15dodatek tematyczny nr 3(4)/2009

OC

HR

ON

A ŚR

OD

OW

ISK

AW

EN

ERG

ETYC

E I P

RZE

MYŚ

LE

Marek Knapik, specjalista ds. komunikacji Vattenfall

Zmiany klimatu są jednym z najpoważniejszych wyzwań dla ludzkości w najbliższych

dziesięcioleciach. Vattenfall, jako producent energii, bez wątpienia wpływa na klimat. Zdajemy sobie sprawę, że jesteśmy częścią problemu, jednak robimy wiele, aby być również częścią rozwiązania.

Ten Świat nie zginie

16 dodatek tematyczny nr 3(4)/2009

OC

HR

ON

A ŚR

OD

OW

ISK

AW

EN

ERG

ETYC

E I P

RZE

MYŚ

LE

Człowiek od ponad stulecia przy-czynia się do ocieplania klimatu. W cią-gu całego XX wieku, średnia tempera-tura podniosła się o pół stopnia Cel-sjusza. Prognozy szacują, że w ciągu najbliższego stulecia średnia temperatu-ra atmosfery może się podnieść nawet o 6 stopni. Skutkiem tego będzie wie-le zjawisk pogodowych o zasięgu glo-balnym. Zagrożenie katastrofą istnieje, niezależnie od tego, kto ponosi odpo-wiedzialność. Problematyka dotycząca efektu cieplarnianego jest zjawiskiem równie niezwykłym, jak międzynarodo-wa rozgrywka polityczna, w której nie ma zwycięzców. Jedno jest jasne, jeśli przegra jeden - przegrają wszyscy. W kwestii klimatycznej nie ma interesów grupowych. Kiedy używa się pojęcia „interes grupowy”, często widać w tym drugie dno - przekonanie, że czyjeś za-angażowanie nie jest wiarygodne. Pod tym względem środowisko gospodar-cze wydaje się najbardziej wiarygod-nym uczestnikiem, bo to my sprawu-jemy kontrolę nad rozwojem techniki. To my posiadamy wiedzę i to przede wszystkim my - przedstawiciele go-spodarki - możemy zadbać o właści-we rozwiązania.

Lars G. Josefsson - dyrektor gene-ralny Vattenfall, proponuje system za-kładający rozłożenie ciężarów, wynika-jący z redukcji emisji dwutlenku węgla między kraje bogate i biedne.

Co można zrobić?

Każde przedsiębiorstwo, które emi-tuje duże ilości CO2, musi stworzyć wła-sne rozwiązania. Vattenfall koncentruje się na opalanych węglem elektrowniach w Polsce i w Niemczech. Rozwiązanie problemu ocieplania klimatu jest moż-liwe na wiele sposobów: za pomocą wykorzystania energii wiatru, fal mórz, energii słonecznej, samochodów na prąd, syntezy jądrowej – by wymienić tylko kilka technologii, które nie prowa-dzą do emisji gazów cieplarnianych.

Wiele osób słyszało o tych rozwią-zaniach, jednak niewielu zdaje sobie sprawę o ile trzeba zredukować emisję,

aby zahamować efekt cieplarniany. Jeśli cel nie jest jasny, trudno będzie umo-tywować konieczne zmiany. A w kwe-stii zmian klimatycznych konieczne są zmiany gigantyczne.

Aby zahamować postępujący efekt cieplarniany, trzeba osiągnąć cel wyra-żony jedną liczbą – 550 ppm ekwiwa-lentów dwutlenku węgla. Oznacza to, że stężenie gazów cieplarnianych w at-mosferze nie może przekroczyć 0,05% składu chemicznego atmosfery. Im ta liczba jest większa, tym grubszy dach „cieplarni”, co jeszcze bardziej wpływa na podniesienie temperatury. O liczbie można dyskutować. W końcowym roz-rachunku może się okazać za wysoka lub za niska. W Vattenfall uważamy ten wskaźnik za właściwy po konsultacjach z wieloma uczonymi i zapoznaniu się z opinią panelu ONZ, zajmującego się problematyką zmian klimatu. Ważne jest to, że podajemy jakąś konkretną liczbę – cel naszych wysiłków.

To nadal nic nie mówi o dopusz-czalnej wielkości globalnej emisji. Tu pojawia się inna interesująca liczba: od 8 do 12 miliardów ton CO2 rocznie. Do tego poziomu powinniśmy zejść z emi-sją, aby osiągnąć długofalowy cel. W 2002 r. wyemitowaliśmy na całej Ziemi 24 miliardy ton CO2, więc dwukrotnie przekroczyliśmy normę.

Liczba ta jest trudna jest do wy-obrażenia dla kogoś, kto nie jest eks-pertem. Poniższe przykłady pomogą zilustrować problem:

Tona dwutlenku węgla jest emito- wana do atmosfery podczas jazdy samochodem z Katowic do Gdań-ska, tam i z powrotem pięć razy z rzędu.Gdy oglądamy telewizję, wyemitu- jemy tonę CO2 po 23 tysiącach go-dzin oglądania.W sumie każdy mieszkaniec uprze- mysłowionej części świata odpo-wiada za emisję od 6 do 8 ton CO2 rocznie. Jeśli tę wartość przemno-żymy przez liczbę mieszkańców Ziemi, zobaczymy całą skalę pro-blemu.

Co robi Vattenfall?

Obecnie rzeczywistość wygląda tak, że prawie 80 procent całkowitego zapotrzebowania na energię w świato-wej gospodarce pokrywają paliwa ko-palne. I udział ten wcale nie wydaje się maleć. W realiach Europy Środkowej, węgiel nadal będzie surowcem ener-getycznym, niezależnie od tego, kto jest właścicielem elektrowni. Vattenfall zmniejsza jednak udział tych obiek-tów w tworzeniu efektu cieplarnianego. Inwestujemy dziesiątki milionów euro w technologię pozwalającą na wychwy-tywanie i składowanie dwutlenku wę-gla. Projekt ten nosi nazwę CCS (Car-bon Capture and Storage). Dwutlenek węgla powstający w procesie spalania jest oddzielany z gazów kominowych, a następnie składowany głęboko pod ziemią. Elektrownie węglowe pracujące w systemie CCS nie przyczyniają się do powstawania efektu cieplarnianego.

Dwutlenek węgla stanowi zaledwie 15% gazów kominowych i właśnie tę część należy oddzielić. Po oddzieleniu gazu, jest on poddawany ciśnieniu tak, że przyjmuje postać ciekłą, co ułatwia jego transportowanie. Następnie jest przewożony na miejsce składowania i zatłaczany pod powierzchnię ziemi w porowate formacje skalne na głębo-kości 1000 metrów lub głębiej. Na tej głębokości, CO2 jest utrzymywany przez otaczające ciśnienie. Do przechowywa-nia CO2 najlepiej nadają się takie twory

17dodatek tematyczny nr 3(4)/2009

OC

HR

ON

A ŚR

OD

OW

ISK

AW

EN

ERG

ETYC

E I P

RZE

MYŚ

LE

geologiczne jak głębinowe słone jezio-ra czy częściowo opróżnione formacje, w których znajdowały się pokłady ropy naftowej lub gazu.

Równolegle do prac mających na celu „oczyszczenie” opalanych węglem elektrowni, prowadzone są ciągłe pra-ce nad udoskonaleniem pozostałych rozwiązań energetycznych i nad alter-natywnymi źródłami energii.

Biomasa – paliwo odnawialne

Vattenfall, jako największy produ-cent ciepła i siódmy producent ener-gii elektrycznej w Polsce, spala rów-nież biomasę, jako paliwo energetycz-ne w procesie produkcyjnym. Biomasa, jako paliwo odnawialne, jest neutralne w aspekcie emisji CO2 do atmosfery. Aktualnie biomasa współspalana jest w kotłach fl uidalnych w Elektrociepłow-ni Żerań. W kolejnych latach planowa-na jest rozbudowa istniejącej instalacji, a także budowa nowej do współspala-nia biomasy w Elektrociepłowni Żerań i w Elektrociepłowni Siekierki. Pozwoli to na znaczną redukcję emisji CO2.

Energetyka wiatrowa

Tam gdzie jest to możliwe rozwija-my energię wiatrową. Parki wiatrowe

powstają w wielu miejscach Europy, zwłaszcza na morzu. W zeszłym roku uruchomiliśmy trzecią pod względem wielkości morską farmę wiatrową na świecie. W Lilgrund, w cieśninie po-między Szwecją i Danią zainstalowa-nych jest 48 turbin wiatrowych, któ-re generują 0,33 TWh energii rocznie. Także w Polsce na wyspie Wolin Vat-tenfall posiada 15 turbin wiatrowych o mocy 2 MW każda. Farma wiatrowa w Zagórzu podłączona jest do polskie-go systemu elektroenergetycznego. W porównaniu z elektrownią węglową, ogranicza ona roczną emisję dwutlenku węgla o ok. 45 000 ton, roczną emisję dwutlenku siarki o ok. 300 ton, a emisję tlenków azotu o ok. 100 ton.

Vattenfall inwestuje też w energię mórz i oceanów. - Energia oceanu mo-że w znacznym stopniu przyczynić się do realizacji wizji klimatycznej Vattenfall, który do 2050 r. zamierza osiągnąć neu-tralność klimatyczną. Ważne, abyśmy osiągnęli nasze cele rozwojowe, opar-te na energii odnawialnej, jądrowej oraz energii na bazie węgla przy wykorzysta-niu technologii CCS – mówi Lars G. Jo-sefsson, prezes i CEO Vattenfall.

Zanim będzie można mówić o ko-mercyjnym zastosowaniu technologii, muszą one być rozwijane i optymalizo-wane, zaś koncepcje systemów ener-getycznych integrowane. Tworzenie

elektrowni w systemie CCS, które mo-gą się rozrastać do skali komercyjnej, jest ważnym elementem wspierania takiego rozwoju.

E-mobility

E-mobility, czyli rozwój samocho-dów z napędem elektrycznym jest obecnie kolejnym ważnym tematem w dyskusji o ochronie klimatu. Vattenfall ściśle współpracuje z dwoma czołowy-mi koncernami samochodowymi (Volvo i BMW) w zakresie rozwoju elektrycz-nych aut i opracowania ogólnodostęp-nych punktów ładowania. Samochody z napędem elektrycznym nie emitują w trakcie jazdy dwutlenku węgla do at-mosfery. Produkcja energii elektrycznej

18 dodatek tematyczny nr 3(4)/2009

OC

HR

ON

A ŚR

OD

OW

ISK

AW

EN

ERG

ETYC

E I P

RZE

MYŚ

LE

wykorzystywanej do ładowania akumu-latorów pojazdów również powinna być wolna od emisji, dlatego Vattenfall pro-ponuje certyfi kowaną „zieloną” energię dostarczaną do publicznych punktów ładowania lub do domów użytkowni-ków pojazdów elektrycznych. Punkty ładowania mają być zbudowane w ta-ki sposób, by mogli w nich ładować akumulatory posiadacze samochodów elektrycznych również innych produ-centów i by z infrastruktury korzystać mogli klienci innych dostawców energii elektrycznej. Już dziś w projekcie bie-rze udział 50 modeli Mini E z napędem elektrycznym, które testowane są na ulicach Berlina, gdzie postawiono 50 stacji ładowania.

We wrześniu 2008 r., zainicjowali-śmy międzynarodową kampanię „Pod-pis dla klimatu”. Jest ona częścią długo-falowej kampanii zwanej CCC (Combat Climat Change) i kontynuacją zaanga-żowania Vattenfall w działania na rzecz walki ze zmianami klimatu.

Co możemy zrobić razem?

Możemy pokazać wspólne popar-cie dla politycznych inicjatyw stworze-

nia krajowych, europejskich i świato-wych umów o redukcji gazów cieplar-nianych.

Vattenfall przygotował manifest, w którym przedstawiliśmy 3 najważ-niejsze zmiany, jakie uważamy za ko-nieczne, by zahamować zmiany klimatu do 2030 r. Za każdy podpis, Vattenfall przesłał do decydentów symboliczną fi -gurkę, jako dowód Twojego poparcia.

Do dnia dzisiejszego, prawie ćwierć

miliona ludzi podpisało manifest klima-tyczny Vattenfall, który postuluje:

ustalenie globalnej ceny emisji dwu- tlenku węgla,zwiększenia wsparcia technologii przyjaznych dla klimatu,wprowadzenia wymogów klima- tycznych dla produktów.

Vattenfall nie próbuje wykorzy-stywać inicjatywy, by być sumieniem świata. Pragniemy natomiast przyjąć na siebie większą odpowiedzialność za rozwiązanie poważnego problemu na-szych czasów. Uważamy, że musi się to stać w drodze współdziałania poli-tyki, gospodarki i obywateli we wszyst-kich krajach.

Wraz ze światowymi gremiami go-spodarczymi jesteśmy zaangażowani wspólnie z politykami w tworzenie pra-

wodawstwa, które pomoże w rozwią-zaniu problemu zmian klimatycznych. Podjęta inicjatywa na rzecz klimatu ma za zadanie stworzenie platformy umoż-liwiającej każdemu wyrażenie swojej opinii na temat uwarunkowań, o jakich należy pamiętać w tym kontekście.

Nasza wizja w sprawie klimatu jest jasna – czysta produkcja energii elek-trycznej. W tym celu konsekwentnie zmierzamy do obniżania emisji dwutlen-

19dodatek tematyczny nr 3(4)/2009

OC

HR

ON

A ŚR

OD

OW

ISK

AW

EN

ERG

ETYC

E I P

RZE

MYŚ

LE

ku węgla i dążymy do osiągnięcia do 2050 r. neutralności pod tym względem. W porównaniu do 1990 r. już udało się nam zredukować emisję CO2 o jedną trzecią. Spodziewamy się uzyskać ob-niżenie kolejnych dwóch trzecich emi-sji około 2030 r., zaś w 2050 r. nasz proces wytwarzania energii stanie się neutralny dla klimatu.

Perspektywa

Nasza taktyka polega na tym, by mieć maksymalnie dużo perspektyw. Nie możemy dokładnie przewidzieć gdzie nastąpi przełom. W sumie nie-rozsądne byłoby spodziewać się jednej wielkiej zmiany. Bardziej prawdopodob-ne jest to, że w przyszłości zapotrze-bowanie na energię będzie pokrywa-ne z wykorzystaniem całej palety roz-wiązań.

Oczywiście, człowiek prędzej czy później będzie musiał całkowicie przejść na zasoby odnawialne. W przeciwnym razie paliwa wyczerpią się, co w zasa-dzie odnosi się do wszystkich ograni-czonych zasobów. Nie nastąpi to jed-nak tak szybko. Węgla starczy nam na 200 lat, a może na dłużej. Zasoby uranu starczą na 1000 lat. Natomiast musimy się bardzo śpieszyć w kwestii klimatycznej. Tu sytuacja wymaga dzia-łań natychmiastowych. I żeby rozwiązać ten problem, musimy się odwołać do wszystkich źródeł energii – zarówno od-nawialnych, jak i nieodnawialnych.

Wnioski

Wybór źródła energii zdeterminowa-ny jest znalezieniem równowagi między trzema elementami: oddziaływaniem na naturalne środowisko, kosztem oraz dostępnością. Nasza ocena zależy za-wsze od tego, jakimi jesteśmy ludźmi, jak odnosimy się do różnych kwestii. Część osób uważa, że rozbudowanie energetyki wodnej na wielką skalę to bardzo dobre rozwiązanie, inni jednak twierdzą, że elektrownia wodna ma zbyt duży wpływ na bezpośrednie otoczenie. Nie ma więc, idealnego rozwiązania.

Należałoby poszukiwać kompromisu między różnymi fi lozofi ami. Celem nad-rzędnym jest osiągnięcie porozumienia w kwestii długofalowej, globalnej poli-tyki klimatycznej.

Zwykliśmy mówić, że stworzenie obecnej sytuacji zagrożenia zabrało 200 lat, więc trzeba z pewną dozą szacun-ku zakładać, że rozwiązanie problemu zajmie 100 lat. Musimy sobie zdawać sprawę z tego, że efekt cieplarniany jest procesem bardzo powolnym. Emitowa-ny do atmosfery dwutlenek węgla po-zostaje tam przez okres od 50 do 200 lat. To, co robimy w perspektywie 5-cio letniej, nie ma większego znaczenia. Podobnie duża inercja odnosi się do systemów przemysłowych i technologii odpowiedzialnych za emisję. Problem powstał w wyniku rozwoju techniki, więc

rozwiązanie również musi uwzględniać technikę.

Vattenfall popularyzuje swój mo-del ratowania klimatu na różne spo-soby, zarówno przy okazji wystąpień i debat publicznych, jak i w trakcie in-dywidualnych negocjacji. Istnieje jed-nak ustalony porządek w kształtowa-niu opinii publicznej: najpierw trzeba przekonać środowisko gospodarcze, a potem polityków.

Literatura

Książki „Przyszłość w naszych rę-[1]

kach”, która jest wywiadem z p. Larsem G.

Josefssonem, Prezesem Vattenfall

Materiałów ze strony www.vattenfall.[2]

pl i z wewnętrznych magazynów grupo-

wych

Nawet niewielkie zmiany naszych codziennych nawyków mogą z cza-sem nabrać dużego znaczenia. Na przykład:• Zmiana auta na hybrydowe: 700 kg CO2/rok • Zmiana 10 żarówek na energooszczędne: 60 kg CO2/rok • Drób zamiast wołowiny w diecie: 160 kg CO2/rok

Już te zmiany odpowiadają 0,9 tony emisji CO2, czyli ok. ¼ potrzebnej globalnej redukcji.