TEATRY LALKOWE

WAZJI

Wstęp

- Około 40 państw różnorodnych pod względem politycznym i społecznym, ale zbliżonych kulturowo

- hinduizm, buddyzm, islam, taonizm, szintoizm

- korzenie teatru w kulturze ludowej- różnorodność form teatrów

lalkowych

Charakterystyczne formy teatru lalkowego w wybranych krajach

azjatyckich

Chiny

- wszystkie klasyczne techniki lalkowe

- profesjonalizm lalkarzy

- nauka od 13 roku życia (średnie szkoły zawodowe)

- specjalizacja w animacji jednego typu lalki

- setki zespołów lalkarskich

TEATR CIENI

- cesarz Wu-ti (140-87 p.n.e.)

- 121 r.p.n.e. – Szao Weng – wywołanie ducha zmarłej żony cesarza

- terminologia – wejścia – „brama diabłów” lub „brama dusz”

- rozkwit – dynastia Tang (618-907)

Figury cieniowe

- płaskie

- przezroczyste i barwne

- ok. 30 cm

- na drążku – prostopadłym do ekranu

- ok. 10 części połączonych w stawach

PRZYKŁADOWE LALKI

Lalki jawajki i marionetki

- rozpowszechniły się w okresie panowania dynastii Tang

- głowy, ręce, nogi = drewno

- - korpus – drewno lub drut

- „stawy” – skóra

- ruchome palce

- Nicie przyczepione do krzyżaka (kształt palety – ilość od 5 do 30)

jawajka

Pacynki z dynastii Ming(1368-1644)

- 30-40 cm

- lalkarz w tunice

- domek ze sceną

- mistrzostwo Chińczyków: żonglerka, zmiana kostiumów, pojedynki na miecze

Wodny teatr lalek

- sporna kwestia ojczyzny

- scena to staw

- 3 części

- Lalki drewniane – 30-40 cm

- Na podstawie, poruszane tyczkami bambusowymi (2,5-3 m)

Indie

- Święte Wedy – ku czci bogów

- II w.p.n.e – teatr cieni (tholu bommalata)

- XVI w. manuskrypt z instrukcjami (figury do teatru cieni) – Ramajana ranganathana

- Figury wycinane ze skóry

- Nieprzezroczyste, przezroczyste, kolorowe

- głowa, ręce, nogi – najczęściej ruchome

Ciekawostki- Jedną lalkę może animować kilku lalkarzy- Trupa lalkarska – 6-10 osób- Dialogi najczęściej improwizowane- postacie: klauni, pijani rozpustnicy,

kobieciarze z grubymi, skandalicznie się zachowującymi żonami

- Od zmroku do wschodu- 120-180 cm figury- Kobiety żółte

Marionetki kathaputli

- Wędrowni lalkarze zwołują publiczność przy pomocy bębna

- Narrator za pomocą świszczących, modulowanych dźwięków oddaje stany emocjonalne bohaterów

- Marionetki z mangowego drewna (30-60 cm)- Nie mają nóg, ręce z materiału wypchanego

szmatkami

- Pacynki występują tylko w niektórych regionach Indii

Teatr kathaputli

Indonezja

- Cztery składniki teatru indonezyjskiego:

1) wayang – sztuka teatralna

2) gamelan – orkiestra

3) improwizacja

4) typ bohaterów

Typy wayang:

- wayang berber – opwieści z namalowanych zwojów – legendy

- wayang kulit – płaskie skórzane lalki + teatr cieni;

- mężczyźni oglądają teatr lalek, kobiety i dzieci teatr cieni

Lalki

- Skóra bawołu ozdobiona na pergamin

- Wystające ramiona, wydłużone ręce, stylizowane twarze, migdałowe oczy

- 40-50 cm – mitologiczne demony 85 cm

- Kolor twarzy – czarny = spokój; czerwony = mściwość i okrucieństwo; żółty = szlachetność

5 typów bohaterów:

1) Szlachetnie urodzony przedstawiciel wyższych sfer

2) Dumny arystokrata

3) Mężny wojownik

4) Krwiożerczy król

5) trefniś

Wayang kulit

Japonia

- Tradycyjny teatr lalek – bunraku- Za wzór lalek japońskich uważa się laskę

mitegura, która służyła kapłanowi do przywoływania bogów – ją zastąpiła lalka

- Rozwój, zmiany- - teatr bunraku – teatr trójjedności:

- lalkarzy

- narratora

- muzyka

Bunraku

Zakończenie

- Ograniczenia religijne

- Islam zakazywał przedstawiania postaci ludzkich w formie figur

- Tradycja ludowa

- wierzenia

Koniec