System gospodarowania odpadami opakowaniowymi w Polsce

IDEE DLA POLSKIINSTYTUT SOBIESKIEGOwww.sobieski.org.pl

SYSTEM GOSPODAROWANIA ODPADAMI OPAKOWANIOWYMI

W POLSCE. PERSPEKTYWA ZAMKNIĘCIA OBIEGU

TOMASZ STYŚROBERT FOKS

RAPORT

Instytut Sobieskiegoul. Nowy Świat 2700-029 Warszawatel./fax: 22 826 67 47

[email protected]

SYSTEM GOSPODAROWANIA ODPADAMI OPAKOWANIOWYMI W POLSCE. PERSPEKTYWA ZAMKNIĘCIA OBIEGU

Tomasz StyśRobert Foks

©Copyright by Instytut Sobieskiego 2016ISBN 978-83-942126-7-4Współpraca: Julita WilczekProjekt: Piotr PerzynaOkładka: Piotr Perzyna, ALC Marketing & Media ProjectZdjęcia autorów: Marcin Maziej (Tomasz Styś i Robert Foks)

SYSTEM GOSPODAROWANIA ODPADAMI OPAKOWANIOWYMI

W POLSCE. PERSPEKTYWA ZAMKNIĘCIA OBIEGU

TOMASZ STYŚROBERT FOKS

4


spis treści

streszczenie 7

1. cel raportu 9

2. analiza aktualnego stanu gospodarki odpadami opakowaniowymi 12

2.1. Organizacja systemu gospodarowania odpadami opakowaniowymi 132.1.1. Regulacje 132.1.2. Mechanizm funkcjonowania 142.1.3. Uczestnicy systemu gospodarowania odpadami opakowaniowymi 162.1.4. Opakowania zwrotne 182.1.5. Odpady opakowaniowe 192.2. Odpadyopakowaniowewielomateriałoweipośrodkachniebezpie- cznychwsystemiegospodarowaniaodpadamiopakowaniowymi 212.2.1. Regulacje 212.2.2. Mechanizm funkcjonowania 222.2.3. Uczestnicysystemugospodarowaniaodpadamiopakowaniowymiwielomateriałowymi iodpadamiopakowaniowymipośrodkachniebezpiecznych 242.2.4. Odpadyopakowaniowewielomateriałoweipośrodkachniebezpiecznych 262.3. Odpady opakowaniowe w systemie gospodarowania odpadami komunalnymi 282.3.1. Regulacje 282.3.2. Mechanizm funkcjonowania 292.3.3. Uczestnicy systemu gospodarowania odpadami komunalnymi 292.3.4. Odpady surowcowe 332.4. Deficytystrukturalnesystemugospodarowaniaodpadami opakowaniowymi 342.4.1. Efektywność 352.4.2. Przejrzystość 362.4.3. Trwałość 372.5. Podsumowanie 382.5.1. Mechanizm funkcjonowania 382.5.2. Uczestnicysystemugospodarowaniaodpadamipowstałymizproduktów w opakowaniach 392.5.3. Deficytystrukturalnesystemugospodarowaniaodpadamiopakowaniowymi 39

4 5


3. cele systemu gospodarowania odpadami opakowaniowymi 41

3.1. Celekrótkookresowe(do2020r.)iichrealizacja 413.1.1. Realizacjacelówkrótkookresowych(do2020r.)systemugospodarowania odpadami opakowaniowymi 423.1.2. Realizacjacelówkrótkookresowych(do2020r.)systemugospodarowania odpadamipowstałymizopakowańwielomateriałowychorazzopakowań pośrodkachniebezpiecznych 433.1.3. Realizacjacelówkrótkookresowych(do2020r.)systemugospodarowania odpadami surowcowymi przez gminy 463.2. Celedługookresowe(do2030r.):gospodarkaoobieguzamkniętym473.3. Podsumowanie 513.3.1. Celekrótkookresowe(do2020r.) 513.3.2. Celedługookresowe(do2030r.) 52

4. system gospodarowania odpadami opakowaniowymi w polsce wobec wyzwań gospodarki o obiegu zamkniętym 54

4.1. Odpowiedzialnośćproducenta 544.1.1. Stopieńdostosowaniasystemugospodarowaniaodpadamiopakowaniowymi wPolscedowłaściwychregulacjizawartychwpakiecieCE 544.1.2. KrajoweobszaryregulacyjneizakrespotencjalnychzmianwzwiązkuzpakietemCE 574.2. Cele systemu gospodarowania odpadami opakowaniowymi 594.2.1. Stopieńdostosowaniasystemugospodarowaniaodpadamiopakowaniowymi wPolscedowłaściwychregulacjizawartychwpakiecieCE 594.2.2. KrajoweobszaryregulacyjneizakrespotencjalnychzmianwzwiązkuzpakietemCE 604.3. Odbieranie odpadów 604.3.1. Stopieńdostosowaniasystemugospodarowaniaodpadamiopakowaniowymi wPolscedowłaściwychregulacjizawartychwpakiecieCE 614.3.2. KrajoweobszaryregulacyjneizakrespotencjalnychzmianwzwiązkuzpakietemCE 614.4. Zagospodarowanie odpadów 624.4.1. StopieńdostosowaniasystemugospodarowaniaodpadamiopakowaniowymiwPolsce dowłaściwychregulacjizawartychwpakiecieCE 624.4.2. KrajoweobszaryregulacyjneizakrespotencjalnychzmianwzwiązkuzpakietemCE 644.5. Podsumowanie 66

5. wnioski i rekomendacje 705.1. Kluczowe bariery rozwoju gospodarki odpadami opakowaniowymi wkierunkugospodarkioobieguzamkniętym 705.2. Rekomendacjezmian 715.3. Proponowanyharmonogramzmian 72

6. załączniki 76

o autorach 101

7


STRESZCZENIE

Celem raportu jest diagnoza kluczowych elementów systemu gospodarowania odpadamiopakowaniowymi w Polsce, w tym m.in.:

• analizaaktualnegostanugospodarkiodpadamiopakowaniowymi;

• identyfikacjakluczowychcelówsystemugospodarowaniaodpadamiopakowaniowymi;

• prezentacjapropozycjikierunkówzmianwzakresiekształtowaniagospodarkiodpadamiopakowaniowymi,wkontekścieprojektówregulacjizwiązanychzpakietemgospodarki oobieguzamkniętym.

Poprzeprowadzonejanaliziestwierdzonoszeregdeficytówstrukturalnychsystemugospoda-rowania odpadami w Polsce, w zakresie:

• efektywności,wtym:

- niespójność wewnętrzną systemu gospodarki odpadami powstałymi z produktów w opakowaniach i brak synergii pomiędzy systemami gospodarowania odpadami:opakowaniowymikomunalnym;

- brakregulacjiprawnychdefiniującychrozwiązaniaorganizacyjnezwiązanezprowa-dzaniemselektywnegozbieraniaodpadówprzezgminy, tworzącychnormy jakościdlaodpowiednichsurowcówwtórnych;

- brakzwiązkupomiędzyfaktycznymikosztamizbieraniaokreślonejmasydanegoro-dzaju odpadu opakowaniowego, jego sortowania i przetwarzania (po uwzględnie-niudochodówzponownegoużycialubsprzedażysurowcówwtórnychpochodzących z ich produktów) oraz wydatkami ponoszonymi przez wprowadzających produkty wopakowaniach,wzwiązkuzrealizacjąprzeznichustawowychobowiązków;

- zaburzonąrównowagępomiędzycelamiekologicznymiiekonomicznymigospodarkiodpadamiopakowaniowymiwsystemiegospodarowaniaodpadamikomunalnymi;

• przejrzystości,wtym:

- niedostatecznieprecyzyjnezdefiniowanieróliobowiązkówuczestnikówgospodarkiodpadamipowstałymizproduktówwopakowaniachirozdziałukompetencjipomię-dzynimi;

- brakskutecznegonadzorunaddokumentowaniemfaktycznychczynnościwzakresierecyklinguiinnychniżrecyklingprocesówodzyskuorazprowadzeniemdziałalnościprzezpodmiotyprowadzącerecyklinglubodzyskodpadów;

- brak zobiektywizowanych standardów prowadzenia działalności przez organizacjeodzyskuopakowań(organizacjesamorządugospodarczego);

8


• trwałości,wtym:

- zaburzonąrównowagęwsystemiegospodarkiodpadamipowstałymizproduktówwopa-kowaniach–przesunięcienawłaścicielinieruchomościkosztówfinansowaniaczęściczyn-nościzzakresugospodarowaniaodpadamipowstałymizproduktówwopakowaniach;

- wykorzystywanieinstrumentówekonomicznychiorganizacyjnychniemotywującychwła-ścicielinieruchomościdozmianyzachowańwzakresieselektywnegozbieraniaodpadów;

- brak zobiektywizowanych standardów współpracy pomiędzy organizacjami odzyskuopakowań i podmiotami odpowiedzialnymi za zagospodarowanie odpadówkomunal-nychprzyrealizacjiprocesówodzyskuirecyklinguodpadówopakowaniowychpocho-dzącychzgospodarstwdomowych.

Ponadto,analizastopniarealizacjicelówkrótkookresowych(do2020r.)systemugospodaro-waniaodpadamiwPolscewskazujenaprawdopodobieństwonieosiągnięciadocelowychpo-ziomówrecyklinguprzezsystemgospodarowaniaodpadamikomunalnymii-silnieznimor-ganizacyjniepowiązanym–systemgospodarowaniaodpadamiopakowaniowymiwielomate-riałowymiipośrodkachniebezpiecznych.

Wzwiązkuztym,proponujesięprzygotowanieiimplementacjęzmianregulacyjnychwza-kresie m.in.:

• przywróceniarelacjipomiędzyfaktycznymikosztamizbieraniaokreślonejmasydanegorodzaju odpadu opakowaniowego, jego sortowania i przetwarzania oraz wydatkami pono-szonymiprzezwprowadzającychproduktywopakowaniachdoobrotuwzwiązkuzrealiza-cjąprzeznichustawowychobowiązków(pouwzględnieniudochodówzponownegouży-cialubsprzedażysurowcówwtórnychpochodzącychzichproduktów);

• wprowadzeniasystemu rozszerzonejodpowiedzialnościproducenta– jako rozwiązaniainstytucjonalnego,któreniejestsprzecznezobowiązującymprawemUE(bądźjużstoso-wanąprzezpaństwaczłonkowskieUEpraktyką),niewymagawejściapakietu CEwżycieiktórebędziekorzystnedlarozwojugospodarkiodpadamiopakowaniowymipowstałymizproduktówwopakowaniachwPolsce;

• wprowadzeniausprawnieńorganizacjisystemugospodarowaniaodpadamipodkątemjegoefektywności, przejrzystości i trwałości – comoże być jedną z konsekwencjimożliwościwprowadzeniasystemurozszerzonejodpowiedzialnościproducenta–wtymm.in.:

- ponownegookreśleniaróliobowiązkówuczestnikówsystemugospodarkiodpadamiopakowaniowymipowstałymizproduktówwopakowaniach;

- wprowadzenia zobiektywizowanych standardów prowadzenia działalności przez organizacjeodzyskuopakowań(bądźorganizacjesamorządugospodarczego);

- wprowadzeniamechanizmównadzorunaddokumentowaniemfaktycznychczynno-ściwzakresierecyklinguiinnychniżrecyklingprocesówodzyskuorazprowadzeniemdziałalnościprzezpodmiotyprowadzącerecyklinglubodzyskodpadów.

8 9


1. cel raportu

Celem raportu jest analiza:

• skutkówwybranych,aktualnieobowiązującychregulacjidlafunkcjonowaniasystemugo-spodarowaniaodpadamiopakowaniowymiwPolsceimożliwościrealizacjicelówkrótko-okresowych(do2020r.)przezjegouczestników;

• wyzwaństojącychprzedwybranymiorganamiadministracjipublicznej,związanychzpo-tencjalnąkoniecznościąrealizacjicelówdługookresowych(do2030r.)–wzwiązkuzogło-szonymprzezKomisjęEuropejskąpakietemgospodarkioobieguzamkniętym.

Przedmiotemraportujestwszczególności:

• analizaaktualnegostanugospodarkiodpadamiopakowaniowymi,wtymm.in.:

- opisobowiązującychregulacjiprawnych;- opismechanizmufunkcjonowaniasystemuiróljegoposzczególnychuczestników;- wyszczególnieniewadizaletobecnegosystemupodkątemjegoefektywności,przej-

rzystościitrwałości(deficytystrukturalne);

• ocena dostosowania systemu gospodarki odpadami opakowaniowymi w Polsce dokoncepcjigospodarkioobieguzamkniętym–identyfikacjawyzwaństojącychprzedsystememgospodarowaniaodpadamiopakowaniowymi,wtymm.in.:

- ocenazbieżnościirozbieżnościobecnegosystemuzpropozycjądyrektywzmieniającychizaproponowanychwnichmechanizmówrozszerzonejodpowiedzialnościproducenta;

- analizakrajowychobszarówregulacyjnych(aktówprawnych)podkątemkoniecznychzmiandostosowującychdoprojektudyrektywzmieniających;

• przedstawienierekomendacjidotyczącychharmonogramuwdrażaniakoniecz-nychzmianpodkątemszybkiej i sprawnej transpozycjidyrektywzmieniają-cych(zuwzględnieniemewentualnychzagrożeńpłynącychzobecnegostanusystemu gospodarki odpadami opakowaniowymi w Polsce).

Gdy w raporcie mowa jest o:

• POS – oznacza to Ustawę z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska1;• UO – oznacza to Ustawę z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach2;• UGO – oznacza to Ustawę z dnia 6 sierpnia 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpa-

dami opakowaniowymi3;• Ustawie o obowiązkach przedsiębiorców – oznacza to Ustawę z dnia 11 maja 2001 r.

o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej4;

1. Dz. U. 2013poz.1232.2. Dz. U. 2013poz.21.3. Dz. U. 2013poz.888.4. Tekst ujednolicony: http://isap.

sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=W-DU20070900607(dostępna7.09.2016r.).

5. Dz. U. 2011poz.322.

10


• USCM – oznacza to Ustawę z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mie-szaninach5;

• UCPG – oznacza to Ustawę z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach6;• Rozporządzeniu w sprawie poziomów odzysku i recyklingu odpadów komunal-

nych – oznacza to Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 maja 2012 r. w sprawie poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami niektórych frakcji odpadów komunalnych7;

• Rozporządzeniu w sprawie poziomów odzysku i recyklingu odpadów opako-waniowych – oznacza to Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 marca 2014 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych pocho-dzących z gospodarstw domowych8;

• Rozporządzeniu w sprawie poziomów odzysku i recyklingu odpadów wieloma-teriałowych i po środkach niebezpiecznych w opakowaniach – oznacza to Rozpo-rządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie minimalnych rocz-nych poziomów odzysku i recyklingu dla opakowań wielomateriałowych oraz dla opako-wań po środkach niebezpiecznych, w poszczególnych latach, poniżej których nie mogą zostać określone poziomy w porozumieniu zawartym z marszałkiem województwa9;

• Rozporządzeniu w sprawie SCM – oznacza to Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 14 września 2012 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji chemicznych i ich mieszanin10;

• aktualizacji KPGO – oznacza to Krajowy plan gospodarki odpadami 202211oraz projekty Krajowego planu gospodarki odpadami z dnia 9 marca 2016 r. oraz z dnia 17 września 2015r.

Ponadto, gdy w raporcie mowa jest o:

• Dyrektywie ramowej o odpadach – oznacza to Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów i uchylającą niektóre dyrektywy12;

• Dyrektywie składowiskowej – oznacza to Dyrektywę Rady 1999/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r. w sprawie składowania odpadów13;

• Dyrektywie opakowaniowej – oznacza to Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 94/62/WE z dnia 20 grudnia 1994 r. w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych14;

• projekcie nowelizacji Dyrektywy ramowej o odpadach – oznacza to wniosek Ko-misji Europejskiej dotyczący Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrektywę 2008/98/WE w sprawie odpadów15;

• projekcie nowelizacji Dyrektywy składowiskowej – oznacza to wniosek Komisji Europejskiej dotyczący Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrek-tywę 1999/31/WE w sprawie składowania odpadów16;

• projekcie nowelizacji Dyrektywy opakowaniowej – oznacza to wniosek Komisji Europejskiej dotyczący Dyrektywy Parlamentu i Rady zmieniającej dyrektywę 94/62/WE w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych17;

• pakiecie CE – oznacza to Komunikat Komisji Europejskiej (dalej: KE) do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Społeczno – Ekonomicznego i Komitetu Regionów „Zamknięcie obiegu – plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym”18wrazzwłaściwymizałącznikami;

• modelu CE–oznaczatomodelgospodarkioobieguzamkniętym,októrymmowawpakiecie CE;

6. Dz. U. 2016poz.250.7. Dz. U. 2012poz.645.8. Dz. U. 2014poz.412.9. Dz. U. 2014poz.618.10. Za: https://www.chemikalia.

gov.pl/informacje_ogolne4.html (dostępna4.11.2016).

11. Dz. U. 2016poz.784.12. Dz. Urz. UE L 312

zdnia22listopada2008r.13. Dz. Urz. WE L 182

z dnia 16 lipca 1999 r. 14. Dz. Urz. WE L 365

z dnia 31 grudnia 1994 r.15. COM(2015)595final

zdnia2grudnia2015r.16. COM(2015)594final



zdnia2grudnia2015r.

10 11


• systemie EPR–oznaczatosystemrozszerzonejodpowiedzialnościproducenta(„extended pro-ducer responsibility”),októrymmowawprojekcie nowelizacji Dyrektywy ramowej o odpadach;

• Umowie partnerstwa – oznacza to dokument Programowanie perspektywy finansowej 2014 – 2020. Umowa partnerstwa19.

Wraporcieprzyjętouproszczeniepolegającenaintegracjiwszystkichkategoriipodmiotówwprowadzającychproduktywopakowaniachnarynek,bezwzględunasposóbwprowadze-nia(importopakowań,importproduktówwopakowaniach,wewnątrzwspólnotowenabycieopakowańiwewnątrzwspólnotowenabycieproduktówwopakowaniach).Wzwiązkuztym, w raporcie konsekwentnie mowa jest o wprowadzającym produkty w opakowaniach.

Przyjęto również uproszczenie polegające na unifikacji nomenklatury dotyczącej sposobu dokumentowaniaprzeprowadzeniaprocesurecyklingulubinnegoniżrecyklingprocesuod-zyskuodpadówopakowaniowych,tj.:

• DPR–rozumiesięprzeztodokumentpotwierdzającyrecyklingodpadówopakowanio-wych,wtymokreślającymasętychodpadówisposóbichrecyklingu;

• DPO–rozumiesięprzeztodokumentpotwierdzającyinnyniżrecyklingprocesodzyskuodpadówopakowaniowych,wtymokreślającymasętychodpadówisposóbichodzysku;

• EDPR–rozumiesięprzeztodokumentpotwierdzającyodpowiednioeksportodpadówopakowaniowychalbowewnątrzwspólnotowądostawęodpadówopakowaniowychwcelupoddaniaichrecyklingowi,wtymokreślającymasętychodpadów;

• EDPO–rozumiesięprzeztodokumentpotwierdzającyodpowiednioeksportodpadówopa-kowaniowychalbowewnątrzwspólnotowądostawęodpadówopakowaniowychwcelupod-daniaichinnemuniżrecyklingprocesowiodzysku,wtymokreślającymasętychodpadów20.

Przyjęto takżeuproszczeniepolegającenaunifikacjiDPR z EDPR i DPO z EDPO.Wzwiązkuz tym, w raporcie konsekwentnie mowa jest o DPR i DPO.

Ponadto,wprocesieidentyfikacjiczynności(łańcuchalogistycznego)gospodarowaniaodpada-mi–zewzględunaróżnicedefinicyjneistniejącewUGO21 i UCPG22–przyjętouproszczeniepole-gającenaintegracjidefinicjipodmiotuprowadzącegotęsamądziałalność,zarównowsystemiegospodarowania odpadami opakowaniowymi, jak i w systemie gospodarowania odpadami komu-nalnymi,polegającąnarecyklingulubinnymniżrecyklingprocesieodzyskuodpadów.Wrapor-cie konsekwentnie mowa jest zatem o podmiocie prowadzącym recykling lub odzysk odpadów.

Wprzypadkuanalizytrendów,wraporcieprzyjmujesiękonsekwentnie lata2011-2014orazzmianęrokdoroku(dalej:r/r)wlatach2014-2015–wprzypadkubadaniazmiandynamikistop-niarealizacjiprzezwłaściwychuczestnikówsystemugospodarowaniaodpadamipoziomówod-zysku(recyklingu).Przyopracowaniuwskaźnikówilościowych,dotyczącychmasyposzczegól-nychopakowańwprowadzonychdoobrotu,przyjętolata2013-2014,pozaopakowaniamiwielo-materiałowymiorazopakowaniamipośrodkachniebezpiecznych.Wtymprzypadku–zewzglę-dunarozwiązaniaorganizacyjne,októrychmowawUGO23–przyjętolata2014-2015.

Wprocesieformułowaniaraportukorzystanozdanychpubliczniedostępnychorazinforma-cjiwłasnychautorów.

19. Ministerstwo Rozwoju, projekt po zmianachwynikającychzzapisów o EFRM oraz po negocjacjach pro-gramówoperacyjnych,Warszawa,grudzień2015r.

20. Art.8UGO.21. Art.23ust.7mówio„Przedsiębior-

cy prowadzącym recykling lub inny niż recykling proces odzysku odpa-dów opakowaniowych”.

22. Art.9eust.1mówio„Instalacji do odzysku lub unieszkodliwiania odpa-dów”.

23. Art.25UGO.

12


24. Pkt 6 wprowadzenia do Dyrektywy ramowej o odpadach.

25. Art.3ust.1Dyrektywy ramowej o odpadach.

26. Pkt 31 wprowadzenia do Dyrektywy ramowej o odpadach.

27. Pkt42wprowadzeniadoDyrektywy ramowej o odpadach.

28. Art.4ust.1Dyrektywy ramowej o odpadach.

29. Art.3ust.1Dyrektywy opakowanio-wej.

2. analiza aktualnego stanu gospodarki odpadami opakowaniowymi

ZgodniezregulacjamizawartymiwprawieUE,dokluczowychcelówsystemugospodarowa-niaodpadamizaliczyćnależy:

• ograniczaniewykorzystywaniazasobów;• praktycznezastosowaniehierarchiipostępowaniazodpadami24.

Za odpady uznaje się każdą substancję lub przedmiot, których posiadacz pozbywa się, zamierzasiępozbyćlubdoktórychpozbyciazostałzobowiązany25.

Hierarchiapostępowaniazodpadamiustanawiakolejnośćpriorytetówskładającychsięnanajlepsze,zpunktuwidzeniaśrodowiska,całościowerozwiązaniewzakresieprawo-dawstwaipolitykipostępowaniazodpadami.Odstępstwoodtakiejhierarchiimożedo-tyczyćokreślonychstrumieniodpadów,jeżelijesttouzasadnione,międzyinnymi,wyko-nalnościątechniczną,opłacalnościąekonomicznąiochronąśrodowiska26.

Kolejnośćpriorytetówdotyczącychgospodarowaniaodpadami,októrychmowapowyżejto:

• zapobieganie powstawaniu odpadów, poprzez stosowanie instrumentów ekonomicz-nych27;

• przygotowywanieodpadówdoponownegoużycia;• recyklingodpadów;• innemetodyodzyskuodpadów(wtymodzyskenergii);• unieszkodliwianieodpadów28.

Przez opakowania29 rozumie się wszystkie wyrobywykonane z jakichkolwiekmateriałów,przeznaczone do przechowywania, ochrony, przewozu, dostarczania i prezentacji wszel-kichtowarów,odsurowcówdoproduktówprzetworzonych,odproducentadoużytkownika lubkonsumenta.Obejmująone:

• opakowaniahandlowelubopakowaniapodstawowe(mającestanowićtowarjednostko-wy,sprzedawanyużytkownikowikońcowemulubkonsumentowiwmiejscuzakupu);

• opakowaniazbiorczelubopakowaniadrugorzędne(stanowiącewmiejscuzakupuzestawokreślonejliczbytowarówjednostkowych,niezależnieodtegoczysąonesprzedawanewtakiejpostaciużytkownikowilubkonsumentowi,czyteżsłużązaopatrywaniupunktówsprzedaży-możnajezdjąćbeznaruszaniajegocech);

• opakowaniatransportowelubopakowaniatrzeciorzędne(mająceułatwićprzenoszenie itransportpewnejliczbytowarówjednostkowychlubopakowańzbiorczych,zapobiegającpowstawaniuuszkodzeńprzyprzenoszeniulubtransporcie).

Opakowaniatransportowenieobejmująkontenerówdotransportudrogowego,kolejowego,wodnego i lotniczego.

12 13




32. Art.5Dyrektywy opakowaniowej.33. Art.7Dyrektywy opakowaniowej.34. Art.13Dyrektywy opakowaniowej.35. Art.12Dyrektywy opakowaniowej.36. Art.15Dyrektywy opakowanio-

wej.Zasada„zanieczyszczającypła-ci”zostaławprowadzonaTraktatemustanawiającymWspólnotęEuropej-ską(TytułXIX„Środowiskonatural-ne”,Artykuł175)iuregulowanaDy-rektywą 2004/35/WE z dnia 21.04 2004 r. w sprawie odpowiedzialno-ści za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzonym środowisku naturalne-mu.

37. Art.8pkt8UGO.38. Art.3ust.1pkt6UO.39. Patrz art. 18 UGO.

Z punktuwidzenia celu raportu, do kluczowych zadańwybranych organów administracji publicznejwzakresiegospodarkiodpadamiopakowaniowymi,prawoUEzalicza:

• prowadzeniegospodarkiopakowaniamiiodpadamiopakowaniowymiwceluzapobiega-niaichnegatywnemuwpływowi(zmniejszeniawpływu)nastanśrodowiskanaturalnegoorazzapewnieniefunkcjonowaniarynkuiuniknięciaprzeszkódwhandlu(ograniczeniakonkurencji)30;

• zapobieganie powstawaniu odpadów opakowaniowych, w tym implementacja progra-mów,podejmowanychwkonsultacji zpodmiotamigospodarczymi,którychcelem jestwykorzystywanie inicjatyw w tym zakresie31;

• zachęcaniedostosowaniaopakowańwielokrotnegoużytku32;• podejmowanie działań w celu ustanowienia systemów zwrotu, zbiórki i odzysku opa-

kowańlubodpadówopakowaniowych33orazzapewnieniadostępudoinformacjionichprzezużytkownikówopakowań,wtymkonsumentów34;

• tworzeniebazdanychdotyczącychopakowańiodpadówopakowaniowych,pozwalają-cychnamonitorowanie realizacjicelówsystemugospodarowaniaodpadamiopakowa-niowymiorazm.in.uwzględniającychszczególneproblemymałychiśrednichprzedsię-biorstwprzydostarczaniuszczegółowychdanych35;

• możliwośćpodejmowaniaśrodkówzmierzającychdorealizacjicelówsystemugospodaro-waniaodpadamiopakowaniowymizgodniezzasadą:„zanieczyszczającypłaci”36.

2.1. Organizacja systemu gospodarowania odpadami opakowaniowymi

Zaodpadyopakowanioweuznajesię37opakowaniawycofanezużycia,stanowiąceodpa-dywrozumieniuprzepisówUO,tj.każdąsubstancjęlubprzedmiot,którychposiadaczpo-zbywasię,zamierzasiępozbyćlubdoktórychpozbyciajestzobowiązany38,zwyjątkiemodpadówpowstającychwprocesieprodukcjiopakowań,wtymm.in.odpadypoopako-waniach z:

• tworzywsztucznych;• aluminium;• stali(wtymblachystalowej);• papieruitektury;• szkła;• drewnaitekstyliów;

orazopakowańwielomateriałowych ipozostałychzopakowań,którychzagospodarowanieodbywasięnapodstawiewyjątku39odogólnejregułysystemugospodarowaniaodpadamiopakowaniowymi–októrymmowawdalszejczęściraportu.

2.1.1. Regulacje

GospodarowanieodpadamiopakowaniowymiodbywasięwPolscenapodstawiem.in.nastę-pującychregulacji:

14


• UO–wzakresiem.in.definicjidotyczącychwybranychfrakcjiodpadów,metodiproce-sów ichprzetwarzaniaorazodpowiedzialnościposzczególnych interesariuszysystemugospodarowaniaodpadami,ogólnychzasadgospodarkiodpadami,kosztówgospodaro-waniaodpadami,mechanizmów funkcjonowaniaposzczególnychelementów łańcuchagospodarowaniaodpadamiorazpostępowaniazodpadami;

• UGO –w zakresiem.in. definicji dotyczących opakowań i odpadów opakowaniowych,odpowiedzialnościizasaddziałaniaposzczególnychinteresariuszysystemugospodaro-wania odpadami opakowaniowymi, zasad gospodarki opakowaniami i odpadami opako-waniowymi, celów ekologicznych (poziomówodzysku i recyklingu), które zobowiązani są osiągnąć wskazani interesariusze i mechanizmów ich realizacji (dokumentowania)orazfinansowaniagospodarkiodpadamiopakowaniowymi;

• Ustawy o obowiązkach przedsiębiorców –wzakresiepostępowaniazodpadamipowsta-łymizproduktówwprowadzonychdoobrotuorazzasadustalaniaipobieraniaopłatypro-duktowej.

Należydodać,żewpośrednisposóbnafunkcjonowaniesystemugospodarowaniaodpadamiopakowaniowymiwpływmająregulacjezawartewUCPG, w zakresie:

• tworzenia warunków i infrastruktury, koniecznych do zbierania określonych rodzajów odpadówopakowaniowychstanowiącychczęśćfrakcjiodpadówkomunalnych(odpadypoopakowaniachztworzywsztucznych,metali,papieruitekturyorazszkła);

• kształtowaniaotoczeniaregulacyjnegodlapodmiotówodbierających(zagospodarowują-cych)selektywniezebrane„uźródła”40odpady(posiadaczyodpadów);

• możliwości organizacyjnych, koniecznych dla realizacji części celów ekologicznych (poziomówodzyskuirecyklingu)przezwybranychinteresariuszysystemugospodarowa-nia odpadami opakowaniowymi.

2.1.2. Mechanizmfunkcjonowania

Zgodnie z regulacjami zawartymi w UGO,wprowadzającyproduktywopakowaniachodpo-wiedzialnyjestzazapewnienieodzysku(recyklingu)odpadówopakowaniowychtakiegosa-megorodzaju,jakte,którepowstałyzopakowańwskutekprowadzonejprzezniegodziałal-nościgospodarczej–naodpowiednimpoziomiedladanegoroku.Jednocześnie,UGO zawie-raszeregprzepisówdotyczącychzasaddziałaniainnychuczestnikówsystemugospodaro-waniaodpadamiopakowaniowymi,mającychwpływnajegofunkcjonowanie,wszczegól-nościna:

• wykonywanieposzczególnychczynnościwzakresiegospodarowaniaodpadami,wtymmożliwościprzejmowaniaodwprowadzającegoproduktywopakowaniachobowiązkuza-pewnienia odzysku (recyklingu) odpadów opakowaniowych przez innych uczestnikówsystemugospodarowaniaodpadamiopakowaniowymi;

• mechanizmyewidencjonowaniairealizacjiprocesówodzysku(recyklingu)odpadów;• celeekologicznesystemugospodarowaniaodpadami(poziomyodzyskuirecyklin-

gu),którewybraniuczestnicysystemugospodarowaniaodpadamiopakowaniowymizobowiązanisąosiągnąćwposzczególnychlatachorazmechanizmyichrealizacji.

40. Wmiejscupowstawaniaodpadówkomunalnych: gospodarstwach do-mowych,placówkachhandlowych,lokalizacjachmałegobiznesu,biu-rach, instytucjach oraz miejscach wykonywaniausługkomunalnych(parkach,ulicach,cmentarzach,itp.).

14 15


Należydodać,żewprowadzającyproduktywopakowaniachniejestzobowiązanydoosią-gnięciaminimalnych rocznych poziomów zbierania odpowiedniej masy odpadów takiego samegorodzajujakodpadyopakowaniowepowstałeztegosamegorodzajuopakowań,jakopakowania,wktórychwprowadziłprodukty.Masęodpadówpoddanychrecyklingowilubin-nemuniżrecyklingprocesowiodzyskuustalasięwyłączniewoparciu–odpowiednio–oDPR i DPO,przyczymdokumentytestanowiąpodstawędookreślenia,czynastąpiłoosiągnięcieodpowiednichpoziomówrecyklinguiodzyskuprzewidzianychprzezUGO.

Źródło:opracowaniewłasne

Infografika1. Uproszczonyschematorganizacjisystemugospodarowaniaodpadami opakowaniowymi w Polsce

POsiadaCZ OdPadów2.

Wykonujeposzczególneczynnościwzakresiegospodarowaniaodpadamiopakowaniowymi–nazle-ceniewprowadzającegoproduktywopakowaniachluborganizacjiodzyskuopakowań

Zbieraodpady

WPROWaDzająCyPRODUktyWOPakOWaniaCh1.Wprzypadkuniezapewnieniaodzysku(recy-klingu)odpowiedniejilościodpadówopakowa-niowychpłacimarszałkowiwojewództwakarę–opłatęproduktową

Zapewniasamodzielnie(zapośrednictwemposiadaczaodpadów)lubzlecaorganizacjiodzyskuopakowańodzysk(recykling)odpa-dówopakowaniowychtakiegosamegorodzaju,jakopakowania,wktórychwprowadziłprodukty

ORganizaCjaODzyskUOPakOWań3.

W przypadku niezapewnienia odzy-sku(recyklingu)odpowiedniejilo-ściodpadówopakowaniowychpła-cimarszałkowiwojewództwakarę–opłatęproduktową

Zleca wykonanie poszcze-gólnychczynnościwzakre-sie gospodarowania odpa-dami opakowaniowymi po-siadaczowiodpadów

Przejmujeodwprowadzającegoproduktywopakowaniachobowiązekodzysku(re-cyklingu)odpadówopakowaniowychta-kiego samego rodzaju, jak opakowania, w którychwprowadziłprodukty

Przetwarzaodpadydostarczoneprzezposiadaczaodpadów

PODMiOtPROWaDząCyReCyklinglUbODzyskODPaDóW4.

MinisteRWłaśCiWyDOsPRaWśRODOWiska6.

Określarocznepoziomyodzysku(recyklingu)odpadówopakowaniowychpochodzącychzgospodarstwdomowych, któreorganizacjaodzyskuopakowańzobowiązanajestosiągnąć

MaRszałekWOjeWóDztWa5.

Przeprowadza kontrole podmiotuprowadzące-gorecyklinglubodzyskodpadów

Nadzoruje prowadzenie dzia-łalnościwprowadzającegopro-dukty w opakowaniach i orga-nizacjiodzyskuopakowań

Ewidencjonujewpływyztytułuopłatyproduktowejiusta-lawysokośćdodatkowejopłatyproduktowej–wprzypad-kunierzetelnościwprowadzającegoproduktywopakowa-niachluborganizacjiodzyskuopakowań

16


2.1.3. Uczestnicy systemu gospodarowania odpadami opakowaniowymi

Z punktu widzenia przedmiotu raportu, za kluczowych interesariuszy systemu gospodaro-waniaodpadamiopakowaniowymiuznajesię:

• wprowadzającychproduktywopakowaniach;• podmiotyodbierająceodpady;• organizacjeodzyskuopakowań;• podmiotyprzygotowująceodpadydoprocesurecyklingulubodzysku;• podmiotyprowadzącerecyklinglubodzyskodpadów;• samorządwojewództwa;• ministrawłaściwegodosprawśrodowiska.

Doichnajważniejszychzadańzaliczyćnależy,wprzypadku:

• wprowadzającychproduktywopakowaniach:

- zapewnienieodzysku,wtymrecyklingu,odpadówtakiegosamegorodzajujakod-padyopakowaniowepowstałeztegosamegorodzajuopakowań,jakopakowania,wktórychwprowadziłprodukty–samodzielnielubzapośrednictwemorganizacjiodzyskuopakowań;

- wykonywaniedziałalnościgospodarczejwzakresiewprowadzaniadoobrotupro-duktówwopakowaniach lub/ipakowaniaproduktówwytworzonychprzez innegoprzedsiębiorcęalboprowadzeniejednostki(jednostek)handludetalicznegopowy-żej2000m241,sprzedającejproduktypakowanewtychjednostkach;

- prowadzeniepublicznychkampaniiedukacyjnych–samodzielnielubzapośrednic-twemorganizacjiodzyskuopakowań;

- prowadzenieewidencjiobejmującejinformacjeomasieopakowań,wktórychwpro-wadziłdoobrotuprodukty,wdanymrokukalendarzowym;

- wnoszenieopłatyproduktowejwprzypadkunieosiągnięciawymaganegopoziomurecyklingu(wtymrecyklingudlawszystkichopakowańrazem)iodzysku;

• podmiotówodbierającychodpady:

- wykonywanieposzczególnychczynnościwzakresiegospodarowaniaodpadami(zbie-ranie, transport, przygotowanieodpadówdo recyklingu lubodzysku) –na zleceniewprowadzającegoproduktywopakowaniachluborganizacjiodzyskuopakowań;

- prowadzeniepunktówzbieraniaodpadów-metali,wtymprzyjmowanietychodpa-dówodosóbfizycznychniebędącychprzedsiębiorcami;

• organizacjiodzyskuopakowań:

- wykonywanie działalności gospodarczej wyłącznie związanej z organizowaniem,zarządzaniem lubprowadzeniemprzedsięwzięćzwiązanychzodzyskiem,w tymrecyklingiemodpadóworazfinansowaniempublicznychkampaniiedukacyjnych;

- wnoszenieopłatyproduktowejwprzypadkunieosiągnięciawymaganegopoziomu41. Art.44UGO.

16 17


recyklingu(wtymrecyklingudlawszystkichopakowańrazem)iodzysku–wra-machobowiązkuprzejętegoodwprowadzającegoproduktywopakowaniach;

• podmiotówprzygotowującychodpadydoprocesurecyklingulubodzysku:

- wykonywaniedziałalnościgospodarczejwzakresieprzetwarzaniaodpadów,wtymm.in.sortowania luboczyszczaniaodpadówwceluodzyskusurowcówwtórnych iprzygotowaniaodpadówdorecyklingu;

- wykonywaniedziałalnościgospodarczejzwiązanejzobrotemsurowcamiwtórnymi;- sprzedażipośrednictwowzakresieobrotuodpadami;

• podmiotówprowadzącychrecyklinglubodzyskodpadów:

- wykonywaniedziałalnościgospodarczejwzakresierecyklingulubinnegoniżrecy-klingprocesuodzysku,spełniającejwymaganiaokreślonewUO;

- wystawianie DPR i DPO–nawniosekwprowadzającegoproduktywopakowaniachluborganizacjiodzyskuopakowań;

- wystawianie DPR i DPO (w przypadku odpadówopakowaniowych pochodzącychzgospodarstwdomowych)–nawniosekpodmiotuodbierającegoodpadykomu-nalneodwłaścicielinieruchomościlubpodmiotuprowadzącegoregionalnąinsta-lacjędoprzetwarzaniaodpadówkomunalnych,punktselektywnegozbieraniaod-padówkomunalnychalbogminyorganizującejodbieranieodpadówkomunalnych odwłaścicielinieruchomości;

- przekazywaniemarszałkowiwojewództwakopiiwystawianychDPR i DPO;- przeprowadzanierocznegoaudytuzewnętrznego,któregocelemjestsprawdzenie

wiarygodnościdanychzawartychm.in.wDPR i DPO;

• właściwychorganówsamorząduwojewództwa:

- sprawowaniekontroliprzestrzeganiaistosowaniaprzepisówprawa;- przeprowadzanie(conajmniejrazna3lata)kontrolim.in.podmiotówprowadzą-

cychrecyklinglubodzyskodpadów;- prowadzenie zbioru dokumentów przekazywanych mu przez zobowiązanych

dotegouczestnikówsystemugospodarowaniaodpadamiopakowaniowymi;

• ministrawłaściwegodosprawśrodowiska:

- określenierocznychpoziomówodzyskuirecyklinguodpadówopakowaniowychpo-chodzącychzgospodarstwdomowych,któreorganizacjaodzyskuopakowańjestzobowiązanauwzględniaćdokońca2020 r.wosiągniętychpoziomach łącznegoodzyskuirecyklinguodpadówopakowaniowych;

- określeniewzoruDPR i DPO;- możliwość zawieraniaporozumień z przedsiębiorcamiwprowadzającymiproduk-

tywopakowaniach(lubproduktywopakowaniachjednostkowychwielokrotnegoużytku)wzakresieutworzeniaiutrzymaniasystemuzbierania,transportu,odzy-skuiunieszkodliwianiaodpadówopakowaniowych;

18


- określenie(wporozumieniuzministremwłaściwymdosprawfinansówiministremwłaściwymdosprawgospodarki)wysokościopłatproduktowychdlaposzczegól-nychrodzajówopakowań.

2.1.4. Opakowania zwrotne

Szczególnymrodzajemopakowańsąopakowaniawielokrotnegoużytku(opcjonalnie:opa-kowaniazwrotne).Uznajesięzanieopakowanieposiadającewłaściwościfizyczneicha-rakterystykępozwalająceconajmniejnajegodwukrotnezastosowaniedotegosamegocelu,doktóregoopakowaniezostałopierwotnieprzeznaczone(zpomocąlubbezpomo-cywyrobówpomocniczychdostępnychnarynkuumożliwiającychpowtórnewykorzysta-nieopakowania)42.

Zgodnie z regulacjami zawartymi w UGO,przedsiębiorcaprowadzący jednostkęhandludetalicznegolubhurtowego,którysprzedajeproduktywopakowaniach,zobowiązanyjestdoprzekazywaniaużytkownikomtychproduktówinformacji(przezprzynajmniej ichwy-wieszeniewmiejscusprzedaży)oopakowaniachiodpadachopakowaniowychwzakresie:

• dostępnychsystemówzwrotu,zbierania,odzyskuirecyklinguodpadówopakowanio-wych;

• właściwegopostępowaniazodpadamiopakowaniowymi;• znaczeniaoznaczeństosowanychnaopakowaniach43.

Wtymkontekściewartododać, żewUstawie z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych,któraprzestałaobowiązywaćzchwiląwejściawżycieUGO, funkcjonowałaregulacjazobowiązującajednostkihandludetalicznegotakżedoprzyjmo-waniazwracanychinawymianęopakowańwielokrotnegoużytkupoproduktachwtakichopakowaniach,któreznajdowałysięwoferciehandlowej.Ponadto,producenciijednost-kihandluhurtowegoproduktówwopakowaniachwielokrotnegoużytkuzobowiązanibyli doodbiorunawłasnykosztopakowańwielokrotnegoużytkuodjednostekhandludetalicz-nego,którymsprzedawaliproduktywopakowaniachwielokrotnegoużytku44.

Jakoalternatywędouchylonejregulacji,októrejmowapowyżej,UGOprzewidujemożli-wośćzawieraniaporozumieńpomiędzyministremwłaściwymds. środowiska iwprowa-dzającymiproduktywopakowaniach jednostkowychwielokrotnegoużytku–wzakresieutworzenia i utrzymania systemu obrotu opakowaniami jednostkowymi wielokrotnegoużytku45.Wartopodkreślić,żedotychczasżadneporozumieniewtymzakresieniezostałozawarte.Zagospodarowanieodpadówopakowaniowychwielokrotnegoużytkuodbywasięnamocyumówcywilnoprawnychpomiędzywprowadzającymiproduktywopakowaniachjednostkowychwielokrotnegoużytkuijednostkami(sieciamijednostek)handludetalicz-negoprzyjmującymiodkonsumentówopakowaniazwrotne.

Należystwierdzić,żeobowiązekprzyjmowaniazwracanychinawymianęopakowańwie-lokrotnegoużytkupoproduktachw takichopakowaniach, które znajdowały sięwofer-ciehandlowej–przezjednostkihandludetalicznegoorazodbióropakowańwielokrotnegoużytkuodjednostekhandludetalicznego–przezproducentówijednostkihandluhurtowe-

42. Art.8ust.9UGO.43. Art.42UGO.44. Za: art. 14 Ustawy z dnia 11 maja

2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych.

45. Patrz art. 26 UGO.

18 19


Źródło:opracowaniewłasnenapodstawieaktualizacjiKPGO

Wyk. 1. Masaopakowańogółemwprowadzonychdoobrotu wlatach2011–2014(wzaokrągleniu)

go,umożliwiałrealizacjękluczowych–wedługprawaUE–celówsystemugospodarowaniaodpadami:ograniczaniawykorzystywaniazasobów(wtymprzypadkudoprodukcjiopako-wań)ipraktycznegozastosowaniahierarchiipostępowaniazodpadami(wtymprzypadkuzapobieganiapowstawaniaodpadów).Pełniłontakżeszczególnąrolęwzakresieprzygo-towaniadoponownegoużyciaczęściopakowań46.

2.1.5. Odpady opakowaniowe

W2014r.wprowadzonodoobrotuok.4,8mlnMgopakowań,cooznaczawzrosto5,1% wstosunkudo2011r.Masęopakowańogółemwprowadzonychdoobrotuwanalizowa-nym okresie przedstawia wykres 1.

4900

4850

4800

4750

4700

4650

4600

4550

4500

4450

2011 2012 2013 2014

[tys. Mg]

4611

4670

4836 4846

Oznaczato,żewzrostmasywprowadzonychdoobrotuopakowańmiałmiejsceprzedwej-ściemwżycieUGO47.Następniezaś,rocznamasawprowadzonychdoobrotuopakowańusta-bilizowałasięnapoziomieok.4,8mlnMg.Wartododać,żewlatach2013-2014,stabilizacja,októrejmowa,dotyczyławszystkichrodzajówopakowańwprowadzonychdoobrotu(patrztabela1).

46. Np.opakowańszklanych.47 UGOweszławżycie1.01.2014r.

20


W2014r.papier i tekturastanowiłyok.32%masywprowadzonychdoobrotuopakowań, zktórychpowstałyodpadyopakowaniowe,drewnoitekstyliaok.23%,szkłook.21%,two-rzywasztuczneok.19%,stalok.3%,zaśaluminiumok.2%.Zmianęwstrukturzerodzajuopakowań,zktórychpowstałyodpadyopakowaniowe,wanalizowanymokresie,przedsta-wia wykres 2.

Wyk. 2. strukturarodzajówopakowań,zktórychpowstałyodpadyopakowaniowe wlatach2011–2014(wzaokrągleniu)

35

30

25

20

15

10

5

02011 2012 2013 2014

tworzywasztuczne

aluminium stal

[%]


papieri tektura

szkło drewnoi tekstylia

17,0 17,8 18,5 18,5

3,5 3,4 3,3 3,2

1,81,82,01,9

30,8 32,0 32,4 32,4

23,422,6 22,1

21,223,4

22,3 21,9

22,9

Oznaczato,żewanalizowanymokresie2011-2014,wstrukturzerodzajówopakowań,zktó-rychpowstałyodpadyopakowaniowezanotowano,wprzypadku:

• tworzywsztucznych–wzrosto1,5p.p.48;• aluminium–spadeko0,1p.p.;

Tab.1. Masaopakowańwprowadzonychdoobrotu wlatach2013–2014(wzaokrągleniu)

Źródło:opracowaniewłasnenapodstawieaktualizacji KPGO

Ztworzywasztucznego(wtys.Mg)

Zaluminium(wtys.Mg)

Zestali(wtys.Mg)

Zpapieruitektury(wtys.Mg)

Zeszkła(wtys.Mg)

Zdrewnaitekstyliów(wtys.Mg)

2013Rodzaj opakowania 2014

895

87

160

1 566

1069

1059

896

88

157

1 568

1028

1109

4836Razem 4846

48. Punktprocentowy(p.p.)jestjednost-kąwyrażającąróżnicę(wynikodej-mowania)międzywartościąkońco-wąiwartościąpoczątkową,któresąwyrażonewprocentach.Wodróż-nieniuodzmianyprocentowej(cha-rakteryzującejwzrostylubspadkim.in.wagowe,objętościowe,atak-żezmianyudziałówprocentowych)punkt procentowy pokazuje zmia-nywartościwsposóbbezwzględny(niezrelatywizowany).Bardzoczę-sto,charakteryzowaniewzrostówlubspadkówjedynieprzypomo-cyzmianyprocentowejmożepro-wadzićdomylnychwniosków:dużazmiana procentowa wcale nie musi oznaczaćdużejrzeczywistejzmia-nywyrażonejwwartościachbez-względnych(określającychnp.masęprzetworzonychodpadów).

20 21


• stali–spadeko0,3p.p.;• papieruitektury–wzrosto1,6p.p.;• szkła–spadeko2,2p.p.;• drewnaitekstyliów–spadeko0,5p.p.

2.2. Odpadyopakowaniowewielomateriałowe ipośrodkachniebezpiecznychwsystemiegospodarowania odpadami opakowaniowymi

Przez:

• odpady opakowaniowe wielomateriałowerozumiesięodpadypoopakowaniachwieloma-teriałowych,tj.opakowaniachwykonanychzconajmniejdwóchróżnychmateriałów,któ-rychniemożnarozdzielićręcznielubzapomocąprostychmetodmechanicznych49;

• odpady opakowaniowe po środkach niebezpiecznychrozumiesięodpadywrozumieniuprzepisówUO(patrzwyżej)posubstancjachchemicznychimieszaninachzagospodaro-wanych na podstawie regulacji zawartych w UGO50.

2.2.1. Regulacje

Gospodarowanie odpadami opakowaniowymi powstałymi z opakowań wielomateriało-wych lub z opakowań po środkach niebezpiecznych odbywa się w Polsce na podstawie m.in.następującychregulacji:

• UO–wzakresiem.in.definicjidotyczącychwybranychfrakcjiodpadów,metodiprocesówichprzetwarzania,wtymmechanizmuzmianystatusuodpadówniebezpiecznychnainneodpadyorazodpowiedzialnościposzczególnychuczestnikówsystemugospodarowaniaod-padami,ogólnychzasadgospodarkiodpadami,wtympostępowaniazodpadaminiebez-piecznymi,kosztówgospodarowaniaodpadami,mechanizmówfunkcjonowaniaposzcze-gólnychelementówłańcuchagospodarowaniaodpadamiorazpostępowaniazodpadami;

• UGO–wzakresiem.in.definicjidotyczącychopakowańwielomateriałowychiśrodkówniebezpiecznych,odpowiedzialnościizasaddziałaniaposzczególnychuczestnikówsys-temugospodarowaniaodpadamiopakowaniowymipowstałymizopakowańwielomate-riałowychipośrodkachniebezpiecznych,zasadgospodarkiopakowaniamiiodpadamiopakowaniowymi,celówekologicznych(poziomówodzyskuirecyklingu),którezobowią-zanisąosiągnąćwskazaniuczestnicysystemugospodarowaniaodpadamiopakowanio-wymipowstałymizopakowańwielomateriałowychipośrodkachniebezpiecznychime-chanizmów ich realizacji (dokumentowania) oraz finansowania gospodarki odpadamiopakowaniowymi;

• USCM–wzakresiem.in.klasyfikowaniazagrożeństwarzanychprzezśrodkiniebezpiecz-newopakowaniach,dopuszczania(wtymoznakowania)produktówdoobrotuorazod-powiedzialnościizasaddziałaniaposzczególnychuczestnikówsystemugospodarowaniaśrodaminiebezpiecznymiwopakowaniach;

• Ustawy o obowiązkach przedsiębiorców–wzakresiepostępowaniazodpadamipowsta-łymizproduktówwprowadzonychdoobrotuorazzasadustalaniaipobieraniaopłatypro-duktowej.

49. Art.8pkt10UGO.50. Art.8pkt14ai14bUGO.

22


Należydodać,żewpośrednisposóbnafunkcjonowaniesystemugospodarowaniaodpadamiopakowaniowymiwpływmająregulacjezawartewUCPG, w zakresie:

• tworzeniawarunkówiinfrastruktury,koniecznychdoselektywnegozbieraniaodpadówopakowaniowychwielomateriałowychiodpadówpośrodkachniebezpiecznych;

• kształtowaniaotoczeniaregulacyjnegodlapodmiotówodbierających(zagospodarowują-cych)selektywniezebrane„uźródła”odpady(posiadaczyodpadów);

• możliwościorganizacyjnychdlarealizacjiczęścicelówekologicznych(poziomówodzyskuirecyklingu)przezwybranychuczestnikówsystemugospodarowaniaodpadamiopakowa-niowymiwielomateriałowymiiodpadamiopakowaniowymipośrodkachniebezpiecznych.


Zgodnie z regulacjami zawartymi w UGO,wprowadzającyproduktywopakowaniachwielo-materiałowychlubśrodkiniebezpiecznewopakowaniachodpowiedzialnyjestzaorganiza-cjęsystemuzbieraniaorazzapewnienieodzysku(recyklingu)odpadówopakowaniowychta-kiegosamegorodzaju,jakte,którepowstałyzopakowańwskutekprowadzonejprzeznie-godziałalnościgospodarczej–naodpowiednimpoziomiewdanymroku.Jednocześnie,UGO zawieraszeregprzepisówdotyczącychzasaddziałaniainnychuczestnikówsystemugospo-darowania odpadami opakowaniowymi wielomateriałowymi i odpadami opakowaniowymi pośrodkachniebezpiecznych,mającychwpływnajegofunkcjonowanie,szczególnościna:

• wykonywanie poszczególnych czynności w zakresie gospodarowania odpadami, wtymmożliwościrealizowaniaobowiązkówwprowadzającegoproduktywopakowa-niachwielomateriałowychorazśrodkiniebezpiecznewopakowaniachwzakresieor-ganizacjisystemuzbieraniaodpadówopakowaniowychpowstałychzopakowańwie-lomateriałowychalbozopakowańpośrodkachniebezpiecznych;

• mechanizmyewidencjonowaniairealizacjiprocesówodzysku(recyklingu)odpadów;• celeekologicznesystemugospodarowaniaodpadami (poziomyodzysku i recyklin-

gu),którewprowadzającyproduktywopakowaniachwielomateriałowychorazśrodkiniebezpiecznewopakowaniachzobowiązanyjestosiągnąćwposzczególnychlatachoraz mechanizmy ich realizacji.

Należy stwierdzić, że wprowadzający produkty w opakowaniach wielomateriałowych lubśrodkiniebezpiecznewopakowaniach–pomimoobowiązkuorganizacjisystemuzbierania–niejestzobowiązanydoosiągnięciaminimalnychrocznychpoziomówzbieraniaodpowied-niejmasyodpadówtakiegosamegorodzajujakodpadyopakowaniowepowstałeztegosa-megorodzajuopakowań, jakopakowania,wktórychwprowadziłprodukty.Masęodpadówpoddanychrecyklingowi lub innemuniż recyklingprocesowiodzyskuustalawyłączniesię w oparciu odpowiednio o DPR i DPO,przyczymdokumentytestanowiąpodstawędookreśle-nia,czynastąpiłoosiągnięcieodpowiednichpoziomówrecyklinguiodzyskuprzewidzianychprzez przepisy wykonawcze do UGO51.

Uproszczony schemat gospodarowania odpadami opakowaniowymi powstałymi z opako-wańwielomateriałowychorazzopakowańpośrodkachniebezpiecznychprzedstawiainfo-grafika2.

51. Rozporządzenie w sprawie pozio-mów odzysku i recyklingu odpadów wielomateriałowych i po środkach niebezpiecznych w opakowaniach.

22 23


Infografika2. Uproszczonyschematorganizacjisystemugospodarowaniaodpadamiopakowaniowymipowstałymizopakowańwielomateriałowychoraz zopakowańpośrodkachniebezpiecznych.

Przetwarzaodpadydostarczoneprzezposiadaczaodpadów

PODMiOtPROWaDząCyReCyklinglUbODzyskODPaDóW4.

POsiadaCZ OdPadów2.

Wykonujeposzczególneczynnościwzakresiegospodarowaniaodpadami–nazleceniewprowadzają-cegoproduktywopakowaniachwielomateriałowych/środkiniebezpiecznewopakowaniach

Zbieraodpady


Zawiera porozumienie z organi-zacjąsamorządugospodarcze-goreprezentującągrupęwpro-wadzającychproduktywopako-waniachwielomateriałowych/środkiniebezpiecznewopako-waniach

Nadzoruje prowadze-niedziałalnościwpro-wadzającegoproduktyw opakowaniach wielo-materiałowych/środkiniebezpiecznewopa-kowaniach

Przeprowadza kontrole pod-miotu prowa-dzącegorecy-klinglubodzyskodpadów


Określaminimalnerocznepoziomyodzysku(recyklingu)dlaodpadówpoopako-waniachwielomateriałowych/środkachniebezpiecznychwopakowaniach,wpo-szczególnychlatach,poniżejktórychniemogązostaćokreślonepoziomywporo-zumieniupomiędzymarszałkiemwojewództwaiorganizacjąsamorządugospo-darczego

Określarodzajesubstancjiche-micznychiichmieszanin,któ-rychnieuznajesięzaśrodkinie-bezpieczne

WPROWaDzająCyPRODUktyWOPakOWaniaChWielOMateRia-łOWyCh/śRODkiniebezPieCzneWOPakOWaniaCh1.

Organizujesystemzbieraniaorazzapewniaodzysk(recykling)odpadów,takiegosamegorodzaju,jakopakowania,wktórychwprowadziłprodukty

ORganizaCjasaMORząDUgOsPODaRCzegO3.

Organizuje – dla reprezentowanej grupy wprowa-dzającychproduktywopakowaniachwielomate-riałowych/środkiniebezpiecznewopakowaniach–systemzbierania,transportuiodzysku(unieszko-dliwiania)odpadówpowstałychzopakowańwielomateriałowych/pośrodkachniebezpiecznychw opakowaniach

Zawierazmarszałkiemwojewództwaporozumienie w zakresie utworzenia i utrzymaniasystemuzbierania,transpor-tu,odzysku(unieszkodliwiania)odpadówpowstałychzopakowańwielomateriało-wych/pośrodkachniebezpiecznychwopakowaniach

Reprezentujegrupęwprowadzającychpro-dukty w opakowaniach wielomateriałowych/środkiniebezpiecznewopakowaniach

Wprzypadkuniezapewnieniaodzysku(recyklingu)odpowiedniejilościodpadówopakowaniowychpłacimarszałkowiwojewództwakarę–opłatęproduktową

Ewidencjonujewpływyztytułuopłatyproduktowejiustalawysokośćdodat-kowejopłatyproduktowej–wprzypad-kunierzetelnościwprowadzającegopro-duktywopakowaniachwielomateriało-wych/pośrodkachniebezpiecznychwopakowaniach


24


Warto podkreślić, że wprowadzający produkty w opakowaniach wielomateriałowych lubśrodkiniebezpiecznewopakowaniach–wprzypadkugdyceleokreślonewporozumieniupomiędzyorganizacjąsamorządugospodarczegoimarszałkiemwojewództwaniezostanąosiągniętewterminie–zobowiązanyjestdowniesieniadwukrotniewyższejopłatyproduk-towej,niżta,któraokreślonajestdladanegorodzajuopakowaniawposzczególnychlatach.Organizacjasamorządugospodarczego,choćreprezentujegrupęwprowadzającychproduk-tywopakowaniachwielomateriałowychlubgrupęwprowadzającychśrodkiniebezpieczne wopakowaniach,ijestprzeznichfinansowana–nieponosiodpowiedzialnościzabrakreali-zacjicelówekologicznych(poziomówodzyskuirecyklingu)wposzczególnychlatach.

Dodać również należy, że przedsiębiorcaprowadzący jednostkęhandlu detalicznego lubhurtowego,którysprzedajeśrodkiniebezpiecznebędąceśrodkamiochronyroślin,zobowią-zanyjestdoprzyjmowaniaodużytkownikówodpadówopakowaniowychpotychśrodkach.Użytkownikśrodkówniebezpiecznychbędącychśrodkamiochronyroślinjestzobowiązanyzwrócićodpadyopakowaniowepotychśrodkachprzedsiębiorcy,októrymmowapowyżej52.

2.2.3. Uczestnicy systemu gospodarowania odpadami opakowaniowymiwielomateriałowymiiodpadami opakowaniowymipośrodkachniebezpiecznych

Z punktu widzenia przedmiotu raportu, za kluczowych interesariuszy systemu gospodaro-waniaodpadamipoopakowaniachwielomateriałowychorazopakowaniachpośrodkachnie-bezpiecznychuznajesię:

• wprowadzającychproduktywopakowaniachwielomateriałowychlubśrodkiniebezpiecz-newopakowaniach;

• podmiotyodbierająceodpady;• organizacjesamorządugospodarczego;• podmiotyprowadzącerecyklinglubodzyskodpadów;• samorządwojewództwa;• ministrawłaściwegodosprawśrodowiska.


• wprowadzających produkty w opakowaniach wielomateriałowych lub środkiniebezpiecznewopakowaniach:

- organizacjęsystemuzbierania izapewnienieodzysku,wtymrecyklingu,odpadówtakiegosamegorodzajujakodpadypoopakowaniachwielomateriałowychorazopa-kowaniachpośrodkachniebezpiecznychpowstałeztegosamegorodzajuopakowań,jakopakowania,wktórychwprowadziłprodukty–samodzielnielubpoprzezprzystą-pieniedoporozumieniazawartegopomiędzymarszałkiemwojewództwaiorganiza-cjąsamorządugospodarczego;

• podmiotówodbierającychodpady:- wykonywanie poszczególnych czynności w zakresie gospodarowania odpadami52. Art.43UGO.

24 25


(zbieranie, transport,przygotowaniedo recyklingu,odzysku lubunieszkodliwienia) –nazleceniewprowadzającegoproduktywopakowaniachwielomateriałowych lubśrodkiniebezpiecznewopakowaniachalboorganizacjisamorządugospodarczego;

• organizacjisamorządugospodarczego:

- reprezentowaniegrupywprowadzającychproduktywopakowaniachwielomateriało-wychlubśrodkiniebezpiecznewopakowaniach;

- zawieranieporozumieniazmarszałkiemwojewództwawzakresieutworzeniaiutrzy-maniasystemuzbierania,transportu,odzyskulubunieszkodliwianiaodpadówopako-waniowychpowstałychzopakowańwielomateriałowychalbozopakowańpośrodkachniebezpiecznych;

- przedstawieniemarszałkowiwojewództwaiministrowiwłaściwemudosprawśrodowi-skaraportuobejmującegoinformacjedotyczącefunkcjonowaniaporozumieniazapo-przednirokkalendarzowy;

• podmiotówprowadzącychrecyklinglubodzyskodpadów:

- wykonywaniedziałalnościgospodarczejwzakresie recyklingu lub innegoniż recy-klingprocesuodzysku,spełniającejwymaganiaokreślonewUO;

- wystawianie DPR i DPO –nawniosekwprowadzającegoproduktywopakowaniachwielomateriałowychlubśrodkiniebezpiecznewopakowaniachluborganizacjisamo-rządugospodarczego;

- przekazywaniemarszałkowiwojewództwakopiiwystawianychDPR i DPO;- przeprowadzanie rocznego audytu zewnętrznego, którego celem jest sprawdzenie

wiarygodnościdanychzawartychm.in.wDPR i DPO;


- sprawowaniekontroliprzestrzeganiaistosowaniaprzepisówprawa;- przeprowadzanie(conajmniejrazna3lata)kontrolim.in.podmiotówprowadzących

recyklinglubodzyskodpadów;- prowadzeniezbiorudokumentówprzekazywanychmuprzezzobowiązanychdotego

uczestnikówsystemugospodarowaniaodpadamiopakowaniowymiwielomateriało-wymiiodpadamiopakowaniowymipośrodkachniebezpiecznych;

- informowanieministrawłaściwegodosprawśrodowiskaoporozumieniachzawartych(bądźrozwiązanych)zorganizacjamisamorządugospodarczego–wprzypadkumar-szałkawojewództwa;

- opracowaniewojewódzkiegoplanugospodarkiodpadami,zawierającegom.in.infor-macjedotyczącerodzajów,rozmieszczeniaimocyprzerobowychinstalacjidoprze-twarzaniaodpadówniebezpiecznych;


- określenieminimalnychrocznychpoziomówodzyskuirecyklingudlaopakowańwie-lomateriałowychiopakowańpośrodkachniebezpiecznych,wposzczególnychlatach,

26


poniżejktórychniemogązostaćokreślonepoziomywporozumieniupomiędzyorga-nizacjąsamorządugospodarczegoimarszałkiemwojewództwa;

- określeniewzoruraportuskładanegoprzezorganizacjęsamorządugospodarczego,dotyczącego funkcjonowania porozumienia z marszałkiem województwa w zakre-sieutworzeniaiutrzymaniasystemuzbierania,transportu,odzyskulubunieszkodli-wianiaodpadówopakowaniowychpowstałychzopakowańwielomateriałowychalbo zopakowańpośrodkachniebezpiecznych;

- określeniewzoruDPR i DPO;- określenie(wporozumieniuzministremwłaściwymdosprawfinansówiministrem

właściwymdosprawgospodarki)wysokościopłatproduktowychdlaposzczególnychrodzajówopakowań.

2.2.4. Odpadyopakowaniowewielomateriałowe ipośrodkachniebezpiecznych

W 2014 r. wprowadzono do obrotu ok. 80,1 tys. Mg opakowań wielomateriałowych iok.2,8tys.Mgopakowańpośrodkachniebezpiecznych(wtymśrodkachochronyroślin), cowstosunkudo2011oznaczawzrostodpowiednio:o1080%io4,6%.

Masęopakowańwielomateriałowychiopakowańpośrodkachniebezpiecznych(wtymśrod-kachochronyroślin)ogółemwprowadzonychdoobrotuwanalizowanymokresieprzedsta-wia wykres 3.

masaopakowańwielomateriałowych

Źródło:opracowaniewłasnenapodstawieW.Piontek,S.Jarzębowski,Analiza warunków przetwarzania odpadów opa-kowaniowych po środkach niebezpiecznych w opakowaniach oraz odpadów po opakowaniach wielomateriałowych, Warszawa2015

masaopakowańpośrodkachniebezpiecznych(środkachochronyroślin)

Wyk. 3. szacunkowamasaopakowańwielomateriałowychiopakowań pośrodkachniebezpiecznych(środkachochronyroślin)ogółem wprowadzonychdoobrotuwlatach2011-2014

90000

80000

70000

60000

50000

40000

30000

20000

10000

02011 2012 2013 2014

[Mg]

679711 821 18 843

80147

2 668

3 005 2 805 2792

26 27


W tym kontekście należy przypomnieć, że zgodnie z regulacjami zawartymi w UGO, od1stycznia2014r.funkcjonujenowysystemgospodarowaniaodpadamipoopakowaniachwielomateriałowychorazopakowaniachpośrodkachniebezpiecznych,wktórymwprowa-dzającyproduktywopakowaniachwielomateriałowychlubśrodkiniebezpiecznewopako-waniachzobowiązanyjestdoorganizacjisystemuzbieraniaorazzapewnieniaodzysku(re-cyklingu)odpadówpowstałychwskutekprowadzonejprzezniegodziałalnościgospodarczej– samodzielnie lubpoprzezprzystąpieniedoporozumienia zawartegopomiędzymarszał-kiemwojewództwa i organizacją samorządugospodarczego (patrzwyżej). Pierwszeporo-zumieniaweszływżyciewtrakcietrwania2014r.Oznaczato,żedopiero2015r.byłpierw-szympełnymrokiemfunkcjonowanianowegosystemugospodarowaniaodpadamipoopako-waniachwielomateriałowych(opakowaniachpośrodkachniebezpiecznych).

Masęopakowańwielomateriałowychiopakowańpośrodkachniebezpiecznychwprowadzo-nychdoobrotuwlatach2014-2015przezwprowadzającychproduktywopakowaniachwie-lomateriałowychiśrodkiniebezpiecznewopakowaniach,reprezentowanychprzezorganiza-cjesamorządugospodarczegoprzedstawiatabela2.

Źródło:opracowaniewłasnenapodstawiedanychMinisterstwaŚrodowiska (Zbiorcze zestawienie informacji dotyczą-cych funkcjonowania porozumień zawieranych pomiędzy organizacjami samorządu gospodarczego a marszałkami woje-wództw za lata 2014 – 2015)

Tab. 2. szacunkowamasaopakowańwielomateriałowychiopakowańpośrodkach niebezpiecznychwprowadzonychdoobrotuwlatach2014-2015 (wzaokrągleniu)przezwprowadzającychproduktywopakowaniach wielomateriałowychlubśrodkiniebezpiecznewopakowaniachreprezentowanych przezorganizacjesamorządugospodarczego

Zprzewagątworzywasztucznego(wMg)

Zprzewagąaluminium(wMg)

Zprzewagąstali(wMg)

Zprzewagąpapieruitektury(wMg)

Zprzewagąszkła(wMg)

Zprzewagądrewna(wMg)

2015Rodzaj opakowania

20761

1367

587

66974

160

9

103 511Razem

25 414

1 149

394

76480

46

28

37402

132

95 513

8305

204

174

7916

102

6 131

778

280

154

2014 20152014

Opakowania wielomateriałowe

Opakowaniapośrodkachniebezpiecznych

89 858 15 361141730

Oznaczato(wujęciur/r):

• wzrost łącznej masy opakowań wielomateriałowych wprowadzonych do obrotu ook.15,2%,wtymzprzewagą:

- tworzywasztucznego–wzrostook.22,4%;- aluminium–spadekook.15,9%;- stali–spadekook.32,9%;

28


- papieruitektury–wzrostook.14,2%;- szkła–spadekook.71,2%;- drewna–wzrostook.211,1%;

• spadekłącznejmasyopakowańpośrodkachniebezpiecznychwprowadzonychdoobrotuook.89,1%,wtymzprzewagą:

- tworzywasztucznego–spadekook.78,8%;- aluminium–spadekook.22,7%;- stali–spadekook.93,6%;- papieruitektury–spadekook.90,6%;- szkła–wzrostook.37,2%;- drewna–spadekook.11,5%.

2.3. Odpady opakowaniowe w systemie gospodarowania odpadami komunalnymi

Zgodnie z regulacjami zawartymi w UO53,zaodpadykomunalneuznajesięodpadypowstają-cewgospodarstwachdomowych,zwyłączeniempojazdówwycofanychzeksploatacji,atak-żeodpadyniezawierająceodpadówniebezpiecznychpochodząceodinnychwytwórcówod-padów,którezewzględunaswójcharakterlubskładsąpodobnedoodpadówpowstającychw gospodarstwach domowych, w tym odpady po produktach w opakowaniach:

• zpapieru;• zmetalu;• ztworzywasztucznego;• zeszkła;• wielomateriałowych.

2.3.1. Regulacje

GospodarowanieodpadamikomunalnymiodbywasięwPolscenapodstawiem.in.następu-jącychregulacji:

• UO–wzakresiedefinicjidotyczącychwybranychfrakcjiodpadów,metodiprocesówichprzetwarzaniaorazodpowiedzialnościposzczególnychuczestnikówsystemugospodaro-waniaodpadami,ogólnychzasadgospodarkiodpadami,kosztówgospodarowaniaodpa-dami,mechanizmówfunkcjonowaniaposzczególnychelementów łańcuchagospodaro-waniaodpadamiorazpostępowaniazodpadami;

• UCPG – w zakresie odpowiedzialności i zasad działania poszczególnych uczestnikówsystemu gospodarowania odpadami komunalnymi, metod i zasad gospodarki odpadami komunalnymi,wtymorganizacjiposzczególnychprocesóworganizacyjnych,celóweko-logicznych(poziomówrecyklingu,przygotowaniadoponownegoużycia),którezobowią-zanisąosiągnąćwskazaniuczestnicy imechanizmów ich realizacjiorazfinansowania gospodarki odpadami komunalnymi.

53. Art.3ust.1pkt7UO.

28 29



Zgodnie z regulacjami zawartymi w UCPG, samorządgminyodpowiedzialny jest zaorga-nizację systemu selektywnego zbierania, co najmniej, następujących frakcji odpadów: papieru,metalu,tworzywasztucznego,szkłaiopakowańwielomateriałowychorazzapew-nienieichrecyklingulubprzygotowaniadoponownegoużycia–naodpowiednimpoziomiew danym roku.

JednocześnieUCPG oraz UOzawierająszeregprzepisówdotyczącychzasaddziałaniainnychuczestników systemu gospodarowania odpadami komunalnymi,mającychwpływ na jegofunkcjonowanie,wszczególnościna:

• relacje pomiędzy zamierzeniami samorządu gminy i podmiotami wykonującymi poszczególneczynnościwzakresiegospodarowaniaodpadami;

• otoczenieregulacyjnegminnychsystemówselektywnegozbieraniaodpadów;• celeekologicznegminnegosystemugospodarowaniaodpadami(poziomyrecyklingu

iprzygotowaniadoponownegoużycia).

Samorząd gminy zobowiązany jest również do utworzenia punktu selektywnego zbie-rania odpadów komunalnych, który zapewnia przyjmowanie m.in. przeterminowanych lekówichemikaliów(tj.odpadówniebezpiecznych)i innychodpadówkomunalnychpod-legającychobowiązkowiselektywnegozbierania–określanychprzezministrawłaściwegods.środowiska54.

Uproszczonyschematgospodarowaniawybranymifrakcjamiodpadówkomunalnychprzed-stawiainfografika3.

Przezselektywnezbieranieodpadówrozumiesięzbieranie,wramachktóregodanystrumieńodpadów,wceluułatwieniaspecyficznegoprzetwarzania,obejmujejedynieodpadycharak-teryzującesiętakimisamymiwłaściwościamiitakimisamymicechami55.

2.3.3. Uczestnicy systemu gospodarowania odpadami komunalnymi

Z punktu widzenia przedmiotu raportu, za kluczowych interesariuszy systemu gospoda-rowania odpadami opakowaniowymi w systemie gospodarowania odpadami komunalny-mi,uznajesię:

• samorządgminy;• właścicielinieruchomości;• podmiotyodbierająceodpady;• podmiotyprowadzącepunktselektywnegozbieraniaodpadówkomunalnych;• podmiotyprowadząceregionalnąinstalacjędoprzetwarzaniaodpadówkomunalnych;• podmiotyprowadzącerecyklinglubodzyskodpadów;• samorządwojewództwa;• ministrawłaściwegodosprawśrodowiska.

54. Art.3ust.2pkt6,wzwiązkuzart.

4a UCPG.55. Art.3ust.1pkt24UO.

30


Infografika3. UproszczonyschematorganizacjisystemugospodarowaniawybranymifrakcjamiodpadówkomunalnychprzezgminywPolsce

Tworzy – samodzielnie lubzinnągminą(gmi-nami)–punktselek-tywnegozbieraniaod-padówkomunalnychiokreślazakresjegodziałania

Określawarunkii organizuje od-bieranieodpa-dówodwłaści-ciela nierucho-mości

Ustanawia selek-tywnezbieranieodpadów

Nadzoruje gospodaro-wanie od-padami na swoim te-renie

Zapewnia – samodziel-nielubzinnągmi-ną(gminami)–budo-wę,utrzymanieieks-ploatacjęregionalnejinstalacji do przetwa-rzaniaodpadówkomu-nalnych

Określametodęob-liczaniaiwysokośćopłatyzagospodaro-wanie odpadami po-noszonejprzezwła-ścicielanierucho-mości

gMina1.

WłaśCiCielnieRUChOMOśCi2.

Prowadziselektywnązbiórkęodpadów„uźródła”wsposóbokreślonyprzezgminę

Wytwarza odpady

Płacizaodbieranieodpadówopłatę,którejwysokośćustalagminawzależności,czyodpadysązbieranewsposóbselek-tywnylubnieselektywny

Dostarczaodpadyodebraneodwłaścicielanieruchomościdopodmiotuprowadzącegorecyklinglubodzyskodpadówalbodoregionalnejinstalacjidoprzetwarzaniaodpadówkomunalnych

Odbieraodwłaścicielanieruchomo-ściokreśloneprzezgminęrodzajeod-padów

PODMiOtPROWaDząCyPUnktselektyWnegOzbieRaniaODPaDóWkOMUnalnyCh3.

Dostarczaodpadyodebraneodwłaścicielanieruchomościdopodmiotuprowadzącegorecyklinglubodzyskodpadówalbodoregionalnejinstalacjidoprzetwarzaniaodpadówkomunalnych

Odbieraodwłaścicielanieruchomo-ściodpadynawarunkachokreślonychprzezgminę

PODMiOtODbieRająCyODPaDykOMUnalne4.

Przetwarzaodpadydostarczoneprzezpodmiotodbierającyodpadykomunalne

PODMiOtPROWaDząCyRegiO-nalnąinstalaCjĘDOPRzetWa-RzaniaODPaDóWkOMUnalnyCh5.

PODMiOtPROWaDząCyReCyklinglUbODzyskOdPadów6.

Przetwarzaodpadydostarczoneprzezpodmiotodbierającyodpadykomunalnelubprowadzącypunktselektywnegozbieraniaodpadówkomunalnych

Określaobszar,naktórymodpadysąodbie-rane i dostarczane do przetwarzania

Oceniapotrzebybudowyinfrastrukturysłużącejgospodarowaniuodpadami

Określasposobyprzetwarza-niaodebranychodpadów


Określapoziomyodzysku(recyklin-gu),któregminajestzobowiązanaosiągnąćwposzczególnychlatach

Możeokreślićodpadypodle-gająceobowiązkowiselektyw-negozbieraniaprzezgminę

Możeokreślićszczegółowysposóbzbieraniawy-branychrodzajówodpadóworazkiedywymógselektywnegozbieraniauważasięzaspełniony



30 31



• właściwychorganówsamorządugminy:

- ustanawianieselektywnegozbieraniaodpadówkomunalnychobejmującegoconaj-mniej następujące frakcje odpadów: papieru,metalu, tworzywa sztucznego, szkła iopakowańwielomateriałowych;

- tworzeniepunktówselektywnegozbieraniaodpadówkomunalnychwsposóbzapew-niającyłatwydostępdlawszystkichmieszkańcówgminy;

- zapewnienieosiągnięciaodpowiednichpoziomówrecyklinguiprzygotowaniadopo-nownegoużyciawybranychfrakcjiodpadówkomunalnychwposzczególnychlatach;

- organizacjęodbieraniaodpadówkomunalnych,wtymokreślenieszczegółowegosposobuizakresuświadczeniausługwzakresieodbieraniaodpadówkomunalnychodwłaścicielinieruchomościizagospodarowaniatychodpadów,wzamianzauisz-czonąprzezwłaścicielinieruchomościopłatęzagospodarowanieodpadami;

- określanie wysokości opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, po-noszonych przez właścicieli nieruchomości – wyższe, jeżeli odpady komunalne niesąwsposóbselektywnyzbieraneiodbierane;

- wybórpodmiotuodbierającegoodpadykomunalneodwłaścicielinieruchomości;- zawarcieumowyzpodmiotemprowadzącymregionalnąinstalacjędoprzetwarzania

odpadówkomunalnychnazagospodarowaniezmieszanychodpadówkomunalnych,wytworzonychnatereniegminy;

- sporządzanierocznejanalizystanugospodarkiodpadamikomunalnymi;

• właścicielinieruchomości:

- zbieranie powstałych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych zgodnie zwymaganiamiokreślonymiprzezsamorządgminy;

- ponoszenie,na rzecz samorządugminy,naktórejpołożonesą ichnieruchomości,opłatyzagospodarowanieodpadamikomunalnymi–wyższe,jeżeliodpadykomunal-neniesąwsposóbselektywnyzbieraneiodbierane;


- przekazywanieodebranychodwłaścicielinieruchomościselektywniezebranychod-padówkomunalnych–bezpośredniolubzapośrednictweminnegozbierającegood-pady–dopodmiotuprowadzącegorecyklinglubodzyskodpadów;

- powiadamianiesamorządugminywprzypadkuniedopełnieniaprzezwłaścicielanie-ruchomościobowiązkuwzakresieselektywnegozbieraniaodpadówkomunalnych;

• podmiotówprowadzącychpunktselektywnegozbieraniaodpadówkomunal-nych:

- przyjmowanieodwłaścicielinieruchomościrodzajówodpadówokreślonychwUCPG iprzezwłaściweorganysamorządugminy,wtymodpadówniebezpiecznych;

32


- przekazywanieprzyjętychodwłaścicielinieruchomościselektywniezebranychodpa-dówkomunalnych–bezpośredniolubzapośrednictweminnegozbierającegoodpa-dy–dopodmiotuprowadzącegorecyklinglubodzyskodpadów;

• podmiotówprowadzącychrecyklinglubodzyskodpadów:- przyjmowanieodpadówodpodmiotu:odbierającegoodpadykomunalneodwłaści-

cielinieruchomości,prowadzącegopunktselektywnegozbieraniaodpadówkomunal-nych,prowadzącegoregionalnąinstalacjędoprzetwarzaniaodpadówkomunalnych;

- wykonywaniedziałalnościgospodarczejwzakresie recyklingu lub innegoniż recy-klingprocesuodzysku,spełniającejwymaganiaokreślonewUO;

• podmiotówprowadzącychregionalnąinstalacjędoprzetwarzaniaodpadówko-munalnych:

- zawieranie umowy na zagospodarowanie zmieszanych odpadów komunalnych zewszystkimipodmiotamiodbierającymiodpadykomunalneodwłaścicielinierucho-mości, którewykonują swoją działalnośćw ramach regionu gospodarki odpadami komunalnymilubzgminąorganizującąodbieranieodpadówkomunalnych,wchodzą-cąwskładregionugospodarkiodpadamikomunalnymi;

- w procesie przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych, wydzielanie m.in.odpadówpoproduktachwopakowaniachzpapieru,metalu,tworzywasztucz-nego,szkłaiopakowańwielomateriałowych;

- przekazywaniewydzielonychodpadówpoproduktachwopakowaniachdopodmiotuprowadzącegorecyklinglubodzyskodpadów;


- opracowaniewojewódzkiegoplanugospodarkiodpadami,zawierającegom.in.infor-macjedotyczącerodzajów,rozmieszczeniaimocyprzerobowychinstalacjidoprze-twarzaniaodpadówkomunalnych;

- podział województwa na regiony gospodarki odpadami komunalnymi i wskazanie regionalnych instalacjidoprzetwarzaniaodpadówkomunalnychwposzczególnychregionachgospodarkiodpadamikomunalnymi;


- określenie poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku następujących frakcjiodpadówkomunalnych:papieru,metali, tworzywsztucznych iszkła,któregminajestzobowiązanaosiągnąćwposzczególnychlatachorazsposóbobliczaniatychpoziomów;

- możliwość określenia szczegółowego sposobu selektywnego zbierania wybranychfrakcjiodpadów,określenia,kiedywymógselektywnegozbieraniauważasięzaspeł-nionyorazktórefrakcjeodpadówkomunalnychpodlegająobowiązkowiselektywne-gozbieraniaspośródpapieru,metali,tworzywsztucznychiszkła;

- określeniewzoruinformacjizrealizacjizadańzzakresugospodarowaniaodpadamikomunalnymi;

32 33


2.3.4. Odpady surowcowe

W 2014 r. udział zebranych selektywnie odpadów w ogólnej masie zebranych odpadów komunalnychwyniósłok.20%,cowanalizowanymokresieoznaczawzrosto9,8p.p.Udziałzmieszanychorazzebranychselektywnieodpadówkomunalnychwogólnejmasieodpadówkomunalnychwlatach2011-2014przedstawiawykres4.

Wyk. 4. Rodzajeodpadówkomunalnychwlatach2011–2014

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

02011 2012 2013 2014

udziałodpadówzmieszanychwogólnejmasieodpadów

[%]

Źródło:opracowaniewłasnenapodstawiedanychGUS

udziałodpadówselektywniezebranychwogólnejmasieodpadów

90,0 89,5 86,580,2

10,0 10,513,5

19,8

Wśród odbieranych odpadów komunalnych szkło stanowiło 4% ogólnej masy, tworzywasztuczne3%,papier i tektura2,3%,zaśmetale0,2%.Udziałwybranychfrakcjiwogólnej masieodebranychodpadówkomunalnychwlatach2011-2014przedstawiawykres5.

Wyk. 5. Wybranefrakcjeodebranychodpadówkomunalnych wogólnejmasieodebranychodpadówkomunalnychwlatach2011–2014

4,5

4,0

3,5

3,0

2,5

2,0

1,5

1,0

0,5

02011 2012 2013 2014

[%]

Źródło:opracowaniewłasnenapodstawiedanychGUS

papieri tektura

metaleszkło tworzywa sztuczne

1,82,0

2,12,3

0,2 0,1 0,2 0,2

2,72,9 3,3

4,0

1,61,8

2,3

3,0

34


Oznaczato,żewanalizowanymokresiewstrukturzerodzajówodebranychodpadówkomu-nalnych zanotowano, w przypadku:

• szkła–wzrosto1,3p.p.;• tworzywsztucznych–wzrosto1,4p.p.;• papieruitektury–wzrosto0,5p.p.;• metalu–stabilizacjęnapoziomiezroku2011.

W2014r.łącznamasaodebranychselektywnieodpadówsurowcowychwyniosłaok.1,3mlnMgiwzrosłaook.32,6%r/r.Udziałodpadówopakowaniowychwstrumieniuodpadówsurow-cowychwyniósłzaś81,29%56.

Należyjednakzauważyć,żewtymsamymczasieszacowanamasa57szkła,tworzywsztucz-nych,papieruitekturyorazmetaliwstrumieniuzmieszanychodpadówkomunalnychdo-starczonych do RIPOK przekraczałaok.3mlnMgrocznie.Masęodpadówsurowcowychwla-tach2013-2014przedstawiatabela3.

Tab.3. Masaodpadówsurowcowych(papieritektura,szkło, tworzywasztuczne,metale)wlatach2013–2014(wzaokrągleniu)


Masaodebranychselektywnieodpadówsurowcowychwstrumieniuwszystkichodpadówkomunalnych(wMg)

SzacunkowamasaodpadówsurowcowychwstrumieniuzmieszanychodpadówkomunalnychdostarczonychdoRIPOK(wMg)

Razem

2013 2014

980953

3060143

4 041 096 4381947

1300751

3081196

W tym kontekściewarto zauważyć, żew 2014 r.masa odpadów surowcowych (papieru,szkła,tworzywsztucznych,metali)poddanarecyklingowiorazprzygotowaniudoponowne-goużyciawtymsamymrokuwyniosłaok.1mlnMg(przyok.1,3mlnMgodpadówkomunal-nychzebranychwsposóbselektywny).Oznaczato,żeudziałzanieczyszczeńwstrumieniuselektywniezebranychodpadówsurowcowychwynosiok.25%.

2.4. Deficytystrukturalnesystemugospodarowania odpadami opakowaniowymi

Po przeprowadzeniu analizy aktualnego stanu gospodarki odpadami opakowaniowymi wPolsce,stwierdzićnależyjegonastępującedeficytystrukturalnewzakresieefektywności,przejrzystościitrwałości.

56. Za:J.Tyczkowski,Wizja polskie-go systemu odzysku i recyklingu w kontekście gospodarki o obiegu za-mkniętym,Poznań2016.

57. Za:AktualizacjaKrajowego planu gospodarki odpadami 2014, projekt zdnia17.09.2015r.,tabela2.Masaodpadówsurowcowychwstrumie-niuodpadówzmieszanychdostar-czanychdoRIPOKzostałaoszacowa-nawoparciuodanedotycząceilościodebranychzmieszanychodpadówkomunalnychdlalat2013i2014orazbadańnatematmorfologiiod-padówzmieszanychdostarczanychdoRIPOK.Korzystajączrezulta-tówbadańnadmorfologiąodpadówzmieszanychwyliczonoudziałpro-centowyodpadówsurowcowychwstrumieniuodpadówzmieszanych,anastępnie,natejpodstawieoszaco-wanoilościwagowe.

34 35


2.4.1. efektywność

• niespójność wewnętrzna systemu gospodarki odpadami powstałymi z pro-duktówwopakowaniachibraksynergiipomiędzysystemamigospodarowania odpadami:opakowaniowymikomunalnym.

W efekcie zmiany systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, w systemie gospoda-rowaniaodpadamipowstałymizproduktówwopakowaniachpojawiłsięnowyuczestnik–sa-morządgminy,któregozadaniaobejmująrealizacjęistotnychczynnościzzakresuzagospo-darowaniaokreślonychrodzajówodpadówopakowaniowychstanowiącychczęśćfrakcjiod-padówkomunalnych(odpadypoopakowaniachztworzywsztucznych,metali,papieruitek-turyorazszkła).Wskutekzmiany,októrejmowa,wramachjednegołańcuchagospodarkiodpadamipowstałymizproduktówwopakowaniachfunkcjonująróżnesystemyichzagospo-darowania–„komunalny”i„opakowaniowy”,czegokonsekwencjąjestm.in.powielanie(na-kładaniesię)kompetencjiposzczególnychuczestnikówsystemugospodarowaniaodpadami.

• brak regulacji prawnych definiujących rozwiązania organizacyjne związane z prowadzeniem selektywnego zbierania odpadów przez gminy, tworzącychnormyjakościdlaodpowiednichsurowcówwtórnych.

Obowiązującedefinicjeselektywnegozbieraniaodpadówprzezwłaściweorganysamorzą-dugminy–wramachktóregodanystrumieńodpadówobejmujejedynieodpadyjednegoro-dzajuiotymsamymcharakterzewceluułatwieniaspecyficznegoprzetwarzania,stosowne-goimożliwegoztechnicznego,środowiskowegoigospodarczegopunktuwidzenia–nieza-wieranormjakościdlaodpowiednichsurowcówwtórnychpozyskiwanychwprocesieselek-tywnejzbiórki.Skutkiemtakiegostanujestudziałzanieczyszczeńwstrumieniuselektywnie zebranychodpadówsurowcowych,szacowanynaok.25%,wkonsekwencjizaś–niespełnia-nienormjakościdlaodpowiednichsektorówrecyklingu.

• brak związku pomiędzy faktycznymi kosztami zbierania określonej masy danego rodzaju odpadu opakowaniowego, jego sortowania i przetwarzania (po uwzględnieniu dochodów z ponownego użycia lub sprzedaży surowcówwtórnychpochodzącychzichproduktów)orazwydatkamiponoszonymiprzezwprowadzającychproduktywopakowaniach,wzwiązkuzrealizacjąprzeznichustawowychobowiązków.

Metodą realizacji ustawowych obowiązków wprowadzających produkty w opakowaniach(samodzielnielubzapośrednictwemorganizacjiodzyskuopakowań)jestdokumentowanieczynnościwzakresierecyklingulubinnegoniżrecyklingprocesuodzyskuzapośrednictwemDPR i DPO.Istotąsystemugospodarowaniaodpadamiopakowaniowymijestzatemgroma-dzenieodpowiedniejilościDPR i DPO,copowoduje,żestająsięoneswoistympapieremwar-tościowym.CelemsystemugospodarowaniaodpadamiopakowaniowymistajesiębowiemobrótDPR i DPO,którychcenajestwypadkowąpopytugenerowanegoprzezwprowadzają-cychproduktywopakowaniach(opcjonalnie:organizacjeodzyskuopakowańluborganiza-cjesamorządugospodarczego)ipodażyodpowiadającejmasieodpadówpoddanychrecy-klingowilubinnemuniżrecyklingprocesowiodzyskuprzezpodmiotyprowadzącerecykling

36


lub odzysk odpadów. Oznacza to, że brak jest związku pomiędzy faktycznymi kosztami zagospodarowaniaokreślonejmasydanegorodzajuodpaduopakowaniowego58 i wydatkami ponoszonymiprzezwprowadzającychproduktywopakowaniachnazakupDPR i DPO.Ana-lizowanymechanizm uniemożliwia również ustalenie efektywności wsparcia finansowegowprowadzającychproduktywopakowaniachwrachunkuekonomicznymgospodarkiodpa-damipowstałymizproduktówwopakowaniach.

• zaburzona równowaga pomiędzy celami ekologicznymi i ekonomicznymi gospodarki odpadami opakowaniowymi w systemie gospodarowania odpada-mi komunalnymi

Niedostatecznieprecyzyjnezdefiniowanieróliobowiązkówuczestnikówsystemugospodar-ki odpadamipowstałymi z produktówwopakowaniach (patrzwyżej) utrudniamożliwości optymalizowaniakosztów funkcjonowania i realizacji określonychzadańz zakresugospo-darowania odpadami. W przypadku gminnych systemów gospodarowania odpadami ko-munalnymiw ichdotychczasowymkształcie (organizacjaodbioruodwłaścicielinierucho-mości – transport i przetworzenie w RIPOK), odpady opakowaniowe nie są traktowane jakopotencjalnezasobyumożliwiająceekonomizacjęprocesuświadczeniausługwoparciuo zoptymalizowane koszty.

2.4.2. Przejrzystość

• niedostatecznieprecyzyjnezdefiniowanieróliobowiązkówuczestnikówsyste-mugospodarkiodpadamipowstałymizproduktówwopakowaniachorazroz-działukompetencjipomiędzynimi.

Wskutekniespójnościsystemugospodarowaniaodpadamiopakowaniowymiiróżnicwdefi-nicjachzwiązanychzgospodarkąodpadamipowstałymizproduktówwopakowaniachzago-spodarowanychwróżnychsystemachgospodarowaniaodpadami,roleiobowiązkiuczestni-kówłańcuchagospodarkiodpadamiopakowaniowymipowstałymizproduktówwopakowa-niachmającharakterniekomplementarny(dublująsię).Dotyczytoposzczególnychczynno-ściwzakresieselektywnegozbieraniaokreślonychrodzajówodpadówopakowaniowychsta-nowiącychczęśćfrakcjiodpadówkomunalnych(odpadypoopakowaniachztworzywsztucz-nych,metali,papieru i tekturyorazszkła)orazodpadówpoopakowaniachwielomateria-łowychiśrodkachniebezpiecznychwopakowaniach.Szczególniesilnepowiązaniaorgani-zacyjneistniejąpomiędzysystemami:gospodarowaniaodpadamikomunalnymiigospoda-rowaniaodpadamiopakowaniowymiwielomateriałowymiipośrodkachniebezpiecznych59.

• brak skutecznego nadzoru nad dokumentowaniem faktycznych czynności wzakresierecyklinguiinnychniżrecyklingprocesówodzyskuorazprowadze-niemdziałalnościprzezpodmiotyprowadzącerecyklinglubodzyskodpadów.

Konsekwencjąbrakuzwiązkupomiędzyfaktycznymikosztamizbieraniaokreślonejmasyda-negorodzajuodpaduopakowaniowegoiwydatkamiponoszonymiprzezwprowadzającychproduktywopakowaniach,wzwiązkuzrealizacjąprzeznichustawowychobowiązków,orazmechanizmupoświadczaniaprocesówrecyklingu lub innychniż recyklingprocesówodzy-

58. Więcejnatentemat:T.Styś,R.Foks, K. Moskwik, Krajowy plan go-spodarki odpadami 2030, Warszawa 2016,s.66–72.

59. Więcej:T.Styś,R.Foks,System go-spodarowania środkami niebez-piecznymi w opakowaniach. Wybra-ne regulacje i ich implementacja, Warszawa2016.

36 37


skuzapośrednictwemDPR i DPO, jest mechanizm nadzoru nad dokumentowaniem poszcze-gólnych czynności z zakresu gospodarowania odpadami powstałymi z produktóww opa-kowaniach.Ograniczasięondookreśleniaprzezwłaściweorganyadministracjipublicznej odpowiednich poziomów recyklingu i odzysku oraz stwierdzenia faktu jego realizacji. WpołączeniuzopisanymwyżejmechanizmemkształtowaniacenDPR i DPO, analizowana sytuacjazwiększaprawdopodobieństwowystawianiaDPR i DPOprzezpodmiotyprowadzą-cerecyklinglubodzyskodpadów,którealbowogólenieposiadająinstalacjiumożliwiającychrealizacjęrecyklingu lub innychniż recyklingprocesówodzysku,alboposiadają instalacje omocachznacząconiewystarczającychdorealizacjiprocesówpoświadczanychpotemzapo-średnictwemDPR i DPO60.

• brakzobiektywizowanychstandardówprowadzeniadziałalnościprzezorgani-zacjeodzyskuopakowań(organizacjesamorządugospodarczego).

Obowiązujące w Polsce regulacje prawne nie określają zobiektywizowanych standardów prowadzenia działalności przez organizacje odzysku opakowań (organizacje samorządu gospodarczego),wtymm.in.wkwestiipozyskiwaniaDPR i DPOorazweryfikacjirzetelno-ścipodmiotówprowadzącychrecyklinglubodzyskodpadów,acozatymidzie–rzetelności dokumentowaniaposzczególnychczynnościzzakresugospodarowaniaodpadamipowstałymi zproduktówwopakowaniach.

2.4.3. trwałość

• zaburzona równowagaw systemie gospodarki odpadami powstałymi z pro-duktówwopakowaniach–przesunięcienawłaścicielinieruchomościkosztów finansowaniaczęściczynnościzzakresugospodarowaniaodpadamipowstały-mizproduktówwopakowaniach.

Zgodnie z regulacjami zawartymi w UCPG61, koszty funkcjonowania systemu gospodarowa-nia odpadami komunalnymi ponoszone są przezwłaścicieli nieruchomości, za pośrednic-twemopłatyzagospodarowanieodpadamikomunalnymi.Wtymkontekścienależypamię-tać,żeprocentowyudziałodpadówopakowaniowychwstrumieniuodpadówsurowcowychzagospodarowanychwsystemiegospodarowaniaodpadamikomunalnymiwynosiok.80%62, cowpołączeniuzopisanymwyżejbrakiemzwiązkupomiędzyfaktycznymikosztamizbie-raniaokreślonejmasydanegorodzajuodpaduopakowaniowegoiwydatkamiponoszonymiprzezwprowadzającychproduktywopakowaniach,wzwiązkuzrealizacjąprzeznichusta-wowychobowiązków,oznaczaprawdopodobieństwoprzesunięcianawłaścicielinieruchomo-ścikosztówfinansowaniaczęściczynnościzzakresugospodarowaniaodpadamipowstałymizproduktówwopakowaniach.

• Wykorzystywanieinstrumentówekonomicznychiorganizacyjnychniemotywu-jącychwłaścicielinieruchomościdozmianyzachowańwzakresieselektywne-go zbierania odpadów.

Ekonomizacjaprocesuświadczeniausługiodbioruodpadówkomunalnychprzezwłaściweor-ganysamorządugminy(patrzwyżej),wtymustanowienieselektywnegozbieraniaodpadów

60. Więcej:Bilans otwarcia. Anali-za głównych działań głównego in-spektoratu ochrony środowiska, s. 9. Za: http://www.gios.gov.pl/images/aktualnosci/Audyt_otwar-cia-GIOS_20160210.pdf(dostępna24.10.2016).

61. Art.6rust.2UCPG.62. Za:J.Tyczkowski,Wizja polskie-

go systemu odzysku i recyklingu w kontekście gospodarki o obiegu za-mkniętym,Poznań2016.

38


spełniającegoniezbędnenormyjakościdlaodpowiednichsektorówrecyklingu(patrzwyżej),stanowićmożealternatywędlapostulatówznaczącegoróżnicowaniaopłatzagospodarowa-nieodpadamikomunalnymi,ponoszonymiprzezwłaścicielinieruchomości(wrelacjiodpadyzmieszane–odpadyzebraneselektywnie).Szacujesiębowiem63,żedocelowa,potencjalnawartośćrynkusurowcowychfrakcjiodpadówkomunalnychtook.1,2mldzł(przy3,5mldzłrocznejwartościrynkugospodarowaniaodpadamikomunalnymi64).Oznaczato,żemożliwejestobniżeniekosztówfunkcjonowaniasystemu(czyliopłatzagospodarowanieodpadamikomunalnymi,ponoszonymiprzezwłaścicielinieruchomości)nawetook.30%,wprzypadkulepszegowykorzystaniapotencjałurynkowegoodpadówopakowaniowych.

• brak zobiektywizowanych standardów współpracy pomiędzy organizacjami odzyskuopakowańipodmiotamiodpowiedzialnymizazagospodarowanieod-padówkomunalnychprzy realizacjiprocesówodzysku i recyklinguodpadówopakowaniowychpochodzącychzgospodarstwdomowych.

Zgodnie z regulacjami zawartymi w UGO,wprzypadkurealizacjipoziomówodzyskuirecy-klinguodpadówopakowaniowychpochodzącychzgospodarstwdomowych,któreorganizacja odzyskuopakowańjestzobowiązanauwzględniaćwosiągniętychpoziomachłącznegoodzy-skuirecyklinguodpadówopakowaniowych–DPR i DPOsąwystawianeprzezpodmiotyprowa-dzącerecyklinglubodzyskodpadównawniosekściślezdefiniowanejgrupyuczestnikówsys-temu gospodarowania odpadami komunalnymi65.Wartozauważyćwtymkontekście,żeUGO nieokreślawtejkwestiizobiektywizowanychstandardówwspółpracypomiędzyorganizacja-miodzyskuopakowań(działającymiwtrybieobligatoryjnym)ipodmiotamiodpowiedzialnymizazagospodarowanieodpadówkomunalnych(działającymiwtrybiefakultatywnym).Efektemtakiegostanujestzaburzenierównowagipomiędzyuczestnikamisystemugospodarkiodpa-damipowstałymizproduktówwopakowaniachorazpotencjalnedalszeutrwalaniezjawiskwystawiania DPR i DPOprzezpodmiotyprowadzącerecyklinglubodzyskodpadów,którealbowogólenieposiadająinstalacjiumożliwiającychrealizacjęrecyklingulubinnychniżrecyklingprocesówodzysku,alboposiadająinstalacjeomocachznacząconiewystarczającychdoreali-zacjiprocesów,poświadczanychpotemzapośrednictwemDPR i DPO.

2.5. Podsumowanie

Poprzeprowadzeniuanalizyaktualnegostanugospodarkiodpadamipowstałymipoproduk-tachwopakowaniachwPolsce,stwierdzićnależy,conastępuje.


Wprowadzający produkty w opakowaniach odpowiedzialny jest za zapewnienie odzysku (recyklingu) odpadów opakowaniowych takiego samego rodzaju, jak te, które powstały zopakowańwskutekprowadzonejprzezniegodziałalnościgospodarczej–naodpowiednimpoziomiewdanymroku.Natomiastwprowadzającyproduktywopakowaniachwielomateria-łowychlubśrodkiniebezpiecznewopakowaniachodpowiedzialnyjestzaorganizacjęsyste-muzbieraniaorazzapewnienieodzysku(recyklingu)odpadówopakowaniowychtakiegosa-megorodzaju,jakte,którepowstałyzopakowańwskutekprowadzonejprzezniegodziałal-nościgospodarczej–naodpowiednimpoziomiewdanymroku.

63. Patrz:T.Styś,R.Foks,K.Moskwik,System gospodarowania odpada-mi opakowaniowymi w Polsce wobec wyzwań projektu gospodarki o obie-gu zamkniętym,Warszawa,styczeń2016r.

64. Za: http://portalkomunalny.pl/raport-przegladu-komunalnego-i-hsm-polska-gospodarka-odpadami-coraz-drozsza-324143/(dostępna8.10.2016).

65. Art.23ust.5UGO.

38 39


Masęodpadówpoddanychrecyklingowilubinnemuniżrecyklingprocesowiodzyskuusta-lasięwyłączniewoparciu–odpowiednio–oDPR i DPO, przy czym dokumenty te stano-wiąpodstawędookreślenia,czynastąpiłoosiągnięcieodpowiednichpoziomówrecyklingu i odzysku przewidzianych przez UGO.

2.5.2. Uczestnicysystemugospodarowaniaodpadamipowstałymi zproduktówwopakowaniach

Zakluczowychuczestnikówsystemugospodarkiodpadamipowstałymizproduktówwopa-kowaniachuznajesię:

• wprowadzającychproduktywopakowaniach;• podmioty odbierające odpady, przygotowujące odpady do procesu recyklingu

lubodzyskuiprowadzącerecyklinglubodzyskodpadów;• organizacjeodzyskuopakowań(bądźorganizacjesamorządugospodarczego);• właściweorganysamorządugminy;• właściweorganysamorząduwojewództwa;• ministrawłaściwegods.środowiska.

2.5.3. Deficytystrukturalnesystemugospodarowaniaodpadami opakowaniowymi

Poprzeprowadzeniuanalizyaktualnegostanugospodarkiodpadamipowstałymipoproduk-tachwopakowaniachwPolsce,stwierdzasięjegonastępującedeficytystrukturalne:

• wzakresieefektywności:



- brak związku pomiędzy faktycznymi kosztami zbierania określonej masy danego rodzajuodpaduopakowaniowego,jegosortowaniaiprzetwarzania(pouwzględnie-niudochodówzponownegoużycialubsprzedażysurowcówwtórnychpochodzących zichproduktów)awydatkamiponoszonymiprzezwprowadzającychproduktywopa-kowaniach,wzwiązkuzrealizacjąprzeznichustawowychobowiązków;


• wzakresieprzejrzystości:


40



- brak zobiektywizowanych standardów prowadzenia działalności przez organizacjeodzyskuopakowańiorganizacjesamorządugospodarczego;

• wzakresietrwałości:

- zaburzonąrównowagępomiędzycelamiekologicznymiiekonomicznymigospodarkiodpadamipowstałymizproduktówwopakowaniach;

- zaburzoną równowagęw systemie gospodarki odpadami powstałymi z produktów w opakowaniach – przesunięcie na właścicieli nieruchomości kosztów finansowa-niaczęściczynnościzzakresugospodarowaniaodpadamipowstałymizproduktów wopakowaniach;

- wykorzystywanieinstrumentówekonomicznychiorganizacyjnychniemotywującychwłaścicielinieruchomościdozmianyzachowańwzakresieselektywnegozbieraniaodpadów;

- brakzobiektywizowanychstandardówwspółpracypomiędzyorganizacjamiodzyskuopakowańipodmiotamiodpowiedzialnymizazagospodarowanieodpadówkomunal-nychprzyrealizacjiprocesówodzyskuirecyklinguodpadówopakowaniowychpocho-dzącychzgospodarstwdomowych.

40 41


66. Umowa partnerstwa, s.30.

3. cele systemu gospodarowania odpadami opakowaniowymi

OgłoszenieprzezKomisjęEuropejską(dalej:KE)pakietu CE,dlawybranychorganówadmi-nistracjipublicznejwPolsceoznaczakoniecznośćrozpoczęciaprocesuzarządzaniazmianą organizacyjną,polegającąnajednoczesnejrealizacji:

• dotychczasowychzobowiązańPolskijakokrajuczłonkowskiegoUniiEuropejskiej),moni-toringurealizacjicelówkrótkookresowych(do2020r.)systemugospodarowaniaodpa-damiiwprowadzaniuwjegofunkcjonowaniupotencjalnychusprawnieńorganizacyjnych–wprzypadkustwierdzonychzagrożeń;

• agendyzadańzwiązanychzcelamidługookresowymi(do2030r.)związanymiztrans-formacjądotychczasowegomodelugospodarkiodpadamipowstałymizwprowadzonych doobrotuproduktówwopakowaniachdomodelu CE.

Wtymkontekściewartoprzypomnieć,żeUmowa partnerstwazgrudnia2015r.,będącapod-stawąprogramowaniaperspektywyfinansowanej2014-2020iokreślającastrategięinterwen-cjifunduszyUEwPolsce,wzakresiem.in.gospodarkiodpadami,dowyzwańzaliczam.in.:

• usprawnieniemechanizmówikonsekwentnąrealizacjęzaplanowanychdziałańwoparciuozintegrowanepodejściedogospodarkiodpadami,wtymtakże–wykorzystanieinstru-mentówekonomicznychmotywującychdorozwojuzbiórkiiprawidłowegozagospodaro-waniaodpadów;

• rozwój systemów selektywnego zbierania odpadów zapewniających pozyskanie odpa-dównadającychsiędorecyklingu;

• działaniazmierzającedozmianyzachowańmieszkańcówwzakresiewłaściwejsegrega-cjiodpadów„uźródła”66.

Stwierdzićzatemnależy,żezakluczowedeficytyorganizacyjneuznajesiętezwiązanezpo-zyskiwaniemodpadównadającychsiędorecyklingu,awięcutrudniająceosiągnięciecelówkrótkookresowych(do2020r.).

3.1. Celekrótkookresowe(do2020r.)iichrealizacja

Zgodnie z obowiązującymiwPolsce regulacjami, do kluczowych celówkrótkookresowych (do2020r.)–zpunktuwidzeniaceluraportu–zaliczyćnależy:

• wprzypadkuodpadówopakowaniowych–osiągnięciewzakresieodzyskudocelowegopo-ziomu61%masyopakowańwprowadzanychdoobrotuipoziomu56%wprzypadkure-cyklinguoraz50%odzysku i50%recyklinguodpadówopakowaniowychpochodzących zgospodarstwdomowych,któreorganizacjaodzyskuopakowańjestzobowiązanauwzględ-niaćwosiągniętychpoziomachłącznegoodzyskuirecyklinguodpadówopakowaniowych;

• wprzypadkuodpadówsurowcowych,zaktórychselektywnązbiórkęodpowiedzialnyjestsa-morządgminy–osiągnięciedocelowegopoziomurecyklinguiprzygotowaniadoponownegoużyciapapieru,metali,tworzywsztucznychiszkławwysokościconajmniej50%(wagowo).

42


3.1.1. Realizacjacelówkrótkookresowych(do2020r.) systemu gospodarowania odpadami opakowaniowymi

Zgodnie z regulacjami zawartymi w UGO,dlaodpadówopakowaniowychdocelowy łącznypoziomodzyskuwynosi61%masyopakowańwprowadzanychdoobrotu,poziomrecyklinguzaś56%.Docelowypoziomodzyskuirecyklinguodpadówopakowaniowychpowstałychzpo-szczególnychrodzajówopakowańprzedstawiatabela4.

Tab.4. Docelowypoziomodzyskuirecyklinguodpadówopakowaniowych

Źródło:Załączniknr1doUGO

Opakowańztworzywsztucznych

Opakowańzaluminium

Opakowańzestali,wtymblachystalowej

Opakowańzpapieruitektury

Opakowańzeszkła

Opakowańzdrewna

Opakowańwielomateriałowych

Odpady opakowaniowe powstałez: Poziom w %

X

X

X

X

X

X

X

odzysk

61

23,5

51

51

61

61

16

recykling

56Opakowania razem

Poziomokreślonyodpowiedniowgrodzajumateriałuprzeważającegowopakowaniuwielomateriałowym

(tworzywasztuczne,aluminium,stal,papieritektura,szkło,drewno)

W2015 r.67poziomodzyskuodpadówpowstałychzopakowańwprowadzonychdoobrotuogółemwyniósł63,6%-cooznaczawzrostr/ro3,3p.p.,zaśrecyklingu58,7%-cooznaczawzrost r/r o 3,1 p.p.68.Wposzczególnychrodzajachodpadówpowstałychzopakowańwpro-wadzonychdoobrotu–w2015r.–uzyskanonastępującepoziomyrecyklingu,wprzypadku:

• tworzywsztucznych-29,3%(wzrostr/ro0,7p.p.);• aluminium–52,9%(wzrostr/ro4,8p.p.);• stali,wtymblachystalowej–55,1%(spadekr/ro0,4p.p.);• papieruitektury–78,7%(wzrostr/ro5,8p.p.);• szkła–63,7%(wzrostr/ro3,5p.p.);• materiałównaturalnych(drewnaitekstyliów)–53,6%(wzrosto5p.p.).

Należy zauważyć, żew latach2011-2014poziomodzyskuodpadówpowstałych z opako-wańwprowadzonychdoobrotuwzrósło4,3p.p.(średniorocznie–1,4p.p.),zaśrecyklingu –o14,2p.p.(średniorocznie–4,7p.p.).

67, Daneza2015r.za:J.Tyczkowski,Sytuacja na rynku OOO w 2015 r., Warszawa2016.

68, Daneza2014r.za:Krajowy plan go-spodarki odpadami 2022,tabela17.

42 43


Wartododać,żeorganizacjeodzyskuopakowańzobowiązanesąuwzględniaćrocznepozio-myodzysku i recyklinguodpadówopakowaniowych,pochodzącychzgospodarstwdomo-wychwosiągniętychpoziomachłącznegoodzyskuirecyklinguodpadówopakowaniowych.Rocznecelewposzczególnychlatach–do2020r.–przedstawiatabela5.

Tab.5. Rocznepoziomyodzyskuirecyklinguodpadówopakowaniowych pochodzącychzgospodarstwdomowych,któreorganizacjaodzysku opakowańjestzobowiązanauwzględniaćwosiągniętychpoziomach łącznegoodzyskuirecyklinguodpadówopakowaniowych wlatach2015–2020

Źródło:opracowaniewłasnenapodstawieRozporządzenia w sprawie poziomów odzysku recyklingu odpadów opakowaniowych

Odzysku

Recyklingu

% poziomu

38

38

2016

41

41

2017

44

44

2018

47

47

2019

50

50

2020

35

35

2015

W2015r.poziomodzyskuodpadówopakowaniowychpochodzącychzgospodarstwdomo-wych wykazanych przez organizacje odzysku opakowań wyniósł 45,6%, recyklingu zaś –44,3%69, w tym w przypadku:

• tworzywsztucznych–56,6%;• aluminium–85,2%;• stali,wtymblachystalowej–49,8%;• papieruitektury-22,5%;• szkła–73,4%;• drewna–45,3%70.

Wtymkontekściewartopodkreślić,żezgodniezregulacjamizawartymiwUCPGwłaścicie-lenieruchomości(wtymprzypadku–gospodarstwadomowe)zobowiązanisądoprowadze-niaselektywnegozbieraniaodpadów„uźródła”zgodniezwymaganiamiokreślonymiprzezsamorządgminy,obejmującegoconajmniejnastępującefrakcjeodpadów:papieru,meta-lu,tworzywasztucznego,szkłaiopakowańwielomateriałowych.Ponadto,samorządgminy zobowiązanyjestdoosiągnięciaokreślonychpoziomówrecyklinguiprzygotowaniadopo-nownegoużyciapapieru,metali,tworzywsztucznychiszkła(patrztabela13).Uznaćzatemnależy,żemożliwośćosiągnięciaprzezorganizacjeodzyskuopakowańpoziomówodzysku irecyklinguodpadówpowstałychwgospodarstwachdomowychzwykorzystaniemodpadówopakowaniowychzdrewna,jestswoistą„lukąregulacyjną”Samorządgminybowiem–zgod-nie z regulacjami zawartymi w UCPG–niejestzobowiązanydoprowadzeniaselektywnegozbieraniaodpadówdrewnianych.

3.1.2. Realizacjacelówkrótkookresowych(do2020r.)systemu gospodarowaniaodpadamipowstałymizopakowań wielomateriałowychorazzopakowańpośrodkach niebezpiecznych

69. Za:J.Tyczkowski,Sytuacja na rynku OOO w 2015 r., Warszawa2016.

70. Tamże.

44


Zgodnie z regulacjami zawartymi w Rozporządzeniu w sprawie poziomów odzysku i recyklin-gu odpadów wielomateriałowych i po środkach niebezpiecznych w opakowaniach, dla opa-kowańwielomateriałowychdocelowypoziomichodzysku,określonywporozumieniupomię-dzyorganizacjąsamorządugospodarczegoimarszałkiemwojewództwa,wynosi61%masyopakowań,wewszystkichrodzajachopakowańwielomateriałowych,bezwzględunarodzajmateriałuprzeważającego,poziomrecyklinguzaś–16–61%-wzależnościodrodzajuma-teriałuprzeważającegowopakowaniuwielomateriałowym.Minimalnerocznepoziomyodzy-skuirecyklingudlaopakowańwielomateriałowych,poniżejktórychniemogązostaćokre-ślonepoziomywporozumieniuzmarszałkiemwojewództwawlatach2015-2020przedsta-wiatabela6.

Tab.6. Minimalnerocznepoziomyodzyskuirecyklingudlaopakowań wielomateriałowych,poniżejktórychniemogązostaćokreślone poziomywporozumieniuzmarszałkiemwojewództwawlatach2015–2020

Źródło:opracowaniewłasnenapodstawieRozporządzenia w sprawie poziomów odzysku i recyklingu odpadów wielomateriałowych i po środkach niebezpiecznych w opakowaniach

Tworzywa sztucznego

Aluminium

Stali,wtymblachystalowej

Papieru i tektury

Szkła

Drewna

Rodzaj opakowania wielomateriałowegowedługrodzajumateriałuprzeważającegoz:

2017 2018 2019 20202016

%R %O %R %O %R %O %R %O %R %O

25

25

25

25

25

25

18

20

20

20

20

16

30

30

30

30

30

30

20

25

25

30

30

16

40

40

40

40

40

40

21

32

32

40

40

16

50

50

51

50

50

50

22

41

41

50

50

16

61

61

61

61

61

61

23,5

51

51

61

61

16

2015

%R %O

20

20

20

20

20

20

16

18

18

18

18

16

W2015 r. organizacje samorządugospodarczego reprezentującegrupywprowadzającychprodukty w opakowaniach wielomateriałowych do obrotu osiągnęły następujące średnie poziomy odzysku i recyklingu71wposzczególnychrodzajachopakowańwielomateriałowych,w przypadku:

• tworzywasztucznegojakomateriałuprzeważającego–7,58%odzysku(wzrostr/ro0,49p.p.)i17,50%recyklingu(wzrostr/ro6,08p.p.);

• aluminium jako materiału przeważającego – 7,16% odzysku (wzrost r/r o 0,07 p.p.) i17,63%recyklingu(wzrostr/ro6,21p.p.);

• stali(wtymblachystalowej)jakomateriałuprzeważającego–2,71%odzysku(spadekr/ro2,38p.p.)i13,18%recyklingu(wzrostr/ro5,19p.p.);

• papieruitekturyjakomateriałuprzeważającego–7,59%odzysku(wzrostr/ro0,5p.p.) i21,23%recyklingu(wzrostr/ro9,8p.p.);

• szkła jakomateriałuprzeważającego–4,93%odzysku(wzrostr/ro3,84p.p.) i6,50% recyklingu(wzrostr/ro1,51p.p.);

71. Wobliczeniachposłużonosięśred-niąarytmetyczną,konstruowaną woparciuodanecząstkowewłaści-wedlakażdejzfunkcjonujących w Polsce, w danym roku, organiza-cjisamorządugospodarczego reprezentującychokreślonegrupywprowadzającychproduktywopa-kowaniachwielomateriałowych lub/iśrodkiniebezpiecznewopa-kowaniach.

44 45


• drewna jako materiału przeważającego – 2,67% odzysku (spadek r/r o 0,42 p.p.) i4%recyklingu(spadekr/ro2,56p.p.)72.

Wlatach2014-2015średnipoziomodzyskuopakowańwielomateriałowychwprowadzonychdoobrotuwzrósło0,35p.p.,recyklinguzaś–o4,37p.p.

Od2017 r.organizacje samorządugospodarczego reprezentującegrupywprowadzającychprodukty w opakowaniach wielomateriałowych do obrotu powinny osiągać średnioroczny,średniwzrostpoziomuodzyskuopakowańo10,3p.p.,recyklinguzaś–o6,5p.p.wceluosią-gnięciapoziomówdocelowychw2020r.Możnazatemstwierdzić,żeprzyzachowaniuobecnejdynamiki,realizacjęcelówkrótkookresowych(do2020r.)należyuznaćzaproblematyczną.

Rozporządzenie w sprawie poziomów odzysku i recyklingu odpadów wielomateriałowych i po środkach niebezpiecznych w opakowaniach regulujetakżedocelowypoziomodzysku,określonywporozumieniupomiędzyorganizacjąsamorządugospodarczegoimarszałkiemwojewództwadlaodpadówpośrodkachniebezpiecznychwopakowaniach.Wynosion61%masy opakowań, we wszystkich rodzajach opakowań po środkach niebezpiecznych, bezwzględunarodzajmateriałuprzeważającego,poziomrecyklinguzaś16-61%-wzależnościodrodzajumateriałuprzeważającegowopakowaniuwielomateriałowym.Minimalnerocznepoziomyodzyskuirecyklingudlaopakowańpośrodkachniebezpiecznych,poniżejktórychniemogązostaćokreślonepoziomywporozumieniuzmarszałkiemwojewództwawlatach2016-2020przedstawiatabela7.

Tab.7. Minimalnerocznepoziomyodzyskuirecyklingudlaopakowań pośrodkachniebezpiecznych,poniżejktórychniemogązostaćokreślone poziomywporozumieniuzmarszałkiemwojewództwawlatach2015–2020

Źródło:opracowaniewłasnenapodstawieRozporządzenia w sprawie poziomów odzysku i recyklingu odpadów wieloma-teriałowych i po środkach niebezpiecznych w opakowaniach

Tworzywa sztucznego

Aluminium

Stali,wtymblachystalowej

Papieru i tektury

Szkła

Drewna

Opak.wielomateriałowych73

Rodzaj opakowania pośrodkachniebez-piecznychwedługrodzajumateriałuprzeważającegoz:

2017 2018 2019 20202016

%R %O %R %O %R %O %R %O %R %O

20

20

20

20

20

20

X

8

10

10

15

15

7

X

30

30

30

30

30

30

X

12

20

20

25

25

9

X

40

40

40

40

40

40

X

15

30

30

35

35

11

X

56

56

56

56

56

56

X

18

40

40

48

48

13

X

61

61

61

61

61

61

X

23.5

51

51

61

61

16

X

2015

%R %O

10

10

10

10

10

10

X

0

0

0

0

0

0

X

W2015r.organizacjesamorządugospodarczegoreprezentującegrupywprowadzającychśrod-kiniebezpiecznewopakowaniachdoobrotuosiągnęłynastępująceśredniepoziomyodzysku irecyklinguwposzczególnychrodzajachopakowańpośrodkachniebezpiecznych,wprzypadku:

72. Za:Zbiorczezestawienieinformacjidotyczącychfunkcjonowaniaporo-zumieńzawieranychpomiędzyorga-nizacjamisamorządugospodarcze-goamarszałkamiwojewództwzarok2015zgodniezraportamiprze-słanymiprzezorganizacjesamorzą-du gospodarczego na podstawie art. 26 ust. 4 UGO.

73. Poziomokreślonyodpowiedniowgrodzajumateriałuprzeważającegowopakowaniuwielomateriałowym(papier,szkło,tworzywasztuczne,stal,aluminium).

46


• tworzywa sztucznego jako materiału przeważającego – 8,46% odzysku (wzrost r/r o4,28p.p.)i3,08%recyklingu(wzrostr/ro2,25p.p.);

• aluminium jako materiału przeważającego – 8,10% odzysku (wzrost r/r o 4,64 p.p.) i1,43%recyklingu(wzrostr/ro0,6p.p.);

• stali(wtymblachystalowej)jakomateriałuprzeważającego–8,26%odzysku(wzrostr/ro4,08p.p.)i3,79%recyklingu(wzrostr/ro2,96p.p.);

• papieruitekturyjakomateriałuprzeważającego–9,29%odzysku(wzrostr/ro5,11p.p.)i1,43%recyklingu(wzrostr/ro0,6p.p.);

• szkła jakomateriałuprzeważającego–7,87%odzysku(wzrostr/ro3,69p.p.) i1,43% recyklingu(wzrostr/ro0,6p.p.);

• drewnajakomateriałuprzeważającego–5,49%odzysku(wzrostr/ro3,46p.p.)i1,43%recyklingu(wzrostr/ro0,6p.p.)74.

Wlatach2014-2015średnipoziomodzyskuopakowańpośrodkachniebezpiecznychwpro-wadzonychdoobrotuwzrósło4,21p.p.,recyklinguzaśo1,27p.p.

Od2017r.organizacjesamorządugospodarczegoreprezentującegrupywprowadzającychśrodki niebezpieczne w opakowaniach do obrotu powinny osiągać średnioroczny, średniwzrostpoziomuodzyskuopakowańo10,3p.p.,recyklinguzaś–o8,5p.p.wceluosiągnię-ciapoziomówdocelowychw2020r.Możnazatemstwierdzić,żeprzyzachowaniuobecnejdynamiki,realizacjęcelówkrótkookresowych(do2020r.)należyuznaćzaproblematyczną.

3.1.3. Realizacjacelówkrótkookresowych(do2020r.)systemu gospodarowania odpadami surowcowymi przez gminy

Zgodnie z regulacjami zawartymi w UCPG75, samorządy gmin zobowiązane są osiągnąćdocelowypoziomrecyklinguiprzygotowaniadoponownegoużyciapapieru,metali,tworzywsztucznychiszkławwysokościconajmniej50%(wagowo).Minimalnepoziomyrecyklingu iprzygotowaniadoponownegoużycianiektórychfrakcjiodpadówkomunalnychwposzcze-gólnychlatachprzedstawiatabela8.

Tab.8. Poziomyrecyklinguiprzygotowaniadoponownegoużycianiektórych frakcjiodpadówkomunalnychwlatach2015–2020

Źródło:opracowaniewłasnenapodstawieRozporządzenia w sprawie poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych

Papier, metal, tworzywa sztuczne, szkło

2016 2017 2018 2019

18 20 30 40 50

2020

Poziomrecyklinguiprzygotowaniadoponownegoużycia[%]

2015

16

W2015 r. recyklingowi i przygotowaniudoponownegoużyciapoddano26%odebranychodpadówsurowcowych76,cooznaczawzrostr/ro0,7p.p.77Wartododać,żewlatach2011-2014,poziomrecyklinguiprzygotowaniadoponownegoużyciawzrósło9,8p.p.(średnio-rocznieo3,26p.p.)78.

74. Za:Zbiorczezestawienieinformacjidotyczącychfunkcjonowaniaporo-zumieńzawieranychpomiędzyorga-nizacjamisamorządugospodarcze-goamarszałkamiwojewództwzarok2015zgodniezraportamiprze-słanymiprzezorganizacjesamorzą-du gospodarczego na podstawie art. 26 ust. 4 UGO.

75. Art.3bust.1pkt1UCPG.76. Za:http://www.portalsamorzado-

wy.pl/gospodarka-komunalna/gmi-ny-maja-problem-z-gospodarka-odpadami-ministerstwo-nie-jest-tak-zle,85563.html(dostępna18.10.2016).

77. Za:http://www.portalsamorza-dowy.pl/gospodarka-komunalna/poziom-recyklingu-w-gminach-jest-dramatycznie-niski,84756.html(do-stępna18.10.2016).

78. Oszacowanonapodstawiedanychz:GłównyUrządStatystyczny,In-frastrukturakomunalnaw2014r.Warszawa2015,s.26orazGłów-nyUrządStatystyczny,Infrastruktu-rakomunalnaw2011r.Warszawa2012,s.18is.22.

46 47


Od2017r.samorządygminpowinnyosiągaćśrednioroczny,średniwzrostpoziomurecy-klinguiprzygotowaniadoponownegoużyciapapieru,metali,tworzywsztucznychiszkłao10p.p.wceluosiągnięciapoziomówdocelowychw2020r..Symulacja(patrzwykres6)wskazuje,żerokiemkrytycznymbędzie2019r.

Wyk. 6. Porównanieprognozymasyodpadówsurowcowychzbieranychselektywnie przezgminyimasyodpadówsurowcowychkoniecznychdoosiągnięcia poziomówrecyklinguiprzygotowaniadoponownegoużyciaprzezgminy

3000000

2500000

2000000

1500000

1000000

500000

02014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2025 2030

Wartościpoziomówdoosiągnięciaprzezgminywodniesieniudo(łącznie)papieru,metalu,tworzywsztucznychiszkła

Prognozarecyklinguiponownegoużyciawodniesieniudo(łącznie)papieru,metalu,tworzywsztucznychiszkła

Mg

Źródło:J.Tyczkowski,Wizja polskiego systemu odzysku i recyklingu w kontekście gospodarki o obiegu zamkniętym, Poznań2016

852 233934506 990576 1040105 1081709

1124970 11699771 356 324

1802897

385 891 463069536 582 608126

930433

1 265 388

1613370

1959420

2 556 696

Oznaczato,żebezznaczącegozwiększeniamasyodbieranychodpadówsurowcowych,przyzachowaniuobecnejdynamiki,realizacjęcelówkrótkookresowych(do2020r.)należyuznaćzaproblematyczną.

3.2. Celedługookresowe(do2030r.):gospodarka oobieguzamkniętym

Z punktuwidzenia celu raportu, do kluczowych zadańwybranych organów administracji publicznejzaliczyćnależy:

• tworzeniewarunkówdoegzekucjidotychczaswymaganychzobowiązańdotyczącychgospo-darki odpadami – stosowaniew praktyce hierarchii postępowania z odpadamiw stosunku dowszystkichwytwarzanychodpadów(wgospodarstwachdomowych,wusługach,wprzemyśle);

• wprowadzaniezachętdokoniecznychinwestycjiwgospodarkęodpadamiorazinstrumen-tówekonomicznych(np.podatki),takbycenyproduktówwpełniejszysposóbodzwierciedla-łykosztyśrodowiskowe;

• wprowadzenieminimalnychwymogówdotyczącychprzejrzystości iefektywnościkosz-towejwfinansowanym,wramachsystemurozszerzonejodpowiedzialnościproducenta,zbieraniuisortowaniuodpadów;

48


• tworzenie regulacji i praktyk (zamówienia publiczne) sprzyjających rozwojowi rynku surowcówwtórnych,wtymkreowaniepopytunawykorzystywaniesurowcówwtórnych(materiałówpochodzącychzrecyklingu)wproduktachiinfrastrukturze79.

Uproszczonyschematgospodarkiodpadamiopakowaniowymioobieguzamkniętymprzed-stawiainfografika4.

Należy dodać, że zgodnie z założeniami pakietu CE, organy administracji publicznej od-grywaćmają zasadniczą rolęw transformacji gospodarki odpadami zmodelu linearnego domodelucyrkularnego.Zakładasię,żedo2020r.zapewnionezostanąodpowiednieramy regulacyjnesprzyjającetransformacjiorazprzedstawionybędziezakresdziałańwstosunku douczestnikówsystemugospodarowaniaodpadami80.

Zgodnie z regulacjami zawartymi w pakiecie CE do kluczowych celów długookresowychsystemugospodarowaniaodpadamiopakowaniowymizaliczyćnależy:

• uzyskanie podwyższonych wartości docelowych dla recyklingu odpadów opakowanio-wych(wtymtworzywsztucznych),któreprzyczyniąsiędowzmocnieniacelówdotyczą-cychodpadówkomunalnychorazpoprawygospodarowaniaodpadamiopakowaniowy-miwsektorachhandlu,usługiprzemysłu–wzakresiezwiększeniawagowoprzygoto-waniadoponownegoużyciairecyklinguodpadówopakowaniowychdoconajmniej65% -do2025r.ido75%-do2030r.,wtym:

- tworzywsztucznych–do55%w2025r.;- drewna–do60%w2025r.ido75%w2030r,;- metaliżelaznych–do75%w2025r.ido85%w2030r.;- aluminium–do75%w2025r.ido85%w2030r.;- szkła–do75%w2025r.ido85%w2030;- papieruitektury–do75%w2025r.ido85%w2030r.;

• uzyskaniepodwyższonychwartościdocelowychdla recyklinguodpadówkomunalnych – w zakresie zwiększenia wagowo przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadówkomunalnychdoconajmniej60%-do2025r.ido65%-do2030r.

• implementacjęsystemu EPRzakładającegom.in.zmianę:

- sposobuorganizacjiifinansowaniarealizacjiobowiązkówwprowadzającychproduktywopakowaniach,wktórymproducenci(wprowadzającyproduktywopakowaniach)pokrywają całość kosztów gospodarowania odpadami dla produktów wprowadza-nychprzeznichdoobrotu,wtymwszystkienastępująceelementy:kosztyoperacji selektywnejzbiórki,sortowaniaorazprzetwarzaniawymaganychdospełnieniacelów w zakresie gospodarowania odpadami, po uwzględnieniu dochodów z ponownegoużycialubsprzedażysurowcówwtórnychpochodzącychzichproduktów;

- relacjipomiędzykluczowymiuczestnikamisystemugospodarowaniaodpadamiopa-kowaniowymi,wtym–ustanowienieplatformdialogumiędzynimi;

- zadań wybranych organów administracji publicznej, w tym – ustanowienie syste-79. Za:Pakiet CE, s. 15.80. Tamże,s.2.

48 49


Infografika4. Uproszczonyschematorganizacjisystemugospodarowa-niaodpadamiopakowaniowymiocharakterzezamkniętym

skłaDOWanieOdPadów

sUROWCe(tWORzyWa)

WytWóRCaCzĘśCi

WytWóRCaPROdUKTU

dOsTawCaPROdUKTU

ODzyskeneRgii

(UŻytkOWnik)kOnsUMent

PRzetWORzenie(ReCykling)

POnOWneWykORzystanie

UtRzyManie

naPRaWa

Źródło:opracowaniewłasnenapodstawiekoncepcjiTheEllenMacArthurFoundation

50


mumonitorowaniaiegzekucji,któregocelembędzieprzestrzeganieokreślonychról iobowiązkówwszystkichuczestnikówsystemugospodarowaniaodpadami.

Wartozwrócićuwagę,żezaproponowanewpakiecie CE projekty regulacji systemu gospo-darowaniaodpadamimająnacelutworzeniesynergiipomiędzycelami,metodamiorganiza-cjiifinansowaniairelacjamiuczestnikówsystemówgospodarowaniaodpadami:opakowa-niowym i komunalnym.

Wczerwcu2016r.Rada(UniiEuropejskiej)ds.Środowiska(ENV)81przyjęławnioskidotyczą-ceplanudziałanianarzeczgospodarkioobieguzamkniętym82,wktórychstwierdzasięm.in.:

• wzakresiezintegrowanegopodejściadoposzczególnychpolitykUe:

- w celu przyspieszenia procesu przechodzenia do modelu CE należy uwzględniaćspecyfikępaństwczłonkowskichUEorazodmiennewarunkiwjakichfunkcjonują;

- właściweorganywładzpublicznychpaństwczłonkowskichUEpowinnyuwzględniaćsektor prywatny w procesie przechodzenia do modelu CEwcelupromowaniawspół-pracy,innowacjiisymbiozyprzemysłowej;

- działaniawłaściwychorganówwładzpublicznychpowinnywspieraćzrównoważonyrozwój i długookresową konkurencyjność przemysłuUE (ze szczególnymuwzględ-nieniemmałychiśrednichprzedsiębiorstworazpoprawyfunkcjonowaniarynkuwe-wnętrznego)orazpowinnybyćefektywnewzakresiekosztówekonomicznych,spo-łecznieakceptowalne,tworzyćefektysynergiczne–uwzględniaćregulacjekrajowe iprojektystymulowaneprzezspójneprawodawstwoUE;

• wzakresiepolitykdotyczącychproduktówiefektywnościwykorzystywaniazasobów:

- należyzachęcaćpaństwaczłonkowskieUEdotworzeniasprzyjającejispójnejpolity-kiochronyśrodowiskaorazramprawnychdlasystemowychinnowacjiwcelupromo-wania modelu CE;

- w procesie przechodzenia do modelu CE kluczową rolę odgrywają konsumenci.Należyprowadzićdziałanianarzeczpodnoszeniaświadomości,promowaniaodpo-wiednichmechanizmówrynkowych,rozwojuinfrastrukturywspierającejwcelupro-pagowania trwałych postaw, konsumpcji i produkcji zarówno na rynku B2C83, jak inarynkuB2B84;

- Komisja Europejska (KE) powinna zapewnić do 2017 r. komplementarność i har-monizację unijnych przepisów dotyczących chemikaliów, produktów i odpadów, bywewspółpracyzpaństwamiczłonkowskimiUEopracowaćmetodologięweryfika-cji, czy metody zagospodarowania odpadów zapewniają osiąganie zadowalającychogólnych wyników odzysku materiałów pozbawionych substancji niebezpiecznych. Wzwiązkuztymistniejepotrzebaudostępnianiaodpowiednichinformacjinatematobec-nościsubstancjiniebezpiecznychwmateriałach(surowcach),produktachiodpadach;

- należywspieraćefektywnośćrynkusurowcówwtórnychpoprzezstymulowanienaniepopytuorazwysokiejjakościrecykling.Należyprowadzićdziałanianarzeczzwiększa-niazaufaniadosurowcówwtórnychpoprzezdostępnośćdoinformacjiozawartościsubstancjistwarzającychproblemydlaodzyskuirecyklingu.KEpowinnaopracować

81. Radads.Środowiskajesttzw.„radąbranżową”RadyUniiEuropejskiej,wskładktórejwchodząministrowiewłaściwids.środowiskazewszyst-kichpaństwczłonkowskichUE.

82. Patrz: http://www.consilium.europa.eu/pl/press/press-releases/2016/06/20-envi-conclusions-circular-economy/(do-stępna24.09.2016).

83. B2C(business-to-consumer) - nazwa relacjiwystępującychpomiędzyfir-mamiaklientamikońcowymi.

84. B2B(business-to-business) – nazwa relacjiwystępującychpomiędzyfir-mami.

50 51


jednolite,końcowekryteriadlaodpadów,atakżewspieraćpromocjęirozwójmiędzy-narodowychstandardówsurowcówwtórnychwceluułatwianiamiędzynarodowego(transgranicznego)obrotusurowcamiwtórnymi;

• wzakresiewsparciadlainnowacjiimodelibiznesowych:

- KEpowinnaaktywniezachęcaćpaństwaczłonkowskie,podmiotysektoraprywatne-go i wszystkie inne zainteresowane strony do wykorzystywania stosownych fundu-szyunijnych,którychcelem jestwspieranieprocesuprzechodzeniadomodelu CE poprzezpoprawęefektywnościwykorzystywaniazasobówienergiiorazograniczeniepowstawaniaodpadów;

- uznajesię,że rządyodgrywająkluczowąrolęwtworzeniuzachętdoefektywnegostosowaniainstrumentuwpostaci„zielonychzamówieńpublicznych”(dalej:GPP)85 w procesie przechodzenia do modelu CE. KE i państwa członkowskie UE powinnystymulować implementację modeli biznesowych, które umożliwiają zwiększe-nie udziałuGPP wwydatkach publicznych nawszystkich szczeblach, by stworzyćrynkidla„cyrkularnych”produktówiusług.KEpowinnaopracowaćwytyczneizachę-ty do stosowania GPP;

• wzakresiemonitoringu,realizacjidotychczasowychprzedsięwzięćiwspółpracy:

- KEwewspółpracy zpaństwami członkowskimiUEpowinnanadal rozwijać systemwiarygodnych wskaźników uwzględniających realizację długoterminowych celów (wperspektywach:2020i2030);

- agendyUEorazpaństwaczłonkowskieUEpowinnydążyćdospójnościwzakresieobowiązujących norm krajowych, zagwarantować wymianę najlepszych praktyk i doświadczeń, stwarzać więcej zachęt finansowych oraz innych instrumentów rynkowychwspierającychponowneużyciewyrobóworazstymulującychrynkisurow-cówwtórnych.

3.3. Podsumowanie

Po przeprowadzeniu analizy celów systemu gospodarowania odpadami opakowaniowymi wPolsce,stwierdzićnależy,conastępuje.

3.3.1. Cele krótkookresowe (do 2020 r.)

• ZapewnienieprzezwłaściweorganywładzpublicznychwPolsceodpowiednichramregu-lacyjnychsprzyjającychtransformacjidomodelu CEorazprzedstawieniezakresudziałańwstosunkudouczestnikówsystemugospodarowaniaodpadami.

• W2015r.poziomodzyskuodpadówpowstałychzopakowańwprowadzonychdoobrotuogółemwyniósł63,6%-cooznaczawzrostr/ro3,3p.p.,zaśrecyklingu58,7%-coozna-czawzrostr/ro3,1p.p.Wlatach2011-2014poziomodzyskuodpadówpowstałychzopa-kowańwprowadzonychdoobrotuwzrósło4,3p.p.(średniorocznie–1,4p.p.),zaśrecy-klingu–o14,2p.p.(średniorocznie–4,7p.p.).

85. ZieloneZamówieniaPubliczne(Gre-enPublicProcurement)zostałyzde-finiowanewKomunikacieKEZamó-wienia publiczne na rzecz poprawy stanu środowiskaz16.07.2008r.,COM(2008)400final–jakoproces,wktórymadministracjapublicznastarasięnabywaćśrodkimaterialneorazusługi(takżewujęciuwielko-nakładowychinwestycji)spełniają-cychprzyjaznedlaśrodowiskanatu-ralnegokryteria(tzw.kryteriaśrodo-wiskowedlaproduktówiusług).

52


• W 2015 r. poziom odzysku odpadów opakowaniowych pochodzących z gospodarstw domowychwykazanychprzezorganizacjeodzyskuopakowańwyniósł45,6%,recyklin-guzaś–44,3%.

• Wlatach2014-2015średnipoziomodzyskuopakowańwielomateriałowychwprowadzo-nychdoobrotuwzrósło0,35p.p.,recyklinguzaś–o4,37p.p.Od2017r.organizacje samorządugospodarczegoreprezentującegrupywprowadzającychproduktywopako-waniachwielomateriałowych do obrotu powinny osiągać średnioroczny, średniwzrost poziomuodzyskuopakowańo10,3p.p.,recyklinguzaś–o6,5p.p.wceluosiągnięcia poziomówdocelowychw2020 r. Przy zachowaniuobecnej dynamiki, realizację celówkrótkookresowych(do2020r.)należyuznaćzaproblematyczną.

• W latach 2014-2015 średni poziom odzysku opakowań po środkach niebezpiecznychwprowadzonych do obrotu wzrósł o 4,21 p.p., recyklingu zaś o 1,27 p.p. Od 2017 r. organizacje samorządu gospodarczego reprezentujące grupywprowadzających środkiniebezpiecznewopakowaniachdoobrotupowinnyosiągaćśrednioroczny,średniwzrostpoziomuodzyskuopakowańo10,3p.p.,recyklinguzaś–ook.8,5p.p.wceluosiągnię-ciapoziomówdocelowychw2020r.Przyzachowaniuobecnejdynamiki,realizacjęcelówkrótkookresowych(do2020r.)należyuznaćzaproblematyczną.

• W2015 r. recyklingowi i przygotowaniu do ponownegoużycia poddano 26%odebra-nych odpadów surowcowych, co oznacza wzrost r/r o 0,7 p.p. W latach 2011-2014, poziomrecyklinguiprzygotowaniadoponownegoużyciawzrósło9,8p.p.(średniorocz-nieo3,26p.p.).Bezznaczącegozwiększeniamasyodbieranychodpadówsurowcowych,przyzachowaniuobecnejdynamiki,realizacjęcelówkrótkookresowych(do2020r.)nale-żyuznaćzaproblematyczną.

3.3.2. Celedługookresowe(do2030r.)

• Uzyskanie podwyższonych wartości docelowych dla recyklingu odpadów opako-waniowych (w tym tworzyw sztucznych), które przyczynią się do wzmocnienia celówdotyczącychodpadówkomunalnychorazpoprawygospodarowaniaodpada-miopakowaniowymiwsektorachhandlu,usługiprzemysłu–wzakresiezwiększenia wagowoprzygotowaniadoponownegoużyciairecyklinguodpadówopakowaniowych doconajmniej65%-do2025r.ido75%-do2030r.,wtym:

- tworzywsztucznych–do55%w2025r.;- drewna–do60%w2025r.ido75%w2030r,;- metaliżelaznych–do75%w2025r.ido85%w2030r.;- aluminium–do75%w2025r.ido85%w2030r.;- szkła–do75%w2025r.ido85%w2030r.;- papieruitektury–do75%w2025r.ido85%w2030r.

• Uzyskaniepodwyższonychwartościdocelowychdla recyklinguodpadówkomunalnych –w zakresie zwiększenia (wagowo)przygotowaniadoponownegoużycia i recyklingu odpadówkomunalnychdoconajmniej60%-do2025r.ido65%-do2030r.

52 53


• Implementacjasystemu EPRzakładającegom.in.zmianę:

- sposobuorganizacjiifinansowaniarealizacjiobowiązkówwprowadzającychproduktywopakowaniach;

- relacji pomiędzy kluczowymi uczestnikami systemu gospodarowania odpadami opakowaniowymi;

- zadańwybranychorganówadministracjipublicznej.

• Tworzenie synergii pomiędzy celami,metodami organizacji i finansowania i relacjamiuczestnikówsystemówgospodarowaniaodpadami:opakowaniowymikomunalnym.

54


4. system gospodarowania odpadami opakowaniowymi w polsce wobec wyzwań gospodarki o obiegu zamkniętym

Zpunktuwidzeniaceluraportuzakluczoweuznajesięregulacjezawartewprojektachno-welizacji:

• Dyrektywy ramowej o odpadach;

• Dyrektywy opakowaniowej;

• Dyrektywy składowiskowej.

Redefiniująonem.in.:

• odpowiedzialnośćproducentaopakowań(wprowadzającegoproduktywopakowaniach),wprowadzającsystem EPR;

• celeekologicznesystemugospodarowaniaodpadamiopakowaniowymi;• kwestieodbieraniaizagospodarowaniaodpadów.

Szczegółyprojektowanychzmianprzedstawiajązałączniki1–11.

Dodaćnależy,żejednymzpotencjalnychkluczowychskutkówpakietu CE jest ujednolice-niedefinicji,procesówirozwiązańorganizacyjnychwewszystkichproponowanychprojek-tach nowelizacji Dyrektyw.

4.1. Odpowiedzialnośćproducenta

Nowysposóborganizacjiodpowiedzialnościproducenta(wprowadzającegoproduktywopa-kowaniach)regulujązapisyw:

• projekcie nowelizacji Dyrektywy ramowej o odpadach – w zakresie zadań wybranychorganów administracji publicznej związanych z implementacją systemu EPR, w tym dotyczącychobowiązkówitraktowaniaproducentóworazcelówsystemuimetodfunkcjo-nowaniauczestnikówsystemugospodarowaniaodpadamiopakowaniowymi,standardówfunkcjonowaniaorganizacjiodzyskuorazfinansowaniasystemu EPR;

• projekcie nowelizacji Dyrektywy opakowaniowej –wzakresiepodejmowanychprzezwła-ściweorganyadministracjipublicznejinstrumentówzapobieganiapowstawaniuodpadów,polegającychnawprowadzeniusystemu EPR.

4.1.1. stopieńdostosowaniasystemugospodarowaniaodpadami opakowaniowymiwPolscedowłaściwychregulacjizawartych w pakiecie CE

54 55


Należyprzypomnieć,żezgodniezobowiązującymiobecnieregulacjami,wprowadzającypro-duktywopakowaniachodpowiedzialnyjestzazapewnienieodzysku(recyklingu)odpadówopakowaniowychtakiegosamegorodzaju,jakte,którepowstałyzopakowańwskutekpro-wadzonejprzezniegodziałalnościgospodarczej–naodpowiednimpoziomiewdanymroku.

Nie jestonnatomiastzobowiązanydoosiągnięciaminimalnych rocznychpoziomówzbie-rania odpowiedniej masy odpadów takiego samego rodzaju jak odpady opakowaniowe powstałeztegosamegorodzajuopakowań,jakopakowania,wktórychwprowadziłproduk-ty.Masęodpadówpoddanychrecyklingowilubinnemuniżrecyklingprocesowiodzyskuusta-lasięwyłączniewoparciu–odpowiednio–oDPR i DPO,niezaś–ofaktycznekosztyselek-tywnejzbiórkiidalszegoprzetwarzaniaodpadówpochodzącychzproduktów,którewprowa-dziłdoobrotu.

Potencjalna implementacja nowego sposobu organizacji odpowiedzialności producenta(wprowadzającegoproduktywopakowaniach), tj.systemu EPR,dlauczestnikówsystemugospodarowaniaodpadamiopakowaniowymiwPolsceoznaczaćbędzie,wprzypadku:


- koniecznośćpokrywania całości kosztówgospodarowaniaodpadamipoproduktachwprowadzanychprzeznichna rynekunijny,w tymwszystkienastępująceelemen-ty:kosztyoperacjiselektywnejzbiórki,sortowaniaorazprzetwarzaniawymaganych dospełnieniacelówwzakresiegospodarowaniaodpadami,pouwzględnieniudocho-dówzponownegoużycialubsprzedażysurowcówwtórnychpochodzącychzichpro-duktów,kosztyzapewnianiaodpowiednich informacjidlaposiadaczyodpadóworazkosztygromadzeniadanychisprawozdawczości;

W tym kontekście należy dodać, że wysokość nakładów finansowych płaconych przez producentówwceluprzestrzeganiaichzobowiązańwynikającychzsystemu EPR powinna byćzróżnicowananapodstawierzeczywistychkosztówwycofaniazużytkuposzczególnychproduktówlubgruppodobnychproduktów,zwłaszczaprzyuwzględnieniumożliwościichpo-nownegoużyciairecyklinguorazopieraćsięnazoptymalizowanychkosztachusługświad-czonychwprzypadku,gdypublicznepodmiotygospodarująceodpadamisąodpowiedzialnezarealizacjęzadańoperacyjnychnarzeczsystemu EPR.

- koniecznośćuwzględnieniawprowadzonejdziałalnościgospodarczejwprowadzeniasystemu EPR,acosięz tymwiąże–budowysystemufinansowaniaselektywnegozbieraniaizagospodarowaniaodpadówopakowaniowych,atakżeprawdopodobień-stwazmianysposobudokumentowaniarealizacjicelówekologicznych(osiągniętych poziomówodzyskuirecyklinguodpadówopakowaniowych),zustalaniamasyodpa-dówpoddanychrecyklingowilubinnemuniżrecyklingprocesowiodzyskuwoparciuodpowiednio o DPR i DPO,narzeczmasyodpadówfaktyczniezebranychipoddanychrecyklingowilubinnemuniżrecyklingprocesowiodzysku;

- zmiany dotyczące opracowywania, produkcji i wprowadzania do obrotu produktów nadającychsiędowielokrotnegoużycia–jakoinstrumentum.in.ograniczaniailościwytwarzanychodpadów;

56


• podmiotówodbierającychodpady,przygotowującychodpadydoprocesurecy-klingulubodzyskuiprowadzącychrecyklinglubodzyskodpadów:

- udziałwsystemie EPR;- koniecznośćwspółpracyzorganizacjamiodzyskuopakowańwcelurealizacjisystemu

EPRnarzeczwprowadzającychproduktywopakowaniach;


- określeniezasięgugeograficznego,produktowegoimateriałowegodlaprowadzonejdziałalnościgospodarczej;

- koniecznośćposiadaniaśrodkówoperacyjnychifinansowychniezbędnychdowypeł-nieniaswoichobowiązkówwzakresiesystemu EPR;

- wprowadzenie odpowiednichmechanizmów samokontroli,wspieranych przez regu-larneniezależnekontrolewceluocenyzarządzaniafinansamiijakościgromadzonychdanych;

- koniecznośćpublicznegoudostępnianiainformacjidotyczącychswojejstrukturywła-sności, wkładów finansowych płaconych przez wprowadzających produkty w opa-kowaniach i procedurywyborupodmiotówgospodarującychodpadami (posiadaczy odpadów);


- koniecznośćprzygotowaniaregulacjitworzącychsystem EPRwsposóbwyraźnieokre-ślającyroleiobowiązkiwszystkichuczestnikówsystemugospodarowaniaodpadami;

- określeniewymiernychcelówwzakresiegospodarowaniaodpadamizgodniezhierar-chiąpostępowaniazodpadamiwceluosiągnięciaprzynajmniejcelówekologicznych(poziomówodzyskuirecyklingu)istotnychdlasystemugospodarowaniaodpadami;

- określenie systemu sprawozdawczego służącego do zbierania danych dotyczącychproduktówwprowadzanychdoobrotuprzezproducentówobjętychsystemem EPR;

- zapewnienie równego traktowania poszczególnych wprowadzających produkty wopakowaniach,w tymmałych i średnichprzedsiębiorstworazobjeciesystemem EPRposiadaczyodpadów;

- stworzeniesystemumonitorowaniaiegzekucji,któregocelembędzieprzestrzeganieokreślonychróliobowiązkówwszystkichuczestnikówsystemugospodarowaniaodpa-dami,wtymzobowiązańwprowadzającychproduktywopakowaniachwynikających z systemu EPR;


- realizacjaokreślonychzadańzzakresugospodarowaniaodpadamizuwzględnieniemsystemu EPR,woparciuozoptymalizowanekosztyświadczeniausług.

Szczegółyprojektowanychzmianprzedstawiajązałączniki1i2.

56 57


4.1.2. Krajowe obszary regulacyjne i zakres potencjalnychzmianwzwiązkuzpakietem CE

Implementacjanowegosposobuorganizacjiodpowiedzialnościproducenta(wprowadzające-goproduktywopakowaniach),tj.systemu EPRdoprawapolskiegooznaczaćbędziekoniecz-nośćdokonaniaszereguzmianustawowych.

Kluczowekrajoweobszaryregulacyjneimożliwyzakreszmianprzedstawiatabela9.

Tab.9. Prezentacjapotencjalnychzmianregulacyjnychwzakresie odpowiedzialnościproducentawsystemiegospodarowania odpadami opakowaniowymi

lp.

1. UO

Obszar regulacyjny zakrespotencjalnychzmian

Zasadyponoszeniakosztówgospodarowaniaodpadami

Zasadyprzekazywaniaodpadówiponoszeniaodpowiedzialności za gospodarowanie odpadami

Zasadypostępowaniazodpadamiorazwymaganiadotycząceprowa-dzeniaprocesówprzetwarzaniaodpadów Zasadyprowadzeniaewidencjiodpadów

Zasadyprowadzeniaprzezwprowadzającychproduktysprawozdaw-czościwzakresieproduktów,opakowańorazgospodarkiodpadami

Zasadyprowadzeniasprawozdawczościprzezorganizacjeodzyskuopakowań

Zasadytworzeniaiprowadzeniabazydanychoproduktachiopakowa-niach oraz gospodarce odpadami

Zasadyprzyjmowaniaiewidencjonowaniaodpadów-metaliprzezpunktzbieraniaodpadów-metali

Ustawoweobjaśnieniadefinicjiwzakresiegospodarowaniaodpada-mi opakowaniowymi

Zasady prowadzenia gospodarki opakowaniami w zakresie ograni-czaniaichnegatywnegowpływunaśrodowiskoizdrowieludziorazwzakresiemetodpostępowaniazopakowaniami

Zasady finansowania systemu gospodarki odpadami opakowaniowy-mi w ramach systemu EPR

Zasadywykonywaniaprzezwprowadzającegoproduktywopakowa-niachobowiązkuzapewnieniaodzysku,wtymrecyklinguodpadówopakowaniowych

Zasadyprzejmowaniaprzezorganizacjeodzyskuopakowańodwpro-wadzającegoproduktywopakowaniachobowiązkuzapewnieniaod-zysku,wtymrecyklinguodpadówopakowaniowych

Zasadywykonywaniaprzezwprowadzającegośrodkiniebezpiecznewopakowaniach(wtymśrodkiochronyroślin)obowiązkuorganizo-waniaifinansowaniasystemuzbieraniaodpadówopakowaniowychpośrodkachniebezpiecznychorazzapewnieniaichodzysku(wtymrecyklingu)

2. UGO

58


lp. Obszar regulacyjny zakrespotencjalnychzmian


Zadaniagminwzakresiezapewnieniaczystościiporządkunaswo-im terenie

Zadania gmin w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi

Zasadyorganizowaniaprzezgminysystemówselektywnegozbiera-niaodpadówkomunalnych

Zasady finansowania systemu gospodarowania odpadami komunal-nymi w ramach systemu EPR

Zadania gmin w zakresie analizy stanu gospodarki odpadami komu-nalnymi

Uczestnictwoiobowiązkiwłaścicielinieruchomościwsystemiegospodarowania odpadami komunalnymi

Warunkiwykonywaniadziałalnościwzakresieodbieraniaizagospo-darowaniaodpadówkomunalnych

Zasadyprowadzeniasprawozdawczościidokonywaniaanalizw systemie gospodarowania odpadami komunalnymi

3. UCPG

Zasadyobliczaniapoziomuodzyskuirecyklinguodpadówopakowa-niowych

Zasadyustalaniamasyodpadówopakowaniowychpoddanychre-cyklingowilubinnemuniżrecyklingprocesowiodzyskuorazzasadyidentyfikowania zastosowanego procesu odzysku i recyklingu

Zasadyustalaniamasyodpadówopakowaniowychbędącychprzed-miotemeksportuorazwewnątrzwspólnotowejdostawy(celempod-daniaichrecyklingowilubinnemuniżrecyklingprocesowiodzysku)

Zasadyzawieraniaprzezorganizacjesamorządugospodarczegopo-rozumieńzmarszałkamiwzakresieutworzeniaiutrzymaniasyste-mówzbieraniatransportu,odzyskulubunieszkodliwianiaodpadówopakowaniowychwielomateriałowychlubpośrodkachniebezpiecz-nychorazzasadyuczestnictwawtychżeporozumieniachwprowa-dzającychproduktywopakowaniachwielomateriałowychlubśrodkiniebezpiecznewopakowaniach

Zasadyzawieraniaprzezministrawłaściwegods.środowiskaporo-zumieńzprzedsiębiorcamiwprowadzającymiproduktywopakowa-niach(wtymwopakowaniachjednostkowychwielokrotnegoużytku)wzakresieutworzeniaiutrzymaniasystemówzbieraniatransportu,odzyskulubunieszkodliwianiaodpadówopakowaniowych(wtymsystemówobrotuopakowaniamijednostkowymiwielokrotne-goużytku)

Zasadydziałaniaorganizacjiodzyskuopakowań

Zasadyregulująceegzekwowanieopłatyproduktowej

Zasadyprowadzeniasprawozdawczościwzakresiegospodarki opakowaniami i odpadami opakowaniowymi

Zasadywykonywaniaprzezprzedsiębiorcówprowadzącychrecyklinglubinnyniżrecyklingprocesodzyskuodpadówopakowaniowychobowiązkuprzeprowadzaniacorocznegoaudytuzewnętrznego

Obowiązkiorganówadministracjipublicznejwzakresiegospodarkiopakowaniami i odpadami opakowaniowymi

58 59


4.2. Cele systemu gospodarowania odpadami opakowaniowymi

Nowe cele systemu gospodarowania odpadami powstałymi z wprowadzonych do obrotu produktówwopakowaniachzawartesąw:

• projekcie nowelizacji Dyrektywy ramowej o odpadach–wzakresiezwiększenia(wagowo)przygotowaniadoponownegoużyciairecyklinguodpadówkomunalnychdoconajmniej60%-do2025r.ido65%-do2030r.;

• projekcie nowelizacji Dyrektywy opakowaniowej – w zakresie zwiększenia (wagowo)przygotowaniadoponownegoużyciairecyklinguodpadówopakowaniowychdoconaj-mniej65%-do2025r.ido75%-do2030r.;

• projekcie nowelizacji Dyrektywy składowiskowej – w zakresie zmniejszenia (wagowo)ilości składowanych odpadów komunalnych do 10% całości wytwarzanych odpadów komunalnych–do2030r.


Należy przypomnieć, że zgodnie z obowiązującymi obecnie regulacjami, wprowadzający produkty w opakowaniach zobowiązany jest do osiągnięcia dla odpadów opakowanio-wychdo2020r.łącznypoziomodzyskuwwysokości61%masyopakowańwprowadzanych doobrotu,apoziomrecyklinguzaśowysokości56%.Samorządygminnatomiastzobowią-zanesąosiągnąćdocelowypoziomrecyklinguiprzygotowaniadoponownegoużyciapapie-ru,metali,tworzywsztucznychiszkławwysokościconajmniej50%(wagowo)orazograni-czeniadoniewięcejniż35%(wagowo)całkowitejmasyodpadówkomunalnychulegającychbiodegradacjiprzekazywanychdoskładowania.

Potencjalnaimplementacjanowychcelówsystemugospodarowaniaodpadamipowstałymi zproduktówwopakowaniachwprowadzanychdoobrotu,dlauczestnikówsystemugospoda-rowaniaodpadamiopakowaniowymiwPolsceoznaczaćbędzie,wprzypadku:


- konieczność realizacji nowych docelowych poziomów w zakresie przygotowania doponownegoużycia i recyklingu tworzywsztucznych,drewna,metali żelaznych,aluminium,szkła,papieruitektury;

- koniecznośćnowegosposobuobliczaniamasyodpadówopakowaniowychpoddanychrecyklingowiiprzygotowaniudoponownegoużycia;


- konieczność ustanowienia skutecznego systemu kontroli jakości i identyfikowania odpadówkomunalnychiopakowaniowych;

- obowiązekprzygotowaniaregulacjizwiązanychznowąmetodąobliczaniamasyme-

60


talipoddanychrecyklingowi,wtymkryteriajakościdlametalipochodzącychzrecy-klingu;

- ustanowienienowegosposobuobliczaniamasyodpadówkomunalnychpoddanychrecyklingowiiprzygotowaniudoponownegoużycia;


- koniecznośćrealizacjinowychdocelowychpoziomówwzakresierecyklinguiprzygo-towaniadoponownegoużycianiektórychfrakcjiodpadówkomunalnych;

- koniecznośćrealizacjinowychdocelowychpoziomówwzakresieograniczaniamasyskładowanychodpadówkomunalnych.

Szczegółyprojektowanychzmianprzedstawiajązałączniki3–5.

4.2.2. krajoweobszaryregulacyjneizakrespotencjalnychzmian wzwiązkuzpakietem CE

Potencjalnaimplementacjanowychcelówsystemugospodarowaniaodpadamipowstałymi zwprowadzonychdoobrotuproduktówwopakowaniachdoprawapolskiegooznaczaćbę-dziekoniecznośćdokonaniaszereguzmianustawowych.Kluczowekrajoweobszaryregula-cyjneimożliwyzakreszmianprzedstawiatabela10.

Tab.10. Prezentacjapotencjalnychzmianregulacyjnychwzakresiecelów doosiągnięciawsystemiegospodarowaniaodpadamiopakowaniowymi


1.

2.

lp.

UGO

UCPG

Obszar regulacyjny

Załącznikdoustawyokreślającydocelowypoziomodzyskuirecyklinguodpadówopakowaniowych

Zadania gminy w zakresie poziomu recyklingu i przygotowania doponownegoużycianiektórychfrakcjiodpadówkomunalnych

Zadania gminy w zakresie poziomu recyklingu, przygotowania doponownegoużyciaiodzyskuinnymimetodamiorazograniczeniamasyodpadówkomunalnychulegającychbiodegradacjiprzekazywa-nychdoskładowania

zakrespotencjalnychzmian

4.3. Odbieranie odpadów

Nowemetodyodbieraniaodpadówpowstałychzproduktówwopakowaniachwprowadza-nychdoobrotuzawartesąw:

• projekcie nowelizacji Dyrektywy ramowej o odpadach–wzakresienowejdefinicjiodpa-dówkomunalnych,doktórychzaliczonopapieritekturę,szkło,metale,tworzywasztucz-ne,bioodpady,drewno,tekstylia,zużytysprzętelektrycznyielektroniczny,zużytebate-rieiakumulatory,odpadywielkogabarytowe(AGD,materace,meble),ogrodniczeorazpochodzącezplacówmiejskichiulic;

60 61


• projekcie nowelizacji Dyrektywy opakowaniowej – w zakresie ujednolicenia z Dyrekty-wą ramową o odpadachdefinicjiodpadówopakowaniowychorazskreśleniadefinicji:go-spodarowaniaodpadami,zapobiegania,wielokrotnegoużytku,odzysku,odzyskuenergii, recyklingu,recyklinguorganicznegoiunieszkodliwiania;

• projekcie nowelizacji Dyrektywy składowiskowej – w zakresie ujednolicenia z Dyrektywą ramową o odpadachdefinicjiodpadówiprocesówichprzetwarzania.


Należyprzypomnieć, żezgodniezobowiązującymiobecnie regulacjami, samorządgminy zobowiązanyjestdoustanowieniaselektywnegozbieraniaodpadówkomunalnychobejmują-cegoconajmniejnastępującefrakcjeodpadów:papieru,metalu,tworzywasztucznego,szkłaiopakowańwielomateriałowych.

Potencjalna implementacja nowych metod odbierania odpadów powstałych z produktów wopakowaniachwprowadzanychdoobrotu,dlauczestnikówsystemugospodarowaniaod-padamiopakowaniowymiwPolsceoznaczaćbędzie,wprzypadku:


- ustanowienieselektywnegozbieraniaodpadówobejmującegowiększą,niżdotych-czasliczbęfrakcjiodpadów;

- konieczność organizacji odbioru większej, niż dotychczas, liczby frakcji odpadów wytwarzanych przez właścicieli nieruchomości, w tym potencjalną konieczność rozbudowyinfrastrukturysłużącejodbieraniuwiększej,niżdotychczas,liczbyfrakcjiodpadówwytwarzanychprzezwłaścicielinieruchomości;

• podmiotówodbierającychodpadyiprzygotowującychodpadydoprocesurecy-klingulubodzysku:

- koniecznośćuwzględnieniafaktuorganizacjiodbioruprzezsamorządgminywiększej,niżdotychczas,liczbyfrakcjiodpadów–przywykonywaniuposzczególnychczynnościwzakre-siegospodarowaniaodpadaminazleceniewprowadzającegoproduktywopakowaniach.

Szczegółyprojektowanychzmianprzedstawiajązałączniki6-8.

4.3.2. krajoweobszaryregulacyjneizakrespotencjalnych zmianwzwiązkuzpakietem CE

Potencjalna implementacjanowychmetododbieraniaodpadówpowstałychzwprowadzo-nychdoobrotuproduktówwopakowaniachdoprawapolskiegooznaczaćbędziekoniecz-ność dokonania szeregu zmian. Kluczowe krajowe obszary regulacyjne i możliwy zakreszmianprzedstawiatabela11.

62


Tab.11. Prezentacjapotencjalnychzmianregulacyjnychwzakresieodbierania odpadów w systemie gospodarowania odpadami opakowaniowymi


1.

2.

3.

lp.

UO

UGO

UCPG

Obszar regulacyjny

Objaśnienieustawowegookreślenia„odpadykomunalne”


Ustawoweobjaśnieniadefinicjiwzakresiegospodarowaniaodpadamiopakowaniowymi

Zadaniagminwzakresiezapewnieniaczystościiporządkunaswoim terenie


Zasadyorganizowaniaprzezgminysystemówselektywnegozbieraniaodpadówkomunalnych

Uczestnictwoiobowiązkiwłaścicielinieruchomościwsystemiegospo-darowania odpadami komunalnymi

Warunkiwykonywaniadziałalnościwzakresieodbieraniaodpadówko-munalnych


4.4. Zagospodarowanie odpadów

Nowemetodyzagospodarowaniaodpadówpowstałychzproduktówwopakowaniachwpro-wadzanychdoobrotuzawartesąw:

• projekcie nowelizacji Dyrektywy ramowej o odpadach – w zakresie nowej definicjiprzygotowaniadoponownegoużycia,uzupełnieniametodzagospodarowaniaodpadówoprocesostatecznegorecyklinguiodzyskupoprzezwypełnianiewyrobisk,instrumentówstosowaniahierarchiipostępowaniazodpadami,produktówubocznychiutratystatusuodpadów,zapobieganiapowstawaniuodpadów,ponownegowykorzystaniairecyklinguorazplanówgospodarkiodpadami;

• projekcie nowelizacji Dyrektywy opakowaniowej –wzakresiezapobieganiapowstawaniuodpadóworazodzysku,ponownegoużyciairecyklingu;

• projekcie nowelizacji Dyrektywy składowiskowej – w zakresie zakazu składowanianaskładowiskachodpadówzebranychselektywnie.

4.4.1. stopieńdostosowaniasystemugospodarowania odpadamiopakowaniowymiwPolscedowłaściwych regulacjizawartychwpakiecie CE

Należy przypomnieć, że zgodnie z obowiązującymi obecnie regulacjami, szereg propozy-cji zawartych w pakiecie CE,dotyczącychm.in.metodzagospodarowaniaodpadów,takich

62 63


jakprocesostatecznegorecyklinguiodzyskupoprzezwypełnianiewyrobiskorazinstrumen-tówekonomicznych,którychcelemjestzapobieganiepowstawaniuodpadówiuniemożliwia-nieskładowanianaskładowiskachodpadówzebranychselektywnietraktowaćtrzeba jakorozwiązanianowe.

Potencjalnaimplementacjanowychmetodzagospodarowaniaodpadówpowstałychzwpro-wadzonychdoobrotuproduktówwopakowaniach,dlauczestnikówsystemugospodarowa-niaodpadamiopakowaniowymiwPolsceoznaczaćbędzie,wprzypadku:


- zmiany dotyczące opracowywania, produkcji i wprowadzania do obrotu produk-tównadającychsiędowielokrotnegoużyciaorazsystemu EPR – jako instrumentu m.in.ograniczaniailościwytwarzanychodpadów;

• podmiotówodbierającychodpady,przygotowującychodpadydoprocesurecy-klingulubodzyskuiprowadzącychrecyklinglubodzyskodpadów:

- konieczność uwzględnienia nowej definicji „przygotowania do ponownego użycia”obejmującejmechanizmswoistejcertyfikacji(„uznanypodmiot”)podmiotówprowa-dzącychrecyklinglubodzyskodpadów;

- wprowadzenienowegoprocesurecyklingu–procesurecyklinguostatecznego;- wprowadzeniemożliwościuznania–podokreślonymiwarunkami–wypełnianiaodpa-

damiwyrobiskzaprocesodzysku;- koniecznośćuwzględnieniawprowadzonejdziałalnościgospodarczejzmianwzakre-

sieutratystatusuodpadów;


- uwzględnieniawprowadzonej działalności związanej z organizowaniem, zarządza-niemlubprowadzeniemprzedsięwzięćzwiązanychzodzyskiem,wtymrecyklingiemodpadóworazzmianwzakresieutratystatusuodpadów;


- koniecznośćprzygotowaniaodpowiednichinstrumentówekonomicznych(wtymsys-temu EPR)–zgodniez regulacjamizawartymiwnowelizacjach Dyrektyw – w celu stworzeniazachętdostosowaniahierarchiipostępowaniazodpadamiiskładanieKEsprawozdańzichimplementacji;

- koniecznośćprzygotowanianowychprocedurzwiązanychzutratąstatusuodpadów;- koniecznośćprzygotowaniaodpowiednichinstrumentówekonomicznychzachęcają-

cychdoopracowywania,produkcjiiwprowadzaniadoobrotuproduktównadającychsiędowielokrotnegoużycia;

- stworzeniesystemuzachętsłużącychzapobieganiupowstawaniuodpadów,wtymdokorzystaniazproduktów,któresązasobooszczędne,trwałe,nadającesiędona-prawyirecyklingu;

64


- podejmowanieśrodkówwspierającychwysokąjakośćrecyklingupoprzezwprowadza-nieselektywnejzbiórkiodpadów,jeżelijesttowykonalnezpunktuwidzeniatechnicz-nego,ekonomicznego i środowiskowegoorazwłaściwewcelu spełnienianiezbęd-nychnormjakościdlaodpowiednichsektorówrecyklingu;

- uwzględnianiewplanachgospodarkiodpadamiodpadównowejkategorii–odpadówzawierających znaczne ilości surowców, któremają duże znaczenie dla gospodar-kiiktórychdostawawiążesięzwysokimryzykiemlubstrumieniodpadówobjętychszczegółowymiprzepisami;

- koniecznośćprzygotowaniaodpowiednichinstrumentówuniemożliwiającychskłado-wanieselektywniezebranychodpadów;


- stosowaniehierarchiipostępowaniazodpadamiwprocesieplanowaniagospodarkiodpadaminatereniewojewództwa,wtymwprocesieplanowaniarozwojuinfrastruk-turygospodarowaniaodpadamiisystemówwsparciaześrodkówpublicznych;

- uwzględnianiewplanachgospodarkiodpadaminowejkategoriiodpadów–odpadówzawierających znaczne ilości surowców, któremają duże znaczenie dla gospodar-kiiktórychdostawawiążesięzwysokimryzykiemlubstrumieniodpadówobjętychszczegółowymiprzepisami;


- stosowanie hierarchii postępowania z odpadami w procesie organizacji gminnychsystemówgospodarowaniaodpadamiizarządzaniagospodarkąodpadamikomunal-nymi;

- konieczność ustanowienia systemu selektywnego zbierania odpadów spełniające-goniezbędnenormy jakościdlaodpowiednichsektorów recyklingu (normy jakości surowcówwtórnych);

- przygotowanie i implementacjaodpowiednich instrumentóworganizacyjnychunie-możliwiającychskładowanieselektywniezebranychodpadów.

Szczegółyprojektowanychzmianprzedstawiajązałączniki9-11.

4.4.2. krajoweobszaryregulacyjneizakrespotencjalnych zmianwzwiązkuzpakietem CE

Potencjalnaimplementacjanowychmetodzagospodarowaniaodpadówpowstałychzwpro-wadzonychdoobrotuproduktówwopakowaniachdoprawapolskiegooznaczaćbędzieko-nieczność dokonania szeregu zmian ustawowych. Kluczowe krajowe obszary regulacyjne iichmożliwyzakreszmianprzedstawiatabela12.

64 65


Tab.12. Prezentacjapotencjalnychzmianregulacyjnych w zakresie zagospodarowywania odpadów w systemie gospodarowania odpadami opakowaniowymi


lp.

1.

2.

3.

4.

POS

UO

UGO

UCPG

Obszar regulacyjny

Zasadyustalaniaiwnoszeniaopłatyzaskładowanieodpadów

Objaśnieniaustawowychokreśleńdotyczącychmetodzagospodarowaniaodpadów

Warunkiutratystatusuodpadów

Zasadywynikającezhierarchiipostępowaniazodpadami

Zasadyiwymaganiawzakresieskładowaniaodpadów

Zasadyponoszeniakosztówgospodarowaniaodpadami

Zasadyprzekazywaniaodpadówiponoszeniaodpowiedzialnościzagospo-darowanie odpadami

Zasadypostępowaniazodpadamiorazwymaganiadotycząceprowadzeniaprocesówprzetwarzaniaodpadów

Zasadyopracowywania,opiniowaniaiwdrażaniaplanówgospodarkiodpa-dami(napoziomiekrajowymiwojewódzkim)orazzasadysprawozdawczo-ścizichrealizacji

Zasadyprowadzeniaewidencjiodpadów

Zasadyprowadzeniaprzezwprowadzającychproduktysprawozdawczości wzakresieproduktów,opakowańorazgospodarkiodpadami

Zasadytworzeniaiprowadzeniabazydanychoproduktachiopakowaniachoraz gospodarce odpadami

Zasadyobliczaniapoziomówrecyklinguiodzyskuorazprzygotowania doponownegoużyciaopakowań


Zasadytermicznegoprzekształcaniaodpadów

Zasadywymierzaniaadministracyjnychkarpieniężnychwzakresiegospo-darowania odpadami

Zasady prowadzenia gospodarki opakowaniami w zakresie ograniczania ich negatywnegowpływunaśrodowiskoizdrowieludziorazwzakresiemetodpostępowaniazopakowaniami

Zasady prowadzenie gospodarki odpadami opakowaniowymi

Zasadyfinansowaniasystemugospodarkiodpadamiopakowaniowymi w ramach systemu EPR

Zasadyfunkcjonowaniaorganizacjiodzyskuopakowańorazsystemumoni-toringutychpodmiotów

Ustawoweokreślenierodzajówprocesówodzysków(wymienionych wzałącznikunr1doUstawy o odpadach)uwzględnianychprzyobliczaniupoziomówodzyskuirecyklinguodpadówopakowaniowych

Zasadyustalaniamasyodpadówopakowaniowychpoddanychrecyklingowilubinnemuniżrecyklingprocesowiodzyskuorazzasadyidentyfikowania zastosowanego procesu odzysku i recyklingu

Zasadyprowadzeniasprawozdawczościwzakresiegospodarkiopakowania-mi i odpadami opakowaniowymi

Obowiązkiorganówadministracjipublicznejwzakresiegospodarkiopako-waniami i odpadami opakowaniowymi

Zadaniagminwzakresiezapewnieniaczystościiporządkunaswoimterenie


Warunkiwykonywaniadziałalnościwzakresiezagospodarowaniaodpadówkomunalnych

Zasadyprowadzeniasprawozdawczościidokonywaniaanalizwsystemiegospodarowania odpadami komunalnymi


66


4.5. Podsumowanie

Po przeprowadzeniu analizy kluczowych wyzwań stojących przed systemem gospodaro-waniaodpadamiopakowaniowymiwPolsce,wzwiązkuzpakietem CE, stwierdzićnależy,żedlauczestnikówsystemugospodarowaniaodpadamiopakowaniowymiwPolsce,poten-cjalna implementacja pakietu CEoznaczaćbędziem.in.,wprzypadku:


- koniecznośćpokrywaniacałościkosztówgospodarowaniaodpadamidlaproduktówwprowadzanychprzeznichnarynekunijny,wtymwszystkienastępująceelemen-ty:kosztyoperacjiselektywnejzbiórki,sortowaniaorazprzetwarzaniawymaganych do spełnienia celóww zakresie gospodarowania odpadami, po uwzględnieniu do-chodówzponownegoużycialubsprzedażysurowcówwtórnychpochodzącychzichproduktów, koszty zapewniania odpowiednich informacji dla posiadaczy odpadóworazkosztygromadzeniadanych i sprawozdawczości.Wysokośćwkładówfinanso-wychpłaconychprzezproducentówwceluprzestrzeganiaichzobowiązańwynikają-cych z systemu EPRpowinnabyćzróżnicowananapodstawierzeczywistychkosztówwycofania z użytku poszczególnych produktów lub grup podobnych produktów,zwłaszcza przy uwzględnieniumożliwości ich ponownego użycia i recyklingu orazopieraćsięnazoptymalizowanychkosztachusługświadczonychwprzypadkugdypublicznepodmiotygospodarująceodpadamisąodpowiedzialnezarealizacjęzadańoperacyjnych na rzecz systemu EPR;

- zmianydotycząceopracowywania,produkcji iwprowadzaniadoobrotuproduktównadającychsiędowielokrotnegoużycia–jakoinstrumentum.in.ograniczaniailościwytwarzanychodpadów;

- konieczność realizacji nowych docelowych poziomów w zakresie przygotowania doponownegoużycia i recyklingu tworzywsztucznych,drewna,metali żelaznych,aluminium,szkła,papieruitektury;

- koniecznośćnowegosposobuobliczaniamasyodpadówopakowaniowychpoddanychrecyklingowiiprzygotowaniudoponownegoużycia;


- koniecznośćuwzględnieniafaktuorganizacjiodbioruprzezsamorządgminywiększej,niżdotychczas,liczbyfrakcjiodpadów–przywykonywaniuposzczególnychczynnościwzakresiegospodarowaniaodpadaminazleceniewprowadzającegoproduktywopa-kowaniach;

- koniecznośćwspółpracyzorganizacjamiodzyskuopakowańwcelurealizacjisystemu EPRnarzeczwprowadzającychproduktywopakowaniach;


- określeniezasięgugeograficznego,produktowegoimateriałowegodlaprowadzonejdziałalnościgospodarczej;

- koniecznośćposiadaniaśrodkówoperacyjnychifinansowychniezbędnychdowypeł-

66 67


nieniaswoichobowiązkówwzakresiesystemu EPR;- wprowadzenieodpowiednichmechanizmówsamokontroli,wspieranychprzezregu-

larne,niezależnekontrolewceluocenyzarządzaniafinansami i jakościgromadzo-nychdanych;

- konieczność publicznego udostępniania informacji dotyczących swojej struktury własności,wkładówfinansowychpłaconychprzezwprowadzającychproduktywopa-kowaniachiprocedurywyborupodmiotówgospodarującychodpadami(posiadaczyodpadów);

• podmiotów przygotowujących odpady do procesu recyklingu lub odzysku iprowadzącychrecyklinglubodzyskodpadów:

- konieczność uwzględnienia nowej definicji przygotowania do ponownego użycia obejmującejmechanizmswoistejcertyfikacji(„uznanypodmiot”)podmiotówprowa-dzącychrecyklinglubodzyskodpadów;

- wprowadzenienowegoprocesurecyklingu–procesurecyklinguostatecznego;- wprowadzenie możliwości uznania – pod określonymi warunkami – wypełniania

odpadamiwyrobiskzaprocesodzysku;- koniecznośćuwzględnieniawprowadzonejdziałalnościgospodarczejzmianwzakre-

sieutratystatusuodpadów;


- koniecznośćrealizacjinowychdocelowychpoziomówwzakresierecyklinguiprzygo-towaniadoponownegoużycianiektórychfrakcjiodpadówkomunalnych;

- koniecznośćrealizacjinowychdocelowychpoziomówwzakresieograniczaniamasyskładowanychodpadówkomunalnych;

- ustanowienie systemu selektywnego zbierania odpadów obejmującego większą, niż dotychczas liczbę frakcji odpadów i spełniającego niezbędne normy jakości dlaodpowiednichsektorówrecyklingu(normyjakościsurowcówwtórnych);

- stosowanie hierarchii postępowania z odpadami w procesie organizacji gminnychsystemówgospodarowaniaodpadamiizarządzaniagospodarkąodpadamikomunal-nymi(wtymzmianyorganizacyjnezwiązanezwprowadzeniemsystemu EPR);

- konieczność realizacji określonych zadań z zakresu gospodarowania odpadami na rzecz systemu EPRwoparciuozoptymalizowanekosztyświadczeniausług;


- stosowaniehierarchiipostępowaniazodpadamiwprocesieplanowaniagospodarkiodpadaminatereniewojewództwa,wtymwprocesieplanowaniarozwojuinfrastruk-turygospodarowaniaodpadamiisystemówwsparciaześrodkówpublicznych;

- uwzględnianiewplanachgospodarkiodpadamiodpadównowejkategorii–odpadówzawierających znaczne ilości surowców, któremają duże znaczenie dla gospodar-kiiktórychdostawawiążesięzwysokimryzykiemlubstrumieniodpadówobjętychszczegółowymiprzepisami;

68


• ministrawłaściwegodosprawśrodowiska–koniecznośćprzygotowaniaregu-lacji,którychcelembędzieimplementacjapakietu CE,wtymm.in.

- ustanowienianowegosposobuobliczaniamasyodpadówkomunalnychpoddanychrecyklingowiiprzygotowaniudoponownegoużycia;

- przygotowującychodpowiednieinstrumentyekonomicznezachęcającedoopracowywania,produkcjiiwprowadzaniadoobrotuproduktównadającychsiędowielokrotnegoużycia;

- tworzących system zachęt służących zapobieganiu powstawaniu odpadów,w tym dokorzystaniazproduktów,któresązasobooszczędne,trwałe,nadającesiędona-prawyirecyklingu;

- tworzącychsystem EPRwsposóbwyraźnieokreślającyroleiobowiązkiwszystkichinteresariuszysystemugospodarowaniaodpadami;

- zapewniających równe traktowanie poszczególnych wprowadzających produkty wopakowaniach,wtymmałychiśrednichprzedsiębiorstworazobjeciesystemem EPRposiadaczyodpadów;

- wspierającychwysokąjakośćrecyklingupoprzezwprowadzanieselektywnejzbiórkiodpadów,jeżelijesttowykonalnezpunktuwidzeniatechnicznego,ekonomicznego i środowiskowego oraz właściwe w celu spełnienia niezbędnych norm jakości dla odpowiednichsektorówrecyklingu;

- tworzącychsystemnadzorunadorganizacjamitworzącymisystem EPR.

Wartopodkreślić, żepotencjalna implementacjapakietu CE oznaczaćbędziekoniecznośćkompleksowej zmiany regulacji z zakresu gospodarki odpadami, w tym m.in. UO, UGO, UCPG i POŚ, aw konsekwencji –mechanizmów funkcjonowania systemu gospodarki odpadamipowstałymizproduktówwopakowaniachorazróliobowiązkówposzczególnychjegouczest-ników.Dokluczowychzmianzaliczyćnależy:

• wprzypadkuwprowadzającychproduktywopakowaniach – mechanizm reali-zacjiodpowiedzialnościproducentapolegającym.in.nafinansowaniukosztówope-racjiselektywnejzbiórki,sortowaniaorazprzetwarzaniawymaganychdospełnienia celów w zakresie gospodarowania odpadami (po uwzględnieniu dochodów z po-nownegoużycialubsprzedażysurowcówwtórnychpochodzącychzichproduktów), wceluprzestrzeganiaichzobowiązańwynikającychzsystemu EPR;

• wprzypadkuorganizacjiodzyskuopakowań – wprowadzenie odpowiednich me-chanizmówsamokontroli,wspieranychprzez regularneniezależne kontrolew celuocenyzarządzaniafinansami i jakościgromadzonychdanychorazkoniecznośćpu-blicznegoudostępnianiainformacjidotyczącychswojejstrukturywłasności,wkładówfinansowychpłaconychprzezwprowadzającychproduktywopakowaniachiprocedu-rywyborupodmiotówgospodarującychodpadami;

• wprzypadkusamorządówgminy–koniecznośćrealizacjiokreślonychzadańzza-kresugospodarowaniaodpadamizuwzględnieniemsystemu EPR, w oparciu o zopty-malizowanekosztyświadczeniausług;

• wprzypadkuministrawłaściwegods.środowiska – stworzenie systemu moni-torowaniaiegzekucji,któregocelembędzieprzestrzeganieokreślonychróliobowiąz-kówprzezwszystkichuczestnikówsystemugospodarowaniaodpadami,wtymzobo-wiązańwprowadzającychproduktywopakowaniachwynikającychzsystemu EPR.

68 69


Porównanieobecnegomodelugospodarkiodpadamipowstałymizproduktówwopakowa-niachorazmodelugospodarkiodpadamioobieguzamkniętymprzedstawiatabela13.

Uczestnik systemu gospodarowa-nia odpadami

Model gospodarki odpadami o obiegu zamkniętym

Zakres zmiany

Wprowadzającyprodukty w opa-kowaniach

Pokrywacałośćkosztówgo-spodarowania odpadami dlaproduktówwprowadza-nych przez nich na rynek unijny, w tym wszystkie na-stępująceelementy:kosztyoperacjiselektywnejzbiór-ki, sortowania oraz prze-twarzania wymaganych dospełnieniacelówwza-kresie gospodarowania od-padami,pouwzględnie-niudochodówzponownegoużycialubsprzedaży surowcówwtórnychpocho-dzącychzichproduktów

Zasady wykonywania przez wprowadzającegoproduktywopakowaniachobowiąz-ku zapewnienia odzysku, wtymrecyklinguodpadówopakowaniowych

Zasady ustalania masy od-padówopakowaniowychpoddanychrecyklingowilubinnemuniżrecyklingproce-sowi odzysku

Zasadyponoszeniakosztówgospodarowania odpadami

Odpowiedzialny jest za za-pewnienieodzysku(recy-klingu)odpadówopakowa-niowych takiego samego ro-dzaju,jakte,którepowstałyzopakowańwskutekprowa-dzonejprzezniegodziałalno-ścigospodarczej–naodpo-wiednim poziomie w danym roku.Masęodpadówpodda-nychrecyklingowilubinne-muniżrecyklingprocesowiodzyskuustalasięwyłączniew oparciu – odpowiednio – o DPR i DPO, przy czym dokumentytestanowiąpod-stawędookreślenia,czyna-stąpiłoosiągnięcieprzewi-dzianychpoziomówrecyklin-gu i odzysku

Obecny model gospodarki odpadami

Tab.13. Porównanieobecnegomodelugospodarkiodpadamipowstałymi zproduktówwopakowaniachorazmodelugospodarkiodpadami oobieguzamkniętym

Organizacja odzysku opako-wań

Realizuje system EPR – na rzeczwprowadzającegoprodukty w opakowaniach

Zasadydziałaniaorganiza-cjiodzyskuopakowań

Zasady przejmowania przez organizacje odzysku opako-wańodwprowadzającegoprodukty w opakowaniach obowiązkuzapewnienia odzysku, w tym recyklingu odpadówopakowaniowych

Zasady prowadzenia spra-wozdawczościprzezorgani-zacjeodzyskuopakowań

Wykonujedziałalnośćgo-spodarcząwyłączniezwiąza-nązorganizowaniem,zarzą-dzaniemlubprowadzeniemprzedsięwzięćzwiązanychzodzyskiem, w tym recyklin-giemodpadów–narzeczwprowadzającegoproduktyw opakowaniach

Samorządgminy Realizujeokreślonezada-nia z zakresu gospodarowa-nia odpadami na rzecz sys-temu EPR w oparciu o zop-tymalizowanekosztyświad-czeniausług

Zasadyponoszeniakosztówgospodarowania odpadami

Zasady organizowania przezgminysystemów selektywnegozbierania odpadówkomunalnych

Organizujeodbieranieod-padówkomunalnych,wtymokreślaszczegółowysposób izakresświadczeniausługodbieraniaodpadówkomu-nalnychodwłaścicielinieru-chomościizagospodarowa-niatychodpadów,wzamianzauiszczonąprzezwłaści-cielinieruchomościopłatęzagospodarowanie odpadami

Ministerwłaściwyds.środowiska86

Tworzy system monitorowa-niaiegzekucji,któregoce-lem jest przestrzeganie okre-ślonychróliobowiązkówwszystkichuczestnikówsys-temu gospodarowania od-padami,wtymzobowiązańwprowadzającychproduktywopakowaniachwynikają-cych z systemu EPR

Tworzy platformy dialogu po-międzyuczestnikamisys-temu gospodarki odpadami powstałymizproduktów w opakowaniach

Obowiązkiorganówadmini-stracjipublicznejwzakre-sie gospodarki opakowa-niami i odpadami opakowa-niowymi

Określarocznepoziomyod-zyskuirecyklinguodpadówopakowaniowych, wzory DPR i DPOorazwysokośćopłatproduktowych dla poszcze-gólnychrodzajówopakowań

Źródło:opracowaniewłasne86. Zzastrzeżeniemkompetencjiinnych

organówwładzpublicznych.

70


5. wnioski i rekomendacje

5.1. Kluczowe bariery rozwoju gospodarki odpadami opakowaniowymiwkierunkugospodarkioobieguzamkniętym

Dokluczowychbarier rozwojugospodarkiodpadamiopakowaniowymiwkierunkumodelu CE zaliczyć należy stwierdzone deficyty strukturalne systemugospodarowania odpadamiw Polsce, w zakresie:

• efektywności,wtym:



- brakzwiązkupomiędzyfaktycznymikosztamizbieraniaokreślonejmasydanegorodzajuodpaduopakowaniowego,jegosortowaniaiprzetwarzania(pouwzględ-nieniudochodówzponownegoużycialubsprzedażysurowcówwtórnychpocho-dzącychzichproduktów)orazwydatkamiponoszonymiprzezwprowadzającychproduktywopakowaniach,wzwiązkuz realizacjąprzeznichustawowychobo-wiązków;


• przejrzystości,wtym:



- brak zobiektywizowanych standardów prowadzenia działalności przez organizacjeodzyskuopakowań(bądźorganizacjesamorządugospodarczego);

• trwałości,wtym:

- zaburzoną równowagęw systemie gospodarki odpadami powstałymi z produktów w opakowaniach – przesunięcie na właścicieli nieruchomości kosztów finansowa-niaczęściczynnościzzakresugospodarowaniaodpadamipowstałymizproduktów wopakowaniach;

70 71


- wykorzystywanieinstrumentówekonomicznychiorganizacyjnychniemotywującychwłaścicielinieruchomościdozmianyzachowańwzakresieselektywnegozbieraniaodpadów;

- brakzobiektywizowanychstandardówwspółpracypomiędzyorganizacjamiodzyskuopakowańipodmiotamiodpowiedzialnymizazagospodarowanieodpadówkomunal-nychprzyrealizacjiprocesówodzyskuirecyklinguodpadówopakowaniowychpocho-dzącychzgospodarstwdomowych.

Ponadto,analizastopniarealizacjicelówkrótkookresowych(do2020r.)systemugospoda-rowaniaodpadamiwPolscewskazujenaprawdopodobieństwonieosiągnięciadocelowych poziomówrecyklinguprzezsystemgospodarowaniaodpadamikomunalnymii-silnieznimorganizacyjniepowiązanym–systemgospodarowaniaodpadamiopakowaniowymiwieloma-teriałowymiipośrodkachniebezpiecznych.

5.2. Rekomendacje zmian

Wzwiązkuz:

• przeprowadzonąanaliząstanugospodarkiodpadamiopakowaniowymi;• identyfikacjądeficytówstrukturalnychsystemugospodarowaniaodpadami;• stopniemrealizacjicelówkrótkookresowych(do2020r.);• wyzwańzwiązanychzpakietem CE;

proponujesię,conastępuje.

• Przeprowadzeniepogłębionejocenyskutkówobowiązującychobecnie regulacjiiistniejącychrozwiązańinstytucjonalnychpodkątemm.in.:

- zgodnościzprawemUE(zasada„UE+0”87);- zgodnościzhierarchiąpostępowaniazodpadamiikolejnościąpriorytetówgospodar-

kiodpadamiwynikającymizhierarchii;- organizacjisystemugospodarowaniaodpadamipodkątemjegoefektywności,przej-

rzystościitrwałości;- tworzeniasynergiipomiędzyprocesamigospodarkiodpadamipowstałymizproduk-

tówwopakowaniach,zagospodarowanychwsystemachgospodarowaniaodpadami:opakowaniowymikomunalnym;

- możliwości osiągnięcia przez system gospodarowania odpadami opakowaniowymicelówkrótkookresowych(do2020r.).

• Przygotowanieiimplementacjęzmianregulacyjnychwzakresiem.in.:

- przywróceniarelacjipomiędzyfaktycznymikosztamizbieraniaokreślonejmasyda-negorodzajuodpaduopakowaniowego,jegosortowaniaiprzetwarzania(pouwzględ-nieniudochodówzponownegoużycialubsprzedażysurowcówwtórnychpochodzą-cychzichproduktów)orazwydatkamiponoszonymiprzezwprowadzającychproduk-tywopakowaniach,wzwiązkuzrealizacjąprzeznichustawowychobowiązków;

87. Niestosowanie nadregulacji w stosunku do wymagań związanych z członkostwem Polski w UE i dyrektywami UE.

72


- ponownegookreśleniaróliobowiązkówinteresariuszygospodarkiodpadamiopako-waniowymipowstałymizproduktówwopakowaniach,zagospodarowanychwsyste-machgospodarowaniaodpadami:opakowaniowymikomunalnym;

- wprowadzenia zobiektywizowanych standardów prowadzenia działalności przez organizacjeodzyskuopakowań(organizacjesamorządugospodarczego)orazwspół-pracypomiędzyorganizacjamiodzyskuopakowań ipodmiotamiodpowiedzialnymizazagospodarowanieodpadówkomunalnychprzyrealizacjiprocesówodzyskuirecy-klinguodpadówopakowaniowychpochodzącychzgospodarstwdomowych;

- wprowadzeniaskutecznegonadzorunaddokumentowaniemfaktycznychczynnościwzakresierecyklingu i innychniżrecyklingprocesówodzyskuorazprowadzeniemdziałalnościprzezpodmiotyprowadzącerecyklinglubodzyskodpadów.

• Przeprowadzenie pogłębionej oceny skutkówproponowanychwpakiecie CE regulacjiirozwiązańinstytucjonalnychdlagospodarkiodpadamiopakowanio-wymipowstałymizproduktówwopakowaniachwPolscepodkątemm.in.:

- konsekwencji potencjalnej implementacji pakietu CE dla gospodarki odpadami opakowaniowymipowstałymizproduktówwopakowaniachwPolsce,wtymimplika-cjifinansowychiorganizacyjnych;

- możliwościimplementacjiwybranychrozwiązańinstytucjonalnychzawartychwpa-kiecie CE (mającychcharakterusprawnieńorganizacyjnych),którychprzyjęcieniejest sprzeczne z obowiązującym prawem UE (bądź już stosowaną przez państwaczłonkowskieUEpraktyką),niewymagawejściapakietu CEwżycie iktórebędziekorzystnedlarozwojugospodarkiodpadamiopakowaniowymipowstałymizproduk-tówwopakowaniachwPolsce.

• Przygotowanieiimplementacjęzmianregulacyjnychwzakresiem.in.:

- usprawnień organizacyjnych zawartych w pakiecie CE, których przyjęcie nie jestsprzecznezobowiązującymprawemUE(bądźjużstosowanąprzezpaństwaczłon-kowskieUEpraktyką),niewymagawejściapakietu CEwżycie,aktórebędzieko-rzystnedlarozwojugospodarkiodpadamiopakowaniowymipowstałymizproduktówwopakowaniachwPolsce;

- pozostałychrozwiązańinstytucjonalnychwynikającychzpakietu CE,doktórychprzy-jęciazobligowanabędziePolskajakokrajczłonkowskiUE.

5.3. Proponowanyharmonogramzmian

Uznajesię,żeharmonogramrealizacjiposzczególnychetapówprocesuzarządzaniazmianąorganizacyjną–zdotychczasowegomodelugospodarkiodpadamiopakowaniowymiwkie-runku modelu CEpowinienbyćwypadkową:

• wnioskówzprzeprowadzonejanalizyaktualnegostanugospodarkiodpadamiopako-waniowymi,wtymstwierdzonychdeficytóworganizacyjnychwzakresie:

72 73


- organizacji systemu gospodarowania odpadami pod kątem jego efektywności,przejrzystościitrwałości;

- stopniemrealizacjicelówkrótkookresowych(do2020r.)iprawdopodobieństwemrealizacjidocelowychpoziomówrecyklingu -pouzyskaniudanychza trzypełnelata funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi i - silnie znimorganizacyjniepowiązanego–systemugospodarowaniaodpadamiopako-waniowymi,wtymwielomateriałowymiipośrodkachniebezpiecznych,tj.zalata2014-201688;

- możliwościwprowadzeniausprawnieńorganizacyjnych,wtymnowychinstrumen-tóworganizacyjnychifinansowych;

• możliwościimplementacjiwybranychrozwiązańinstytucjonalnychzawartychwpakie-cie CE (mającychcharakterusprawnieńorganizacyjnych),którychprzyjęcienie jestsprzecznezobowiązującymprawemUE(bądźjużstosowanąprzezpaństwaczłonkow-skieUEpraktyką),niewymagawejściapakietu CEwżycie iktórebędziekorzystnedlarozwojugospodarkiodpadamiopakowaniowymipowstałymizproduktówwopako-waniachwPolsce;

• terminówtranspozycjiregulacjizawartychwpakiecie CE.

Terminy transpozycji regulacji zawartych w pakiecie CEprzedstawiatabela14.

Tab.14. Proponowaneterminytranspozycjiniektórychregulacjizawartych wprojektachnowelizacji:Dyrektywy ramowej o odpadach, Dyrektywy opakowaniowej, Dyrektywy składowiskowej

nowelizowanadyrektywa Proponowany termin transpozycji

Projekt nowelizacji Dyrektywy ramowej o odpadach

Znowelizowanadyrektywawejdziewżyciedwudzie-stegodniapojejopublikowaniuwDzienniku Urzędo-wym Unii Europejskiej

Państwaczłonkowskiemająobowiązekwprowadzićwżycieprzepisyustawowe,wykonawczeiadministra-cyjneniezbędnedowykonanianiniejszejdyrektywynajpóźniejpoupływie1,5rokuodwejściawżyciezno-welizowanej dyrektywy

1.

2.

lp.

Art.4ust.3–dotyczypierwszegoterminuskłada-niaprzezpaństwaczłonkowskieKomisjiEuropej-skiejsprawozdańzwykorzystywaniainstrumen-tówekonomicznychwcelustworzeniazachętdostosowaniahierarchiipostępowaniazodpadami

Art.8a–dotyczyterminudostosowaniaprzezpaństwaczłonkowskiesystemówrozszerzonejod-powiedzialnościproducentadoprzepisównoweli-zowanejdyrektywy(zawartychwart.8a)

Regulacje zawarte w nowelizowanej dyrektywie

1,5rokupowejściuwżycieznowelizowanejdyrek-tywy

3,5rokupowejściuwżycieznowelizowanejdyrek-tywy

Proponowany termin transpozycji

88. Przed podjęciem decyzji należyupewnić się, czy notowane pomię-dzy 2014 i 2015 rokiem osłabieniedynamiki procesu realizacji przez sa-morządygminpoziomówrecyklinguiprzygotowaniadoponownegoużyciawybranych frakcji odpadów komu-nalnychmacharaktertrwały–zwią-zanyzesposobemorganizacjisyste-mu gospodarowania odpadami ko-munalnymi,czyincydentalny–zwią-zanyztrybemzamawianiaprzezsa-morządy gmin usługi odbioru i za-gospodarowania odpadów komunal-nych,wtymczasuzwiązaniaumowązpodmiotamiodbierającymiodpadykomunalne.

74



Projekt nowelizacji Dyrektywy opakowaniowej

nowelizowanadyrektywa


Państwaczłonkowskiemająobowiązekwprowadzićwżycieprzepisyustawowe,wykonawczeiadministra-cyjneniezbędnedowykonanianiniejszejdyrektywynajpóźniejpoupływie1,5rokuodwejściawżyciezno-welizowanej dyrektywy


1.

lp.

Art.12ust.3a–dotyczypierwszegoterminuprze-kazywaniaprzezpaństwaczłonkowskiedanychdotyczącychrealizacjicelówokreślonychwart.6ust.1lit.a)-i)[chodzim.in.opoziomyodzysku,przygotowaniadoponownegoużyciairecyklinguodpadówopakowaniowych]


2,5rokuodkońcarokukalendarzowego,wktórymznowelizowanadyrektywawejdziewżycie


nowelizowanadyrektywa Proponowany termin transpozycji

Projekt nowelizacji Dyrektywy składowiskowej


Państwaczłonkowskiemająobowiązekwprowadzićwżycieprzepisyustawowe,wykonawczeiadministra-cyjneniezbędnedowykonanianiniejszejdyrektywynajpóźniejpoupływie1,5rokuodwejściawżycieznowelizowanej dyrektywy

1.

2.

lp.

Art.15ust.1–dotyczypierwszegoterminuprze-kazywaniaprzezpaństwaczłonkowskiedanychdotyczącychwdrażaniaart.5ust.2i5[chodzim.inopoziomyredukcjinaskładowiskachodpa-dówkomunalnychulegającychbiodegradacjiorazozagwarantowanieprzezpaństwaczłonkowskie,bydo2030r.ilośćskładowanychodpadówkomu-nalnychzostałazmniejszonado10%całkowitejilościwytwarzanychodpadówkomunalnych]

Art.15ust.2–dotyczyterminuzgłoszeniaprzezpaństwaczłonkowskiedanychdotyczącychreali-zacjicelówokreślonychwart.5ust.2[chodzim.inopoziomyredukcjinaskładowiskachodpadówko-munalnychulegającychbiodegradacji]


2,5rokuodkońcarokukalendarzowego,wktórymznowelizowanadyrektywawejdziewżycie

1stycznia2025r.


3. Art.37,ust.1–dotyczypierwszegoterminuzgła-szaniaprzezpaństwaczłonkowskiedanychdoty-czącychwdrażaniaart.11ust.2lita)-d)[chodzim.in. o przygotowanie do ponownego wykorzysta-niairecyklingumateriałówodpadowych,przynaj-mniejtakichjakpapier,metal,plastikiszkłozgo-spodarstw domowych oraz o przygotowanie do ponownegoużycia,recyklinguiwypełnianiawy-robiskwodniesieniudoinnychniżniebezpieczneodpadówbudowlanychirozbiórkowych,atakże oprzygotowaniedoponownegoużyciairecyklin-guodpadówkomunalnych]

30czerwca2022r.

74 75


W związku z tym, proponuje się, przygotowanie i implementację zmian regulacyjnych w zakresie m.in.:

• przywrócenia relacji pomiędzy faktycznymi kosztami zbierania określonejmasydane-gorodzajuodpaduopakowaniowego,jegosortowaniaiprzetwarzania(pouwzględnieniudochodówzponownegoużycialubsprzedażysurowcówwtórnychpochodzącychzichproduktów)orazwydatkamiponoszonymiprzezwprowadzającychproduktywopakowa-niach,wzwiązkuzrealizacjąprzeznichustawowychobowiązków–wprowadzeniasyste-mu EPR–jakorozwiązaniainstytucjonalnego,któreniejestsprzecznezobowiązującymprawemUE(bądźjużstosowanąprzezpaństwaczłonkowskieUEpraktyką),niewyma-gawejściapakietu CEwżycieiktórebędziekorzystnedlarozwojugospodarkiodpadamiopakowaniowymipowstałymizproduktówwopakowaniachwPolsce

• wprowadzeniausprawnieńorganizacji systemugospodarowaniaodpadamipodkątemjegoefektywności,przejrzystościitrwałości–comożebyćjednązkonsekwencjimożli-wościwprowadzeniasystemu EPR – w tym m.in.:

- ponownegookreśleniaróliobowiązkówuczestnikówsystemugospodarkiodpadamiopakowaniowymipowstałymizproduktówwopakowaniach;

- wprowadzenia zobiektywizowanych standardów prowadzenia działalności przez organizacjeodzyskuopakowań(bądźorganizacjesamorządugospodarczego);

- wprowadzeniamechanizmównadzorunaddokumentowaniemfaktycznychczynno-ściwzakresierecyklinguiinnychniżrecyklingprocesówodzyskuorazprowadzeniemdziałalnościprzezpodmiotyprowadzącerecyklinglubodzyskodpadów.

76


6. załączniki

76 77


Zał.1. PrezentacjaprojektowanychzmianregulacyjnychwDyrektywie ramowej o odpadachodnoszącychsiędozagadnieniarozszerzonej odpowiedzialnościproducenta

lp. dotyczy brzmienieobowiązujące brzmienieprojektowaneartykuł

1. Ogólnychwyma-gańdotyczącychsystemówrozsze-rzonej odpowie-dzialnościprodu-centa

w projekcie nowelizacji doda-no nowe zapisy w postaci do-datkowego„art.8a”(wdyrek-tywieobowiązującejbrakw/wzapisów)

(podanoadekwatnątreśćzawar-tąwnowymart.8a:ust.1-6)

1.Państwaczłonkowskiedopil-nowują,bysystemyrozszerzo-nejodpowiedzialnościprodu-centa ustanowione zgodnie z art. 8 ust. 1:

–wwyraźnysposóbokreśla-łyroleiobowiązkiproducen-tówproduktów,wprowadzają-cychtowarydoobrotuwUnii,organizacjiwdrażającychwich imieniu systemy rozszerzo-nejodpowiedzialnościprodu-centa,prywatnychlubpublicz-nychpodmiotówgospodaru-jącychodpadami,władzlokal-nych oraz, w stosownych przy-padkach, uznanych podmio-tówzajmującychsięprzygoto-waniemdoponownegoużycia;

–określaływymiernecelewza-kresie gospodarowania odpa-damizgodniezhierarchiąpo-stępowaniazodpadamiwceluosiągnięciaprzynajmniejcelówilościowychistotnychdlasyste-muzgodniezniniejsządyrek-tywą,dyrektywą94/62/WE,dy-rektywą2000/53/WE,dyrekty-wą2006/66/WEorazdyrektywą2012/19/UE;

–określałysystemsprawoz-dawczysłużącydozbieraniadanychdotyczącychproduk-tówwprowadzanychdoobro-tuwUniiprzezproducentówobjętychsystememrozsze-rzonej oDPOwiedzialnośćpro-ducenta. Gdy produkty te sta-jąsięodpadami,systemspra-wozdawczy zapewnia groma-dzeniedanychnatematzbiór-ki i przetwarzania tych odpa-dów,określając,wstosownychprzypadkach,przepływymate-riałówodpadowych;

–zapewniarównetraktowanieiniedyskryminacjęposzczegól-nychproducentówproduktóworazwodniesieniudomałychiśrednichprzedsiębiorstw.

2.Państwaczłonkowskiepo-dejmująśrodkiniezbędnedozapewnienia,byposiadaczeodpadówobjęcisystemamirozszerzonej odpowiedzialno-ściproducentaustanowionymi

art. 8a

78


zgodniezart.8ust.1byliin-formowaniodostępnychsys-temachzbieraniaodpadóworazzapobieganiupowstawa-niuodpadów.Państwaczłon-kowskiepodejmująrównieżśrodkiwcelustworzeniaza-chętdlaposiadaczyodpadówdo uczestnictwa w systemach selektywnejzbiórki,przedewszystkimpoprzezbodźceekonomiczne i regulacje, w stosownych przypadkach.

3.Państwaczłonkowskiepo-dejmująniezbędneśrodki wceluzapewnienia,bywszystkie organizacje utwo-rzonewcelurealizacjizobo-wiązańrozszerzonejodpowie-dzialnościproducentawimie-niuproducentaproduktów:

a)miałyjasnookreślonyza-sięggeograficzny,produktowyimateriałowy;

b)posiadałyśrodkioperacyjneifinansoweniezbędnedowy-pełnieniaswoichobowiązkóww zakresie rozszerzonej odpo-wiedzialnościproducenta;

c)wprowadziłyodpowied-ni mechanizm samokontro-li, wspierany przez regular-neniezależnekontrolewceluoceny: –zarządzaniafinansamiwda-nej organizacji, w tym zgodno-ścizwymogamiokreślonymiwust.4lit.a)ib);

–jakościdanychzgromadzo-nychizgłoszonychzgodniez ust. 1 tiret trzecie i wymo-gamirozporządzenia(WE)nr1013/2006;

d)udostępniałypubliczniein-formacje na temat:

–swojejstrukturywłasnościiczłonkostwa;

–wkładówfinansowychpłaco-nychprzezproducentów;–proceduryselekcjipodmiotówgospodarującychodpadami.

4.Państwaczłonkowskiepo-dejmująniezbędneśrodki wceluzapewnienia,bywy-sokośćwkładówfinansowychpłaconychprzezproducentóww celu przestrzegania ich zo-bowiązańwynikającychzroz-szerzonejodpowiedzialnościproducenta:

78 79


a)pokrywałacałośćkosz-tówgospodarowaniaodpada-midlaproduktówwprowadza-nych przez nich na rynek unij-ny,wtymwszystkienastępu-jąceelementy:

– koszty operacji selektywnej zbiórki,sortowaniaorazprze-twarzania wymaganych do spełnieniacelówwzakresiegospodarowania odpadami, októrychmowawust.1tiretdrugie,pouwzględnieniudo-chodówzponownegoużycialubsprzedażysurowcówwtór-nychpochodzącychzichpro-duktów;

– koszty zapewniania odpowied-nich informacji dla posiadaczy odpadówzgodniezust.2;

– koszty gromadzenia danych isprawozdawczościzgodniezust.1tirettrzecie;

b)byłazróżnicowananapod-stawierzeczywistychkosztówwycofaniazużytkuposzcze-gólnychproduktówlubgruppodobnychproduktów,zwłasz-czaprzyuwzględnieniumożli-wościichponownegoużyciairecyklingu;

c)opierałasięnazoptymalizo-wanychkosztachusługświad-czonych w przypadku gdy pu-blicznepodmiotygospodarują-ceodpadamisąodpowiedzial-nezarealizacjęzadańopera-cyjnychnarzeczsystemówrozszerzonej odpowiedzialno-ściproducenta.

5.Państwaczłonkowskieusta-nawiająodpowiednieramymonitorowania i egzekwo-wania w celu zagwarantowa-nia,byproducenciproduktówprzestrzegaliswoichzobowią-zańwynikającychzrozszerzo-nejodpowiedzialnościprodu-centa,środkifinansowebyływłaściwiewykorzystywane,a wszystkie podmioty zaan-gażowanewewdrożeniesys-temuprzekazywaływiarygod-ne dane. Jeżelinaterytoriumdanegopaństwaczłonkowskiegowie-le organizacji realizuje w imie-niuproducentówzobowiązaniawynikającezsystemówroz-szerzonejodpowiedzialnościproducenta,topaństwoczłon-kowskieustanawianiezależnyorgannadzorującyrealizacjęzobowiązańwynikających

80


z rozszerzonej odpowiedzial-nościproducenta.

6.Państwaczłonkowskieusta-nawiająplatformędoregular-negodialogupomiędzypod-miotamizaangażowanymiwewdrażaniesystemówrozsze-rzonejodpowiedzialnościpro-ducenta, w tym prywatnych lubpublicznychpodmiotówgospodarującychodpadami,władzlokalnychoraz,wsto-sownych przypadkach, uzna-nychpodmiotówzajmującychsięprzygotowaniemdopo-nownegoużycia.


80 81


Zał.2. PrezentacjaprojektowanychzmianregulacyjnychwDyrektywie opakowaniowejodnoszącychsiędozagadnieniarozszerzonej odpowiedzialnościproducenta


1. Zapobiegania 1.PaństwaCzłonkowskieza-pewniają,iżopróczśrodkówpodejmowanych w celu zapo-bieganiapowstawaniuodpa-dówopakowaniowych,pod-jętychzgodniezart.9,po-dejmująinneśrodkizapobie-gawcze.

Środkitakiemogąskładaćsięzprogramówkrajowychlubpodobnychakcjipodejmowa-nych,gdziewłaściwe,wkon-sultacji z podmiotami gospo-darczymi,imającychnacelugromadzenie oraz wykorzysty-wanie licznychinicjatyw podejmowanych wPaństwachCzłonkowskichwzakresiezapobiegania.Sąonezgodnezcelamininiej-szejdyrektywy,określonymiw art. 1 ust.

1.PaństwaCzłonkowskieza-pewniają,iżopróczśrodkówpodejmowanych w celu zapo-bieganiapowstawaniuodpa-dówopakowaniowych,pod-jętychzgodniezart.9,po-dejmująinneśrodkizapobie-gawcze

Środkitakiemogąskładaćsięzprogramówkrajowych,środ-kówzachętypolegającychna wprowadzeniu systemów rozszerzonej odpowiedzial-nościproducentawceluzminimalizowaniawpływuopakowańnaśrodowiskolubpodobnychdziałańpo-dejmowanych,wstosownychprzypadkach,w konsultacji z podmiotami go-spodarczymi,imającychnacelu skupianie i wykorzysty-wanie licznych inicjatyw w za-kresie zapobiegania podej-mowanychwpaństwachczłonkowskich. Sąonezgod-ne z celami niniejszej dyrekty-wyokreślonymiwart.1ust.1.

art. 4, ust. 1


82


Zał.3. PrezentacjaprojektowanychzmianregulacyjnychwDyrektywie ramowej o odpadach w zakresie celów gospodarowania odpadami komunalnymi

lp. dotyczy brzmienieobowiązujące brzmienieprojektowane

1. Ponownego wyko-rzystania i recy-klingu

w projekcie nowelizacji doda-nonowezapisy:„lit.c)”i„lit.d)”(wdyrektywieobowiązują-cejbrakw/wzapisów)

c)do2025r.przygotowaniedoponownegoużyciairecy-klinguodpadówkomunalnychzostaniezwiększonewagowodoconajmniej60%;

d)do2030r.przygotowaniedoponownegoużyciairecy-klinguodpadówkomunalnychzostaniezwiększonewagowodoconajmniej65%.

art.11, ust. 2

artykuł

2. Zasadobliczaniastopnia realizacji celówustanowio-nych w art. 11

w projekcie nowelizacji doda-no nowy zapis w postaci do-datkowego„art.11a”(wdy-rektywieobowiązującejbrakw/wzapisu)

(podanoadekwatnątreśćza-wartąwnowymart.11a:ust.1orazust.3-8)

1.Docelówobliczaniaczyceleokreślonewart.11ust.2lit.c)id)orazart.11ust.3zostałyosiągnięte:

a)wagęodpadówkomunal-nych poddanych recyklingowi należyrozumiećjakowagęod-padówwprowadzanychwpro-cesieostatecznegorecyklingu;

b)wagęodpadówkomunal-nych przygotowanych do po-nownegoużycianależyrozu-miećjakowagęodpadówko-munalnych,którezostałyod-zyskanelubzebraneprzezuznanypodmiotzajmującysięprzygotowaniemdopo-nownegoużyciaorazprzeszływszystkieniezbędneczynno-ściwzakresiesprawdzania,oczyszczaniainaprawyumoż-liwiająceponowneużyciebezdalszego sortowania i prze-twarzaniawstępnego;

c)państwaczłonkowskiemogąuwzględniaćproduktyiczęściskładoweprzygotowy-wanedoponownegoużyciaprzez uznane podmioty zaj-mującesięprzygotowaniemdoponownegoużycialubwramachuznanychsystemówzwrotukaucji.Doobliczeniaskorygowanegowspółczynnikaodpadówkomunalnychprzy-gotowanych do ponownego użyciairecyklinguzuwzględ-nieniemwagiproduktówiczę-ściskładowychprzygotowa-nychdoponownegoużycia,państwaczłonkowskiewyko-rzystujązweryfikowanedaneuzyskane od wspomnianych

art. 11 a

82 83


podmiotówistosująwzórpo-danywzałącznikuVI.

3.Nazasadzieodstępstwaodust.1wagęodpadówpokaż-dejoperacjisortowaniamoż-nazgłosićjakowagęodpadówkomunalnych poddanych recy-klingowi,podwarunkiemże:

a)takieodpadybędącepro-duktemsortowaniasąwpro-wadzane do procesu ostatecz-negorecyklingu;

b)wagamateriałówlubsub-stancji,któreniesąpoddawa-ne procesowi ostatecznego re-cyklinguiktóresąunieszko-dliwianelubpoddawaneodzy-skowi energii, stanowi mniej niż10%całkowitejwagiodpa-dówzgłaszanychjakopodda-ne recyklingowi.

4.Państwaczłonkowskieusta-nawiająskutecznysystemkontrolijakościiidentyfikowa-niaodpadówkomunalnych,abyzapewnićspełnieniewa-runkówokreślonychwust.3lit.a)ib).Systemtenmożeobejmowaćelektronicznere-jestry utworzone na podsta-wieart.35ust.4,specyfika-cjetechnicznewymogówjako-ściowychdotyczącychsorto-wanychodpadówalbowszel-kieinnerównoważneśrodkizapewniającewiarygodnośćidokładnośćgromadzonychda-nychnatematodpadówpo-chodzącychzrecyklingu.

5.Docelówobliczenia,czycele ustanowione w art. 11 ust.2lit.c)id)iart.11ust.3zostałyosiągnięte,państwaczłonkowskiemogąuwzględ-nićrecyklingmetali,któryod-bywasięwzwiązkuzespala-niem, proporcjonalnie do ilo-ścispalanychodpadówkomu-nalnych,podwarunkiemżetemetale poddane recyklingowi spełniająokreślonewymogija-kościowe.

6. W celu zapewnienia jedno-litychwarunkówstosowaniaust. 5, Komisja przyjmuje akty delegowane zgodnie z art. 38a ustanawiającewspólnąme-todęobliczaniamasymeta-li poddanych recyklingowi w związkuzespalaniem,wtymkryteriajakościdlametalipo-chodzącychzrecyklingu.

7.Odpadyprzekazaneinnemu

84


państwuczłonkowskiemuwcelu przygotowania do ponow-negoużycia,recyklingulubwypełnianiawyrobiskwtyminnympaństwieczłonkowskimmogąbyćzaliczonenapoczetrealizacjicelówokreślonychwart.11ust.2i3przeztopań-stwoczłonkowskie,wktórymzostałyzebrane.

8. Odpady wywiezione z Unii w celu przygotowania do po-nownegoużycialubrecyklin-gusązaliczanenapoczetre-alizacjicelówustanowionychwart.11ust.2i3przezpań-stwoczłonkowskie,wktórymjezebrano,jeśliwymogiokre-ślonewust.4sąspełnioneorazgdy,zgodniezrozporzą-dzeniem(WE)nr1013/2006eksportermożeudowodnić,żeprzemieszczenieodpadówjest zgodne z wymogami tego rozporządzenia,aprzetwarza-nieodpadówpozaUniąodby-łosięwwarunkachrównoważ-nychdowymogówwłaściwychprzepisówunijnegoprawo-dawstwa w dziedzinie ochrony środowiska.


84 85


Zał.4. PrezentacjaprojektowanychzmianregulacyjnychwDyrektywie opakowaniowej odnośniecelówdoosiągnięciawzakresie ponownegoużyciairecyklingufrakcjisurowcowychzawartych wodpadachopakowaniowych

lp. dotyczy brzmienieobowiązujące brzmienieprojektowane

1. Odzysku, ponow-negoużyciairecy-klingu

w projekcie nowelizacji doda-nonowezapisy:„lit.f)–i)”(wdyrektywieobowiązującejbrakw/wzapisów)

„f)niepóźniejniżdodnia31grudnia2025r.conajmniej65%wagowowszystkichodpadówopakowaniowychzostanie przygotowane do po-nownegoużyciaipoddanere-cyklingowi;

g)niepóźniejniżdodnia31grudnia2025r.następu-jąceminimalnecelewzakre-sie przygotowania do ponow-negoużyciairecyklinguzo-stanąosiągniętewodniesie-niudonastępującychokreślo-nychmateriałówzawartychw odpadach opakowaniowych (wagowo):

(i)55%tworzywsztucznych;

(ii)60%drewna;

(iii)75%metaliżelaznych;

(iv)75%aluminium;

(v)75%szkła;

(vi)75%papieruitektury;

h)niepóźniejniżdodnia31grudnia2030r.conajmniej75%wagowowszystkichodpadówopakowaniowychzostanie przygotowane do po-nownegoużyciaipoddanere-cyklingowi;

i)niepóźniejniżdodnia31grudnia2030r.następują-ce minimalne cele w zakresie przygotowania do ponowne-goużyciairecyklinguzosta-nąosiągniętewodniesieniudonastępującychokreślonychmateriałówzawartychwodpa-dach opakowaniowych:

(i)75%drewna;

(ii)85%metaliżelaznych;

(iii)85%aluminium;

(iv)85%szkła;

(v)85%papieruitektury.

art. 6, ust. 1

artykuł

86


2. Zasadobliczaniastopnia realizacji celówustanowio-nych w art. 6

w projekcie nowelizacji doda-no nowe zapisy w postaci „art. 6a”(wdyrektywieobowiązują-cejbrakw/wzapisów)

(podanoadekwatnątreśćza-wartąwnowymart.6a:ust.1orazust.3-5)

1.Docelówobliczania,czycele ustanowione w art. 6 ust. 1lit.f)–i)zostałyosiągnięte:

a)masęodpadówopakowa-niowych poddanych recyklin-gowinależyrozumiećjakomasęodpadówwprowadza-nych w procesie ostatecznego recyklingu;

b)masęodpadówopakowa-niowych przygotowanych do ponownegoużycianależyro-zumiećjakomasęodpadówopakowaniowych,którezo-stałyodzyskanelubzebraneprzez uznany podmiot zaj-mującysięprzygotowaniemdoponownegoużyciaorazprzeszływszystkieniezbęd-neczynnościwzakresiekon-troli, oczyszczania i naprawy umożliwiająceponowneuży-ciebezdalszegosortowaniaiwstępnejobróbki;

c)państwaczłonkowskiemogąuwzględniaćproduktyiczęściskładoweprzygoto-wywanedoponownegouży-cia przez uznane podmio-tyzajmującesięprzygoto-waniemdoponownegouży-cialubwramachuznanychsystemówzwrotukaucji.Doobliczeniaskorygowanegowspółczynnikaodpadówopa-kowaniowych przygotowa-nychdoponownegoużyciai poddanych recyklingowi z uwzględnieniemmasypro-duktówiczęściskładowychprzygotowanych do ponow-negoużycia,państwaczłon-kowskiewykorzystujązwery-fikowanedaneuzyskaneodwspomnianychpodmiotówistosująwzórpodany wzałącznikuIV.

3.Nazasadzieodstępstwaodust.1masęodpadówpokaż-dejoperacjisortowaniamoż-nazgłosićjakomasęodpa-dówopakowaniowychpodda-nych recyklingowi, pod warun-kiemże:

a)takieodpadybędącepro-duktemsortowaniasąwpro-wadzane do procesu ostatecz-negorecyklingu;

art. 6a

86 87



b)masamateriałówlubsub-stancji,któreniesąpoddawa-ne procesowi ostatecznego recyklinguiktóresąunieszko-dliwianelubpoddawaneodzy-skowi energii, stanowi mniej niż10%całkowitejmasyod-padówzgłaszanychjakopod-dane recyklingowi.

4.Państwaczłonkowskieusta-nawiająskutecznysystemkontrolijakościiidentyfiko-waniaodpadówopakowanio-wych,abyzapewnićspełnie-niewarunkówokreślonychwust.3lit.a)ib).Systemtenmożeobejmowaćelektronicz-ne rejestry utworzone na pod-stawie art. 35 ust. 4 dyrekty-wy2008/98/WE,specyfika-cjetechnicznewymogówjako-ściowychdotyczącychsorto-wanychodpadówalbowszel-kieinnerównoważneśrodkizapewniającewiarygodnośćidokładnośćgromadzonychda-nychnatematodpadówpod-danych recyklingowi.

5.Docelówobliczenia,czy cele ustanowione w art. 6ust.1lit.f)–i)zostałyosią-gnięte,państwaczłonkowskiemogąuwzględnićrecyklingmetali,któryodbywasięwzwiązkuzespalaniem,propor-cjonalniedoilościspalanychodpadówopakowaniowych,podwarunkiemżetemetalepoddanerecyklingowispełnia-jąokreślonewymogijakościo-we.Państwaczłonkowskiesto-sująwspólnąmetodykęusta-lonązgodniezart.11aust.6dyrektywy2008/98/WE.

88


Zał.5. PrezentacjaprojektowanychzmianregulacyjnychwDyrektywie składowiskowejodnośniecelówdoosiągnięciawzakresieograniczenia ilościskładowanychodpadów


1. Odpadówiobróbkiniedozwolonych na składowiskachod-padów

w projekcie nowelizacji doda-nonowyzapis:„ust.5”(wdy-rektywieobowiązującejbrakw/wzapisu)

5.Państwaczłonkowskiepo-dejmująśrodkiniezbędnedozagwarantowania,bydo2030r.ilośćskładowanychodpadówkomunalnychzostałazmniej-szonado10%całkowitejilo-ściwytwarzanychodpadówkomunalnych.

art. 5

2. Odpadówprzyjmo-wanychnaróżnychrodzajachskłado-wisk

w projekcie nowelizacji doda-no nowy zapis w postaci „do-datkowegozdania”(wdyrek-tywieobowiązującejbrakw/wzapisu)

Państwaczłonkowskiezapew-niają,abyśrodkipodjętezgod-niezniniejsząliterąniezagra-żałyrealizacjicelówdyrekty-wy2008/98/WE,wszczegól-nościdotyczącychintensyfi-kacjidziałańwzakresieprzy-gotowaniadoponownegouży-ciairecyklingu,określonychwart. 11 tej dyrektywy.

art.6,lit.a)

3. Sprawozdawczości CotrzylataPaństwaCzłon-kowskiewysyłajądoKomisjisprawozdanie w sprawie wy-konania niniejszej dyrektywy,zwracającszczególnąuwa-gęnakrajowestrategie,któ-remajązostaćustanowionezgodnie z art. 5. Sprawozda-niesporządzasięnapodsta-wiekwestionariuszalubzary-susporządzonegoprzezKomisjęzgodniezprocedurąokreślonąwart.6dyrektywy91/692/EWG(1).Kwestiona-riuszlubzaryszostaniewysła-nydoPaństwCzłonkowskichnasześćmiesięcyprzedokre-semobjętymsprawozdaniem.Sprawozdanie dla Komisji zo-stajesporządzonewciągudziewięciumiesięcyodkońcatrzyletniegookresu,doktóre-gosięodnosi.

Komisjapublikujesprawozda-niewspólnotowewsprawiewykonania niniejszej dyrekty-wywokresiedziewięciumie-sięcyodotrzymaniasprawoz-dańodPaństwCzłonkowskich.

(podanoadekwatnątreśćza-wartąwnowymart.15:ust.1–3)

1.Państwaczłonkowskiezgłaszająkomisjidanedo-tyczącewdrażaniaart.5ust.2i5zakażdyrokka-lendarzowy.zgłaszajątedanedrogąelektronicznąwterminie18miesięcyodzakończeniarokusprawoz-dawczego,któregodoty-czązebranedane.Danesązgłaszanewformacieokre-ślonymprzezkomisjęzgod-nie z ust. 5. Pierwsze spra-wozdanie obejmuje dane za okres od dnia 1 stycznia [enteryearoftranspositionofthisDirective+1year]r.dodnia31grudnia[enteryearoftranspositionofthisDirective+1year]r.

2.Państwaczłonkowskiezgłaszajądanedotyczą-cerealizacjicelówokreślo-nychwart.5ust.2dodnia1 stycznia 2025 r.

3.Danymzgłaszanymprzezpaństwoczłonkowskiezgodnie z niniejszym arty-kułemtowarzyszysprawoz-daniezkontrolijakości.

art. 15


88 89


Zał.6. Prezentacjaprojektowanychzmianregulacyjnych w Dyrektywie ramowej o odpadach dotyczącychdefinicji „odpady komunalne”


1. Definicji w projekcie nowelizacji doda-nonowyzapis:„pkt1a)”(wdyrektywieobowiązującejbrakw/wzapisu)

1a)„odpadykomunalne”oznaczają:

(a)odpadyzmieszaneiodpa-dyselektywniezebranezgo-spodarstw domowych, w tym:

–papieritekturę,szkło,meta-le,tworzywasztuczne,biood-pady,drewno,tekstylia,zuży-tysprzętelektrycznyielektro-niczny,zużytebaterieiaku-mulatory;

–odpadywielkogabarytowe, wtymAGD,materace,meble;

– odpady ogrodnicze, w tym li-ścieiściętątrawę;

(b)odpadyzmieszaneiodpa-dyselektywniezebranezin-nychźródeł,któresąporów-nywalnedoodpadówzgospo-darstwdomowychpodwzglę-demcharakteru,składuiilo-ści;

(c)odpadyzesprzątaniapla-cówmiejskichiodpadyzczyszczeniaulic,włączajączmiotkizulic,zawartośćpo-jemnikównanieczystościorazodpadyzpielęgnacjiparków iogrodów.Odpadykomunalnenieobejmująodpadówzsiecikanalizacyjnej i z oczyszczalni ścieków,wtymosaduścieko-wegoorazodpadówbudowla-nychirozbiórkowych;

art.3, pkt 1


90


Zał.7. PrezentacjaprojektowanychzmianregulacyjnychwDyrektywie opakowaniowejwzakresieniektórychdefinicjiodnoszącychsię do procesu gospodarowania odpadami opakowaniowymi


1. Definicji 2)„odpadyopakowaniowe”oznaczająwszelkieopakowa-nialubmateriałyopakowanio-weobjętedefinicjąodpadówzawartąwdyrektywie75/442/EWG,zwyjątkiempozostało-ścipowstającychwprocesieprodukcji

2. „odpady opakowaniowe” oznaczająwszelkieopakowa-nialubmateriałyopakowanio-weobjętedefinicjąodpadówzawartąwart.3ust.1dy-rektywyParlamentueuro-pejskiegoiRady2008/98/We

art. 3, pkt 2

2. Definicji 3)„gospodarowanieodpadamiopakowaniowymi” oznaczagospodarowanie odpadami zgodniezdefinicjązawartą wdyrektywie75/442/EWG;

4)„zapobieganie”oznaczazmniejszenieilościiszkodliwo-ścidlaśrodowiska:

– materiałówisubstancjiza-wartych w opakowaniach iodpadach opakowaniowych,

– opakowańiodpadówopako-waniowych na poziomieprocesu produkcyjnego oraz podczaswprowadzaniadoob-rotu,dystrybucji,utylizacjiiunieszkodliwiania,wszczegól-nościpoprzeztworzenie„czy-stych”wyrobówitechnologii;

5)„wielokrotnyużytek”ozna-czakażdedziałanie,wtrak-ciektóregoopakowanieprze-znaczone i zaprojektowane doosiągnięciawramachjegocyklużyciaminimalnejlicz-byrotacjijestpowtórniena-pełnianelubwykorzystywanedotegosamegocelu,doktó-regobyłopierwotnieprzezna-czone,zpomocąlubbezpo-mocywyrobówpomocniczychdostępnychnarynkuumożli-wiającychpowtórnewykorzy-stanieopakowania;takieopa-kowaniewielokrotnegoużytkustajesięodpademopakowa-niowymzchwilą,gdyprzesta-jebyćprzedmiotemwielokrot-negoużytku;

6)„odzysk”oznaczawszelkiestosowanedziałania,przewi-dzianewzałącznikuII.Bdody-rektywy75/442/EWG;

7)„recykling”oznaczapowtór-neprzetwarzaniemateriałówodpadowych w procesach pro-dukcyjnych w celu uzyskania

wart.3skreślonopkt3-10art. 3, pkt 3-10

90 91


materiałówoprzeznaczeniupierwotnymluboinnymprzeznaczeniu, w tym recy-klingorganiczny,zwyjątkiemodzyskuenergii;

8)„odzyskenergii”oznaczaużyciepalnychodpadówopa-kowaniowychjakośrodkadowytworzenia energii poprzezbezpośredniespalaniewraz zinnymiodpadamilubbeznich,alezodzyskiemciepła;

9)„recyklingorganiczny”oznaczaobróbkętlenową(kompostowanie)lubbeztle-nową(biometanizacja)tejczę-ściodpadówopakowaniowych,któraulegarozkładowibiolo-gicznemumikroorganizmów,wwynikuktórejpowstająosa-dyorganicznelubmetan.Składowanienaskładowiskuodpadówniejesttraktowa-ne jako forma recyklingu orga-nicznego;

10)„unieszkodliwianie”ozna-cza wszelkie stosowane dzia-łania,przewidzianewzałączni-kuII.Adodyrektywy75/442/EWG;

3. Definicji w projekcie nowelizacji doda-no nowy zapis w postaci „dru-giegoakapitu”(wdyrekty-wieobowiązującejbrakw/wzapisu)

Ponadtostosujesiędefinicje„odpadów”,„wytwórcyodpa-dów”,„posiadaczaodpadów”,„gospodarowania odpada-mi”,„zbierania”,„selektywnejzbiórki”,„zapobiegania”,„po-nownegoużycia”,„przetwarza-nia”, „odzysku”, „przygotowa-niadoponownegoużycia”,„re-cyklingu”, „procesu ostatecz-nego recyklingu” i „unieszko-dliwiania”, zawarte w art. 3 dy-rektywy2008/98/WE.”

art. 3


Zał.8. PrezentacjaprojektowanychzmianregulacyjnychwDyrektywie składowiskowejwzakresieniektórychdefinicjiodnoszącychsię do procesu gospodarowania odpadami


1. Definicji a)„odpady”oznaczająkaż-dąsubstancjęlubprzedmiot,któreobjętesądyrektywą75/442/EWG;

a)zastosowaniemajądefinicje„odpadów”,„odpadówkomu-nalnych”,„odpadówniebez-piecznych”,„wytwórcyodpa-dów”,„posiadaczaodpadów”,„gospodarowaniaodpadami”,„selektywnejzbiórki”,„odzy-sku”,„recyklingu”i„uniesz-kodliwiania”,określonewart.3dyrektywy2008/98/WePar-lamentueuropejskiegoiRady

art.2,lit.a)


92


Zał.9. PrezentacjaprojektowanychzmianregulacyjnychwDyrektywie ramowejoodpadachodnoszącychsiędoprocesuzagospodarowania odpadów


1. Definicji 16)„przygotowaniedoponow-negoużycia”oznaczaprocesyodzyskupolegającenaspraw-dzeniu,czyszczeniulubna-prawie,wramachktórychpro-duktylubskładnikiproduktów,którewcześniejstałysięodpa-dami,sąprzygotowywanedotego,bymogłybyćponowniewykorzystywanebezjakichkol-wiekinnychczynnościprze-twarzaniawstępnego;

16)„przygotowaniedoponow-negoużycia”oznaczaprocesyodzyskupolegającenaspraw-dzeniu,czyszczeniulubnapra-wie,wramachktórychodpa-dy,produktylubskładnikipro-duktów,którezostałyze-brane przez uznany pod-miotzajmującysięprzygo-towaniem do ponownego użycialubwramachsyste-mówzwrotukaucji,sąprzy-gotowywanedotego,bymo-głybyćponowniewykorzy-stywanebezjakichkolwiekin-nychczynnościprzetwarzaniawstępnego;

art. 3, pkt 16

2. Definicji w projekcie nowelizacji doda-nonowezapisy:„pkt17a)”i„pkt17b)”(wdyrektywieobo-wiązującejbrakw/wzapisów)dotego,bymogłybyćponow-niewykorzystywanebezja-kichkolwiekinnychczynnościprzetwarzaniawstępnego;

17a)„procesostatecznegore-cyklingu” oznacza proces re-cyklingu,któryzaczynasię,kiedyniejestjużkoniecz-na dalsza operacja sortowa-nia mechanicznego i materia-łyodpadowezostająwprowa-dzone do procesu produkcyj-nego i ponownie przetworzo-nenaprodukty,materiałylubsubstancje;

17b)„wypełnianiewyrobisk”oznacza proces odzysku, w ra-machktóregoodpowiednieodpadysąwykorzystywanedorekultywacjiobszarów,naktó-rychprowadzonebyłyrobo-tyziemne,lubdocelówinży-nieryjnychnapotrzebyarchi-tekturykrajobrazulubbudow-nictwa zamiast innych mate-riałówniebędącychodpadami,którewinnymwypadkuzosta-łybyużytedotegocelu;

art.3,pkt17

3. Hierarchiipostępo-wania z odpadami

w projekcie nowelizacji doda-nonowezapisy:„ust.3”(wdy-rektywieobowiązującejbrakw/wzapisów)

3.Państwaczłonkowskiewy-korzystująodpowiednieinstru-menty ekonomiczne w celu stworzeniazachętdostosowa-niahierarchiipostępowaniazodpadami.

Państwaczłonkowskieskłada-jąKomisjisprawozdaniedo-tycząceszczegółowychin-strumentówwprowadzonychzgodniezniniejszymustępemdo dnia [wstawić datę osiem-naście miesięcy po wejściu w życie niniejszej dyrektywy], anastępniecopięćlat,poczy-nającodtejdaty.

art.4

92 93


4. Produktówubocz-nych

1.Substancjalubprzedmiot,po-wstającewwynikuprocesuprodukcyjnego,któregopodsta-wowym celem nie jest ich pro-dukowanie,mogąbyćuznanezaproduktuboczny,aniezaodpa-dy,októrychmowawart.3pkt1,wyłączniejeżelispełnionesąnastępującewarunki:

1.Państwaczłonkowskieza-pewniają,abysubstancjalubprzedmiot,powstającewwynikuprocesuprodukcyjnego,które-go podstawowym celem nie jest produkowanietychsubstan-cjilubprzedmiotów,niebyłyuznawanezaodpad,alezaproduktuboczny,jeżelispeł-nionesąnastępującewarunki:

art.5, ust. 1 (zdaniewpro-wadzające)

5. Utraty statusu od-padów

1.Niektóreokreślonerodzajeod-padówprzestająbyćodpadamiw rozumieniu art. 3 pkt 1, gdy zostałypoddaneprocesowiod-zysku,wtymrecyklingu,ispeł-niająścisłekryteria,opracowa-nezgodnieznastępującymiwa-runkami:

a)danasubstancjalubprzed-miot jest powszechnie stosowa-nadokonkretnychcelów;

1. Państwaczłonkowskiezapewniają,abyodpady,którezostałypoddanepro-cesowiodzysku,przestałybyćuznawanezaodpady,jeżelispełniająnastępują-cewarunki:

a)danasubstancjalubprzed-miot mogąbyćwykorzysty-wanedokonkretnychce-lów;

art. 6, ust. 1(zdaniewstępneilit.a)

6. Rozszerzonej odpo-wiedzialnościpro-ducenta

w projekcie nowelizacji doda-no nowy zapis w postaci „dodat-kowegoakapitu”(wdyrektywieobowiązującejbrakw/wzapisu)

Środkitakiemogąrównieżobej-mowaćustanowieniesyste-mówrozszerzonejodpowiedzial-nościproducenta,określająceszczególneobowiązkioperacyj-neifinansoweproducentówpro-duktów.

art. 8, ust. 1

7. Rozszerzonej odpo-wiedzialnościpro-ducenta

Środkitakiemogązachęcaćmię-dzy innymi do opracowywania,produkcjiisprzedażyproduktów,umożliwiającychichwielokrotneużycie,któresątechnicznietrwałeiktóre,potymjakstanąsięodpadamibędąnada-waćsiędowłaściwegoibezpiecznegoodzyskuorazzgodnegozwymogamiśrodowi-skaunieszkodliwiania.

Środkite mogązachęcaćmiędzyinnymi do opracowywania, pro-dukcji i wprowadzania do obro-tu produktównadającychsiędowielokrotnegoużycia,któresątechnicznietrwałeiktóre,potymjak stająsięodpadami,nadająsiędoprzygotowaniadopo-nownegoużyciairecyklingu,coułatwiawłaściwestosowa-niehierarchiipostępowaniazodpadami.środkitepowinnyuwzględniaćwpływproduk-tówwcałymcykluichżycia.

art. 8, ust. 2 (drugiezda-nie)

8. Ogólnychwyma-gańdotyczącychsystemówrozsze-rzonej odpowie-dzialnościprodu-centa

w projekcie nowelizacji doda-no nowy zapis w postaci do-datkowego„art.8a”(wdyrek-tywieobowiązującejbrakw/wzapisu)

(podanoadekwatnątreśćzawar-tąwnowymart.8a:ust.2)

2.Państwaczłonkowskiepodej-mująśrodkiniezbędnedoza-pewnienia,byposiadaczeodpa-dówobjęcisystemamirozsze-rzonejodpowiedzialnościprodu-centa ustanowionymi zgodnie z art.8ust.1byliinformowaniodostępnychsystemachzbiera-niaodpadóworazzapobieganiupowstawaniuodpadów.Państwaczłonkowskiepodejmująrów-nieżśrodkiwcelustworzeniaza-chętdlaposiadaczyodpadówdouczestnictwa w systemach se-lektywnejzbiórki,przedewszyst-kimpoprzezbodźceekonomicz-ne i regulacje, w stosownych przypadkach.

art. 8a

94


9. Zapobieganiapo-wstawania odpa-dów

Po konsultacjach z zainteresowa-nymistronamiKomisjaprzedkła-daParlamentowi Europejskiemu i Radzienastępującesprawozda-nia – w stosownych przypadkach wrazzzałączonymidonichpropozycjamiśrodkówwy-maganych w celu wsparciadziałańzapobiegawczychorazwdrożeniaprogramówzapobie-ganiapowstawaniuodpadów,októrychmowawart.29–któreobejmują:

a)dokońca2011r.sprawozda-nie tymczasowe w sprawie cyklu wytwarzaniaodpadóworazza-kresuzapobieganiaichpowsta-waniu, w tym opracowanie po-lityki eko-projektu produktu od-noszącejsięzarównodowytwa-rzaniaodpadów,jakiobecno-ścisubstancjiniebezpiecznychwodpadach,promującejtechno-logiepozwalającenauzyskanietrwałych,zdatnychdoponow-nego wykorzystania i recyklingu produktów;

b)dokońca2011r.opracowa-nieplanudziałanianarzeczdal-szychśrodkówwspomagającychnaszczeblueuropejskim,awszczególnościśrodkówmającychnaceluzmianęobecnegostylukonsumpcji;

c)dokońca2014r.ustanowieniecelównarok2020wzakresieza-pobieganiapowstawaniuodpa-dówisegregowaniaich,wopar-ciuonajlepszedostępnewzorce,wtymwraziekoniecznościzmianęwskaźników,októrychmowa w art. 29 ust. 4.

(podanoadekwatnątreśćzawar-tąwnowymart.9,ust.1i2)

1. Państwaczłonkowskiepo-dejmująśrodkisłużącezapo-bieganiu powstawaniu odpa-dów.środkite: – zachęcajądokorzystaniazpro-duktów,któresązasobooszczęd-ne,trwałe,nadającesiędona-prawy i recyklingu;

–określająisąukierunkowanenaprodukty,któresągłównymiźró-dłamisurowcówodużymznacze-niudlagospodarkiUniiiktórychdostawawiążesięzwysokimryzy-kiemwceluniedopuszczenia,abymateriałytestałysięodpadami;

–zachęcajądotworzeniasyste-mówwspierającychponowneuży-cie,wszczególnościwodniesieniudosprzętuelektrycznegoielek-tronicznego,tekstyliówimebli;

– ograniczająwytwarzanieodpa-dówwprocesachzwiązanychzpro-dukcjąprzemysłową,wydobyciemminerałóworazodpadówzbudowyirozbiórki,przyuwzględnieniunaj-lepszychdostępnychtechnik;

2. Państwaczłonkowskiemoni-torująioceniająwdrażanieśrod-kówzapobiegającychpowstawa-niu odpadów. w tym celu wyko-rzystująodpowiedniejakościo-welubilościowewskaźnikiicele,wszczególnościdotycząceilo-ściodpadówkomunalnychnamieszkańca,któresąunieszkodli-wiane lub poddawane odzysko-wi energii.

art. 9

10. Ponownego wyko-rzystania i recy-klingu

1.Państwaczłonkowskiepodej-mująodpowiednieśrodkiw celu wspierania ponownego wykorzystaniaproduktówiprzygotowaniadodziałańzwią-zanych z ponownym wykorzysta-niem,zwłaszczapoprzezzachę-canie do tworzenia i wspieranie sieci ponownego wykorzystania i napraw, wykorzystanieinstrumentówekonomicznych,kryteriówudzielaniazamó-wień,celówilościowychlubinneśrodki.

Państwaczłonkowskiepodej-mująśrodkinarzeczpromowa-niawysokiejjakościrecyklinguiwszędzietam,gdziejesttosto-sowneimożliweztechnicznego,środowiskowegoigospodarcze-gopunktuwidzenia,przyjmują

1.Państwaczłonkowskiepodejmująodpowiednieśrodkiwceluwspiera-nia przygotowania do ponowne-goużyciaproduktów,zwłaszczapoprzezzachęcaniedotworzeniaiwspierania sieci ponownegouży-cia i napraw orazułatwieniedo-stęputakichsiecidopunktówzbierania odpadów oraz wspie-ranie wykorzystania instrumen-tówekonomicznych,kryteriówudzielaniazamówień,celówilościo-wychlubinnychśrodków.

Państwaczłonkowskiepodejmu-jąśrodkiwspierającewyso-kąjakośćrecyklinguiwtymceluwprowadzająselektyw-nązbiórkęodpadów,jeżelijest to wykonalne z punktu widzeniatechnicznego,eko-nomicznegoiśrodowi-

art. 11, ust. 1

94 95


w tym celu systemy selektywnej zbiórki,takabyspełnićniezbęd-nenormyjakościdlawłaściwychsektorówrecyklingu.

Zzastrzeżeniemart.10ust.2,doroku2015selektywnazbiór-kaodpadówbędzieobowiązy-waćprzynajmniejwodniesie-niu do: papieru, metalu, plasti-kuiszkła.

skowegoorazwłaściwewceluspełnienianiezbędnychnormjakościdlaodpowied-nichsektorówrecyklinguiosiągnięciacelówokreślo-nychwust.2.

Państwaczłonkowskiepo-dejmująśrodkiwspierającesystemy sortowania odpa-dówbudowlanychirozbiór-kowychorazprzynajmniejdla:drewna,kruszyw,meta-lu,szkłaigipsu.

11. Rejestracji w projekcie nowelizacji dodano nowe zapisy w postaci „dodatko-wychakapitów”(wdyrektywieobowiązującejbrakw/wzapisów)

(podanotreśćadekwatnegoaka-pitu)

Państwaczłonkowskiemogązwolnićwłaściweorganyzpro-wadzeniarejestruzakładówlubprzedsiębiorstwzajmującychsięzbieraniemlubtransportemod-padówinnychniżniebezpiecz-newilościnieprzekraczającej20ton rocznie.

art. 26

12. Planówgospodarkiodpadami

b)obowiązującedotychczassys-temyzbieraniaodpadóworazwiększeinstalacjedounieszko-dliwianiaiodzyskuodpadów,wtymwszelkieszczególnerozwią-zaniadotycząceolejówodpadowych,odpadówniebez-piecznychlubstrumieniodpadówobjętychszczegółowy-miprzepisamiwspólnotowymi;

b)obowiązującedotychczassys-temyzbieraniaodpadóworazwiększeinstalacjedounieszko-dliwianiaiodzyskuodpadów,wtymwszelkieszczególnerozwią-zaniadotycząceolejówodpa-dowych,odpadówniebezpiecz-nych, odpadówzawierającychznaczneilościsurowców,któremajądużeznaczeniedlagospodarkiUniiiktórychdostawawiążesięzwysokimryzykiem lub strumieni odpa-dówobjętychszczegółowymiprzepisami unijnymi;

art. 28, ust. 3,lit.b)

13. Prowadzenia ewi-dencji

1.Zakładylubprzedsiębiorstwa,októrychmowawart.23ust.1,wytwórcyodpadówniebezpiecz-nychorazzakładyiprzedsiębior-stwa,którezawodowozajmu-jąsięzbieraniemlubtranspor-temodpadówniebezpiecznychlubfunkcjonująjakodealerzyibrokerzyodpadówniebezpiecz-nych,prowadząwporządkuchro-nologicznymewidencjęilości,charakteru,miejsca pochodzenia odpadóworaz,wodpowiednichprzypadkach, miejsca przezna-czenia,częstotliwościzbierania,sposobutransportuorazprze-widywanej metody przetwarza-niaodpadówiudostępniajątein-formacjewłaściwymorganomnaichżądanie.

1.Zakładylubprzedsiębiorstwa,októrychmowawart.23ust.1,wytwórcyodpadówniebez-piecznychorazzakładyiprzed-siębiorstwa,którezawodowozaj-mująsięzbieraniemlubtrans-portemodpadówniebezpiecz-nychlubfunkcjonująjakodeale-rzyibrokerzyodpadówniebez-piecznych,prowadząwporząd-kuchronologicznymewidencjęilości,charakteru,miejscapo-chodzenia tychodpadóworaz,w odpowiednich przypadkach, miejscaprzeznaczenia,częstotli-wościzbierania,sposobutrans-portu oraz przewidywanej me-todyprzetwarzaniaodpadów.Udostępniająonetedane właściwymorganomzapośred-nictwem elektronicznego re-jestrulubrejestrów,któremająbyćustanowionezgod-nie z ust. 4.

art. 35, ust. 1

96


14. Prowadzenia ewidencji

w projekcie nowelizacji dodano nowyzapis:„ust.4”(wdyrekty-wieobowiązującejbrakw/wza-pisu)

4.Państwaczłonkowskietwo-rząelektronicznyrejestrlubsko-ordynowane rejestry w celu ewi-dencjidanychdotyczącychod-padówniebezpiecznych,októ-rychmowawust.1,obejmują-ceswymzakresemcałeteryto-riumgeograficznedanegopań-stwaczłonkowskiego.Państwaczłonkowskiemogąutworzyćta-kie rejestry dla innych strumieni odpadów,wszczególnościstru-mieniodpadów,dlaktórychwprzepisachUniiustanowionesącele.Państwaczłonkowskiewy-korzystujądanedotycząceod-padówzgłoszoneprzezpodmio-typrzemysłowewEuropejskimRejestrze Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeńustanowionymnamocyrozporządzenia(WE)nr166/2006ParlamentuEuropej-skiego i Rady

art. 35

15. Sprawozdawczości 1.Cotrzylatapaństwaczłon-kowskieprzekazująKomisjiinformacjenatematwdrażanianiniejszej dyrektywy, w postacisprawozdania sektorowego w formie elektronicznej. Sprawoz-danietozawierarównieżinfor-macje o gospodarowaniu olejami odpadowymiioosiągniętympo-stępiewzakresierealizacjipro-gramówzapobieganiapowsta-waniuodpadów,awstosownychprzypadkach informacje na te-matśrodkówprzewidzianychw art. 8 w sprawie rozszerzonej odpowiedzialnościproducenta.Sprawozdanietojestsporządza-ne na podstawie kwestionariusza lubwzoruustalonegoprzezKo-misjęzgodniezprocedurąokre-ślonąwart.6dyrektywyRady91/692/EWG z dnia 23 grudnia 1991r.normalizującejiracjonali-zującejsprawozdaniawsprawiewykonywanianiektórychdyrek-tywodnoszącychsiędośrodowiska(1).Sprawozdanieto jest przedstawiane Komisjiwterminiedziewięciumiesięcyodzakończeniatrzyletniegookresu,któregodotyczy.

2.Komisjaprzesyłakwestiona-riuszlubwzórdopaństwczłon-kowskichnasześćmiesięcyprzedrozpoczęciemokresu,któregodotyczysprawozdaniesektorowe.

3.Komisjapublikujesprawozda-niedotyczącewdrażanianiniej-szej dyrektywy w terminie dzie-więciumiesięcyoddatyotrzy-maniasprawozdańsektorowychodpaństwczłonkowskichzgod-nie z ust. 1.

1. Państwaczłonkowskiezgłaszająkomisjidanedo-tyczącewdrażaniaart.11ust.2lit.a)–d)orazart.11ust.3nakażdyrokkalen-darzowy.zgłaszajątedanedrogąelektronicznąwter-minie18miesięcyodzakoń-czenia roku sprawozdaw-czego,któregodotycząze-branedane.Danesązgła-szanewformacieokreślo-nymprzezkomisjęzgod-nie z ust. 6. Pierwsze spra-wozdanie obejmuje dane za okres od dnia 1 stycz-nia 2020 r. do dnia 31 grud-nia 2020 r.

2. Państwaczłonkowskiezgłaszająkomisjidanedo-tyczącewdrażaniaart.9ust.4codwalata.zgłasza-jątedanedrogąelektro-nicznąwterminie18mie-sięcyodzakończeniaokre-susprawozdawczego,któ-regodotyczązebranedane.Danesązgłaszanewforma-cieokreślonymprzezkomi-sjęzgodniezust.6.Pierw-sze sprawozdanie obejmu-je okres od dnia 1 stycz-nia 2020 r. do dnia 31 grud-nia 2021 r.

3. do celów sprawdzenia zgodnościzart.11ust.2lit.b)ilośćodpadówwykorzy-stanychdowypełnianiawy-robiskzgłaszasięoddzielnieodilościodpadówprzygoto-wanychdoponownegouży-cialubpoddanychrecyklin-gowi. Ponowne przetwarza-nieodpadównamateriały,

art.37

96 97


4. W pierwszym sprawozdaniu sporządzonymdodnia12grudnia2014r.Komisjadoko-nujeprzegląduprocesuwdraża-nia niniejszej dyrektywy, w tym przepisówdotyczącychwydajno-ścienergetycznej,orazprzedsta-wi wniosek w sprawie jej zmia-ny,jeżelijesttostosowne.Spra-wozdanieobejmujetakżeoce-nęobowiązującychwpaństwachczłonkowskichprogramówzapo-bieganiapowstawaniuodpadów,celówiwskaźnikówzapobiega-niaorazocenęmożliwościwpro-wadzenianaszczebluwspólno-towymprogramów,wtymsys-temówodpowiedzialnościprodu-centa w przypadku konkretnych strumieniodpadów,celówliczbo-wych,wskaźnikóworazśrodkówzwiązanychzrecyklingiemorazdziałaniaminakierowanyminaodzyskmateriałówienergii,któ-remogąprzyczynićsiędoskuteczniejszegowypełnianiacelówokreślonychwart.1i4.

któremająbyćwykorzysta-nedowypełnianiawyrobisk,jestzgłaszanejakowypeł-nianie wyrobisk.

4. Danymzgłaszanymprzezpaństwoczłonkowskiezgod-niezniniejszymartykułemtowarzy szy sprawozdanie zkontrolijakościorazspra-wozdanienatematśrodkówpodjętychzgodniezart.11aust. 4.

5. Komisja dokonuje prze-glądudanychzgłoszonychzgodnie z niniejszym artyku-łemipublikujesprawozda-niedotyczącewynikówtegoprzeglądu.sprawozdanietoobejmujeocenęorganizacjigromadzeniadanych,źródełdanychimetodykistosowa-nejprzezpaństwaczłonkow-skie,jakrównieżkomplet-ności,rzetelności,aktualno-ściorazspójnościtychda-nych.Ocenamożezawieraćkonkretne zalecenia doty-cząceusprawnień.sprawoz-danietojestsporządzanecotrzy lata.

6. Komisja przyjmuje akty wykonawczeustanawiają-ceformatzgłaszaniada-nychzgodniezust.1i2orazsprawozdańnatematwypeł-niania wyrobisk. Takie akty wykonawczeprzyjmujesięzgodniezprocedurą,októ-rej mowa w art. 39 ust. 2.


98


Zał.10. PrezentacjaprojektowanychzmianregulacyjnychwDyrektywie opakowaniowejodnoszącychsiędoprocesuzagospodarowaniaodpadów


1. Zapobiegania 1.PaństwaCzłonkowskieza-pewniają,iżopróczśrodkówpodejmowanych w celu zapo-bieganiapowstawaniuodpa-dówopakowaniowych,pod-jętychzgodniezart.9,po-dejmująinneśrodkizapobie-gawcze.

Środkitakiemogąskładaćsięzprogramówkrajowychlubpodobnychakcjipodejmowa-nych,gdziewłaściwe,wkon-sultacji z podmiotami gospo-darczymi,imającychnacelugromadzenie oraz wykorzysty-wanie licznych inicjatyw po-dejmowanychwPaństwachCzłonkowskichwzakresieza-pobiegania.Sąonezgodnezcelami niniejszej dyrektywy, określonymiwart.1ust.1.

1.PaństwaCzłonkowskieza-pewniają,iżopróczśrodkówpodejmowanych w celu zapo-bieganiapowstawaniuodpa-dówopakowaniowych,podję-tych zgodnie z art. 9, podejmu-jąinneśrodkizapobiegawcze

Środkitakiemogąskładaćsięzprogramówkrajowych,środ-kówzachętypolegającychna wprowadzeniu syste-mów rozszerzonej odpo-wiedzialnościproducen-ta w celu zminimalizowa-niawpływuopakowańnaśrodowiskolubpodobnychdziałańpodejmowanych,wstosownychprzypadkach, w konsultacji z podmiotami go-spodarczymi,imającychnacelu skupianie i wykorzysty-wanie licznych inicjatyw w za-kresie zapobiegania podej-mowanychwpaństwachczłonkowskich.Sąonezgod-ne z celami niniejszej dyrekty-wyokreślonymiwart.1ust.1.

art. 4, ust. 1

2. Odzysku, ponow-negoużyciairecy-klingu

2.PaństwaCzłonkowskie,gdzie sytuacja tego wymaga, zachęcajądoodpowiednie-go wykorzystywania materia-łówotrzymanychzprzetwo-rzonychodpadówopakowanio-wychdoprodukcjiopakowańiinnychwyrobów.

3.a)Napodstawiesprawoz-daniaprzejściowegoKomisji,orazpoupływie4latoddnia,określonegowust.1lit.a),napodstawiesprawozdaniakoń-cowego, Parlament Europej-skiiRadazbadająpraktycznedoświadczeniazdobyteprzezPaństwaCzłonkowskieprzyre-alizacjiwielkościicelów,usta-nowionychwust.1lit.a)ib)orazust.2,atakżewynikiba-dańnaukowychitechnikioce-ny,takiejakekobilanse.

b)Niepóźniejniż6miesię-cyprzedkońcempierwszegookresupięcioletniego,okre-ślonegowust.1lit.a),Radaustalawielkościdocelowenanastępnyokrespięcioletni,określonywust.1lit.c),sta-nowiącwiększościąkwalifiko-wanąoraznawniosekKomisji.Proceduratajestnastępniepowtarzanacopięćlat.

2. Odpady opakowaniowe wy-wiezionezUniisązalicza-ne na poczet realizacji celów ustanowionychwust.1przezpaństwoczłonkowskie,wktó-rym zebrano odpady opa-kowaniowewyłączniewów-czas,gdywymogiokreślonewart.6aust.4sąspełnioneorazgdy,zgodniezrozporzą-dzeniem(We)nr1013/2006ParlamentueuropejskiegoiRady(*),eksportermożeudo-wodnić,żeprzemieszczenieodpadów jest zgodne z wymo-gamitegorozporządzenia,aprzetwarzanie odpadów poza Uniąodbyłosięwwarunkachrównoważnychdowymogówwłaściwychprzepisówunijne-go prawodawstwa w dziedzi-nieochronyśrodowiska.

3. Odpady opakowaniowe przekazaneinnemupaństwuczłonkowskiemuwceluprzygotowania do ponow-negoużycia,recyklingulubodzyskuwtyminnympań-stwieczłonkowskimmogąbyćzaliczonenapoczetre-alizacjicelówokreślonychwust.1lit.f)–i)przeztopań-stwoczłonkowskie,wktó-rymzostałyzebrane

art. 6, ust. 2 i 3

98 99


3. Systemówinforma-cyjnych i sprawoz-dawczości

2.Wtymcelubazydanychdo-starczająinformacjidotyczą-cychwszczególnościwielkości,właściwościiewolucjiprzepły-wówopakowańiodpadówopa-kowaniowych(wtyminforma-cjinatemattoksycznościlubzagrożeniazestronymateria-łówopakowaniowychlubskład-nikówstosowanychdoichpro-dukcji)napoziomieposzczegól-nychPaństwCzłonkowskich.

2. bazydanych,októrychmowawust.1zawierajądanewymienionewzałącz-nikuiiiisąźródłeminfor-macjidotyczącychwszcze-gólnościwielkości,właści-wościiewolucjiprzepływówopakowańiodpadówopako-waniowych(wtyminformacjinatemattoksycznościlubza-grożeniazestronymateriałówopakowaniowych orazskład-nikówstosowanychdoichpro-dukcji)napoziomieposzczegól-nychpaństwczłonkowskich.

art. 12, ust. 2


3. W celu zharmonizowania właściwościisposobuprezen-tacjipowstającychdanychorazzapewnieniazgodnościdanychpochodzącychzPaństwCzłon-kowskich,państwatedostar-czająKomisjiswojedostępnedanewformatachprzyjętychprzezKomisjęwciągurokuoddniawejściawżycieniniejszejdyrektywy, na podstawie za-łącznikaIIIizgodniezprocedu-rąprzewidzianąwart.21

skreślono ust. 3art. 12, ust. 3


w projekcie nowelizacji dodano nowezapisy:„ust.3a–3d”(wdyrektywieobowiązującejbrakw/wzapisów)

3a.PaństwaczłonkowskieprzekazująKomisjidanedoty-czącerealizacjicelówokreślo-nychwart.6ust.1lit.a)–i)zakażdyrokkalendarzowy.Zgła-szająonetedanedrogąelek-tronicznąwterminie18mie-sięcyodzakończeniarokusprawozdawczego,któregodotyczązebranedane.Danesązgłaszanewforma-cieokreślonymprzezKomi-sjęzgodniezust.3d.Pierwszezgłoszenieobejmujedanezaokres od dnia 1 stycznia [en-ter year of entry into force of this Directive + 1 year] r. do dnia 31 grudnia [enter year of entry into force of this Directi-ve + 1 year] r.

3b.Danymzgłaszanymprzezpaństwoczłonkowskiezgodniezniniejszymartykułemmusitowarzyszyćsprawozdaniezkontrolijakościorazsprawoz-daniezwdrażaniaprzepisówart. 6a ust. 4.

3c.Komisjadokonujeprzeglą-dudanychzgłoszonychzgod-niezniniejszymartykułemipublikujesprawozdaniedoty-czącewynikówtegoprzeglą-du.Sprawozdanietoobejmujeocenęorganizacjigromadze-niadanych,źródełdanychimetodyki stosowanej przez

art. 12

100


państwaczłonkowskie,jakrównieżkompletności,rzetel-ności,aktualnościorazspójno-ścitychdanych.Ocenamożezawieraćkonkretnezaleceniadotycząceusprawnień.Spra-wozdanietojestsporządzaneco trzy lata.

3d. Komisja przyjmuje akty wykonawczeustanawiają-ceformatzgłaszaniadanychzgodnie z ust. 3a. Takie akty wykonawczeprzyjmujesięzgodniezprocedurąokreślonąw art. 21 ust. 2.


Zał.11. PrezentacjaprojektowanychzmianregulacyjnychwDyrektywie składowiskowejodnoszącychsiędoprocesuzagospodarowaniaodpadów


1. Odpadówiobróbkiniedozwolonych na składowiskachod-padów

w projekcie nowelizacji doda-nonowyzapis:„lit.f)”(wdy-rektywieobowiązującejbrakw/wzapisu)

3.PaństwaCzłonkowskiepo-dejmująśrodki,abynastępują-cerodzajeodpadówniezosta-łyprzyjętenaskładowisko:

(,,,)

f)odpady,którezostałyselek-tywniezebranezgodniezart.11 ust. 1 i art. 22 dyrektywy 2008/98/WE.

art. 5, ust. 3


100 101


o autorach

tomaszstyś – ekspertInstytutuSobieskiegowobszarachsamorządterytorialnyirozwójregio-nalny.Autoriwspółautorm.in.raportówianalizdotyczącychsystemugospodarowaniaodpadami,m.in.: Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2030, Rynek gospodarowania odpadami komunalnymi w Polsce. Perspektywa 2030, Rynek gospodarowania odpadami opakowaniowymi w Polsce. Wybrane regulacje i ich implementacja, System gospodarowania odpadami opakowaniowymi w Polsce wo-bec wyzwań projektu gospodarki o obiegu zamkniętym

@T_Stys

Robert Foks – analitykiwykładowcaakademicki.Współautorraportówianalizdotyczącychsystemu gospodarowania odpadami, m.in.: Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2030, Rynek go-spodarowania odpadami komunalnymi w Polsce. Perspektywa 2030, Rynek gospodarowania odpa-dami opakowaniowymi w Polsce. Wybrane regulacje i ich implementacja, System gospodarowania odpadami opakowaniowymi w Polsce wobec wyzwań projektu gospodarki o obiegu zamkniętym

@robfoks


Instytut Sobieskiegoul. Nowy Świat 27 00-029 Warszawatel./fax: 22 826 67 47

[email protected]

ISBN 978-83-942126-7-4

Program prac Komisji Europejskiej na 2017 r., do priorytetów zalicza m.in. dalsze prace nad ogłoszonym w grudniu 2015 r. pakietem gospodarki o obiegu zamkniętym oraz nowe inicjatywy z nim związane. W raporcie „System gospodarowania odpadami opakowaniowymi w Polsce. Perspek-tywa zamknięcia obiegu” przeanalizowano kluczowe elementy systemu gospodarki odpadami powstałymi z produktów w opakowaniach pod kątem ich efektywności, przejrzystości i trwałości. Autorzy raportu dokonali również oceny potencjalnych skutków wprowadzenia regulacji zawartych w pakiecie gospodarki o obiegu zamkniętym dla funkcjonowania polskiego systemu gospodarowania odpadami opakowaniowymi i jego uczestników. Zaproponowano również dokonanie szeregu zmian o charakterze regula-cyjnym i instytucjonalnym, które umożliwią transformację dotychczasowego modelu gospodarki odpadami w model gospodarki o obiegu zamkniętym.

www.sobieski.org.pl

TWORZYMYIDEE DLA POLSKI

System gospodarowania odpadami opakowaniowymi w Polsce

Documents

Transcript of System gospodarowania odpadami opakowaniowymi w Polsce