Systemowe aspekty finansowania ochrony zdrowia w Polsce Łukasz Zalicki Partner EY

VI Forum Ochrony Zdrowia

Krynica, 8 września 2015

2

0,57%

2,21% 3,11%

4,77%

6,42% 7,36%

4,20% 4,21% 4,25%

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

8%

2020 2040 2060

% P

KB

dostępne finansowanie ześrodków publicznych, przyzachowaniu obecnego systemu

prognozowane zapotrzebowanie(uwzględniające wpływ zmiandemograficznych, wzrostgospodarczy i rozwój technologii)

luka finansowania

Obecny system nie pozwala na sfinansowanie zwiększonego popytu na świadczenia zdrowotne ► Przy założeniu utrzymania obecnego systemu finansowania ochrony zdrowia w Polsce, do 2060 roku

luka w finansowaniu potrzeb zdrowotnych ze środków publicznych może sięgnąć 3,1% PKB

* W analizie przyjęto konserwatywne założenie, że obecnie zgłaszane zapotrzebowanie na świadczenia w ochronie zdrowia odpowiada bieżącemu finansowaniu.

Dostępne finansowanie oszacowano na podstawie danych Ministerstwa Finansów. Popyt na podstawie European Commission, The 2015 Ageing Report (scenariusz AWG risk).

Luka finansowania rosnących potrzeb zdrowotnych w Polsce, 2020-2060*

3

1,48% 2,38%

4,77%

6,42% 7,36%

4,20% 4,21% 4,25%

0,72% 0,72% 0,73%

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

8%

2020 2040 2060

% P

KB

wpływ zwiększenia składki

dostępne finansowanie ześrodków publicznych, przyzachowaniu obecnego systemu

prognozowane zapotrzebowanie(uwzględniające wpływ zmiandemograficznych, wzrostgospodarczy i rozwój technologii)

luka finansowania

2,21% 3,11%

Obecny system nie pozwala na sfinansowanie zwiększonego popytu na świadczenia zdrowotne ► Przy założeniu utrzymania obecnego systemu finansowania ochrony zdrowia w Polsce, do 2060 roku

luka w finansowaniu potrzeb zdrowotnych ze środków publicznych może sięgnąć 3,1% PKB

► W przypadku stopniowego zwiększenia składki na ubezpieczenie zdrowotne (z 9% w 2015 r. do 11% podstawy wymiaru składki w 2019 r.) lukę w finansowaniu uda się zniwelować wyłącznie w krótkim okresie

Luka finansowania rosnących potrzeb zdrowotnych w Polsce, 2020-2060*

* W analizie przyjęto konserwatywne założenie, że obecnie zgłaszane zapotrzebowanie na świadczenia w ochronie zdrowia odpowiada bieżącemu finansowaniu.

Dostępne finansowanie oszacowano na podstawie danych Ministerstwa Finansów. Popyt na podstawie European Commission, The 2015 Ageing Report (scenariusz AWG risk).

4

Bezpośrednie koszty medyczne nie obrazują całego ciężaru jaki ponosi polska gospodarka z tytułu chorób ► Do kosztów generowanych przez choroby, oprócz kosztów opieki medycznej i programów profilaktycznych, należy

zaliczyć również koszty pośrednie, a więc koszty utraconej produkcji w gospodarce wynikające z występowania chorób w populacji

► W przypadku jednostek chorobowych dla których przeprowadzono stosowne analizy, wartość kosztów pośrednich wielokrotnie przewyższa sumę kosztów bezpośrednich. Koszty pośrednie nowotworów złośliwych są ponad 2,5-krotnie wyższe od kosztów bezpośrednich

Źródło: Efektywność leczenia onkologicznego – prezentacja EY podczas Europejskiego Kongresu Medycznego, 2015.

EY, „Metodyka pomiaru kosztów pośrednich w polskim systemie ochrony zdrowia”, 2013.

EY, „Narodowy Program Zwalczania Grypy”, 2013.

Fundacja Onkologia 2025, „Skuteczna onkologia tu i teraz. Ewolucja systemu opieki onkologicznej w Polsce 2015-16”, 2015.

43,6

730

6 500 (dane z 2012)

836

4 302

705

16 795

0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 14000 16000 18000

Grypa (rok bez epidemii)

Grypa (rok z epidemią)

Astma (2012)

Nowotwory złośliwe (2013)

mln PLN

Koszty pośrednie

Koszty bezpośrednie

Brak danych

Koszty pośrednie i bezpośrednie wybranych jednostek chorobowych, mln PLN

5

Czy możemy mówić o solidaryzmie w finansowaniu systemu ochrony zdrowia? (1/2) ► „Koszt” dostępu do świadczeń ochrony zdrowia, wyrażony w postaci miesięcznej składki na ubezpieczenie

zdrowotne, różni się istotnie w zależności od typu osoby ubezpieczonej

► Wartość kontrybucji pracowników wynosi 52% łącznych przychodów ze składek NFZ, podczas gdy grupa ta stanowi 37% wszystkich ubezpieczonych

Struktura przychodów NFZ ze składek oraz liczba tytułów ubezpieczenia zdrowotnego wg kategorii ubezpieczonych, 2012

Źródło:NFZ, „Struktura przychodów Narodowego Funduszu Zdrowia z tytułu składek na ubezpieczenia zdrowotne za 2012 rok”, 2013.

37%

52%

29%

25%

8%

3%

6%

9%

6%

2%

3%

2%

1%

2%

0,6%

0,3%

5%

3%

5%

2%

0,1%

0,1%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Ubezpieczeni w ZUS:

pracownicy

emeryci i renciści

osoby bezrobotne niepobierające zasiłku ani świadczenia przedemerytalnego

osoby prowadzące działalność pozarolniczą

osoby wykonujące umowy zlecenia i umowy agencyjne

pozostałe osoby ubezpieczone w ZUS

służby mundurowe

osoby pobierające zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne

Ubezpieczeni w KRUS:

pozostałe osoby ubezpieczone w KRUS

emeryci i renciści

osoby prowadzące działy specjalne produkcji rolnej

Liczba ubezpieczonych

Wartość składek

6

Czy możemy mówić o solidaryzmie w finansowaniu systemu ochrony zdrowia? (2/2) ► Wartość miesięcznej składki na ubezpieczenie zdrowotne, przy takim samym dochodzie netto, różni się istotnie

w zależności od typu osoby ubezpieczonej

► Najwyższy koszt ubezpieczenia zdrowotnego ponosi osoba, która musi wykupić je samodzielnie, np. pracująca wyłącznie na podstawie umowy o dzieło

► Osoby prowadzące gospodarstwo rolne płacą najniższe składki: 1 PLN za każdy hektar przeliczeniowy gruntu rolnego dla gruntów powyżej 6 ha

Źródło: Opracowanie EY, NFZ, KRUS.

* Umowa o dzieło nie jest tytułem do ubezpieczenia zdrowotnego i nie ma możliwości opłacania składki obliczonej od wynagrodzenia ustalonego dla takiej umowy. W celu objęcia

dobrowolnym ubezpieczeniem osoba powinna zawrzeć umowę z NFZ – szacunek prezentuje minimalną wartość składki.

** Uproszczony szacunek: stawka składki wynosi 1 PLN za 1 ha gruntu rolnego na 1 osobę ubezpieczoną; przeciętny miesięczny dochód z pracy w indywidualnych gospodarstwach

rolnych z 1 ha przeliczeniowego wynosił w 2013 r. 239,08 zł.

Wartość miesięcznej składki na ubezpieczenie zdrowotne osoby osiągającej dochód netto 3 000 PLN miesięcznie

279,41 326,97

365,97 315,15

12,55

0

100

200

300

400

Samozatrudniony(działalność gospodarcza)

Umowa o pracę Umowa o dzieło* Umowa zlecenie KRUS, działalność rolniczana gruntach rolnych**

7

Jakie są alternatywne sposoby sfinansowania rosnących potrzeb zdrowotnych Polaków?

Wprowadzenie

DUZ

Wzrost wydatków

zdrowotnych

Lepsze

zdrowie

WZROST

PKB

Spadek kosztów

pośrednich

Wzrost wydatków zdrowotnych w ramach DUZ o 5 mld PLN doprowadzi docelowo do wzrostu PKB o około 0,3% PKB (czyli 4,3 mld PLN w warunkach 2013 roku).

„Odciążenie” publicznej

części systemu ochrony

zdrowia

PRZYKŁAD:

Skorzystają na tym:

Pracujący:

0,8 mld PLN

Przedsiębiorcy:

1,8

mld PLN

Sektor finansów

publicznych:

1,7

mld PLN

8

Leczenie szpitalne – potencjalny obszar do zwiększania efektywności? (1/2)

► Polska charakteryzuje się jednym z najwyższych udziałów wydatków na leczenie szpitalne wśród krajów UE, około 1/3 wszystkich wydatków na ochronę zdrowia w 2012 r. przeznaczona została na leczenie szpitalne

► Na przestrzeni ostatnich 9 lat, udział wydatków na leczenie szpitalne w budżecie NFZ wzrósł – z 44,1% w 2005 r. do 48% w 2014 r.

Udział wydatków na leczenie szpitalne w bieżących wydatkach

na ochronę zdrowia ogółem*, wybrane kraje**, 2012

Źródło: Eurostat.

*Zawiera zarówno wydatki publiczne jak i prywatne

** Wybór podyktowany dostępnością danych .

31,3%

0%5%

10%15%20%25%30%35%40%45%50%

Lu

ksem

burg

Węgry

His

zpa

nia

Belg

ia

Ch

orw

acja

Nie

mcy

Litw

a

Fin

landia

Esto

nia

Czechy

Cypr

Fra

ncja

Ho

lan

dia

Pols

ka

Austr

ia

Ru

mun

ia

Gre

cja

Struktura wydatków Narodowego Funduszu Zdrowia

wg rodzaju świadczeń, 2005-2015 (plan)

44,1% 45,2% 45,4% 46,0% 48,1%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Pozostałe

Refundacja cen leków

Leczenie szpitalne

Ambulatoryjna opiekaspecjalistyczna (AOS)

Podstawowa opiekazdrowotna (POZ)

Źródło: Sprawozdania NFZ.

9

Leczenie szpitalne – potencjalny obszar do zwiększania efektywności? (2/2)

Liczba hospitalizacji na 100 tys. mieszkańców, wszystkie jednostki chorobowe za

wyjątkiem zewnętrznych przyczyn zachorowań i zgonów Przeciętna długość hospitalizacji, dni

Źródło: OECD. Źródło: OECD.

► Pomimo wzrostu wartości środków przeznaczanych na leczenie szpitalne w 2012 r. liczba hospitalizacji na 100 tys. mieszkańców pozostaje w Polsce na względnie stabilnym poziomie

► Wśród krajów regionu Polska cechuje się najkrótszym przeciętnym czasem trwania hospitalizacji. Od 2005 r. wartość ta wykazuje tendencję spadkową

► Powyższe może cieszyć, o ile nie jest skutkiem tego, że w trybie hospitalizacji realizowane są procedury, które mogłyby zostać z powodzeniem wykonane w ambulatoryjnej opiece specjalistycznej (AOS)

0

10 000

20 000

30 000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Polska Czechy Słowacja Holandia Węgry

5

7

9

11

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Polska Czechy Węgry Słowacja

10

► Polacy nie tylko żyją krócej niż przeciętny mieszkaniec Unii Europejskiej, ale również krócej cieszą się dobrym zdrowiem. Różnica w porównaniu ze średnią unijną jest najbardziej widoczna w przypadku mężczyzn

► W Polsce choroby układu krążenia są znacznie częstszą przyczyną zgonów niż ma to miejsce przeciętnie w Unii. To właśnie ta grupa chorób odpowiada za większość luki pomiędzy umieralnością w Polsce i Unii Europejskiej

Źródło: Eurostat.

Wciąż jest przed nami wiele wyzwań w obszarze zdrowia publicznego

Oczekiwana dalsza długość trwania życia osoby

w wieku 65 lat, 2012

Najczęstsze przyczyny zgonów, standaryzowane wskaźniki umieralności

(na 100 tys. mieszkańców) Polska i Unia Europejska, 2012

Źródło: Eurostat.

7,2 8,5 7,8 8,6

8,3 9,4 12,1 12,7

0

5

10

15

20

25

PL UE PL UE

Mężczyźni Kobiety

W zdrowiu W chorobie

0

200

400

600

800

1 000

1 200

1 400

Wszystkieprzyczyny zgonów

Choroby układukrążenia

Nowotworyzłośliwe

Objawy, cechychorobowe

niesklasyfikowanegdzie indziej

Choroby układuoddechowego

Zewnętrzneprzyczyny

zachorowalności iumieralności

PL

UE-28

11

Bodźce wyzwalają zachowania

Błędne ustalenie bodźców w systemie ochrony zdrowia często

jest podstawową przyczyną nieodpowiednich i sprzecznych

z intencjami regulatora zachowań poszczególnych podmiotów:

POZ

koncepcja „czystej” stawki kapitacyjnej generuje

bodźce do poszukiwania pacjentów relatywnie

„zdrowych” (np. osoby młode), oraz do

„wypychania” procesu leczenia / diagnostyki

do AOS

AOS dalsze „wypychanie” pacjenta – z ambulatorium

do szpitala, np. w celu przeprowadzenia

diagnostyki

Leczenie

szpitalne

realizowanie w trybie hospitalizacji tych procedur,

które w innych systemach ochrony zdrowia

realizowane są w trybie ambulatoryjnym –

rezultat definicji JGP

Pytania do dyskusji:

Czy chcemy płacić za świadczenie / procedurę czy za ochronę zdrowia? 1 Czy zasada równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej nie oznacza w praktyce prawa do równego braku dostępu?

2

12

Dziękuję za uwagę!

13

Zastrzeżenia prawne

Informacje zawarte w niniejszej prezentacji nie stanowią w żadnym wypadku świadczenia usług.

Mimo iż dołożono należytych starań w celu zapewnienia rzetelności prezentowanych tu informacji przez

autorów, istnieje ryzyko pojawienia się nieścisłości. EY nie ponosi jakiejkolwiek odpowiedzialności ani

nie gwarantuje poprawności i kompletności informacji zamieszczonych w prezentacji.

Ponadto w najszerszym dopuszczonym przez prawo zakresie EY wyłącza jakiekolwiek gwarancje,

wyraźne lub dorozumiane, w tym między innymi dorozumiane gwarancje sprzedaży i przydatności do

określonego celu. W żadnym wypadku EY, powiązane z EY spółki ani też partnerzy, agenci lub

pracownicy EY lub spółek powiązanych z EY nie ponoszą jakiejkolwiek odpowiedzialności wobec

czytelnika lub innych osób z tytułu jakiejkolwiek decyzji lub działania podjętego na podstawie informacji

znajdujących się w niniejszej prezentacji ani też z tytułu jakichkolwiek pośrednich, szczególnych lub

ubocznych strat, nawet w przypadku otrzymania informacji o możliwości ich wystąpienia.

© Copyright by EY.