TORTURY I KARA ŚMIERCI

Klasa II F (2007-2010)

Zespół szkół nr 1 w Choszcznie

Prezentacja przygotowana w ramach realizowanego projektu:

„ Prawa człowieka we współczesnym świecie – ochrona i przyczyny łamania”

Spis treści

1) Pojęcie „tortury” i „kara śmierci”2) Historia stosowania tortur3) Prawo polskie wobec tortur i kary śmierci4) Kościół katolicki wobec tortur i kary śmierci5) Międzynarodowe organizacje wobec problemu

tortur i kary śmierci6) Znane osoby o karze śmierci i torturach7) Państwa stosujące tortury i karę śmierci8) Bibliografia

POJĘCIE „TORTURY”

Za swego rodzaju definicję tortur można uznać przepis artykułu 1 Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania. W myśl tego przepisu tortury to: każde działanie, którym jakiejkolwiek osobie umyślnie zadaje się ostry ból lub cierpienie, fizyczne bądź psychiczne, w celu uzyskania od niej lub od osoby trzeciej informacji lub wyznania, w celu ukarania jej za czyn popełniony przez nią lub osobę trzecią albo o którego dokonanie jest ona podejrzana, a także w celu zastraszenia lub wywarcia nacisku na nią lub trzecią osobę albo w jakimkolwiek celu wynikającym z wszelkiej formy dyskryminacji, gdy taki ból lub cierpienie powodowane są przez funkcjonariusza państwowego lub inną osobę występującą w charakterze urzędowym lub z ich polecenia albo za wyraźną lub milczącą zgodą.

http://panda.bg.univ.gda.pl/~waryl/tortu.htm

POJĘCIE „KARY ŚMIERCI”

Kara Śmierci jest to pozbawienie życia przestępcy na mocy wyroku władzy sądowniczej w państwie jako kara za popełnione zbrodnie.

http://ptta.pl/pef/pdf/k/karasmierci.pdf

Amerykanin skazany na tortury

HISTORIA STOSOWANIA TORTUR

• STAROŻYTNOŚĆ

Tortury stosowane były zarówno w starożytnej Grecji, jak i starożytnym Rzymie. Powszechnie stosowano je wobec niewolników, więźniów skazanych na śmierć, gladiatorów (w celu zmuszenia ich do walki) czy wyzwoleńców (których jednak torturować było wolno jedynie w wypadku podejrzenia o zdradę).

Różnorakim torturom poddawano w czasach rzymskich (m.in. za panowania Nerona i Domicjana) prześladowanych chrześcijan. Warto wspomnieć, że także Jezus Chrystus według Ewangelii był torturowany w śledztwie: Tymczasem ludzie, którzy pilnowali Jezusa, naigrawali się i bili Go. Zasłaniali mu oczy i pytali: "Prorokuj, kto Cię uderzył". [Łk 22, 63-64]

• ŚREDNIOWIECZE W całej Europie nastąpiło w średniowieczu rozpowszechnienie tortur

w związku z prawem, ustanawiającym przyznanie się do winy jako główny i najważniejszy dowód.

Torturom zasadniczo poddawano osoby powyżej czternastego roku

życia i nie będących w podeszłym wieku. Nie poddawano torturom kobiet w ciąży i ludzi chorych. Przeszkodą do podjęcia tortur był również stan szlachecki lub duchowny bądź piastowany wysoki urząd. Wszystkie te przeszkody traciły jednak znaczenie, gdy sprawa dotyczyła przestępstwa politycznego.

Mimo że tortury były stosowane właściwie wszędzie, ich stosowanie

było w wielu miejscach ograniczone do specjalnych sytuacji. W Anglii na przykład przywilej stosowania tortur miały jedynie sądy specjalne.

Tortury nie rozpowszechniły się wszędzie jednakowo szybko. O ile we

Francji zgodnie z prawem stosowano tortury już w XII wieku, to w Polsce jeszcze w wieku XIV stosowanie tortur było sporadyczne.

Do stosowania tortur znacząco przyczyniło się powstanie inkwizycji,

poszukującej i sądzącej heretyków. Na stosowanie tortur wobec podejrzanych o herezję czy czary zezwolił papież Innocenty IV w swojej bulli Ad extirpanda już w 1252. Ta decyzja była opłakana w skutkach dla osób, które w wyniku donosu trafiały w ręce oprawców i zmuszane były do przyznania się do nie popełnionej winy. Warto jednak w tym miejscu zwrócić uwagę na ograniczenia, jakie inkwizycja nałożyła na stosowanie tortur podczas procesów. Tortury mogły zostać wprowadzone w sytuacji "bez wyjścia", czyli gdy oskarżony wbrew dowodom nie przyznawał się do winy, jednak nie potrafił potwierdzić swej niewinności materiałem dowodowym. Obowiązywały także zakazy podobne do (wyżej wymienionych) tych, które obowiązywały w prawie świeckim, tzn. nie można było torturować szlachciców, duchownych, wysokich urzędników, kobiet w ciąży, dzieci i starców (choć procedura przewidywała wyjątki). Oskarżony mógł także, powołując się na chorobę bądź kalectwo, zarządzać wizyty lekarza, jednak inkwizytor nie miał obowiązku brać pod uwagę jego medycznej opinii.

Przy samych torturach obecni musieli być, zgodnie z nakazami dekretału Multorum querela, sędziowie trybunału inkwizycyjnego (inkwizytor i ordynariusz diecezji, gdzie zatrzymano oskarżonego), lub ich oficjalni wikariusze. Tortury można było powtarzać jedynie po dokładnej analizie przypadku i głębokim przemyśleniu sprawy.[1] Inkwizytorzy mieli jednak możliwość obejścia tego zakazu, "zawieszając" tortury. Poszukiwanie winnych poprzez tortury zarówno w sprawach świeckich jak i kościelnych było powszechne aż do początków XVIII wieku, jednak jej stosowanie przez sądy kościelne zdarzały się rzadziej niż w sądach świeckich. Dlatego w średniowiecznej Anglii stosowanie tortur zostało ograniczone instytucją Dobrodziejstwo kleru. Wbrew dzisiejszym wyobrażeniom w czasach średniowiecznych tortury nie były tak rozpowszechnione jak w okresach późniejszych.

W średniowieczu przeważały kary kompozycyjne, polegające na zapłaceniu kary na rzecz państwa i pokrzywdzonego, tzw. płat. Tortury na szeroką skalę zaczęto stosować w XIV wieku; zostały przewidziane przez Statuty miast włoskich. Apogeum stosowania tortur przypada na XVI-XVII wiek, czyli kilkaset lat po okresie Średniowiecza. W większości krajów europejskich zniesione w XIX wieku.

-CZASY NOWOŻYTNE ( XVIII / XIX w.)

Około roku 1750 coraz więcej przeciwników tortur występowało otwarcie przeciwko ich stosowaniu. Było to oczywiście po części podyktowane względami humanitarnymi, z drugiej zaś argumentami nieprawdziwości zeznań wymuszonych cierpieniem. Działania przeciwników tortur okazały się skuteczne, bo w kolejnych państwach europejskich zabraniano stosowania tortur (w Prusach w 1754, w Austrii i Polsce w 1776, w Rosji w 1801). Początek wieku XIX przyniósł zakaz stosowania tortur właściwie w całej Europie i Stanach Zjednoczonych, gdzie stosowanie tortur zniesiono 8. poprawką do Konstytucji.

- XX wiek Powstanie w XX wieku systemów totalitarnych przyniosło powrót do

szerokiego stosowania tortur w czasie śledztwa, jak i dla samego zadania cierpień osobom torturowanym. Działające w nazistowskich Niemczech służby, szczególnie Gestapo, radzieckie NKWD a także tajna policja włoskich faszystów – OVRA oraz japońska specjalna żandarmeria wielokrotnie i na różne sposoby podejmowały stosowanie tortur zarówno wobec przeciwników politycznych, jak i jeńców oraz osób cywilnych w czasie II wojny światowej. Wiele cech tortur noszą pseudomedyczne eksperymenty prowadzone w obozach koncentracyjnych, na przykład w Auschwitz-Birkenau. Także po wojnie reżimy totalitarne nowo powstałego bloku sowieckiego stosowały powszechnie tortury w walce z opozycją polityczną. W Polsce do instytucji słynących ze stosowania w śledztwie tortur należało Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego. Tortury stosowały także reżimy w krajach takich jak Chiny, Kambodża czy Chile.

PRAWO POLSKIE WOBEC TORTUR I KARY ŚMIERCI

KONSTYTUCJARZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJz dnia 2 kwietnia 1997 r.Art. 30.  Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw

człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.

Art. 31.  1. Wolność człowieka podlega ochronie prawnej. 2. Każdy jest obowiązany szanować wolności i prawa innych. Nikogo nie wolno

zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje. 3. Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być

ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.

Art. 32. 

1. Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.

2. Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.

Art. 38.  Rzeczpospolita Polska zapewnia każdemu człowiekowi prawną

ochronę życia.

Art. 39.  Nikt nie może być poddany eksperymentom naukowym, w tym

medycznym, bez dobrowolnie wyrażonej zgody.

Art. 40.  Nikt nie może być poddany torturom ani okrutnemu,

nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu i karaniu. Zakazuje się stosowania kar cielesnych.

Postulat przywrócenia kary śmierci podnoszony jest przez niektóre partie polityczne. Konsekwentnie od początku istnienia postulat utrzymania i – później – przywrócenia kary śmierci podnosi Unia Polityki Realnej. W październiku 2004 roku Prawo i Sprawiedliwość zgłosiło projekt nowelizacji kodeksu karnego, przewidujący m.in. przywrócenie kary śmierci; projekt został odrzucony przez Sejm większością głosów. Wprowadzenie kary śmierci wiązałoby się z koniecznością wypowiedzenia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka wraz z protokołem szóstym (zakazującym stosowania kary śmierci w okresie pokoju) i prawdopodobnie z koniecznością opuszczenia przez Polskę Rady Europy, która wymaga od członków ratyfikacji tejże konwencji.

Kościół katolicki wobec kary śmierci

Kościół Katolicki nie ma jednoznacznego stosunku do kary śmierci. Jej ogromnym przeciwnikiem jest papież Jan Paweł II.

Jednakże w Katechizmie Kościoła Katolickiego czytamy:

„Kiedy tożsamość i odpowiedzialność winowajcy są w pełni udowodnione, tradycyjne nauczanie Kościoła nie wyklucza zastosowania kary śmierci, jeśli jest ona jedynym dostępnym sposobem skutecznej ochrony ludzkiego życia przed niesprawiedliwym napastnikiem.”

„Jeżeli jednak środki bezkrwawe wystarczą do obrony i zachowania bezpieczeństwa osób przed napastnikiem, władza powinna ograniczyć się do tych środków, ponieważ są bardziej zgodne z konkretnymi uwarunkowaniami dobra wspólnego i bardziej odpowiadają godności osoby ludzkiej.Istotnie dzisiaj, biorąc pod uwagę możliwości, jakimi dysponuje państwo, aby skutecznie ukarać zbrodnię i unieszkodliwić tego, kto ją popełnił, nie odbierając mu ostatecznie możliwości skruchy, przypadki absolutnej konieczności usunięcia winowajcy "są bardzo rzadkie, a być może już nie zdarzają się wcale".(KKK 2267) „

Można więc stwierdzić, że Kościół Katolicki uznaje karę śmierci za ostateczność, stosowaną wówczas gdy nie ma innego sposobu "ochrony ludzkiego życia przed niesprawiedliwym napastnikiem". Jednocześnie podkreślana jest wyjątkowość stosowania takiej kary i jej powód jakim ma być zapewnienie bezpieczeństwa otoczeniu - KKK wyklucza więc taki rodzaj kary w przypadku dostępności jakichkolwiek innych rozwiązań. 

W encyklice „Evangelium vitae” papież Jan Paweł II wyraził stanowisko, że kara śmierci nie powinna być stosowana poza przypadkami absolutnej konieczności, gdy nie ma innych sposobów obrony społeczeństwa, które to przypadki są dzisiaj bardzo rzadkie, a być może już nie zdarzają się wcale. Wyraził ponadto, że środki bezkrwawe bardziej odpowiadają godności osoby ludzkiej (punkt 56). W bożonarodzeniowym orędziu Urbi et Orbi w 1998 roku wyraził się:

„Niech dzięki Bożemu Narodzeniu umocni się na całym świecie poparcie dla stosownych i pilnie potrzebnych działań, które położą kres produkcji zbrojeniowej i handlowi bronią, pozwolą strzec ludzkiego życia, znieść karę śmierci (…).”

„Kara śmierci stanowi obrazę ludzkiej godności” – stwierdził papież Benedykt XVI w przesłaniu

na III Światowy kongres Przeciw Karze Śmierci.

Podkreślił, że współczesne państwo dysponuje skuteczniejszymi niż kara śmierci środkami zwalczania zbrodni, które dają temu, kto ją popełnił, szansę jej odkupienia.

Międzynarodowe organizacje wobec problemu tortur i kary śmierci:

Amnesty International, Amnestia Międzynarodowa,

ogólnoświatowa organizacja pozarządowa z siedzibą w Londynie, utworzona w maju 1961 z inicjatywy prawnika brytyjskiego P. Benensona, obrońcy więźniów politycznych na Węgrzech, w RPA i Hiszpanii. Logo organizacji to płonąca świeca owinięta drutem kolczastym.

Amnesty International walczy o uwolnienie więźniów sumienia (jeśli nie używali przemocy), rzetelność procesów karnych, głównie politycznych, zniesienie kary śmierci, zaprzestanie tortur i poniżającego traktowania więźniów. Działa na rzecz upowszechnienia prawa do azylu oraz wyeliminowania handlu bronią, wspomaga rodziny poszkodowanych.

Główne organy Amnesty International to: Rada Międzynarodowa (obraduje raz w roku), Międzynarodowy Komitet Wykonawczy (desygnowany przez Radę), Sekretariat Międzynarodowy i Stałe Biuro. Członkami mogą być inne organizacje pozarządowe oraz osoby, działające także w ramach sekcji krajowych. Coroczne raporty Amnesty International przedstawiają stan praw człowieka w poszczeg

LOGO ORGANIZACJI: Amnesty International

Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża

Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża, organizacja szwajcarska o działalności międzynarodowej założona w 1864. Zadania: nadzór nad przestrzeganiem postanowień Konwencji Genewskiej, pomoc ofiarom wojny, poszukiwanie osób, mediacje w konfliktach zbrojnych i in. MKCK trzykrotnie otrzymał pokojową Nagrodę Nobla.

LOGO ORGANIZACJI: Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża

UNIA EUROPEJSKA Unia Europejska, European Union, UE, związek państw

europejskich, utworzony na mocy Traktatu z Maastricht przez państwa-członków Wspólnot Europejskich (Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej)

Główne cele Unii to: zapewnienie bezpieczeństwa, stabilnego wzrostu gospodarczego, rozwoju społecznego oraz ochrona praw i wolności obywateli. W jej ramach poszczególne państwa członkowskie rozwijają współpracę w takich dziedzinach, jak: gospodarka, wymiar sprawiedliwości, transport, rolnictwo, energetyka, handel, kultura, transport czy sprawy socjalne. Koordynacji ulega też stopniowo sfera obronności i polityki zagranicznej.

LOGO UE

RADA EUROPY

• Rada Europy Według swego statutu organizacja ta może zajmować się wszystkimi

problemami europejskimi, jeśli nie dotyczą one sfery wojskowości i obronności, wskutek czego jej działalność koncentruje się głównie na: demokracji, kulturze i ochronie dziedzictwa narodowego, edukacji, ochronie środowiska, sprawach socjalnych oraz ochronie praw człowieka. Celem Rady jest "osiąganie ściślejszego związku między jej członkami, dla ochrony i popierania ideałów i zasad, które stanowią ich wspólne dziedzictwo na rzecz ich postępu gospodarczego i społecznego".

Do tej pory Rada uchwaliła m.in. następujące konwencje:

Europejską Konwencję o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (1950), Europejską Kartę Socjalną (1961), a także Konwencję na temat Bioetyki (1997). Odgrywa też ważną rolę w tworzeniu prawa europejskiego, pomagając w opracowaniu wielu europejskich traktatów.

LOGO : RADY EUROPY

Znane osoby o karze śmierci i torturach

Jan Paweł II uczył, że całe społeczeństwo winno szanować, chronić i umacniać godność każdej osoby ludzkiej, w każdej chwili i stanie jej życia (Evangelium vitae, p. 81).

Stosunek chrześcijan do tej formy pozbawiania życia drugiego człowieka zdominowany został na długie stulecia głównie za sprawą świętego Tomasza z Akwinu, którego dorobek intelektualny stał się podstawą nauczania filozoficznego i teologicznego oraz związanej z nim praktyki życia kościelnego. W odniesieniu do kary śmierci święty Tomasz w ramach refleksji teologiczno-moralnej dotyczącej cnoty sprawiedliwości dopuszczał jej stosowanie argumentując to stanowisko teorią tak zwanej obrony własnej (Sth. II-II q 64). Jego argumentacja w tym zakresie opierała się na przekonaniu, że skoro społeczeństwo jest pewną całością, to wszystko, co zagraża owej społeczności – a więc w tym wypadku także przestępca –może być dla dobra całej owej społeczności z niej wyeliminowane. Opowiadając się za prawem do obrony własnej społeczeństwa występował więc także w obronie życia, ale tylko "porządnych" członków owej społeczności, którzy stanowili większość, nie bronił on zaś życia ludzkiego w ogóle, skoro dopuszczał karę śmierci wobec przestępcy.

Osoby ZA:

* George W. Bush

* Bill Clinton

*John F. Kennedy

(zezwolił na wykonanie ostatniej egzekucji federalnej i militarnej)

• Ronald Reagan

(popierał jako prezydent, jako gubernator Kalifornii wydał zgodę na wykonanie jednego)

* George H. W. Bush

* Franklin Delano Roosevelt

* Arnold Schwarzenegger

* Dwight D. Eisenhower

* Thomas Dewey

* Al Smith

* Nelson Rockefeller

* Mitt Romney

(republikański gubernator Massachusetts nawołuje do jej przywrócenia w tym stanie)

*Rick Perry

*Brad Henry

* Mike Easley

*Al Gore

* Jeb Bush

* William H. Rehnquist

* Antonin Scalia

* John Glover Roberts

* Samuel Alito

* Clarence Thomas

* Sandra Day O'Connor

* Phil Bredesen * Lawton Chiles * Bob Graham * Mel Carnahan * Mark Warner * Tim Kaine (przeciwnik w czasie kampanii na gubernatora

Wirginii, potem zezwolił na wykonywanie wyroków)

* Don Siegelman * Bob Riley * Lewis F. Powell * Tom DeLay

Osoby PRZECIW:

* Siostra Helen Prejean* Clarence Darrow* Lyndon B. Johnson (popierał wprowadzenie moratorium)* George Ryan (wprowadził moratorium jako gubernator Illinois i ułaskawił

wszystkich skazanych, opowiadając się przeciwko KŚ)*Susan Collins* Christopher Dodd* Ted Kennedy* Toney Anaya* Richard F. Celeste

*Snoop Dogg

* Sean Penn

• Susan Sarandon

* David Souter

* Ruth Bader Ginsburg

* Stephen Breyer

* Winthrop Rockefeller

* Ron Paul

*Jimmy Carter

(popierał jako gubernator Georgii, ale nie wykonano wtedy żadnego wyroku, a sam gubernator nie ma tam prawa łaski; stał się przeciwnikiem)

*Barbara Boxer

* John Paul Stevens

Państwa stosujące tortury i karę śmierci

Mapa ukazuje wykonywanie kary śmierci na świecie.    

 granatowy. całkowita abolicja

   błękitny. kara zachowana tylko na wypadek specjalnych okoliczności (np. stan wojny)

   zielony. nie wykonano żadnego wyroku od przynajmniej 10 lat

   pomarańcz. kara śmierci tylko dla pełnoletnich

   czerw. także dla niepełnoletnich

Fotografie

BIBLIOGRAFIA

www.google.plEncyklopedia PWN„Tortury i Kara Śmierci „www.portalwiedzy.onet.plwww.sciaga.plwww.irak.pl/abughraib_dog_torture_430,0.jpg„Świat wiedzy”„Wiedza o społeczeństwie”