The Polish Institute and Sikorski Museumpolishinstitute.com/prm/prm30.pdf · Pik.Kgdzior —...

t2. t-Q-\"°, ZMIKROFILMOWANE DNIA

2,— ROLKA NR. ta ),4-'3•A^

PRM.30

S 5.4-1kitA)4/k

\ 0 4.0

ZESKANO,

PR.Ą . 80

Archives Reference No: PRM.30

Copyright: The Polish Institute and Sikorski Museum (London)

The Polish Institute and Sikorski Museum

Pik.Kgdzior — opracowanie: 'Front sprzy—mierzonych po upadku sprayy finfiskiej.

Depesza z Poselstwa R.P.w Helsinkach w spra—wie prawdopodbnego porozumienia niemiecko—sowieckiego oddania Finlandii w sferę inte—resów sowieckich.

ł 2. IV. 1940.

2 1 5.V111.1940.

== o==

pR.ibc).

PREUS RADY MDTISTR6W

TEKA nr 30 1940

"Sprawy Finlandii"

1.-LYt.frt-oV_~, (5.AN-;. e, 2 3 X1, ketVa

zł«., Stuv•




PRm.3011 Archives Reference No: PRM.30



@92,1 -

Paryż, dn. Ille)11/1940 4 RZECZPOSPOLITA POLSKA

SZEF SZTABU GŁÓWNEGO

RPUBLIQUE DE POLOGNE

CHEF D'ETAT- MAJOR G\IRAL

Nr

FRONT SPRZYMIERZONYCH

PO UPADKU SPRAWY FEISKLEJ.

I. Znaczenie s prawy fińskiej dla Sprzymierzonych i dla Polski.

Zawarcie pokoju fifisko-sowieckiego zamyka drugi okres

wojny, stwarzając nową sytuację dla Sprzymierzonych. Wojna fińsko-so-

wiecka była doskonał4 okazją do przejęcia przez Sprzymierzonych ini-

cjatywy w swoje ręce, dając im przytym szereg korzyści politycznych

i wojskowych. Wystarczy wymienić najważniejsze z nich:

Rozszerzenie blokady na produkcję Szwecji i Norwegji (żelazo),

Zmuszenie Hitlera do zajęcia wyraźnego stanowiska wobec

Rosji, co uniemożliwiłoby mu prowadzenie w dalszym ciągu szantażu po-

litycznego wobec państw neutralnych,

- Przejście Sprzymierzonych do postawy aktywnej kosztem

minimalnego wysiłku (przejęcie inicjatywy), co miałoby bardzo poważny

wpływ na państwa neutralne, zagrożone przez Niemcy i Rosję,

- Związanie na długi czas dużyth sił sowieckich na północ

co mogłoby mieć nieobliczalne następstwa dla Stalina i jego reżimu.

Na podkreślenie zasługuje tutaj zwłaszcza fakt, że akej

Sprzymierzonych na terenie Finlandji musiałaby położyć kres dalszemu

szanta-:,,owi uprawianemu przez Hitlera przy pomocyji straszaka sowieckiego

- a to przez zmuszenie go do zajęcia wyraźnego zupełnie stanowiska wo-

bec Rosji. O praktycznym znaczeniu tego szantażu najlepiej świadczy

fakt, że we .&ranóji nawet zdecydowani zwolennicy prowadzenia wojny do

upadłego (np. Kirilis) ulegają sugestji potęgi rosyjsko-niemieckiej,

wyraającej się 250 mil jonami ludności, nie zdając sobie sprawy fani z




- 2 -

realnej wartości stosunku Z.S.R.R. do Niemiec, ani z licznych braków

przygotowania sowieckiego do wo jny.

Efekty - o których była mowa powyżej - można było osiągną<

minimalnym wysiłkiem. Jeszcze w styczniu wystarczyłoby około 6 dywizj:

aby wzmocnić front fiński i przedłużyć wojnę na długie miesiące. Z pul

ktu widzenia interesów Sprzymierzonych obojętne byłd, na jakiej linii

frontu fińskiego zaangażowany byłby korpus ekspedycyjny, chodziło bo-

wiem głównie o wstrzymanie dowozu do Rzeszy rud żelaznych oraz o wyja-

śnienie stosunku Hitler - Stalin. Interwencja Sprzymierzonych była

przy tym wysoce ułatwiona wobec opinii publicznej dzięki uchwałom Li-

gi Narodów,

Kapitalna ta okazja została zmarnowana przez Sprzymierzo-

nych. Była to jedna z tych straconych możliwości, które decydować mo-

gą, o zwycięstwie. Wojnę z Niemcami prowadzić należy metodami Hitlera

równie brutalnymi i równie zdecydowanymi. Ustąpienie wobec Szwecji i

Norwegii było słabością ze strony Sprzymierzonych. Zresztą pozostawał

ostatecznie ince jeszcze możliwości - choćby maskowanie pomocy dla Fir

łandji w podobny sposób, jak to robili Niemcy i Włosi w wojnie hiszpa-

ńskiej, wysyłając w postaci ochotników całe dywizje, albo udzielając

tylko wydatnej pomocy lotniczej, co zawsze było możliwe.

Sprawa fińska dla Polski pod każdym względem odegrała fa-

talną rolę. Pomijając już skutki, jakie wywoła jej załatwienie w nas-

trojach krajowych, pozostaje fakt nie dający się zaprzeczyć, że sprav,k,

Polski - jako zasdniczy element problematu wschodniego - usunięta zos

ta/a na plan dalszy, a razem z nią, i możliwości praktyczne poruszenia

już obecnie sprawy naszych granic na Wschodzie i Poludnio-wschodzie,

Ogólnie więc oceniając sytuację wojenną po upadku sprawy

fińskiej, należy stwierdzić, że jest to niewątpliwie przegrana ze stro

ny Sprzymierzonych w sensie wojskowym i dyplomatycznym. Bezpośrednim

następstwem wydarzeń fińskich jest wzmożona aktywność polityczna Hi-

tlera, skierowana wyraźnie ku 1)1d-wschodowi Europy. 2




- 3

akcji tej sięgnę/ obecnie Hitler do nowego dotychczas niewygrywane-

go czynnie elementu polityki wojennej, jakim sę Włochy. Z jednej strc

ny zatym Rosja i Stalin, a z drugiej - Włochy i Mussolini stanowię

punkty oparcia dla nowej wielkiej gry politycznej Niemiec, której bez

pośrednim celem zdaję się być obecnie Bałkany i Turcja.

Następstwa tej gry politycznej mogę być niezwykle donios

/e dla Sprzymierzonych. Wypadki rozwijaj się w takim tempie, że nie

ma chwili czasu do stracenia. Przeciwakcja ze strony Sprzymierzonych

musi być równie i szybka i gwałtowna.

II. Możliwości przeciwakcji Sprzymierzonych.

W obecnym stanie rzeczy dwie tylko istnieję możliwo ści

podjpecia przeciwakcji ze strony Sprzymierzonych:

1. Ofenzywa na froncie zachodnim z ewentualnym włączeniem

obszarów Belgii i Hołandji,

2. Akcja na Bałkany i na Kaukaz przez Turcję.

Pierwsza z tych możliwości nie daje pożądanego efektu

bowiem:

- Stosunek sił wciąż, jeszcze układa się na korzyść Niemiec

- Akcja na Zachodzie nie uniemożliwia Rzeszy korzystania

z bogactw państw bałkańskich.

Akcja na Bałkany i na Kaukaz podjęta pod hasłem obrony

państw bałkańskich i wyzwolenia narodów kaukazkich stwarza nowy te-

atr wojenny, na którym le żę najgroniejsze i najniebezpieczniejsze

zarówno dla Hitlera, jak i dla Stalina kierunki i możliwości działań.

Z drugiej strony stworzenie tego teatru wojennego pozwala Sprzymierzo-

nym włączyć do swego frontu jako czynniki aktywne - siły zbrojne

większości państw bałkańskich oraz, jako elementy dywersji, siły se-

patatystyczne Kaukazu.

Państwa bał kańskie - z wyjątkiem jednej tylko Bułgarji,

w której panuję sympatje pro-niemieckie - orjentuję się raczej na 3




Sprzymierzonych. Tylko silny nacisk ze strony Niemiec oraz obawa przed

Sowietami i Włochami wpływa hamująco na ich pro-aliancką politykę. Na-

leżałoby przypuszczać , że silne i zdecydowane posunięcie polityczno-wo,

skowe Sprzymierzonych na terenie Bał kanów musiałoby przesądzić o udzia-

le tych państw w wojnie ns rzecz Sprzymierzonych.

Na Bałkanach zbiegają się w obecnym momencie interesy

trzech państw; Rzeszy, Rosji i Włoch, Interesy te s rozbieżne, ale

wszystkie sk groźne i niebezpieczne dla państw ba/kafiskich. Uzgodnie-

nie tych sprzecznych interesów - zwłaszcza jeśli chodzi o Włochy z

jednej a Rosję i Niemcy z drugiej strony - jest bardzo trudne, jakkol-

wiek oczywiście nie jest wykluczone. Fakt ten powoduje, że Bałkany nie

stały się dotychczas terenem agresji ze strony Niemiec i Rosji, a jed-

nocześnie pozwala przypuszczać, iż Włochy w razie ‚akcji ze strony Sprz3

mierzonych na Bałkanach zająć mogk stanowisko nie zależne od Berlina.

Odmiennie przedstawia się s prawa Kaukazu. Tkwię tu ZaWSZE

mocne bardzo tendencje separatystyczne w stosunku do Z.S.R.R., oparte

na momentach narodowościowych, wyznaniowych i plemienno-stanowych. Woj-

na na Kaukazie powinna - normalnie biorąc - spowodować silne wstrząsy

wewnętrzne, których refleksy odbić się mogą, szeroko w całym Turkiestari1

i na ziemiach Idei - Uralu, a być może nawet na Ukrainie.

Zasadniczym jednak warunkiem podjęcia przez Sprzymierzo-

nych akdjji na Bałkany i poprzez Turcję na Kaukaz jest całkowite ujaś-

nienie sytuacji Włoch:' racżei. roli Mussoliniego w wojnie.

III. Włochy i Mussolini.

Rola Mussoliniego - jako jedynego decydującego dotychczas

czynnika politycznego Włpch - od początku wojny nie jest dostatecznie vZ,

wyjaśniona, Pomnienie włosko-niemieckie było niewktpliwie- w ostatnich

paru latach jednym z podstawowych elementów decyzji Hitlera. Tę samą

rolę odegrało ono w decyzji rozpoczkcia wojny. Formalnie ten nieokreś-

lony bliżej stosunek Rzym - Berlin, albo Hitler - Mussolini trwa dotąd




i obie strony w oficjalnych enuncjacjach daj4 temu wyraz, jakkolwiek

Rzym zajął niezależne stanowisko w wojnie, deklarując się jako nie -

walczący (co jednak jest pojęciem innym - niż neutralny),

To niezależne stanowisko Mussoliniego występowało dotych-

czas głównie w stosunku do Rosji, z któr4 nic go jeszcze nie łączy -

a dzieli bardzo wyraźnie pakt anty-kominternowski, którego w danej chwi

li najczynniejszym przedstawicielem jest sam Mussolini. Ostatnio dopie-

ro po upadku sprawy fińskiej wyłoniły się pewne możliwości porazumienia

pomiędzy nim a Stalinem pomimo isthiejących niewątpliwie rozbieżnych

interesów pomiędzy tymi państwami na terenie Bałkanów.

Z drugiej strony wiadomo ogólnie, że Włosi nie s4 ani

przygotowani, ani tymbardziej zdolni do prowadzenia wojny, że już dzi-

siaj odczuwają dotkliwy brak węgla i nafty, nie mówiąc o innych surow-

cach, że wreszcie wojna abisyńska i współudział w wojnie hiszpańskiej

poderwały całkowicie ich zasoby finansowe.

Wreszcie - co nie jest bez praktycznego znaczenia - nastrc

je społeczeństwa włoskiego są bezwarunkowo nieprzychylne Niemcom i Mus-

solini musi zdawać sobie z tego sprawę, że zaangażowanie w wojnę Włoch

po stronie Niemiec byłoby w całym kraju bardzo niepopularne.

Wynikałoby stąd, że Mussolini ostatecznych decyzji jeszcze

nie powziął i jak dotąd zajmuje pozycję wyczekującą. Na decyzach jego

ciążą dwa zwłaszcza momenty: poczucie własnej słabości wojskowej i dwie

domośó rozbieżności interesów włoskich na Bałkanach w stosunku do Nie-

miec i Rosji:" Ten brak decyzji ze strony Mussoliniego jest wyrazem je-

go słabości i to stwierdzenie pozwała przypuszczaó, że Mussolini w obec

nej chwili może stanowi6 jeszcze objekt zabiegów dyplomatycznych ze str

ny Sprzymierzonych.

W obecnej sytuacji są dwa sposoby wyjaśnienia stosunku

Włoch do Sprzymierzonych:

I. Kupnt Włoch dla włączenia ich do frontu Sprzymierzonych,




2. Obalenie Mussoliniego.

Co do punktu pierwszego:

Sprzymierzeni posiadają w swych rękach wszystkie walory,

przy pomocy których możnaby pokusić się o zjednanie Włoch dla celów

Sprzymierzonych. Odrzucając wszelkie ich pretensje odnośnie basenu

gródziemnego Morza - jako zgóry nie do przyjęcia przez Sprzymierzo-

nych - pozostaję następujące możliwości:

I. Część portfelu akcji sueskia4

2. Port Dżibutti,

3. Ew » Somalja angielska,

4. Uznanie podboju Albanji/ a przez to interesów włoskich na Bałkanach,

5, Pożyczka.

S4 to oczywiście tylko możliwości targów, g każdym bądź

razie stanowią one bardzo wysoką cenęl zwłaszcza wobec słabego przygo-

towania Włoch do wojny i łatwości zagrożenia włoskich posiadłości

przez Sprzymierzonych, (Abisynja i Somalja włoska, Libja, możność

blokady Metropolji)j

Rozwiązanie to ma jeden zasadniczy słaby punkt, byłoby

ono bowiem wielką koncesją na rzecz osoby Mussoliniego, jego autory-

tetu - a więc i reżimu. Byłoby to sprzeczne z ogólnym celem wojny

Sprzymierzonych, jakim jest walka z totalnymi ustrojami. Za cenę tych

koncesji Włochy musiałyby być włączone do frontu Sprzymierzonych,

względnie oddać do ich dyspozycji marynerkę wojenną i niektóre bazy

lotnicze,

Co do punktu drugiego:

Gdyby zawiodła akcja dyplomatyczna, mająca na celu pozys-

kanie Włoch, pozostaje druga możliwość obalenie Mussoliniego i jego

reżimu przez silne zagrożenie wojenne Włoch, Mussolini bowiem osobiś-

cie stanowi jedyną przeszkodęjuniemożliwiającą porozumienie Rzymu z

Aliantami. Obalenie Mussoliniego wydaje się być rzeczą możliwą,zwa-




żywszy wyjątkowo ci ęż ką i trudną sytuację , w jakiej znalazł się obecni ,

dzięki swej polityce. Ryzyko wojny po stronie niemieckiej dla Mussoli-

niego jest ogromne. W razie przegranej Niemiec jest to całkowita klęs-

ka osobista Mussoliniego i jego imperialnej polityki. W razie zwycięs-

twa Niemiec - wobec oczywistej przewagi Hitlera - korzyści dla Włoch

przedstawiaj4 się bardzo problematycznie, tymbardziej że tereneLl wojny

musiałyby być Włochy północne, co kryłoby w sobie groźb ę zniszczenia

całego prawie ciężkiego przemysłu Włoch.

Na tle tego wyjątkowo dużego ryzyka występuję trudności

wewnę trzne Mussoliniego w stosunku do dworu królewskiego oraz w sto-

sunku do masy narodu. Obydwa bowiem te czynniki polityki - król i na-

ród - zepchnię te obecnie przez Mussoliniego na plan dalszy - w wypadku

wojny odwróciły by się przeciwko niemu.

Wojskowo Włochy nie są przygotowane do wojny. Położenie

geograficzne decyduje przytym o specjalnej ich wrażliwoci na skutki

blokady gospodarczej. Najgroźniejsz4 pozycję dla Sprzymierzonych stano

wi flota podwodna i lotnittwo Włoch, wobec braku jadnak materiałów pęd-

nych i węgla bardzo szybko musiałoby nastąpi ć ograniczenie i zahamowJ.nil

ich działalności, tymbardziej że Niemcy w tej mierze nie mogłyby okazaĆ

Włochom wydatnej pomocy.

Wszystko to stanowi o słabości pozycji Mussoliniego. Mocny

nacisk wojenny ze strony Sprzymierzonych z zagrożeniem włoskich posia-

dł ości imperialnych Libji, Abizynji i Albanii przy zdecydowanej i sze-

roko zakreślonej akcji dyplomatyczno-propagandowej musiałby doprowadzid

do załamania się polityki Mussoliniego i jego reż imu w wypadku gdyby

wybrał drogę wojny ze Sprzymierzonymi.

Obalenie Mussoliniego oddaje całkowicie Włochy w ręce

Sprzymierzonych, wyjaśnia odrazu sprawy Abisynji i Albanji, a przede-

wszystkim stwarza doskonał e warunki dla akcji Sprzymierzonych na Bałka-

ny i Kaukaz, wytrącajęc z ręk Hitlera jeden z podstawowych elementów

obecnego szantażu politycznego. 7




IV, Ogólne linie planu wojny na południowo-wschodzie Europy.

Wyjaśnienie sytuacji Włoch stanowi zasadniczy Warunek pod

jęcia przez Sprzymierzonych wielkiej kampanji na płd.-wchodzie Europy-

na Bałkanach i raukazie.

Właściwym celem strategicznym powinno być przejęcie ini-

cjatywy w swoje ręce i przerzucenie na p/c1,-wch. teatr wojenny główne-

go ciężaru wojny z Niemnami.

Celem operacyjnym powinno być utworzenie wielkiego frontu

na południu Europy od Wiednia po Kaukaz. Historja uczy nas, że opanowa

nie Wiednia decyduje o panowaniu nad całym środkowym rejonem curopy.

Dyplomacja Sprzymierzonych zapewnić powinna udział w tych zapasach po

stronie Sprzymierzonych:

- amrji tureckiej,

- armii greckiej,

- armji rumuńskiej,

armji jugosłowiańskiej.

Główny obszar wojenny stanowiłyby Bałkany, pomocniczy

Kaukaz. W akcji pomocniczej na Kaukazie dużą rolę powinny odegrać mo-

menty polityczne (hasła niepodległościowe, hasła Islamu, Tiurkizmu).

Akcja na Bałkany i Kaukaz wymaga ponadto przeprowadzenia

działań morskich na Morzu Czarnym dla zaszachowania Sowietów, zniszczej

nia ich floty wojennej i uniemożliwienia transportów nafty.

Równocześnie z wojnę na Bałkanach i Kaukazie rozwijać sig powinna silna akcja wiążąca na froncie zachodnim dla materiałowego zu-

życia przeciwnika. Akcja ta prowadzona być winna głównie przez lotnic-

two, działające przeciwko szczególnie czułym - z punktu widzenia wojny

na zużycie - rejonom Rzeszy, a więc Nadrenji, Westfalji i Saary.

Sroaki, jakich by wymagał tak pomyślany plan wojny, są

całkowicie już dzisiaj w dyspozycji Sprzymierzonych. oicreS

Na pierwszy operacji bałkańsko-kaukazkiej należałoby zanii




gażować ok. 26.D.P. Sprzymierzonych. Obecny stan armji gen.Weyganda

musiałby być zatym nieznacznie tylko wzmocniony. Siły tureckie, greckie

jugosłowiańskie i rumuńskie stworzyłyby właściwe masy wojsk na obydwdet

tych obszarach wojennych.

Operacja na Morzu Czarnym wymagałaby w pierwszym okresie

tylko sił morskich. Możliwości desantów zarysowałyby się dopiero po

zniszczeniu floty sowieckiej.

Korzyści przerzucenia głównego cię aru wojny na obszary

południowe Europy z punktu widzenia Sprzymierzonych s4 istotnie tak wie

kie i kryję w sobie takie możliwości dla Sprzymierzonych, że uzas,_dnia-

ję w całej pełni ryzyko podjęcia tego manewru. Bez ryzyka oczywiście

nikt nigdy wojny nie wygrał i nie wygra.

Dla zrozumienia obecnej sytuacji wojennej i tego impasu,

w jakim znajduję się Sprzymierzeni, należy zdać sobie sprawę z dwóch za

sadniczych atutów, jakimi operuje Hitler w dotychczasowej grze i które

zapewniają mu inicjatywę działań i aktywność. Atuty te - to Rosja i

Włochy, a raczej Stalin i Mussolini. Stanowię one dwa mocne punkty o-

parcia dla polityki Hitlera, Wytrącenie tych atutów przynajmniej

jednego z nich włoskiego z ręk Hitlera odwraca cały manewr polityczny

przediwko niemu. Pozostawienie ich w ręku Hitlera decyduje o niezaprze-

czonych dalszych jego sukcesach i nowych porażkach politycznych Sprzy-

mierzonych.

Wojna obecna jest wojnę o sumienie ludzkości. Ten elemenl

sumienia Sprzymierzeni muszą wygrać na swoj korzyść z całym uporem i

charakterem, nieobawiaj4c się ryzyka, który nieodłącznie związane jest

ze zwycięstwem.

SZEF SZTABU GIX5jUGO

K]Zi ł 0 R płk.




PRI.,t. 3o1




8, nisi

(1024/61

Dla Pana Prezesa Rady Ministrów .

ł'oselstwo RP w Helsinkach

Nr 12

dn. 5.V111 .40

Poseł zawiadamia, że obserwuje coraz więcej faktów,

które wskazują, że Niemcy wycofują się z dawnych obietnic

ewentualnej pomocy i że niedawno musiało dojść do porozu-

mienik z Sowietami co do oddania Finalandii w sferę intere-

sów sowieckich. Rozbrojone Alandy zostały już de facto

okupowane pod pozorem Konsulatu. Do Hango idą wciąż

pociągi z wojskie i materiałem wojennym. Ciągłe manife-

stacje komunistyczne są powodem do późniejszego inter-

weniowania. Mimo wszystko rzad fiński stoi na zdecydo- ...ł wanym stanowisku

10




The Polish Institute and Sikorski Museumpolishinstitute.com/prm/prm30.pdf · Pik.Kgdzior —...

Documents

Transcript of The Polish Institute and Sikorski Museumpolishinstitute.com/prm/prm30.pdf · Pik.Kgdzior —...