Test czerwono zielony strona 1 z 2 Piotr Michałowski lis-2011

TTT EEE SSS TTT CCC ZZZ EEE RRR WWW OOO NNN OOO --- ZZZ III EEE LLL OOO NNN YYY

Wstęp

Do przeprowadzenia badania refrakcji oka stosuje się róŜne metody: Dondersa, skiaskopii, refraktometru, czy autorefraktometru. NiezaleŜnie od metody wstępnej zawsze zachodzi konieczność sprawdzenia czy dobrane soczewki zapewniają najlepszą korekcję. Dla sprawdzenia korekcji sferycznej jednego oka moŜna zastosować metodę testu czerwono-zielonego. Metoda ta pozwala nie tylko ocenić czy zastosowana soczewka zapewnia najlepszą korekcję ale w przypadku nieprawidłowości wskazuje na kierunek poprawy, co umoŜliwia zastosowanie tej metody zarówno do wstępnego jak i ostatecznego doboru soczewek sferycznych dla kaŜdego oka oddzielnie z pominięciem wymienionych na wstępie ogólnie znanych sposobów. Metoda testu czerwono-zielonego jest metodą róŜnicową subiektywną i jak wszystkie metody róŜnicowe charakteryzuje się największą dokładnością

Rysunek 1 Typowa budowa testu czerwono-zielonego (koła o średnicy zewnętrznej 5 cm, grubość linii 1 cm)

Podstawy teoretyczne

Promienie światła przechodząc przez granicę ośrodków optycznych załamują się tym bardziej im promień jest bardziej nachylony do prostopadłej do płaszczyzny rozdzielającej te ośrodki, i tym bardziej im róŜnice gęstości optycznej (współczynniki załamania) tych ośrodków są większe. Jednak współczynnik załamania nie jest wielkością stałą, lecz zaleŜy od długości fali światła (od jego barwy).

Rysunek 2 Rozszczepienie wiązki światła białego przez pryzmat

Tablica 1.Współczynnik załamania światła w róŜnych materiałach i dla róŜnych długości fali światła

Barwa Fioletowa Zielona śółta Czerwona Liczba Abbego

Długość fali

380 nm

480 nm

560 nm

645 nm

nś-1 ν=

nf- nc w szkle okiennym 1,5312 1,5186 1,5153 1,5118 26,56 Współczynnik

załamania w wodzie 1,3442 1,3360 1,337 1,3297 23,01

W układzie skupiającym promienie czerwone o większej długości fali załamują się słabiej od zielonych o mniejszej długości fali. Przy równoczesnym patrzeniu na dwa blisko siebie połoŜone przedmioty o róŜnych barwach w oku powstają dwa ogniska jedno dla promieni zielonych (bliŜej przedniego odcinka oka) i drugie dla promieni czerwonych (dalej od powierzchni rogówki). Oko miarowe widzi oba obrazy jednakowo ostro (a moŜe dokładniej mówiąc jednakowo nieostro).

W oku krótkowzrocznym obraz przedmiotu czerwonego powstaje bliŜej powierzchni siatkówki niŜ obraz przedmiotu zielonego i przedmiot czerwony wydaje się krótkowidzowi wyraźniejszy. Odwrotnie dalekowidz będzie mówił, Ŝe

Test czerwono zielony strona 2 z 2 Piotr Michałowski lis-2011

przedmioty zielone wydają się wyraźniejsze. RóŜnica w ogniskowaniu odpowiada około 1.5 dioptrii. Co oznacza Ŝe, aby światło zielone zogniskować w miejscu skupienia promieni czerwonych trzeba przed oko dołoŜyć soczewkę -1.5 dioptrii

Rysunek 3 Oko miarowe Oko krótkowzroczne Oko nadwzroczne Emmetropia Myopia Hypremetropia

Potrzebne narzędzia 1. Słabo oświetlone pomieszczenie o długości 5-6 metrów 2. Rzutnik lub podświetlana matówka z testem o wysokości znaków ok. 5 cm na tle czerwonym i zielonym 3. Kaseta okulistyczna z oprawką próbną lub foropter

Metoda badania 1. Przysłaniamy badanemu jedno (np. lewe) oko 2. Na podstawie wywiadu, noszonych dotychczas szkieł, wyników wcześniej przeprowadzonych badań wstawiamy

do oprawki pierwszą soczewkę przed odsłonięte oko (prawe) 3. Polecamy obserwować test czerwono-zielony 4. Stawiamy jednoznaczne pytanie: „Na jakim tle znak ma kolor bardziej czarny?” Nie naleŜy pytać, który jest

wyraźniejszy, ani jaki widać znak. 5. W przypadku odpowiedzi „Na czerwonym tle” dokładamy soczewkę ujemną; Gdy odpowiedź brzmi „Na

zielonym tle” dokładamy soczewkę dodatnią. Dla łatwiejszego zapamiętania moŜna zastosować techniki mnemotechniczne: Gdy na czerwonym tle – dokładamy soczewkę z „czerwonej” strony kasety.

6. Powtarzamy czynności z punktu 4 i 5 aŜ do uzyskania odpowiedzi „Nie widzę róŜnicy”. 7. Dla upewnienia się o poprawności przeprowadzonego badania dobrze jest dołoŜyć dodatkową soczewkę raz -

0.25 dioptrii i drugi raz + 0.25 dioptrii • Przy prawidłowej korekcji i dołoŜeniu soczewki ujemnej, oko będzie wymagało skorygowania soczewką

dodatnią, a więc pacjent będzie widział bardziej czarno znaki na tle zielonym • Po dołoŜeniu soczewki dodatniej oko będzie wymagało skorygowania soczewką ujemną, zaś pacjent

będzie widział bardziej czarno znaki na czerwonym tle.

Doświadczenia praktyczne Metodę testu czerwono-zielonego w poradni Optimed stosujemy od 1989 roku, ale metoda ciągle zaskakuje

swoją dokładnością. Bardzo często zdarzają się pacjenci, którzy widząc najpierw bardziej czarno znaki na czerwonym tle po dołoŜeniu soczewki –1/4 dioptrii nagle stwierdzają, Ŝe teraz czarniejszy jest znak na tle zielonym. PoniewaŜ w Europie produkuje się soczewki tylko co ćwierć dioptrii uznaliśmy tę dokładność za wystarczającą, ale w kilku przypadkach ze zwykłej ciekawości spróbowaliśmy zamiast soczewki –1/4 dołoŜyć –1/8 i znów okazało się, Ŝe pacjenci potrafili rozróŜnić czerń znaków na tle czerwonym i zielonym.

Trudności w stosowaniu Około 20-30% badanych ma trudności w zrozumieniu pytania o kolor bardziej czarny. Połowa z tej grupy po

dokładnym wyjaśnieniu co rozumiemy przez bardziej czarne jest w stanie poddać się badaniu. MoŜna pomóc pacjentowi sugerując, Ŝe w zielonej i czerwonej puszce znajduje się czarna farba do pomalowania tablicy szkolnej i prosząc by wybrali „lepszą” farbę z zielonej lub czerwonej puszki. Pozostaje jednak 10÷15 % badanych, którzy nie są w stanie odróŜnić stopnia nasycenia czernią. Nie ma to nic wspólnego z daltonizmem. Wydaje się, Ŝe te trudności wynikają z braku ćwiczeń w rozpoznawaniu barwy. bowiem drukarze i farbiarze są w stanie rozpoznawać 15 do 30 kolorów czerni zaś inni zadowalają się na co dzień określeniem wszystkich odcieni tej barwy jako czarny.

Zakończenie badania Przedstawiona metoda testu czerwono – zielonego słuŜy jedynie do sprawdzenia lub doboru korekcji sferycznej

jednego oka. Jest rzeczą oczywistą, Ŝe po dobraniu korekcji sferycznej naleŜy sprawdzić równieŜ korekcję cylindryczną, zaś po wykonaniu takich samych badań przed lewym okiem trzeba sprawdzić widzenie obuoczne.

Literatura 1. D.Methling, U. Maxam; Optometrie. Bestimen von Sehilfen. Veb Verlag Technik; Berlin 1989. 2. Jean-Claude Jeannas. L’Examen visuel. Metodologie et test. Mediacom Visin Éditeur; 1991 3. Bolesław Kędzia. Wykłady w Izbie Rzemieślniczej dla optyków (konspekt); Poznań 1987/88