Święty Kazimierz 1

Święty Kazimierz

ŚwiętyKazimierz Jagiellończyk

królewicz

Św. Kazimierz na obrazie w katedrze wileńskiej (ok. 1520)Data urodzenia 3 października 1458

Kraków (Wawel)

Data śmierci 4 marca 1484Grodno

Kościół/wyznanie

rzymskokatolicki

Data kanonizacji 1521Rzymprzez papieża Leona X

Wspomnienie 4 marca

Atrybuty korona książęca, białe lilie, krzyż

Patron Rzeczypospolitej Obojga Narodów, Radomia

Szczególne miejsca kultu Kaplica św. Kazimierza w katedrze wileńskiej

Galeria ilustracji w Wikimedia Commons

Święty Kazimierz Jagiellończyk królewicz (ur. 3 października 1458 na Wawelu, zm. 4 marca 1484 w Grodnie) –święty Kościoła katolickiego, patron Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

ŻyciorysUrodził się jako drugi syn Kazimierza Jagiellończyka i Elżbiety Rakuszanki. Jego wychowawcą, jak i pozostałychbraci, był ks. Jan Długosz.W 1471 roku, po śmierci króla Czech Jerzego, starszy brat Kazimierza Władysław zasiadł na czeskim tronie. W tym samym czasie na Węgrzech wybuchł bunt przeciw panującemu tam Maciejowi Korwinowi. Buntownicy poprosili, aby królewicz Kazimierz objął władzę, ten wydał 20 września manifest wojenny przeciwko Maciejowi Korwinowi, przypominając w nim, że jest siostrzeńcem Władysława Pogrobowca. Wyprawa pod wodzą Piotra Dunina wyruszyła 2 października, ale zakończyła się porażką, gdyż polska armia była nieliczna. Po dotarciu do Nitry wyprawa uległa załamaniu z braku wystarczającego wsparcia od magnatów. W efekcie Kazimierz zawrócił do Polski, jego wojska były napadane w drodze przez chłopów wezwanych przez Macieja Korwina do powstania[1]. Nieudana wyprawa, podczas której dochodziło do rabunków, buntów nieopłaconego rycerstwa i gwałtów, była dużym przeżyciem dla

Święty Kazimierz 2

trzynastoletniego, wrażliwego chłopca.Po powrocie z Węgier wiosną 1472 roku Kazimierz wraz z młodszymi braćmi kontynuował naukę podkierownictwem Długosza na zamku w Dobczycach. Zajęcia ze sztuki wojennej prowadził z królewiczami ochmistrzkrólewski, Stanisław Szydłowiecki. Do grona nauczycieli dołączył humanista Kallimach (Fillipo Buonaccorsi).Ambroży Contarini, dyplomata wenecki, w swoich pamiętnikach chwalił mowę powitalną piętnastoletniegokrólewicza wygłoszoną na jego cześć. Kazimierz był przez stykających się z nim ludzi uważany zazrównoważonego, inteligentnego i wykształconego młodego człowieka. Pomimo przeżyć nieudanej wyprawy naWęgry, pozostawał pod wpływem heroicznej legendy stryja Władysława Warneńczyka. Namówił Kallimacha iPiotra z Bnina do napisania żywotu polsko-węgierskiego króla.Od 1475 r. król Kazimierz Jagiellończyk zaczął wprowadzać traktowanego jako następcę tronu Kazimierza w arkanawładzy. Królewicz brał udział w posiedzeniach rady koronnej. W 1476 r. udał się z ojcem do Prus. Od 1478 r. królKazimierz przebywał z królewiczami Kazimierzem i Janem Olbrachtem w Wielkim Księstwie. Litwini domagali sięustanowienia osobnego księcia dla ich państwa, wskazując przy tym na królewicza Kazimierza. Król zdecydowanieodmówił, a po wykryciu spisku na życie jego i synów (1481), odesłał królewiczów do Polski.Przez prawie dwa lata królewicz Kazimierz był namiestnikiem ojca w królestwie. Miał tytuł "secundogentis regisPoloniae". Rezydował w Radomiu. Jego krótkie rządy były przez ówczesnych dobrze oceniane. Poprawiłbezpieczeństwo na drogach, ukrócając rozboje. Czynnym udziałem w sprawowaniu sądownictwa doprowadził donadrobienia narosłych zaległości w rozstrzyganiu spraw przez sąd królewski. W przeciwieństwie do ojca utrzymywałdobre kontakty ze stanami pruskimi (był zwolennikiem większej samodzielności tej prowincji). Niestety królewiczazaczęły coraz bardziej trapić dolegliwości. Okazało się, że jest chory na gruźlicę. Późną wiosną 1483 r. zostałodwołany do Wilna. Pomimo postępującej choroby brał udział w zarządzaniu państwem. Z tego czasu pochodządokumenty, które Kazimierz podpisywał w zastępstwie podkanclerzego. Pod koniec 1483 r. wraz z ojcem Kazimierzwybrał się w podróż do Lublina na zjazd szlachty królestwa. Ze względu na stan zdrowia pozostał jednak w Grodnie.Król po otrzymaniu informacji w lutym 1484 r. o ciężkim stanie syna przerwał obrady i powrócił do Grodna. Wobecności ojca Kazimierz zmarł 4 marca 1484 r. Został pochowany w Kaplicy św. Kazimierza w katedrzewileńskiej.

KanonizacjaŚmierć młodego księcia wzbudziła w Polsce i na Litwie poruszenie. Pojawiły się sławiące królewicza wypowiedzi iepitafia. Niewątpliwie w staraniach o kanonizację Kazimierza poważną rolę odegrał aspekt polityczny.Chrześcijańska od dwustu lat Litwa nie miała świętego patrona rodzimego pochodzenia. Możnowładcy litewscydobrze wspominali królewicza (był ich kandydatem do wielkoksiążęcego stolca). Święty wywodzący się z ich rodudodałby również splendoru dynastii Jagiellonów. Młodo zmarły, mający opinię sprawiedliwego i pobożnegokrólewicz, wyśmienicie nadawał się do spełnienia obu z tych ról.

Święty Kazimierz 3

Kaplica św. Kazimierza w katedrze w Wilnie

Kościół pw. św. Kazimierza Królewicza wGdańsku-Zaspie

Wśród rycerstwa polskiego i litewskiego biorącego w czasie wojnylitewsko-moskiewskiej udział w wyprawie z odsieczą Połockowi w1518 r. pojawiły się opowieści o pomocy zmarłego królewicza, którymiał się pojawić na chmurze i pokazać dogodne brody na Dźwinie.Dało to Zygmuntowi Staremu dodatkowy atut w staraniach owyniesienie brata na ołtarze. W tymże roku król wysłał zapośrednictwem Jana Łaskiego prośbę o jego kanonizację. Wodpowiedzi do Polski przyjechał legat papieski Zachariasz Ferreri(Zaccaria Ferreri). Widząc rozpowszechniający się kult świętego ipoznając jego życie, napisał na cześć Kazimierza hymn po łacinie orazspisał jego życiorys (żywot). Przygotował również teksty liturgiczneku czci świętego. Papież Leon X w 1521 r. wydał bullę kanonizacyjnąi wręczył ją biskupowi płockiemu Erazmowi Ciołkowi. Niestety zmarłon we Włoszech w 1522 r. w czasie zarazy, a wszystkie jegodokumenty zaginęły. Dopiero król Zygmunt III Waza uzyskał nowąbullę wydaną 7 listopada 1602 r. przez papieża Klemensa VIII napodstawie kopii bulli Leona X, którą znaleziono w archiwumwatykańskim.

Z okazji kanonizacji (1602) otwarto grób świętego Kazimierza. Jegociało pomimo znacznej wilgotności tam panującej (cegły były mokre),po 118 latach było, według świadków, nienaruszone. U wezgłowiaznaleziono pergamin z ulubionym hymnem świętego Omni die dicMariae (Każdego dnia sław Maryję)[2].

Proces kanonizacyjny prowadził legat papieski, biskup z VicenzyZaccaria Ferreri. Uroczystości kanonizacyjne odbyły się w 1604 r. wkatedrze wileńskiej. Biskup Benedykt Woyna poświęcił z tej okazjikamień węgielny pod pierwszy kościół ku czci św. Kazimierza przykolegium jezuitów. W 1636 r. uroczyście przeniesiono relikwieświętego do kaplicy ufundowanej przez Zygmunta III i Władysława IV, a w 1953 r. przeniesiono jego doczesneszczątki z katedry do kościoła świętych Piotra i Pawła. Część relikwii świętego została wysłana kawalerommaltańskim na prośbę ich kapituły, gdyż w 1960 r. obrali św. Kazimierza swoim patronem.

Święty Kazimierz 4

IkonografiaŚwięty Kazimierz przedstawiany jest w stroju książęcym z mitrą na głowie i lilią w dłoni lub jako klęczący przeddrzwiami zamkniętej katedry. Atrybutami świętego są dwie skrzyżowane buławy, herb Jagiellonów, Matka BoskaOstrobramska oraz szarfa z tytułem hymnu znalezionego w trumnie.

Patronat

Kościół św. Kazimierza w Wilnie

Święty Kazimierz jest od 1636 r. głównym patronem Litwy[3] orazod 1948 r. szczególnym patronem młodzieży litewskiej (ogłosił topapież Pius XII). Jest jednym z historycznych patronów Polski, aod 1960 r. również jednym z patronów Kawalerów Maltańskich.Jest orędownikiem i patronem poświęcających się służbiepublicznej. Na Litwie uważany jest także za opiekunarzemieślników. Jest również patronem archidiecezji wileńskiej ibiałostockiej, diecezji radomskiej (od 1992), drohiczyńskiej ipińskiej oraz miasta Radom (od 1983). Był kiedyś patronempoznańskiej dzielnicy (wcześniej samodzielnego miasta) Śródki.Obecnie kościół pw. świętego Kazimierza na Śródce jestkościołem parafii polsko-katolickiej. W Pruszkowie w 1913 r.erygowana została parafia św. Kaziemierza. Święty Kazimierz jestrównież patronem szkoły podstawowej nr 8 w Białymstoku (od2006) oraz Diecezjalnego Seminarium Misyjnego RedemptorisMater w Holandii, w diecezji Haarlem-Amsterdam, w miasteczkuo nazwie Nieuwe-Niedorp. Święty Kazimierz jest równieżpatronem Odznaczenia nadawanego przez OrganizacjęMonarchistów Polskich z Wrocławia - "Krzyż ŚwiętegoKazimierza Królewicza"[4].

Dzień obchodów

Kazimierz jest jedynym świętym tego imienia. Jego święto liturgiczne przypada w rocznicę śmierci – 4 marca[5].

Przysłowia[6]

•• "Na świętego Kazimierza zima do morza zmierza"•• "Na Świętego Kazimierza pełno już młodego zwierza"•• "Na Świętego Kazimierza wyjdzie skowronek spod pierza"•• "Na świętego Kazimierza dzień się z nocą przymierza"

•• "Dzień świętego Kazimierza resztki zimy uśmierza"•• "Jeżeli na Świętego Kazimierza pogoda, to na ziemniaki woda (na wykopki)"•• "Święty Kazimierz groch dmie"•• "Jak w Kazimierza pochmurno, o jarzynę nietrudno"

Genealogia

Święty Kazimierz 5

Władysław IIJagiełło

ur. ok. 1351zm. 1 VI 1434

ZofiaHolszańskaur. ok. 1405

zm. 21 IX 1461

Albrecht IIHabsburg

ur. 16 VIII 1397zm. 27 X 1439

ElżbietaLuksemburska 1)

ur. 1409zm. 1442

Kazimierz IVJagiellończykur. 30 XI 1427zm. 7 VI 1492

ElżbietaRakuszanka

ur. 1436zm. 30 VIII 1505

ŚwiętyKazimierz

ur. 3 X 1458zm. 4 III 1484

Przypisy[1] Piotr Tafiłowski: Z dziejów kultury węgierskiej w późnym Średniowieczu (http:/ / www. umcs. lublin. pl/ images/ media/ BIN/ Corviniana.

pdf) (pol.). W: Bibliotheca Corviniana [on-line]. UMCS. [dostęp 2011-04-29].[2] Autorstwo tego hymnu przypisuje się świętemu Bernardowi[3] (red.) Steponas Maculevičius, Doloresa Baltrušiene, Znajomość z Litwą. Księga tysiąclecia. Tom pierwszy. Państwo, Kraštotvarka, Kaunas,

1999, ISBN 9986-892-34-1, s. 40.[4] (http:/ / www. legitymizm. org/ decyzja-krzyz-sw-kazimierza) Decyzja Prezesa nr 1/2009 w sprawie ustanowienia Krzyża Świętego

Kazimierza Królewicza[5] Święty Kazimierz, królewicz (http:/ / www. brewiarz. pl/ czytelnia/ swieci/ 03-04. php3).[6] Przysłowia pogodowe na marzec (http:/ / www. rodrynia. pl/ index. php?option=com_content& view=article& id=28& Itemid=30&

limitstart=2) - 4 marca na "Rynii"

Bibliografia• Święty Kazimierz, królewicz (http:/ / brewiarz. katolik. pl/ czytelnia/ swieci/ 03-04. php3) materiału na

brewiarz.katolik.pl [ostatnia aktualizacja: 28.04.2010] (ang. • pol.)• Małgorzata Duczmal, Jagiellonowie, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1996• Henryk Łowmiański, Polityka Jagiellonów, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1999• Fryderyk Papée, Jan Olbracht, TAiWPN Universitas, Kraków 1999• Fryderyk Papée, Święty Kazimierz Królewicz Polski, Biblioteka Macierzy Polskiej, Lwów 1909• Marcin Spórna, Piotr Wierzbicki, Słownik władców Polski i pretendentów do tronu polskiego, Wydawnictwo

Zielona Sowa, Kraków 2003• Zygmunt Wdowiszewski, Genealogia Jagiellonów i Domu Wazów w Polsce, Wydawnictwo Avalon, Kraków

2005

Źródła i autorzy artykułu 6

Źródła i autorzy artykułuŚwięty Kazimierz  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=33007838  Autorzy: AF1477, Ana1234, Anne Marie, Arturo24, Asteq, Beno, Blaise Niepascal, Bocianski, Bogitor,Buldożer, Datrio, ETF, Edk, Emkaffe, Eteru, Foma, Fraximus, Gdarin, Gripper, Grubel, Gytha, Gładka, Haddex, Jakubhal, Jersz, Kazik Rex, Kokodyl, Konarski, Litwin Gorliwy, MMich, Man,Marcimon, Marcin Otorowski, Mathiasrex, Misiek95, Mix321, Mzopw, Niki K, Nutaj, Paelius, Paterm, Paweł z Piastów, Piotr Kiljansky, Pleple2000, Poznaniak1975, Pudelek, Radomil, Red 81,Rembecki, Robert33, Romuald Wróblewski, Selena von Eichendorf, Sicherlich, Smat, Spacejam2, SpiderMum, Tanja5, Tom778, Tomasz Wachowski, Tsca, Wiktoryn, Wortes, Wulfstan, Yves6,Zuber, 35 anonimowych edycji

Źródła, licencje i autorzy grafikPlik:Kazimieras.jpg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Kazimieras.jpg  Licencja: Public Domain  Autorzy: Unknown artistPlik:Commons-logo.svg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Commons-logo.svg  Licencja: logo  Autorzy: SVG version was created by User:Grunt and cleaned up by 3247,based on the earlier PNG version, created by Reidab.Plik:St. Casimir's Chapel, Vilnius.JPG  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:St._Casimir's_Chapel,_Vilnius.JPG  Licencja: Creative Commons Attribution-Sharealike 2.5 Autorzy: user:CancrePlik:Kościół parafialny pw św Kazimierza Królewicza - 2011 b ubt.JPG  Źródło:http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Kościół_parafialny_pw_św_Kazimierza_Królewicza_-_2011_b_ubt.JPG  Licencja: Creative Commons Attribution 3.0  Autorzy: © 2011 byPlik:Church of St. Casimir in Vilnius (Wilno).JPG  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Church_of_St._Casimir_in_Vilnius_(Wilno).JPG  Licencja: Creative CommonsAttribution-Sharealike 3.0  Autorzy: Pudelek (Marcin Szala)

LicencjaCreative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported//creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/