. Mendelson, Introduction to Mathematical Logic, D. van Nostrand Comp. INC, Princeton 1964 (książka dostępna w przekładzie na j. rosyjski); [2] A. Grzegorczyk, Zarys logiki matematycznej, Warszawa 1969; [3] W. Marek, J. Onyszkiewicz, Elementy logiki i teorii mnogości w zadaniach, Warszawa 1972.

Prof. dr hab. Wojciech Suchoń LO01pb Wstęp do logiki: przegląd rachunków logicznych

Prerekwizyty: Semestr: zimowy i letni (120 godz., wykład i ćwiczenia) ustalone z początkiem semestru). Warunki zaliczenia: okresowe sprawdziany pisemne, egzamin pisemny 12 punktów ECTS UWAGA: zaliczenie ćwiczeń jest udzielane z oceną.

Kurs kanoniczny mający za zadanie wprowadzić słuchacza w elementarne zagadnienia współczesnej logiki formalnej, z naciskiem na związki między rachunkami logicznymi, a językiem naturalnym. Przywołanie problemów do rozwiązania których konstruowano poszczególne rachunki oraz wskazanie jednolitej strategii ich rozwiązywania (stanowiącej aktualny standard metodologiczny budowy teorii logicznych) powinno uczynić obecność logiki pośród podstawowych gałęzi filozofii rzeczą intuicyjnie oczywistą, a także przybliżyć rolę, jaką logika ma do odegrania w dalszym rozwoju innych dyscyplin filozoficznych. W toku kursu kolejno omawianych jest pięć znaczących ra-chunków logicznych: traktowanych jako ilustracja różnych sposobów rozumienia prawdy: klasyczny rachunek zdań i intuicjonistyczny rachunek zdań, potem będące wyrazem prób ow-ładnięcia intensjonalnością (na przykładzie modalności aletycznych) modalne rachunki zdań: trójwartościowy Łukasiewicza i S4 Lewisa, w końcu uwzględniający struktury wewnątrzzdaniowe klasyczny węższy rachunek predykatów. Na zakończenie omówione zostaną – jako ilustracja aplikacji KWRP, a zarazem, jako podstawowe narzędzie rozwijania zaawansowanych teorii logicznych i ontologicznych – elementy teorii mnogości Zermelo-Fraenkla.

Szczegółowy zestaw zagadnień poruszanych w kursie znaleźć można w sylabusie na stronie www Instytutu Filozofii.

Prof. dr hab. Wojciech Suchoń LO02p Wybrane problemy logiki współczesnej

Prerekwizyty: Semestr: letni (45 godz. wykładu +30 godz. ćwiczeń) Kurs przeznaczony wyłącznie dla studentów I roku studiów II stopnia Warunki zaliczenia: okresowe sprawdziany pisemne, egzamin pisemny UWAGA: zaliczenie ćwiczeń jest udzielane z oceną. 6 punktów ECTS

Wykład dla słuchaczy studiów drugiego stopnia (poli-cencjackich), którzy podejmują studia magisterskie z filozofii po ukończeniu studiów pierwszego stopnia innych niż filozofia! Kurs – będący skróconym odpowiednikiem kanonicznego kursu LO01pb – koncentruje się na podstawach współczesnej logiki formalnej. Rozpocznie go refleksja nad językiem stanowiąca wa-runek uprawiania filozofii (Organon) i nad związkiem między formą wyrażenia a jego oceną logiczną. Następnie omówione zostaną standardy budowy teorii logicznych: konstrukcja języka symboli-cznego, ujęcie semantyczne i ujęcie syntaktyczne. Jako egzemplifikacja posłużą kolejno omawiane znaczące rachunki logiczne: najpierw najprostsze rachunki zdaniowe, traktowane jako ilustracja różnych sposobów rozumienie prawdy (KRZ i INT), potem rachunki zdaniowe o rozszerzonym języku – owładnięcie intensjonalnością na przykładzie modalności aletycznych, a w końcu rachunki korzystające z analizy struktur wewnątrzzdaniowych – rachunek predykatów (KWRP) i sylogistyka Arystotelesa. Szczegółowy zestaw zagadnień poruszanych w kursie znaleźć można w syllabusie na stronie www Instytutu Filozofii.

Dr Leszek Wroński LO04 Wprowadzenie do logiki modalnej dla filozofów

Prerekwizyty: LO01pa lub LO01pb Semestr: zimowy (60 godz. , wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: egzamin pisemny, praca pisemna (na zaliczenie ćwiczeń), obecność na ćwiczeniach 6 punktów ECTS

O wielu filozoficznych problemach możemy na serio dyskutować dopiero wtedy, gdy wydobędziemy na światło dzienne przyświecające im intuicje modalne. Dzięki różnego typu logikom modalnym możemy precyzyjnie ustalić, jakie wnioski wynikają z naszych intuicji, a w szczególności, czy wynikają te, na których nam zależy. Kurs stanowi proste wprowadzenie do podstawowych typów logik modalnych. Omówimy m.in. problemy związane z zaangażowaniem ontologicznym, tzw. „sztywnymi desygnatora- mi”, tożsamością indywiduów w różnych możliwych światach, deskrypcjami określonymi oraz modalnościami de dicto i de re. Posługiwać będziemy się intuicyjną metodą tzw. dedukcji naturalnej.


Prof. dr hab. Wojciech Suchoń

LO06 Historia logiki dawniejszej (od Zenona z Elei do J.S. Milla) Prerekwizyty: LO01

Semestr: zimowy (60 godz., konwersatorium) Warunki zaliczenia: referat, egzamin pisemny Inne: Limit uczestników – 15 osób. 6 punktów ECTS

Kurs poświęcony jest ukazaniu korzeni logiki współczesnej, z której rudymentami zetknął się słuchacz na kursie kanonicznym (prerekwizyt). Ukazuje sukcesywne narastanie wątków aktualnie obecnych w logice, pozwalając zrozumieć jej współczesny kształt i jego zakotwiczenie w tradycji filozoficznej. Szczegółowy zestaw zagadnień poruszanych w kursie znaleźć można w syllabusie na stronie www Instytutu Filozofii.


Prof. dr hab. Wojciech Suchoń LO12 Sylogistyka jako rachunek zdań zakresowych

Prerekwizyty: LO01 Semestr: zimowy (30 godz., konwersatorium) Warunki zaliczenia: egzamin pisemny 4 punktów ECTS Inne: limit uczestników – 20 osób.

Wprowadzona u schyłku XIX w. semantyka zakresowa dla zdań

kategorycznych pozwala na uogólnienie pojmowania sylogistyki, umożliwiając w szczególności prześledzenie zależności pomiędzy formalnymi własnościami przesłanek a ważnością trybów i rzucając nowe światło na rolę tzw. praw sylogizmu. Rodzina sylogistyk klasycznych zostanie przedstawiona zarówno od strony rachunków standardowych (sylogistyki Arystotelesa, Kraszewskiego i Czeżowskiego), jaki i niestandar-dowych (sylogistyki Wasiljewa i różne rachunki osobliwe). Na tym tle omawiane będą sylogistyki o semantyce uwzględniającej nazwy puste i uniwersalne (Sleszyńskiego, Słupeckiego, Jaśkowskiego), a także sylogistyka modalna i sylogistyka uwzględniająca terminy jednostkowe.

Szczegółowy zestaw zagadnień poruszanych w kursie znaleźć można w sylabusie na stronie www Instytutu Filozofii.

Prof. dr hab. Wojciech Suchoń

LO14sk Logika - retoryka - błąd logiczny Prerekwizyty: LO01

Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium) Warunki zaliczenia: jeden referat w semestrze 6 punktów punktu ECTS Inne: limit uczestników – 12 osób

Program seminarium (adresowanego także do doktorantów I.F.) przewiduje rozwijanie wątków z zakresu logiki ogólnej zarówno w aspekcie historycznym jak i systematycznym.

Proponowane przez uczestników własne tematy wystąpień będą uwzględniane, przy czym referaty dotyczące kwestii związanych z analizą języka naturalnego, historią logiki, błędami logicznymi, a także związane z filozofią logiki mają priorytet. UWAGA: W roku akademickim 2014/2015 kurs zawieszony.

Prof. dr hab. Wojciech Suchoń LO16 Wybrane problemy logiki praktycznej

Prerekwizyty: LO01 Semestr: zimowy (30 godz. konwersatorium) Warunki zaliczenia: egzamin pisemny 4 punktów ECTS Inne: limit uczestników –20 osób

Kurs służy refleksji nad rolą logiki w analizie poprawności argumentacji z którą spotykamy się potocznie. Bezpośrednie zastosowanie wiadomości z logiki wynoszonych z elementarnych wykładów i podręczników okazuje się w praktyce zaskakująco trudne. Jakie są źródła trudności oraz jak je można przezwyciężać – oto podstawowe pytania, na które odpowiedzi próbuje się udzielić.

Orientację w zagadnieniach uwzględnionych w kursie daje sylabus na stronie www Instytutu Filozofii; ponieważ problematyka kursu jest przedmiotem bieżącej pracy naukowej prowadzących, należy się liczyć z pojawianiem się nowych (lub znaczącymi prze-

sunięciami akcentów w prezentacji zastanych) zagadnień względem podanych w sylabusie.

Dr Jerzy Hanusek LO17 Wstęp do algebry uniwersalnej

Prerekwizyty: LO01p Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: egzamin ustny 6 punktów ECTS

Przedmiotem wykładu są wybrane pojęcia i twierdzenia z algebry uniwersalnej, która jest ważnym narzędziem we współczesnej logice. Przedstawione zostaną informacje o grupach, kratach, algebrach Boole'a, półkratach Brouwera, algebrach Heytinga. Omówione będą najważniejsze konstrukcje i pojęcia algebraiczne: kraty podalgebr i kongruencji, algebry ilorazowe i produktowe, algebry prosto i podprosto nierozkładalne, rozmaitości, algebry wolne, własności Malcewa. Wykład obejmie dowody ważnych twierdzeń związanych z tymi pojęciami.


Dr Jerzy Hanusek LO19 Arytmetyka

Prerekwizyty: LO01p Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: egzamin ustny 6 punktów ECTS

Od dobrze znajomych liczb naturalnych do najistotniejszych twierdzeń dotyczących teorii formalnych. Omówione zostaną: standardowy i niestandardowe modele arytmetyki (konstrukcje), teoria aksjomatyczna Peano, arytmetyka Robinsona, definiowalność relacji i funkcji, funkcje rekurencyjne, reprezentowalność relacji i funkcji, arytmetyzacja składni, predykaty prawdy i dowiedlności, pojęcia rozstrzygalności, zupełności, aksjomatyzowalności, niesprzeczności. Przedstawione zostaną dowody ważnych metateoretycznych twierdzeń dotyczących arytmetyki, jej fragmentów oraz teorii bogatszych (Gödel, Church, Tarski).

Prof. dr hab. Jan Hertrich - Woleński LO25 Philosophical Logic

Prerequisites: LO01, EP01 Summer semester (30 teaching hrs.) Grading format: one term paper 6 points ECTS

The aim of the course is to review main problems in the philosophy of logic. They will be considered from two angles: philosophical and formal logical. In particular, various views

concerning the nature of logic will be analyzed. This analysis will be partly based on everal metalogical results about logical systems. The plurality of logics and the problem of which logic is “right” constitutes another topic to be discussed. The Detailed Plan of the Course

A Brief History of the Philosophy of Logic (Aristotle, Leibniz, Kant, Frege, Russell);

Logic in the Wide Sense vs. Logic in the Narrow Sense; Logic as Calculus vs. Logic as Language. The Place of (Formal) Semantics in Logic; Logic and the Main Controversies in the Foundations of Mathematics (Logicism, Intutionism, Formalism). Logic and Mathematics; A Survey of Logical Systems (Propositional Calculus, Predicate Calculus, First-Order Logic, Second-Order Logic); Axiomatic vs. Inferential Codification of Logic. The Notion of Logical Consequence; The Main Properties of Logical Systems (Consistency, Soundness, Completeness, Decidability); The First-Order Thesis and Its Formal Exposition. The Lindström Theorems; Some Special Topics: Many-Sorted Logic, Generalized Quantifiers, Monotonic Logic vs. Non-Monotonic Logic, Infinitary Logic, Fuzzy Logic; Classical Logic vs. Non-Classical Logic. Many-Valued Logic. Intuitionistic Logic. Paraconsistent Logic. Free-Logic. Relevence and Conditional Logic. Modal Logic and Its Relation to Classical and Non-Classical Logic. The Variety of Modalities; The Logical vs. the Non-Logical. The Formal vs. the Non-Formal; Logic and Reality; Logic and Knowledge; The Concept of Philosophical Logic.

Preliminaries: A Course in Logic Literature: J. Fisher, On Philosophy of Logic, Wadsworth, Belmond, CA, 2008. S. Haack, Philosophy of Logics, Cambridge University Press, Cambridge 1972; D. Jacquette (ed.), A Companion to Philosophical Logic, Blackwell, Oxford 2002. W. v. O. Quine, Philosophy of Logic, Prentice-Hall, Prentice Hall, Englewood Clifts, Nj. 1970; H. Putnam, Philosophy of Logic, Harper, New York 1971. S. Shapiro (ed.), The Oxford Handbook of Philosophy of Mathematics and Logic, Oxford University Press, Oxford 2005.

Dr Hab. Marcin Mostowski LO27s Logika i poznanie

Prerekwizyty: LO01pa, LO01pb Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium) Warunki zaliczenia: referat lub praca pisemna 6 punktów ECTS

Tematem seminarium są ograniczenia poznawcze człowieka wynikające z własności możliwych języków, których możemy

używać zarówno do zadawania pytań jak i formułowania naszej wiedzy. Najlepiej znanymi tego typu ograniczeniami są: • Ograniczenie metody dedukcyjnej polegające na tym, że nie jest

możliwe podanie systemu aksjomatycznego opisującego w sposób zupełny odpowiednio bogaty fragment rzeczywistości tak, aby pojęcie bycia "dowodem dla" było obliczalne (Pierwsze Twierdzenie Gödla),

Ograniczenia wyrażalności pojęć semantycznych wynikające z Twierdzenia Tarskiego o niedefiniowalności prawdy, Ograniczenie algorytmicznej wykonalności (Teza Churcha), Ograniczenie algorytmicznej wyuczalności (Teza o wyuczalności, prace Golda i Putnama), Ograniczenia wynikające ze złożoności obliczeniowej (Teza Edmondsa).

Uczestnicy seminarium przyjrzą się tym ograniczeniom za pomocą techniki definicji prawdy. Ideę takich zastosowań zilustrujmy przykładem pochodzącym od Tarskiego. Zauważył on, że zbiór numerów Gödla twierdzeń systemu aksjomatycznego dla teorii pierwszego rzędu liczb naturalnych musi być definiowalny za pomocą egzystencjalnej formuły pierwszego rzędu, o ile pojęcie bycia "dowodem dla" jest obliczalne. Zupełność i prawdziwość takiego systemu oznaczałaby, że formuła ta poprawnie definiowałaby pojęcie prawdy, co jest niemożliwe na mocy Twierdzenia Tarskiego o niedefiniowalności prawdy.

Rozmaite modyfikacje idei Tarskiego, w tym definicje prawdy w modelach skończonych, umożliwiają analizę pozostałych wymienionych ograniczeń poznawczych. Literatura:

A. M. Turing, On computable numbers, with an application to the enscheidungsproblem. Proceedings London Mathematical Society, 42:230–265, 1936–7;

J. Edmonds, Paths, trees, and flowers, Canad. J. Math. 17 (1965) 449–467 (fragment); E. M. Gold, Limiting recursion. The Journal of Symbolic Logic, 30:28–48, 1965; Jan Mycielski, Analysis without actual infinity. The Journal of Symbolic Logic, 46:625–633, 1981. Marcin Mostowski, On representing concepts in finite models, Mathematical Logic Quarterly 47(2001) pp. 513-523; Marcin Mostowski & Dominika Wojtyniak, Computational complexity of some natural language construction, Annals of Pure and Applied Logic, 127(2004) pp. 219-227; Marcin Mostowski, Potential infinity and the Church Thesis, Fundamenta Informaticae, vol 81, number 1-3, 2007, pp. 241-248, (prepublication, CiE 2005 abstracts (eds S. B. Cooper, B. Loewe, and L. Torenvliet ), ILLC Publications X-2005-01, pp. 158-165); Marcin Mostowski & Jakub Szymanik, Semantic bounds for everyday language, iSemiotica, Vol. 2012, Issue 188, pp. 323–332. LO99 Wykład monograficzny z logiki

Prerekwizyty: EP01p Semestr: _

Wykład - efemeryda przedstawiany jednorazowo dla studen tów filozofii w siedzibie Instytutu; wymaga zadeklarowania na KARCIE ZGŁOSZENIA WYKŁADÓW MONOGRAFICZNYCH.

ETYKA

W ciągu studiów magisterskich pięcioletnich i czteroletnich należy

uzyskać co najmniej 6 punktów ECTS za kurs podstawowy (należący do kanonu)oraz co najmniej 4 punkty za kurs spoza kanonu. Liczba punktów za kursy na studiach stacjonarnych I i II stopnia podana jest w tabelach.

Prof. dr hab. Włodzimierz Galewicz

Dr Olga Dryla ET01pb Systematyczne wprowadzenie do etyki

Prerekwizyty: RO01p Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: regularny i aktywny udział w ćwiczeniach, ustny egzamin z treści wykładów 6 punktów ECTS

W roku 2014/2015 kurs wprowadzający do etyki zostanie poprowadzony ponownie w porządku systematycznym. Będzie on dawał przegląd głównych normatywnych teorii etycznych, tj. teorii dobra i teorii powinności, ilustrowany przykładami z zakresu współczesnej etyki praktycznej.

Prof. dr hab. Marek Drwięga

Dr Radosław Strzelecki ET01pc Wprowadzenie do etyki

Prerekwizyty: RO01p lub HF01p Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny 6 punktów ECTS

Jeśli „prawdziwa etyka zaczyna się tam, gdzie milkną słowa” (A. Schweitzer) i jeśli „świat nie jest spragniony traktatów ety-cznych, a tym, czego naprawdę potrzebuje to rzetelna praktyka” (Gandhi), to czym jest etyka i jej uprawianie? Jeśli „jest jasne, że etyki nie da się wypowiedzieć” (L. Wittgenstein) i jeśli „etyka, na tyle, na ile wypływa z pragnienia, by powiedzieć coś o ostatecznym sensie życia, o absolutnym dobru, o tym co ma wartość absolutną, nie może być nauką” (tenże) - to o czym traktują uniwersyteckie wykłady z etyki? Jeśli „filozofia heideggerowska znosi nowożytne odróżnienie etyki i ontologii, które wyrządziło tak wiele zła” (J. Patočka), jeśli „etyka nie jest bynajmniej warstwą przykrywającą ontologię, ale tym, co jest w pewnym sensie bardziej ontologiczne niż ontologia” (E. Lévinas), - to jakie jest miejsce etyki w obszarze filozofii? Jeśli „istnieje - na drodze mądrości - poznanie etyczne całkowicie przewyższające samą etykę, bez którego całe bezpośrednie poznanie etyczne wartości ogólnie ważnych jest

z istoty niedoskonałe” (M. Scheler), to jak taka mądrość może stać się przedmiotem nauczania, szczególnie jeśli pamiętać, iż „nie może być w ogóle żadnego nauczyciela dla sztuki egzystowania” (S. Kierkegaard)? „Nie byłem nigdy niczyim nauczycielem” - wyznał nasz nauczyciel Sokrates. Czy jednak etyka, jak to nam ukazał, może rzeczywiście mieć charakter troski o duszę, o „własną” duszę? Czy etyką może być owa Arystotelesowska nauka o szczęściu, jeśli „człowiek n i e dąży do szczęścia, jak mniemają Anglicy” (F. Nietzsche)? A jeśli „wolność i prawo moralne odsyłają wzajemnie do siebie” (Kant), to czym jest wolność i czy w ogóle jest, szczególnie kiedy pamiętać, iż „wolność nie jest przedmiotem” i że „poszukiwanie odpowiedzi na to pytanie na drodze przedmiotowego badania prowadziłoby wprost do zanegowania wolności” (K. Jaspers)?

W jakim sensie problem etyczności człowieka wyrasta z naszej skończoności? Czy jesteśmy nieuchronnie „źli” i na czym polega „złośliwość zła” i „rozpaczliwość dobra”? Omawiany materiał historyczny rozciąga się od Sokratesa do Lévinasa.

Prof. dr hab. Włodzimierz Galewicz ET04sk Seminarium z etyki współczesnej

Prerekwizyty: ET01p Semestr: zimowy i letni (60 godz.) Warunki zaliczenia: Regularne i aktywne uczestnictwo w zajęciach, wygłoszenie (co najmniej) dwóch referatów. 6 punktów ECTS

W roku 2014/2015 seminarium będzie poświęcone współczesnym analizom sprawiedliwości, ze szczególnym uwzględnieniem sprawiedliwości w opiece zdrowotnej.

Prof. dr hab. Włodzimierz Galewicz ET13 Współczesne teorie etyczne

Prerekwizyty: ET01p Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: regularny i aktywny udział w ćwiczeniach, ustny egzamin z treści wykładów 6 punktów ECTS


Prof. dr hab. Marek Drwięga

ET17 Zło - wyzwanie dla filozofii Prerekwizyty: ET01p

Semestr: zimowy (45 godz., konwensatorium) Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny 4 punkty ECTS Inne: limit uczestników – 30 osób.

Celem kursu jest analiza wybranych tekstów autorów, którzy usiłowali rozwikłać zagadkę zła. Całość zagadnienia rozpatrywać

można w różnych płaszczyznach: ontologicznej - czym jest zło? oraz historycznej - w jaki sposób się przejawia? Dotyka ono także bezpośrednio kwestii antropologicznych, bowiem zło „urzeczywistnia się” poprzez człowieka i jest ściśle związane z wolnością. Wśród rozważanych autorów będą między innymi: tragicy greccy, św. Augustyn, Leibniz, Kant, Dostojewski, Nietzsche, Arendt, Nabert, Ricoeur, Tischner.

Prof. dr hab. Włodzimierz Galewicz

ET20k Argumenty bioetyki Prerekwizyty: ET01p

Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: regularny i aktywny udział w ćwiczeniach, ustny egzamin z treści wykładów 6 punktów ECTS

Celem kursu jest analityczny przegląd głównych sposobów argumentacji, stosowanych w dyskusjach toczących się wokół najbardziej kontrowersyjnych problemów bioetyki.

W roku 2014/2015 kurs będzie poświęcony trzem kręgom problemów związanych z przepływem informacji w opiece zdrowotnej: (1) informacjom udzielanym pacjentom na temat ich stanu zdrowia (czy i w jakiej mierze da się uzasadnić przyznawany tradycyjnie lekarzom „przywilej terapeutyczny”, czyli paternalistyczne prawo do zatajania prawdziwych, a nawet udzielania fałszywych informacji, gdy wymaga tego wzgląd na dobro pacjenta); (2) poufności informacji medycznych (czy informacje na temat kondycji zdrowotnej pacjenta, w tym także jego konstytucji genetycznej, powinny być zawsze zachowywane w tajemnicy, czy też w szczególnych sytuacjach mogą być udostępniane osobom trzecim, a jeżeli tak, to jakim i kiedy); (3) informacjom potrzebnym do „świadomej zgody” (jakich informacji należy udzielić pacjentowi – lub też uczestnikowi badań klinicznych – aby jego zgodna na interwencję medyczną lub też na udział w badaniach mogła być określana jako informed consent.

Prof. dr hab. Marek Drwięga ET23 Współczesna etyka filozoficzna

Prerekwizyty: ET01p Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny 6 punktów ECTS

Kurs obejmuje swoim zakresem wiek XX oraz pierwsze dziesięciolecie XXI. Jest próbą wyodrębnienia najciekawszych stanowisk i sporów toczonych w obrębie współczesnej etyki. Etyka ta z jednej strony stanowi twórcze podjęcie i historyczną modyfikację wcześniejszych stanowisk (np. neoarystotelizm, nowa postać kantyzmu, itd.), z drugiej strony wprowadza nowe zagadnienia (aksjologia, filozofia egzystencji, dialogicy, postmoderniści, itd.)


Dr Tomasz Żuradzki ET25 Etyka a niepewność

Prerekwizyty: ET01p, EP01.1pa, znajomość angielskiego w stopniu umożliwiającym czytanie tekstów naukowych

Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: aktywne uczestnictwo, znajomość lektur, referat, praca pisemna, egzamin 6 punktów ECTS

Kurs poświęcony będzie analizie następującego problemu: w jaki sposób teorie metaetyczne lub normatywne radzą sobie z niepewnością. Niepewność będzie analizowana na kilku poziomach: niepewne są nie tylko konsekwencje naszych działań, ale także to, która z doktryn moralnych lub skal wartości jest właściwa; a wreszcie to, jakie preferencje będziemy mieć w przyszłości.

Pierwsza część kursu poświęcona zostanie umiejscowieniu omawianych problemów w historii filozofii, w szczególności omówione zostaną dwa problemy: 1) zakład Pascala, jego współczesne interpretacje oraz inne typy tzw. argumentów pragmatycznych; 2) kryteria podejmowania decyzji w sytuacji niepewności na temat treści norm moralnych, wypracowane w siedemnasto- i osiemnastowiecznej teologii moralnej (probabilizm, probabilioryzm, tutioryzm) oraz możliwe implikacje tych kwestii dla współczesnej etyki. Główna część kursu poświęcona będzie analizie współczesnych dyskusji z zakresu metaetyki i etyki normatywnej: 3) możliwości i ograniczenia zastosowania osiągnięć teorii decyzji w etyce; 4) zależność powinności moralnych danego podmiotu od stanu jego wiedzy na temat świata (obiektywizm/subiektywizm/perspektywizm) oraz właściwego rozpoznania własnych stanów mentalnych w przyszłości (aktualizm/posybilizm); 5) problem niepewności normatywnej, czyli kryteria działania w sytuacjach niepewności na temat właściwej doktryny normatywnej, skali wartości lub statusu moralnego danego rodzaju bytów; 6) teorie nonkognitywistyczne a problem niepewności osądów normatywnych; 7) teorie konsekwencjalistyczne wobec problemu niepewności dotyczącej konsekwencji działań; 8) teorie deontologiczne stosujące absolutne zakazy i nakazy a niepewność.

Ostatnia część kursu będzie dotyczyła zastosowań omawianych wcześniej typów argumentacji filozoficznej we współczesnej etyce praktycznej: 9) rola niepewności normatywnej na temat statusu embrionu ludzkiego we współczesnych argumentach bioetycznych na temat aborcji oraz badań naukowych na wczesnych embrionach; 10) rola rozróżnienia na ofiarę „zidentyfikowaną” i „statystyczną” a decyzje dotyczące dystrybucji różnego rodzaju dóbr i usług, np. świadczeń zdrowotnych; 11) dopuszczalność zabijania podczas konfliktów zbrojnych w różnego rodzaju sytuacjach niepewności; 12) zastosowanie teorii gier do rozwiązania dylematów związanych z przeciwdziałaniem zmianom klimatycznym.


Dr Tomasz Żuradzki ET24 Etyka wojny

Prerekwizyty: Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: Udział w zajęciach, aktywność, znajomość lektur, praca pisemna, konsultacje, egzamin. 6 punktów ECTS

Celem kursu będzie zarówno omówienie klasycznych zagadnień związanych z tzw. doktryną wojny sprawiedliwej, jak i analiza problemów etycznych, które są charakterystyczne dla współczesnych konfliktów zbrojnych. Poruszane będą m.in. następujące kwestie: pacyfizm, obrona własna, wojna sprawiedliwa, odstraszanie nuklearne, terroryzm, tortury, interwencja humanitarna, polityka namierzania i zabijania (ang. targeted killing), wykorzystywanie w walce urządzeń automatycznych (np. dronów), zjawisko najemników, a także zagadnienia z historii etyki wojny. Problemy będą omawiane w kontekście realnych konfliktów zbrojnych z ostatnich lat, np. w Iraku, Afganistanie, Strefie Gazy, Somalii, Kosowie, Osetii Płd. Kurs będzie prowadzony z punktu widzenia etyki i filozofii, ale przewiduje się także analizę niektórych regulacji z zakresu prawa międzynarodowego.

Literatura podstawowa: T. Żuradzki, T. Kuniński (red.), Etyka wojny. Antologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009: M. Walzer, Wojny sprawiedliwe i niesprawiedliwe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010. ET00 Wykład pozainstytutowy z etyki

Prerekwizyty: ET01p Semestr: _


ESTETYKA


Prof. dr hab. Krystyna Wilkoszewska ES01pa Estetyka kurs podstawowy

Prerekwizyty: RO01p Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny 6 punktów ECTS

Kurs o charakterze podstawowym dla studentów młodszych lat, obejmuje systematyczną prezentację problematyki estetycznej, uzupełnionej elementami historii estetyki. Pojęciem organizującym zajęcia jest pojęcie „sytuacji estetycznej” jako przedmiotu estetyki. Prześledzone zostaną zagadnienia procesu twórczego, dzieła sztuki, przeżycia estetycznego, wartości estetycznej. W prezentowaniu zagadnień dominuje opcja fenomenologiczna (R. Ingarden), niemniej uwzględnione zostaną także estetyka analityczna i estetyka hermeneutyczna. Droga rozwoju estetyki ukazana będzie poprzez przejścia: od estetyki mimetycznej do estetyki opartej o pojęcia kreacji i ekspresji, następnie do estetyki awangardowej i obecnie - do estetyki postmodernistycznej.

Prof. dr hab. Krystyna Wilkoszewska ES07sk Przemiany w sztuce i estetyce XX wieku

Prerekwizyty: ES01p Semestr: zimowy (60 godz.) Warunki zaliczenia: praca pisemna 5 punktów ECTS

Radykalne zmiany w sztuce XX wieku - odejście od kategorii takich jak mimesis, ekspresja czy piękno - analizowane są w kon-tekście przemian natury filozoficznospołecznej i estetycznej. Szczegółowej analizie poddane zostają procesy intelektualizacji i instytucjonalizacji sztuki - z jednej strony oraz estetyzacji rzeczy-wistości - z drugiej.

Filozoficzną refleksją zostają objęte także zjawiska najnowsze: sztuka postmodernistyczna, ekologiczna, multimedialna oraz estetyki innych kręgów kulturowych.

Prof. dr hab. Krystyna Wilkoszewska ES08 Postmodernizm w filozofii i estetyce

Prerekwizyty: ES01p Semestr: zimowy (60 godz. wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny 6 punktów ECTS

Przedmiotem kursu jest filozoficzny i estetyczny postmoder-nizm, którego główne tendencje prześledzone zostaną w pracach: J.F. Lyotarda, J. Derridy, J. Baudrillarda, G. Deleuze'a, F. Guat tariego, P. Virilio, G. Vattimo, R. Rorty'ego, F. Jamesona i innych. Dyskusji poddana zostanie estetyczna postmoderna w architekturze (Jencks), literaturze (Eco), muzyce i filmie.

Dr hab. Krzysztof Guczalski ES12 Filozofia muzyki

Prerekwizyty: ES01p i przynajmniej dwa z pięciu kursów historii filozofii: HF01p-HF05p

Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny 6 punktów ECTS

Celem kursu jest przegląd refleksji nad muzyką począwszy od Pitagorejczyków, Platona i Arystotelesa. Istotnym punktem tego zarysu historycznego będzie wiek XIX, w czasie którego nastąpiło wyraźne ożywienie i intensyfikacja filozoficznego nią zainteresowania. W tym właśnie okresie szereg zasadniczych problemów filozofii muzyki znalazło swe klasyczne sformułowania, najpierw w filozofii romantycznej (szczególnie w dziele Artura Schopenhauera), a potem w słynnym sporze formalisty, Eduarda Hanslicka ze zwolennikami muzyki programowej. Ten i inne spory będą ilustrowane przykładami muzycznymi, mającymi pokazać, na ile przemiany poglądów estetycznych wynikają z trendów rozwojowych w ramach samej muzyki i na ile z kolei - niejako w sprzężeniu zwrotnym - poglądy estetyczne oddziałują na jej rozwój.

W oparciu o bardziej współczesne, XX wieczne koncepcje i lekturę wybranych tekstów omawiane będą klasyczne zagadnienia filozofii muzyki, takie jak problem znaczenia w muzyce i jej językowości, symbolu w muzyce, ekspresji i emocji, treści i formy, muzyki absolutnej, ontologii dzieła muzycznego, stosunku muzyki do innych sztuk, przedstawienia w muzyce i inne.

Dr hab. Michał Ostrowicki (Sidey Myoo) ES14 Estetyka epoki elektroniki

Prerekwizyty: ES01p Semestr: zimowy i letni (30 godz. wykład+ 30 godz. ćwiczenia) Warunki zaliczenia: aktywne uczestniczenie w zajęciach i praca pisemna 6 punktów ECTS

Problematyka kursu dotyczy estetyki odnoszącej się do sztuki

elektronicznej. Sztuka ta, powiązana z przemianami w rzeczywistości wynikającymi z rozwoju technologii, do pewnego stopnia kształtuje sztukę współczesną, również włącza się w proces tworzenia kultury. Estetyka nawiązująca do sztuki elektronicznej dotyczy m. in. opisu jej właściwości, np. zjawiska interaktywności, immersji lub hipertekstualności, jak również uwzględnia kierunki jej rozwoju, np. sztukę wideo, rzeczywistości wirtualnej, monitoringu, robotyki, bioartu lub animacji komputerowej a także zjawiska immaterializacji.

Teoria sztuki elektronicznej nawiązuje także do szerszej perspektywy filozoficznej, dotyczy problematyki wynikającej z rozwoju elektroniki, np. próby odniesienia się do pojęć rzeczywistości elektronicznej, sposobu jej wartościowania lub zakresu powiązania i możliwości zaistnienia człowieka w relacji do technologii. Tematyka kursu jest wciąż poszerzana, w miarę pojawiających się nowych rodzajów dzieł sztuki i zjawisk zawiązanych z cyberkulturą.

Kurs jest skierowany do studentów studiów pierwszego i drugiego stopnia oraz dla doktorantów, jak również dla wszystkich zainteresowanych przedstawianą problematyką.

Dr hab. Michał Ostrowicki (Sidey Myoo) ES19s Teoria versus praktyka w sztuce XX wieku

Prerekwizyty: ES01p Semestr: letni (30 godz., wykład) Warunki zaliczenia: aktywne uczestniczenie w zajęciach i praca pisemna 4 punkty ECTS

Tematyka kursu związana jest z filozoficzno-estetycznymi poglądami na sztukę XX i XXI wieku z uwzględnieniem przykładów i opisu wybranych dzieł sztuki. Poruszane zagadnienia prezentowane są z perspektywy przekształcania się struktury i zmiany elementów sytuacji estetycznej oraz w nawiązaniu do takich pojęć, jak np. konceptualizm, nowość, oryginalność, pluralizm lub krytycyzm. Pod uwagę bierze się kształtowanie się sztuki na tle kolejnych nurtów artystycznych, np. futuryzmu, dadaizmu, pop-artu, minimal artu, konceptualizmu, industrializmu lub sztuki krytycznej oraz wpływu na sztukę, np. techniki, kultury masowej lub mediów. Nawiązuje się również do wartościowania i definicji dzieła sztuki, znaczenia twórcy i odbiorcy lub odnoszenia się sztuki do wybranych zjawisk pozaartystycznych.

Treść zajęć ma służyć przygotowaniu uczestników kursu do spotkania ze sztuką współczesną, jej różnorodnymi formami, w tym sensie świadomego uczestnictwa w świecie sztuki. Słuchacze są przygotowywani również do przeprowadzenia krytyki i oceny zjawisk artystycznych z wykorzystaniem pojęć i omawianych teorii. Kurs jest skierowany do studentów studiów pierwszego i drugiego stopnia oraz dla doktorantów, jak również dla wszystkich zainteresowanych przedstawianą problematyką.

Kurs wsparty jest prezentacją multimedialną, materiałami z sieci oraz wspólną dyskusją.

Dr Lilianna Bieszczad ES21 Estetyka wobec awangardy


Celem kursu jest prezentacja filozoficzno-estetycznych rozważań na temat zakresu pojęciowego sztuki „po” przełomie awangardowym. Analizowane będą: spór o estetyczną naturę sztuki, autonomizm i kontekstualizm w ujęciu sztuki, wpływ poszczególnych opcji filozoficznych na określanie sztuki, relacja pojęć: awangarda i neoawangarda, sztuka modernistyczna i postmodernistyczna, klasyczna koncepcja sztuki oraz wpływ przełomu awangardowego na definiowanie sztuki. Ponadto zaprezentowane zostaną problemy związane z ujmowaniem sztuki po dokonaniach awangardy na przykładach koncepcji formułowa-nych w różnych perspektywach badawczych (Szkoła Frankfurcka, estetyka analityczna, hermeneutyka). W tym celu przeanalizowane zostaną m. in.: teoria awangardy Th.W. Adorno, antyesencjalizm M. Weitza, pojęcie „The Artworld” w ujęciu A. C. Danto i G. Dickiego, perceptualizm estetyczny A.C. Beardsley’a, ujęcie sztuki jako gry H.G. Gadamera, relatywistyczna definicja sztuki J. Margolisa... Podczas kursu filozoficzna refleksja będzie konfrontowana z praktyką artystyczną.

Dr hab. Michał Ostrowicki (Sidey Myoo)

ES22 Art and Aesthetics in 20th and 21st century Prerekwizyty: ES01p

Semestr: letni (15 godz., wykład) Warunki zaliczenia: aktywne uczestniczenie w zajęciach i praca pisemna 6 punktów ECTS

The course focuses on the evolution and changes of art and aesthetics categories from the beginning of XX century to contemporary interactive, electronic art. The aim of the course is to describe the difference between historical and contemporary art. We will focus on the values we invest and find in works of art, the status of the object in art, art’s conceptual dimension, changes between the world of art and other human spheres, the phenomena of interactivity, and the electronic media, treated as a medium of artistic creation. The course encourages students to engage critically in the interpretation of works of art. During the course we are present works of art, which are discussed.

The theory of a contemporary art implicates a spreader philosophical perspective, i.e. problematic comes from development of aesthetics, what gives an attempt for description of notions characterized valuation of contemporary art. The subject of the course is widen with the appearance of a new kinds of work of art, and phenomena connected with cyberculture.

Dr hab. Leszek Sosnowski ES26 Filozofia piękna i sztuki: starożytność – wiek XVIII

Prerekwizyty: ES01p Semestr: zimowy i letni (120 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny 12 punktów ECTS

Wykład: stawia sobie za cel pogłębione przedstawienie zasadniczych problemów starożytnej filozofii sztuki, znajdującej istotowe ugruntowanie w ontologii i/lub epistemologii. Problemy te tworzą określone linie rozwojowe, zapoczątkowane w starożytności i z różnym natężeniem oraz w różnym charakterze trwające do współczesności. Jednak wyraźną cezurę tworzy przełom filozoficzny, wyznaczany psychologizacją zagadnień estetycznych dokonaną przez Kartezjusza. Od tego momentu, jednorodny w swym zasadniczym biegu, nurt estetyki obiektywistycznej rozpada się na dwa nurty w XVIII w.: angielski (empiryzm) oraz niemiecki (krytycyzm). Ich ogólna charakterystyka będzie okazją do wskazania pewnych dróg, którymi podąży estetyka współczesna, rozwijając właściwe dla siebie aspekty. W zasadniczych przypadkach filozofia sztuki zostaje osadzona w kontekście poglądów ogólno-filozoficznych danego myśliciela, co – w planie ogólnym – ma służyć pokazaniu wzajemnych relacji obu dziedzin, ale także – w planie szczegółowym – być ilustracją konsekwencji estetycznych przyjętych rozwiązań ontologiczno-epistemologicznych. Dlatego też, szczególna uwaga zostanie poświęcona filozofii sztuki Platona („Technç demiourgós – od metafizyki piăkna do polityki wobec piăkna”), ponadto Arystotelesa („Technç antropos – Idea autonomii sztuki”). Ponadto, gůăbszŕ niý zazwyczaj uwagă zyska, pomijany na ogóů ruch sofistyczny, co w niniejszych wykůadach jest wyrazem jego pozytywnej waloryzacji i dostrzeýenia historycznej waýnoúci („Peithóus demiourgós – ekspresja zestetyzowana”). W podobny sposób przebiegaă bădzie refleksja w kolejnych epokach. Zasadnicze ontologiczno-estetyczne problemy szczegółowe to zagadnienia: harmonii, reprezentacji, światła, oraz epistemologiczno-estetyczne kwestie artysty-filozofa, twórczości-konceptualizacji i odbioru-kontemplacji, oraz psychologiczno-estetyczne problemy ekspresji, przeżycia, „krytyki artystycznej”. Całość zostanie poprzedzona metodologicznym wprowadzeniem, którego celem będzie wstępne przybliżenie zasadniczych kategorii prowadzonego kursu.

Jakkolwiek zakres historyczny wykładu zostaje wyraźnie zakreślony niewykluczone są „wycieczki” do współczesności.

Literatura zostanie podana na zajęciach.


Dr hab. Anna Wójcik ES28 Filozofia sztuki i estetyka chińska

Prerekwizyty: ES01p Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: - zaliczenie ćwiczeń na podstawie obecności, przygotowanego referatu i aktywnego uczestnictwa w zajęciach · egzamin ustny, w terminie „0”w ostatnim tygodniu przed sesją egzaminacyjną oraz dwa ustawowe terminy w sesji egzaminacyjnej 6 punktów ECTS

Program szczegółowy:

Sześć sztuk i mistrzowie ceremonii w naukach Konfucjusza Spór pomiędzy Mozi a Xunzi i Mencjuszem o charakter muzyki

Kaligrafia: style, zasady estetyczne, techniki jej wykonywania Poezja klasyczna

Tuszowego malarstwa potrójnej kompozycji

Sztuka „krajobrazów na tacy”(penjing) i jej kontynuacja w Japonii (bonsai oraz suiseki)

Sztuka herbaty i artystycznego picia wina oraz Ruch Czystych Rozmów Buddyjska ceremonia herbaty w Japonii

Sztuka artystycznego czytania traktatów filozoficznych Malarze mglistych pejzaży

Pustka jako kategoria estetyczna

Miejskie ogrody uczonych konfucjańskich Ogrody japońskie

Literatura obowiązkowa:

Anna I. Wójcik Filozoficzne podstawy sztuki konfucjańskiej. Estetyka chińska. Antologia , red. Adina Zemanek, w serii Estetyki świata, pod red. Krystyny Wilkoszewskiej – wybrane teksty analizowane na ćwiczeniach

Estetyka japońska. Antologia , tom I i III w serii Estetyki świata, pod red. Krystyny Wilkoszewskiej; wybrane teksty analizowane na ćwiczeniach

Laozi Księga dao i de z komentarzami Wang Bi Zhuangzi Prawdziwa księga Południowego Kwiatu Okakura Kakuzō Ksiăga herbaty Soshitsu Sen XV Smak herbaty, smak zen

Literatura uzupełniająca: F. Jullien Drogą okrężna i wprost do celu – strategie sensu w Chinach i Grecji, F. Jullien Pochwała nieokreśloności. Zapiski o myśli i estetyce Chin,

Sakuteiki , Wydawnictwo UJ, Filozofia Wschodu , tom 1, red. Beata Szymańska, tom 2 red. Marta Kudelska Beata Kubiak Ho-Chi Estetyka i sztuka japońska

Dr hab. Leszek Sosnowski

ES29sk Kryzys czy przemiana? Postacie „końca sztuki” we współczesnej filozofii sztuki XX wieku.

Prerekwizyty: ES01p Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium) Warunki zaliczenia: referat i trzy (3) prace pisemne: esej, interpretacja zadanego tekstu, recenzja/sprawozdanie 6 punktów ECTS

W roku akademickim 2014/2015 przedmiotem seminarium jest w. XX.

Celem badawczym seminarium jest prześledzenie problemu, powracającego w różnych nurtach filozofii sztuki, wyrażanego zwrotem „koniec/zmierzch/śmierć sztuki”. Trudno przyjąć, że głoszenie tego hasła jest wyrazem intelektualnej mody, ale równie trudno zaakceptować pogląd, że w ostatnim czasie, a zwłaszcza w wieku XX, nastąpił stan kryzysu lub wręcz upadku różnych dziedzin współczesnej filozofii bądź sztuki. Niewykluczone, że przekonania takie wyrastają z sytuacji konfliktu tworzonego przez opozycję tradycji i nowatorstwa. Konflikt ten przybiera nierzadko dramatyczną postać, gdy nowatorstwo – traktowane jako nadrzędna wartość współczesnych działań artystycznych – wkracza w sferę etyki. Chodzi w takim razie o aktualny obecnie problem, dotyczący różnych nurtów sztuki, ale – co warto zauważyć – odnotowywany również w innych obszarach filozofii oraz innych dyscyplinach humanistycznych.

W trakcie trwania seminarium problematyka końca sztuki stanie się przedmiotem rozważań w kontekście zasadniczych nurtów filozoficznych ostatniego wieku, łączonych z takimi nazwiskami jak: Z. Freud, W. Benjamin, T.W. Adorno, M. Heidegger, H.G. Gadamer, ale także krytyków sztuki, jak: Greenberg, D. Kuspit. Ostatnie nazwiska sugerują, że zostanie również uwzględniony szeroki kontekst działań artystycznych, łączonych z „upadkiem” sztuki współczesnej.

To pokazuje, że zamierzone analizy powyższego problemu wykraczają poza wąsko rozumianą estetykę, przywołując filozofię współczesną, która dostarcza poręczniejszych narzędzi do analizy tego zagadnienia. Literatura oraz szczegółowe tematy zostaną podane na zajęciach.

Dr hab. Leszek Sosnowski

Dr hab. Anna I. Wójcik ES30 Filozofia i estetyka ogrodu

Prerekwizyty: _ Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: - zaliczenie ćwiczeń na podstawie obecności, przygotowanego referatu i aktywnego uczestnictwa w zajęciach · egzamin ustny, w terminie „0” w ostatnim tygodniu przed sesją egzaminacyjną oraz dwa ustawowe terminy w sesji egzaminacyjnej

6 punktów ECTS W części historycznej celem kursu jest zapoznanie słuchaczy

z rozwojem form artystycznych i stylów ogrodowych, artystycznych reguł ich projektowania oraz kulturowych i filozoficznych uwarunkowań znaczeń, które za tymi regułami się kryją. W części teoretycznej celem kursu jest zapoznanie słuchaczy z koncepcjami i wnioskami filozoficznymi, które są rezultatem namysłu nad fenomenem ogrodu jako formy duchowej obecności człowieka w naturze, towarzyszącej ludziom we wszystkich znaczących kulturach światowych i od początku wielkich cywilizacji Definicja i zakres problemowy filozofii ogrodów

Ogrody filozofów i dla uprawiania filozofii. Ogród jako miejsce o(d)grodzone. Idea hortus conclusus od perskich początków poprzez średniowieczne ogrody wirydarzowi i ogrody miłości Wieków Średnich i Renesansu po czasy współczesne oraz ogrody za murami w Chinach i Japonii

Co oznacza „natura” i „naturalność” o ogrodzie: Wersal i park angielski, idea „dzikiego ogrodu” i ekologia, filozofia natury w konfucjanizmie, daoizmie, buddyzmie i shinto oraz inspirowane nią projekty ogrodów w Chinach i Japonii Krajobraz i uczucia w sztuce ogrodów romantycznych, dalekowschodnich i współczesny kierunek tzw. „humanistic design” w opozycji do modernizmu XX wieku

Ogród jako przedmiot artystyczny i estetyczny Byt ogrodu i tu problematyka ontologiczna specyficznego sposobu istnienia ogrodu; czas jako forma ogrodu; ogród jako przedmiot intencjonalny; jako forma ejdetyczna; jako dzieło otwarte w semiotyce Umberto Eco.

Znaczenie form ogrodu; nazwy w ogrodzie i język ogrodów. Literatura obowiązkowa:

Ogrody – zwierciadła kultury, tom I (Wschód), tom II (Zachód), Sakuteiki Wydawnictwo UJ,

Literatura nieobowiązkowa: Böhme, Gernot, Filozofia i estetyka przyrody, Cooper, David E. A Philosophy of Gardens

Frydryczak, Beata Krajobraz. Od estetyki picturesque do doświadczenia topograficznego, Harrison, Robert Pogue Gardens. An Essay on the Human Condition,

Treib, Mark (red.) Meaning in Landscape Architecture and Gardens. Four Essays four Commentaries

Dr hab. Michał Ostrowicki (Sidey Myoo) ES31 Sztuka elektroniczna

Prerekwizyty: _ Semestr: letni (30 godz., wykład) Warunki zaliczenia: aktywne uczestniczenie w zajęciach i praca pisemna 6 punktów ECTS

Celem kursu jest przedstawienie i omówienie przykładów sztuki elektronicznej, głównie z wykorzystaniem ich dokumentacji w sieci. Podczas wykładu ma miejsce swoista „podróż” po sieci, w celu odwiedzania autorskich stron artystów lub grup artystycznych, stron z dokumentacjami dzieł sztuki lub całych projektów artystycznych, filmów dokumentujących prace lub wypowiedzi artystów, komentarzy odnoszących się do współczesnych zjawisk artystycznych oraz portali gromadzących dzieła elektroniczne. Zaprezentowane zostają głównie elektroniczne, współczesne prace, w tym np. dzieła sieciowe, z zakresu bioartu, instalacje interaktywne, sztuki satelitarnej lub prace video. Podczas wykładu przeprowadza się interpretację prezentowanych dzieł sztuki, co dokonuje się we wspólnym dyskursie ze słuchaczami. Dodatkowo, wskazuje się na zjasieciowe, które są możliwe do wyinterpretowania z prezentowanych dzieł, takie jak np. sieciowa społeczność, alinearna komunikacja, telematyczność lub sztuczna inteligencja. Wykład przebiega w Academia Electronica w Second Life, co sprawia, że pewna część materiałów jest prezentowana na slajdach, na istniejącym ekranie w sali wykładowej w Academia Electronica, a część jest prezentowana, poprzez linki w sieci. Wykład jest prowadzony głosem. Równolegle, na ogólnym czacie pisanym, prowadzona jest wspólna dyskusja odnośnie poruszanych treści. Kurs jest otwarty dla studentów z innych Uczelni, stąd ma charakter ogólnopolski. Uczestnictwo w kursie jest możliwe dzięki posiadaniu awatara w Second Life. W celu uzyskania dalszych informacji, zwią-zanych z organizacją kursu, proszę o kontakt: [email protected]

Dr hab. Krzysztof Guczalski ES34sk Seminarium ze współczesnej filozofii muzyki

Prerekwizyty: Alternatywnie: 1. ES12 (Kurs „Filozofia muzyki”) lub 2. uczestnictwo w studiach II lub III stopnia (tzn. studenci studiów magisterskich i doktoranci są zwolnieni z warunku 1.) lub 3. zgoda prowadzącego.

Semestr: letni (30 godz. seminarium) Warunki zaliczenia: Aktywne uczestnictwo w zajęciach (dyskusja na temat zadanych lektur), referat oraz praca pisemna. 3 punkty ECTS

Do XIX wieku filozofia muzyki uprawiana była jedynie sporadycznie, niejako przy okazji i na marginesie rozważań filozoficznych na inne tematy. W wieku XIX nastąpiło ożywienie refleksji nad muzyką, między innymi na skutek daleko idących przemian w jej rozumieniu (powstanie muzyki absolutnej), ciągle jednak była ona częściej udziałem filozofujących krytyków muzycznych (np. Eduard Hanslick) niż filozofów. Sytuacja ta uległa zmianie w drugiej połowie XX wieku. Nastąpiła wtedy daleko idąca profesjonalizacja i specjalizacja tej dziedziny, zwłaszcza w ramach


filozofii anglo-amerykańskiej. Szereg estetyków – takich jak np. Peter Kivy, Jerrold Levinson, Stephen Davies, Malcolm Budd czy Aaron Ridley – uczyniło muzykę dziedziną swojej głównej specjalizacji, a niektóre ich publikacje – jak np. The Corded Shell. Reflections on Musical Expression Petera Kivy’ego (1980) – uzyskało już w międzyczasie status pozycji klasycznych. Do typowych zagadnień filozofii muzyki (por. opis kursu ES12), które nadal są dyskutowane, dołączyło szereg bardziej szczegółowych, jak np. spór na temat emotywistycznej versus kognitywistycznej percepcji znaczeń emocjonalnych muzyki, pytanie, czy opisy muzyki w terminach emocjonalnych są wyłącznie metaforyczne, czy też może odnoszą się do pewnych istotnie przysługujących muzyce własności, kwestia, czy po odrzuceniu klasycznej teorii ekspresji z przełomu XIX i XX wieku można interpretować ekspresywność muzyki jako ekspresję fikcyjnego podmiotu i wiele innych.

Celem seminarium jest wprowadzenie uczestników w tę współczesną, żywiołowo się rozwijającą dyskusję nad szeregiem zagadnień filozofii muzyki. Będzie ono mogło stanowić podstawę i zachętę dla wyboru filozofii muzyki jako tematu pracy magisterskiej. Seminarium będzie opierać się na lekturze i wspólnej dyskusji na temat wybranych tekstów spośród tych podanych w spisie literatury. W każdym roku akademickim podstawą seminarium będzie lektura innych tekstów, zgodnie z zasadą kursu, który może być kontynuowany.

Uczestnicy muszą dysponować przynajmniej średnią, bierną znajomością języka angielskiego, bo przedmiotem lektury będą również teksty nieprzełożone na język polski.


Dr Jakub Petri

ES35 Estetyka per formatywna przestrzeni miejskiej Prerekwizyty: _

Semestr: letni (60 godz., wykład z elementami konwersatorium) Warunki zaliczenia: Egzamin pisemny, egzamin ustny, aktywność na zajęciach i/lub referat 6 punktów ECTS

Kurs poświęcony jest estetycznym aspektom działań o charakterze performatywnym, które podejmowane są w obrębie współczesnej kultury miejskiej. Studenci otrzymują wiedzę na temat teoretycznych propozycji dających podstawy do rekonstytucji doświadczenia estetycznego w przestrzeni miejskiej, autorstwa min. Johna Deweya, Arnolda Berleanta, Richarda Shustermana i Eryki Fischer – Lichte. Zapoznają się z dyscyplinami o charakterze performatywnym uprawianymi w przestrzeni miejskiej, zarówno będącymi już przedmiotem namysłu estetycznego takimi jak graffiti a także stosunkowo nowymi lub nie objętymi do tej pory estetyczną refleksją jak urban explorations, architektura mobilna / prowizoryczna

czy parkour. Zapoznają się z towarzyszącą owym zjawiskom sferą działań medialnych, znajdującą swój wyraz w dokumentalnych produkcjach filmowych, fotografii i blogosferze. Kurs prowadzony jest w sieci, w środowisku otwartym, w Academia Electronica, w Second Life. Forma zajęć pozwala, by w kursie, który zazwyczaj realizowany jest w ramach jednej uczelni, mogli uczestniczyć studenci z różnych ośrodków naukowych w Polsce, jak i studenci przebywający na stypendiach zagranicznych. Kurs jest skierowany do studentów studiów pierwszego i drugiego stopnia oraz dla doktorantów, jak również dla wszystkich zainteresowanych przedstawianą problematyką. Zajęcia zostają przeniesione do sieci, do elektronicznej, graficznie wykreowanej sali wykładowej w Second Life, stąd uczestnictwo w zajęciach łączy się z posiadaniem awatara w Second Life. Zgłoszenia proszę kierować na adres: [email protected] Wykład jest prowadzony głosem, w systemie synchronicznym, z udziałem słuchaczy na czacie pisanym. Wsparty jest prezentacją multimedialną pokazywaną na ekranie wykreowanym w Academia Electronica, a także materiałami z sieci. Po wykładzie prowadzona jest dyskusja. Kurs jest otwarty dla studentów z innych Uczelni, stąd ma charakter ogólnopolski.

Konsultacje odbywają się w środy, w Academia Electronica Zajęcia podzielone zostaną na dwie części. W ramach pierwszej z nich nacisk położony zostanie na wprowadzenie kategorii performatywności w kontekst estetyki współczesnego miasta. W drugiej części zajęć przedmiotem analiz będą konkretne typy działań oraz dysyplin performatywnych cechujących współczesną przestrzeń miejską.

Ku performatywnej estetyce miasta: 1. Doświadczenie estetyczne w przestrzeni miejskiej, tradycja i współczesność. Czy(m) jest filozofia miasta? 2. O potrzebie rekonstytucji. Teoretyczne podstawy przewartościowania stosunku człowieka do przestrzeni miejskiej 3. Somatyka miasta. Ciało-umysł w przestrzeni miasta 4. Czym jest działalność performatywna? Permormatywność poza performansem 5. Kategoria gry w kontekście performatywności 6. Czy estetyka codzienności może mieć charakter performatywny? 7.Self Fashioning – estetyka codzienności czy estetyka czego bądź? Dyskusje wokół koncepcji estetycznej autokreacji Performatyka miasta: 8. U podstaw współczesnej kultury ulicy: graffiti 9. U podstaw współczesnej kultury ulicy: hip-hop 10. Architektura mobilna i prowizoryczna. Tymczasowość zamieszkiwania 11. Urban Explorations. Kontemplując tkankę miasta 12. Gry uliczne. Pamięć historii. 13. Le parkour 14. Skateboarding 15. Jibbing

Literatura:

Berleant Arnold, Prze-myśleć estetykę, 2008 ( fragm )


Fisher Lichte Erika, Estetyka performatywności, 2008 (fragm) Kerouac Jack, W drodze, 1993 Kolankiewicz Leszek red. Antropologia Widowisk, 2008 (fragm) Petri Jakub, Fenomen japońskiej architektury prowizorycznej, w: Studia z Architektury Nowoczesnej 4, 2011 Rewers Ewa, Post – Polis. Wstęp do filozofii ponowoczesniego miasta, 2005 ( fragm ) Saito Yuriko, Everyday Aesthetics, 2007, ( fragm )

Schechner Richard, Perofrmatyka (fragm), 2006 Shusterman Richard, Estetyka Pragmatyczna i doświadczenie

nieobecności miejskiej, w: Kultura Współczesna, 2004, nr 1 Shusterman Richard, Performing Life. Aesthetics Alternatives for the Ends of Art, 2000 ( fragm )

Sinclair Brian, Urban Japan, Considering Homelessness, Categorizing Shelter and Contemplating Culture, w: www.aia.org

Szarecki Artur, Somatyka Miasta, w Kultura Miasta 2008, nr 1 Vitale Francesco, Jacques Derrida an the Politics of Architecture, 2009 / w: nictoglobe.com / Friction Research 3 Wilkoszewska Krystyna, Sztuka jako rytm życia. Rekonstrukcja filozofii sztuki Johna Deweya, 2003 ( fragm )

Przykładowe media: Public Blue, Anke Haarman, film dok, Dogtown & Z-Boys, Stacy Peralta, film dok Wholetrain, Florian Gaag, film dok

Corey Smith, Gut Shot, film dok Dr hab. Andrzej J. Nowak ES36s Mona Lisa a matematyka – związki sztuki z nauką i techniką

Prerekwizyty: brak Semestr: letni (60 godz. seminarium) Warunki zaliczenia: Warunkiem zaliczenia jest przedstawienie końcowego eseju o objętości ca 10 stron znormalizowanego maszynopisu. Przy ocenie brana jest pod uwagę aktywność podczas seminarium. Z pisania eseju zwalnia przygotowanie i poprowadzenie jednego spotkania – rzecz jasna przy pomocy i pod kontrolą głównego prowadzącego 6 punkty ECTS Celem kursu jest przedstawienie w oparciu o materiał historyczny argumentów na rzecz tezy Charlesa S. Peirce’a, w myśl której zasady tworzenia fikcji artystycznej nie sytuują sztuki na antypodach nauki. W wyniku zajęć student powinien: ● poznać podstawowe wiadomości z zakresu historii sztuki i teorii sztuki ● poznać podstawowe konstrukcje matematyczne wykorzystywane efektywnie w konstrukcjach artystycznych (współczynnik Fi, krzywa logarytmiczna, fraktale itp.

�● poznać podstawowe teorie filozoficzne, kładące nacisk na racjonalne podstawy twórczości artystycznej.

�

Dr Jakub Petri ES37 Estetyka Transkulturowa Dalekiego Wschodu

Prerekwizyty: brak Semestr: letni (30 godz. wykład z elementami konwersatorium) Warunki zaliczenia: Egzamin ustny, referat / praca pisemna prezentacja multimedialna Ćwiczenia zakończone są zaliczeniem z oceną opartą na aktywności i przyswojonej wiedzy oraz ocenie pracy semestralnej lub prezentacji multimedialnej. Całość kursu zwieńczona jest egzaminem ustnym. Egzamin poprawkowy również w formie ustnej. 3 punkty ECTS

W ramach wykładów omówione zostaną trzy grupy zagadnień: 1. Zarysowanie tła dyskusji oraz wprowadzenie w zagadnienia związane z tzw. transkulturową koncepcją kultury. Omówiona zostanie min, klasyczna definicja kultury J.G Herdera, ujęcie S. Huntingtona, propozycje definicji interkulturowych oraz koncepcja transkulturowa autorstwa Wolfganga Welscha. Część druga i trzecia poświęcone zostaną badaniom transkulturowym dotyczącym estetyki Chin i Japonii. 2. Wykłady w tej części koncentrować się będą wokół estetycznej kategorii „doświadczenia�h. Wątki, charakterystyczne dla chińskiej myśli filozoficznej, omówione zostaną przede wszystkim w kontekście nawiązań ze strony pragmatyzmu amerykańskiego. (Roger Ames, Richard Shusterman). Perspektywa pragmatyczna (Satoshi Higuchi, Richard Shusterman), towarzyszyć będzie również omówieniu japońskich teorii, podkreślających istotną rolę somatycznego aspektu w dziedzinie doświadczenia (tzw. koncepcje body-mind), (min. Nishida Kitaro, Yuasa Yasuo). 3. Ostatnia, trzecia część kursu, poświęcona będzie transkulturowym badaniom odnoszącym się do materii chińskiej i japońskiej sztuki. Wykłady koncentrować się będą głównie wokół sztuk przestrzennych: zwłaszcza architektury, w tym sztuki ogrodów (Charles Jencks, Ching – Yu Chang, Okakura Kauzo, Wolfgang Welsch)

W ramach towarzyszących wykładowi ćwiczeń, omawiane będą teksty analizujące zagadnienia szczegółowe z zakresu kursu. Analizie tekstów towarzyszyć będą referaty studentów i prezentacje multimedialne. Lektury obowiązkowe:

Kubiak Ho-Chi Beata, Estetyka i sztuka japońska, Kraków, 2010 Keene Donald, Estetyka japońska, w: Estetyka japońska. Antologia. T.1, Kraków, 2001 Lektury uzupełniające:

Ames Roger, Confucianism and Deweyan Pragmatism: A Dialogue,

(fragm), Journal of Chinese Philosophy, vol.30, issue 3-4, 2003

Ching-Yu Chang, Japońskie pojęcie przestrzeni, w : Estetyka japońska. Antologia. T.1, red. Krystyna Wilkoszewska, Kraków, 2001 Gawryszewska J. Beata, Estetyka przestrzeni wejsciowej domu i ogrodu, na przykładzie przestrzeni egzystencjalnej w Europie i w Azji, w: Estetyka transkulturowa, red. Krystyna Wilkoszewska, Kraków, 2004

Jencks Charles, Znaczenie chińskiego ogrodu, w: Estetyka chińska. Antologia, red.Adina Zemanek, Kraków, 2007

Kozyra Agnieszka, Filozofia nicości Nishidy Kitaro, (fragm), Warszawa, 2007 Kubiak Ho-Chi, Beata, Mishima Yukio. Estetyka klasyczna w prozie i dramacie 1941-1960, (fragm), Kraków, 2004

Kuki Shuzo, Struktura Iki, Estetyka japońska. Antologia. Tom 3. Estetyka życia i piękno umierania, red Krystyna Wilkoszewska, Kraków. 2005 Okakura Kakuzo, Księga herbaty, (fragm),Warszawa, 1986 Shusterman Richard, Estetyka pragmatyczna oraz myśl azjatycka, w: Estetyka transkulturowa, Kraków, 2004

Tanizaki Jun'Ichiro, Pochwała cienia, w: Estetyka japońska. Antologia. Tom 3. Estetyka życia i piękno umierania, red. Krystyna Wilkoszewska, Kraków 2005 Welsch Wolfgang, Tożsamość w epoce globalizacji – perspektywa transkulturowa, w: Estetyka transkulturowa, red. Krystyna Wilkoszewska, Kraków, 2004

Welsch Wolfgang, Sztuka wykraczająca poza granice ludzkie. (część 2: Sztuka Azjatycka) w: Welsch Wolfgang, Estetyka poza estetyką, Kraków, 2005

Prof. Dr hab. Krystyna Wilkoszewska Dr Jakub Petri

ES38 Estetyka urbanistyczna Prerekwizyty: Estetyka – kurs podstawowy

Semestr: zimowy (30 godz., Wykład elementami konwersatorium i warsztatów) Warunki zaliczenia: Egzamin ustny / uczestnictwo w cyklu warsztatów / ocena pracy końcowej 3 punktów ECTS

Zajęcia podzielone są na dwie części. W ramach pierwszej z nich studenci uczestniczą w wykładach i ćwiczeniach w Instytucie Filozofii. W części drugiej studenci, wraz ze studentami ASP, architektury oraz socjologii uczestniczą w interdyscyplinarnych warsztatach, których celem jest stworzenie konkretnego projektu architektonicznego lub urbanistycznego.

Tematy, które będą przedmiotem wykładów i ćwiczeń w ramach części pierwszej: 1. Wprowadzenie w zagadnienia związane z estetyką urbanistyczną

2. Teoretyczne podstawy doświadczenia estetycznego w przestrzeni

miejskiej 3. Inter / Transkulturowe relacje kulturowe w kontekście przestrzeni miejskiej. Omówienie transkulturowego kontekstu doświadczenia estetycznego w przestrzeni miejskiej

4. Architektura transhumanistyczna

5. Performatywność a współczesna przestrzeń miejska 6.Architektura temporalna.

W części drugiej studenci realizują zadany projekt badawczy razem ze studentami innych kierunków. Warsztaty odbywają się w pracowniach Wydziału Wnętrz krakowskiej ASP.

Literatura:

Welsch Wolfgang, Architektura transhumanistyczna,

Fisher Lichte Erika, Estetyka performatywności, 2008 (fragm) Petri Jakub, Fenomen japońskiej architektury prowizorycznej, w: Studia z Architektury Nowoczesnej 4, 2011

Rewers Ewa, Miasto – Twórczość, Wykłady Krakowskie, Kraków, 2010

Sinclair Brian, Urban Japan, Considering Homelessness, Categorizing Shelter and Contemplating Culture, w: www.aia.org

Przykładowe media:

Brasil. No Longer a Dream. Film dok Kowloon. Film dok

ES99 Wykład monograficzny z estetyki

Prerekwizyty: ES01p Semestr: _

Wykład - efemeryda przedstawiany jednorazowo dla studentów filozofii w siedzibie Instytutu; wymaga zadeklarowania na KARCIE ZGŁOSZENIA KURSÓW MONOGRAFICZNYCH.

ES00 Wykład pozainstytutowy z estetyki

Prerekwizyty: ES01p Tematyka wg merytorycznie umotywowanego zgłoszenia studenta. Podjęcie takiego kursu wymaga akceptacji dyrektora ds. dydaktycznych IF. Kurs może być wysłuchany na innym kierunku Wydziału Filozoficznego, dowolnym innym wydziale UJ, a nawet na innej uczelni.

http://www.aia.org/

FILOZOFIA SPOŁECZNA I POLITYCZNA


Prof. dr hab. Justyna Miklaszewska Dr Jakub Szczepański

FS02p Historia filozofii politycznej Prerekwizyty: RO01p

Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: praca pisemna, egzamin pisemny 6 punktów ECTS

Kurs poświęcony prezentacji oraz analizie najważniejszych orientacji i problemów filozofii politycznej od starożytności po czasy współczesne. Rozważane będą takie zagadnienia jak relacje metafizyki i polityki, wolność, porządek polityczny, sprawiedliwość, równość, spory o najlepszy ustrój, polityka a interpretacja natury ludzkiej, starożytna a nowożytna filozofia polityczna, stan natury, demokracja i jej krytycy, spory liberalizmu i konserwatyzmu, komunizm a tradycja zachodnia, polityka w teoriach ponowoczesności.

Prof. dr hab. Justyna Miklaszewska

FS13 Filozofia polityczna szkoły „Public choice” Prerekwizyty: RO01p

Semestr: letni (60 godz. ; kurs połowicznie internetowy) Warunki zaliczenia: praca pisemna lub tłumaczenie, aktywny udział w zajęciach, egzamin ustny 6 punktów ECTS

Tematem kursu jest charakterystyka jednego z najważniejszych nurtów we współczesnej filozofii politycznej - teorii wyboru publicznego. Przedstawione zostaną główne zagadnienia dyskuto-wane w ramach tej teorii jak: koncepcja jednostki (homo oeconomicus), problem racjonalnego wyboru, indywidualizm metodologiczny i normatywizm, kontraktualizm. Omówiona zostanie rola grup interesu i biurokracji w państwie demokratycznym.

Dyskutowane koncepcje: K. Arrowa, A. Downsa, W. Rikera, G. Beckera, J.M. Buchanana, M. Olsona, A. Sena.


Dr hab. Piotr Bartula

FS18 Anatomia społeczeństwa politycznego i konsumpcyjnego Prerekwizyty: FS01p

Semestr: zimowy i letni (90 godz. – 60 godz. wykład+ 30 godz. ćwiczenia) Warunki zaliczenia: esej i egzamin ustny 6 punktów ECTS

Wykład koncentruje się wokół polskiej i zachodniej filozofii polityki i społeczeństwa w kontekście jej znaczenia dla zrozumienia sporów ideowych czasów obecnych w ich związku z szeroko rozumianą praktyką społeczną. Idee filozoficzne są przedstawiane jako realne siły tkwiące we wnętrzu społecznego Polis, uruchamiające przemiany w gospodarce, prawie i realnej polityce.

Na wykładzie omawiane będą następujące zagadnienia: 1. Filozofia pieniądza

2. Etyka i ekonomia – wzajemne relacje 3. Rządy prawa w gospodarce 4. Zagadnienie sprawiedliwości społecznej 5. Handel i walka 6. Wolność gospodarcza i prawo 7. Własność jako prawo i jako funkcja społeczna 8. Spory wokół kapitalizmu, „człowieka ekonomicznego” i „niewidzialnej ręki” 9. Pojęcia wroga i sojusznika 10. Utopia, polityka i ekonomia 11. Ekonomiczna teoria winy i kary 12. Kto jest suwerenem? 13. Dylematy wokół liberalizmu i socjalizmu

14. Wolny rynek a dostęp do dóbr o wysokim stopniu ryzyka: hazard, broń, narkotyki, usługi medyczne.

Prof. dr hab. Ryszard Legutko FS24sk Sprawiedliwość: metafizyka i polityka

Prerekwizyty: _ Semestr: letni (60 godz., seminarium) Warunki zaliczenia: własne analizy fragmentów tekstów i praca seminaryjna 6 punktów ECTS

Seminarium poświęcone koncepcji sprawiedliwości u Platona i Arystotelesa. Analizowane będą stosowne fragmenty Państwa Platona oraz Etyki Nikomachejskiej Arystotelesa.


Prof. dr hab. Justyna Miklaszewska FS27sk Współczesne teorie sprawiedliwości

Prerekwizyty: FS01p lub FS02p Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium) Warunki zaliczenia: Obecność na zajęciach, aktywny udział w dyskusjach, wygłoszenie przynajmniej 1 referatu i praca pisemna o objętości 5 - 10 stron znormalizowanego tekstu. Treść, termin i wymagana literatura uzgadniane są indywidualnie z prowadzącym 6 punktów ECTS

Tematem seminarium w 2014/15 roku jest zagadnienie wolności i jej związek ze sprawiedliwością we współczesnej filozofii politycznej. Rozważana będzie rola wolności jako podstawy dla teorii społeczeństwa i państwa liberalno- demokratycznego oraz jako idei powodującej polityczne przemiany. Dyskutowane będą problemy: wolność i sprawiedliwość społeczna jako czynniki politycznej stabilizacji oraz jako siły powodujące modernizację istniejących instytucji (państwo, Kościół) lub prowadzące do rewolucji. Jaka jest relacja pomiędzy wolnością a równością? Czy wartości takie jak wolność oraz sprawiedliwość są mierzalne i jakie narzędzia pozwalają wyrazić je ilościowo? W jaki sposób odnoszą się one do idei wspólnego dobra??

Analizowane będą dzieła: Michaela Sandela Justice. What’s the Right Thing to Do?; Roberta Nozicka Anarchia, państwo i utopia; Jamesa Buchanana The Limits of Liberty; Amartyi Sena Rozwój i wolność, Peace and Democratic Society, a także fragmenty prac Josepha Raza i Philipa Pettita.

Dr hab. Michał Bohun FS28 Anarchia, państwo, teokracja. Z dziejów myśli rosyjskiej

Prerekwizyty: HF55 lub FS01p lub FS02p Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny 6 punktów ECTS

Kurs poświęcony jest prezentacji wybranych wątków sporu o państwo i z państwem w przedrewolucyjnej Rosji. Rozważane będą stanowiska obrońców różnych form życia państwowego, jak też anarchistycznych wrogów państwa jako takiego.

Wykłady i ćwiczenia obejmować będą między innymi następujące zagadnienia: Rewolucyjny etatyzm dekabrystów. Słowianofilstwo rosyjskie: od religijnego anarchizmu do imperializmu państwowego. Państwo w rosyjskiej myśli liberalnej XIX wieku. Rewolucyjny anarchizm Michała Bakunina. Narodnictwo rewolucyjne, legalne, religijne. Anarchizm etyczny Lwa Tołstoja. Kontrrewolucyjni apologeci państwa: Konstanty Pobiedonoscew, Konstanty Leontjew, Lew Tichomirow. Włodzimierz Sołowjow: od liberalnej teokracji do liberalnego państwa prawa. Anarchokomunizm Piotra Kropotkina. Rosyjscy filozofowie religijni w sporze z Tołstojem i samodzierżawiem. Marksizm, anarchizm, leninizm.

Prof. dr hab. Justyna Miklaszewska

FS29 Etyka wolnego rynku Prerekwizyty: pomocne, chociaż nieobowiązkowe byłoby zaliczenie podstawowego kursu z etyki, jak również podstawowa wiedza z zakresu filozofii politycznej i społecznej

Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: egzamin pisemny, aktywny udział w zajęciach (referat lub prezentacja, praca pisemna) udział w forum dyskusyjnym na Pegazie 6 punktów ECTS

Tematem kursu jest zarysowanie podstaw filozoficznych gospodarki rynkowej, ze szczególnym uwzględnieniem problemów etycznych związanych z funkcjonowaniem współczesnego biznesu. Omawiane są zagadnienia teoretyczne: etyka a problem konkurencji, etyczne koncepcje własności, jak również kwestie polityki bieżącej: społeczna odpowiedzialność korporacji, korupcja, etyka zawodowa, a także współczesny kryzys ekonomiczny i problem sprawiedliwości globalnej.

Zajęcia prowadzone są w formie wykładów oraz dyskusji nad wybranymi przykładami z elementami zdalnego nauczania poprzez platformę Pegaz.

FS99 Wykład monograficzny z filozofii społecznej

Prerekwizyty: FS01p lub FS02p Semestr: _

Wykład - efemeryda przedstawiany jednorazowo dla studentów filozofii w siedzibie Instytutu; wymaga zadeklarowania na KARCIE ZGŁOSZENIA KURSÓW MONOGRAFICZNYCH.

FS00 Wykład pozainstytutowy z filozofii społecznej

Prerekwizyty: FS01p lub FS02p Semestr: _


Różne

W ciągu studiów magisterskich pięcioletnich i czteroletnich należy uzyskać co najmniej 12 punktów ECTS za kursy podstawowe (należące

do kanonu). Liczba punktów za kursy na studiach stacjonarnych I i II stopnia podana jest w tabelach.

Dr hab. Katarzyna Kijania-Placek RO01pb Wstęp do filozofii

Prerekwizyty: _ Semestr: zimowy (60 godz.) Warunki zaliczenia: zaliczenie z ćwiczeń i egzamin pisemny 6 punktów ECTS

Obok wstępnego omówienia podstawowych działów filozofii i najważniejszych pytań na jakie filozofia stara się znaleźć odpowiedź, głównym zadaniem kursu jest wyjaśnienie podstawowych narzędzi semiotycznych i metodologicznych warsztatu pracy filozofa. Nacisk położony zostanie na typy rozumowań przeprowadzanych w języku naturalnym jak i na ich poprawność, rodzaje definicji stosowanych w pracach filozoficznych i kryteria ich poprawności, krytyczną analizę tekstów filozoficznych. Narzędzia semiotyczno-logiczne zostaną przedstawione na przykładach ich faktycznych zastosowań w rozumowaniach filozoficznych.

Prof. dr hab. Jacek Filek RO04sk Seminarium etyczno-antropologiczne

Prerekwizyty: ON01p lub HF04p Semestr: zimowy i letni (60 godz.) Warunki zaliczenia: dwa referaty 6 punktów ECTS

Seminarium poświęcone jest analizie najbardziej znaczących tekstów filozofii XIX i XX wieku, sytuujących się w polu wyzna-czonym przez takie dyscypliny filozoficzne jak ontologia człowieka, filozofia egzystencji, etyka filozoficzna, aksjologia.

Prof. dr hab. Marta Kudelska

RO07 Filozofia Indii Prerekwizyty: RO01p

Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: aktywne uczestniczenie w zajęciach, praca pisemna, egzamin ustny 6 punktów ECTS

Wykład z historii filozofii systemów bramińskich. Omówienie systemów poprzedzone wykładem tekstów wedyjskich i koncepcji filozoficznych zawartych w eposach. Wykład systemów bramińskich obejmuje sześć ortodoksyjnych szkół: sankhja-joga, njaja-waiśeszika, mimansa-wedanta. Przedstawiona zostaje również tantra śiwaicka. Ćwiczenia są uzupełnieniem problematyki przedstawionej na wykładach i ich ilustracją w oparciu o czytanie tekstów źródłowych.


Dr hab. Anna Wójcik RO17 Filozofia chińska

Prerekwizyty: brak Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: - zaliczenie ćwiczeń na podstawie obecności, przygotowanego referatu i aktywnego uczestnictwa w zajęciach · egzamin ustny, w terminie „0”w ostatnim tygodniu przed sesją egzaminacyjną oraz dwa ustawowe terminy w sesji egzaminacyjnej 6 punktów ECTS

Program kursu: -podstawowy obraz świata Księga przemian (Yijing) - klasyczny konfucjanizm obejmujący filozofie Czteroksięgu konfucjańskiego (Sishu): Dialogi konfucjańskie (Lunyu), Wielka Nauka (Daxue), Doktryna Środka (Zhongyong), Księga Mencjusza (Mengzi) - klasyczny taoizm obejmujący naukę Laozi i Zhuangzi

- szkoła altruistów (Mojia), - szkoła prawników (Fajia),

- buddyzm chiński szkół: tiantai, huayan, weishi i chan - neokonfucjanizm: kosmologia Zhou Dunyi, filozofia braci Cheng, racjonalna synteza nauk filozoficznych Zhuxi i filozofia umysłu Wang Yangminga

Literatura obowiązkowa:

M.Carrithers Budda F. Jullien Drogą okrężną i wprost do celu – strategie sensu w Chinach i Grecji,

JeeLoo Liu Wprowadzenie do filozofii chińskiej A.I.Wójcik Filozoficzne podstawy sztuki konfucjańskiej. Źródła

przedhanowskie.; rozdział 1, 2 Literatura uzupełniająca: Filozofia Wschodu tom 1 (red. Beata Szymańska), tom2 (red. Marta Kudelska), Feng Youlan Krótka historia filozofii chińskiej,

Xingzhong Yao Konfucjanizm. Wprowadzenie Laozi Księga dao i de z komentarzami Wang Bi, Zhuangzi Prawdziwa Księga Południowego kwiatu,

Dialogi konfucjańskie G.C.Chang Buddyjska nauka o całości istnienia, Stępień Mateusz Spór konfucjanistów z legistami,

Prof. dr hab. Józef Lipiec RO23 Aksjologia


Kurs realizowany w ramach e-learningu

Pojęcie wartości. Historyczny przegląd teorii wartości: myśl grecka, średniowiecze, pozytywizm, transcendentalizm, fenomeno-logia i in. Tradycyjna filozofia wartości (jako suma etyki, estetyki i teorii prawdy) a zintegrowana, autonomiczna aksjologia nowo czesna. Ontologia i epistemologia wartości. Problem istnienia wartości. Spór między subiektywizmem, obiektywizmem i abso-lutyzmem. Lokalizacja i sposób istnienia (realizm, idealizm, intencjonalizm). Relacjonizm aksjologiczny. Istota wartości a sens dziedzin wartości i walorów poszczególnych. Struktura aksjosfery i hierarchia wartości. Wartości dodatnie i ujemne (antywartości). Wartości egzystencjalne, esencjalne i ornamentalne. Człowiek jako podmiot wartości. Wartości konstruktywne i destruktywne. Pozna- nie, odbiór, wybór i poszukiwanie wartości. Tworzenie wartości. Współczesne dylematy aksjologiczne w świetle analizy wybranych wartości (życia, piękna, sprawiedliwości, wolności, sprawności, prawdy, szczęścia, miłości i in.)

Prof. dr hab. Marek Drwięga RO27 Wprowadzenie do filozofii człowieka

Prerekwizyt: zaliczenie I roku studiów Semestr: letni (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny 6 punktów ECTS

Celem kursu jest analiza wybranych autorów poruszających problemy filozofii człowieka. Do takich zagadnień należą między innymi pytania: o bytową strukturę człowieka, o jego miejsce w świecie, o to, co wyróżnia go jako osobę. Pojawiają się także kwestie dotyczące relacji jaka istnieje między świadomością a ciałem, zagadnienie cielesności, problem tożsamości osobowej,

relacji intersubiektywnej, podmiotowości, wolności, śmierci, itd. Wśród rozważanych autorów pojawią się m. in. Platon, Arystoteles, św. Augustyn, Tomasz z Akwinu, Kartezjusz, Locke, Kant, Kierkegaard, Nietzsche, Freud, Heidegger, Scheler, Jaspers, Merleau-Ponty, Ricoeur, Foucault, Levinas, Ch. Taylor. Dr hab. Marcin Karas, prof. UJ

RO32s Trwałość i zmiana - starcie historiozofii chrześcijańskiej i oświeceniowej w XIX i XX wieku.

Prerekwizyty: RO01 Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium) Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny 6 punktów ECTS

Seminarium z zakresu historii idei będzie obejmowało wybrane zagadnienia trwałości i zmiany w kulturze w oparciu o refleksję filozofii, historii i filozofii dziejów. Badane będą problemy kryzysu cywilizacji i przemian religijnych w XIX i XX wieku w Europie Zachodniej. Dyskutowane będą teksty źródłowe, w tym niepublikowane materiały dotyczące problematyki historiozoficznej.

Dr Maciej Smolak RO39 Teoria przyjaźni u Arystotelesa

Prerekwizyty: brak Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny 6 punktów ECTS

Celem kursu jest prezentacja Arystotelesowskiej koncepcji przyjaźni i jej roli w etyce. Tematyka wykładów: definicja przyjaźni – różne stanowiska, warunki przyjaźni, typy przyjaźni, cechy przyjaźni utylitarnej, hedonicznej, wartościowej etyczne, zagadnienie homonimiczności, różne typy homonimów, przedstawienie różnych typów związków zachodzących pomiędzy podstawowymi typami przyjaźni, przyjaciel jako drugie „ja”, prawdziwy i fałszywy „samolub”, egoizm a przyjaźń (różne typy egoizmu), szczęście a przyjaźń.

Tematyka ćwiczeń: W 1237a19-21 EE Arystoteles stawia następujące problemy: - czy istnieje przyjaźń bez przyjemności - czym różni się przyjaźń hedoniczna od przyjaźni wartościowej etycznie - od czego zależy lubienie, od dobra, czy od przyjemności - czy lubimy kogoś dlatego, że jest dobry nawet, jeśli nie jest przyjemny lub nie dlatego, że jest przyjemny Ćwiczenia będą poświęcone znalezieniu odpowiedzi na powyższe pytania po uprzednim zrekonstruowaniu typologii przyjemności i ustaleniu relacji pomiędzy dobrem i przyjemnością w oparciu o wybrane fragmenty EE i EN .

Prof. dr hab. Marek Drwięga, prof. UJ RO41s Seminarium z filozofii człowieka

Prerekwizyty: HF04p i RO27

Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium) Warunki zaliczenia: udział w seminarium i dwa referaty 6 punktów ECTS

Seminarium poświęcone będzie sporowi o podmiotowość we współczesnej filozofii.

Dr Maciej Smolak RO44 Dydaktyka filozofii

Prerekwizyty: brak Semestr: zimowy (90 godz.: 30 godz. wykł. i 60 godz. ćw.)

Warunki zaliczenia: opracowanie jednego scenariusza lekcyjnego i egzamin pisemny

6 punktów ECTS Celem kursu jest przedstawienie celów kształcenia

filozoficznego, form i metod nauczania filozofii, technik przekazu wiedzy i kontrolowania wyników kształcenia, zasad budowania testów. Główne zagadnienia: i. dydaktyka filozofii jako dyscyplina naukowa, ii. dlaczego nauczać filozofii, jak nauczać filozofii, czego nauczać na lekcjach filozofii, iii. cele nauczania filozofii i operacjonalizacja celów nauczania filozofii, treści nauczania filozofii (podstawa programowa z filozofii), wzory wymagań, iv. pomiar wyników nauczania filozofii, organizacja testowania, planowanie i budowanie testu, zadania otwarte i zamknięte, ocenianie osiągnięć uczniów, v. interaktywne metody nauczania: metoda warsztatowa, techniki heurystyczne, trening twórczości, gry dydaktyczne, drama, program Filozofia dla dzieci, vi. „tao” motywacji, vii. typy nauczycieli, co to znaczy być dobrym nauczycielem, viii. postawy nauczycielskie wobec negatywnych zachowań uczniów i własnych błędów, mobbing w szkole.

Dr Steffen Huber RO46 Translatorium grecko-polskie

Prerekwizyty: RO01p, znajomość greki

Semestr: zimowy i letni (60 godz.)

Warunki zaliczenia: aktywny udział w zajęciach, pisemne tłumaczenie

6 punkty ECTS Wprowadzenie do lektury tekstów greckich na podstawie

mniej skomplikowanych tekstów młodego i średniego Platona. Problemy językowe będą omawiane, jednak głównym celem jest bliskie zapoznanie się z treścią filozoficzną.

Prof. dr hab. Jacek Filek RO47sk Seminarium z filozofii dialogu

Prerekwizyty: ON01p lub HF04p Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium)

Warunki zaliczenia: 1 referat 5 punktów ECTS

Analiza źródłowych tekstów z szeroko rozumianej filozofii dialogu oraz tropienie wątków dialogicznych w myśleniu filozofów, którzy nie są postrzegani jako filozofowie dialogu.


Dr hab. Joanna Hańderek RO49s Filozofia kultury

Prerekwizyty: RO01p Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium) Warunki zaliczenia: egzamin ustny 5 punktów ECTS

Celem zajęć jest przekazanie studentom wiedzy dotyczącej podstawowych zagadnień filozofii kultury: głównych stanowisk i koncepcji, prezentacja najważniejszych przedstawicieli filozofii kultury, oraz pokazanie rozwoju koncepcji jak i samej filozofii kultury na przestrzeni dziejów myśli filozoficznej.

Student zapozna się z: - Rozwojem historycznym filozofii kultury, z jej szerokim jak i właściwym ujęciem,

- Głównymi koncepcjami filozofii kultury, ich rozwojem oraz pojawianiem się nowych aspektów w myśli poszczególnych filozofów,

- Głównymi nurtami współczesnej filozofii kultury, - Znaczącymi filozofami zajmującymi się kulturą, jako jednym z problemów w ich filozoficznym myśleniu, - Znaczącymi filozofami filozofii kultury (uprawiającymi filozofię kultury ze świadomością jej wagi i odrębności, szukający dla niej jako dziedziny filozofii osobnej metodologii i pola badawczego), - Możliwościami zastosowania filozofii kultury (jako nauki opisującej świat człowieka, jego warunki bycia w świecie, oraz nauki zajmującej się problemami współczesnego świata), - Praktycznym nastawieniem filozofii kultury (rozumianej jako dziedzina filozofii nie tylko opisująca rzeczywistość człowieka ale często angażująca się w kulturowe spory, jak choćby postkolonializm).

Podczas wykładów zostaną omówione następujące zagadnienia dotyczące filozofii kultury:

Wprowadzenie: przedstawienie pojęcia kultura, rozróżnienie

filozofii kultury w sensie właściwym od filozofii zajmującej się kulturą,

Wprowadzenie do historycznego ujęcia filozofii kultury, Georg Simmel i ujęcie interdyscyplinarne kultury,

Szkoła Frankfurcka, analiza poglądów T. Adorno i M. Horkheimera, 4. Herbert Marcuse i spojrzenie na represję kulturową,

5. Freudowskie wątki w filozofii kultury, 6. Marksistowskie odniesienia w filozofii kultury,

7. Filozofia kultury wobec totalitaryzmów, 8. Walter Benjamin i problem zaangażowania jednostki w doświadczenie kulturowe, 9. Symboliczna kultura w ujęciu filozofii kultury, 10. Hybrydalność kondycji człowieka w kulturze na podstawie filozofii Plessnera, 11. Instytucja i tradycja jako nośnik kulturowych działań w koncepcjach antropologii kulturowej, 12. Hermeneutyczne rozumienie kultury, 13. Kultura a sztuka, 14. Kultura a język, 15. Kultura a media, 16. Kultura a technika i cywilizacja, 17. Szerokie pojmowanie kultury w ujęciu szkoły z Brimnigham,

18. Postmodernistyczne pojmowanie kultury,

19. Pragmatyczne ujęcie i etyka na gruncie filozofii kultury, 20. Chaos i różnorodność kulturowa na podstawie koncepcji

Marquarda, 21. Pragmatyczne i liberalne stanowisko R. Rortyego, 22. Poststrukturalne ujęcia kultury w filozofii, 23. Wymiary naturalizmu w badaniu kultury, 24. Problem Gender i feminizmu w filozofii kultury 25. Postkolonializm wobec problemów rozumienia kultury, 26. Clifforda Geertza i Jamesa Clifforda rozumienie kultury w perspektywie filozofii i antropologii, 27. Habermas i poszukiwanie konstrukcji nowej rzeczywistości, 28. Multikulturalizm: możliwości i braki rozumienia innych kultur, 29. Problemy globalizacji.

Dr Marek Suwara RO50s Filozofia złożoności

Prerekwizyty: EP01p, EP23 Semestr: zimowy i letni (60 godz.) Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny 6 punktów ECTS

Teoria złożoności jest jednym z najbardziej współczesnych paradygmatów rozwoju nauki. W przeciwieństwie do obowią- zującego paradygmatu fizyki zakłada ona systemowe podejście, które jest nieodzowne przy badaniu obiektów współczesnej wiedzy naukowej. Jest to nie tylko problem nauk przyrodniczych, lecz posiada również znaczenie dla nowego spojrzenia na relacje pomiędzy przyrodoznawstwem i humanistyką, szczególnie z uwzględnieniem roli wartości w obydwu kierunkach.


Dr Małgorzata Ruchel

RO52 Indyjska filozofia słowa Prerekwizyty: RO07

Semestr: letni (60 godzin: 30w +30ćw) Warunki zaliczenia: egzamin ustny + aktywność na zajęciach 5 punktów ECTS

Kurs obejmuje wybrane zagadnienia z myśli indyjskiej (wedyjskiej i klasycznej), skupione wokół mistyki dźwięku, metafizyki słowa i filozofii języka. Celem jest zestawienie i porównanie pokrewnych lub konkurencyjnych teorii dotyczących słowa i mowy, oraz znalezienie linii powiązania pomiędzy nimi. Centralnym punktem dla porównań będzie filozofia Bhartrihariego, explicite wyrażająca metafizykę słowa. W ramach ćwiczeń - analiza tekstów źródłowych.


Dr Izabela Szyroka RO56sk Autobiografia jako „filozofia praktyczna”.

Znaczenie autobiografii dla filozoficznej antropologii Prerekwizyty: HF05

Semestr: letni (60 godz.) Warunki zaliczenia: praca pisemna 6 punktów ECTS

Celem zajęć jest ukazanie filozoficznego znaczenia autobiografii – literackiego „gatunku”, który pojawia się jako kulturowy wynalazek, uznający indywidualne życie za warte osobnej refleksji.

Zakładamy, że choć bezpośrednią pobudką dla powstania pewnej autobiografii mogą stać się takie motywy, jak: próżność czy pragnienie sławy, potrzeba usprawiedliwienia siebie lub uczynienia wyznania, tym, o co naprawdę tu chodzi, jest filozoficzna „radość rozmawiania z sobą samym”. Za Georgiem Mischem twierdzimy, że historia autobiografii to dzieje medium, za pomocą którego umysł staje się siebie świadomy lub inaczej: dzieje ludzkiej samowiedzy. W tej swojej funkcji autobiografia staje się dla nas interesująca filozoficznie. Tylko na pozór przedstawia ona pewną egzystencję, „jaką ona była”. W autobiografii jako „medytacji nad jaźnią” życie umysłu wyzwala się i pogłębia. Poprzez akt autobiograficzny porusza się on ku swoim możliwościom. Nie próbuje odzyskać na własność tego, co przeszłe, lecz chodzi mu o jego życie teraz i w przyszłości. Zakładamy tu, że czynność autobiograficzna wyrasta z tego samego poziomu, który odsłaniać chciała fenomenologia. Zakładamy też, że czynność autobiograficzna ma konsekwencje poznawcze oraz etyczne. Założenia powyższe i przedmiotowe cele zostaną w czasie zajęć przedyskutowane w oparciu o teksty teoretyków autobiografii (Coleridge, Dilthey, Misch, Gusdorf, Croce, Starobinsky, De Man, Olney, Weintraub, Renza, Ankersmit, Foucault i.in), częściowo referowane przez prowadzącą, oraz zilustrowane analizą klasycznych dzieł autobiograficznych. W roku akademickim 2010/2011 były to: „List siódmy” Platona, „Rozmyślania” Marka Aureliusza, „Wyznania” św. Augustyna. W roku 2011/2012:

„Wyznania” oraz „Marzenia samotnego wędrowca” Rousseau. A także: Goethego „Z mojego życia. Zmyślenie i prawda” oraz fikcyjna biografia: Carlyle, „Sartor Resartus. The Life and Opinions of Herr Teufelsdrockh.” Dla prezentowanego w czasie zajęć antropologicznego podejścia do autobiografii ukazany zostanie – metodą przedstawienia pisarzy, myślicieli i stanowisk - kontekst historyczny.

Lektury: m.in.

G. Gusdorf, Conditions and Limits of Autobiography, J. Olney, Some Versions of Memory/Some Versions of Bios: The

Ontology of Autobiography, J. Starobinski, The Style of Autobiography, J. V arner Gunn, Autobiography. Towards a Poetics of Experience,

K. J. Weintraub, The Value of Individual: Self and Circumstance in Autobiography, G. Misch, A History of Autobiography in Antiquity.

Dr Steffen Huber

RO58 Translatorium niemiecko - polskie Prerekwizyty: RO01p, znajomość j. niemieckiego

Semestr: zimowy i letni (60 godz.) Warunki zaliczenia: Przekład fragmentu tekstu oryginalnego, omówienie zawartych w nim terminów filozoficznych. 6 punktów ECTS

W semestrze zimowym czytamy głośną, dotychczas niedostępną w jęz. polskim, książkę Jürgena Habermasa Między religią a naturalizmem (Zwischen Religion und Naturalismus, 2005). W semestrze letnim zajmiemy się zbiorem jego szkiców politycznych (Kleine politische Schriften, 2004 i 2008).


Dr Jarosław Olesiak RO59 Wprowadzenie do fenomenologii


Celem kursu jest przedstawienie i omówienie podstawowych pojęć fenomenologicznych: intencjonalność, rodzaje przedmiotów intencjonalnych, naoczność, redukcja fenomenologiczna, tożsamość przedmiotowa, obecność i nieobecność, postawa naturalna i fenomenologiczna, redukcja transcendentalna, noemat, struktura postrzegania, intencjonalność werbalna i kategorialna, fenomenologia jaźni, fenomenologiczne ujęcie czasowości, świat życia (Lebenswelt), fenomenologia prawdy i rozumu, intuicja eidetyczna.

Podstawowymi tekstami będą: Introduction to Phenomenology Roberta Sokolowskiego (tłumaczenie na język polski jest dostępne) oraz wybrane fragmenty dzieł Edmunda Husserla.

Zalecana jest podstawowa bierna znajomość języka angielskiego.

Dr hab. Joanna Hańderek RO60 Problemy i podstawowe pojęcia filozofii kultury

Prerekwizyty: RO01pb Semestr: zimowy (60 godz., wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: egzamin ustny 6 punktów ECTS

Kurs ma na celu prezentację dwóch bloków tematycznych; na pierwszym z nich zostaną zaprezentowane podstawowe pojęcia filozofii kultury (czas, przestrzeń kulturowa, jednostka ,instytucja, symbol, mit, język). Drugi blok tematyczny będzie miał na celu przedstawienie kluczowych dla współczesności problemów filozofii kultury (problem tożsamości kulturowej człowieka, zmiany kulturo-we, kultura a globalizacja, multikulturowość i multietnczność). Podczas kursu omawiane powyżej kwestie będą analizowane w oparciu o koncepcje następujących myślicieli: Gernot Böhme, Richard Rorty, Herbert Marcuse, Teodor Adorno, Clifford Geertz, James Clifford, Judith Butler, Rene Girard, Gayatri Chakravorty Spivak, Andre Malraux, Edward Said, Ruth Benedict, Claude Levi-Strauss, Roland Barthes, Raymond Williams, Andrzej Flis, Leszek Kołakowski, Wojciech Burszta, Anthony Giddens, Zofia Rosińska.

Dr hab. Krzysztof Guczalski RO66k Translatorium z jęz. angielskiego

Prerekwizyty: RO01p Semestr: zimowy (30 godz.) Warunki zaliczenia: praca pisemna 3 punkty ECTS Limit uczestników: 20 osób

Lektura, przekład na język polski i dyskusja na temat angielskich tekstów filozoficznych. Zasadą translatorium będzie wykorzystanie tekstów, które zostały w oryginale napisane po angielsku (a nie są przekładami z innych języków) i których przekłady na język polski (jeszcze) nie istnieją. Szczegółowe propozycje tekstów przedstawione zostaną na pierwszych zajęciach kursu. Decyzja co do wyboru lektury zostanie podjęta wspólnie na pierwszych zajęciach przy udziale uczestników kursu.

Dr hab. Krzysztof Guczalski RO67k Translatorium z jęz. angielskiego

Prerekwizyty: RO01p Semestr: letni (30 godz.) Warunki zaliczenia: praca pisemna 3 punkty ECTS Limit uczestników: 20 osób

Lektura, przekład na język polski i dyskusja na temat angielskich tekstów filozoficznych. Zasadą translatorium będzie wykorzystanie tekstów, które zostały w oryginale napisane po angielsku (a nie są przekładami z innych języków) i których przekłady na język polski (jeszcze) nie istnieją. Szczegółowe propozycje tekstów przedstawione zostaną na pierwszych zajęciach kursu. Decyzja co do wyboru lektury zostanie podjęta wspólnie na pierwszych zajęciach przy udziale uczestników kursu.

Dr Jarosław Olesiak RO90k lub RO84k Basic issues in phenomenology

Prerequisites: RO01p Semester: Winter (Lecture, 30 hrs.) Course requirements: written essay and oral examination 6 ECTS credits

The course will be conducted in seminar form and will be devoted to basic issues in phenomenology. During subsequent semesters we will read Robert Sokolowski's Introduction to Phenomenology and discuss selected fragments in more detail in class, supplementing this with additonal readings from a bibliography that will be supplied. During these classes the following basic phenomenological issues will be considered: intentionality, type of intentional objects, evidence, the phenomenological reduction, the issue of identity, presence and absence, the natural and phenomenological attitudes, the transcendental reduction, the noema, the structure of perception, verbal and categorial intentionality, phenomenology of the self, the phenomenological understanding of temporality, the life-world (Lebenswelt), phenomenology of truth and reason, eidetic intuition, phenomenology and linguistic analysis. An intermediate knowledge of English is required.

Dr Jarosław Olesiak RO101k Translatorium z jęz. angielskiego – fenomenologia

Prerekwizyty: RO01p

Semestr: zimowy (30 g.) Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny

3 punkty ECTS Limit uczestników: 20 osób

Celem kursu jest zdobycie umiejętności czytania i tłumaczenia

anglojęzycznych tekstów filozoficznych. Omawiana będzie także treść tekstów. Kurs poświęcony będzie zagadnieniom związanym z fenomenologią.

Wymagana jest znajomość języka angielskiego na poziomie średnio zaawansowanym.

Dr Jarosław Olesiak

RO102k Translatorium z jęz. angielskiego – filozofia Arystotelesa Prerekwizyty: RO01p

Semestr: letni (30 g.)

Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny 3 punkty ECTS

Limit uczestników: 20 osób Celem kursu jest zdobycie umiejętności czytania i tłumaczenia

anglojęzycznych tekstów filozoficznych. Omawiana będzie także treść tekstów. Kurs poświęcony będzie zagadnieniom związanym z filozofią Arystotelesa.

Wymagana jest znajomość języka angielskiego na poziomie średnio zaawansowanym.

Prof. UJ dr hab. Józef Bremer RO80 Paradoksy urojeń. L. Wittgenstein a myślenie psychopatologiczne

Prerekwizyty: wymagana jest znajomość j. angielskiego Semestr: letni (60 godz. wykład i ćwiczenia) Warunki zaliczenia: praca pisemna lub referat i egzamin ustny 6 punktów ECTS

Zdaniem psychologa klinicznego Louisa Sassa solipsyzm był dla L. Wittgensteina jednym z centralnych przykładów metafizycznej choroby, która rodzi się nie z ignorancji lecz z abstrakcji oraz z odcięcia się od praktyki i zaangażowania w życie społeczne. Sass wykazuje, że psychoza nie oznacza utraty racjonalności, lecz wynika z radykalnego zwrócenia się świadomego podmiotu do do swojego wnętrza. W tym celu używa sformułowań L. Wittgensteina do analiz tekstu D.P. Schrebera "Pamiętniki nerwowo chorego". S. Freud, K. Jaspers, E. Bleuler używali tego tekstu jako wzorcowego dla swoich analiz myślenia psychotycznego. Na wykładzie i ćwiczeniach będziemy chcieli zobaczyć, a) w jakim sensie przeżycia psychotyczne mogą być widziane jako ekstremalna wersja mentalnego świata wyobcowanego intelektualnie, b) co tak widziane przeżycia wnoszą do naszego rozumienia umysłu.

Dr hab. Krzysztof Guczalski RO81s Two semiotic theories of 20th century: Susanne Langer and Nelson Goodman

Prerekwizyty: RO01p, znajomość języka angielskiego przynajmniej na poziomie średniozaawansowanym.

Semestr: zimowy (30 godz., seminarium) Warunki zaliczenia: 1. Aktywne uczestnictwo w zajęciach (dyskusja na temat czytanych tekstów), 2. praca semestralna lub egzamin pisemny. 6 punktów ECTS

Celem seminarium jest zapoznanie uczestników z dwiema XX-wiecznymi teoriami znaków i symboli autorstwa Susanne Langer i Nelsona Goodmana. Podczas gdy Langer stanowiła niemal obowiązkową lekturę w latach 50-tych i 60-tych, teoria Goodmana jest dyskutowana i analizowana od czasu jej przedstawienia w roku 1968 praktycznie do dziś – nadal jest traktowana jako istotny punkt odniesienia w dyskusjach na temat znaków i symboli, rozróżnienia pomiędzy opisem a przedstawieniem wizualnym, denotacją a egzemplifikacją itp.

Jako wprowadzenie do seminarium przypomniane zostaną klasyczne kategorie symbolu, wskaźnika (indeksu) i znaku ikonicznego Charlesa S. Peirce’a (m. in. na podstawie podręcznika Williama P. Alstona Philosophy of Language), które służyć będą jako punkt odniesienia i porównania z późniejszymi propozycjami Langer i Goodmana. Zasadnicza część seminarium polegać będzie na analizie tekstów Langer i Goodmana i dyskusji na ich temat. Wreszcie rozważone zostaną niektóre krytyczne oceny obu teorii, przedstawione w pozycjach wymienionych w spisie literatury. Prerequisites: RO01p Winter semester (30 teaching hours) Grading format: 1. attendance and participation 2. written exam or term paper 6 points (ECTS)

The seminar will be devoted to two 20

th

century’s theories of signs and symbols: of Susanne Langer and Nelson Goodman. Whereas Langer was almost a mandatory reading in the 1950s and 1960s, Goodman’s theory have been discussed and analysed since its publication in 1968 until the present day. It still remains an important point of reference in the discussions of signs and symbols, of the distinction between description and pictorial representation, between denotation and exemplification etc. As an introduction, the classic categories of symbol, index and iconic sign of Charles S. Peirce will be recalled (on the basis of William P. Alston’s Philosophy of Language). They will serve as a reference point for comparisons with later notions of Langer and Goodman. The main part of the seminar will consist in the analysis and discussion of the texts of Langer and Goodman. Finally, some critical appraisals of both theories will be considered.

Basic texts:

Susanne Langer, - Philosophy in a New Key. A Study in the Symbolism of Reason, Rite, and Art, Harvard University Press: Cambridge, Mass. 1942, especially chapter III and IV.

- Problems of Art, Routledge and Kegan Paul: London 1957, especially appendix "Abstraction in Science and Abstraction in Art", p. 163-180.

Nelson Goodman, Languages of Art. An Approach to a Theory of Symbols, Oxford University Press: London 1969.

Dr hab. Leszek Augustyn RO86 Filozofia religii – wybrane aspekty Prerekwizyty: pb Semestr: letni, 60 godz. (30 godz. wykładów i 30 godz. ćwiczeń) Warunki zaliczenia: Egzamin ustny; ćwiczenia zaliczane są na podstawie 1 prezentacji uprzednio uzgodnionej problematyki i aktywnego uczestnictwa popartego znajomością analizowanych tekstów. 6 punktów ECTS

Celem proponowanego kursu jest zapoznanie się z wybranymi problemami filozofii religii. W ramach zajęć poruszone zostaną następujące zagadnienia: problem doświadczenia religijnego; filozoficzne genealogie religii (religia naturalna a religia objawiona); morfologia sacrum (dialektyka sacrum i profanum); relacja: mit a logos (myślenie mityczne), mit a ratio (wiara i rozum); religia i ethos (religia i etyka); język religii (język religii i mówienie o religii); filozofia Boga; antropologia religijna; alienacja religijna i jej przezwyciężenie (religia a ateizm); problem zbawienia religijnego (sens istnienia, sens śmierci); protologia i eschatologia; mistycyzm a filozofia (mistyka filozoficzna); filozofia a teologia; teodycea.

Dr Maciej Smolak

RO89 Filozofia człowieka u Romana Ingardena Prerekwizyty: RO01p

Semestr: letni (30 godz., wykład) Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustn 3 punktów ECTS

Celem kursu jest prezentacja filozofii człowieka w ujęciu Romana Ingardena. Nicią przewodnią rozważań jest przekonanie, że u podstawy refleksji antropologicznej Ingardena leży idea odpowiedzialności rozumiana jako fundamentalna struktura podmiotowości. Omówione zostaną następujące zagadnienia:

i) ontologiczne podstawy teorii człowieka – forma człowieka, natura konstytutywna człowieka, istota człowieka, sposób istnienia człowieka; ii) budowa człowieka – świadomość, dusza, ciało, podstawowa struktura podmiotowości, centrum osoby;

iii) tożsamość człowieka – tożsamość statyczna, tożsamość dynamiczna, tożsamość a doświadczenie czasu;

iv) wolność człowieka – wolność realna, fenomen wolności, wolność negatywna i pozytywna, wolność jako wiążąca więź; v) budowa wartości – forma wartości, materia wartości, wartościowość wartości, sposób istnienia wartości;

vi) jakości metafizyczne.

Dr hab. Leszek Sosnowski SF-dr-01 Seminarium doktoranckie : Modele interpretacji Prerekwizyty: _ Semestr: zimowy i letni (60 godz., seminarium) Warunki zaliczenia: regularne i aktywne uczestnictwo w zajęciach, wygłoszenie dwóch referatów, napisanie protokołu, i polemiki/recenzji. 6 punktów ECTS

Kurs Modele interpretacji ma charakter seminarium przeznaczonego dla doktorantów przede wszystkim, choć możliwe są wyjątki dla studentów drugiego stopnia (studia magisterskie). Seminarium ma charakter „kroczący”, co oznacza, że jest zamierzeniem rozpisanym na kilka najbliższych lat. W jego pierwszym roku przedmiotem będzie ogólne rozpoznanie problematyki interpretacji w humanistyce współczesnej, a więc jej rodzajów, znaczenia, i miejsca w naukach humanistycznych. Pojęcie interpretacji jest tu traktowane szeroko, oznaczając metodę ujęcia przedmiotu interpretacji, sposób weryfikacji formułowanych twierdzeń, świadomość założeń bazowych jako niejawnych punktów wyjściowych. Szczególnie ważne są tu więc filozoficzne stanowiska, leżące u podstaw interpretacji, i one w pierwszej kolejności staną się przedmiotem pracy seminaryjnej. Ich przeglądnięcie pozwoli przejść do zastosowań artystyczno-krytycznych, wykorzystujących poszczególne metody. Tytułowy problem zostanie prześledzony głównie, choć nie tylko, na przykładzie myśli Kierkegaarda, Nietzschego oraz Heideggera. W najbliższym roku zamierzam kontynuować analizę i interpretację rozprawy Martina Heideggera pt. „Kant a problem metafizyki”.

RO00 Kurs filozoficzny nie objęty przez katalog kursów studiów filozoficznych; spoza wyróżnionych grup tematycznych

Prerekwizyty: RO01p Semestr: _


Kursy PoSZERZAJĄCE

Dr Izabela Trzcińska PO11 Elementy religioznawstwa

Prerekwizyty: _ Semestr: letni (60 godz., wykład) Warunki zaliczenia: praca pisemna i egzamin ustny 4 punkty ECTS

Główne założenia i metody religioznawstwa. Metody fenomenologii religii. Definicje religii. Geneza religii. Szamanizm i kulty neolityczne. Mit i jego znaczenia w religiach. Judaizm, chrześcijaństwo, islam, hinduizm, konfucjanizm, buddyzm. Sztuka sakralna.

Dr Adam Chuderski PO12 Podstawy psychologii dla filozofów

Prerekwizyty: _ Semestr: letni (30 godz. wykład) Warunki zaliczenia: egzamin pisemny 2 punkty ECTS


Dr Małgorzata Ruchel

PO23 Sanskryt - lektorat Prerekwizyty: RO01p

Semestr: zimowy i letni, kurs trwa dwa lata (120 godz.) Warunki zaliczenia: zaliczenie na podstawie samodzielnego tłumaczenia, 12 punktów ECTS (lektorat zakończony egzaminem)

Lektorat sanskrytu przeznaczony dla studentów filozofii, zainteresowanych myślą indyjską. Obejmuje naukę pisania i czytania sanskryckiej grafii, gramatykę, podstawowe słownictwo oraz elementy terminologii filozoficznej. Przygotowuje do samodzielnego czytania tekstów źródłowych filozofii indyjskiej oraz prawidłowego wykorzystania cytatów, terminów i pojęć sanskryckich w pracy naukowej.

Dr Steffen Huber PO16 Lektorat greki I

Semestr: zimowy i letni (60 godz.)

Warunki zaliczenia: udział w zajęciach, kolokwium.

6 punkty ECTS

Lektorat jest przewidziany na 4 semestry (łącznie 12 pkt ECTS), po których uczestnicy będą w stanie czytać teksty klasyczne z pomocą słownika. W pierwszch dwóch semestrach kurs obejmuje podstawy gramatyki i słownictwa. Na zajęciach akcent będzie położony na zrozumienie struktur językowych. Będziemy także wspólnie ćwiczyć, jednak niezbędna będzie samodzielna nauka form i słownictwa.

PO00 Kurs pozafilozoficzny nie objęty przez katalog kursów studiów filozoficznych

Prerekwizyty: R01p Semestr: _


UWAGA!

W ramach kursów poszerzających studenci filozofii mogą wybierać również odpowiednie kursy oferowane w katalogu Kognitywistyki i Etyki na rok 2014/2015.

U N I W E R S Y T E T J A G I E L L O ﾑ S K I · Myśl francuskiego Oświecenia (Encyklopedyści,...

Documents

Transcript of U N I W E R S Y T E T J A G I E L L O ﾑ S K I · Myśl francuskiego Oświecenia (Encyklopedyści,...