Strategia Rozwoju Gminy Kudowa Zdrój oraz Rozwoju ... · 3.2.Analiza SWOT.....24 4ANALIZA...

Strategia Rozwoju Gminy Kudowa Zdrój orazRozwoju Produktów Turystycznych

PART S.A., Warszawa, sierpień - grudzień 2003 r.

Strategia rozwoju Kudowy Zdroju

STRATEGIA ROZWOJU GMINY KUDOWA ZDRÓJ ORAZ ROZWOJUPRODUKTÓW TURYSTYCZNYCH

copyright © by Polska Agencja Rozwoju Turystyki SA, Warszawa 2003

Opracowanie zostało przygotowane przez zespół Polskiej Agencji RozwojuTurystyki SA (PART), pod kierownictwem Tomasza Majki, w składzie:

1. Marek Żukowski,

2. Jerzy Kozłowski,

3. Michał Komarnicki.

Niniejsze opracowanie powstało jako wynik wspólnych prac i ustaleń z osobamireprezentującymi gminę. Osoby, które szczególnie przyczyniły się do powstaniadokumentu, to:

1. Czesław Kręcichwost – Burmistrz Kudowy Zdroju,

2. Bogusław Burger – Przewodniczący Rady Gminy Kudowa Zdrój,

3. Piotr Maziarz – Zastępca Burmistrza Kudowy Zdroju,

4. Marek Hoderny – Prezes Organizacji Turystycznej Kudowa Zdrój,

5. Marek Kot – Pracownik Urzędu Miasta w Kudowie Zdroju.

2


Spis treści

1WPROWADZENIE....................................................................................5

2OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA.........................................................72.1.Położenie i rys historyczno-gospodarczy..............................................72.2.Ludność...................................................................................................82.3.Powiązania i funkcje gminy...................................................................93OCENA POTENCJAŁU..........................................................................113.1.Obszary funkcjonowania gminy.........................................................113.2.Analiza SWOT......................................................................................244ANALIZA POTENCJAŁU TURYSTYCZNEGO.................................304.1.Atrakcyjność turystyczna gminy.........................................................304.2.Stan zagospodarowania turystycznego gminy...................................424.3.Dominujące formy turystyki...............................................................494.4.Ocena turystycznej aktywności marketingowej................................594.5.Elementy promocji...............................................................................684.6.Turystyczna analiza SWOT.................................................................755ANALIZA MOŻLIWOŚCI ROZWOJU................................................785.1.Scenariusz optymistycznych możliwości zmian.................................785.2.Scenariusz pesymistycznych możliwości zmian.................................795.3.Scenariusz umiarkowanych możliwości zmian..................................806MISJA I CELE STRATEGICZNE.........................................................826.1.Wizja, misja...........................................................................................826.2.Strategiczne cele i kierunki rozwoju...................................................836.3.Wyróżniki i przyszły charakter gminy...............................................896.4.Powiązania z innymi strategiami........................................................897PRIORYTETY..........................................................................................967.1.Priorytety...............................................................................................967.2.Działania................................................................................................968STRATEGIA ROZWOJU PRODUKTÓW TURYSTYCZNYCH....1028.1.Proces tworzenia produktu turystycznego.......................................1028.2.Określenie podstaw koncepcji produktu..........................................1128.3.Pozycjonowanie...................................................................................1148.4.Zintegrowany produkt turystyczny..................................................1168.5.Koncepcja produktów turystycznych...............................................1188.6.Określenie priorytetów poza produktami........................................154

3


8.7.Marka Kudowa Zdrój........................................................................1559MONITORING.......................................................................................1619.1.Cele monitoringu................................................................................1619.2.Zasady monitoringu...........................................................................1639.3.Organizacja monitoringu...................................................................16310ŹRÓDŁA FINANSOWANIA..............................................................16410.1.Fundusze strukturalne.....................................................................16410.2.Finansowanie inwestycji turystycznych.........................................16510.3.Finansowanie rozwoju zasobów ludzkich......................................17010.4.Finansowanie przedsiębiorców.......................................................18010.5.Fundusze przedakcesyjne................................................................18510.6.Fundusze krajowe.............................................................................18810.7.Inne fundusze....................................................................................19111PODSUMOWANIE..............................................................................199

4


1 Wprowadzenie

Ranga planowania, szczególnie planowania długookresowego, w ostatnim okresiezostała znacznie podniesiona między innymi ze względu na przemiany, jakiedokonują się w kraju. Wstępowanie Polski do Unii Europejskiej wymusiłopotrzebę opracowania dokumentu określającego strategię społeczno-gospodarcząna poziomie kraju. Na początku 2003 r. powstała taka strategia – Narodowy PlanRozwoju, który wyznacza kierunki i cele do osiągnięcia. Narodowy Plan Rozwojustał się bazą do tworzenia programów operacyjnych, szczególnie takich jakZintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego.

Całościowe zmiany dokonujące się w skali kraju wymuszają na coraz mniejszychjednostkach samorządowych tworzenie planów strategicznych. Jest to uzasadnionenie tylko tym, że łatwiej pozwoli reagować tym jednostkom na zewnętrzneprzemiany i wykorzystywać możliwości zewnętrznego finansowania, ale takżeprzyczyni się do większej integracji lokalnej społeczności.

Przed przejściem do określenia celów długoterminowych w ramach planowaniastrategicznego należy ocenić obecny stan gminy Kudowa Zdrój. Zostało todokonane podczas spotkań z przedstawicielami instytucji działających w gminie,w wyniku analizy zebranych informacji na temat gminy, w trakcie spotkańwarsztatowych, na których przeprowadzono analizę słabych i mocnych stron,szans i zagrożeń dotyczących gminy. Analizując stan, w jakim jest gmina,dokładnie można określić potrzeby mieszkańców, przedsiębiorców zgłaszane wchwili obecnej, jak i te, które mogą pojawić się w przyszłości. W trakcie prac nadoceną stanu gminy zidentyfikowano walory przyrodnicze, rozwinięte już branże,czy szczególne zasoby ludzkie, na których można opierać cele strategiczne.Właściwe przeprowadzenie analizy zasobów pomaga również znacznie przymonitorowaniu strategii.

Kompleksowe podejście do oceny sytuacji w gminie wpływa na dostrzeżenieróżnego rodzaju powiązań i zależności, jakie w niej istnieją. Zauważa się wtedyz reguły potrzebę jeszcze bliższej współpracy pomiędzy poszczególnymipodmiotami, pomiędzy organami władzy, urzędami a przedsiębiorcami.Współpraca ta jest szczególnie ważna, jeżeli gmina pragnie być postrzegana jakoobszar o szczególnie wyróżniającej się atrakcyjności turystycznej.

Podstawowym zadaniem planowania w gminie jest rozwijanie wspólnotyi wskazywanie wspólnej odpowiedzialności mieszkańców za rozwój. Jednymz przejawów planowania partnerskiego jest zastosowanie metody warsztatowejoraz współpraca z Komitetem Sterującym w trakcie opracowywania strategii.Obok wypracowania strategii rozwoju celem warsztatów jest także zapoznanieuczestników z metodą planowania strategicznego, budowanie szerszej integracjispołeczności lokalnej oraz wyłonienie promotorów, sponsorów i przywódcówdziałań.

5


Schemat 1. Planowanie strategiczne.

Perspektywa czasowa Planowanie

Kilkanaście lat (10–15 lat)

Kilka lat (2–5 lat)

Okres bieżący

Źródło: Opracowanie własne PART.

6

Strategia rozwoju

Programy operacyjnewieloletnie plany inwestycyjne,biznes plany poszczególnychinwestycji

Budżet gminy


2 Ogólna charakterystyka

2.1. Położenie i rys historyczno-gospodarczy

Gmina Kudowa Zdrój jest gminą miejską, leżącą w powiecie kłodzkim,w województwie dolnośląskim. Powierzchnia: 33,99 km2. Ludność według stanuna 30 czerwca 2003 r. liczyła 10 665 osób, ponadto 233 osoby przebywały naterenie gminy w charakterze czasowym. Liczba podmiotów gospodarczychdziałających w gminie wynosi 744. Zrealizowane dochody budżetu gminyw 2002 r. to 18 168 831 zł.

W skład gminy Kudowa Zdrój wchodzi wyłącznie miasto Kudowa Zdrój – jakojedyna jednostka administracyjna. Na bazie historycznej używane są określeniadla poszczególnych obszarów miasta, takie jak: Pstrążna, Bukowina, Czermna,Zakrze, Zdrój, Brzozowie, Jakubowice, Słone. Określenia te funkcjonują międzyinnymi w opisie atrakcji turystycznych.

Kudowa Zdrój leży na Ziemi Kłodzkiej, poza Kotliną Kłodzką, na tzw. ObniżeniuKudowskim. Granice gminy w części pokrywają się z granicą polsko – czeską.Na terenie gminy są trzy przejścia graniczne, z których przejście Kudowa–Nachodma duże znaczenie dla kraju, gdyż jest zlokalizowane na międzynarodowej trasieE-67.

Wody powierzchniowe przepływające przez gminę są częścią zlewiska MorzaPółnocnego, co odróżnia Kudowę od pozostałej części Ziemi Kłodzkiej, gdzierzeki są częścią zlewiska Morza Bałtyckiego. Ma to również znaczenie przy falachpowodziowych, gdyż powodzie, które potencjalnie mogą zdarzyć się w gminie, niesą związane z tymi, które mogą wystąpić na pozostałym terenie Ziemi Kłodzkiej.

Najwyższe wzniesienie liczy 899 m n.p.m., a najniższa wysokość to 350 m n.p.m.Miasto w centralnej swojej części jest położone na wysokości około 380 m n.p.m.

Teren gminy to:

użytki rolne – 1319 ha, (co daje 38,81 %),

lasy i grunty leśne – 1599 ha, (co daje 47,04 %),

pozostałe grunty – zurbanizowane – 481 ha, (co daje 14,15 %).

Część terenu gminy zajmowana jest przez Park Narodowy Gór Stołowych i jegootulinę. Dodatkowo cecha uzdrowiskowa gminy powoduje, że są wytyczoneobszary ochronne dla uzdrowiska. Ogółem 70 % obszaru gminy to obszarznajdujący się pod ochroną.

Pierwsze wzmianki dotyczące obecnie zajmowanego przez Kudowę obszaru wiążąsię z dawną wsią Czermna i z datowaną na 1354 r. wzmianką o parafiifunkcjonującej w tej wsi. Natomiast pierwsze wzmianki dotyczące części, w której

7


obecnie leży centralna część miasta, wiążą się z wsią Lipolitow z 1478 r.W późniejszym okresie wieś tą nazywano Chudoba, a z czasem Kudowa.

W 1580 r. odkryto właściwości lecznicze wód mineralnych. Już w XVIII w.miejscowość stała się znanym w Europie uzdrowiskiem. Kudowa Zdrój, dziękiwodom mineralnym i unikalnemu klimatowi, zyskała sobie wśród Europejczykówmiano pierwszego uzdrowiska sercowego na Wschodzie. Dynamiczny rozwójKudowy rozpoczął się jednak dopiero na początku XX w. po odkryciu nowychźródeł wód mineralnych. Po drugiej wojnie światowej Kudowa zostałaprzyłączona do Polski i w 1945 r. uzyskała prawa miejskie. W 1963 r. uzdrowiskozostało zaliczone do uzdrowisk międzynarodowych.

Od 1945 r. rozpoczął się napływ nowych mieszkańców, którzy przybywali z terenucałej Polski. Napływ ludności był szczególnie związany z rozwijającymi sięKudowskimi Zakładami Przemysłu Bawełnianego. Zakłady te zatrudniaływ szczytowym okresie ponad 2000 pracowników i były bardzo zaangażowanew rozwiązywanie problemów społecznych w mieście. Na początku lat dziewięć-dziesiątych przedsiębiorstwo zostało zlikwidowane, a brak utraconych miejscpracy jest odczuwany do dziś.

Ważnym wydarzeniem z punktu widzenia administracyjnego i gospodarczego byłowydzielenie w 1992 r. z gminy Kudowa Zdrój nowej gminy Lewin Kłodzki.Obszar, który kiedyś funkcjonował w jednym organizmie samorządowym, zostałpodzielony, co spowodowało, że działania wcześniej podejmowane na szersząskalę zostały okrojone.

Turystyczny charakter gminy jest głównym wyznacznikiem rozwoju. W okresie dotransformacji ustrojowej w Polsce Fundusz Wczasów Pracowniczych byłgłównym gestorem bazy noclegowej w mieście. Fundusz w latachdziewięćdziesiątych przekazał większość swojej bazy innym podmiotom.Spowodowało to, że obecnie jest bardzo wielu gestorów bazy noclegowej i jejstandard jest ciągle podnoszony. Podobną politykę prowadził Zespół UzdrowiskKłodzkich S.A. oddział Kudowa, który też zmniejszył ilość posiadanych obiektóww Kudowie i skupił się na podnoszeniu standardu najważniejszych obiektów orazpoprawie bazy leczniczej.

Zasoby naturalne posiadane przez gminę stanowią podstawę rozwoju turystyki,dlatego też zostały opisane dalej w części turystycznej.

2.2. Ludność

Procesy demograficzne są jednym z podstawowych wyznaczników możliwościrozwoju. W ciągu ostatnich pięciu lat liczba mieszkańców gminy nieznaczniespadła. Na przestrzeni pięciu lat ludność gminy zmniejszyła się o 200 osób,co stanowi spadek o 1,84 % w stosunku do liczby mieszkańców z 1998 r. Głównywpływ na zmianę stanu ludności miały migracje. Były to głównie migracjezarobkowe oraz migracje związane z osiągnięciem wyższego specjalistycznegowykształcenia przez młode osoby i pozostanie w dużych aglomeracjach miejskich.Migracje dotyczyły osób młodych i w wieku produkcyjnym, a główne kierunki toduże aglomeracje miejskie. Procesy takie jak w Kudowie są niestety typowe dlamniejszych miejscowości położonych daleko od dużych aglomeracji miejskich.

W tabeli poniżej przedstawiono stan ludności w poszczególnych latach.

Tabela 1. Liczba mieszkańców gminy.

Rok 1998 1999 2000 2001 2002Liczba mieszkańców na 31 XII 10 877 10 891 10 821 10 803 10 677

8


Saldo --- 14 -70 -18 -126Dynamika (rok poprzedni =

100 %) --- 100,13% 99,36% 99,83% 98,83%

Źródło: Informacje z Urzędu Miasta w Kudowie Zdroju.

Tabela 2. Przyrost naturalny w gminie.

Rok 1998 1999 2000 2001 2002Urodzenia 90 96 102 102 71

Zgony 100 103 91 82 109Saldo -10 -7 11 20 -38

Przyrost naturalny -0,092% -0,064% 0,102% 0,185% -0,356%Źródło: Informacje z Urzędu Miasta w Kudowie Zdroju.

W latach od 1998 do 2001 poziom urodzeń był na podobnym poziomie, dopierow 2002 r. poziom liczy urodzeń drastycznie spadł. Tendencje dotyczące spadkuprzyrostu naturalnego są zbieżne z tendencjami występującymi w kraju.W przypadku dłużej utrzymującego się spadku przyrostu naturalnego będzie tomiało wpływ na potrzebną liczbę miejsc w szkołach, jak również w dalszejperspektywie na sytuację na rynku pracy. Należy założyć, że spowoduje towiększy procentowy udział osób w starszym wieku w ogólnej liczbiemieszkańców.

Wpływać na procesy związane z przyrostem naturalnym na poziomie gminy jestbardzo trudno, ale oddziaływanie na wzrost liczby miejsc pracy jest możliwe,a to powinno następnie mieć przełożenie na procesy demograficzne.

2.3. Powiązania i funkcje gminy

W gminie, na którą składa się jedno wydzielone administracyjnie miasto, oddaloneod innych większych ośrodków, praktycznie wszystkie funkcje są realizowanew jej obrębie. Są to takie funkcje, jak oświata, administracja, bezpieczeństwo,możliwość zarobkowania. Z ważnych powiązań poza gminą należy wymienićpowiązania z Dusznikami oraz z Kłodzkiem. Te dwie miejscowości mająznaczenie dla mieszkańców, gdyż część mieszkańców jest tam zatrudniona.Znajduje się tam też część bazy leczniczej. Ważna jest też edukacja, zwłaszcza tadostępna w Kłodzku, która odgrywa coraz większą rolę, nie tylko dlatego że jesttam możliwość szerszego kształcenia na poziomie średnim, ale także przezrozwijające się szkolnictwo wyższe.

Coraz większego znaczenia nabiera bliskie położenie Czech, zwłaszcza miastaNachod. W obecnej chwili u progu zanikania granic handel przygraniczny będzieulegał ograniczeniu, ale rynek pracy w Republice Czeskiej będzie coraz bardziejotwarty dla chcących pracować tam obywateli polskich. Już obecnie mieszkańcyKudowy pracują w czeskich firmach i to nie tylko znajdujących się blisko granicy,ale w tych, które mają siedziby bardziej oddalone od Polski. W dziedzinieturystycznej bliskość Czech jest też ważna, gdyż poszerza możliwości turystów,którzy nocują w Kudowie.

Ważne dla gminy jest również miasto wojewódzkie Wrocław. Jest to miejscemigracji części osób z Kudowy, gdyż jest to dynamicznie rozwijający się ośrodekgospodarczy i kulturowy, w którym są szczególnie miejsca pracy dla osób

9


z wyższym wykształceniem. Jest on również ważny dlatego, że mieszkańcyWrocławia są częstymi turystami odwiedzającymi Ziemię Kłodzką oraz Kudowę.

10


3 Ocena potencjału

3.1. Obszary funkcjonowania gminy

Przy analizowaniu podstawowych sfer funkcjonowania gminy należy najpierwprzyjrzeć się liczbie osób, które potencjalnie mogę być zatrudnione. Liczba osóbw wieku produkcyjnym ma decydujący wpływ na możliwości gospodarowaniaw gminie. Podstawową strukturę osób pracujących prezentuje tabela poniżej.

Tabela 3. Osoby w wieku produkcyjnym w gminie.

Rok 1998 1999 2000 2001 2002Liczba mieszkańców na 31 XII 10 877 10 891 10 821 10 803 10 677

Liczba osób w wieku produkcyjnym 6764 7029 6688 6603 6708Kobiety 3353 3346 3349 3310 3350

Mężczyźni 3411 3683 3339 3293 3358Odsetek osób w wieku produkcyjnym 62,19% 64,54% 61,81% 61,12% 62,83%


Z powyższych danych wynika, że liczba osób w wieku produkcyjnym spadaław latach 1999–2001, a w 2002 r. wzrosła. Spowodowane jest to wyżemdemograficznym, który obecnie opuszcza szkoły i poszerza liczbę osób zdolnychdo pracy. Analizując dane za okres ostatnich pięciu lat widać, że liczba kobieti mężczyzn w wieku produkcyjnym jest bardzo zbliżona.

Bezrobocie

Zmiany systemowe wprowadzane od 1989 r. oraz nieodpowiednia strukturaprzedsiębiorstw państwowych zmieniły radykalnie sytuację na rynku pracy. Rynekten bardzo szybko przekształcił się z rynku pracobiorcy, który decydował, gdziechce się zatrudnić, w rynek pracodawcy, który może obecnie wybierać kogo i najakich warunkach chce zatrudnić. Spowodowane jest to między innymizmniejszającą się liczbą przedsiębiorstw oraz wyżem demograficznym z początkulat osiemdziesiątych XX w., który wchodzi w okres produkcyjny.

W gminie sytuacja na rynku pracy jest związana z likwidacją KudowskichZakładów Przemysłu Bawełnianego. Było to dotkliwa strata dla pracobiorców,tym bardziej że na miejscu tak dużego pracodawcy nie zaistniał żaden inny dużypodmiot, który mógłby zrekompensować tę stratę. Obecnie na bazie majątkuzlikwidowanego przedsiębiorstwa funkcjonują niewielkie firmy, jednak znacznaczęść hal jest nie wykorzystywana. Byli pracownicy zmuszeni byli w większoścido szukania nowego miejsca zatrudnienia i bardzo często do przekwalifikowaniasię.

11


Wskaźnik osób bez pracy wahał się w gminie na różnym poziomie, co prezentujetabela poniżej.

Tabela 4. Poziom bezrobocia w gminie.

Rok 1998 1999 2000 2001 2002Liczba osób w wieku produkcyjnym 6764 7029 6688 6603 6708

Osoby bezrobotne 1222 1417 1643 1546 1436Bezrobotne kobiety 593 688 546 666 642

Bezrobotni mężczyźni 629 729 1 097 880 794Stosunek osób bezrobotnych do osób

w wieku produkcyjnym 18,1% 20,2% 24,6% 23,4% 21,4%


Największa liczba osób szukających pracy była w 2000 r. Po tym roku liczba osóbbez pracy nieznacznie spada. Cechą charakterystyczną jest wyższy udziałmężczyzn niż kobiet wśród osób bezrobotnych.

Tabela 5. Zasiłki dla bezrobotnych w gminie.

Rok 1998 1999 2000 2001 2002Osoby bezrobotne 1222 1417 1643 1546 1436

Osoby bezrobotne z prawem do zasiłku 436 421 428 447 251Procentowy udział osób z prawem do

zasiłku w stosunku do ogółubezrobotnych

35,68% 29,71% 26,05% 28,91% 17,48%


Liczba osób z prawem do zasiłku dla bezrobotnych w ciągu 2002 r. wyraźniespadła. Powoduje to, że osoby pozbawione prawa do zasiłku zmuszone są szukaćinnego rodzaju pomocy. Bardzo często liczą na wsparcie ze strony gminy, a topowoduje dodatkowe obciążenia dla gminnego budżetu.

Brak środków na utrzymanie rodzin ma również znaczenie na wzrost pomocy dlacałych rodzin osób bezrobotnych, a przede wszystkim dzieci, między innym przezakcję dożywiania prowadzoną przez placówki oświatowe.

Podmioty gospodarcze

Wśród zarejestrowanych w gminie podmiotów ważną rolę odgrywają działającew handlu. Stanowią one prawie połowę liczby podmiotów gospodarczych. Wśródpozostałych branż ilościowo dużą rolę odgrywają podmioty z branży usługniematerialnych oraz podmioty działające w budownictwie.

12


Tabela 6. Liczba przedsiębiorstw w gminie (stan na 31 grudnia 2002 r.).

Branża Liczba podmiotów Udziałprocentowy

Budownictwo 67 9,0%Gastronomia 50 6,7%

Handel 342 46,0%Produkcyjno-usługowe 6 0,8%

Pozostałe usługi materialne 40 5,4%Produkcja wyrobów 27 3,6%

Transport 26 3,5%Usługi niematerialne 150 20,2%Usługi przemysłowe 36 4,8%

Razem 744 100,0%Źródło: Informacje z Urzędu Miasta w Kudowie Zdroju.

Biorąc pod uwagę liczbę zatrudnionych przez poszczególne podmioty, tonajwiększym pracodawcą jest szkolnictwo publiczne, które zatrudnia około 250osób, następnym pracodawcą jest Zespół Uzdrowisk Kłodzkich S.A. oddziałKudowa, który zatrudnia prawie 200 osób, a spółka Wenex działającą w branżywłókienniczej zatrudnia ponad 100 osób. Pozostałe podmioty zatrudniają mniejpracowników niż 100 osób.

Turystyka

Turystyka w mieście związana jest z możliwością poprawienia zdrowia orazwalorami Parku Narodowego Gór Stołowych. Najbardziej znaną atrakcjąturystyczną jest Kaplica Czaszek. Wpływ na ruch turystyczny mają równieżatrakcje znajdujące się w okolicy gminy, a także jednodniowe wycieczki doCzech, czy nawet Austrii. Baza noclegowa to około 3000 miejsc i ciągle jestrozwijana. Cechą charakterystyczną ruchu turystycznego w gminie jestsezonowość. Są dwa wyróżnione sezony: letni i zimowy. Sezon letni trwa czterymiesiące od maja do września. W tym okresie jest duży napływ turystów igenerowane są wtedy główne dochody podmiotów działających w branżyturystycznej. Sezon zimowy związany jest ze Świętami Bożego Narodzenia,Sylwestrem oraz przerwą zimową w oświacie.

Lecznictwo uzdrowiskowe

Wśród podmiotów działających w Kudowie na uwagę zasługują podmiotyzwiązane z działalnością uzdrowiskową. Głównym podmiotem działającym w tymobszarze jest zespół uzdrowiskowy działający w ramach Zespołu UzdrowiskKłodzkich S.A. (ZUK). Cały Zespół obejmuje obiekty uzdrowiskowe w PolanicyZdroju, Dusznikach Zdroju oraz Kudowie Zdroju. W każdym z tych miast jestwydzielony zespół z bazą zabiegową i noclegową. Ponadto działalnośćuzdrowiskowo-leczniczą w mieście prowadzą: Samodzielny Publiczny ZakładOpieki Zdrowotnej Sanatorium Ministerstwa Spraw Wewnętrznych iAdministracji „Bristol”, 24 Wojskowy Szpital Uzdrowiskowo-RehabilitacyjnySamodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej oraz Zespół RehabilitacyjnyDla Dzieci „Czermna–Bukowina” (Szpital rehabilitacyjno-hematologiczny dladzieci „Orlik”).

13


Rolnictwo

Użytki rolne zajmują 1319 ha, co stanowi 38,81 % całości powierzchni gminy.Poszczególne rodzaje gruntów zajmują:

- grunty orne – 539 ha, (co daje 15,86 % powierzchni gminy),

- sady – 5 ha, (co daje 0,15 % powierzchni gminy),

- łąki trwałe – 300 ha, (co daje 8,83 % powierzchni gminy),

- pastwiska – 475 ha, (co daje 13,97 % powierzchni gminy).

Na terenie gminy są trudne warunki dla rozwoju rolnictwa. Wynika toz ukształtowania terenu oraz wysokości bezwzględnej, na jakich są położoneużytki rolne. Dlatego też łąki i pastwiska zajmują tak znaczny udziałw powierzchni użytków rolnych. Obecnie rolnictwo odgrywana niewielką rolęw gospodarce gminy.

Komunikacja samochodowa

Komunikacja samochodowa oparta jest głównie na drodze krajowej nr 8 (E-67)łączącej Kudowę z Lewinem Kłodzkim, Dusznikami Zdrój, Polanicą Zdrój,Kłodzkiem, a dalej Wrocławiem, Warszawą. Na drodze tej od strony zachodniejznajduje się przejście graniczne, przez które przyjeżdżają osoby z terenu Czech.

Na terenie gminy funkcjonują liczne parkingi. Zapewniają one około 300 miejscpostojowych dla samochodów osobowych oraz 10 dla autobusów. Są onewykorzystywane przez turystów przebywających w Kudowie oraz w obsłudzeimprez o znaczeniu ponadregionalnym.

Problem miejsc parkingowych występuje głównie w sezonie letnim i toszczególnie przy ul. Zdrojowej i ul. 1-ego Maja. Wynika to z tego, że ulice te są nagłównym ciągu komunikacyjnym. Mała rotacja ruchu powoduje brak miejsc nazaparkowanie samochodów klientów placówek handlowych i budynkówużyteczności publicznej, jest to także uciążliwość dla mieszkańców.

Komunikacja autobusowa

Zważywszy na znaczne oddalenie od dużych aglomeracji, poziom komunikacjiautobusowej dalekobieżnej jest dobrze rozwinięty. W regionie działają połączeniaPrzedsiębiorstwa Państwowej Komunikacji Samochodowej. Połączenia doKłodzka są kilkanaście razy dziennie. PPKS posiada dogodne połączeniaz większymi miastami, przede wszystkim z Wrocławiem, gdzie istnieje możliwośćprzesiadki do pozostałych aglomeracji. Ponadto z Kudowy odjeżdżająbezpośrednie autobusy do Gorzowa Wielkopolskiego, Nowego Sącza, Warszawy,Zgorzelca, Zielonej Góry.

Poza PPKS funkcjonują: prywatne linie relacji Kudowa–Łódź (1 raz dziennie),Kudowa–Kraków oraz Kudowa–Wrocław–Warszawa („Polski Express” – 1 razdziennie).

W mieście nie funkcjonuje sieć połączeń miejskiego przedsiębiorstwakomunikacji. Rolę tę częściowo spełniają połączenia PPKS oraz prywatniprzewoźnicy, którzy oferują przejazdy do przejścia granicznego, Karłowa,Błędnych Skał.

Dostępność gminy w ruchu kolejowym

Komunikacja kolejowa oparta jest na połączeniu Kudowa Zdrój–Kłodzko, linianiezelektryfikowana, i dalej Kłodzko–Wrocław, ten odcinek jest zelektryfikowany.

14


Kudowa jest stacją końcową linii kolejowej. Dworzec PKP znajduje się napołudniowo-wschodnim obszarze gminy. Kolej wykorzystywana jest główniew ruchu pasażerskim.

W latach 1998–2000 r. linia kolejowa była zawieszona na skutek zniszczeńpowodziowych z 1998 r. Po usilnych zabiegach władz samorządowychkomunikacja na linii Kłodzko–Kudowa została przywrócona w 2000 r.

Sieć bezpośrednich połączeń kolejowych z okolicznymi miejscowościami jestdobrze rozwinięta. Do Lewina Kłodzkiego, Dusznik Zdroju i Polanicy Zdrojupociągi kursują kilka razy dziennie. Bezpośrednie połączenia dalekobieżne sąz Wrocławiem, Lublinem, Helem. Możliwość przesiadki w punktach węzłowych,takich jak Kłodzko, czy Wrocław zwiększa znacznie możliwości podróżowaniadalej w różnych kierunkach.

Dostępność gminy w ruchu lotniczym

W najbliższej okolicy gminy brak jest lotniska mogącego obsłużyć pasażerówz odległych miejsc, których docelowym miejscem dotarcia byłaby Kudowa.Najbliższe lotniska znajdują się we Wrocławiu (120 km od Kudowy) i w Pradze(170 km od Kudowy). W przypadku dobrze zorganizowanych połączeń z tymilotniskami dostępność komunikacyjna Kudowy wzrośnie.

Stan infrastruktury technicznej

Sieć drogowa

Główną drogą w gminie jest droga krajowa nr 8, która jest częścią drogimiędzynarodowej E-67. Przebiega ona przez południową część gminy, jej długośćna terenie gminy to 5,3 km i jest ona zarządzana przez Generalną Dyrekcję DrógKrajowych i Autostrad Oddział we Wrocławiu. Droga była wielokrotniemodernizowana i obecnie ma dobrą nawierzchnię oraz szeroki paswyasfaltowanego pobocza. Jednak na drodze będą prowadzone dalsze prace wcelu jej poszerzenia z uwagi na poruszające się po niej niektóre rodzaje pojazdów.

Ważna dla miasta jest droga wojewódzka nr 387, biegnąca od drogi nr 8 przezul. Zdrojową, ul. 1-ego Maja, dalej w kierunku Karłowa, Nowej Rudy,Wałbrzycha. Skupia znaczną część ruchu, jak również wykorzystywana jest przezturystów odwiedzających Park Narodowy Gór Stołowych, gdyż umożliwiadotarcie do polany IMKA (czasami używana jest nazwa YMCA), z której możnadojechać do Błędnych Skał. Na terenie gminy długość tej drogi to 3,2 km. Drogajest w stanie dobrym, częściowo wyremontowana, zarządzana jest przezDolnośląski Zarząd Dróg Wojewódzkich we Wrocławiu.

Pozostałe drogi to drogi lokalne, które są zarządzane przez gminę, o łącznejdługości 43 km. Drogi lokalne charakteryzują się tym, że 30 % jest w staniedobrym, 50 % jest w stanie dostatecznym, a 20 % jest w złym stanie. Na tereniegminy są też drogi gruntowe z przeznaczeniem do transportu rolnego. Ponadto jest30 obiektów mostowych o łącznej długości 225 m.

Energia elektryczna

Cała gmina jest zelektryfikowana i nie ma trudności z dostępem do siecielektrycznej.

15


Wodociągi, kanalizacja

Kudowski Zakład Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. jako samodzielny podmiotzajmuje się świadczeniem usług w zakresie gospodarki wodno-ściekowejw szczególności uzdatnianiem wody, dostarczaniem jej odbiorcom orazodprowadzaniem i oczyszczaniem ścieków. Obok podstawowej działalnościSpółka wykonuje tzw. roboty odpłatne, tj. roboty budowlano-remontowe nazlecenie firm, gminy Kudowa Zdrój oraz osób prywatnych.

Kudowa czerpie wodę pitną z trzech różnych rodzajów źródeł (źródła wodygrawitacyjnej, źródła wody głębinowej, źródła wody powierzchniowej) o łącznejwydajności 250 m3/h.

Długość sieci wodociągowej to około 48 km i jest ona w dobrym stanietechnicznym. Wodociąg jest dostępny dla około 10 000 osób, to jest 93 % ogółumieszkańców. Długość sieci kanalizacyjnej to około 30 km i jest ona w dobrymstanie technicznym. Ludność korzystająca z kanalizacji sanitarnej to około 9700osób, to jest 90 % ogółu mieszkańców.

Podstawową barierą w rozwoju sieci wodno-kanalizacyjnej jest bardzo dużarozległość miasta, ukształtowanie terenu oraz warunki geologiczne.

Rozbudowana i zmodernizowana oczyszczalnia ścieków ma przepustowość10 000 m3/dobę. Zapewnia to zupełnie możliwości rozwojowe miasta.

Spółka ma sporządzony biznesplan na podstawie którego prowadzi rozwój sieciwodno-kanalizacyjnej. Plan ten jest realizowany z pewnym wyprzedzeniemw stosunku do przyjętych wcześniej założeń.

Gospodarka odpadami stałymi

Gospodarka odpadami stałymi odbywa się głównie z wykorzystaniem pojemnikówdo segregacji odpadów oraz pojemników do gromadzenia niesegregowanychodpadów komunalnych, które są odbierane przez transport należący do MiejskichZakładów Użyteczności Publicznej.

Na terenie gminy od 1964 r. funkcjonuje składowisko odpadów przy ul.Brzozowie. Składowisko ma powierzchnię 4 ha, kwatera robocza 2,2 ha, objętość220 000 m³, jest instalacja do zbierania odcieków – wody opadowe sąabsorbowane przez składowane odpady. Nadmiar wód spływa do kolektora, którypod złożem odpadów odprowadza przedmiotowe wody. Brak jest instalacji doujmowania gazu składowego. Prowadzony jest monitoring wód i gazu – jest siećmonitoringu lokalnego wód podziemnych wokół składowiska odpadówkomunalnych.

Przewidywany czas zamknięcie składowiska to 2006 r.

Sieć gazowa

W latach 1995–2002 w ramach programu ograniczania niskiej emisji zrealizowanorozbudowę gazociągów średniego i niskiego ciśnienia o długości 4,4 km.Następnie zmodernizowano 139 kotłowni węglowych i zastąpiono je gazowymio łącznej mocy 19,3 MW. Na terenie Kudowy nie ma budynku komunalnego,który byłby opalany nieekologicznym paliwem.

Wprowadzanie ogrzewania gazowego przyczyniło się do zmniejszenia emisjizanieczyszczeń do atmosfery. W przypadku prywatnych podmiotów są trudnościz jego wdrażaniem, gdyż wynika to z przyzwyczajenia do dotychczasowegosposobu opalania, znacznych nakładów finansowych na zmiany w instalacji orazobaw o cenę paliwa w latach następnych. Oddziaływanie na przełamywanie tych

16


barier wydaje się konieczne, gdyż wzrost wykorzystania gazu jako surowca doopalania bardzo wydatnie przyczynia się do poprawy stanu powietrza.

Telefonizacja

Gmina jest stelefonizowana w stopniu bardzo dobrym. Na teren gminy jestdoprowadzony światłowód, który gwarantuje bardzo dogodne warunki do rozwojusieci telekomunikacyjnej. Centrala telefoniczna jest na 10 000 numerów i są dwiepodstacje na 1000 numerów, abonentów jest 3407. Możliwości centraliobsługującej miasto w pełni gwarantują zaspokojenie zgłaszanych potrzebi w najbliższych latach nie będzie trudności z uzyskaniem nowego przyłączatelefonicznego.

Miejskie Zakłady Użyteczności Publicznej

Miejskie Zakłady Użyteczności Publicznej działają jako zakład budżetowy i pełniąfunkcje związane z gospodarką komunalną w mieście. Przed wydzieleniem sprawzwiązanych z gospodarką wodną zajmowały się również gospodarką wodno--ściekową. Obecnie Zakłady nadzorują przed wszystkim gospodarkę mieszkaniamikomunalnymi oraz gospodarkę komunalną (m.in. wywóz nieczystości).

Stan ochrony środowiska

Stan środowiska naturalnego w gminie jest bardzo dobry.

W ostatnich latach władze gminy podjęły wiele działań na rzecz poprawy stanuśrodowiska. Główne działania dotyczyły gospodarki wodno-kanalizacyjnej,ograniczenia niskiej emisji, segregacji odpadów komunalnych. W 1999 r.zmodernizowano oczyszczalnię ścieków i obecnie spełnia ona unijne normy. Jestrealizowany program ograniczania niskiej emisji. W 1997 r. wprowadzonoselektywną zbiórkę odpadów komunalnych z podziałem na: papier, szkło, plastik,makulaturę, baterie, opakowania wielowarstwowe.

Problemem dla gminy jest stan czystości rzeki Klikawy (czasami używana nazwaBystra). Rzeka ta przepływa najpierw przez gminę Lewin Kłodzki, gdzie jej wodysą narażone na odprowadzanie ścieków z gospodarstw domowych leżących w tejgminie. Jednym z możliwych rozwiązań tej sytuacji wydaje się współpracaz gminą Lewin w tym zakresie, jak również rozważenie możliwości przyłączeniagospodarstw do kudowskiej sieci kanalizacyjnej.

Ponadto w lipcu 2002 r. oddano do eksploatacji kryty basen sportowo-rehabilitacyjny, w którym wykorzystywany jest układ zaopatrzenia w ciepło zapomocą odnawialnych źródeł energii. Układ cieplny stanowią kolektory słoneczneo łącznej powierzchni 300 m2, pompa cieplna odzyskująca energię z wentylacjii klimatyzacji oraz pompa cieplna odzyskująca energię z wymiany wodybasenowej. Rozwiązanie to jest jednym z pionierskich w kraju.

Na terenie miasta jest prowadzona również szeroka akcja edukacyjna w zakresieekologii. Składają się na nią konkursy dla uczniów szkół oraz popularyzacjawiedzy ekologicznej na zajęciach szkolnych. Wydawany jest folder ekologicznyinformujący o podejmowanych w tym zakresie działaniach.

17


Infrastruktura społeczna

Oświata i wychowanie

Na terenie gminy funkcjonują: zespół przedszkolno-żłobkowy, cztery szkołypodstawowe, gimnazjum, zespół szkół ogólnokształcących, zespół szkółponadgimnazjalnych.

Zespół przedszkolno-żłobkowy, szkoły podstawowe, gimnazjum sąadministrowane przez gminę, natomiast szkolnictwo ponadgimnazjalne – zespółszkół ogólnokształcących oraz zespół szkół zawodowych są administrowane przezpowiat. W 1997 r. ogółem było 1473 uczniów. W 2002 r. w szkołachpodstawowych było 745 uczniów, a w gimnazjum 470 uczniów, co daje łącznie1215 osób. Ostatnie pięć lat przyniosło duże zmiany w poziomie liczby uczniów,a co za tym idzie w liczbie oddziałów w poszczególnych placówkach. Liczbauczniów zmalała o 258, tj. 10 oddziałów. W najbliższych latach nastąpi dalszezmniejszenie liczby uczniów.

Gmina Kudowa Zdrój dysponuje 4 obiektami szkolnymi, które w zupełnościzaspokajają potrzeby uczniów. Systematycznie poprawiany jest stan technicznytych obiektów, wykonywane są remonty i modernizacje, które stwarzają lepszewarunki nauki. Wybudowany w 2002 r. basen kryty przyczynił się do poprawymożliwości realizowania zajęć wychowania fizycznego.

System kudowskiej oświaty podstawowej, gimnazjalnej i ponadgimnazjalnejw znaczący sposób wpływa na zmniejszenie kosztów osób uczących się. Na uwagęzasługuje fakt, że istniejące w Kudowie Zdroju szkolnictwo średnieogólnokształcące daje możliwość przygotowania miejscowej młodzieży dostudiowania na uczelniach wyższych. Rozwój szkolnictwa wyższego w Kłodzkuw dalszej perspektywie powinien także mieć wpływ na zmniejszanie kosztówkształcenia. Jest to szczególnie ważne dla rodzin niezamożnych, w którychzdobycie wykształcenia powinno pozwolić na lepsze szanse na rynku pracy.

Służba medyczna

Podstawowa opieka medyczna jest zapewniona w stopniu dobrym. Realizują jąNiepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Eskulap” s.c., jednostka lecznictwaotwartego przy 24 Wojskowym Szpitalu Uzdrowiskowo-Rehabilitacyjnym SPZOZ, jednostka lecznictwa otwartego przy SP ZOZ Sanatorium MinisterstwaSpraw Wewnętrznych i Administracji „Bristol” oraz gabinet lekarza rodzinnego.Ponadto działają gabinety prywatne lekarzy specjalistów. Najbliższy szpital jestw Dusznikach Zdroju, ale mimo odległości jego dostępność jest dobra. Na tereniemiasta działa Podstacja Pomocy Doraźnej Zakładu Opieki Zdrowotnejw Dusznikach Zdroju, która spełnia funkcję pogotowia ratunkowego.

Pomoc społeczna

W gminie pomoc społeczna jest prowadzona przez Ośrodek Pomocy Społecznej,podlegający gminie oraz przez inne podmioty, działające w tym zakresie, międzyinnymi Polski Komitet Pomocy Społecznej.

W 2002 r. na pomoc w ramach zadań własnych gminy wydatkowano kwotę357 837 zł. Z tej pomocy skorzystało 437 rodzin. Na realizację usługopiekuńczych, które należą do zadań obowiązkowych gminy, wydatkowanow 2002 r. kwotę 52 765 zł dla 25 samotnych osób.

18


Na terenie miasta nie ma stałego schroniska dla bezdomnych, ale w okresie odlistopada do kwietnia bezdomni mogą skorzystać z pomieszczeń noclegowniurządzonej w kontenerze znajdującym się przy ul. Kościelnej.

Pomoc społeczna jest realizowana w Kudowie zgodnie ze zgłaszanymipotrzebami. Tak, jak i w innych gminach okazuje się, że środki finansowe dodyspozycji nie są wystarczające. Coraz częściej pomoc społeczna wspierana jestprzez osoby prywatne oraz podmioty gospodarcze, zwłaszcza w zakresiedożywiania dzieci w szkołach.

Bezpieczeństwo publiczne

Bezpieczeństwo można rozpatrywać w co najmniej dwu płaszczyznach. Jednąz nich są liczby bezwzględne mówiące o ilości popełnionych przestępstw,wykroczeń, z drugiej strony jawi się ono jako względne poczucie każdegoczłowieka o stanie jego bezpieczeństwa.

Na terenie miasta w zakresie utrzymania porządku działają: Policja, Straż Miejskaoraz w zakresie swoich zadań Straż Graniczna.

W 2000 r. w celu usprawnienia działań służb odpowiedzialnych za porządeki bezpieczeństwo podpisano porozumienie o współpracy Straży Miejskiej, Policjii Straży Granicznej. Doprowadziło to do lepszej koordynacji działańprewencyjnych, jak również do wzajemnego wspierania się w zakresiepatrolowania i pilnowania bezpieczeństwa w mieście.

Znaczenie dla poprawy bezpieczeństwa mają również prywatne firmyochroniarskie. Na terenie miasta prężnie działa jedna z nich i zapewnia ochronęwielu obiektom między innymi bazie noclegowej.

Ogólnie na terenie gminy obserwuje się spadek zdarzeń i zjawiskkryminogennych. Przeprowadzane coroczne badania w szkołach wskazują nawzrost poczucia bezpieczeństwa. Patrolowanie w godzinach wieczornych ParkuZdrojowego i jego okolic przyczynia się do poprawy poczucia bezpieczeństwawśród turystów.

Jednostki ratowniczo-gaśnicze również wpływają na poczucie bezpieczeństwa.Obecnie na terenie miasta działa Jednostka Ratowniczo-Gaśnicza PowiatowejPaństwowej Straży Pożarnej w Kłodzku oraz cztery jednostki ochotniczych strażypożarnych. OSP Czermna wpisana jest do Krajowego Rejestru RatownictwaDrogowego. Zapewniają one w pełni ewentualną akcję ratowniczą.

Kultura

W zakresie kultury w Kudowie działają następujące podmioty:

Kudowski Ośrodek Kultury Sportu i Promocji – jest to jednostka budżetowagminy. Podstawowym celem jednostki jest świadczenie usług użytecznościpublicznej w zakresie kultury, sportu, rekreacji i turystyki. Ośrodek organizujeżycie kulturalne miasta, imprezy cykliczne oraz okolicznościowe, koordynujepracę pomiędzy poszczególnymi jednostkami, organizuje biegi i inne zajęciasportowe wraz z klubami sportowymi z terenu miasta (zapasy, lekkoatletyka).KOKSiP prowadzi promocję miasta – wydawnictwa promocyjne, udział w targachturystycznych, współdziałanie z gestorami bazy turystycznej z terenu miasta.W jego gestii jest również prowadzenie Centrum Informacji Turystycznej –miejsce informacji o atrakcjach turystycznych miasta i regionu.

Miejska Biblioteka Publiczna – organizacyjnie jest w strukturze KudowskiegoOśrodka Kultury Sportu i Promocji. Obecnie zbiory biblioteki to ponad 42 000

19


pozycji. Biblioteka prowadzi również: informację bibliograficzną, działalnośćkulturalną (wystawy okolicznościowe, jubileuszowe itp.).

Moniuszkowskie Towarzystwo Kulturalne. Towarzystwo skupia miłośnikówmuzyki Stanisława Moniuszki, jest organizatorem Międzynarodowego FestiwaluMoniuszkowskiego, który odbywa się co roku w Kudowie.

Dom Pracy Twórczej Cyganeria podlega organizacyjnie Kudowskiemu OśrodkowiKultury Sportu i Promocji. „Cyganeria” zrzesza dzieci, młodzież oraz dorosłychuzdolnionych artystycznie, bądź chcących uczestniczyć w warsztatach z zakresumalarstwa i rzeźbiarstwa. Czynnie uczestniczy w życiu kulturalnym miasta międzyinnymi przez organizację wystaw.

Z bazy kulturalnej należy wymienić kino Capitol oraz Teatr Zdrojowy, mieszczącysię w Sanatorium Polonia. Są to miejsca często wykorzystywane na wydarzeniakulturalne.

Sport i rekreacja

Główne obiekty sportowe w mieście to: kryty basen sportowo-rehabilitacyjny,stadion sportowy gminy użytkowany przez Klub Sportowy „Włókniarz”, centrumsportowo-rekreacyjne z halą sportową i ścianą do wspinaczki, korty tenisowe.Ponadto są boiska przy obiektach szkolnych.

Kryty basen sportowo-rehabilitacyjny „Wodny Świat” – obiekt oddany do użytkuw 2002 r. – składa się z dwudziestopięciometrowego basenu, basenurekreacyjnego, zjeżdżalni. Ponadto w obiekcie są zlokalizowane: solarium, sala doćwiczeń oraz dwa tory do gry w kręgle. Stadion sportowy użytkowany przez KlubSportowy „Włókniarz” jest wykorzystywany głównie przez klub sportowy. Dwakorty tenisowe ziemne znajdują się w władaniu ZUK S.A. oddział Kudowa.

Pewnego rodzaju rekreację zapewniają trzy zespoły ogródków działkowych, któresą na terenie miasta – stanowią one głównie element rekreacji mieszkańców.Osoby korzystające z nich to z reguły lokatorzy spółdzielni mieszkaniowej lubinnych budynków wielorodzinnych.

Współpraca z innymi miastami

Kudowa współpracuje z miastami z Czech (Hronov, Nachod) i Niemiec (HornBad-Meinberg).

Hronov – położone w odległości 8 km od centrum Kudowy. Obszary wspólnychdziałań to: szkolnictwo – wymiany dzieci i młodzieży ze szkół podstawowych(3 jednodniowe spotkania), współpraca bibliotek miejskich obu miast (spotkaniabibliotekarzy, wymiana doświadczeń), wspólnie organizowane konkursy dladzieci, udział we wspólnych świętach, wspólne obchody Dnia Dziecka, realizacjawspólnych projektów kulturalnych. Organizowane są Dni Miast Partnerskich.

Nachod – położone w odległości 6 km od centrum Kudowy. Współpraca w sposóbszczególny rozwija się od 2002 r., kiedy to została podpisana umowa wyrażającąwolę współpracy w różnych dziedzinach – między innymi gospodarki, sportu,kultury, turystyki, spraw socjalnych.

Horn Bad-Meinberg – miasto w Niemczech. Współpraca rozwija się od 2000 r.I dotyczy partnerstwa między innymi w dziedzinie kultury, współpracyw dziedzinie pożarnictwa oraz turystyki. W ramach współpracy odbyły się jużwymiany artystów polskich i niemieckich, wyjazd przedstawicieli StowarzyszeniaHotelarzy i Gastronomików do Niemiec, wizyta niemieckich strażakóww Kudowie.

20


Organizacje, stowarzyszenia działające w Kudowie

Stowarzyszenie „Na Rzecz Rozwoju Miasta Kudowa Zdrój”

Powołane zostało w 1996 r. Celem osób w nim działających jest zainteresowanieśrodowiska lokalnego rozwojem miasta oraz prowadzenie wszechstronnejpromocji Kudowy. Stowarzyszenie popularyzuje wiedzę o Kudowie Zdroju, starasię kształtować etykę społeczną, organizuje kursy, wystawy, pokazy, odczyty,dyskusje, sympozja, seminaria, itp. W 2002 r. Stowarzyszenie wydało książkęKudowa: zdrój, miasto i ludzie – jest to bardzo obszerna pozycja, w którejdoskonale opisano wszystkie sfery życia miasta.

Stowarzyszenie Pomocy Osobom Niepełnosprawnym

Stowarzyszenie działa od 1999 r., jego celem jest aktywizacja i integracja osóbniepełnosprawnych ze społecznością lokalną. Stowarzyszenie organizuje dlatakich osób zajęcia, na których wykonują one prace plastyczne, pozyskuje środkina sfinansowanie dojazdu do szkół dzieci z różnymi wadami rozwojowymi. Jednąz najważniejszych imprez stowarzyszenia była organizacja w 2001 r. pierwszychw Polsce Targów Artystycznych Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej.

Stowarzyszenie Hotelarzy i Gastronomików Ziemi Kłodzkiej, Kołow Kudowie Zdroju

Stowarzyszenie powstało w 1993 r., a Koło w Kudowie zostało utworzonew 2000 r. Jego celem jest integracja gestorów bazy noclegowej i gastronomicznejna terenie Kudowy Zdroju. Prowadzi działalność promocyjną, informacyjną orazaktywnie włącza się w prace na rzecz społeczności lokalnej. Poszczególniczłonkowie włączają się w działania charytatywne.

Stowarzyszenie „Organizacja Turystyczna Kudowa Zdrój”

Celem Stowarzyszenia, powstałego w 2003 r., jest między innymi wspieranierozwoju turystyki na terenie Kudowy Zdroju oraz Ziemi Kłodzkiej, promocjamiasta jako obszaru atrakcyjnego turystycznie, organizacja szkoleń, doskonaleniekadr w zakresie obsługi ruchu turystycznego, działalność charytatywno--opiekuńcza.

Ponadto w Kudowie działają między innymi: Klika (nieformalna grupawolontariuszy), Koło Związku Sybiraków w Kudowie Zdroju, Koło ZwiązkuKombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych przy b. KZPB w KudowieZdroju, Polski Komitet Pomocy Społecznej, Polski Związek Emerytówi Rencistów, Koło „Rajdowiec” Kudowa Zdrój – Automobilklub Ziemi Kłodzkiej,kluby sportowe: Zakładowy Klub Sportowy „Włókniarz” i Uczniowskie LudoweKluby Sportowe (m.in. ULKS „Wodny Świat”, ULKS przy OPS).

Gmina jako jednostka samorządowa uczestniczy między innymi w pracach:Stowarzyszenia Gmin Polskich Euroregionu GLACENSIS, MiędzygminnegoZwiązku Celowego Powołanego Dla Stworzenia Wspólnego Systemu GospodarkiOdpadami w Powiecie Kłodzkim.

Plan zagospodarowania przestrzennego

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta został przyjętyw sierpniu 1996 r. Główne założenia to:

21


- niedopuszczenie do powstania nowej zabudowy na działkach rolnych w tzw.zabudowie zagrodowej, skutkuje to tym, że nowo powstające budynki sązlokalizowane w ramach istniejących już obszarów zabudowanych,

- z racji uzdrowiskowego charakteru gminy utworzenie wewnętrznych strefmiejskich A, B, C, D, E, F, G, H, I,

- obszar A obejmuje 167,2 ha i jest to obszar uzdrowiska, z licznymiobostrzeniami, dotyczącymi lokalizacji poszczególnych typów obiektów na tymobszarze,

- ograniczenie możliwości zmiany użytkowania rolnego terenów łąk i pastwisk nainne.

Plan zagospodarowania przestrzennego warunkuje to, że nowe obiekty mogąpowstawać na obszarze już zurbanizowanym. Ma to ważne znaczenie dla ochronywalorów krajobrazowych. Należy podkreślić, że plan jest aktualny i spełniawymagania obowiązującego prawa.

Gospodarka mieszkaniowa

Miejskie Zakłady Użyteczności Publicznej w imieniu gminy zarządzają213 budynkami mieszkalnymi o ogólnej pow. użytkowej 68 512 m2. 15 budynkówto obiekty jednorodzinne, a 198 budynków to obiekty wielorodzinne. Z ogólnejliczby 213 budynków 186 wybudowanych zostało przed 1945 r., a 27 budynkówwybudowano po 1945 r. W budynkach znajduje się 1035 lokali mieszkalnych.Stan techniczny mieszkaniowego zasobu gminy jest różnorodny, z przeważającąilością budynków, których stan techniczny można określić jako średni. W latach 1992–2002 wykonano kapitalne remonty 14 budynków wielorodzinnych,w których znajduje się 57 lokali mieszkalnych. Wszystkie lokale, będącew zasobach gminy, zasiedlane są na bieżąco, nie ma tzw. pustostanów.

W Kudowie działa Spółdzielnia Mieszkaniowa, która zarządza 945 lokalamimieszkalnymi oraz 21 lokalami użytkowymi. Na terenie miasta jest osiedle domówjednorodzinnych – osiedle Moniuszki, obecnie już zabudowane, gdzie znajdują siędomy w zabudowie szeregowej i wolnostojącej. Ponadto domy jednorodzinne sązlokalizowane między innymi na Brzozowiu, Czermnej, Zakrzu.

W trakcie realizacji jest osiedle domów jednorodzinnych przy ul. Nad Potokiem.Osiedle jest zaprojektowane na 56 domów. Działki budowlane sprzedawane sąprzez gminę. Jest to kompleksowo zaprojektowane osiedle.

Na terenie Kudowy zarejestrowany jest jeden dom letniskowy. Na tereniePstrążnej, Czermnej istnieje kilka budynków, które wykorzystywane są tylkow okresie letnim.

Oferta inwestycyjna miasta

Wśród oferty inwestycyjnej pierwsze miejsce zajmuje oferta dotycząca PodstrefyWałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej w Kudowie. Podstrefa zostałautworzona w 2003 r., składa się z dwóch kompleksów działek bezpośrednioprzylegających do drogi nr 8. Oba kompleksy działek są w pełni uzbrojone. Pozatym są tereny do wykorzystania w innych częściach miasta, a przede wszystkim pobyłych Kudowskich Zakładach Przemysłu Bawełnianego.

Oferta inwestycyjna jest bardzo interesująca, gdyż tereny pod inwestycje sązaopatrzone w potrzebną infrastrukturę – są dostępne wszystkie media.

22


Budżet gminy

Dochody gminy w ostatnich pięciu latach charakteryzowały się dużą zmiennością.Było to spowodowane pozyskaniem środków finansowych na realizacjęprowadzonych przez gminę inwestycji oraz zmianami w strukturze dochodów.

Tabela 7. Zrealizowane dochody i wydatki gminy (dane w tys. zł).

Rok 1998 1999 2000 2001 2002Dochody 14 162 14 139 14 242 16 008 18 169Wydatki 14 830 13 990 15 054 19 529 17 122


W latach 1999 i 2002 wystąpiła nadwyżka dochodów nad wydatkami,w pozostałych latach był deficyt. Gmina regularnie spłaca zaciągniętezobowiązania, między innymi pożyczki z Narodowego Funduszu OchronyŚrodowiska w Warszawie oraz kredyty bankowe.

Inwestycje gminy

W ostatnim okresie gmina przeprowadziła bardzo wiele inwestycji. Dotyczyły onegłównie gospodarki wodno-ściekowej, ograniczenia niskiej emisji oraz budowybasenu.

Tabela 8. Finansowanie inwestycji (dane w tys. zł).

Rok 1998 1999 2000 2001 2002Wydatki – budżet gminy 14 830 13 990 15 054 19 529 17 122Wydatki na inwestycje 4334 3002 2278 6040 3862

Udział % wydatków na inwestycje wwydatkach budżetu gminy 29,2% 21,5% 15,1% 30,9% 22,6%

Wydatki na inwestycje ekologiczne 3319 2846 1335 1685 798Udział % wydatków na inwestycjeekologiczne w wydatkach ogółem 22,4% 20,3% 8,9% 8,6% 4,7%

Udział % wydatków na inwestycjeekologiczne w wydatkach na

inwestycje76,6% 94,8% 58,6% 27,9% 20,7%


Zrealizowane inwestycje były możliwe dzięki wykorzystaniu dostępnych dotacji,środków celowych, pożyczek. Znaczną część z tych wydatków stanowiły nakładyna inwestycje ekologiczne, które spowodowały rozwój infrastruktury.

Administracja

Podstawowe informacje

Gmina Kudowa Zdrój składa się z jednej wydzielonej jednostki administracyjnej –miasta Kudowa Zdrój. Gmina wchodzi w skład powiatu kłodzkiego.

Rada gminy jest piętnastoosobowa i w jej składzie poza Komisją Rewizyjną,działają cztery komisje.

Radzie gminy podlega Burmistrz, który skupia w swojej osobie władzęwykonawczą w gminie. Burmistrz wykonuje swoje zadania przy pomocy UrzęduMiejskiego. Urząd Miasta zajmuje budynek przy ulicy Zdrojowej. Budynek tenw pełni zaspokaja potrzeby Urzędu.

23


Mienie gminy

Poza udziałami w dwóch spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością do gminynależą różne nieruchomości – grunty i budynki. Park Zdrojowy jest własnościąmiasta. Ponadto do mienia należą działki pod zabudowę przemysłową włączone doSpecjalnej Strefy Ekonomicznej oraz działki budowlane przeznaczone podzabudowę pensjonatową, domów mieszkalnych, garaży. Budynki mieszkalnenależące do gminy zarządzane są przez Miejskie Zakłady Użyteczności Publicznej.Do gminy należą również budynki publiczne.

Jednostki, zakłady budżetowe i spółki miasta

W gminie działają następujące jednostki:

- zakład budżetowy: Miejskie Zakłady Użyteczności Publicznej,

- jednostki budżetowe: Zespół Przedszkolno-żłobkowy, Kudowski OśrodekKultury Sportu i Promocji, cztery szkoły podstawowe, gimnazjum,Ośrodek Pomocy Społecznej.

Ponadto gmina jest udziałowcem w dwóch spółkach z ograniczonąodpowiedzialnością:

- Basen „Wodny Świat” Sp. z o.o.,

- Kudowski Zakład Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o.

Basen „Wodny Świat” Sp. z o.o. w Kudowie Zdroju powstał w wyniku likwidacjizakładu budżetowego „Basen Sportowo-Rehabilitacyjny z OdnawialnymiŹródłami Energii” w Kudowie Zdroju. Kapitał zakładowy spółki w momenciepowstania wynosił 17 676 000 zł.

Kudowski Zakład Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. powstał na baziedotychczasowego Zakładu Wodociągów i Kanalizacji, który zajmował sięgospodarką wodno-kanalizacyjną i działał w strukturze Miejskich ZakładówUżyteczności Publicznej. Kapitał zakładowy spółki wynosi 17 000 000 zł.

3.2. Analiza SWOT

Na podstawie analizy zasobów miasta można dokonać analizy SWOT, czyli ocenymocnych i słabych stron oraz określić szanse i zagrożenia dotycząceposzczególnych obszarów.

Wszystkie zagadnienia związane z obszarami funkcjonowania w Kudowie w celulepszej oceny zostały podzielone na cztery obszary:- społeczny (sprawy związane z problemami zdrowotnymi, bezpieczeństwa,

mieszkalnictwa, oświaty, problemami wynikającymi z ubóstwa, skutków bezrobocia),

- gospodarczy (sprawy związane z sytuacją podmiotów gospodarczych, ogólną sytuacjągospodarczą, problemami konkurencji, sytuacją na rynku pracy),

- infrastruktury (sprawy związane z gospodarką wodno-ściekową, utylizacją odpadów,ochroną środowiska, komunikacją, zaopatrzeniem w prąd, gaz, dostępnością połączeńtelefonicznych),

- turystyki (sprawy związane z atrakcjami turystycznymi, bazą noclegową, bazągastronomiczną, imprezami kulturalnymi, poziomem obsługi turystów).

Podział taki wynika z charakteru miasta. Wydzielenie obszaru turystyki z całego obszarugospodarczego miało za zadania umożliwić bliższe przyjrzenie się problemom związanym ztym obszarem.

24


Analiza SWOT została oparta na ocenie eksperckiej, jak i na podstawie ocen dokonanychpodczas warsztatów przeprowadzonych w Kudowie Zdroju w dniach 27 i 28 października2003 r. Warsztaty były przeprowadzone w czterech grupach tematycznych przy aktywnymudziale zaproszonych ekspertów, którzy rekrutowali się spośród osób, mających codzienniedo czynienia z poszczególnymi obszarami. Na warsztatach zdarzały się sytuacje, w którychposzczególne oceny wykraczały poza problematykę danej grupy warsztatowej. Szczególniedotyczyło to wagi turystyki w życiu miasta oraz negatywnych skutków bezrobocia. SWOTobszaru turystyki został zamieszczony po analizie walorów turystycznych miasta.

SWOT obszaru społecznego

Mocne strony

znacząca aktywność mieszkańców i stowarzyszeń działających w mieściena rzecz rozwiązywania problemów społecznych,

coraz lepsza poprawa estetyki centrum miasta,

zwiększenie otwartości mieszkańców na turystów,

dobra sieć podstawowych placówek oświatowych,

możliwość zdobycia w mieście wykształcenia ponadgimnazjalnego,

dobra dostępność do podstawowych usług medycznych,

bliskość czeskiego rynku pracy,

rozwijającą się baza do uprawiania sportu,

wzrost działań na rzecz poprawy bezpieczeństwa.

Słabe strony

wysokie bezrobocie i jego społeczne skutki,

wzrost kosztów utrzymania,

brak dostępnych mieszkań komunalnych i socjalnych,

wzrost kosztów kształcenia młodzieży,

częściowy odpływ młodych, wykształconych, aktywnych osób,

starzenie się społeczeństwa,

brak domu spokojnej starości,

problem spędzania wolnego czasu przez mieszkańców, zwłaszczamłodzież,

brak domu kultury – jednej jednostki skupiającej życie kulturalne.

Szanse

wzrost integracji lokalnej społeczności,

wejście Polski do Unii Europejskiej,

wzrost poziomu edukacji kulturalnej,

wypracowanie długofalowej polityki kulturalnej gminy,

rozwijanie współpracy z Nachodem, Hronovem,

rozwój turystyki – zwiększenie liczby turystów,

wzrost gospodarczy kraju, który spowoduje ograniczenie obszarów biedy,

25


powstanie domu dziennej opieki dla niepełnosprawnych,

rozwój aktywności bezrobotnych,

budowanie jeszcze większej otwartość mieszkańców na turystów,

produkcja wody mineralnej pod marką Kudowianka – jako elementpromujący gminę,

zewnętrzna dodatkowa pomoc finansowa dla bezrobotnych.

Zagrożenia

spowolnienie tempa wzrostu gospodarczego Kudowy,

spadek przyrostu naturalnego,

znaczny wzrost liczby osób w starszym wieku,

restrukturyzacja szkolnictwa ponadgimnazjalnego i likwidacja jegoplacówek na terenie Kudowy,

restrukturyzacja służby zdrowia,

nowe rozwiązania prawne ograniczające możliwości finansowe gmin,

przypisanie nowych zadań gminom bez jednoczesnego wsparciafinansowego,

ograniczenie możliwości finansowania zadań ze środkówpozabudżetowych.

SWOT obszaru gospodarczego

Mocne strony

uzdrowiskowy charakter gminy,

wiodąca rola turystyki w gospodarce gminy,

dogodne położenie komunikacyjne gminy – przy drodze nr 8,

bliskie położenie Czech – rynek zbytu i pracy,

powstanie specjalnej strefy ekonomicznej,

możliwości inwestycyjne na terenie gminy,

dostępność infrastruktury technicznej.

Słabe strony

brak specjalistów w wąskich dziedzinach,

znaczna odległość od dostawców i odbiorców w kraju,

słaby przepływ informacji o przyszłych miejscach pracy,

brak pełnej informacji o możliwościach pomocy dla przedsiębiorców,

stan gospodarstw rolnych zlokalizowanych na terenie gminy,

częściowo utrudniona komunikacja (zewnętrzna – „korkowanie” przezsamochody ciężarowe drogi nr 8; wewnętrzna – zatłoczone centrummiasta w sezonie letnim).

26


Szanse

napływ inwestorów, w tym inwestorów do specjalnej strefyekonomicznej,

powstanie dobrych regulacji prawnych dla gmin uzdrowiskowych –rekompensujących zaostrzone obowiązki w zakresie ochrony środowiska,

uzyskanie środków wynikających z przystąpienia Polski do UniiEuropejskiej przez przedsiębiorców oraz gminę,

bliskość czeskiego rynku pracy – możliwość zmniejszenia bezrobocia,

wzrost liczby turystów w mieście,

rozwój infrastruktury turystycznej,

wspieranie lokalnych przedsiębiorców,

szersza współpraca przedsiębiorstw z oświatą / urzędem pracy,

poprawa komunikacji drogowej (wewnętrznej i zewnętrznej),

rozwój lokalnych przedsiębiorców,

szersze wykorzystanie Internetu do informowania o lokalnychprzedsiębiorstwach,

aktywna promocja gminy.

Zagrożenia

brak prawych regulacji dotyczących działań publiczno-prywatnych,

lepsze możliwości prowadzenia działalności gospodarczej w Czechach,

spadek liczby lokalnych, małych, rodzinnych przedsiębiorstw,

skupienie się tylko na rozwoju turystyki bez jednoczesnego wspieraniainnych dziedzin,

wzrost bezrobocia.

SWOT obszaru infrastruktury

Mocne strony

rozwinięta infrastruktura gospodarki wodno-ściekowej,

wydzielenie odrębnego podmiotu do spraw gospodarki wodno-ściekowej,

nowoczesna oczyszczalnia ścieków,

gazyfikacja miasta / ograniczanie niskiej emisji,

pełna sieć energetyczna,

sieć telekomunikacyjna (światłowód),

dobra komunikacja samochodowa (droga nr 8 / E-67),

aktualny plan zagospodarowania przestrzennego,

funkcjonująca linia kolejowa,

tereny pod inwestycje (m.in. strefa ekonomiczna) zaopatrzone w pełniw infrastrukturę techniczną,

27


prowadzona segregacja odpadów spowodowała ograniczenie ilościskładowanych odpadów na gminnym składowisku odpadów.

Słabe strony

wyeksploatowane składowisko odpadów,

możliwe okresowe niedobory wody,

brak drogi zbiorczej odciążającej ruch kołowy w centrum miasta,

brak ciągu pieszo-rowerowego do granicy wzdłuż drogi nr 8,

brak ciągów pieszych przy niektórych drogach,

brak ścieżek rowerowych w mieście,

brak pasa powolnego ruchu na drodze nr 8 na odcinku Lewin Kłodzki –Duszniki Zdrój, który ułatwiałby poruszanie się samochodówciężarowych, a tym samym spowodowałby lepszą dostępnośćkomunikacyjną miasta,

wąski ciąg komunikacyjny na ul. Granicznej,

brak drogi gminnej łączącej ul. Główną z ul. Kościuszki,

niezmodernizowana kotłownia centralna zasilająca w energię cieplnąlokale spółdzielni mieszkaniowej,

brak pełnej sieci gazowej,

brak możliwości odbioru programu TVP 3.

Szanse

położenie blisko Czech – możliwość współpracy w zaopatrzeniu w wodędla niektórych obszarów miasta od strony czeskiej,

poprawa dostępności komunikacyjnej do atrakcji turystycznychznajdujących się poza terenem gminy,

dalsze popieranie przez państwo działań proekologicznych,

możliwość pozyskania środków na wykorzystywanie źródeł energiiodnawialnej,

pozyskanie środków poza budżetem gminnym na poprawę nawierzchnidróg i chodników (gminnych),

poprawa estetyki miasta między innymi przez uporządkowanieistniejących reklam,

stworzenie możliwości do lepszego wykorzystania użytków rolnych,

stworzenie warunków dla odciążenie ruchu kołowego w uzdrowiskowejczęści miasta,

dalsza szczególna dbałość o zachowanie krajobrazu naturalnego,

zwiększenie możliwości wykorzystania środków unijnych przez gminę narzecz rozwoju infrastruktury,

kontynuacja działań proekologicznych podejmowanych przez samorządlokalny, mieszkańców i przedsiębiorców.

Zagrożenia

28


zmienność prawa, co powoduje brak możliwości tworzenia długofalowychrozwiązań,

zmienność zasad finansowania zadań gminy,

niekorzystne prawo dla gmin uzdrowiskowych, nakładające dodatkoweobciążenia w zakresie ochrony środowiska naturalnego przyjednoczesnym braku wsparcia finansowego na realizację tychzwiększonych zadań,

pogłębiająca się zła sytuacja gospodarcza kraju,

utrudnienia w pozyskaniu funduszy zewnętrznych na rozwójinfrastruktury w gminie,

możliwość likwidacji linii kolejowej do Kudowy,

wzrost bezrobocia,

zagrożenia powodziowe (możliwe lokalne podtopienia).

29


4 Analiza potencjału turystycznego

W turystyce w Polsce w ciągu ostatnich lat można wyróżnić następującetendencje:

- wzrost wymagań stawianych przez turystów, co do liczby i jakościoferowanych atrakcji turystycznych,

- w związku ze wzrostem zamożności części społeczeństwa wzrostwydatków na turystykę,

- zmiana preferencji turystycznych w kierunku coraz większej aktywnościi to w zakresie liczby odwiedzanych miejsc, jak i spędzania czasu podczaspobytu w danym miejscu,

- częstsze, ale za to krótsze wyjazdy z rodziną (np. na weekendy),

- w związku z integracją europejską napływ większej ilości turystówzagranicznych do Polski,

- coraz częstsze wykorzystywanie samochodu w celach turystycznych.

Tendencje zauważalne w ostatnich latach będą się pogłębiać. Spowoduje to wzrostaktywności na obszarach atrakcyjnych turystycznie w celu lepszegoprzygotowania oferty. Lepsze przygotowanie oferty jest związane ze wzrostemstandardu świadczonych usług oraz stwarzaniem warunków dla spełnieniaszerokich oczekiwań.

Kudowa Zdrój nie jest odosobnionym miejscem turystycznym w powieciekłodzkim. Oferta miasta musi konkurować z ofertą Dusznik Zdroju, PolanicyZdroju i innych mniej znanych miejscowości turystycznych. Dodatkowo Kudowajest z tych trzech miejscowości uzdrowiskowych najdalej położona, co może miećewentualnie wpływ na decyzje o wyborze docelowego miejsca zatrzymania sięprzez turystę.

Ważne jest też położenie blisko Czech. Powoduje to, że osoby przybywające doKudowy mogą zainteresować się atrakcjami, które są po drugiej stronie granicy,jak również może to powodować, że turyści z terytorium Czech przybędą doKudowy. W związku z zanikaniem utrudnień związanych z przekraczaniemgranicy będzie miało to coraz większy wpływ na poszerzenie ruchu turystycznego.

4.1. Atrakcyjność turystyczna gminy

Atrakcyjność turystyczna każdego regionu może być oceniana w kontekście wieluelementów odgrywających istotną rolę w rozwoju turystyki. Do czynników tychnależą walory turystyczne, stan środowiska naturalnego i dostępnośćkomunikacyjna. Walory turystyczne są wyznaczone przez:

udział powierzchni lasów w powierzchni gminy,

30


udział powierzchni łąk i pastwisk w powierzchni gminy,

udział pozostałych gruntów i nieużytków w powierzchni gminy,

rzeki w gminie według klasy czystości,

jeziora w gminie według klasy czystości,

inne walory naturalne (góry, morze, zabytki przyrodnicze, parki narodowe),

ważniejsze zabytki,

muzea,

liczba targów, wystaw i imprez odbywających się w gminie i ich natężeniew ciągu roku,

szlaki turystyczne (piesze, rowerowe, wodne i konne).

Stan środowiska naturalnego, jego czystość, rezultaty działań z zakresu ochronyśrodowiska naturalnego.

Dostępność komunikacyjna to:

komunikacja samochodowa,

komunikacja autobusowa,

komunikacja kolejowa,

komunikacja lotnicza,

inne możliwości transportu w regionie,

turystyczne środki transportu w regionie.

Zestawienie powyższych elementów pozwala określić atrakcyjność turystycznądanego regionu. Należy jednak pamiętać, że ocena taka jest ściśle związanaz oferowanym produktem turystycznym oraz segmentem turystów, którzy mająbyć odbiorcami danej oferty, tzn. z jednej strony mogą występować regionyo bogatej historii oraz rozbudowanej infrastrukturze turystycznej, z drugiej stronybędą miejsca o bogatych walorach przyrodniczych, dysponujące podstawowymzapleczem turystycznym – każde z tych miejsc, pomimo posiadania odmiennychi częściowych walorów, może być atrakcyjne turystycznie dla wybranych grupodbiorców.

Walory turystyczne Kudowy Zdroju

Analiza walorów turystycznych Kudowy Zdroju rozpatrywanych pod kątemobecnie pełnionej funkcji turystycznej obejmuje ocenę walorów naturalnych orazwalorów tzw. antropogenicznych (będących dziełem człowieka).

Walory naturalne

Do najważniejszych walorów naturalnych decydujących o atrakcyjnościturystycznej omawianego regionu należą:

- wody lecznicze,

- położenie i klimat,

- Park Narodowy Gór Stołowych.

31


WODY LECZNICZE

W Kudowie Zdroju znajduje się dziewięć zarejestrowanych czystych ekologicznieźródeł wód mineralnych:

„GÓRNE” – szczawa alkaliczno-ziemna, lekko słona, arsenowa. Źródłomożliwe do eksploatowania przez 24 h na dobę. Przeznaczone jest dokąpieli leczniczych. Znajduje się pod schodami kaskady zdobiącej wejściedo Parku Zdrojowego.

„GAZOWE” – szczawa wodorowęglanowo-sodowo-wapniowa, arsenowa,żelazista, możliwość eksploatacji przez 24 h na dobę. Przeznaczone jest dopoboru CO2 do suchych kąpieli gazowych. Znajduje się 25 m od wejściagłównego do Pijalni Wód Mineralnych.

„ŚNIADECKI” – szczawa wodorowęglanowo-sodowo-wapniowa,arsenowa, żelazista, możliwość eksploatacji przez 24 h na dobę.Przeznaczone jest jako ujęcie leczniczej wody pitnej, częściowowykorzystuje się je do uzupełnienia zapasów wody do kąpielimineralnych. Znajduje się 2,5 metra od wejścia do Pijalni WódMineralnych.

„MONIUSZKO” – szczawa wodorowęglanowo-sodowo-wapniowa,żelazista, arsenowa, możliwość eksploatacji przez 8 h na dobę, wodaprzeznaczona do kuracji pitnej. Znajduje się tuż obok Teatru Pod Blachą.

„MARCHLEWSKI” – szczawa wodorowęglanowo-wapniowo-sodowa,radoczynna, możliwość eksploatacji przez 8 h na dobę, woda przeznaczonado kuracji pitnej. Źródło położone nad potokiem Trzemeszna, w pobliżuTeatru Pod Blachą.

„ODWIERT NR 18” – szczawa wodoroweglanowo-wapniowo-sodowa,możliwość eksploatacji przez 8 h na dobę, jest ujęciem rezerwowym dlaodwiertu „Moniuszko”. Znajduje się obok Teatru Pod Blachą.

„ODWIERT K 200” – szczawa wodorowęglanowo-sodowo-żelazista,arsenowa, stanowi rezerwę dla zakładu przyrodoleczniczego i kuracjipitnej. Źródło to w niewielkim stopniu jest wykorzystywane przezturystów. Ujęcie położone przy głównej alei Parku Zdrojowego.

„ODWIERT NR 26” – szczawa wodorowęglanowo-sodowa, wapniowa.Jest to ujęcie rezerwowe, nie eksploatowane, znajduje się 4 m od ujęcia„Marchlewski”.

„ODWIERT NR 27” – szczawa wodorowęglanowo-sodowo-wapniowa.Jest to źródło rezerwowe i znajduje się obok ujęcia „Marchlewski”.

Źródła „Śniadecki”, „Marchlewski” i „Moniuszko” to najpopularniejsze ujęcia,a ich wskazania lecznicze to choroby układu krążenia oraz nerwice. Wszystkie trzyujęcia pitne znajdują się w Pijalni Wód Mineralnych, do której wejście nie jestpłatne. W Pijalni istnieje możliwość picia podgrzanych wód mineralnych orazmożna zapoznać się w niej z walorami leczniczymi poszczególnych źródeł.

Walory wód podziemnych występujących w regionie są bardzo cenne i zostało todostrzeżone przez Zespół Uzdrowisk Kłodzkich S.A., który zdecydował się nabutelkowanie i sprzedaż wód mineralnych pod marką „Staropolanka”.

POŁOŻENIE I KLIMAT

Kudowa Zdrój położona jest w zachodniej części Ziemi Kłodzkiej w ObniżeniuKudowskim. Centralna część gminy to płaska kotlina, otoczona z trzech stron

32


Górami Stołowymi, Wzgórzami Lewińskimi oraz Górami Orlickimi. Położenie naobniżeniu otoczonym lasami oraz całoroczna, południowo-zachodnia cyrkulacjamas powietrza sprawia, że Kudowa Zdrój posiada łagodniejszy klimat wporównaniu z innymi miejscowościami Ziemi Kłodzkiej, o czym świadczy międzyinnymi najkrótsze w regionie zaleganie pokrywy śnieżnej. Te właściwościwpływają na wiele procesów ustrojowych: krążenie krwi, oddychanie i trawienie,sprawność układu mięśniowego i nerwowego. Gmina jest dzięki temu chętnieodwiedzanym uzdrowiskiem o renomie międzynarodowej. Przez gminę przepływaniewielka rzeka Klikawa, leżąca, jako jeden z nielicznych cieków wodnychw Polsce, w obrębie zlewiska Morza Północnego. Ten fakt jest nie tylko„ciekawostką turystyczną”, ponieważ położenie w tej strefie wód zmniejsza takżeryzyko powodzi. Podczas gdy pozostałe gminy z powiatu kłodzkiego ucierpiałyz powodu powodzi w 1997 r., w Kudowie nie zanotowano zniszczeń.

PARK NARODOWY GÓR STOŁOWYCH

Powstał w 1963 r. jako park krajobrazowy, o powierzchni 6339 ha (z czego lasyzajmują 5778 ha, a ochroną ścisłą objętych jest 376 ha) i otulinie obejmującej10 575 ha. Od 1993 r. teren ten zyskał status parku narodowego. Koncepcja parkuprzewiduje ochronę najcenniejszych pod względem przyrodniczym walorów tegoregionu, głównie unikalnych utworów przyrody nieożywionej. Góry Stołowe sąbowiem jedynym w Polsce przykładem gór płytowych, zbudowanych z poziomozalegających warstw górnokredowych piaskowców ciosowych i ławic o różnejodporności na niszczenie. Taka budowa oraz zachodzące procesygeomorfologiczne i erozyjne doprowadziły do powstania oryginalnych formskalnych. W składzie gatunkowym lasów przeważa sztucznie wprowadzonyświerk, gdyż pierwotne drzewostany bukowo-jaworowe uległy w XX w. niemalcałkowitej zagładzie. „Buczyny sudeckie” oraz „buczyny kwaśne” występująsporadycznie w niższych partiach Gór Stołowych. Ważny składnik flory tych górstanowi pionierska roślinność naskalna z licznymi gatunkami mchów (ponad 270gatunków w całym parku). W rozległych kompleksach leśnych na terenie parkupospolicie występuje jeleń, sarna, dzik, lis, wiewiórka, borsuk, kuna, tchórz,łasica, gronostaj i drobne gryzonie. Cennym elementem fauny są małewiewiórkopodobne zwierzęta nocne: orzesznica, popielica oraz koszatka.

W Parku Narodowym funkcjonują 3 ścieżki edukacyjne. Pierwsza rozpoczyna sięw Karłowie i biegnie przez najciekawsze fragmenty parku. Jest to tzw. „ŚcieżkaSkalnej Rzeźby” ukazująca geologiczną przeszłość Gór Stołowych. Drugaścieżka przygotowana jest wyłącznie dla grup zorganizowanych i dotyczystruktury lasu oraz jego znaczenia w środowisku. Trzecia zlokalizowana jest naBukowinie, a jej tematem są drzewa okolicznych lasów. W PNGS funkcjonują teżnastępujące piesze szlaki turystyczne:

Szlak czerwony: (zaczynający się w Polanicy Zdroju) Kudowa Zdrój (110 minut)Błędne Skały (100 minut) Karłów (125 minut) Skalne Grzyby (125 minut)Wambierzyce

Szlak zielony I: Kudowa Zdrój (145 minut) Błędne Skały (75 minut) Pasterka (25minut) Karłów (70 minut) Skały Puchacza

Szlak zielony II: Kudowa Zdrój (75 minut) Krucza Kopa (70 minut) PolanaYMCA (20 minut) Rozdroże pod Lelkową

Szlak zielony III: Kulin Kłodzki (80 minut) Łężyckie Skałki (60 minut) LisiaPrzełęcz

33


Szlak żółty: Radków (135 minut) Pasterka (35 minut) Przełęcz międzySzczelińcami (15 minut) Karłów (35 minut) Lisia Przełęcz (15 minut) Białe Skały(85 minut) Skalne Grzyby (90 minut) Batorówek

Szlak niebieski I: Dańczów (85 minut) Darnków

Szlak niebieski II: Radków (110 minut) Przełęcz między Szczelińcami

Szlak niebieski III: Radków (100 minut) Droga nad Urwiskiem

Szlak niebieski IV: Karłów (15 minut) Lisia Przełęcz (65 minut) Skały Puchacza(75 minut) Duszniki Zdrój

Szlak niebieski V: Wambierzyce (100 minut) Pielgrzym (25 minut) Skalne Grzyby(25 minut) Batorówek

Rysunek 1. Mapa Parku Narodowego Gór Stołowych.

Źródło: Strona internetowa Parku Narodowego.

GŁÓWNE ATRAKCJE PARKU NARODOWEGO GÓR STOŁOWYCHZNAJDUJĄCE SIĘ W GRANICACH GMINY KUDOWA ZDRÓJBŁĘDNE SKAŁY to labirynt skalny będący rezerwatem przyrody, usytuowany nazachodnim krańcu stoliwa Skalniaka (915 m n.p.m.), na wysokości 850 m n.p.m.o powierzchni 21 ha. Dzięki różnej odporności na wietrzenie (ze względu nazróżnicowaną budowę geologiczną skał: piaskowców, margli wapiennych,piaskowców wapnistych) powstały atrakcyjne dla zwiedzających wąwozy, tunelei pojedyncze skałki. Przejściami poprowadzona jest trasa zwiedzania (częściowomoszczona drewnem), która udostępnia najbardziej znane formy skalne,posiadające własne nazwy: „Stołowy Głaz”, „Skalne Siodło”, „Kurza Stopka”,„Skalna Brama”, „Labirynt”, „Tunel”, „Końska Noga” i inne. Na terenie

34


„Błędnych Skał” znajduje się punkt widokowy na platformie o nazwie „SkalneCzasze”.

Poza tym w kudowskiej części parku istnieje kilka mniejszych, ale stanowiącychatrakcyjne cele pieszych wędrówek, zespołów skalnych. Są to: „CzartowskiKamień”, „Lisi Grzbiet”, „Kłębek”, „Spławy” oraz skałki w okolicach góry„Czarna Kopa”. Ze względu jednak na trudną dostępność do tych obiektów(zarośnięte ścieżki, duże nachylenie zboczy) atrakcje te powinny być odwiedzaneprzez przygotowane osoby.

GŁÓWNE ATRAKCJE PARKU NARODOWEGO GÓR STOŁOWYCHZNAJDUJĄCE SIĘ POZA GRANICAMI GMINY KUDOWA ZDRÓJWIELKIE TORFOWISKO BATOROWSKIE to obszar o pow. 39 ha, powstaływ celu ochrony najcenniejszych ekosystemów Parku Narodowego. Torfowiskoznajduje się na środkowym stopniu Gór Stołowych. Część torfowiska jestpodmokła a resztę porasta górski bór bagienny ze skarłowaciałymi świerkamii sosnami. Rośnie tu też brzoza omszona i sosna błotna oraz gatunki roślin typowobagiennych: bażyna czarna, bagno zwyczajne, wrzośce bagienne, żurawiny,bagnice torfowe, trzcinniki lancetowate, borówki, storczyki, rosiczki. Występująteż rzadkie gatunki mchów. Niestety jest ono wyłączone z ruchu turystycznego.

SZCZELINIEC WIELKI jest najwyższym (919 m n.p.m.) szczytem GórStołowych i zarazem ich najatrakcyjniejszym i najchętniej odwiedzanymmiejscem. Tworzy go stoliwo o wymiarach 600 m na 300 m, górujące około 150 mnad Karłowem, który stanowi najdogodniejszy punkt do wejścia na szczyt. Całymasyw jest zbudowany z kredowych piaskowców ciosowych. Spękanie tychpiaskowców utworzyło największy w Polsce labirynt skalny. Niektóre jegoelementy, jak np. „Wielbłąd” są symbolem Gór Stołowych. Obok szczelinskalnych istnieją też skalne labirynty i tunele.

SKALNE GRZYBY to rozległe zgrupowanie skał – piaskowcówo charakterystycznym kształcie grzybów, maczug i wieżyc, ciągnące się pasem 2,5km na północno-wschodniej krawędzi środkowego piętra (680–700 m n.p.m.) GórStołowych. Większość skałek jest słabo wyeksponowana; znajdują się w gęstwinielub są zasłonięte przez inne. Najbardziej znane i położone w pobliżu szlaków mająwłasne nazwy np. Głowa Psa, Borowik.

INNE WALORY NATURALNE

GÓRA PARKOWA to zalesione wzniesienie znajdujące się w pobliżu ParkuZdrojowego, dogodny punkt widokowy na granicę polsko-czeską oraz Czermną.Przylega do niej Wzgórze Kapliczne (z kościołem ewangelickim). Na zboczuGóry znajduje się Altana Miłości (z punktem widokowym na Kudowę i panoramęPogórza Orlickiego).

URWISKO BEATY to wzniesienie stanowiące przedłużenie Góry Parkowejw kierunku wschodnim i ciągnące się wzdłuż drogi nr 387. Przy drodze podUrwiskiem stoi zabytkowa dzwonnica pożarowa, wybudowana w 1846 r. UrwiskoBeaty łączy z Górą Parkową ścieżka spacerowa. Wzgórze jest przez lekarzyuzdrowiskowych zalecanym miejscem pieszych wędrówek.

KOŚCIELNY LAS – jest to zalesione wzniesienie położone na wschód odcentrum miasta, stanowiące alternatywę dla spacerowiczów wobec wzniesieńznajdujących się po drugiej stronie części uzdrowiskowej. Charakterystyczny dla

35


tego terenu jest las mieszany z dużą ilością starodrzewu. W północno-wschodniejczęści znajduje się Altana Ingi, a w południowo-zachodniej – Dyrekcja ParkuNarodowego Gór Stołowych. Na obrzeżach Kościelnego Lasu przebiegaczerwony szlak pieszy im. M. Orłowicza. Obecnie ścieżki są trudno dostępne, adostęp do Altany jest utrudniony.

RZEKI I ZBIORNIKI WODNE W GMINIE

Przez gminę przepływa kilka strumieni, z których najważniejszy jest Klikawa(zwany także Bystrą, będący lewym dopływem Metui). Polski Związek Wędkarskiustanowił na rzece teren ochronny – ostoję pstrąga i lipienia. Rzeka biegnie przezpołudniową część gminy wzdłuż drogi nr 8 i należy do zlewiska MorzaPółnocnego. Pozostałe strumienie w gminie to: Czermnica, Trzemeszna, Berlinkai Brzózka, które mają wysoki poziom czystości.

W Kudowie Zdroju jest kilka akwenów, z których większość służy rozwojowiturystyki (wędkarstwo). W Pstrążnej oraz przy ul. 1-ego Maja znajdują sięprywatne stawy hodowlane, które za niewielką opłatą dostępne są dla amatorówwędkowania. Stawy przy ul. Głównej należą do Polskiego Związku Wędkarskiegoi jedynie jego członkowie mogą korzystać z ich walorów.

Gmina posiada zatem dość dobrą bazę do rozwoju wędkarstwa. Przy niektórychakwenach istnieje możliwość usmażenia złowionych własnoręcznie ryb.

POMNIKI PRZYRODY

W Kudowie Zdroju można wskazać ponadto kilka pomników przyrody, którewzbogacają walory naturalne regionu. Zalicza się do nich: klon pospolity przyul. 1-go Maja, obwód 288 cm, klon przy ul. 1-go Maja, obwód 326 cm, klonpospolity przy ul. 1-go Maja, obwód 295 cm, dąb szypułkowy międzyul. Warszawską i Słoneczną, obwód 298 cm, dąb szypułkowy przy ul. Kościuszki,obwód 326 cm, paulownia przy ul. Okrzei, obwód 204 cm, lipa szerokolistnaPstrążna, obwód 440 cm, buk pospolity przy ul. Bankowej, obwód 333 cm,wierzba pospolita przy ul. Głównej, obwód 301 cm, żywotnik olbrzymi przyul. Słowackiego, obwód 128 cm, miłorząb dwuklapowy przy ul. Słowackiego,obwód 128 cm.

Walory antropogeniczne

Walory antropogeniczne to takie atrakcje turystyczne, które powstały lub zostaływ znaczący sposób zmienione na skutek działalności człowieka. W opisywanymregionie pełnią one rolę wspomagającą walory naturalne i należą do nich obiektyzabytkowe, muzea oraz imprezy kulturalne.

ZABYTKI I MUZEA

Zabytki sakralne

Kaplica Czaszek z 1776 r. – zabytek unikatowy na skalę europejską (jedynierzymskie katakumby oraz kaplica koło miejscowości Kutna Hora mająpodobny charakter), w stylu barokowym. Wnętrze wyłożone czaszkamii piszczelami blisko 3000 osób poległych w wojnach w XVII i XVIII w. orazzmarłych w czasie zarazy cholery. W podziemiach kaplicy znajduje się dalsze21 000 szkieletów.

Kościół pw. Narodzenia NMP – przy ul. Słone wzniesiony w stylubarokowym, przebudowywany na początku XX w.

36


Kościół pw. św. Katarzyny z 1679 r. przy ul. Kościelnej. Wystrój wnętrzapóźnobarokowy z połowy XVIII w.

Kościół parafialny pw. św. Bartłomieja w Czermnej z XIV w. (najstarszyw Kudowie), rozbudowany w XVIII w., kiedy to otrzymał formy barokowe.

Kaplica mszalna, pielgrzymkowa Matki Boskiej Bolesnej Zielona Dolina– wzniesiona w 1887 r., w pobliżu Kaplicy znajduje się Źródełko Marii.

Kościół ewangelicko-reformowany pw. Chrystusa Pana w Pstrążnej,wybudowany w 1813 r. (drewniany), przebudowany w 1848 r. (murowany).

Kościół ewangelicko-augsburski na Górze Parkowej, wybudowany w 1799 r.

Kościół pw. św. Piotra i Pawła ul. Brzozowie. Wybudowany w 1717 r.,otoczony murem cmentarnym z bramą dzwonniczą.

Cmentarz pw. św. Baltazara przy kościele parafialnym.

Pozostałe zabytki

Park Zdrojowy założony w XVII w. w stylu angielskim, powiększony w XIXw. – doskonałe miejsce wypoczynku. Przy wejściu do Parku znajduje sięPijalnia Wód Mineralny z obrazami węgierskiego malarza Arpada vonMolnara. Przy Pijalni jest Sala Koncertowa. Naprzeciwko Pijalniusytuowane jest zabytkowe sanatorium „Zameczek”. W Parku rosnąkilkusetletnie drzewa ozdobne: czarne świerki oraz sosna kalifornijska, a wsezonie letnim do Parku wystawiane są okazałe palmy. W Parku Zdrojowymjest też Muszla Koncertowa, Teatr pod Blachą (który służy obsłudze imprezkulturalnych) oraz w głębi Parku jest Staw Zdrojowy z fontanną. W Parkuznajduje się też Pomnik Stanisława Moniuszki.

Ruchoma szopka w Czermnej z przełomu XIX i XX w. z blisko 250drewnianymi figurkami autorstwa Franciszka Stephana.

Sanatorium „Polonia” wybudowane w 1906 r.

„Łazienki III” (dawniej nazywane „Łazienki Charlotty”) – obiektuzdrowiskowy wybudowany w 1906 r., znajduje się przy Parku Zdrojowym.

Pomnik Symbol Trzech Kultur – polskiej, niemieckiej, czeskiej –zbudowany w 1999 r., kamień węgielny pochodzi z Jasnej Góry, pomnikozdobiony jest kamieniami z Krakowa, Pragi i Akwizgranu.

Muzea

Skansen Kultury Ludowej Pogórza Sudeckiego w Pstrążnej – oddziałMuzeum Okręgowego w Wałbrzychu, funkcjonuje od 1984 r. Muzeum jestustawicznie rozwijane. Obecnie na terenie Skansenu są odtworzone: dawnakuźnia, zajazd, dzwonnica, dawne chałupy przeniesione z wiosek ZiemiKłodzkiej. Dużą atrakcję stanowią liczne imprezy kulturalne, przybliżającewiedzę o dawnym rzemiośle, m.in. odbywa się na nich pieczenie chlebatradycyjnymi metodami.

Kudowskie Muzeum Zabawek „Bajka” przy ul. Zdrojowej, z kolekcjązabawek z XIX i XX w. Prócz lalek, miniaturek mebli i innych obiektówużytkowych z różnych stron świata prezentowane są też pozytywki.

Muzeum Żaby – utworzone przy Ośrodku Dydaktyczno-Muzealnym ParkuNarodowego Gór Stołowych, przy okazji prowadzenia czynnej ochrony

37


płazów na terenie Gór Stołowych. W gablotach znajdują się żaby wykonane zróżnych tworzyw, przykłady przedmiotów użytkowych w kształcie żaby orazprzedmioty zdobione ich motywem. Zadaniem muzeum jest przede wszystkimszerzenie wiedzy o życiu różnych gatunków płazów.

INNE WALORY ANTROPOGENICZNE

„Szlak ginących zawodów” w gospodarstwie p. Gorczyńskiego w Czermnej.W gospodarstwie można zapoznać się z dawnymi zawodami, np. garncarstwo,kowalstwo, a także dodatkowo obejrzeć hodowlę ptaków oraz zwiedzić starywiatrak.

Kryty basen sportowo-rehabilitacyjny „Wodny Świat” – komplekskąpielisk ogrzewany m.in. energią słoneczną, z 25-metrowym basenem, pozatym funkcjonują: basen rekreacyjny (z masażami, gejzerami i sztuczną rzeką),brodzik dla dzieci, zjeżdżalnia (92 m), jacuzzi i sauna. W tym samym budynkufunkcjonuje też kręgielnia, siłownia, solarium i pizzeria.

Ośrodek Dydaktyczno-Muzealny przy Parku Narodowym Gór Stołowych– powstał w 1996 r. i jego głównym celem jest działalność na polu edukacjiprzyrodniczej. Ośrodek dysponuje salą audiowizualną na 25 osób wyposażonąw sprzęt multimedialny, laboratorium na 10 osób (mikroskopy, binokulary),wideoteką oraz biblioteką. Z oferty edukacyjnej ośrodka korzysta rocznie 9000osób z całej Polski.

TARGI I IMPREZY KULTURALNE

Organizacja targów, bez względu na ich tematykę, zawsze staje się magnesemprzyciągającym bezpośrednio zainteresowanych takim wydarzeniem, jak i nowegrupy potencjalnych turystów. W Kudowie Zdroju poza niewielkimi podwzględem rozmiarów „Targami Skamieniałości i Minerałów” (organizowanymiw Sali Koncertowej) nie organizuje się innych tego typu imprez.

Innym elementem, który mógłby znacząco wpłynąć na większy napływ turystów,są różnego rodzaju imprezy organizowane w gminie. O tym jednak, aby imprezastanowiła istotny czynnik aktywizacji turystycznej gminy, decydować będzieodpowiedni program oraz skuteczna promocja. Najważniejsze wydarzeniakulturalne i sportowe, które odbyły się w Kudowie Zdroju w 2003 r.przedstawione zostały w poniższym zestawieniu.

Tabela 9. Wykaz imprez w Kudowie Zdroju w 2003 r.

Lp. Nazwa Opis Miejsce Termin

1Wielka OrkiestraŚwiątecznej Pomocy

Koncert zespołów, loterie,zbiórki pieniędzy, aukcje

zasięg lokalny

Teatr Zdrojowyw KudowieZdroju

styczeń

2 Ferie w Kudowie

Cykl imprez wzbogacający pobytferyjny turystów

koncerty, projekcje filmów,zajęcia świetlicowe

zasięg lokalny


D.P.T.„Cyganeria”

luty

3Turniej o PucharBurmistrza KudowyZdroju

Zapasy w stylu wolnymdziewcząt i chłopców,

zasięg regionalny

Hala SportowaKS „Włókniarz”w KudowieZdroju

luty

38


4IV ForumSamorządowe

Spotkanie władz samorządowychz terenu Dolnego Śląska

zasięg wojewódzki


marzec

5Otwarcie sezonu wSkansenie wPstrążnej

Z udziałem zespołów i orkiestrludowych, wypieki chleba, pokazkowalstwa, malowanie ceramiki,plener malarski, itp.

zasięg regionalny

MuzeumKulturyLudowejPogórzaSudeckiego

maj

6

„Wielka majówka”

Otwarcie sezonu wKudowie

Impreza festynowa, zespołymuzyczne, prezentacjekulinarne, szanty, muzykataneczna

zasięg lokalny

Teatr podBlachą

maj

7Koncert z okazjirocznicy Konstytucji3-go Maja

Koncert okolicznościowy

zasięg lokalnyTeatr Zdrojowy

maj

8Spotkanie przyfortepianie

Koncert z cyklu „Chopin i inniromantycy” w wykonaniuElżbiety Mazur

zasięg lokalny

Teatr Zdrojowymaj

9Przegląd TwórczościDzieciPrzedszkolnych

Impreza kulturalna z udziałemnajmłodszych. Przeglądnajlepszych przedstawieńteatralnych i kukiełkowych

zasięg lokalny


maj

10 Cross rowerowyImpreza sportowa, rowerowa

zasięg regionalnyStart: OSiR maj

11IV Forum

„Bezpieczne Miasto”

Forum pod patronatem GminnejKomisji ds. RozwiązywaniaProblemów Alkoholowych

zasięg regionalny


maj

12„Przyjaciel młodegoczłowieka”

Konkursy oraz przyznanienagrody dla osób działających narzecz dzieci i młodzieży.Przyznanie stypendiówedukacyjnych Rady Miejskiej dlauczniów szczególnieuzdolnionych.

zasięg lokalny


maj

13

„Polsko-czeskaDwudziestka”połączona zobchodami Dni MiastPartnerskich

Kudowa – Hronov

Półmaraton na dystansie 21 km,start w Hronovie, meta wKudowie,

festyn w Parku w Kudowie

zasięg międzynarodowy

Hronov,Kudowa

maj-czerwiec

14Dzień Dziecka wKudowie Zdroju

Festyn dla wszystkich, konkursyi zabawy dla dzieci, występyzespołów muzycznych.

zasięg lokalny

Park Zdrojowyw KudowieZdroju

czerwiec

15Festiwal CamerataNova

Koncert orkiestry im. „SlavyVorlove” z Nachodu, wchodzącyw skład Festiwalu „CamerataNova”



czerwiec

16„Złota Kudowa”Turniej BrydżaSportowego

Turniej brydżowy,

zasięg regionalnyKlub Brydżowyw Kudowie

czerwiec

39


17 Noc Kupały

Świętowanie kupalne orazświętojańskie na ludowo. Wprogramie pokazy ludowejtwórczości rzemieślniczej(kowalstwo, tkactwo, występyzespołów śpiewaczych KółGospodyń Wiejskich, wieczorneWielkie Widowisko Plenerowe„Obrzęd Kupalny i NocŚwiętojańska”


czerwiec

18Obchody NocyŚwiętojańskiej

Festyn dla wszystkich,deklamacje wierszy o tematyceświętojańskiej, tradycyjnepuszczanie wianków na wodzienocne śpiewanie i tańczenie

zasięg lokalny

Zagroda wStarym Młynie

czerwiec

19 Lato z radiem Plenerowa impreza radiowa Park Zdrojowy lipiec

20Zlot SamochodówTerenowych iQuadów

Impreza samochodowa

zasięg regionalnyKudowa Zdrój lipiec

21„Turniej o PucharProboszcza”

Zapasy w stylu wolnymdziewcząt i chłopców

zasięg regionalny

teren parafiiśw.Bartłomieja wCzermnej

lipiec

22„Ogólnopolski BiegHomolan” im. JózefaDuba

Bieg główny na dystansie 15 kmoraz dodatkowe biegi dla dzieci imłodzieży,

zasięg ogólnopolski

start:sanatorium„Polonia”

lipiec

23 Turniej Szachowy

Cykliczna impreza sportowaodbywająca się w każdyweekend

zasięg regionalny

Teatr podBlachą

lipiec-

sierpień

(weekendy)

24 VII Lato Filmowe

Przegląd Filmowy adresowanyzarówno do młodzieży, jak igości kurortu – kuracjuszy iturystów

zasięg regionalny

Kino „Capitol”,

restauracja„Cafe Domek”

sierpień

25„Cepowisko” wSkansenie wPstrążnej

Obrzędy dożynkowe orazwiejskie wesele z udziałemzespołów z Polski i Czech.Dodatkowo wypieki chleba,pokaz kowalstwa.



w Pstrążnej

sierpień

26VIII Odsłona CyrkuEuropa

Z udziałem młodzieżyeuropejskiej, spektakle,warsztaty, festyny.


Teatr Zdrojowyw KudowieZdroju,Czermna

sierpień

27FestiwalMoniuszkowski

Impreza kulturalna o zasięgumiędzynarodowym, koncertyoperowe, fortepianowe,instrumentalne


Teatr Zdrojowyw KudowieZdroju, SalaKoncertowa

Teatr podBlachą

wrzesień

28 Mistrzostwa regionu

Impreza sportowa

(biegi)

zasięg regionalny

Stadion wKudowieZdroju

wrzesień

29V Polsko-CzeskieSpotkania Filmowe

Pokaz kultowych filmów czeskichi polskich

zasięg międzynarodowyKino „Capitol” wrzesień

40


30

Drogi Czasu

VII MiędzynarodoweSpotkania Teatralne

Międzynarodowe warsztatyteatralne zakończonespektaklami teatralnymi


TeatrZdrojowy wKudowieZdroju

wrzesień

31Finał PPAiK „RajdKudowa 2003” i ZlotQuadów

Rajd samochodowy połączony zezlotem

zasięg regionalny

Kudowa Zdrój,

Duszniki Zdrójpaździernik

32 Bieg OrlikaBieg górski na dystansie 6 km

zasięg regionalny

Start: PomnikTrzech Kultur

Meta: Ośrodek„Orlik”

październik

33V Polsko-Czeskie DniMorza

Impreza humorystycznaprzybliżająca kulturę sąsiadaoraz wysławiająca klimaty morza


„Cafe podPalmami”

październik

34 Święto NiepodległościKoncert okolicznościowy

zasięg lokalny

Teatr Zdrojowyw KudowieZdroju listopad

35 Mikołajki

Koncert połączony z zabawą dladzieci i konkursami,organizowany wspólnie

z innymi jednostkami

zasięg lokalny


grudzień

36 Święta w KudowieCykl imprez okolicznościowych,jasełka, spektakl, koncert

zasięg lokalny


grudzień

Źródło: Strona internetowa Urzędu Miasta w Kudowie Zdroju.

Poza wymienionymi imprezami na uwagę zasługują niektóre okolicznościowewydarzenia, jak np. obchodzone uroczyście w 2003 r. we wrześniu X-lecie ParkuNarodowego Gór Stołowych. Poza tym na stałe w kalendarz sezonu turystycznegowpisują się koncerty Duetu Zdrojowego Marek&Jacek, który w sezonie koncertuje4, a poza sezonem 3 razy tygodniowo. Jeden z koncertów w tygodniu poświęconyjest muzyce Stanisława Moniuszki bądź innej postaci z tamtego okresu.

Wnioski dotyczące walorów turystycznych

Analiza walorów naturalnych i antropogenicznych miasta Kudowa Zdrój pozwalana wysunięcie następujących wniosków:

Wody lecznicze, położenie, klimat oraz bliskość Parku Narodowego GórStołowych to najważniejsze, spośród walorów naturalnych, elementydecydujące o atrakcyjności turystycznej Kudowy Zdroju.

Dostępne w gminie zabytki nie wpływają w znaczący sposób naatrakcyjność turystyczną omawianego obszaru. Wyjątkiem jest KaplicaCzaszek, znana w całej Polsce, jak i za granicą – obiekt na stałe kojarzonyz Kudową.

Park Narodowy Gór Stołowych jest jedną z ważniejszych atrakcjiturystycznych Ziemi Kłodzkiej.

Miasto organizuje wiele atrakcyjnych imprez, które są magnesemprzyciągającym turystów. Wydarzenia kulturalne organizuje się przezcały rok. Większość imprez ma charakter lokalny, jednak nie brakujeprawdziwych „hitów” o zasięgu międzynarodowym – MiędzynarodowyFestiwal Moniuszkowski.

41


Na terenie gminy, poza Targami Skamieniałości i Minerałów, nieodbywają się inne targi, które mogłyby przyciągnąć dodatkowychturystów, jak i inwestorów.

Gmina aktywnie działa na polu zbliżania kultur czeskiej i polskiej orazwspółpracy między dwoma narodami. Świadczą o tym takie imprezy, jak:„Polsko-Czeska Dwudziestka”, „Dni Miast Partnerskich Kudowa Zdrój –Hronov”, „Polsko-Czeskie Spotkania Filmowe”, „Polsko-Czeskie DniMorza”.

4.2. Stan zagospodarowania turystycznego gminy

Infrastruktura turystyczna

Infrastruktura turystyczna i jej ocena to istotny element w badaniu regionalnegorozwoju turystyki. W kontekście rozwoju turystyki należy ocenić elementypodstawowej bazy turystycznej (baza noclegowa i gastronomiczna) oraz szerokorozumianą infrastrukturę uzupełniającą. W skład infrastruktury uzupełniającejwchodzą: kąpieliska, pływalnie, korty tenisowe, ośrodki jeździeckie itp.Dynamiczny rozwój nowych form turystyki, a tym samym rozbudowainfrastruktury silnie związanej z lokalnymi warunkami, sprawia, że lista obiektówtakich może być stopniowo uzupełniana.

Baza uzdrowiskowa

Kudowa łączy w sobie walory uzdrowiska zdrojowego (występowanie wódmineralnych) oraz klimatycznego.

W skład bazy uzdrowiskowej wchodzą obiekty skupione przede wszystkimw Zespole Uzdrowisk Kłodzkich S.A. oddział Kudowa. Początków bazyuzdrowiskowej należy doszukiwać się już w 1795 r., kiedy to wybudowanopierwszy budynek mieszkalny dla chorych – dzisiejszy szpital uzdrowiskowy„Zameczek”. W 1946 r. nastąpiło uspołecznienie prywatnych zakładówuzdrowiskowych. W 1953 r. powołano Państwowe PrzedsiębiorstwoUzdrowiskowe w Kudowie podległe Ministerstwu Zdrowia. PPU w Kudowie,Dusznikach i Polanicy przekształciło się w 1974 r. w Zespół UzdrowiskKłodzkich. W 1999 r. ZUK stał się spółką akcyjną, by przygotować się na procesprywatyzacji, ale mimo to nie został sprywatyzowany. Przyszłość Zespołu jaki dalsza strategia spółki jest niesprecyzowana i zależy głównie od polityki państwaw stosunku do zakładów uzdrowiskowych.

Ponadto baza uzdrowiskowa jest dostępna w Samodzielnym Publicznym ZakładzieOpieki Zdrowotnej Sanatorium Ministerstwa Spraw Wewnętrznych iAdministracji „Bristol”, 24 Wojskowym Szpitalu Uzdrowiskowo-RehabilitacyjnySamodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej oraz Zespole RehabilitacyjnymDla Dzieci „Czermna – Bukowina” (Szpital rehabilitacyjno-hematologiczny dladzieci „Orlik”).

Tabela 10. Oferta obiektów sanatoryjnych w Kudowie Zdroju.

42


NAZWA OBIEKTU CHARAKTERYSTYKASzpital uzdrowiskowy „POLONIA” kardiologia, pulmonologia, endokrynologia,

209 miejscSzpital uzdrowiskowy „Zameczek” kardiologia, 70 miejscSzpital uzdrowiskowy „Koga A” kardiologia, endokrynologia, leczenie

nerwic, otyłości i narządów ruchu,pulmonologia, 69 miejsc

Sanatorium uzdrowiskowe „Koga B” kardiologia, pulmonologia, endokrynologia,leczenie narządów ruchu, 53 miejsca

Sanatorium uzdrowiskowe „Zacisze A” kardiologia, pulmonologia, endokrynologia,leczenie narządów ruchu, 70 miejsc

Szpital uzdrowiskowy dla dzieci „Jagusia” endokrynologia, otyłość, 94 miejscaSP ZOZ Sanatorium MSWiA „Bristol” kardiologia, leczenie chorób

zwyrodnieniowych, rehabilitacja narządówruchu, 188 miejsc

24 Wojskowy Szpital Uzdrowiskowo-Rehabilitacyjny SP ZOZ

kardiologia i leczenie nerwicy, 130 miejsc

Zespół Rehabilitacyjny Dla Dzieci„Czermna – Bukowina” (Szpital

rehabilitacyjno-hematologiczny dla dzieci„Orlik”)

rehabilitacja dzieci po chemioterapii, 50miejsc

Źródło: Informacje z Urzędu Miasta w Kudowie Zdroju oraz strony internetowe.

Z powyższej tabeli wynika, że obiekty bazy uzdrowiskowej stanowią równieżważną część całej bazy noclegowej. Obecnie w samym Zespole UzdrowiskKłodzkich oddział Kudowa jest dostępnych w sumie 565 miejsc noclegowych, costanowi większość bazy sanatoryjnej w mieście.

Zespół Uzdrowisk Kłodzkich S.A. oddział Kudowa, SP ZOZ SanatoriumMinisterstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji „Bristol”, 24 WojskowySzpital Uzdrowiskowo-Rehabilitacyjny SP ZOZ oraz Zespół Rehabilitacyjny DlaDzieci „Czermna – Bukowina” mogą łącznie przyjąć 933 kuracjuszy.

Rysunek 2. Struktura bazy sanatoryjnej.

43


61%20%

14% 5%

Zespół Uzdrowisk KłodzkichS.A. oddział Kudowa

SP ZOZ Sanatorium MSWiA"Bristol"

24 Wojskowy SzpitalUzdrowiskowo-RehabilitacyjnySP ZOZ

Zespół Rehabilitacyjny DlaDzieci "Czermna - Bukowina"

Źródło: Opracowanie własne PART na podstawie rozmów z gestorami bazynoclegowej i informacji z Urzędu Miasta w Kudowie Zdroju.

W skład wyposażenia poszczególnych obiektów wchodzą gabinety lekarskie orazpunkty dyżurne pielęgniarek. Wyżywienie jest dopasowywane do potrzebkuracjuszy. Niektóre obiekty oferują apartamenty.

Ceny za pobyt w kudowskim oddziale Zespołu Uzdrowisk Kłodzkich S.A. sąporównywalne do innych oddziałów Zespołu: Polanicy Zdroju czy DusznikZdroju. W przypadku pobytów komercyjnych ceny za osobę wahają się od 80 do120 zł za dobę (cena obejmuje zakwaterowanie, wyżywienie opiekę lekarską, trzyrodzaje zabiegów i kurację pitną) zależnie od tego, czy kuracjusz mieszka w 1-, 2-czy w 3-osobowym pokoju. Poza tym liczy się też renoma i położenie obiektu.

Dawniej oddział ZUK S.A. zatrudniał osoby odpowiedzialne za tzw. ofertękulturalno-rozrywkową. Osoby te organizowały czas wolny kuracjuszom oferującim wycieczki po mieście i PNGS, wyjazdy autokarowe do atrakcji turystycznychw Polsce, jak i po stronie czeskiej, organizowane były wieczorne zabawy. Obecnienie ma takich osób.

Z pozostałej bazy sanatoryjnej najwyższy standard usług oferuje SP ZOZSanatorium Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji „Bristol”. Pozapokojami o podwyższonym standardzie oraz rozbudowaną bazą zabiegowąwyróżnikiem sanatorium jest niewątpliwie restauracja – lokal z bogatą ofertąkulinarną, drinkbarem oraz salą taneczną.

Baza noclegowa

Istniejąca w regionie baza noclegowa stanowi podstawowy elementzagospodarowania turystycznego i jest jednym z istotniejszych uwarunkowań dlarozwoju turystyki.

Pod względem liczby miejsc noclegowych Kudowa jest ważniejszym ośrodkiemwypoczynku na Ziemi Kłodzkiej. Jednorazowo miasto może przyjąć około 3000osób, z czego na bazę pozauzdrowiskową przypada około 2050 miejsc.Klasyfikacja i ocena poszczególnych podmiotów jest utrudniona, gdyż brakujeodpowiedniego zdefiniowania i standaryzacji poszczególnych ośrodkównoclegowych. Obecnie trzy ośrodki posiadają standaryzacją. Gestorzy pozostałejbazy noclegowej zdają sobie sprawę z rosnącej wagi informacji o standaryzacjiprzy wyborze miejsca noclegu przez turystów, w szczególności przez turystówz zagranicy. Dlatego też część z nich złożyła wnioski o przyznanie ich lokalomokreślonej kategorii. Dodatkowymi utrudnieniami w analizie bazy noclegowej są

44


praktyki zawieszania działalności w okresie posezonowym oraz rozbudowaistniejących obiektów. Mimo tych trudności jest właściwym wyróżnienienastępujących kategorii podmiotów:

- baza sanatoryjna – Zespół Uzdrowisk Kłodzkich S.A. oddziałKudowa, SP ZOZ Sanatorium MSWiA „Bristol”, 24 WojskowySzpital Uzdrowiskowo-Rehabilitacyjny SP ZOZ, ZespółRehabilitacyjny Dla Dzieci „Czermna – Bukowina” – 933miejsca,

- obiekty skategoryzowane – 144 miejsca, (pensjonat „Akacja”***– 46 miejsc, hotel „Rydz”** – 50 miejsc, hotel „OSiR”* – 48miejsc),

- pozostałe obiekty – około 1900 miejsc, (w tym: pokoje gościnne,kwatery prywatne – około 390 miejsc; ośrodki wypoczynkowe,domy wczasowe – około 1510 miejsc).

Rysunek 3. Struktura bazy noclegowej.

31%

5%64%

Baza sanatoryjnaObiekty skategoryzowane

Pozostałe obiekty

Źródło: Opracowanie własne PART na podstawie rozmów z gestorami bazynoclegowej i informacji z Urzędu Miasta w Kudowie Zdroju.

Dodatkowo na terenie Kudowy funkcjonują domy campingowe na 40 miejsc orazpole namiotowe na 150 miejsc, które wchodzą w skład PHU OSiR.

Zaletą bazy noclegowej jest niewątpliwie jej duże zróżnicowanie jakościowe, a coza tym idzie i cenowe. Do wyboru turysty są zarówno droższe, prestiżowe ośrodki,jak i tańsze pokoje gościnne.

Baza gastronomiczna

Baza gastronomiczna jest drugim obok bazy noclegowej podstawowym elementemzagospodarowania turystycznego.

Większość obiektów gastronomicznych funkcjonuje przy ośrodkach bazynoclegowej. Z tego względu turysta często nie wie, że może skorzystać z ofertygastronomicznej lokalu usytuowanego w obiekcie noclegowym.

Znanymi lokalami gastronomicznymi miasta są między innymi „Piekiełko” (mieścisię w budynku sanatorium „Polonia”), „Zagroda w Starym Młynie” orazrestauracja w SP ZOZ Sanatorium MSWiA „Bristol”.

Restauracje w większości oferują dania tradycyjnej polskiej kuchni („obiadydomowe”). Niestety z uwagi na brak tradycji kuchni regionalnej jedynym

45


wyróżnikiem regionu są potrawy z pstrąga. Poza tym popularnymi potrawami są:prosiak (pieczony w całości na ruszcie), pieczony baran, golonka, zupa cebulowa,placek po węgiersku. Część restauracji ma możliwość podania posiłku na wolnympowietrzu. Obiektami serwującymi między innymi dania wegetariańskie są:„Zagroda w Starym Młynie”, restauracja w SP ZOZ Sanatorium MSWiA„Bristol”, pizzeria „Napolitana”.

W mieście dominują mniejsze obiekty gastronomiczne, a wśród nich są baryszybkiej obsługi. Chyba najczęściej odwiedzanym tego typu lokalem jest bar„Ania” (przy ul. Zdrojowej). Są też kawiarnie o różnym standardzie. Funkcjonujetakże pizzeria „Napolitana” oraz „Cafe Domek” – restauracja mająca w swejofercie również pizzę. Na terenie zespołu basenowego także działa pizzeria,jednak wejście do niej jest utrudnione (trzeba mieć założoną folię ochronną nabuty, ponieważ obiekt znajduje się na terenie kompleksu wodnego).

Informacje o bazie gastronomicznej są stosunkowo trudno dostępne dla turysty.Na oficjalnej stronie miasta widnieją linki jedynie do 4 obiektów żywieniowych,podczas gdy w Kudowie (włącznie z obiektami przy bazie noclegowej) jest ichkilkadziesiąt. Dlatego też ważną rolę w tym zakresie odgrywa Centrum InformacjiTurystycznej, którego pracownicy mogą udzielić wyczerpującej informacji na tentemat.

Baza uzupełniająca

Istniejące szlaki pieszeW części „Walory naturalne” wymieniono część szlaków pieszych gminy KudowaZdrój. W niniejszym podrozdziale nastąpi ich uzupełnienie i głębszacharakterystyka (przede wszystkim ich części na terenie gminy Kudowa Zdrój).

Szlak czerwony, 7 km: Kudowa Zdrój – Jakubowice – Błędne Skały.

Szlak zielony, 8 km: Kudowa Zdrój – Czermna – Błędne Skały.

Szlak czerwony, 8 km: Kudowa Zdrój – Przełęcz Lewińska i dalej w stronęDusznik Zdroju i Polanicy Zdroju.

Szlak zielony, 6 km: Kudowa Zdrój – Darnków – Błędne Skały.

Szlak żółty w Pstrążnej, ok. 2 km, szlak ten prowadzi wokół góry Pstrążnica (625m n.p.m.). Łączy się ze szlakiem zielonym.

Istniejące szlaki rowerowe„Międzynarodowa trasa rowerowa – Góry Stołowe” (niebieski PL-4200 CZE).Cała trasa mierzy 125 km (po polskiej stronie 64 km). Polanica Zdrój – Szczytna –Duszniki Zdrój – Lewin Kłodzki – Kudowa Zdrój – Mieroszów – tereny Rep.Czeskiej – Tłumaczów – Radków – Wambierzyce – Polanica Zdrój. Trasa wiedziedrogami utwardzonymi i szutrowymi w otulinie Parku Narodowego.

„Międzynarodowa trasa rowerowa – „Ściany” (czerwony PL-4000 CZE). Całatrasa liczy 56 km, z czego po stronie polskiej – 19 km. Police n. Metuje (Rep.Czeska) – Radków – Droga Stu Zakrętów – Karłów – Ostra Góra – Police n.Metuje.

W 2004 r. zostanie otwarta „Międzynarodowa Trasa Rowerowa im. T. G.Masaryka”. Po stronie polskiej przebiegać ona będzie przez: Pstrążną –Jakubowice – centrum Kudowy.

46


System informacji miejskiejOznakowanie miasta jest dobrze sporządzone. Szczególnie pozytywnym aspektemjest częste umieszczanie herbu miasta na kierunkowskazach oraz tablicachz nazwami ulic. Ciekawym pomysłem jest też zainstalowanie na słupie przywjeździe do centrum miasta (skrzyżowanie ul. Głównej i ul. Zdrojowej)najważniejszych haseł związanych z Kudową (np. „Kudowa bez barier” –nawiązanie do starań miasta ułatwiających poruszanie się inwalidom). W całymmieście jest duża ilość tablic informujących o obiektach bazy noclegoweji sanatoryjnej, trasach rowerowych. Jedna z ważniejszych tablic, stojąca przydworcu PKP (w odległości ok. 50 m od dworca) jest poważnie zdewastowana.

Zaletą systemu informacji miejskiej Kudowy Zdroju jest dobre wyeksponowanieważnych atrakcji i obiektów noclegowych, przede wszystkim kompleks wodny„Wodny Świat”, Jaskinia Solno-Jodowa „Galos”, Kaplica Czaszek (bardzo dużailość drogowskazów do tych obiektów).

Punkty widokowe to między innymi:

na szczycie Góry Parkowej – rozciąga się z niego widok na Czermnąi pogranicze polsko-czeskie,

z „Altany Miłości” (zbocze Góry Parkowej) – widok na Kudowę i panoramęPogórza Orlickiego,

pod Błędnymi Skałami – punkt na platformie o nazwie „Skalne Czasze”,widok na Szczeliniec Wielki i Mały, Broumovską Vrchovinę, miejscowośćMachov, a przy dobrej widoczności na Karkonosze,

w Bukowinie Kłodzkiej – widok na stronę czeską,

na szlaku na Brzozowie – widok na Kudowę, Górę Parkową.

Ośrodki jeździeckiePomimo sprzyjających warunków naturalnych (okoliczne lasy, górzysty teren,dużo łąk i nieużytków) w Kudowie Zdroju praktycznie nie uprawia się turystykikonnej. Nie ma zatem żadnych szlaków dla amatorów tego typu wypoczynku anipozostałej infrastruktury (stajnie, ośrodki jeździeckie).

W samej gminie jest jeden obiekt oferujący przejażdżki bryczką, nie ma natomiastżadnego ośrodka jeździeckiego. Na terenie Ziemi Kłodzkiej są warunki douprawiania tej formy wypoczynku i działa dużo ośrodków jeździeckich (m.in.:gospodarstwo agroturystyczne „Modrzewiowa Osada” w Boboszowie,gospodarstwo agroturystyczne „Pod Lipami” w Długopolu Zdrój, ośrodekwczasowy „Szczelinka” w Pasterce, ośrodek jeździecki „Jazda Konna” wStarkowie, „Ranczo Panderoza” w Podgórzu (gmina Duszniki Zdrój).

Infrastruktura uzupełniająca

Biura turystyczneW Kudowie działają następujące biura turystyczne: „Kris”, „Sudety”, „A.Dubiński”, „Zdrój”, „Biuro turystyczne PTTK”, „J. Dubiński”, „A. Karpa”,„S. Martyniak”. Biura te oferują przede wszystkim wypoczynek w celach

47


leczniczych, spacery i piesze wycieczki z przewodnikami, wycieczki autokarowepo Ziemi Kłodzkiej, jak i wycieczki zagraniczne do Pragi, Wiednia i Adrspach(Skalne Miasto), współpracują też aktywnie z miejscową bazą noclegową.Szczególnie wycieczki zagraniczne cieszą się coraz większym zainteresowaniem.Kudowa uczestniczy aktywnie w targach turystycznych z cyklu „Tour Salon”w Poznaniu oraz innych targach, gdzie jest prezentowana całościowa oferta miastai są nawiązywane kontakty z biurami podróży.

Obiekty sportowe i wypoczynkowe

Kryty basen sportowo-rehabilitacyjny „Wodny Świat” – przy ul. Moniuszki,kryty, całoroczny kompleks pływacki: basen pływacki, basen rekreacyjny,zjeżdżalnia wodna, solarium i kręgielnia,

basen kąpielowy odkryty, przy ul. 1-ego Maja, obecnie nie funkcjonuje,

dwa korty tenisowe przy sanatorium „Polonia”,

stadion sportowy gminy użytkowany przez Klub Sportowy „Włókniarz” przyul. Nad Potokiem,

centrum sportowo-rekreacyjne z halą sportową i ścianą do wspinaczki przy ul.Głównej.

Informacja turystycznaW Kudowie działa Centrum Informacji Turystycznej przy ul. Zdrojowej. Bliskocentrum jest zlokalizowane Biuro PTTK, a także Biuro Obsługi Klienta ZUK,mieszczące się przy ul. Moniuszki w sanatorium „Polonia”. Pozytywnymaspektem Biura Obsługi Klienta ZUK jest całodobowa informacja telefoniczna.

Biuro PTTK jest lepiej wyeksponowane niż Centrum Informacji Turystycznej,jednak ze względu na mniej fachową obsługę turyści zwykle kierują się do CIT-u.Biura usytuowane są w doskonałym miejscu, bardzo blisko Parku Zdrojowegoi Pijalni Wód Mineralnych.

W Biurze PTTK można nabyć mapy okolic, a także wykupić wycieczkiautokarowe do pobliskich miejscowościach, w tym znajdujących się po stronieczeskiej. W Centrum Informacji Turystycznej dodatkowo można dostać darmoweulotki opisujące najważniejsze atrakcje nie tylko miasta i infrastrukturęturystyczną wraz z numerami telefonów. CIT na bieżąco informuje także owszelkich zmianach w rozkładach jazdy PKP i PKS, jak i o możliwościachkomunikacji prywatnej. Doradza również turystom w dokonaniu optymalnegowyboru obiektów noclegowych i sporządzeniu ich harmonogramu dnia.Pracownicy są gotowi do udzielania informacji po angielsku, niemiecku i rosyjsku.Centrum funkcjonuje dzięki wysiłkom Kudowskiego Ośrodka Kultury Sportu iPromocji, Stowarzyszenia Hotelarzy i Gastronomików Ziemi Kłodzkiej orazPowiatowego Urzędu Pracy (każdy z tych podmiotów zatrudnia po 1 pracownikuCentrum). Ze względu na brak własnego punktu informacji Parku Narodowego,CIT przejął rolę promowania także atrakcji Parku. Podstawową cechą Centrum sąbardzo długie i dogodne dla turysty godziny otwarcia w sezonie letnim.

Wnioski dotyczące zagospodarowania turystycznego

Dokładna analiza stanu zagospodarowania turystycznego Kudowy Zdroju pozwalana wyciągnięcie następujących wniosków:

48


bogata oferta bazy noclegowej i słabsza bazy gastronomicznej, wyraźnezróżnicowanie cenowe, jak i jakościowe obiektów, przez co Kudowa możebyć dobrym miejscem odpoczynku zarówno dla zamożnych, jak i mniejzamożnych turystów,

wyraźnie rysująca się tendencja zwiększania liczby miejsc w prywatnychobiektach przy zmniejszającej się bazie noclegowej Zespołu UzdrowiskKłodzkich S.A. oddział Kudowa oraz Funduszu Wczasów Pracowniczych,

niezwykłe walory naturalne pozwalają na wytyczenie dużej ilości pieszychszlaków turystycznych,

brak szlaków konnych pomimo istnienia odpowiednich dla turystyki konnejwalorów naturalnych,

infrastruktura sportowa pozwala na pływanie przez cały rok (kryty basen),

duża ilość biur turystycznych, atrakcyjne oferty turystyczne jak i dobra ichwspółpraca z gestorami bazy noclegowej,

ciekawe pomysły biur turystycznych dla urozmaicenia oferty pobytowej(np. jednodniowe wyjazdy do Pragi),

duża ilość potencjalnych punktów widokowych,

możliwość zwiedzania z przewodnikami podnosi atrakcyjność turystycznąregionu,

wzorowa część systemu informacji miejskiej dotycząca nazw ulic i dotarcia doposzczególnych atrakcji.

4.3. Dominujące formy turystyki

W Kudowie funkcjonuje wiele form turystyki. W poniższym rozdzialescharakteryzowano te z nich, które mają największe znaczenie dla gospodarkiturystycznej miasta.

Turystyka uzdrowiskowa

Według terminologii przyjętej przez Światową Organizację Turystyki (WorldTourism Organisation – WTO) kuracjusze oraz inne osoby przebywające(nocujące) w uzdrowiskach są uważane za turystów, a same miejscowościuzdrowiskowe stanowią popularne i licznie odwiedzane centra turystyczne.Dlatego też, gdy będzie używane pojecie „turysta” należy także rozumieć pod nimkuracjusza.

Analiza oferty uzdrowiskowej Kudowy Zdroju pozwala stwierdzić, iż dominującąformę przyjazdów turystów stanowi turystyka uzdrowiskowa oraz szerokorozumiana turystyka zdrowotna. Naturalne bogactwa Kudowy, takie jak wodylecznicze, mikroklimat i okoliczne lasy, stanowią skuteczny magnes przyciągającydo miasta zarówno kuracjuszy sanatoryjnych, jak też „zwykłych” turystówpragnących połączyć wakacyjny wypoczynek z możliwością poprawy zdrowia.Do najczęstszych miejsc wycieczkowych kuracjuszy należą: Góra Parkowa, ParkZdrojowy oraz szlaki piesze. Aktywni sportowo kuracjusze mogą też wybrać innemniej znane trasy.

Obecnie w Kudowie funkcjonują następujące zespoły uzdrowiskowe:

49


Zespół Uzdrowisk Kłodzkich oddział Kudowa,

- Szpital uzdrowiskowy „POLONIA”,

- Szpital uzdrowiskowy „Zameczek”,

- Szpital uzdrowiskowy „Koga A”,

- Sanatorium uzdrowiskowe „Koga B”,

- Sanatorium uzdrowiskowe „Zacisze A”,

- Szpital uzdrowiskowy dla dzieci „Jagusia”,

- Łazienki III (zakład zabiegów leczniczych),

- Jaskinia Solno-Jodowa „Galos”,

SP ZOZ Sanatorium Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji„Bristol”,

24 Wojskowy Szpital Uzdrowiskowo-Rehabilitacyjny SP ZOZ,

Zespół Rehabilitacyjny Dla Dzieci „Czermna – Bukowina”.

Tabela 11. Oferta obiektów sanatoryjno-leczniczych.

NAZWA OBIEKTU CHARAKTERYSTYKASzpital uzdrowiskowy „POLONIA” kardiologia, pulmonologia,

endokrynologia,Szpital uzdrowiskowy „Zameczek” kardiologia,Szpital uzdrowiskowy „Koga A” kardiologia, endokrynologia, leczenie

nerwic, otyłości i narządów ruchu,pulmonologia,

Sanatorium uzdrowiskowe „Koga B” kardiologia, pulmonologia,endokrynologia, leczenie narządów

ruchu,Sanatorium uzdrowiskowe „Zacisze A” kardiologia, pulmonologia,

endokrynologia, leczenie narządówruchu,

Szpital uzdrowiskowy dla dzieci„Jagusia”

endokrynologia, otyłość,

SP ZOZ Sanatorium MinisterstwaSpraw Wewnętrznych i Administracji

„Bristol”

kardiologia, leczenie choróbzwyrodnieniowych, rehabilitacja

narządów ruchu,24 Wojskowy Szpital Uzdrowiskowo-

Rehabilitacyjny SP ZOZkardiologia i leczenie nerwicy,

Zespół rehabilitacyjny dla dzieci„Czermna – Bukowina”

rehabilitacja dzieci po chemioterapii,

50


Łazienki III kąpiel z emulsją borowinową „Tołpa”,masaż wirowy, kąpiele solankowe,aquavibron, kąpiele 4-komorowe,

inhalacje solankowo-olejkowe, okładyborowinowe, masaż suchy, okłady

parafinowe,

Jaskinia Solno-Jodowa „Galos” leczenie chorób dróg oddechowych,niedoczynności tarczycy, schorzeń

sercowo-naczyniowych, nerwic.Źródło: Informacje z Urzędu Miasta w Kudowie Zdroju oraz strony internetowe.

Wdrażana obecnie reforma zdrowia oraz ubezpieczeń społecznych wnosi licznezmiany dotyczące sposobu finansowania usług świadczonych przez placówkiuzdrowiskowe. Jedną z nich jest konieczność prowadzenia działalności także przywykorzystaniu rynku turystycznego. Podnoszenie standardu świadczonych usługdecydować będzie o dalszym funkcjonowaniu placówki. Jedynie zmiana relacjipomiędzy ilością miejsc sprzedawanych na podstawie umów zawieranychz Narodowym Funduszem Zdrowia i Zakładem Ubezpieczeń Społecznycha sprzedażą komercyjną zapewnić może skuteczne konkurowanie na rynkuuzdrowisk.

Podstawowym klientem uzdrowiskowym są Polacy i stanowią oni zdecydowanąwiększość ogólnej liczby kuracjuszy. Jednak wraz ze zwiększaniem się miejsc dlaosób indywidualnych oraz poprawianiem standardu sanatoriów liczbazagranicznych kuracjuszy rośnie powoli, ale systematycznie.

Rozpatrując stopień odpłatności za leczenie możemy wyróżnić 3 grupy klientów:

Klienci sanatoryjni – mający bezpłatny pobyt wraz z zabiegamiprzyrodoleczniczymi. Aby mieć status klienta sanatoryjnego, konieczne jestczasochłonne załatwienie wielu formalności i długi okres oczekiwania naskierowanie.

Klienci ambulatoryjni – mający bezpłatne jedynie usługi lecznicze,natomiast bazę noclegową wybierają i opłacają we własnym zakresie. W tymprzypadku klient ma dowolność wyboru bazy uzdrowiskowej (ale takiej, którama umowę z jego oddziałem NFZ). Podobnie jak u klienta sanatoryjnegotrzeba najpierw udać się do lekarza, który wysyła skierowanie do NFZ(włącznie z prośbą, w którym uzdrowisku pacjent chciałby wypoczywać).Jednak cała procedura trwa znacznie krócej niż w pierwszym przypadku(zwykle do 3 miesięcy).

Klienci indywidualni – dzielący się na 2 podgrupy: kuracjuszykomercyjnych oraz osoby towarzyszące (osoby nie zainteresowaneleczeniem). W pierwszym przypadku kuracjusze opłacają zarówno pobyt,wyżywienie, jak i zabiegi lecznicze, osoby towarzyszące zaś nie korzystająz zabiegów. Klienci indywidualni nie dostają zatem żadnej refundacji i dlategoprocedura sprzedaży miejsc dla tej grupy klientów jest załatwiana praktycznieod ręki.

Struktura sprzedaży miejsc w ZUK S.A. oddział Kudowa przedstawia się wsposób następujący:

60% – pobyty refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia,

23% – pełnopłatne pobyty wykupione przez osoby indywidualne, biurapodróży itp.,

51


15% – pobyty refundowane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych,

2% – pobyty refundowane przez Kasę Rolniczego UbezpieczeniaSpołecznego.

W Zespole Uzdrowisk Kłodzkich S.A. oddział Kudowa sukcesywnieprzeprowadza się modernizację bazy noclegowej i leczniczej w celu osiągnięciawyższego standardu. W 2003 r. przeprowadzono modernizację najbardziejznanego z obiektów – sanatorium „POLONIA”, a w 2004 r. planowane jestpodwyższenie standardu sanatorium „Zameczek”. Dobrym rozwiązaniem wydajesię być nastawienie się uzdrowiska przede wszystkim na tzw. klientówambulatoryjnych. Odwiedzający uzdrowiska na zasadach ambulatoryjnych sązatem prawie komercyjnymi kuracjuszami. Nie obciążają oni znacząco budżetuuzdrowiska, gdyż właśnie zapewnienie pacjentowi noclegu, a nie zabiegilecznicze, staje się ostatnio „wąskim gardłem” wszystkich tego typu placówek.Poza tym w praktyce procedura skierowania na leczenie ambulatoryjne jest bardzokrótka, w odróżnieniu od leczenia sanatoryjnego.

Z pozostałych kudowskich sanatoriów SP ZOZ Sanatorium MSWiA „Bristol” mawysoki standard.

Konsekwentnie realizowane inwestycje udoskonalające infrastrukturę turystyczną,jak np. budowa krytego basenu czy też Jaskini „Galos”, zachęcają kuracjuszyi gości do odwiedzania Kudowy poza sezonem letnim.

Turystyka kwalifikowana

Turystyka kwalifikowana jest najwyższą formą specjalizacji turystycznej,uprawianie jej wymaga odpowiedniego przygotowania, np. wyposażeniaw specjalistyczny sprzęt. W Polsce najpopularniejszą organizacją zajmującą sięturystyką kwalifikowaną jest Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze.

Obecnie na terenie miasta nie ma warunków do uprawiania sportów zimowych.Ale w okolicy jest Zieleniec, który rozwija się jako regionalne centrumnarciarskie. Część osób przybywających do Kudowy, korzysta z możliwościuprawiania narciarstwa w Zieleńcu, mimo rodzących się czasami trudnościkomunikacyjnych.

Turystyka piesza

Rozwojowi turystyki pieszej sprzyja krajobraz i walory naturalne okolicy. ParkNarodowy Gór Stołowych, jego otulina, a także Góra Parkowa, jak i inneokoliczne wzgórza to atrakcyjne tereny dla pieszych wycieczek. Te waloryuzupełnione o takie atrakcje jak Kaplica Czaszek czy Skansen Kultury LudowejPogórza Sudeckiego pozwalają na wytyczenie wielu atrakcyjnych szlakówturystycznych:

- Szlak czerwony, 7 km: Kudowa Zdrój – Jakubowice – Błędne Skały. Szlakprowadzi do jednej z największych atrakcji przyrodniczych – labiryntuskalnego Błędnych Skał. Po drodze można obejrzeć: Urwisko Beaty, a u jegopodnóża zabytkową dzwonnicę wybudowaną w 1846 r., „Rozdroże podLelkową”.

- Szlak zielony, 8 km: Kudowa Zdrój – Czermna – Błędne Skały. Na trasieznajduje się Kaplica Czaszek, Szopka Ruchoma w Czermnej. Przez większączęść szlaku roztacza się ładny widok na czeską część Sudetów.

- Szlak czerwony, 8 km: Kudowa Zdrój – Przełęcz Lewińska, a następnie wstronę Dusznik i Polanicy. Istnieje jego odnoga (oznaczona koloremniebieskim) prowadząca z Przełęczy Lewińskiej do Lewina Kłodzkiego.

52


Szlak, w granicach Kudowy, przebiega obok Dyrekcji Parku Narodowego GórStołowych.

- Szlak zielony, 6 km: Kudowa Zdrój – Darnków – Błędne Skały. Ciekawszemiejsca: Urwisko Beaty z zabytkową dzwonnicą z 1846 r., Krucze Skały(Wyniosła, Długa Zerwa, Migdałki).

- Szlak żółty w Pstrążnej, ok. 2 km, szlak ten prowadzi wokół góry Pstrążnica(625 m n.p.m.). Łączy się ze szlakiem zielonym.

Ponadto położenie Kudowy Zdroju stwarza możliwość do odbywania spacerówbez konieczności oddalania się od centrum miasta. Terenami najbardziejnadającymi się do tego typu pieszych wycieczek są zalesione wzgórza: GóraParkowa, Urwisko Beaty, Kościelny Las oraz Świni Grzbiet.

Turystyka rowerowa

W gminie panują dobre warunki do rozwoju turystyki rowerowej, gdyż te samewalory, które determinują możliwości uprawiania turystyki pieszej, przyczyniająsię do rozwoju także tej formy aktywnego wypoczynku. W szczególnościpagórkowaty i zalesiony krajobraz sprzyja wzrostowi zainteresowania turystykąrowerową. Przez teren gminy przebiegają 2 międzynarodowe trasy rowerowe:

- „Międzynarodowa trasa rowerowa – Góry Stołowe” (niebieski PL-4200CZE). Cała trasa mierzy 125 km (po polskiej stronie 64 km).

- „Międzynarodowa trasa rowerowa „Ściany” (czerwony PL-4000 CZE). Całatrasa liczy 56 km.

W 2004 r. planowane jest otwarcie „Międzynarodowej Trasy Rowerowej im. T. G.Masaryka”.

Na wycieczki rowerowe można wykorzystać wiele dróg istniejących w mieście,nie nadaje się jedynie droga nr 8, ze względu na duże natężenie ruchusamochodowego. W Kudowie są trzy wypożyczalnie rowerów, działające przyobiektach bazy noclegowej, ale gestorzy udostępniają rowery głównie swoimgościom. Ponadto brakuje ścieżek rowerowych, co w szczycie sezonu przy dużymnatężeniu ruchu samochodowego może utrudniać uprawianie tej formy aktywnegowypoczynku.

Turystyka konna

Ze względu na wspomniane już bogactwo walorów naturalnych, istnieją teżmożliwości do uprawiania w omawianym regionie turystyki konnej. Nie majednak wyznaczonych szlaków konnych a jazdę konną można ćwiczyć jedyniew ośrodkach jeździeckich, które funkcjonują w innych gminach Ziemi Kłodzkiej.W większości przypadków ośrodki te znajdują się przy gospodarstwachagroturystycznych.

Wędkarstwo

W Kudowie istnieje kilka stawów, z czego część należy do Polskiego ZwiązkuWędkarskiego i mogą tam łowić ryby jedynie członkowie PZW. W Pstrążnejfunkcjonują prywatne stawy hodowlane i za niewielką opłatą są dostępne dlaamatorów wędkowania. Podobne możliwości oferuje także prywatny staw przyul. 1-ego Maja. W wymienionych akwenach można złowić m.in. pstrągi (coświadczy o dużej ich czystości). Dodatkową atrakcją jest to, że można na miejscuusmażyć i skonsumować rybę.

53


Turystyka samochodowa

W ostatnich latach coraz większą popularnością cieszy się w Polsce tzw. turystykasamochodowa. Chęć zobaczenia dużej liczby atrakcji w możliwie jak najkrótszymczasie sprawia, że często najlepiej do tego nadającym się środkiem lokomocji jestwłaśnie samochód. Aby ten rodzaj wypoczynku był efektywny, potrzebne jestopracowanie odpowiedniego produktu turystycznego wraz z niezbędnąinfrastrukturą, uwzględniającego możliwość zwiedzania atrakcji oddalonychod siebie nawet o wiele kilometrów.

Przykładem na rozwój tej formy turystyki jest projekt „Pasma DrogiŚródsudeckiej”, który obejmowałby tereny pogranicza polsko-czeskiego naDolnym Śląsku od Zgorzelca na zachodzie po Złoty Stok na wschodzie. Trasa tejdrogi przebiegałaby tak, aby w jej najbliższym otoczeniu znalazły sięnajważniejsze atrakcje turystyczne pogranicza. Nie jest jeszcze sprecyzowanyprzebieg tej trasy na odcinku kudowskim.

Poza wspomnianym wyżej projektem, na wybór przez coraz większą liczbę osóbtej formy podróżowania wskazują dość duże dla pieszych turystów odległościpomiędzy najważniejszymi atrakcjami PNGS („Błędne Skały”, „SzczeliniecWielki”). Ważnym czynnikiem wydaje się też być łatwa dostępność samochodowado atrakcji znajdujących się po stronie czeskiej.

Mimo pewnych uciążliwości, jakie niesie za sobą rozwój turystyki samochodowej(konieczność wygospodarowywania przestrzeni parkingowych, wzrost natężeniaruchu i hałasu) w szczególności dla gmin uzdrowiskowych, w przyszłości ta formaturystyki będzie zyskiwać na znaczeniu.

Turystyka miejska i kulturowa

O turystyce kulturowej mówi się w sytuacji, kiedy podstawowym motywemwyjazdu jest chęć zwiedzania obiektów kulturalnych, takich jak: miejscahistoryczne i archeologiczne, pałace, zamki, muzea, galerie, parki i ogrody,zespoły urbanistyczne miast i dzielnic, obiekty sakralne, trasy turystycznezwiązane z określoną tematyką, a także uczestnictwo w imprezach kulturalnychi festiwalach.

Funkcjonowanie w Kudowie tej formy turystyki należy ściśle powiązać zturystyką zdrowotną i rekreacyjną, gdyż pełni i prawdopodobnie będzie wciążspełniać funkcję uzupełniającą do tych podstawowych form wypoczynku.

Organizowane w mieście imprezy kulturalne mają w większości charakter lokalnyi obejmują zróżnicowaną tematykę. W harmonogramie imprez i wydarzeń jestmiejsce zarówno dla uroczystości patriotycznych (np. uroczystość poświęceniaKrzyży i Ziemi Katynia oraz koncerty okolicznościowe w Parku Zdrojowym),sportowych (w tym ogólnopolskie, jak Ogólnopolski Bieg Homolan im. JózefaDuba) oraz kulturalnych (festyny z pokazami tańców i śpiewów ludowych, sztukii rzemiosła regionu). Na wyróżnienie zasługuje aktywność gminy na poluzbliżania kultur czeskiej i polskiej oraz przyjaźni między obydwoma narodami.Świadczą o tym takie imprezy, jak: „Polsko-Czeska Dwudziestka”, „Dni MiastPartnerskich Kudowa Zdrój – Hronov”, „Polsko-Czeskie Spotkania Filmowe”,„Polsko-Czeskie Dni Morza”. Jednak najsłynniejszym wydarzeniem kulturalnymgminy jest Międzynarodowy Festiwal Moniuszkowski. Czterdziestoletniatradycja prezentowania twórczości Stanisława Moniuszki w Kudowie to dziesiątkiinscenizacji jego oper, setki koncertów symfonicznych i kameralnych z jegorepertuarem, a także liczne recitale. Festiwal organizowany jest w miesiącachletnich. Koncerty odbywają się w Parku Zdrojowym, Sali Koncertowej, TeatrzeZdrojowym oraz w Teatrze pod Blachą. Kulminacyjnym punktem imprezy

54


integrującym jednocześnie mieszkańców miasta jest Polonez Moniuszkowski –korowód, w którym mieszkańcy i turyści uczestniczą wspólnie z artystamiFestiwalu. Festiwal ma tak dużą siłę promocyjną, że na jego rozgłosie korzystająteż inne, mniej znane, lecz rokujące na przyszłość większym zainteresowaniemimprezy.

Poza Kaplicą Czaszek znajdujące się w mieście zabytki architektury oraz sztukinie mają znaczącej wartości historycznej. W szczególności sam mistyczny widoktego osobliwego miejsca zachowuje się na długo w świadomości turystów i tymsamym promuje całą Kudowę.

Wykaz najważniejszych zabytków ujęto w poniższej tabeli.

Tabela 12. Zabytki architektoniczne, sakralne oraz muzea.

ZABYTKI KRÓTKA CHARAKTERYSTYKANajważniejsze zabytki architektury

Kościół pw. św. Katarzyny z 1679 r. przy ul. Kościelnej. Wystrój wnętrzapóźnobarokowy z połowy XVIII w.

Kościół parafialny pw. św.Bartłomieja w Czermnej

z XIV w. (najstarszy w Kudowie), rozbudowanyw XVIII w., kiedy to otrzymał formy barokowe

Kaplica Czaszek w Czermnej z 1776 r., w stylu barokowym

Kościół pw. NMP ul. Słone wzniesiony w stylu barokowym,przebudowywany na początku XX w.

Kaplica mszalna pielgrzymkowaMatki Boskiej Bolesnej ZielonaDolina

wzniesiona w 1887 r. na miejscu zniszczonejdrewnianej kaplicy

Kościół ewangelicko-reformowanypw. Chrystusa Pana w Pstrążnej

wybudowany w 1813 r. (drewniany),przebudowany w 1848 r. (murowany)

Kościół ewangelicko-augsburski naGórze Parkowej

wybudowany w 1799 r.

Kościół pw. św. Piotra i Pawła przyul. Brzozowie

wybudowany w 1717 r., otoczony muremcmentarnym z brama dzwonniczą

Cmentarz pw. św. Baltazara przykościele parafialnym

w dobrym stanie technicznym

Park Zdrojowy z XVII w. na wzór parków angielskich, anastępnie powiększony na początku XIX w.(wpisany w rejestr zabytków), jest też Pijalniapołączona z Salą Koncertową

Drewniana dzwonnica położona przy ul. 1-go Maja, wybudowana w1846 r.

Murowana Dzwonnica z figurą św.Katarzyny

wybudowana w 1679 r.

Sanatorium „Zameczek” wybudowane w 1772 r. jako dom gościnny dlakuracjuszy

Sanatorium „POLONIA” wybudowane w 1906 r.

„Łazienki III” obiekt uzdrowiskowy wybudowany w 1906 r.

Dom mieszkalny i stodoła na ul.Słone

obiekty w złym stanie technicznym i obecnie nienadające się do zwiedzania

55


„Ruchoma Szopka” zabytek znajduje się w domu w Czermnej,z przełomu XIX i XX w., z blisko 250 figurkamiautorstwa ówczesnego mieszkańca tego domu –Franciszka Stephana; wykonał on też organyo 270 głosach i 10 rejestrach

Wille, domy, pensjonaty z początkuXX w.

architektura z początku XX w.

Najważniejsze zabytki sakralneWnętrze Kaplicy Czaszek - 3000 czaszek i piszczeli osób poległych

w wojnach XVII i XVIII w oraz zmarłychw czasie zarazy cholery, w podziemiachkaplicy znajduje się dalsze 21 000szkieletów,

- ołtarz z barokowym krzyżem,

- ekspozycja najważniejszych szkieletów(m.in. ks. Tomaska – pomysłodawcykaplicy, grabarza Langera, wójta Czermneji jego żony),

- 2 rzeźby aniołów (jeden z trąbą i napisem„Powstańcie z martwych”, drugi z wagą,a pod nim napis „Pójdźcie pod sąd”)

Wnętrze Kaplicy MB BolesnejZielona Dolina

we wnętrzu znajdują się obrazki sporządzoneprzez ówczesną, XIX-wieczną, miejscowąludność w ramach dziękczynienia za cudowneozdrowienia

Kapliczki (krzyże) przydomowe naterenie całej Kudowy

kapliczki przedstawiające Matkę Boską lubukrzyżowanego Chrystusa, w różnym styluarchitektonicznym, wznoszone między innymi wramach dziękczynienia za przetrwanie epidemii,jak i jako uczczenie np. 50 roku życia członkówrodziny

Wnętrze kościoła ewangelicko-augsburskiego na Górze Parkowej

eklektyczne organy firmy „Schlag und Sohne”ze Świdnicy, rokokowy ołtarz przeniesionyz nieczynnego kościoła w Unisławiu kołoWałbrzychaMuzea

Skansen Kultury Ludowej PogórzaSudeckiego

odtworzona dawna kuźnia, zajazd dzwonnica,chałupy, pokazy pieczenia chleba i rzemiosłaludowego

Kudowskie Muzeum Zabawek„Bajka”

lalki, miniaturki mebli i innych obiektówużytkowych, pozytywki z różnych stron świata;eksponaty pochodzą z XIX i XX w.

„Muzeum Żaby” żaby wykonane z różnych tworzyw, przedmiotyużytkowe w kształcie żaby oraz przedmiotyzdobione ich motywem


56


Pozostałe formy turystyki

Turystyka biznesowa

Rozwijająca się forma z dużymi perspektywami rozwoju. Walory naturalne gminya także rozwinięta infrastruktura turystyczna sprzyjają napływowi ludzi biznesuz Polski (przede wszystkim z Dolnego Śląska, dużych aglomeracji miejskich).Turystyka biznesowa ma zwykle charakter weekendowych pobytów, na którychodbywają się konferencje i szkolenia kadry.

Obecnie istnieje w Kudowie kilka obiektów zdolnych do obsługi klientówturystyki biznesowej. Jednak najlepszą bazę posiada i specjalizuje się w tego typuofertach Kongres Centrum. Posiada 90 miejsc noclegowych o wysokimstandardzie, salę kinowo-konferencyjną na 95 osób, salę konferencyjną na 55 osóboraz pełne zaplecze gastronomiczne. Na terenie obiektu znajduje się też KlinikaZdrowia, gdzie można skorzystać z masaży oraz zabiegów leczniczych i odnowybiologicznej z użyciem nowoczesnych urządzeń. Można również skorzystaćz małego zespołu basenowego, gdzie polecane są zabiegi hydroterapeutycznez całą gamą masaży podwodnych, kąpiele zmiennocieplne, jaccuzzi, sauna.

Także niektóre inne ośrodki, pensjonaty i hotele są w stanie obsłużyć przyjazdykonferencyjne i szkoleniowe. Jednak nie posiadają tak rozwiniętego zaplecza jakwspomniany wyżej ośrodek. Posiadają małe sale konferencyjne i nie oferują namiejscu dodatkowych usług.

Turystyka tranzytowa

Z racji swego położenia przy trasie międzynarodowej E-67 w pobliżu przejściagranicznego w Kudowie rozwija się turystyka tranzytowa. Turyści zatrzymują sięprzeważnie po całym dniu podróży na jeden nocleg i następnego dnia ranoponownie wyruszają w trasę. Ten typ turystyki zyskuje na znaczeniu, gdyżprzejście Kudowa – Nachod charakteryzuje się zwiększającym natężeniem ruchu.Duże znaczenie w tym rodzaju turystyki mają zorganizowane grupy, któreporuszają się autobusami. Celem ich podróży są miejsca daleko położone i niejakozmuszone są do szukania noclegu po drodze. Problem z tego typu grupami jestw sezonie letnim, kiedy to większość miejsc noclegowych jest już zajętych, a niema na tyle dużych obiektów, które byłyby przygotowane na przyjęcie grupy około40 osób w każdej chwili.

Wnioski dotyczące dominujących form turystyki

Dominującą formą turystyki w Kudowie Zdroju jest turystyka uzdrowiskowaoraz szeroko rozumiana turystyka zdrowotna.

Rozwinięta jest baza sanatoryjna oraz występuje różnorodność profilówleczniczych.

Sukcesywne podwyższany jest standard bazy noclegowej oraz ofertyusługowej, co ma istotne znaczenie dla spełnienia oczekiwań klientów.

Duża aktywność władz samorządowych w organizacjach i stowarzyszeniachzajmujących się rozwojem turystyki (z wyjątkiem braku przynależności doStowarzyszenia Gmin Uzdrowiskowych RP).

Pożądane jest dążenie do zmiany struktury klientów w sanatoriach ZespołuUzdrowisk Kłodzkich w celu poprawienia ich rentowności (zwiększenie liczbypełnopłatnych pobytów wykupionych przez osoby indywidualne lub biura

57


podróży oraz spadek liczby miejsc refundowanych przez NFZ albo ZUS).Konieczność rozpatrzenia stopniowego przestawiania profilu ZespołuUzdrowisk Kłodzkich oddział Kudowa, tak aby większą rolę zaczęłoodgrywać tzw. lecznictwo ambulatoryjne.

Bardzo są widoczne starania władz miasta i Zespołu Uzdrowisk Kłodzkich SAoddział Kudowa zmierzające do wydłużenia i uatrakcyjnienia pobytu turystówi kuracjuszy (budowa krytego basenu oraz Jaskini „Galos”).

Znajdujące się w Kudowie piesze szlaki turystyczne pomagająw kompleksowym zapoznaniu się z walorami naturalnymi regionu. Brakujejednak dłuższych tras spacerowych obejmujących centrum Kudowy oraz traszwiązanych tematycznie z walorami antropogenicznymi.

Znajdujące się w Kudowie muzea dotyczą tematyki niekonwencjonalnej(zbiory eksponatów przedstawiających żaby czy też lalki), przez coprzyciągają uwagę turystów i są ciekawym wyróżnikiem.

W gminie panują dobre warunki do uprawiania turystyki rowerowej (dużekompleksy leśne oraz pagórkowaty krajobraz), co ma swoje odbicie w jużokreślonych dwóch międzynarodowych trasach rowerowych. Istnieje jednakpotrzeba wytyczenia w centrum gminy ścieżek rowerowych, a takżestworzenia ogólnodostępnych wypożyczalni rowerów.

Brak rozwiniętego zaplecza do uprawiania turystyki konnej pomimo istnieniasprzyjających walorów naturalnych oraz rosnącej popularności jeździectwa,jako aktywnej formy spędzania czasu.

Wędkarstwo jest postrzegane jako uzupełnienie oferty dla turystów.

Organizowane w mieście niektóre wydarzenia kulturalne przyciągają turystówspoza Kudowy, którzy przy tej okazji mogą poznać potencjał turystycznymiasta. Ogromną rolę promocyjną odgrywa w tym zakresie MiędzynarodowyFestiwal Moniuszkowski, dzięki któremu mogą też zostać zauważone inne,mniej znane wydarzenia kulturalne.

Poza Kaplicą Czaszek istniejące w mieście zabytki architektury i sztuki(głównie sakralnej) nie stanowią wystarczającej atrakcji, aby w zasadniczysposób wpływać na zwiększenie liczby przyjeżdżających turystów.

Turystyka biznesowa ma duży potencjał rozwoju i wydaje się, że w Kudowiejest miejsce dla więcej niż tylko jednego (jak to jest obecnie) ośrodkakongresowo-wypoczynkowego. Wraz ze wzrastającymi wymogami klientówniezbędne jest oferowanie produktu dostępnego w pakiecie (np. konferencje +zabiegi pielęgnacyjno-zdrowotne).

Turystyka tranzytowa zyskuje na znaczeniu. W okresie letnim są jednaktrudności ze znalezieniem miejsca noclegowego przez chętnych.

Wzrost zainteresowania Kudową przez turystów zagranicznych (przedewszystkich kuracjuszy z Niemiec). Konieczne jest zatem dostosowanie do ichpotrzeb infrastruktury turystycznej (podwyższenie standardu oferowanej bazynoclegowej, gastronomicznej, jak i uatrakcyjnienie oferty kulturalno-rozrywkowej).

Kudowa Zdrój stanowi obecnie dobre zaplecze noclegowe i żywieniowe dlauprawiania narciarstwa w Zieleńcu, do którego można dojechać własnymtransportem, jak i korzystając z prywatnych minibusów.

58


4.4. Ocena turystycznej aktywności marketingowej

W niniejszym rozdziale zostały przeanalizowane i ocenione główne formy działańmarketingowych stosowanych przy promocji walorów i zasobów turystycznychmiasta oraz sprzedaży oferowanych produktów turystycznych.

W ocenie sfery marketingowej wsparcia rozwoju sektora usług turystycznychpoddano analizie podstawowe składniki kompozycji marketingu mixuzupełnionych trzema dodatkowymi elementami wg schematu 7P. Oceniepodlegają więc takie elementy, jak: produkt, promocja, cena, dystrybucja, ludzie,procesy oraz obsługa turystyczna. Oceniono także dotychczasowe rezultatyzwiązane z budową tożsamości i wizerunku regionu.

Oddzielnie zbadano i scharakteryzowano wybrane narzędzia marketingowe,najczęściej stosowane w promocji, np. ulotki, foldery, strony internetowedotyczące Kudowy Zdroju. Były to m.in.:

Książka (praca zbiorowa): Kudowa: zdrój, miasto i ludzie, 2002,

Kudowa Zdrój – kurort, Informator ekologiczno-promocyjny, 2001,

Informator Urzędu Miasta w Kudowie Zdroju, 2001,

Przewodnik Turystyczny Kudowa Zdrój, 2003,

Zbiór grafik „Ziemia Kłodzka w grafice” pod red. Wł. Kolbusza,

Kudowa Zdrój i okolice – plan miasta,

Kudowa Zdrój, Góry Stołowe – plan miasta,

Kudowa Zdrój na cztery pory roku – plan miasta,

Góry Stołowe – mapa,

strona internetowa www.kudowa.pl dostępna także pod adresem:www.kudowa.zdroj.pl,

strona internetowa www.kudowa.info.pl,

strona internetowahttp://republika.pl/noclegiiwypoczynek/asm/kudowa_zdroj.html,

strona internetowa www.zuk-sa.pl,

strona internetowa www.pngs.pulsar.net.pl,

strona internetowa www.bad.kudowa.pl,

strona internetowa www.basen.kudowa.pl.

Ocena kompozycji marketingu mix

Prawidłowe zastosowanie elementów marketingu mix jest gwarancją sukcesustrategii rozwoju produktu turystycznego regionu i plasowania produktu na rynku.

Do składników analizowanej kompozycji marketingu mix zastały zaliczone:Produkt – podstawowy element kompozycji marketingu mix. Produktem

turystycznym nazywamy wszystko, co turysta kupuje i czym się zajmujew miejscu pobytu turystycznego wraz z usługami towarzyszącymi, które mu tedziałania umożliwiają. Rozwiniętą formą produktu turystycznego jest tzw.

59


produkt spakietowany, w którym ta podstawowa usługa zostaje wspartadodatkowymi (np. nocleg + śniadanie) lub jeden pakiet zawiera jednocześniezestaw różnych usług powiązanych tematycznie.

Promocja – podstawowa forma komunikacji, narzędzie strategii marketingowej,służące do komunikowania się z rynkiem, przekazywaniu szeroko pojętejinformacji o produktach, działalności, infrastrukturze turystycznej regionu.Wybierając odpowiednie nośniki i formułując właściwe komunikatyprzekazywane na rynek turystyczny, dociera do tych turystów, którzyrzeczywiście są zainteresowani proponowanymi produktami turystycznymi.

Cena – jest często elementem dominującym i determinującym w procesiepodejmowania decyzji o przyjeździe. Cena jest zależna od rodzaju i zakresuusług i atrakcji, które dany turysta wybierze. Wysokość cen powinna byćdostosowana do profilu turysty, uzależniona od sezonu, rynku czyzaplanowanej, świadomej polityki cenowej, która ma za zadanie wspomaganieosiągania podstawowych celów marketingowych założonych w strategii.

Dystrybucja – dystrybucja produktów turystycznych odbywa się w sposóbbezpośredni lub pośredni. Właściciele hoteli, pensjonatów, kwater czyobiektów gastronomicznych oferują usługi bezpośrednio zainteresowanymturystom lub proponują pośrednikom, np. touroperatorom, którzy na ichpodstawie budują oferty programowe lub złożone pakiety turystyczne.

Ludzie – ludzie są ważnym czynnikiem różnicującym jakość usługi. Tworząkorzyść dodatkową i są źródłem przewagi konkurencyjnej. Powodzeniedziałań związanych z funkcjonowaniem produktu turystycznego zależy oddoboru, przeszkolenia, motywacji ludzi (społeczności lokalnej). Zadaniemmarketingu wewnętrznego jest pozyskanie przychylności i akceptacjispołeczności lokalnej dla realizowanego projektu. To postawa ludzi zdecydujeo sukcesie wdrażanej strategii.

Procesy – obejmują m.in. procedury, harmonogramy prac, mechanizmyi czynności, w wyniku których turysta otrzymuje gotowy produkt turystyczny.Będą tu więc uregulowania związane np. z posługiwaniem się hasłem,symbolem graficznym, zasady jej dystrybucji, licencjonowania, badania –pozyskiwanie informacji zwrotnych.

Obsługa klienta – zrozumienie potrzeb i oczekiwań klientów, budowa ścisłychi trwałych więzi wpływa na wzrost szans odniesienia sukcesu na rynku ofertturystycznych.

60


Rysunek 4. Rozszerzony model marketingu mix.


Ocena poszczególnych elementów kompozycji marketingu mix

A – ocena wysoka,

B – ocena dobra,

C – ocena poprawna,

D – ocena przeciętna,

E – ocena słaba.

Tabela 13. Ocena poszczególnych kompozycji marketingu mix.

Nazwa elementu Ocena

Komentarz

61

Produkt

Cena

Ludzie

Obsługa klienta

Procesy

Dystrybucja

Promocja


Produkt B+ atrakcyjne turystycznie położenie miastaw obniżeniu, łagodny klimat, atrakcyjny ParkNarodowy Gór Stołowych,

położenie przy granicy z Czechami dajepodstawy do rozszerzenia oferty turystycznej,

głębokie tradycje pobytów uzdrowiskowychdzięki zasobom leczniczych wód mineralnychoraz łagodnemu klimatowi,

dobre uwarunkowania do rozwoju turystykiaktywnej (w tym rozwijana ciągleinfrastruktura sportowa),

bardzo dobrze rozwinięta baza noclegowa,

dążenie do dywersyfikacji oferty turystycznej(popularyzowanie nowych w regionieproduktów, jak turystyka biznesowa, ofertawyjazdów na narty do Zieleńca),

Kaplica Czaszek oraz MiędzynarodowyFestiwal Moniuszkowski to prawdziwe „hity”,na których można oprzeć ofertę turystykimiejskiej i kulturowej,

duża ilość produktów oferowana w pakietach(np. nocleg+śniadanie, zniżki na niektóreatrakcje przy wyborze odpowiedniej bazynoclegowej),

bogata oferta zorganizowanych wyjazdów dopozostałych atrakcji Ziemi Kłodzkiej, jak i doCzech,

stosowane zniżki przez gestorów bazynoclegowej poza sezonem letnim i zimowym,

brak rozwiniętej oferty dla turystyki konnej (niema wytyczonych szlaków konnych, tylko jedenośrodek oferuje usługi związane z wykorzystaniemkoni),

poza jedynym „hitem” kulturalnym, jakim jestMiędzynarodowy Festiwal Moniuszkowski, niskaświadomość potencjalnych turystów o innychorganizowanych imprezach i wydarzeniach,

brak szeroko rozwiniętej turystyki osóbniepełnosprawnych (hipoterapia, specjalny sprzętrowerowy itp.).

62


Promocja1 B+ wysoki poziom merytoryczny stronyinternetowej www.kudowa.pl,

silne nagłośnienie największej imprezykulturalnej - „Międzynarodowego FestiwaluMoniuszkowskiego”,

wysoka jakość edycyjna i bogaty wybórmateriałów promocyjnych,

wykorzystywanie różnych materiałówpromocyjnych w tym prezentacjimultimedialnych na CD-ROM-mach,

dobre położenie Centrum InformacjiTurystycznej,

Biuro Obsługi Klienta ZUK z całodobowąinformacją telefoniczną wspiera działalnośćCentrum Informacji Turystycznej, wszczególności w zakresie prezentacji ofertydla segmentu kuracjuszy,

fachowa jakość obsługi w Centrum InformacjiTurystycznej,

promocja miasta także w Czechach m.in.dzięki funkcjonowaniu programu miastpartnerskich,

aktywny udział gminy w targachturystycznych „Salon Tour” w Poznaniu,„Glob” w Katowicach, ITB w Berlinie, MITTw Moskwie i innych tego typu imprezach,

wysoka aktywność promocyjna niektórychgestorów bazy turystycznej (własne stronyinternetowe, prezentacje na CD-ROM-ach),

brak znaczących sponsorów prywatnychw zakresie organizowanych imprez i wydarzeńkulturalnych,

nieaktualna część informacji w dostępnychmateriałach promocyjnych (w szczególności danedotyczące infrastruktury turystycznej),

brak opracowania jednolitego systemuidentyfikacji wizualnej miasta,

brak usytuowanego w centrum miasta punktuinformacyjnego Parku Narodowego GórStołowych.

1 Szczegółowa analiza elementów promocji została zamieszczona w dalszej części opracowania.

63


Cena C+ zróżnicowana oferta cenowa w zakresie bazynoclegowej,

niższe ceny za korzystanie lub zwiedzanieposzczególnych atrakcji dzięki włączeniu ichdo produktu pakietowego (np. nocleg + rabatna wejście do „Wodnego Świata”),

obniżanie cen poza sezonem przez gestorówbazy noclegowej,

brak luksusowych, drogich ośrodków,

brak kategoryzacji większości obiektów bazynoclegowej,

brak wspólnej polityki cenowej gestorów bazynoclegowej.

Dystrybucja C+ przewaga bezpośrednich form dystrybucji, cooznacza niższe koszty dla klientów,

aktywność lokalnych biur podróży wdystrybucji oferty turystycznej Kudowy,

obecność gestorów bazy noclegowej namiędzynarodowych targach turystycznych,

prężne działania sektora turystycznego napolu internetowej dystrybucji swojej oferty(uruchomienie interaktywnego planu miastaoraz możliwość rezerwacji miejsc za pomocąInternetu),

brak ofert Kudowy Zdroju wśród propozycjinajbardziej znanych biur turystycznych,

niewystarczające działania związane z dystrybucjąofert alternatywnych do turystyki wypoczynkowo--zdrowotnej.

64


Ludzie B wysoka ocena klimatu społecznego dlapotencjalnych inwestycji i działań związanychz promocją miasta,

wysoka aktywność społeczna widocznaw procesie tworzenia nowych form produktówturystycznych,

duże zaangażowanie pracowników CentrumInformacji Turystycznej w promocję atrakcjiturystycznych regionu,

powołanie Organizacji Turystycznej KudowaZdrój, mającej na celu koordynację działańprzyczyniających się do rozwoju turystykiw regionie,

brak szerokich działań związanych z marketingiemwewnętrznym, np. programy motywacyjne dlapracowników, personelu,

niepełne wykorzystania kadr odpowiednioprzygotowanych do wypełnienia zadań w zakresiepublic relations, czy też przygotowywaniai opracowania markowych produktówturystycznych związanych z tworzeniempożądanego wizerunku miasta,

znaczne zaangażowanie Parku NarodowegoGór Stołowych w promowanie walorównaturalnych regionu.

Procesy C+ szczegółowe i sukcesywne opracowanieharmonogramów imprez i wydarzeń,

konsekwentna realizacja założonych zadańw ramach tworzenia „Euroregionu Glacensis”,

systematyczne działania polepszające stanśrodowiska naturalnego w gminie,

zacieśniająca się współpraca w zakresiepolityki turystycznej regionu pomiędzywładzami lokalnymi a gestorami bazyturystycznej,

brak opracowanego spójnego systemuidentyfikacji wizualnej miasta,

brak pełnego konsensusu w sprawie wspólnejpolityki promocyjnej miasta i gestorów bazynoclegowej,

brak jednolitej formy komunikatu – przyjęciazałożeń dla budowania wizerunku miasta, np.hasła promującego miasto, określonychpriorytetów w ustaleniu charakteru miasta.

65


Obsługa klienta C+ ogólny poziom obsługi w turystycezdrowotnej należy uznać za wysoki,

elastyczne i dynamiczne dopasowanie formi standardów obsługi klientów dozmieniających się potrzeb i oczekiwań (pozalecznictwem duża ilość wycieczek i wydarzeńkulturalnych, rozwijanie infrastruktury dlaturystyki biznesowej),

dobry poziom obsługi klienta w CentrumInformacji Turystycznej (kompleksowawiedza wykraczająca poza standardowy zbiórinformacji o regionie, możliwość obsługi wjęzyku angielskim, niemieckim i rosyjskim),

rosnąca akceptacja wśród gestorów bazynoclegowej dla pakietów „lojalnościowych”promujących turystów regularnieodwiedzających kurort,

słaby poziom merytoryczny obsługi klienta wbiurze PTTK,

brak własnego punktu informacyjnego PNGS,

brak punktu informacji oraz aktualnych danycho infrastrukturze turystycznej przy dworcu PKP(jest to niewątpliwie „wąskie gardło” gminy).

OGÓLNA OCENA ELEMENTÓW MARKETINGU MIX – B

Wnioski dotyczące elementów marketingu mix

Jak wynika z przeprowadzonej powyżej analizy, kompozycję działańmarketingowych należy uznać za dobrą, choć nie w pełni wystarczającą dlaosiągnięcia zamierzonego celu, jakim jest wzrost zainteresowania turystykąw regionie oraz rozwoju nowych form turystyki.

Za najsilniejsze elementy kompozycji marketingu zostały uznane czynniki:produkt, promocja oraz tzw. „czynnik ludzki”. Produkt turystyczny swą silnąpozycję zawdzięcza leczniczym unikalnym wodom mineralnym oraz głębokiejtradycji uzdrowiskowej Kudowy Zdroju. Także walory naturalne ParkuNarodowego Gór Stołowych przyczyniają się do wysokiej atrakcyjnościturystycznej gminy. Dodatkowo dzięki nowatorskim pomysłom, jak np.nowoczesny kompleks basenowy „Wodny Świat” czy też włączenie miastaw „Pasmo Drogi Śródsudeckiej”, gmina ma dobre perspektywy rozwoju swegoproduktu turystycznego, co może przyczyniać się do przedłużenia sezonu.

Na także pozytywną ocenę „czynnika ludzkiego” najwyższy wpływ miał wysokipoziom klimatu społecznego w mieście, aktywna postawa władz samorządowychoraz interesujące propozycje poszerzenia oferty turystycznej. Brak jest pełnegoprogramu budowy silnej tożsamości miasta oraz mało jest liderów – specjalistówpotrafiących przygotować i realizować wydarzenia i imprezy o wydźwiękuogólnokrajowym.

Wspólną, silną tożsamość miasto powinno osiągnąć dzięki lansowaniu zarównowalorów naturalnych, uzdrowiskowych, wypoczynkowych, kulturowych, ale

66


przede wszystkim zintegrowanych wokół produktów turystycznych o znaczeniuogólnokrajowym.

Dla powodzenia tego typu ofert – produktów turystycznych na rynku, koniecznajest sprawniejsza organizacja i zarządzanie w zakresie podstawowych elementówkompozycji marketingu mix, większe wsparcie zasobami zewnętrznymi,np. sponsorów, mediów, a także wykreowanie nowych, silnych marek produktów.

Obecnie zarówno czynniki związane z ceną, jak i procesami otrzymały ocenę C+,co wskazuje na pewne rezerwy i możliwości ich poprawy. Dla podniesieniaefektywności tych punktów oceny kompozycji marketingu mix potrzebne sądziałania pomiędzy poszczególnymi gestorami infrastruktury turystycznej(wspólna polityka cenowa, w szczególności w okresie posezonowym) oraz ichwspółpraca z władzami samorządowymi różnego szczebla (koniecznośćkonsultacji przy realizacji takich projektów jak współpracy miast Kudowyi Nachodu, „Pasma Drogi Śródsudeckiej” czy też koncepcji „EuroregionuGlacensis”).

W przypadku czynnika promocja, dzięki znalezieniu silnego partneramedialnego (czołowy dziennik, radio lub kanał TV) oraz strategicznychsponsorów wybranych imprez i produktów, można bez dodatkowych większychnakładów uzyskać znaczący wzrost świadomości walorów miasta w skaliogólnokrajowej. Istotną rolę może odegrać też program miast partnerskich, kiedyto powstaje efekt synergii dzięki odpowiedniemu uzupełnieniu ofertzainteresowanych ośrodków i ich wspólnej kampanii marketingowej. Poza tym wdobie informatyzacji i globalizacji ważne jest wykorzystywanie najnowszychzdobyczy techniki do promocji, dystrybucji i sprzedaży produktu turystycznego(materiały promocyjne na CD-ROM-ach, internetowa informacja turystyczna,rezerwacje miejsc drogą elektroniczną), co przyczynia się do znacznego spadkukosztów.

Istotnym czynnikiem wspomagającym wzrost efektywności działańmarketingowych, jest wprowadzenie systemu informacji marketingowej,obejmującego zarówno bieżące pozyskiwanie informacji na temat klientów,konkurencji, rynku, jak i okresowe oceny skuteczności prowadzonych działańw wyniku ogólnopolskich sondaży opinii.

Skuteczne budowanie takich elementów, jak marka turystyczna miasta czypożądany wizerunek, powinno być realizowane poprzez opracowanie i wdrażanieodpowiednich narzędzi i procesów marketingowych. Do podstawowych procesówzmierzających do budowy silnej marki możemy zaliczyć m.in.:

opracowanie strategii marki,

budowę tożsamości marki, w tym opracowanie symbolu i SystemuIdentyfikacji Wizualnej (czyli zbioru zasad posługiwania się tymsymbolem),

opracowanie planu komunikacji, w tym sformułowanie treści przekazu– komunikatu (komunikat powinien być spójny, wyrazisty i zgodnyz założonymi wartościami marki) oraz wybór nośników – mediów,form komunikacji, właściwy proces komunikacji zapewnia namtworzenie pożądanego wizerunku, czyli wyobrażeń i skojarzeń,związanych z marką.

zarządzanie i monitorowanie marką (budowa kapitału marki).

67


4.5. Elementy promocji

Wśród ocenianych form i narzędzi promocji walorów turystycznych miasta zostałyuwzględnione:

podstawowe materiały promocyjno-informacyjne (folderreklamowy, ulotki, katalogi),

oficjalne miejskie strony internetowe miasta oraz wybrane, innestrony internetowe,

herb/logo turystyczne,

imprezy organizowane w regionie,

promocja bezpośrednia,

dostępne materiały w formie elektronicznej.

Podstawowe materiały promocyjno-informacyjne

Materiały promocyjne Urzędu Miasta w Kudowie Zdroju są dobrze przygotowanepod względem merytorycznym. Jest w nich wzorowo opisana historia uzdrowiskaoraz walory naturalne gminy. Gorzej natomiast przedstawia się opis infrastrukturyturystycznej, która wymaga częstej aktualizacji (w szczególności baza noclegowa,która ze względu na rozwój bazy noclegowej oraz zmiany właścicieliposzczególnych obiektów musi być nieustannie monitorowana przez wydawcówmateriałów promocyjnych). Nowo powstała Organizacja Turystyczna KudowaZdrój może stać się miejscem szybszego przepływu informacji o bazieturystycznej.

Dużo miejsca w ocenianych materiałach zajmują opisy inwestycji i rozwiązańekologicznych realizowanych w regionie. Dzięki temu występuje efekt synergii,gdyż gmina jest postrzegana jako obszar czysty ekologicznie, a dodatkowomateriały spełniają funkcję edukacyjną.

Obszerne informacje dotyczące spraw społecznych, gospodarczych, kulturowychmożna znaleźć w książce Kudowa - zdrój, miasto i ludzie. Są one opisane w formiereferatów przez mieszkańców miasta. Dzięki temu zagadnienia nie zostały ujęte wformie lakonicznych komunikatów, ale w bardzo czytelny sposób.

W dostępnych bezpłatnych materiałach promocyjnych turysta może znaleźć przedewszystkim opisy najważniejszych atrakcji oraz spisy telefonów alarmowych.

W Biurze Obsługi Klienta ZUK S.A. oddział Kudowa w bezpłatnych ulotkachmożna znaleźć ofertę i cennik nie tylko oddziału w Kudowie, ale też całegoZespołu. Część z tych materiałów jest w wersji kolorowej – przyjaznej wodbiorze.

Na uwagę zasługuje obszerny wybór map okolic Kudowy i planów samego miasta.Część z nich lepiej eksponuje walory naturalne regionu, pozostałe – infrastrukturęturystyczną. Konieczne jest jednak zwracanie większej uwagi na wykonywaniemap, w szczególności w zakresie infrastruktury turystycznej (np. na niektórychmapach nie są zaznaczone wszystkie szlaki turystyczne). Ściślejsza współpracaz wydawcami map powinna doprowadzić do ujednolicenia nazw oraz prezentacjiwszystkich atrakcji turystycznych.

Pozytywnym aspektem są wersje obcojęzyczne niektórych katalogów i map(przeważnie w języku niemieckim, czeskim i angielskim).

Podsumowanie

68


Plusy Minusy dobra jakość edycyjna materiałów

informacyjnych ZUK S.A. oddziałKudowa,

część materiałów dostępna wwersjach obcojęzycznych,

obszerne informacje o inwestycjachgminy (przede wszystkim w zakresieekologii),

dużo uwagi poświęconejorganizacjom społeczno-kulturalnymmiasta, zagadnienia ujęte watrakcyjny dla czytelnika sposób,

część materiałów jest bezpłatna.

brak hasła przewodniego,

brak aktualizacji danychdotyczących infrastrukturyturystycznej w niektórych ulotkach.

Wydawnictwa multimedialne oraz dostępne materiały w formieelektronicznej

W sprzedaży nie ma materiałów zapisanych elektronicznie. Urząd Miastaprzygotował CD-rom opisujący walory Kudowy Zdroju, jednak jest on dostępnyjedynie dla niektórych osób wizytujących Urząd.

Urząd współpracuje z gestorami bazy turystycznej przy przygotowywaniuInteraktywnego Planu Miasta. Będzie on umieszczony na oficjalnej stronieinternetowej miejscowości (www.kudowa.pl). Gestorzy będą mogli w znacznietańszy i efektywniejszy niż dotąd sposób promować swoje usługi (wspólna mapana jednej, oficjalnej stronie internetowej miasta obniża do minimum kosztyi uwiarygodnia jej zawartość w oczach potencjalnych turystów).

Promocja bezpośrednia

Jest to jeden z podstawowych typów promocji turystyki na badanym obszarze.Zapewnia on redukcję kosztów obsługi, przez co można zaoferować tani produktturystyczny. Z drugiej zaś strony w taki sposób do niedawna trudno byłoprzyciągnąć dużą liczbę turystów. Postępująca informatyzacja sprawia jednak,że własne strony internetowe gestorów bazy hotelowej mogą w przyszłościspowodować odejście od wszelkiego rodzaju pośrednictwa sprzedaży usług.

Internetowe strony miejskie

W ocenie zawartości, jakości i strony technicznej wzięto pod uwagę oficjalnąstronę Urzędu Miasta w Kudowie Zdroju:

www.kudowa.pl

oraz inne strony miasta związane z regionem, w tym prywatne, poświęcone nietylko wyłącznie temu miejscu, ale zawierające istotne informacje o nim:

strona internetowa www.kudowa.info.pl,

strona internetowahttp://republika.pl/noclegiiwypoczynek/asm/kudowa_zdroj.html,

strona internetowa www.zuk-sa.pl,

strona internetowa www.pngs.pulsar.net.pl,

69


strona internetowa www.bad.kudowa.pl,

strona internetowa www.basen.kudowa.pl

www.kudowa.pl

Jest to najlepsza pod względem merytorycznym strona poświęcona Kudowie.Zawiera między innymi takie działy, jak: Menu (Aktualności, Telefony, PolećNas, Twoje konto, Wyślij Info), Atrakcje turystyczne, Komunikacja (informacjeo rozkładach PKP i PKS), Noclegi, Restauracje, Biura turystyczne, Usługiuzdrowiskowe, Poradnik inwestora (położenie miasta, walory miasta, komunikacjai połączenia, oferty inwestycyjne, przetargi), Samorząd (wyniki wyborów, BIPKudowa Zdrój, Rada Miejska, Komisje Rady Miejskiej, Statut Gminy, Ekologia,Oświata), Kultura (Imprezy, Kalendarz imprez 2003, Cyganeria), Kudowskiefirmy, Nauka-korepetycje, Media lokalne (informacje o Euroregionie „Glacensis”,prasa, radio, telewizja), Sprzedam-Kupię (ogłoszenia mieszkańców), W Europie(wyniki referendum europejskiego).

Podstawową zaletą tej strony jest obszerna informacja o aktualnych dokonaniachwładz miasta oraz o najważniejszych atrakcjach. Dobrze wyeksponowane są teżlinki do indywidualnych stron internetowych gestorów bazy noclegoweji gastronomicznej, „Wodnego Świata” oraz Biuletynu Informacji Publicznej.Strona dostępna jest też w wersji rosyjskiej i niemieckiej. Ciekawym pomysłemjest umieszczenie na witrynie obrazu z kamery w Parku Zdrojowymaktualizowanego, co 5 minut. Na stronie głównej jest znak „it” oraz jestzamieszczona informacja o adresie mailowym pod który można wysyłać zapytaniadotyczące spraw związanych z turystyką.

www.kudowa.info.pl

Jest to strona sponsorowana przez kilku najaktywniejszych przedstawicieli bazynoclegowej w Kudowie Zdroju. Na tej witrynie widnieją linki do opisów ichusług, a także reklamy różnych atrakcyjnych miejsc turystycznych regionu. Stronadostępna także w wersji rosyjskiej.

http://republika.pl/noclegiiwypoczynek/asm/kudowa_zdroj.html

Strona zawiera jedynie adresy i telefony dotyczące bazy noclegowej; nie mainformacji dotyczących cen, co może zniechęcić potencjalnego turystę do wyboruktóregoś z obiektów. Poza tym na stronie widnieje podział obiektów na domywczasowe, hotele, ośrodki wypoczynkowe, pensjonaty, pokoje gościnne i willewypoczynkowe. Obiekty zostały uporządkowane w kolejności alfabetycznej.

www.zuk-sa.pl

Jest to strona Zespołu Uzdrowisk Kłodzkich SA. Obejmuje ona informacjęo trzech oddziałach Zespołu. Za zaletę należy uznać dobry wybór kolorystykistrony (większość odsłon w odcieniach zielonych – przyjaznych dla oglądającego).W części dotyczącej ZUK SA oddział Kudowa potencjalny turysta może poznaćinformacje o historii miasta i uzdrowiska, profilach leczniczych, sanatoriachi szpitalach, Biurze Obsługi Klienta, zobaczyć uproszczony plan miasta orazdowiedzieć się o nadchodzących imprezach kulturalnych.

www.pngs.pulsar.net.pl

Jest to strona Parku Narodowego Gór Stołowych. Można znaleźć w niejnastępujące działy: informacje ogólne, przyroda, turystyka, nauka, edukacja,wydawnictwa, galeria, pogoda, przetargi, archiwum, BIP PNGS. Informacjezawarte na tej stronie przybliżają atrakcje Parku.

www.bad.kudowa.pl70


Strona sporządzona została przez miłośników miasta. Pokazuje przede wszystkimbogate tradycje uzdrowiskowe regionu. Prócz opisów ciekawostek historycznych,na stronie zawarty został m.in. pokaźny zbiór pocztówek i zdjęć dotyczącychzabytkowej architektury miejscowości. Większość prezentowanych informacjidostępna też jest w wersji niemieckojęzycznej.

www.basen.kudowa.pl

Jest to oficjalna strona „Wodnego Świata” – największej sportowej inwestycjiw Kudowie Zdroju. Podstawową zaletą tej strony jest obszerna informacjao pionierskim w skali kraju systemie grzewczym kompleksu (poza źródłamikonwencjonalnymi obiekt jest ogrzewany energią słoneczną oraz pompami ciepłaodzyskującymi energię z wentylacji, klimatyzacji i z wymiany wody basenowej.Poza tym witryna informuje o usługach i cenniku kompleksu, w tym o oferciedodatkowej (zabiegi pielęgnacyjne, kręgielnia, pizzeria). Strona dostępna jestjedynie w języku polskim.

PodsumowaniePlusy Minusy

obszerna informacja o mieście,jego historii, atrakcjachturystycznych i ofertachinwestycyjnych na stroniewww.kudowa.pl,

nowatorskie rozwiązania, jaknp. Aktywny Plan Miasta,

kompleksowy opis walorównaturalnych na stronie PNGS,

ciekawa pod względem historiiregionu zawartość stronywww.bad.kudowa.pl (m.in.pokaźny zbiór pocztówek izdjęć przedstawiającychzabytkową architekturę),

niektóre strony w wersjachobcojęzycznych,

użyteczne dodatki, np. „linki”do przydatnych stron,

użyteczne zestawienie telefonówprzy spisie bazy noclegowej jaki całej infrastruktury społeczno-gospodarczej.

zakres cen jest tylko na niektórychprywatnych stronach gestorów bazynoclegowej,

brak aktualizacji na temat infrastrukturyturystycznej na większości witryn,

brak spakowanych, np. w formie zip,materiałów o Kudowie Zdroju,

w przypadku wpisania adresu:http://kudowa.pl potencjalny turystazostaje przekierowany do dostawcyInternetu i kreatora stron www dlainstytucji i firm Ziemi Kłodzkiej.

Herb miasta / logo turystyczne

W istniejących materiałach promocyjnych oraz na stronach internetowychwykorzystywany jest herb oraz logo turystyczne miasta. Herb przedstawia tarczępodzieloną na 4 części: fontannę zdrojową i serce (symbole uzdrowiska),a w pozostałych 2 częściach pola wypełnione kolorami: żółtym i czerwonym(oficjalne barwy gminy). Herb miasta jest wykorzystywany na wszelkichmożliwych nośnikach informacji, nawet na tabliczkach z numerami domów.

71


Logo turystyczne miasta składa się z 3 elementów. W jego centralnej częściwidnieje symbol źródła, po prawej stronie zarys góry (w kolorze zielonym), a polewej żółte słońce. Na dole zaś napis Kudowa Zdrój z symbolem serca zamiastlitery „o”. Brak jest opracowanej Księgi Identyfikacji Wizualnej, w którejokreślone zostałyby podstawowe zasady posługiwania się symbolem, a takżerekomendowane wzory i przykłady jego zastosowań, np. w systemie informacjimiejskiej (tabliczki ulic, drogowskazy, oznaczenia zabytków), akcydensach(koperty, pisma, faksy, formularze), wydawnictwach informacyjno-promocyjnych,reklamach czy ogłoszeniach.


72

Herb/logo miasta

HERB MIASTA

LOGO TURYSTYCZNE

Komentarz

Precyzyjnie ustalony opis herbu przyczynił się dobardzo konsekwentnego jego wykorzystywania. Nastronie internetowej miasta, w materiałachpromocyjno-informacyjnych, a nawet w systemieinformacji miejskiej (tabliczki z nazwami ulic,drogowskazy, tablice informacyjne) stosuje się bezwyjątku poprawną wersję. Jedynie zupełna swobodaw umiejscawianiu go na różnych tłach i w różnejodległości od innych elementów (np. miniaturowamapa Polski nachodząca po części na herb naoficjalnej stronie internetowej Kudowy) może budzićzastrzeżenia.

Logo turystyczne zostało sporządzone z użyciemciekawej techniki (tzw. rysunku z ręki). Jest w nimwiele szczegółów, a symbol serca jest widocznydopiero po dokładniejszym przyjrzeniu się. Dobórkolorystyki skutkuje tym, że w niektórych materiałach(zwłaszcza czarno-białych) nie widać wszystkichelementów loga.


ciekawy i atrakcyjny graficzniesymbol stanowiący elementherbu wskazuje na waloryuzdrowiskowe miasta,

częste wykorzystywanie herbuoraz loga w materiałachpromocyjno--reklamowych,

konsekwentne umieszczaniewe właściwej stylistyce herbumiasta na elementach systemuinformacji miejskiej (tabliceinformacyjne, drogowskazy,tabliczki z nazwami ulic inumerami domów).

brak pełnego profesjonalizmu przysporządzaniu loga turystycznego miasta(zbyt duża ilość szczegółów, brakzastosowania symboliki wpływającej nazapamiętanie znaku i kojarzenie go zpożądanym przez autorówprzesłaniem),

brak ściśle określonych zasadstandaryzacji loga turystycznego, wtym stosowania: rozmiaru-proporcji,tła, możliwych kolorów i odcieni etc. –konieczność opracowania KsięgiIdentyfikacji Wizualnej,

nieliczne, lecz niepożądane nadużyciaw umiejscawianiu znaku herbu miasta(np. nakładanie innych elementów napole zarezerwowane dla herbu).

Oficjalne imprezy organizowane w regionie przez miasto lub przywspółudziale miasta

Do najważniejszych imprez w Kudowie, znakomicie promujących miasto wPolsce i zagranicą należy Międzynarodowy Festiwal Moniuszkowski.Organizowane w trakcie festiwalu imprezy przyciągają liczne grupy turystów.Prócz walorów czysto muzycznych, integrują i budują tożsamość mieszkańcówmiasta (w repertuarze jest m.in. „Polonez Moniuszkowski” – barwny korowódwszystkich artystów Festiwalu i mieszkańców Kudowy Zdroju).

Innymi ważnymi imprezami promocyjnymi są „Polsko-Czeska Dwudziestka” bądźteż „Dni Miast Partnerskich Kudowa–Hronov” o zasięgu międzynarodowym.Takie imprezy przyczyniają się do zawiązywania więzi pomiędzy różniącymi sięod siebie kulturami (czeską i polską). Poza tym programy miast partnerskich toprzeważnie korzystne produkty promocyjne, gdyż powstaje efekt synergii dziękiodpowiedniemu uzupełnieniu ofert zainteresowanych ośrodków i ich wspólnejkampanii marketingowej. Dlatego też władze miasta nie poprzestają na jednymtego typu programie; w najbliższej przyszłości ma dojść do skutku bliższawspółpraca miast partnerskich Kudowy i Nachodu. Towarzyszyłaby temu impreza„Dzień Partnerstwa Pogranicza”.

Pozostałe imprezy, nawet te o zasięgu międzynarodowym, nie przyciągają obecnierzeszy turystów. Nadzieje na zmianę tego stanu rzeczy rokują m.in. „Polsko-Czeskie Spotkania Filmowe”, które przy odpowiedniej kampanii promocyjnej orazuzupełnieniu oferty mogą stać się samodzielną atrakcją turystyczną.


73


od kilkunastu lat organizowaniesą imprezy o charakterzemiędzynarodowym – FestiwalMoniuszkowski,

aktywność władz miasta wurządzaniu imprez integrującychspołeczność po obu stronachgranicy,

dalekosiężne dążenie władzmiasta odnośnie powiązaniaimprez kulturalnych w spójnykalendarz.

brak szczególnie atrakcyjnych imprezw okresie zimowym, które mogłobystać się wsparciem dla rozwojuzimowego sezonu,

brak znaczącego wsparciapromocyjnego mniej znanych imprezprzez Międzynarodowy FestiwalMoniuszkowski,

brak zaplecza wystawienniczego,umożliwiającego organizowanie targówna wysokim poziomie.

Tożsamość i wizerunek

Kudowa Zdrój ma określoną, wyraźną tożsamość turystyczną – ma statut gminyuzdrowiskowej i w związku z tym musi rozwijać się według określonych zasaduregulowanych w ustawie z 17 czerwca 1966 r. o uzdrowiskach i lecznictwieuzdrowiskowym. O takiej przynależności zadecydowały nie tylko walorynaturalne regionu (lasy, Góry Stołowe oraz wody lecznicze), lecz również bogatetradycje uzdrowiskowe Kudowy. O tradycji uzdrowiskowej świadczy też herbgminy, w którym jest nawiązanie do mineralnych wód leczniczych (symbolfontanny zdrojowej) oraz do głównego profilu leczenia (serce).

Z powodu rozległej bazy uzdrowiskowej i noclegowej miasto może byćpotencjalnie postrzegane jako uzdrowiskowe, uzdrowiskowo-turystyczne lubturystyczno-uzdrowiskowe. Jest to uzależnione od informacji docierających doodbiorcy oraz zakresu atrakcji, z jakich korzysta turysta. Względy prawnewymuszają określone działania, które ograniczają pewne możliwości w sferzeuzdrowiskowej. Dlatego też miasto jest dotychczas postrzegane jakouzdrowiskowo-turystyczne.

Pozycjonowanie – mapa percepcjiPoniższy schemat prezentuje pozycjonowanie Kudowy Zdroju na mapie percepcjiwzględem zasobów naturalnych i antropogenicznych oraz profilu wypoczynku.

Schemat 2. Pozycjonowanie walorów miasta.

74

OP

Walory antropogeniczne antropogeniczne

Turystyka aktywna Turystyka bierna

K

U

Obszar związany Obszar związany z turystyką aktywną z turystyką aktywną opartą na walorach opartą na walorach naturalnychnaturalnych

Obszar związany Obszar związany z turystyką wypoczynkową z turystyką wypoczynkową uzupełnioną ofertą uzupełnioną ofertą turystyki aktywnej turystyki aktywnej

T

Obszar związany z turystyką miejską, opartą na walorach antropogenicznych

KZ


M – Międzyzdroje, OP – Opole, G – Gołdap, K – Kraków, Ł – Łeba, U – Ustka, T–Toruń, KZ – Kudowa Zdrój


4.6. Turystyczna analiza SWOT

Po przedstawieniu analizy elementów zwianych z turystyką można przejść dokompleksowej oceny całej sfery turystycznej za pomocą metody wyróżnieniamocnych i słabych stron oraz określenia szans i zagrożeń.

Mocne strony

położenie geograficzne,

Park Narodowy Gór Stołowych,

istniejąca baza noclegowa,

walory uzdrowiskowe,

droga nr 8 – jako droga zapewniająca dobrą dostępność komunikacyjnąmiasta,

bliskie położenie Zieleńca – regionalnego centrum narciarstwa,

liczne atrakcje turystyczne w mieście i w pobliskich gminach,

bliskość Czech,

postrzeganie Kudowy jako znanej miejscowości w kraju,

walory naturalne – czyste powietrze, górski krajobraz,

tradycje uzdrowiskowe / turystyczne,

różnorodność atrakcji turystycznych,

przeprowadzone działania proekologiczne w mieście,

wysoki poziom infrastruktury technicznej bardzo pozytywnie wpływającyna stan środowiska naturalnego,

dobrze oznaczone szlaki piesze,

75

Walory naturalne

G ŁM


powstanie organizacji turystycznej.

Słabe strony

wysoka sezonowość ruchu turystycznego,

brak ścieżek i tras rowerowych w mieście i okolicy,

brak dobrej infrastruktury drogowej wewnątrz miasta,

niedostateczny stan dróg w kierunkach najbliższych atrakcji turystycznychleżących poza terenem gminy,

infrastruktura PKP (stan dworca PKP, linii kolejowej),

brak stałej komunikacji wewnętrznej szczególnie dotkliwy w sezonieletnim,

niepełne poczucie bezpieczeństwa (współpraca gestorów bazy noclegowejz firmą ochroniarską),

brak alternatywnych dróg dla odciążenia centrum miasta,

zły stan infrastruktury ścieżek spacerowych na Górze Parkowej,

niepełna infrastruktura sportowa (brak: wypożyczalni sprzęturowerowego, pełnowymiarowej hali, otwartego basenu, wyciągunarciarskiego, lodowiska-ślizgawki, tras narciarskich, biegowych,spacerowych; nieprzystosowane boisko gminne do wszystkich rodzajówsportów),

niepełna infrastruktura turystyczna (mało dobrych restauracji, ograniczonegodziny otwarcia restauracji),

zła estetyka niektórych budynków w centrum miasta,

jakość świadczonych usług przez niektóre podmioty (np. znajomośćjęzyków obcych osób obsługujących bazę turystyczną).

Szanse

zrealizowanie projektu „Pasma Drogi Śródsudeckiej”,

współpraca transgraniczna,

dobra promocja atrakcji turystycznych Kudowy,

rewaloryzacja Parku Zdrojowego,

zagospodarowanie terenu otwartego basenu,

rozwój infrastruktury turystyczno-edukacyjnej na terenie ParkuNarodowego,

podnoszenie standardu bazy uzdrowiskowej i turystycznej,

dalsze pełniejsze wykorzystywanie możliwości turystycznych Kudowy,

zmiana przepisów dotyczących gmin uzdrowiskowych,

poprawa poczucia bezpieczeństwa,

stworzenie dogodnych warunków dla inwestorów tworzących noweatrakcje turystyczne,

aktywizacja / koordynacja wspólnych działań promocyjnych,

76


rozwój współpracy z Zieleńcem – regionalnym centrum narciarskim,

rozwój rzemiosła, którego wyroby mogłyby być kupowane przez turystów,

poprawa stanu ciągów komunikacyjnych,

podniesienie jakości usług zgodnie z oczekiwaniami turystów,

promocja hasła (znaku) związanego z Kudową,

rozwój Festiwalu Moniuszkowskiego i innych imprez kulturalnych,

stworzenia bazy do rozwoju kultury,

wzrost liczby atrakcji turystycznych,

wzrost świadomości o ofercie uzdrowiskowej wśród podmiotów z bazynoclegowej,

wzrost ilości turystów zagranicznych po przystąpieniu Polski do UE,zwłaszcza z Niemiec – stworzenie stałej komunikacji autobusowej, np. doBerlina,

podnoszenie kwalifikacji osób związanych z obsługą turystyczną,

uruchomienie rozlewni wód z nazwą „Kudowianka” jako elementupromocyjnego,

aktywizacja obszarów oddalonych od centrum miasta,

rozbudowa dostępu do Internetu,

zmniejszenie sezonowości turystycznej,

poprawianie dostępności do pełnej informacji o atrakcjach turystycznych.

Zagrożenia

obniżenie wartości marki Kudowa Zdrój przez niewłaściweprzedstawianie w mediach opinii o gminie,

brak środków finansowych na podnoszenie oferty turystycznej,

spadek liczby turystów,

spadek dochodów ludności, który może przełożyć się na skracanie pobytuw miejscowościach turystycznych,

zmiana preferencji turystów,

wzrost zainteresowania turystów innymi miejscowościami na ZiemiKłodzkiej,

radykalne zmniejszenie nakładów Narodowego Funduszu Zdrowia nafinansowanie leczenia uzdrowiskowego,

brak współpracy zainteresowanych podmiotów we wspólnympodnoszeniu wartości marki Kudowy Zdroju.

77


5 Analiza możliwości rozwoju

Planowanie rozwoju jest obarczone dużym ryzykiem i możliwością popełnieniabłędu. Związane jest to ze zjawiskami, na które gmina nie ma wpływu lub jejwpływ jest bardzo niewielki. Do takich zjawisk należą między innymi wzrostgospodarczy, zmiany prawa, zamiany sposobu finansowania zadań gminy, jaki zadań wykonywanych przez gminę. Część tych zjawisk jest znanaw perspektywie do 2006 r., a potem niestety zakłada się zmianę przejściowychrozwiązań. To dodatkowo powoduje ograniczone możliwości dokładniejszegoocenienia szans rozwoju.

Próbę oceny uwarunkowań realizacji Strategii oparto na metodzie skrajnychscenariuszy. Przedstawianie scenariuszy brzegowych ma za zadanie pokazanieskrajnych możliwości rozwoju sytuacji w najbliższych latach. Analizie poddanonastępujące scenariusze rozwoju: optymistyczny (pożądanych zmian)i pesymistyczny (niekorzystnych trendów) oraz – najbardziej prawdopodobny –scenariusz umiarkowanego rozwoju, w którym zakres i dynamikaprognozowanych zmian jest wypadkową scenariuszy skrajnych.

5.1. Scenariusz optymistycznych możliwości zmian

Założenia do zewnętrznych uwarunkowań rozwoju:

- wysokie tempo wzrostu gospodarczego kraju,

- bardzo korzystny stan finansów publicznych,

- maksymalne wykorzystanie możliwości wynikających z przystąpieniePolski do Unii Europejskiej,

- kontynuacja reform gospodarczych,

- zwiększenie decentralizacji finansów publicznych – zwiększeniemożliwości dochodów budżetów gmin,

- reforma systemu podatkowego – zmniejszenie obciążeń przedsiębiorców,

- rozwój współpracy transgranicznej,

- wzrost wydatków na turystykę.

Założenia do wewnętrznych uwarunkowań rozwoju:

- aktywność gminy w dążeniu do optymalnego wykorzystania istniejącychmożliwości rozwojowych,

- aktywność gminy w pozyskiwaniu pozabudżetowych środkówfinansowych,

78


- aktywność przedsiębiorców działających na terenie gminy wpozyskiwaniu środków uruchomionych w związku z przystąpieniemPolski do UE,

- dynamiczny rozwój przedsiębiorczości na terenie gminy,

- bardzo dynamiczny napływ turystów z zagranicy,

- szybki spadek bezrobocia w gminie,

- dynamiczny rozwój specjalnej strefy ekonomicznej.

Przebieg przewidywanych zjawisk i procesów.

Zakładanie wysokiego tempa wzrostu gospodarczego, wynikającego z kontynuacjireform oraz maksymalnego wykorzystania szans po przystąpieniu Polski do UniiEuropejskiej, stwarza warunki do rozwoju jednostek terytorialnych, zwłaszczajednostek o charakterze turystycznym. Rozwój gospodarczy powinien też sprzyjaćlokalizacji nowych zakładów przetwórczych w Kudowie. Dynamicznierozwijające się podmioty stworzą nowe miejsca pracy dla różnych grup osób, wtym obecnie bezrobotnych. Pozwoli to na szybszy wzrost w porównaniu z innymimiejscowościami regionu.

Rozwój aktywnej turystyki i pożądanie przez turystów coraz większej liczbyatrakcji powinno przełożyć się również na wzrost liczby podmiotówgospodarczych oraz wzrost zatrudnienia.

Wzrost zamożności gminy powinien wpłynąć na możliwość rozwiązywaniaproblemów społecznych nie tylko przez środki z budżetu gminy, ale równieżwzrastającą aktywności mieszkańców i podmiotów gospodarczych działających napolu charytatywnym.

W efekcie opisanych powyżej zmian w znaczący sposób poprawiłyby się warunkiżycia w gminie, nastąpiłby wzrost dochodów mieszkańców i wzrost dochodówbudżetowych samorządu terytorialnego.

5.2. Scenariusz pesymistycznych możliwości zmian


- osłabienie, a nawet spadek, wzrostu gospodarczego kraju,

- zły stan finansów publicznych państwa,

- znaczne trudności w integracji Polski z Unią Europejską,

- pojawianie się tendencji recesyjnych i w konsekwencji powstanie napięćspołecznych,

- wzrost bezrobocia w kraju,

- spadek wydatków na turystykę,

- wzrost stóp procentowych i niekorzystna polityka kredytowa,

- znaczny spadek wydatków Narodowego Funduszu Zdrowia na lecznictwouzdrowiskowe,

- osłabienie współpracy transgranicznej.


- spadek aktywności podmiotów gospodarczych,

- spadek dochodów gminy, który zablokuje możliwości inwestycyjne,

79


- wzrost bezrobocia w gminie i tym samym wzrost zapotrzebowania napomoc socjalną,

- spadek aktywności mieszkańców w rozwiązywaniu problemówspołecznych,

- wzrost przestępczości,

- spadek liczby turystów,

- emigracja z miasta ludzi młodych, aktywnych.


Niekorzystny rozwój sytuacji gospodarczej, trudności w kontynuowaniu reformoraz kłopoty z integracją europejską mogą przyczynić się do spadkugospodarczego oraz spadku dochodów ludności. Słaba dynamika wzrostugospodarczego w skali kraju będzie wpływać na spadek dochodów mieszkańców,a tym samym ograniczy wysokość dochodu przeznaczonego na turystykę przezgospodarstwa domowe. Spadek wzrostu spowoduje również to,że przedsiębiorstwa nie będą poszukiwały lokalizacji dla nowych zakładówprodukcyjnych, lecz będą zainteresowane maksymalnym wykorzystaniem jużposiadanych możliwości produkcyjnych. Procesy recesyjne ograniczą znacznieskłonność do inwestowania.

Brak odpowiednio wysokiej sprzedaży usług w turystyce doprowadzi, nie tylko dobraku zainteresowania nowymi inwestycjami, ale przyczyni się do dekapitalizacjijuż istniejącej bazy.

Wzrost bezrobocia spowoduje, że budżet samorządu będzie bardziej obciążonyi tym samym ograniczone zostaną wydatki inwestycyjne.

5.3. Scenariusz umiarkowanych możliwości zmian


- umiarkowany wzrost gospodarczy (nierównomierny w poszczególnychlatach),

- trudności biurokratyczne z uzyskaniem środków pomocowych (środkimożliwe do uzyskania po długiej procedurze),

- powolne ograniczenie sfery bezrobocia w kraju,

- stopniowy napływ kapitału do Polski, skłonnego inwestować w różnychdziedzinach,

- dalsze powolne kontynuowanie reform,

- stopniowy wzrost napływu zagranicznych turystów do Polski,

- stopniowy wzrost zainteresowania Polaków turystyką krajową.


- stopniowe podnoszenie jakości usług oferowanych turystom,

- stopniowy napływ inwestorów (najpierw do strefy, a potem na inneobszary inwestycyjne gminy),

- w budżecie gminy generowanie średniej wysokości środków na celeinwestycyjne,

- stopniowy wzrost ilości atrakcji turystycznych,

80


- stopniowe wydłużanie sezonu – poza obecny sezon letni i krótki zimowy,

- powolny spadek bezrobocia w gminie.


Rozwój specjalnej strefy ekonomicznej spowoduje pojawienie się inwestorów,także z czasem w innych częściach miasta poza strefą lub też doprowadzi dowspółpracy firm ze strefy z tymi, które już istnieją. Rozwój gospodarczyspowoduje powolny spadek liczby bezrobotnych oraz spadek pomocy społecznejświadczonej na ich rzecz.

Umiarkowany wzrost gospodarczy kraju spowoduje powolny wzrost wydatkówposzczególnych osób na turystykę i to raczej w grupie średnio zarabiającychi zamożnych. Osoby o niższych dochodach raczej będą rezygnować z wydatkówna turystykę.

Bardzo znaczącą rolę w realizacji działań będzie odgrywało dalsze kreowaniepozytywnego wizerunku Kudowy. Sprzyjać temu będzie wzrost liczby atrakcjiturystycznych, dalsze popieranie rozwiązań ekologicznych, poprawa komunikacjiw mieście, jak również wpływ na kreowanie wizerunku przez media.

81


6 Misja i cele strategiczne

Zarządzanie strategiczne to styl zarządzania, w którym podmiot jest nastawiony narealizowanie wcześniej zaplanowanych dalekosiężnych celów, jakie sobiepostawił. Potrzeba planowania działań wynika z ograniczenia środków orazróżnych alternatywnych możliwości działań. Zarządzanie zawiera procesformułowania celów oraz monitorowania ich osiągania. Najważniejszy jest proceswdrażania strategii, pokonywanie trudności oraz szukanie podmiotówwspółpracujących.

Podmioty realizujące zarządzanie strategiczne tworzą strategię. Strategia jestrozumiana jako zbiór celów i opis działań zmierzających do ich osiągnięcia. Maona strukturę złożoną i wielowarstwową wraz z przechodzeniem od ogólnychcelów do bardziej szczegółowych. W niej zdefiniowane są obszary działania orazpriorytety.

Wypracowanie strategii rozwoju jest zasadniczym elementem planowania rozwojulokalnego. Dokument ten obok planu zagospodarowania przestrzennego stanowipodstawę do rozwoju lokalnego w długookresowej perspektywie. Dokumenty tewskazują prognozowany stan docelowy (wizja) oraz kierunki dojścia do tegostanu. Przez to są zdefiniowane cele strategiczne, jakie są możliwe do osiągnięciaw gminie.

6.1. Wizja, misja

Podstawowym elementem strategii jest sformułowanie wizji. Wizja definiujenajbardziej zasadnicze dążenia, formułuje zrozumiały, możliwy do osiągnięciaobraz przyszłości.

Wizja

Kudowa Zdrój to społeczność otwarta na turystów, która dąży do zaspokojeniaszerokich potrzeb mieszkańców, z jednoczesnym poszanowaniem istniejącegodziedzictwa naturalnego i kulturowego.

Z wizji wynika misja. Określenie misji ma za zadanie nazwać wspólne cele,budować wspólnotę wartości, ukierunkować indywidualne działania naosiągnięcie sformułowanych celów i budowanie wartości akceptowanych przez

82


otoczenie. Misja powinna być sformułowana zwięźle, koncentrować się nawybranych najważniejszych celach, powinna być czytelna i motywująca dodziałania.

Misja

Misją społeczności mieszkańców Kudowy Zdroju jest wzmocnieniezintegrowania lokalnego, wzrost przedsiębiorczości oraz poszerzanie ofertyturystycznej.

6.2. Strategiczne cele i kierunki rozwoju

Cele strategiczne rozwoju wynikają z wizji i misji miasta i są ich rozwinięciem.Cele długookresowe z racji swej perspektywy nie są nastawione na bardzoprecyzyjne określenie pożądanych stanów, ale wyznaczają szerokie ramy działaniaróżnych podmiotów funkcjonujących w mieście. Cele zostały sporządzone napodstawie audytu, przeprowadzonych warsztatów oraz analizy eksperckiej.

Cele długookresowe:

1. Rozwój zasobów ludzkich, integracji społeczności lokalnej oraztworzenie warunków do pełnego zaspokojenia potrzebmieszkańców.

2. Tworzenie warunków do rozwoju gospodarczego oraz wzrostupoziomu inwestycji.

3. Tworzenie warunków zapewniających wzrost liczby turystów.

Cel pierwszy zawiera w sobie dążenie do wzrostu poprawy warunkówspołecznych. Jest on ujęty bardzo szeroko, gdyż potrzeby w tej dziedzinie sąwielokierunkowe. Zakres tego celu obejmuje zmieniające się potrzebymieszkańców oraz różnorodne możliwości ich zaspokojenia. Jest teżodzwierciedleniem zmian technologicznych, które następują coraz szybciej.Obecne zmiany wymagają też dostosowania się kadr, a to powodujedopasowywanie wykształcenia do zmieniających się warunków. Dotyczy tomłodzieży, jak i osób dorosłych (np. przekwalifikowania). Cel ten zawierawytyczne dla poszanowania walorów naturalnych i dążenie do ich zachowaniaoraz tam, gdzie jest to możliwe, do ich poprawy. Związany jest też z potrzebąwzrostu poczucia bezpieczeństwa. Poczucie bezpieczeństwa jest jednymz ważniejszych czynników wpływających nie tylko na lepsze samopoczuciemieszkańców, ale także przyczynia się do wzrostu liczby osób przyjeżdżających.

Cel drugi to podkreślenie dążenia do wzrostu liczby przedsiębiorstw w Kudowie.Poprzednie dekady przyczyniły się do zaniku aktywności poszczególnych osób,prawie wszyscy oczekiwali na działania państwa w zakresie tworzenia miejscpracy i zapewniania środków do życia. Obecnie, gdy przemiany ustrojowe stały się

83


faktem, widać potrzebę większego zainteresowania aktywnych osóbprowadzeniem działalności gospodarczej. Przełamywanie takich barier jest trudne,gdyż wynika z trudności w pokonywaniu oporów osób oraz braku środkówfinansowych na rozpoczęcie działalności i dalsze jej prowadzenie. Konkretyzacjatego celu może przybierać różne formy, może dotyczyć powstawania nowych firmlub dynamicznego rozwoju już istniejących. Należy wziąć pod uwagę obecnecechy podmiotów działających w Kudowie, czyli dużą ilość firm działającychzwłaszcza w usługach – brakuje bardzo dużych przedsiębiorstw – a najwięksipracodawcy są związani ze sferą uzdrowiskową lub społeczną. Znajduje toszczególne uzasadnienie w potrzebie powstawania podmiotów, które będą działałypoza strefą turystyczną. Rozwój takich firm jest możliwy w mieście.

Cel trzeci to wyraźne podkreślenie nastawienia gminy na wzrost liczby turystówodwiedzających gminę. Jest to także dążenie do budowania wyróżniającej sięoferty turystycznej na tle sąsiednich gmin. Wymusza to podejmowanie licznychdziałań oraz podnoszenie jakości obecnego stanu oferowanych usług.

W dalszej kolejności cele strategiczne wyznaczają obszary działań wszystkichpodmiotów życia lokalnego (samorządu, podmiotów gospodarczych, instytucji,stowarzyszeń).

Obszary działań

W celu osiągnięcia zamierzonych strategicznych celów niezbędne jestpodejmowanie działań w różnych obszarach. Działania określone wposzczególnych obszarach przyczyniają się w różnym stopniu do osiągnięciacelów strategicznych. Obszary zgrupowane są w podstawowych działach, któreprzekładają się na cały obszar działania społeczności miasta. Określenie ważnościdziałań w poszczególnych obszarach powinno przyczynić się do zwiększeniaprzyszłych możliwości rozwojowych i zapewnić większą konkurencyjność gminyw długim horyzoncie czasowym. W każdym z obszarów zostały wyróżnione cele,które zgrupowano w trzech poziomach.

Główne obszary działań:

1. Ludność, problemy społeczne, kultura, sport.

2. Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości.

3. Edukacja.

4. Ochrona środowiska naturalnego.

5. Infrastruktura.

6. Turystyka.

7. Promocja miasta.

Cele w poszczególnych obszarach działań:

Ludność, problemy społeczny, kultura, sport

Poziom 1

1.1. Zahamowanie odpływu młodych osób z miasta przez stworzenie warunkówdla rozwoju kulturalnego, społecznego oraz sportowego.

84


1.2. Wzmocnienie integracji mieszkańców w celu rozwiązywania problemówspołecznych przez wspieranie stowarzyszeń oraz organizacji charytatywnych.

1.3. Doprowadzenie do możliwości odbioru w Kudowie programu TVP 3 przezwspółpracę z władzami Telewizji Polskiej S.A.

1.4. Doprowadzenie do pełnego wykorzystania istniejących obiektów dziedzictwakulturowego (np. kościół na Górze Parkowej) przez wypracowanie takich formwspółpracy z ich właścicielami, które umożliwią ewentualną zmianę ichpierwotnego przeznaczenia.

1.5. Rozwijanie współpracy z miastami partnerskimi, szczególnie przez bliższąwspółpracę z Nachodem.

Poziom 2

1.6. Rozwijanie współpracy z innymi gminami Ziemi Kłodzkiej w celurozwiązywania wspólnych spraw, takich jak komunikacja, promocja.

1.7. Wspieranie podstawowej opieki nad osobami niepełnosprawnymi przezrozwój stowarzyszeń i organizacji działających w tym zakresie.

1.8. Zapewnienie mieszkań komunalnych i socjalnych dla potrzebujących przezrozwój budownictwa oraz optymalne wykorzystanie istniejących zasobów.

1.9. Powstanie domu kultury jako ośrodka skupiającego i rozwijającego życiekulturalne Kudowy.

1.10.Poszerzenie stałego kalendarza imprez kulturalnych i sportowych orazrozwinięcie współpracy ze sponsorami prywatnymi.

1.11.Wzmocnienie działań w zakresie wewnętrznej komunikacji informacyjnejprzez częstsze zamieszczanie artykułów dotyczących miasta na stronachinternetowych oraz zachęcanie coraz większego kręgu osób do włączenia sięw wymianę informacji.

1.12.Opracowanie dokładnego opisu ważnych obiektów sakralnych oraz ważnychobiektów architektonicznych w celu budowania lepszej wiedzy na tematprzeszłości miasta oraz wykorzystania jej dla turystów.

Poziom 3

1.13.Powstanie domu spokojnej starości – wyznaczenie proponowanychlokalizacji dla komercyjnych inwestorów.

Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości

Poziom 1

2.1. Współpraca z władzami specjalnej strefy ekonomicznej oraz organizacjamiskupiającymi przedsiębiorców w celu pozyskania inwestorów do specjalnejstrefy ekonomicznej.

2.2. Pozyskanie inwestorów na pozostałe tereny inwestycyjne przez wypracowaniesystemu obsługi inwestorów.

2.3. Osiągnięcie lepszej współpracy przedsiębiorców z urzędem pracy przezstworzenie Kudowskiego Forum Przedsiębiorczości, którego zadaniem będzieinformowanie o możliwościach pozyskania środków na wzrost zatrudnienia.

2.4. We współpracy z przedsiębiorcami stworzenie systemu szkoleń dla osóbzainteresowanych przekwalifikowaniem.

85


2.5. Wypracowanie systemu doradztwa dla przedsiębiorców poprzez stworzeniestałego systemu podnoszenia kwalifikacji dla kadry zarządzająceji pracowników.

Poziom 2

2.6. Doprowadzenie do produkcji wody mineralnej pod nazwą „Kudowianka”.

2.7. Doprowadzenie do tworzenia alternatywnych miejsc pracy dla osóbzajmujących się dotychczas rolnictwem przez intensywne wykorzystanieśrodków strukturalnych.

Edukacja

Poziom 1

3.1. Dostosowywanie oferty edukacyjnej do zmieniającego się zapotrzebowanialokalnego rynku pracy przez coroczne badanie zapotrzebowania zgłaszanegoprzez firmy działające na terenie gminy, na terenie gmin sąsiednich orazCzech.

3.2. Utrzymanie na terenie miasta placówek szkolnictwa ponadgimnazjalnegoprzez współpracę z władzami innych gmin oraz władzami powiatu.

Poziom 2

3.3. Doposażenie szkół w pomoce naukowe, szczególnie komputery w celupodnoszenia jakości nauczania oraz wzrostu konkurencyjność osób młodychna rynku pracy.

3.4. Wspieranie uzdolnionej młodzieży przez stworzenie we współpracyz prywatnymi sponsorami szerokiego programu stypendialnego.

3.5. Modernizowanie obiektów szkolnych – zapewnienie jak najlepszychwarunków do nauki.

3.6. Współpraca z władzami powiatowymi i dążenie do powstania coraz szerszychmożliwości kształcenia na poziomie wyższym w Kłodzku, zarówno w trybiedziennym, jak i zaocznym (punkty konsultacyjne).

3.7. Zwiększanie wiedzy ekologicznej wśród młodzieży, jak i dorosłych przezściślejszą współpracę z Parkiem Narodowym, przygotowanie szerokiej ofertydla wycieczek szkolnych.

Poziom 3

3.8. Dostosowanie bazy lokalowej szkół gminnych do zmieniającej się liczbyuczniów.

Ochrona środowiska naturalnego

Poziom 1

4.1. Ochrona walorów krajobrazowych przez utrzymywanie odpowiednichzapisów w planie zagospodarowania przestrzennego oraz popieranie takichform budownictwa, które przyczynią się do lepszego wyeksponowania tychwalorów.

4.2. Ograniczanie niskiej emisji przez rozwijanie sieci gazowej, zmianę sposobuogrzewania w obiektach prywatnych, wspieranie inwestorów prywatnychwiedzą na temat możliwości wykorzystania dostępnych funduszy na ten celoraz współpraca z dystrybutorem gazu w zakresie ustalania ceny gazu.

86


4.3. Przedłużenie możliwości funkcjonowania obecnego składowiska odpadówprzez stworzenie planu jego dopełnienia.

Poziom 2

4.4. Wdrażanie programów ograniczających zużycie wody, energii przezwprowadzenie systemowych rozwiązań (stworzenie Ekologicznego Forum –które zapewni informację o możliwościach w tym zakresie, rozpisywaniecorocznych konkursów dla najlepszych obiektów w tej dziedzinie).

Infrastruktura

Poziom 1

5.1. Wzmocnienie ochrony przed powodzią przez działania udrażniające naciekach wodnych.

5.2. Zapewnienie rozbudowy drogi krajowej nr 8 na odcinku przebiegającym wgminie zgodnie z potrzebami ruchu lokalnego mieszkańców.

5.3. Włączenie dróg przebiegających w gminie do projektu Pasma DrogiŚródsudeckiej – opracowanie planu jej przebiegu z jak najszerszymuwzględnieniem istniejących atrakcji turystycznych w mieście.

5.4. Poprawa zaopatrzenia w wodę przez uzdatnianie wody z istniejących studnigłębinowych oraz przez rozwój sieci wodociągowo-kanalizacyjnej, równieżprzy współpracy w tym zakresie ze stroną czeską.

5.5. Budowa centrum szkoleniowo-konferencyjno-wystawienniczegow zdrojowej części miasta (np. na terenie obecnego otwartego basenu)z przeznaczeniem do szerokiego wykorzystania zarówno dla władzsamorządowych, podmiotów prywatnych, jak i potrzeb kulturalnych.

5.6. Zapewnianie szerokiej dostępności miasta w komunikacji samochodoweji autobusowej przez poszerzanie istniejących ciągów komunikacyjnych,budowę nowych odcinków dróg, rozbudowę bazy parkingowej,modernizację mostów.

5.7. Budowa infrastruktury turystyczno-edukacyjnej na terenie polany YMCA iBłędnych Skał (obszar Parku Narodowego Gór Stołowych) orazuregulowanie gospodarki wodno-ściekowej.

Poziom 2

5.7. Modernizacja drogi nr 387 do Karłowa w celu poprawy dostępnościkomunikacyjnej Parku Narodowego, miasta oraz okolicznych atrakcjiturystycznych.

5.8. Wzrost bezpieczeństwa na ciągach komunikacyjnych przez uzupełnianieoświetlenia ulicznego oraz modernizację oświetlenia na energooszczędne.

5.9. Zapewnienie systemowego rozwiązania gospodarki odpadami przezwspółpracę z innymi gminami w celu stworzenia kompleksowegorozwiązania dla Ziemi Kłodzkiej, dalszy rozwój selektywnej zbiórkiodpadów; wyróżnianie tych obiektów turystycznych, które zastosująnajbardziej ekologiczne rozwiązania.

5.10. Obniżanie strat ciepła w budynkach komunalnych przez ich modernizację.

5.11. Wpływanie na utrzymanie połączenia kolejowego do Kudowy w celuzapewnienia dostępności komunikacyjnej dla mieszkańców i turystów.

5.12. Podnoszenie poziomu estetycznego centrum miasta przez wypracowaniestałego systemu zarządzania reklamami, popieranie estetycznego

87


zagospodarowania terenów przy obiektach (np. nadawanie tytułu, co rok –Najpiękniejszy Obiekt Kudowy), zmianę linii napowietrznych na ziemne.

Poziom 3

5.13. Podniesienie dostępności komunikacyjnej poszczególnych części miastaprzez zorganizowanie w sezonie letnim stałej komunikacji autobusowejłączącej najważniejsze miejsca w Kudowie.

5.14. Zapewnienie rozszerzenia strefy dla spacerowiczów w części zdrojowejprzez wyłączenie części ulicy Zdrojowej z ruchu kołowego.

5.15. Odciążenie ulicy Zdrojowej przez budowę ciągu komunikacyjnego pomiędzyulicą Kościuszki a ulicą Główną.

Turystyka

Poziom 1

6.1. Podniesienie atrakcyjności części zdrojowej przez kontynuowanierewaloryzacji Parku Zdrojowego.

6.2. Podniesienie atrakcyjności turystycznej Kudowy w okresie zimowym przezstworzenie tras zjazdowych, narciarskich szlaków biegowych szkółeknarciarskich oraz powstanie lodowiska - ślizgawki.

6.3. Zwiększenie bazy noclegowej oraz gastronomicznej przez wskazywanienowych lokalizacji do jej powstawiania oraz wspieranie rozwoju jużistniejącej bazy.

6.4. Powstanie zaplecza dla turystyki rowerowej przez wyznaczenie tras, budowęzaplecza oraz współpracę z sąsiednimi gminami w celu wydłużenia tras.

6.5. Poprawa infrastruktury ścieżek spacerowych na Górze Parkowej,w Kościelnym Lesie, wyznaczenie ścieżek w innych rejonach miasta orazwłącznie do nich zagospodarowanych punktów widokowych.

6.6. Zagospodarowanie stawu w Parku Zdrojowym – powstanie małejwypożyczalni sprzętu pływającego oraz obiektu małej gastronomii.

6.7. Podnoszenie jakości świadczonych usług turystycznych przez stworzeniesystemu szkoleń dla osób pracujących w branży, zwłaszcza językowych orazstworzenie giełdy wolnych miejsc pracy dla najlepszych absolwentów szkół.

Poziom 2

6.8. Zapewnienie dobrych warunków dla wypoczynku rodzin przez stworzeniekompleksowej oferty rodzinnej, m.in. warsztaty artystyczne dla dzieci,centrum zabaw.

6.9. Wspieranie eksponowania dziedzictwa kulturowego Sudetów przezrozbudowę Skansenu Kultury Ludowej Pogórza Sudeckiego.

6.10. Zapewnienie ściślejszej współpracy z kierownictwem Parku Narodowegow celu wspólnego promowania atrakcji miasta i Parku.

6.11. Zintensyfikowanie współdziałania pomiędzy podmiotami działającymi wbranży turystycznej przez rozwój Organizacji Turystycznej, która stałaby sięmiejscem monitorowania ruchu turystycznego, preferencji turystów i analizyzgłaszanych uwag dotyczących poziomu obsługi turystów.

6.12. Stworzenie tras miejskich – po zabytkach sakralnych i zabytkacharchitektury.

Poziom 3

88


6.13. Rozwój turystyki konnej – powstanie szkół jeździeckich oraz wyznaczeniatras.

6.14. Powstanie obiektów sportowych – minigolf, pełnowymiarowa hala, stadion.

Promocja miasta

Poziom 1

7.1. Wypracowanie stałych kontaktów z przedstawicielami mediów – stworzeniestałej grupy dziennikarzy, która otrzymywałaby informacje na tematKudowy.

7.2. Stworzenie zespołu monitorującego informacje ukazujące się na tematKudowy, Ziemi Kłodzkiej, rozwoju turystyki.

7.3. Ustalenie wraz z gestorami bazy uzdrowiskowej, noclegowej orazgastronomicznej stałych zasad współpracy w promocji gminy.

7.4. Szczególne zwracanie uwagi w działaniach promocyjnych na podkreślanieuzdrowiskowo-turystycznego charakteru miasta.

6.3. Wyróżniki i przyszły charakter gminy

Przyszły charakter gminy w sposób zasadniczy nie będzie różnił się od obecnego,gdyż jest on już ugruntowany i wynika z posiadanych zasobów naturalnych orazrozwiniętych już funkcji. Nadal usługi, zwłaszcza usługi związane z turystykąbędą podstawą dochodów podmiotów gospodarczych i wzrost liczby turystówbędzie miał decydujący wpływ na rozwój całej gospodarki gminy.

Pojawienie się nowych inwestorów w specjalnej strefie ekonomicznej możespowodować niewielki napływ specjalistów wąskich specjalności, jednak liczbatych osób nie powinna być duża. Z doświadczeń rozwoju takich stref wynika,że większość zatrudnionych to osoby na stałe zamieszkałe w najbliższej okolicyzakładów. Wynika to z tego, że w trakcie rozwoju danego zakładu na początku sąpozyskiwani specjaliści, który nie mieszkają w regionie, ale potem przez różnegorodzaju szkolenia pozyskani z okolicy pracownicy wykonują większość prac.

Zanikanie granicy z Czechami będzie wpływało na zmiany. Spowoduje to większemożliwości przemieszczania się osób, towarów jak i przenikanie przedsiębiorców.W początkowym okresie, gdy różnice kursowe będą jeszcze odgrywały znaczącarolę, ruch towarów i osób będzie od tych różnic zależny. W perspektywie okołopięciu lat kursy walut powinny się ustabilizować i na stałe wyznaczyć kierunkiprzepływu towarów.

Plan zagospodarowania przestrzennego, który obowiązuje w gminie, wyznacza teżw sposób zasadniczy jej przyszły charakter. Powstawanie nowych budowli jesttylko dopuszczalne w obszarach, które już są zurbanizowane. Takieuwarunkowania wpłyną na właściwe wyeksponowanie walorów krajobrazowychgminy.

6.4. Powiązania z innymi strategiami

Narodowy Plan Rozwoju

Narodowy Plan Rozwoju 2004–2006 został przyjęty przez Radę Ministrów 11lutego 2003 r. Przygotowanie tego dokumentu było poprzedzone szerokim

89


procesem konsultacji społecznych na poziomie krajowym jak i regionalnym.W pracach nad tym dokumentem wzięło udział szerokie grono reprezentantówadministracji rządowej i samorządowej, ekspertów polskich i zagranicznych.

Dokument ten określa strategię społeczno-gospodarczą Polski w pierwszych latachczłonkostwa w Unii Europejskiej. Przedstawia sytuację społeczno-ekonomicznąkraju, formułuje cele i zawiera opis strategii, zmierzającej do osiągnięciaspójności z innymi krajami i regionami Wspólnoty Europejskiej.

Narodowy Plan Rozwoju jest punktem odniesienia dla działań o charakterzerozwojowym, podejmowanych z zasobów środków krajowych, również będziesłużył jako baza przygotowania Podstaw Wsparcia Wspólnoty, dokumentuokreślającego kierunki i wysokość wsparcia ze strony funduszy strukturalnych narealizację określonych zamierzeń rozwojowych. Krótki okres programowaniawskazuje na przejściowy charakter tego planu, ale okres ten pozwoli na lepszeprzygotowanie się do wykorzystania środków wspólnotowych po roku 2006 r.

NPR jest zgodny z podstawowymi założeniami polityk wspólnotowych, międzyinnymi takich jak: wspólna polityka rolna, polityka wspierania zatrudnienia,ochrona środowiska, rozwój przestrzenny. Polityki te wyznaczają główne obszarywsparcia i wpływają na programowanie rozwoju.

Cel strategiczny Narodowego Planu Rozwoju został zdefiniowany nie tylko na latanajbliższe, ale również poza perspektywę 2006 r. i został sformułowanynastępująco:

Celem strategicznym Narodowego Planu Rozwoju jest rozwijaniekonkurencyjnej gospodarki, opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zdolnejdo długofalowego, harmonijnego rozwoju, zapewniającej wzrost zatrudnieniaoraz poprawę spójności społecznej, ekonomicznej i przestrzennej z UniąEuropejską na poziomie regionalnym i krajowym.Dla realizacji celu strategicznego na lata 2004–2006 przyjęto pięć podstawowychcelów cząstkowych:

- wspomaganie osiągnięcia i utrzymania w dłuższym okresie wysokiegowzrostu Produktu Krajowego Brutto,

- zwiększenie poziomu zatrudnienia i wykształcenia,

- włączenie Polski w europejskie sieci infrastruktury transportoweji informacyjnej,

- intensyfikacja procesu zwiększenia w strukturze gospodarki udziału sektorówo wysokiej wartości dodanej, rozwój technologii społeczeństwainformacyjnego,

- wspomaganie udziału w procesach rozwojowych i modernizacyjnychwszystkich regionów i grup społecznych w Polsce.

Zgodnie z Planem będą realizowane programy koncentrujące się na następującychosiach rozwoju:

- wspieranie konkurencyjności przedsiębiorstw,

- rozwój zasobów ludzkich i zatrudnienia,

- tworzenie warunków dla zwiększenia poziomu inwestycji, promowaniezrównoważonego rozwoju i spójności przestrzennej,

- przekształcenia strukturalne w rolnictwie i rybołówstwie, rozwój obszarówwiejskich,

90


- wzmocnienie potencjału rozwojowego regionów i przeciwdziałaniemarginalizacji niektórych obszarów.

NPR będzie realizowany przez uzgodnione z Komisją Europejską PodstawyWsparcia Wspólnoty oraz wynikające z tego programy operacyjne. PodstawyWsparcia Wspólnoty dla Polski na lata najbliższego programowania będąwdrażane za pomocą pięciu jednofunduszowych sektorowych programówoperacyjnych (SPO) takich jak: wzrost konkurencyjności gospodarki, rozwójzasobów ludzkich, restrukturyzacja i modernizacja sektora żywności oraz rozwojuobszarów wiejskich, rybołówstwo i przetwórstwo ryb, transport – gospodarkamorska. Obok tych programów sektorowych będzie realizowany na poziomiekrajowym wielofunduszowy Zintegrowany Program Operacyjny RozwojuRegionalnego (ZPORR), wdrażany w systemie zdecentralizowanym na poziomiewojewódzkim. Programy te będę realizowane na bazie środków unijnych przywsparciu środków krajowych.

Strategia rozwoju gminy jest zbieżna z Narodowym Planem Rozwoju, gdyż służypoprawie konkurencyjności, zakłada rozwój zasobów ludzkich, a przedewszystkim zakłada pełne wykorzystanie istniejących zasobów oraz wzrostgospodarczy. Strategia rozwoju gminy zakłada zrównoważony rozwój.W przypadku Kudowy jest to szczególnie możliwe, gdyż rozwinięta infrastrukturapowoduje, że obciążenie środowiska przez działalność ludzką jest bardzo znikome.Ponadto rozwój gminy zakłada także między innymi takie priorytety na najbliższelata, jak: wzrost ilości miejsc pracy czy poprawa infrastruktury, a to jest też celemNarodowego Planu Rozwoju.

Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego

Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego 2004–2006 przyjętyzostał przez Komitet Integracji Europejskiej 14 lutego 2003 r. Program ten jestrozwinięciem Narodowego Planu Rozwoju (główne cele są takie same), określapriorytety, kierunki i wysokość środków przeznaczonych na realizacjęposzczególnych zadań. Zarządzanie wdrażaniem Programu na poziomie krajowympowierzono Ministerstwu Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej, a większościązadań realizacyjnych zarządzać będą podmioty regionalne, tj. UrzędyMarszałkowskie, w zakresie identyfikacji projektów, oraz Urzędy Wojewódzkie,w zakresie kontroli i monitorowania. W dalszej perspektywie, po 2007 r. należysię spodziewać, że zadania Urzędu Wojewódzkiego zostaną przekazanesamorządowi wojewódzkiemu.

ZPORR definiuje sześć zasad ważnych dla finansowego wsparcia regionów.Zasada programowania stanowi, że rozwój polityki regionalnej powinien byćprowadzony na podstawie wieloletnich strategii i planów rozwoju. Zasadakoncentracji wskazuje, że z racji ograniczonych środków finansowych należyskupić się na hierarchii sformułowanych celów. Zasada dodatkowości wskazuje,że w odniesieniu do polityki regionalnej wysokość krajowych wydatkówpublicznych na bezpośrednią realizację celów nie będzie ulegać zmniejszeniuz racji wsparcia finansowego ze strony Wspólnoty. Zasada subsydiarności zakładadecentralizację i dekoncentrację na poziomie regionalnym zadań w zakresieprogramowania i zarządzania programem. Zasada partnerstwa mówi o tym,że w proces przygotowania i zarządzania działaniami podejmowanymi w ramachZPORR będą włączane zainteresowane instytucje i organizacje, a partnerzyspołeczni będą istotnym elementem wdrażania polityki rozwoju regionalnego.Zasada zrównoważonego rozwoju oznacza dbałość o stan środowiska naturalnego,dążenie do harmonii celów społecznych, rozwoju gospodarczego w wymiarzedługofalowym.

91


ZPORR definiuje cztery priorytety: rozbudowa i modernizacja infrastrukturysłużącej wzmocnieniu konkurencyjności regionów, wzmocnienie regionalnej bazyekonomicznej i zasobów ludzkich, rozwój lokalny oraz pomoc techniczna. Dwapierwsze priorytety mają charakter horyzontalny i są ustalone dla całego kraju.Informacje na temat opisu kryteriów wyboru projektów, typu beneficjentów,wielkości i form pomocy, wskaźników monitorowania oraz wysokościwspółfinansowania poszczególnych projektów realizowanych w ramach działańzawarte będą w Uzupełnieniu Programu Operacyjnego. Poszczególne priorytetyzostały podzielone na działania, które określają, jakie grupy projektów będąpreferowane przy dofinansowaniu.

Założenia strategii gminy odpowiadają założeniem ZPORR. Ponadto w częściZPORR poświęconej poszczególnym województwom, w województwiedolnośląskim podkreślono jako szanse dla rozwoju korzystne warunki dla rozwojuturystyki wypoczynkowej i uzdrowiskowej. Powinno to oznaczać przeznaczeniewiększej ilości środków na wykorzystanie tej szansy, czyli wskazanie na szerszemożliwości rozwoju miejscowości uzdrowiskowych, wśród nich również Kudowy.Ponieważ strategia gminy jest zbieżna z Narodowym Planem Rozwoju, to tymsamym jest zbieżna ze Zintegrowanym Programem Operacyjnym RozwojuRegionalnego.

Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego

Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego została przyjęta przez SejmikWojewództwa Dolnośląskiego w dniu 15 grudnia 2000 r. uchwałąnr XXVIII/511/2000.

Celem zasadniczym Strategii Województwa jest stworzenie kompleksuuwarunkowań sprawiających, że na Dolnym Śląsku da się żyć w spokoju ducha,w zgodzie z ludźmi i w harmonii z naturą. Drogą do celu zasadniczego jest pięćcelów strategicznych, które określają kierunki polityk władz samorządowych:

- integracja dolnośląska,

- renesans cywilizacyjny,

- społeczeństwo obywatelskie,

- innowacyjna gospodarka,

- otwarcie na świat.

Integracja dolnośląska kładzie nacisk na budowanie własnej tożsamości i dążeniedo wzmocnienia związków mieszkańców z regionem. Jako warunek integracjiwskazano zapewnienie spójności rozwoju całego regionu przez rozbudowę siecikomunikacyjnej. Podkreślono wyraźnie, że bardzo ważne jest współdziałaniesamorządów gminnych i powiatowych w przedsięwzięciach regionalnych.

Renesans cywilizacyjny powinien przejawiać się między innymi w wyrównywaniuszans edukacyjnych w regionie i w oddziaływaniu na stan środowiska. Ważne jestteż życie kulturalne regionu i podnoszenie poziomu kultury masowej.

Społeczeństwo obywatelskie powinno rozwijać się przez silniejsze współdziałaniesamorządów różnego stopnia ze związkami, stowarzyszeniami i organizacjamimieszkańców. Samorząd powinien także wspierać powstawanie nowychorganizacji społecznych i promować aktywność obywatelską. Jednym zprzejawów właściwej współpracy powinno być dobrze poinformowanespołeczeństwo, a to jest możliwe do osiągnięcia przez odpowiednie kontakty zprzedstawicielami środków przekazu.

92


Innowacyjna gospodarka to gospodarka oparta na wiedzy, na regionalnychstrategiach sektorowych, które muszą być w maksymalnym stopniu otwarte naszybkie dostosowywanie się do zmiany warunków otoczenia. Innowacyjnośćwyraża się również przez zwiększenie atrakcyjności inwestowania w regionie.W tym celu wskazano na rozwój turystyki, między innymi turystyki zdrowotnej,która łączy turystykę wypoczynkową z lecznictwem uzdrowiskowymi poznawaniem regionu.

Otwarcie na świat oparte jest na atutach lokalnych, w tym wybitnych walorachprzyrodniczych i kulturowych. Otwarcie jest uwarunkowane budowaniemodpowiednich struktur organizacyjnych warunkujących pozyskanie środkówi właściwe ich wykorzystanie. Cel ten wskazuje również na promocję regionuw kontaktach międzynarodowych, na rozwój turystyki, jako najlepszego sposobupopularyzacji Dolnego Śląska.

Zadania służące realizacji celów strategicznych zostały pogrupowane w czterechstrefach: gospodarcza, przestrzenna, socjalna i zasobów ludzkich. Każda ze strefdzieli się na domeny działań. Sfera gospodarcza to domeny: przedsiębiorczość,infrastruktura, zatrudnienie, turystyka i rekreacja. Sfera przestrzenna to domeny:środowisko, tereny wiejskie, obszary zurbanizowane. Sfera socjalna to domeny:zdrowie, opieka społeczna, bezpieczeństwo. Sfera zasobów ludzkich to domeny:kultura i nauka, edukacja, samorządność.

Na bazie pięciu celów strategicznych i trzynastu domen opracowano matrycędziałań strategicznych. Do każdego celu strategicznego przypisano poszczególnedziałania w ramach domeny. Przykładowo w zakresie domeny przedsiębiorczośći celu renesans cywilizacyjny wskazano na pobudzanie aktywności gospodarczeji propagowanie dobrych wzorców biznesowych, a w domenie turystyka i rekreacjawskazano między innymi na kreowanie markowych produktów turystycznychz wykorzystaniem walorów regionalnych osobliwości przyrody, kulturyi krajobrazu oraz stworzenia systemu ścieżek rowerowych.

Po matrycy działań strategicznych zostały w strategii zdefiniowane priorytety,które podzielono na: gospodarcze, infrastrukturalne i dotyczące politykispołecznej. Priorytety gospodarcze to:

- zwiększenie konkurencyjności gospodarki województwa w stosunku doinnych regionów kraju i Europy,

- rozwój małych i średnich przedsiębiorstw jako warunek trwałegoi efektywnego generowania miejsc pracy w województwie,

- aktywizacja obszarów wiejskich przez modernizację rolnictwa i przetwórstwarolno-spożywczego,

- rozwój turystyki połączony z rozwojem usług rekreacyjnychi uzdrowiskowych.

W zakresie działań na rzecz rozwoju turystyki przewiduje się: kreowanienowoczesnej oferty turystycznej i rekreacyjnej, otwarcie województwa namiędzynarodowy ruch turystyczny przez sprawny system informacji turystyczneji skuteczną promocję, stymulowanie działań na rzecz podniesienia jakości usługoraz infrastruktury.

Cała strategia podkreśla potrzebę kompleksowego nastawienia na realizację zadańoraz potrzebę szerokiego współdziałania. Zaakcentowane jest to, że realizowanastrategia stanie się czynnikiem dynamizującym rozwój regionalny i aktywizującywewnętrzne jego źródła.

Strategia rozwoju gminy tak jak strategia województwa stawia na wzrostkonkurencyjności, rozwój przedsiębiorczości oraz rozwój turystyki. Ponadto

93


strategia gminy jest zbieżna ze strategią województwa w takich punktach, jakrozwój społeczeństwa obywatelskiego czy wzrost integracji. Strategia rozwojuwojewództwa dotyczy obszaru, na którym znajduje się gmina, a to powodujewysoką zbieżność między strategiami.

Strategia rozwoju powiatu kłodzkiego

Strategia rozwoju powiatu kłodzkiego została uchwalona jednogłośnie przez RadęPowiatu Kłodzkiego 15 grudnia 1999 r. W okresie czerwiec 2000 r. – październik2001 r. przeprowadzono monitoring i po jego zakończeniu dokonano korektstrategii. Poprawiony dokument Strategii rozwoju powiatu kłodzkiego wrazz komentarzem został przyjęty przez Radę Powiatu Kłodzkiego w dniu29 listopada 2001 r. i obowiązuje obecnie.

Wizja rozwoju powiatu wskazuje na: polepszenie jakości życia mieszkańcówpowiatu, poprawę stanu środowiska przyrodniczego, wykorzystanie w sposóbefektywny naturalnych atrybutów Ziemi Kłodzkiej w rozwoju turystyki, potrzebęrozwoju związków międzygminnych, rozwój współpracy regionalnej, rozwój bazysocjalnej, wspomożenie przedsiębiorczości.

Wizja strategiczna powiązana jest z pięcioma obszarami problemowymi:społecznym, gospodarki, infrastruktury, ochrony środowiska, współpracy.W każdym z obszarów problemowych wskazano mniejsze obszary. W obszarzespołecznym są to: edukacja, kultura i sport, ochrona zdrowia, lecznictwouzdrowiskowe, inspekcja sanitarna, opieka społeczna, bezpieczeństwo publiczne,mieszkalnictwo. W obszarze gospodarki są to: przedsiębiorczość, przemysł,usługi, bezrobocie, turystyka i wypoczynek, rolnictwo, leśnictwo. W obszarzeinfrastruktury są to: komunikacja, infrastruktura techniczna. W obszarze ochronyśrodowiska są to: gospodarka wodna, ochrona przeciwpożarowa, ochronapowietrza, ochrona gleb, gospodarka odpadami, obszary chronione, ochronakrajobrazu. W obszarze współpracy są to: współpraca przygraniczna,międzygminna, regionalna.

W poszczególnych obszarach wskazano cele strategiczne oraz programy, któremają służyć do ich osiągnięcia. I tak np. w obszarze lecznictwo uzdrowiskowe celstrategiczny zdefiniowano jako: poprawa jakości i dostępności do wysokiej klasyusług medycznych, a programy to: restrukturyzacja infrastruktury szpitali,optymalizacja dostępności do usług medycznych, poprawa stanu technicznegoobiektów oraz ich wyposażenia, modernizacja i rozbudowa uzdrowisk.

W obszarze turystyka i wypoczynek wskazano dwa cele strategiczne:

- rozwój powiatu kłodzkiego jako regionu wypoczynkowego, turystycznegoi uzdrowiskowego świadczącego najwyższą jakość usług,

- turystyka i wypoczynek jako podstawowy dział gospodarki powiatu.

Wskazane programy to: opracowanie i wdrożenie programu rozwoju turystykiw powiecie, który będzie włączony w program wojewódzki; działaniamarketingowe prowadzące do zwiększenia liczby przybywających turystów;podniesienie standardu usług; poprawa estetyki miast, wsi oraz stanu środowiskaprzyrodniczego; program promocji powiatu; wprowadzenie nowoczesnych metodwspierających rozwój turystyki; rozwój możliwości wypoczynku na tereniepowiatu.W całej strategii wskazano na trzy podstawowe zintegrowane cele strategiczne:- rozwój turystyki i lecznictwa uzdrowiskowego,- rozwój przedsiębiorczości,- wzrost standardu życia mieszkańców powiatu.

94


Cele te wyodrębniono na podstawie analiz uwzględniających uwarunkowaniaregionalne, ponadregionalne, transgraniczne oraz gminne. Oceniono, że są onezgodne ze Strategią Rozwoju Województwa Dolnośląskiego. Każdy z celówstrategicznych rozpisano na dużą liczbę celów szczegółowych.Zintegrowane cele strategiczne są bardzo zbieżne z celami strategicznymi rozwojugminy, które wskazują również na rozwój społeczny, rozwój przedsiębiorczości ina rozwój turystyki. Strategia rozwoju powiatu jest najbliższa strategii rozwojugminy, gdyż problemy gminy są typowe dla gmin powiatu kłodzkiego.Sformułowanie w strategii powiatu wyraźnie trzech najważniejszych celów dajedobre wskazówki dla wyznaczenia priorytetów w strategiach mniejszych jednosteksamorządowych. Zostały one również uwzględnione w strategii rozwoju gminyKudowa Zdrój.

95


7 Priorytety

Na podstawie przeprowadzonej analizy wyników oceny uwarunkowań rozwojui prognoz wydaje się, że strategiczne działania powinny koncentrować się napokonywaniu słabych stron uwarunkowań wewnętrznych oraz maksymalizowaniuwykorzystania zewnętrznych szans pojawiających się w otoczeniu.

Wiadomo, że nie można od razu w szerokim zakresie realizować wszystkich zadańw obszarach określonych powyżej, dlatego niezbędnym jest skoncentrowanie sięna kilku najbardziej priorytetowych sprawach.

Dlatego też w pierwszej perspektywie 2004–2006 słuszne wydaje sięskoncentrowanie działań gminy na trzech głównych priorytetach.

7.1. Priorytety

1. Wzrost liczby miejsc pracy.

2. Wzrost liczby turystów.

3. Poprawa infrastruktury.Ad. 1 Priorytet ten wydaje się najważniejszy. Działania z nim związane mogądotyczyć różnych zadań. Oddziaływanie w związku z tym priorytetem powinnostopniowo rozwiązywać problemy społeczne w gminie.

Ad. 2 Rozwój turystyki jako szeroki priorytet powinien przyczynić się nie tylko dopodniesienia atrakcyjności turystycznej Kudowy, ale również część pracwykonana w związku z realizacją tego priorytetu powinna lepiej zaspokajaćpotrzeby mieszkańców.

Ad. 3 Poprawa infrastruktury, mimo że w tym zakresie zrobiono już bardzo wiele,powinna być kontynuowana i podobnie jak dotychczas zrealizowane działania,powinna zapewnić wzrost możliwości rozwojowych miasta.

7.2. Działania

1. Wzrost liczby miejsc pracy

1.1. Rozwój przedsiębiorstw i powstawanie nowych podmiotówZakres działań Wskaźniki Odpowiedzialny

96


Utworzenie komórki w Urzędziemiasta, która będzie informowaćspołeczność lokalną (przezInternet, bezpośrednie kontaktyz przedsiębiorcami i prasę lokalną)o możliwościach pozyskaniaśrodków pomocowych na rozwójprzedsiębiorczości.

Liczba złożonychwniosków przezprzedsiębiorcówi organizacje.

Urząd Miasta

Utworzenie Forum Kudowskiego –forum informacji dlaprzedsiębiorców w pozyskiwaniuśrodków.

Liczbawspółpracującychprzedsiębiorcówi organizacji.

Urząd Miasta,Powiatowy UrządPracy,przedsiębiorcy,organizacjeprzedsiębiorców.

Szkolenia podnoszące kwalifikacjezawodowe pracownikówprzedsiębiorstw i kadryzarządzającej.

Liczba pracownikówprzedsiębiorstw, którzyzostali przeszkoleni,liczba szkoleń.

Powiatowy UrządPracy,przedsiębiorstwa,Urząd Miasta,organizacjeprzedsiębiorców.

1.2. Kształcenie oraz szkolenia dla bezrobotnych i przekwalifikowaniazawodowe

Zakres działań Wskaźniki OdpowiedzialnyPrognoza potrzeb miejscowegorynku pracy (ilościowe i profilekształcenia).

Raport i aktualizacja coroku.

Powiatowy UrządPracy,przedsiębiorstwa,Urząd Miasta.

Dostosowanie kształceniai kwalifikacji zawodowych dopotrzeb rynku pracy (porozumieniai procedury współpracy pomiędzyPowiatowym Urzędem Pracy,oświatą i potencjalnymipracodawcami).

Liczba spotkań, liczbazawartych porozumień,liczba absolwentów,którzy znaleźli pracę.

Powiatowy UrządPracy, placówkioświatowe,przedsiębiorstwa,WojewódzkiUrząd Pracy.

Powołanie kół zainteresowań wszkołach – przygotowaniezawodowe.

Liczba kół, liczba osóbuczestniczących.

Placówkioświatowe,przedsiębiorstwa,Urząd Miasta,

Szkolenia bezrobotnych, zeszczególnym uwzględnieniem osóbdługotrwale bezrobotnych, kobieti młodzieży, w celuprzekwalifikowania zgodniez potrzebami rynku lokalnego.

Liczba osóbprzeszkolonych wpodziale na grupy.

Urząd Miasta,Powiatowy UrządPracy.

Organizacja staży i dotowanychmiejsc pracy dla bezrobotnejmłodzieży i bezrobotnych osóbdorosłych w przedsiębiorstwach.

Liczba osób, któreodbyły staże i zostałyzatrudnione.

Powiatowy UrządPracy,przedsiębiorstwa.

1.3. Pozyskanie inwestorów do specjalnej strefy ekonomicznej i dopozostałych terenów inwestycyjnych

Zakres działań Wskaźniki Odpowiedzialny

97


Przygotowanie planu promocjiposzczególnych inwestycji i ofert.

Liczba planów promocjii ofert.

Urząd Miasta.

Aktywna współpraca z PAIIZ,uczestnictwo lub wizyty w targachinwestycyjnych.

Liczba impreztargowych.

Urząd Miasta.

Promocja inwestycji w wybranychwydawnictwach i publikacjach wkrajach UE.

Liczba artykułówi publikacji.

Urząd Miasta.

Przygotowanie programu „Szybkaścieżka obsługi inwestorów” –program ułatwień i szybkiejobsługi dla nowych inwestorów.

Liczba obsłużonychpodmiotów i średni czasobsługi.

Urząd Miasta.

2. Wzrost liczby turystów

2.1. Podnoszenie jakości usług turystycznychZakres działań Wskaźniki OdpowiedzialnyOkreślenie potrzeb szkoleniowychi profilu szkoleń.

Liczba programówszkoleniowych.

OrganizacjaTurystyczna,przedsiębiorstwa.

Pozyskiwanie środków naszkolenia językowe i zawodowedla pracowników i kadryzarządzającej.

Liczba przeszkolonychosób, liczba i rodzajszkoleń.

OrganizacjaTurystyczna,przedsiębiorstwa,Powiatowy UrządPracy.

Pozyskiwanie środków nacertyfikaty ISO i HACCP.

Liczba dotacjiudzielonych dlaprzedsiębiorców.


Certyfikacja obiektównoclegowych gastronomicznychi usług turystycznych –podnoszenie wartości marki„Kudowa Zdrój”.

Liczba przedsiębiorstwi obiektów, któreprzystąpiły doprogramu.

OrganizacjaTurystyczna,Urząd Miasta.

Tworzenie i formalizacja działaniasieci kooperacyjnych – sieciowanieusług turystycznych, (budowawspólnej oferty programowej,wspólna dystrybucja).

Liczba porozumień,liczba przedsiębiorstwuczestniczących w sieci,liczba udzielonychdotacji.


Organizacja konkursu na ProduktTurystyczny Roku.

Organizacja imprezy. OrganizacjaTurystyczna,Urząd Miasta.

2.2. Budowa markowych produktów turystycznych Kudowy ZdrojuZakres działań Wskaźniki OdpowiedzialnyAktywne wspieranie projektu„Pasma Drogi Śródsudeckiej” –współpraca z władzami sąsiednichgmin oraz ze starostwempowiatowym.

Długość tego pasma naterenie gminy.

Urząd Miasta,StarostwoPowiatowew Kłodzku.

98


Pozyskanie środków nazakończenie rewaloryzacji ParkuZdrojowego.

Pozyskanie środkówi realizacja projektu.

Urząd Miasta.

Budowa zintegrowanego produktuturystycznego.

Liczba turystów. OrganizacjaTurystyczna,Urząd Miasta.

Utworzenie szlaków spacerowychwraz z infrastrukturą wokół i naterenie miasta.

Liczba szlakówi ścieżek, długośćszlaków.

Urząd Miasta.

Rozwój turystyki biznesowej.Budowa centrum szkoleniowo--konferencyjnego--wystawienniczego w Kudowie(biznesplan i koncepcjaarchitektoniczna oraz poszukiwanieinwestora).

Przygotowaniedokumentów i promocjaprojektu.

Urząd Miasta.

2.3. Podniesienie atrakcyjności Kudowy w sezonie zimowymZakres działań Wskaźniki OdpowiedzialnyProgram imprez kulturalnychi rekreacyjnych w sezoniezimowym.

Liczba imprez, liczbauczestników.

KOKSiP, UrządMiasta,OrganizacjaTurystyczna.

Budowa infrastruktury do sportówzimowych (m.in. niewielki wyciągnarciarski, lodowisko sezonowe).

Rodzaj i wielkośćobiektów, np. długośćwyciągu, powierzchnialodowiska.

Urząd Miasta,przedsiębiorstwa.

Wyznaczanie szlaków narciarstwabiegowego o różnych formachtrudności.

Liczba i długość tras. Urząd Miasta,Park Narodowy.

Utworzenie miniszkoły/ośrodkaspecjalizującego się w programachdla dzieci.

Liczba osobo/godzinszkoleń, liczbainstruktorów.

Przedsiębiorstwa.

Organizacja amatorskich imprezsportowych w obiektachinfrastruktury zimowej.

Liczba i rodzaj imprez,liczba uczestników.

Urząd Miasta,przedsiębiorstwa.

2.4. Powstanie zaplecza dla turystyki rowerowejZakres działań Wskaźniki OdpowiedzialnyUruchomienie wypożyczalnirowerów i serwisu rowerowego.

Liczba rowerów dodyspozycji.

Przedsiębiorstwa.

Instalacja parkingów i miejscpostojowych dla rowerów przygłównych atrakcjachturystycznych.

Liczba nowoutworzonych miejscpostojowych dlarowerów.

Urząd Miasta,gestorzy bazyturystycznej.

Utworzenie i oznaczenie ścieżekrowerowych.

Długość ścieżek. Urząd Miasta,OrganizacjaTurystyczna.

Utworzenie i oznaczenie szlakówturystycznych wokół Kudowyi transgranicznych.

Liczba wyznaczonychszlaków w kilometrach.

Urząd Miasta,Park Narodowy,OrganizacjaTurystyczna.

99


Publikacja przewodnikarowerowego.

Nakład publikacji. Urząd Miasta,OrganizacjaTurystyczna.

2.5. Promocja turystyczna i gospodarcza gminyZakres działań Wskaźniki OdpowiedzialnyPromocja przez Internet –połączenie z portalami, wymianalinków i banerów, promocja ofertyprzedsiębiorstw i atrakcji.

Liczba odwiedzin nastronie, liczbawspółpracującychportali i stronturystycznych.

Urząd Miasta.

Organizacja wizyt studialnychdziennikarzy krajowychi zagranicznych.

Liczba wizyt i liczbauczestników spotkań.

Urząd Miasta.

Utworzenie programu imprezturystycznych, gospodarczych,promocyjnych i kulturowych,promocja oferty.

Liczba imprez. KOKSiP,OrganizacjaTurystyczna,Urząd Miasta.

3. Poprawa infrastruktury

3.1. Usprawnienie komunikacji samochodowej gminyZakres działań Wskaźniki OdpowiedzialnyRozbudowa drogi krajowej nr 8 naodcinku przebiegającym w gminie -polepszenie warunkówkomunikacyjnych gminy – lobbingi kontrola realizacji projektu.

Kilometryzmodernizowanej drogi,udogodnienia.

Urząd Miasta.

Włączenie dróg przebiegających wgminie do projektu „Pasma DrogiŚródsudeckiej”, plan przebiegu, prefeasibility study.

Liczba kilometrów drogina terenie gminy, prefeasibility study.

Urząd Miasta.

Przebudowa ul. Granicznej, ul.Kościuszki, ul. Kombatantów i ul.Słonecznej.

Długośćzmodernizowanych ulic.

Urząd Miasta.

Budowa chodników przywybranych ciągachkomunikacyjnych.

Długośćzmodernizowanychciągówkomunikacyjnych.

Urząd Miasta.

Wyłącznie części ul. Zdrojowejz ruchu kołowego i utworzenieobjazdu – opracowanie koncepcjii pre feasibulity study.

Wyznaczenie drogii opracowanie prefeasibulity study

Urząd Miasta.

3.2. Program ograniczania niskiej emisjiZakres działań Wskaźniki OdpowiedzialnyOpracowanie programu zamianykotłowni węglowych w Kudowie(system zachęt, informacjao kredytach preferencyjnych).

Liczba osóbpoinformowanych,liczba nowychinwestycji.

Urząd Miasta,przedsiębiorcy,właścicieleobiektów.

100


Rozbudowa sieci gazowej wKudowie – opracowanie studiumrozwoju inwestycji.

Raport – studiumrozwoju infrastrukturygazowej.

Urząd Miasta,ZakładGazowniczy(PGNiG)

Modernizacja centralnej kotłowniDZT S.A. zaopatrującej w ciepłolokale spółdzielni mieszkaniowej.

Parametry spalinemitowanych przezkotłownię.

Urząd Miasta,DolnośląskiZakład Termo-energetyczny.

3.3. Inne działaniaZakres działań Wskaźniki OdpowiedzialnyPoprawa zaopatrzenia w wodę –przez włączenie do sieciwodociągowej wody ze studnigłębinowych po jej wcześniejszymuzdatnieniu.

Możliwości technicznezmodernizowanych ujęćwody.

Urząd Miasta,KudowskieZakładyWodociągówi Kanalizacji Sp.z o.o.

Likwidacja napowietrznych siecienergetycznych.

Długośćzmodernizowanych siecienergetycznych.

Urząd Miasta,ZakładEnergetyczny.

Wypracowanie wspólnie zwładzami miasta Nachod takichform współpracy, które zapewniąuzgadnianie powstawania nowychinwestycji infrastrukturalnych.

Liczba nowychobiektówinfrastrukturalnych.

Urząd Miasta,WładzesamorządoweNachodu.

Aktywne wspieranie projektu”Regiotram Glacensis” –współpraca przy pracachstudialnych.

Długość planowanejtrasy na terenie gminy.

Urząd Miasta,StarostwoPowiatowe,EuroregionGlacensis.

Sukcesywne uzupełnianie Strategiio elementy programu rozwojulokalnego.

Liczba podjętychdecyzji w sprawierozwoju lokalnego.

Urząd Miasta.

101


8 Strategia rozwoju produktówturystycznych

Terminowi „produkt turystyczny” przypisuje się dwojakie znaczenie. Szerokieznaczenie jest kompozycją tego, co turysta czyni w czasie podróży turystyczneji w miejscu docelowego pobytu dołączając do tego walory, urządzenia i usługiturystyczne, z których korzysta. W nieco innym ujęciu produkt turystyczny jestdefiniowany jako wszystkie dobra i usługi tworzone i kupowane w związkuz wyjazdem poza miejsce stałego zamieszkania, zarówno przed rozpoczęciempodróży, w jej trakcie, jak i w czasie pobytu poza stałym miejscem zamieszkania.

Produktem turystycznym nazywamy wszystko to, co turysta kupuje (np. usługitransportowe, noclegowe, gastronomiczne, kulturalne). Znaczenie to odpowiadabezpośrednio marketingowemu rozumieniu produktu.

Produkt turystyczny tworzą zatem:a) dobra i urządzenia turystyczne:

podstawowe – naturalne i kulturowe (antropogeniczne) waloryturystyczne,

komplementarne – dobra materialne i usługi świadczone turystom(transport, baza noclegowa i gastronomiczna), czyli infrastrukturaturystyczna,

b) usługi turystyczne: podstawowe – umożliwiające dojazd do miejsca czasowego

pobytu, pobyt w nim i powrót do miejsca zamieszkania(świadczone są przez komplementarne dobra i urządzeniaturystyczne),

komplementarne – świadczone w powiązaniu z waloramiturystycznymi (pilotaż, przewodnictwo, imprezy rekreacyjne,wypożyczalnie sprzętu do turystyki aktywnej, imprezykulturalne).

Praktyczne kształtowanie wymienionych elementów produktu turystycznego wrazz ich powiązaniami wewnętrznymi określić można łącznie jako tworzeniezintegrowanego produktu turystycznego. Za jedną z najistotniejszych cechproduktu turystycznego uznać należy jego komplementarność. Polega ona na tym,że potrzeby w zakresie turystyki są zaspokajane za pomocą wiązki dóbr i usługturystycznych.

8.1. Proces tworzenia produktu turystycznego

Zintegrowany produkt turystyczny jest wynikiem procesu analizy walorównaturalnych i antropogenicznych, możliwości rynkowych oraz preferencjikonsumentów. Produkt turystyczny to główna myśl dla wiązki dóbr i usług

102


turystycznych spajająca je w jeden, zrozumiały i atrakcyjny dla turysty produkt.Atrakcyjny produkt turystyczny dodaje wartość do walorów turystycznych orazusług świadczonych w regionie, przez ich zintegrowanie, wyeksponowaniewartości dla klienta i lepszą ich sprzedaż (m.in. przez możliwość zbudowaniamarki).

Schemat budowania produktu turystycznego regionu został zaadaptowany (pouwzględnieniu specyfiki rynku turystycznego) z metodologii marketingowejstosowanej przy budowaniu produktów markowych.

Schemat 3. Etapy opracowania produktu.

Źródło: Na podstawie P. Kotler, Marketing, s. 243.

Budowanie produktu turystycznego przebiega w następujących etapach:

1) Identyfikacja zmiennych segmentacji i podział rynku na segmenty. Etappolegający na określeniu, które z punktu widzenia rynku i produktu zmienne(spośród zmiennych geograficznych, demograficznych, psychograficznych czybehawioralnych) najlepiej charakteryzują homogeniczne grupy klientów.

2) Opracowanie profili powstałych segmentów – określenie w segmentachdominujących, wyróżniających daną grupę postaw, zachowań, cechdemograficznych. Każdy segment zostaje nazwany na podstawie dominującejcechy charakterystycznej.

3) Ocena atrakcyjności każdego segmentu – określenie wielkości (wartościowoi ilościowo) i potencjału (możliwości wzrostu) każdego z segmentów.

4) Wybór docelowych segmentów – wybranie segmentów, dla których będziebudowana oferta. Wybór ten powinien być oparty na kryteriach wielkościrynku, istniejącej i możliwej konkurencji oraz potencjału rozwojowego.

103

1. Identyfikacjazmiennychsegmentacji i podziałrynku na segmenty

2. Opracowanie profilipowstałych

Segmentacja rynku

Rynek docelowy

3. Ocena atrakcyjnościkażdego segmentu

4. Wybór docelowychsegmentów

Pozycjonowanie produktu

5. Identyfikacja możliwychkoncepcji pozycjonowania dlakażdego segmentu docelowego

6. Wybór, rozwinięcie i przekazaniewybranej koncepcjipozycjonowania


Kryterium stanowi także atrakcyjność możliwej do zaprezentowania oferty dladanego segmentu.

5) Identyfikacja możliwych koncepcji pozycjonowania dla każdego segmentudocelowego. Etap ten polega na takim określeniu produktu, aby był on:atrakcyjny dla odbiorcy (zaspokajał jego potrzeby), a jednocześnie różny odproduktów konkurencji. Różnica ta w przypadku produktu turystycznegopowinna być:

ważna: dostarcza znaczących korzyści dla większości turystówodwiedzających lub mogących odwiedzać region,

wyróżniająca: nie jest używana przez inne ośrodki turystyczne, korzystniejsza: ułatwia zaspokojenie potrzeb turysty

(wypoczynku, poznania itd.) w dogodniejszy sposób, komunikatywna: jest zrozumiała i widoczna dla nabywców, dostępna: turysta jest w stanie za nią zapłacić, zyskowna: wprowadzenie jej może być źródłem zysków.

Wybór, rozwinięcie i przekazanie wybranej koncepcji pozycjonowania – to defacto materializacja pomysłu na produkt oraz opracowanie narzędzi komunikacjimarketingowej, m.in. marki, planu komunikacji itd.

Segmentacja, wytyczne strategii produktu

Segmentami rynku są duże grupy w obrębie rynku, charakteryzujące sięwspólnymi cechami, mające podobne potrzeby i preferencje. Zmienne segmentacjito cechy, według których możemy podzielić uczestników danego rynku. Wybórtych zmiennych zależy od rodzaju rynku, cech produktu itd.

W turystyce podstawowymi zmiennymi są:

zmienne geograficzne: region, wielkość miasta, typ obszaru ze względu nagęstość zaludnienia, klimat,

zmienne demograficzne: wiek, płeć, liczba członków rodziny,

zmienne psychograficzne: styl życia, osobowość.

Identyfikacji obecnych i potencjalnych segmentów rynku dla regionu Kudowydokonano na podstawie następujących prac:

warsztaty turystyczne (opinie osób uczestniczących w warsztatach,bezpośrednio lub pośrednio związanych z turystyką),

wywiady z gestorami bazy turystycznej (wywiady pogłębionebezpośrednie i telefoniczne),

wizja lokalna przeprowadzona przez konsultantów PART,

analiza źródeł wtórnych:- dokumentów, folderów, ulotek, przewodników itp.,

treść samorządowych i prywatnych stron internetowych.

Profile segmentów

Na podstawie przeprowadzonych prac zidentyfikowano, zgodnie z przyjętymizałożeniami, następujące segmenty rynku:

Kuracjusze

- ze skierowań – osoby korzystające z usług zarówno z sanatoriów, jaki szpitali uzdrowiskowych oraz zakładów przyrodoleczniczych na

104


podstawie skierowań opłaconych przez NFZ i ZUS. Najczęściej mają dodyspozycji podstawowy standard pokoju; wiek przeważnie 55–70 lat,w ostatnich latach średni wiek kuracjuszy obniża się. Wśród kuracjuszyze skierowaniami coraz większą rolę zaczynają odgrywać tzw. klienciambulatoryjni, co ma związek z trudną sytuacją polskiej służby zdrowiai wszystkich uzdrowisk,

- pełnopłatni – z kraju i zagranicy (głównie Niemcy i Austriacy), osobykorzystające z usług zarówno sanatoriów, jak i szpitali uzdrowiskowych,bazujące jednak na wyższym standardzie usług – pokoje z pełnym węzłemsanitarnym oraz dodatkową bazą uzupełniającą; oprócz potrzebykuracyjnej i zdrowotnej, kierują się chęcią wypoczynku, rekreacjii rozrywki.

Turyści zdrowotni – z kraju i zagranicy, osoby korzystające z prywatnej bazynoclegowej, preferujący piesze spacery a nie zabiegi lecznicze, czy też piciewód mineralnych. Zainteresowani także są turystyką kulturową. Stanowiąsegment przejściowy pomiędzy kuracjuszami pełnopłatnymi a typowymiturystami aktywnymi.

Rodzina 2+1, 2+2 – rodzina z dzieckiem lub dwojgiem dzieci, korzystagłównie z domów wczasowych, pensjonatów oraz prywatnych kwater,oczekuje możliwości połączenia rekreacji z formą aktywnego wypoczynku,zabawy oraz rozrywki.

Turyści aktywni – interesuje ich aktywne spędzenie wolnego czasu, rajdypiesze i rowerowe przez tereny ciekawe przyrodniczo oraz dobre warunki douprawiania sportu.

Turystyka biznesowa – są to tzw. „turyści pracujący”, przyjeżdżającygłównie na weekendy w celu przeprowadzenia konferencji, szkoleń, spotkań winteresach, a także w ramach programów integracyjnych. Ten typ klientówchętnie korzysta także z zabiegów pielęgnacyjno-zdrowotnych i ofertyturystyki aktywnej.

Turyści kulturowi – osoby oczekujące ciekawej oferty kulturalnej, chcącypoznawać nowe miejsca i mieć styczność z historią, uczestniczyćw interesujących imprezach kulturalnych.

Turyści tranzytowi – Czesi, Niemcy, Austriacy oraz Polacy. Głównym ichcelem jest potrzeba noclegu po całym dniu podróży. Ważny element stanowidla nich dobra kuchnia, zlokalizowana blisko bazy noclegowej oraz jej jasnosprecyzowany standard.

Turystyka ekologiczno-edukacyjna – przeważnie dzieci i młodzieżw grupach zorganizowanych – możliwość prowadzenia lekcji bezpośredniow terenie – „zielone szkoły”, także miłośnicy przyrody, poszukującybezpośredniego kontaktu z naturą.

Tabela 14. Charakterystyka docelowych segmentów turystów.

Segment: kuracjusze ze skierowaniami

105


kryteria demograficzne wiek: przeważnie 55–75 lat (70%)faza cyklu rozwoju rodziny:

starsze małżeństwo bez dzieci poniżej 18 lat; osobastarsza, samotna, też średnie wiekowo małżeństwo –„puste gniazdo”

wykształcenie:przeważnie zasadnicze, także średnie i wyższe

dochód: średnia krajowa, poniżej średniejstyl życia, osobowość dbają o zdrowie

poszukują wypoczynku, ciszy, spokoju

poszukują miejsc do spacerów, czytania książek, prasy,lubią oglądać TV – serialeprzywiązują znaczenie do ceny

potrzebują kontaktu z przyrodą

zainteresowani ofertą pobytu zarówno w sezonie jaki poza sezonem: marzec, kwiecień, październik

zainteresowani programem imprez, koncertami,festynami, itd.

motywy poprawa zdrowia, kuracja, rehabilitacja, regeneracja sił,możliwość korzystania z zabiegówwypoczynek, walory naturalne, spacery, poszukiwanieciszy, spokoju, kontaktu z naturą

możliwość spotkań i poznania ludzi

„rozsądna” rozrywkaSegment: turyści zdrowotni (w tym kuracjusze pełnopłatni)

kryteria demograficzne narodowość:

A) Niemcy, Austriacy, inniB) Polacy

wiek:

A) 50–70 lat

B) 30–70 lat

faza cyklu rozwoju rodziny: starsze małżeństwo bez dzieci poniżej 18 lat

osoba starsza, samotna

wykształcenie:

A) średnie i wyższe,

B) wyższe

dochód:

A) średnia krajowa lub poniżej w danym kraju

B) powyżej średniej krajowej

106


styl, życia osobowość dbają o zdrowie i kondycję

poszukują wypoczynku (przeważnie aktywnego na łonienatury), ciszy, spokoju

poszukują miejsc do spacerów, przejażdżekrowerowych, czytają książki, prasęNiemcy: przywiązują pewne znaczenie do ceny (wysokistandard, ale za niższą cenę niż w ich kraju)

regularnie korzystają z dostępnych walorów sportowych

zainteresowani ofertą pobytu szczególnie w sezonie, aletakże poza sezonem

spędzają czas samotnie lub w gronie podobnych sobieosób

motywy poprawa zdrowia, kuracja, rehabilitacja, regeneracja sił,możliwość korzystania z licznych zabiegów przydostępności infrastruktury turystycznej o wysokimstandardzie (pokoje z łazienką, basen, korty do tenisa,sauna, siłownia, istotna dobra, zdrowa kuchnia)

wypoczynek walory naturalne, spacery, poszukiwanieciszy (wyciszenie), spokoju, kontaktu z naturą

zainteresowani pewnymi formami rozrywki,np. koncerty, ciekawe programy pobytowe

Segment: Rodzina 2+1/2+2kryteria demograficzne wiek: 25–40 lat

liczba członków rodziny korzystających z pobytu:

co najmniej dwie osobyfaza cyklu rozwoju rodziny:

młode małżeństwo, najmłodsze dziecko 6+,

starsze małżeństwo z dziećmi,

wykształcenie: co najmniej średnie, wyższe

dochód: powyżej średniej krajowejstyl życia, osobowość poszukują wypoczynku, w tym wypoczynku aktywnego

potrzebują dużo atrakcji na świeżym powietrzu (troskao dzieci)

poszukują miejsc z zatrudnionymi opiekunami dodzieci, dzięki czemu mogliby mieć część dnia dla siebie

zainteresowani ofertą pobytu 1-, 2-tygodniowego latem:lipiec–sierpień

cena nie odgrywa dominującej roli przy wyborze bazynoclegowej bądź gastronomicznej

często działają spontanicznie – decyzja o zakupie usługipod wpływem impulsu, marki

107


motywy walory naturalne

poszukiwanie ciszy, spokoju, kontaktu z naturąwypoczynek i rozrywka na świeżym powietrzu

motywy poznawcze: historia, etnografia

budowanie więzi rodzinnychSegment: Turyści aktywni

kryteria demograficzne wiek: 25–50 lat


dochód: wyższy niż średnia krajowastyl życia, osobowość poszukują wypoczynku, w tym przede wszystkim

wypoczynku aktywnego

dbają o kondycję fizyczną, stąd chęć do korzystaniaz oferowanych aktywnych form wypoczynku

zainteresowani ofertą pobytu także poza sezonem

często działają spontanicznie – decyzja o zakupie usługipod wpływem impulsu, marki, ciekawej imprezy

motywy walory naturalne

poszukiwanie efektywnych możliwości spędzania czasu

rozwijanie sprawności fizycznej

motywy poznawcze: historia, kultura

nawiązanie nowych znajomości lub miłe spędzenieczasu ze znajomymi

Segment: Turystyka biznesowakryteria demograficzne wiek: nieistotny

geografia:

duże aglomeracje, Polska południowo-zachodnia

wykształcenie: średnie, wyższe

średnia liczba przyjezdnych: podróżują w grupach,niekiedy kilkudziesięcioosobowych

styl życia, osobowość poszukują wypoczynku i rekreacji, chętnie wykorzystujądostępne atrakcje

poszukują miejsc i obiektów odpowiednich doprzeprowadzenia szkoleń i konferencji

poszukują miejsc nadających się do uprawianiaturystyki aktywnej

chętnie korzystają z zabiegów pielęgnacyjno-zdrowotnych

zainteresowani także wyjazdami poza sezonem

cenią rozrywkę, koncerty, dyskoteki, kino, chodzą dopubów i restauracji

108


motywy atrakcyjna kompleksowa oferta, konkurencyjna cena

oferta dodatkowa (incentive – turystyka motywacyjna)

wyjazdy integracyjne, podtrzymywanie więziSegment: Turyści kulturowi



dochód: powyżej średniej krajowejstyl życia, osobowość poszukują ciekawych miejsc na krótki pobyt,

zainteresowani kulturą, zabytkami i muzeami

oczekują ciekawej oferty kulturalnej (imprezy,festiwale, koncerty)

zainteresowani ofertą pobytu, również poza sezonemmotywy kulturowe i poznawcze (motywy poznawcze: kultura,

historia regionu, zabytki)

ciekawa impreza stanowi często motyw przyjazdu

wyjazd w gronie znajomych – podtrzymywanie więzi

„atrakcyjna” baza gastronomiczna i rekreacyjna

poszukują nowych, ciekawych miejscSegment: Turyści tranzytowi


liczba członków rodziny korzystających z pobytu:1+1, 2+1, 2+2 i więcej

turyści krajowi oraz zagraniczni (głównie Niemcy,Czesi i Austriacy)

zorganizowane grupy poruszające się autobusemstyl życia, osobowość podróżują spędzając zwykle 1–2 dni w jednym miejscu

poszukują miejsc, w których coś się dzieje, chętniewykorzystują dostępne atrakcje

cena jest dominującym kryterium przy wyborze bazynoclegowej oraz gastronomicznej

motywy przyciągają ich miejsca z szeroką ofertą bazynoclegowej „przy drodze”

poszukują miejsc, które mają swój klimat, miejscamodne i polecane w przewodnikach, itp.

może ich przyciągnąć dobra kuchnia, ciekawa impreza

motywy poznawcze: język, kultura, historia regionuSegment: Turystyka ekologiczno-edukacyjna

kryteria demograficzne wiek:

A) 10–19 lat dzieci i młodzież w wieku szkolnym

B) 30–50 lat miłośnicy przyrody

A) – rejon województw: dolnośląskiego i opolskiego

B) – duże aglomeracje

109


styl życia, osobowość zainteresowani wyjazdem w okresie wiosny i jesieni(głównie segment A)

preferują aktywny wypoczynek na łonie natury

oczekują przygotowanych programów i ofert dowykorzystania w trakcie „zielonych szkół”

poszukują licznych realizacji swoich zainteresowańprzez wybór miejsc bogatych w walory naturalne,kulturowe i historyczne

motywy realizacja indywidualnych zainteresowań (pasja–hobby)

motywy poznawcze: natura, ekologia, historia, kultura

poszukują dodatkowych atrakcji na świeżym powietrzu,np. ognisko, grill

przygotowane miejsca do prowadzenia zajęć w terenie,pomoce naukowe, przewodnicy

przystępna cena noclegu i wyżywieniaŹródło: Opracowanie własne PART.

Ocena atrakcyjności segmentów – wybór segmentów docelowych

Etap analizy obecnych segmentów oraz oczekiwań gestorów turystyki (w tymbazy uzdrowiskowej) doprowadził do wyboru docelowych segmentów rynku(tzw. targets group), które najlepiej odpowiadają obecnej i planowanejatrakcyjności turystycznej Kudowy Zdroju.W toku prac nad definiowaniem segmentów oceniano również ich znaczenie dlagospodarki turystycznej regionu oraz potencjał wzrostowy. W wyniku rozmówz gestorami bazy turystycznej i ich oceny sytuacji rynkowej, ustalono hierarchięi analizę segmentów docelowych według ich znaczenia gospodarczego,możliwości rozwoju oferty oraz wykorzystania walorów turystycznych regionu.

Hierarchia segmentów została przedstawiona na poniższym schemacie,poszczególne części trójkąta odpowiadają naszym oczekiwaniom w zakresieprzychodów z poszczególnych grup turystów:

Schemat 4. Hierarchia segmentów docelowych Kudowy Zdroju.

110

Turyści kulturowiTuryści aktywni

Rodziny 2+1, 2+2

Kuracjusze

ze skierowaniami

Turyści zdrowotni (w tymkuracjusze pełnopłatni)

Turyści biznesowi



Segment kuracjuszy zastał podzielony na kuracjuszy ze skierowaniamii kuracjuszy pełnopłatnych. W trakcie prac ustalono, iż segmentem strategicznymstaną się turyści zdrowotni, w skład których wchodzą także kuracjusze pełnopłatni(zostali umieszczeni razem na schemacie ze względu na podobne cechy i motywyprzyjazdu). Rola kuracjuszy pełnopłatnych będzie stale rosła i pod względem

przychodów powinna jeszcze bardziej być widoczna na rynku turystycznymw Kudowie Zdroju. Z uwagi jednak na liczbę przyjmowanych pacjentów,a w szczególności liczbę tzw. osobodni oraz na zapewnienie ciągłości sezonowej(obłożenie w miesiącach: zimowych, wiosny i jesieni) jako istotny segment nadalnależy traktować kuracjuszy oddelegowanych z NFZ i ZUS.

Ważną grupę w segmencie turystyki zdrowotnej stanowią również turyścizagraniczni, głównie z Niemiec i Austrii.

Istotnym segmentem pozostają turyści wypoczynkowi, przyjeżdżający najczęściejjako rodziny typu 2+1, 2+2. Ważne jest jednak, aby turystom tym zapewnićatrakcyjną ofertę pobytu oraz aby dostosować rozwój infrastruktury do ichpotrzeb. Dlatego niezbędne jest rozbudowanie infrastruktury sportowo-rekreacyjnej w mieście, udogodnień dla rodzin (place zabaw, ogródkijordanowskie, możliwość opieki nad dziećmi – animatorzy zabaw), rozbudowanieoferty imprez, w tym również rodzinnych (np. imprezy z cyklu happy events).Miasto powinno sprawiać wrażenie miejsca bezpiecznego i przyjaznego rodzinom,szczególnie dzieciom.

Ze względu na unikalne położenie u stóp zalesionych Gór Stołowych orazuzdrowiskowy mikroklimat, region jest niezwykle atrakcyjny dla turystyaktywnego. Obecnie istnieją szlaki piesze i jest możliwość poruszania się zapomocą roweru – konieczne jest jednak zwiększenie tras i szlaków.

Dużym mankamentem jest niepełne oznakowanie w terenie szlaków,a w szczególności rowerowych. Istnieje także potrzeba dalszego sukcesywnegozwiększania obiektów sportowych wysokiej klasy jak np. „Wodny Świat”, rozwójinfrastruktury sportów zimowych (np. budowa wyciągów narciarskich) czy teżlepsze eksponowanie niektórych walorów naturalnych.Turystyka aktywna stanowi też świetne uzupełnienie wolnego czasu dla segmentuturystów biznesowych, przede wszystkim dla szkoleń, warsztatów mających nacelu budowanie zespołu, zacieśnianie relacji w grupie itp. Tutaj możliwości zajęćw terenie, w tym zajęcia sportowe, stanowią doskonały element wspomagającytego rodzaju trening.

111

Turyściedukacyjno--ekologiczni

Turyści tranzytowi


Segment turystów kulturowych jest także niezwykle atrakcyjny. Aspektwielokulturowości w połączeniu z obecnością na tym terenie atrakcji unikalnychw skali kraju (Kaplica Czaszek, Międzynarodowy Festiwal Moniuszkowski,Polsko-Czeskie Dni Morza) sprawiają, że Kudowa Zdrój może stać sięmiejscowością chętnie odwiedzaną przez turystów z tej grupy. Wizerunek tenpowinien być wspomagany przez szeroką ofertę imprez kulturalnychodbywających się przez cały rok.

Turystyka tranzytowa to, z uwagi na położenie przy przejściu Kudowa–Nachod,kolejny segment, który wart jest lepszego zagospodarowania. W większościprzypadków tę grupę turystów tworzą Polacy, Czesi, Niemcy i Austriacy,przejeżdżający dalej na dłuższy wypoczynek. Z roku na rok przybywa jednakzwolenników turystyki samochodowej, którzy samo podróżowanie i zwiedzanienajważniejszych atrakcji opisywanych często w przewodnikach, a „rozrzuconychna stosunkowo dużym obszarze”, wybrali za cel urlopowy.

Turystyka edukacyjno-ekologiczna stanowi niszę, skrzętnie wykorzystywaną przezgestorów bazy noclegowej. Istniejące edukacyjne ścieżki przyrodnicze oraz innedokonania na polu edukacji ekologicznej, pozwalają na przyciągnięcie zarównowycieczek szkolnych, jak i miłośników obcowania z przyrodą. Niezbędne staje sięwięc dalsze urozmaicanie oferty (m.in. rozbudowa ścieżek edukacyjnych,zagospodarowanie punktów widokowych, szkolenia przewodników).

8.2. Określenie podstaw koncepcji produktu

Zintegrowany produkt turystyczny to zbiór korzyści materialnychi niematerialnych dla klienta, integrujący walory naturalne i antropogeniczne orazelementy infrastruktury turystycznej w atrakcyjny rynkowo pakiet. Produktmarkowy powinien zostać oparty na specjalnej korzyści, stanowiącej o jegotrwałym potencjale rynkowym, unikalnej wartości produktu dostarczanejklientowi, istotnej z punktu widzenia procesu decyzyjnego.

Dla sformułowania silnie konkurencyjnych podstaw budowy zintegrowanegoproduktu turystycznego Kudowy Zdroju, przyjęto następujące założenia:

„Wyróżnij się albo zgiń” – wyróżnienie na rynku wśródkonkurencyjnych miejscowości i ofert turystycznych.

„Wartość dodana” – zwiększenie psychologicznej korzyści dla klienta –wpływającej istotnie na zachęcenie grup docelowych ofertą miasta.

„Wiarygodność i istotność” – wskazanie na wartości marki, korzyściistotne i wiarygodne dla grup docelowych.

„Wsparcie tradycji” – wykorzystywanie i ochrona już istniejącychskładników tożsamości regionu przy budowie nowych i czasamiodmiennych od dotychczasowych zintegrowanych produktówturystycznych.

„W harmonii z naturą” – przygotowywanie ofert turystycznychwykorzystujących walory środowiska naturalnego, a jednocześnie niekolidujących z zasadami ekologicznej działalności człowieka.

Przeprowadzona analiza wskazała, iż do najważniejszych walorów i wyróżnikównajsilniej wpływających na atrakcyjność oferty turystycznej regionu należą:

źródła mineralnych wód leczniczych, dzięki którym Kudowa jużod wieków jest znanym w Europie uzdrowiskiem,

112


cechy klimatyczne determinujące rozwój uzdrowiska (łagodny klimat,a to za sprawą położenia w obniżeniu pomiędzy Górami Stołowymi,Orlickimi i Bystrzyckimi),

bliskość Parku Narodowego Gór Stołowych, zachodnia część Parkuznajduje się na terenie gminy, a większa część gminy leży w jego otulinie.Poza tym Góry Stołowe tworzą unikatowe formy skalne, niektóre z nichstanowią ważne atrakcje turystyczne (np. Błędne Skały),

Kaplica Czaszek – słynna na całą Polskę świątynia, widok jej wnętrzapozostaje na długo w świadomości turysty,

Międzynarodowy Festiwal Moniuszkowski – ściągający z całego światamuzyków – miłośników twórczości Stanisława Moniuszki,

kompleks basenów – jeden z najnowszych obiektów tego typu w Polsce,gdzie technologia grzewcza jest przyjazna środowisku, symbol dążeniamiasta do przeobrażenia się w nowoczesny, ekologiczny ośrodekturystyczny.

Za główny czynnik wyróżniający oraz stanowiący podstawę budowykonkurencyjnego produktu turystycznego uznano walory uzdrowiskowe(mineralne wody lecznicze i cechy klimatyczne, rozbudowana bazauzdrowiskowa), przyrodnicze (Góry Stołowe, lasy) oraz coraz bardziej rozwijającesię możliwości aktywnego spędzania czasu (szlaki piesze, możliwość uprawianiasportów). Dlatego też wizję turystyczną Kudowy Zdroju można określić jako:miasto uzdrowiskowe dla osób pragnących aktywnie spędzić czas, otwartychna kontakt z naturą i poznawanie kultury. Wyrażenie tej wizji jest zawartew haśle promocyjnym:

Kudowa Zdrój – tętniące uzdrowiskoHasło to zostało wybrane z między innymi z takich propozycji, jak: Kudowa Zdrój– leczy serce, koi nerwy, Kudowa Zdrój – miasto sercu miłe, Kudowa Zdrój –uzdrowisko dla aktywnych, Pobyt w Kudowie to samo zdrowie, Kudowa Zdrój –tętniące życiem uzdrowisko, Kudowa Zdrój – daleko, ale tak blisko, KudowaZdrój – naturalne źródło zdrowia, Kudowa Zdrój – uzdrowisko w sercu zieleni,Kudowa Zdrój – leczy nie tylko serce, Kudowa Zdrój – tętniące serce natury,Kudowa Zdrój – źródło zdrowia i energii, Kudowa Zdrój – uzdrowisko dlaaktywnych.

Hasło „Kudowa Zdrój – tętniące uzdrowisko” wyraźnie wskazuje na waloryuzdrowiska, czyli zawiera walory zdrowotne, walory wody źródlanej, walorynatury, czystego ekologicznie środowiska. Wyraz „tętniące” podkreśla różnemożliwości spędzania czasu – podczas pobytu w mieście, najbliższej okolicy,w Parku Narodowym Gór Stołowych, jak i na różnego rodzaju wyjazdach. Wyrazten podkreśla również dążenie do poszerzania oferty dla turystów w samymmieście przez wygenerowanie następnych atrakcji.

Pożądany stan turystyczny miasta został określony jako:

„Kudowa Zdrój – tętniące uzdrowisko”

113


Miasto ze szczególnym charakterem modnego i nowoczesnego uzdrowiskaotwartego na młodych ludzi i nowe kultury, jednocześnie pamiętającego o swejbogatej tradycji leczniczej. Inspiruje mieszanką i harmonią walorów naturalnych(w tym uzdrowiskowych), z ciekawymi atrakcjami oraz infrastrukturąturystyczną.

Atutem Kudowy Zdroju jest zarówno infrastruktura uzdrowiskowa, jaki porośnięte lasami Góry Stołowe – doskonały obszar do spędzenia aktywnegowypoczynku w ciszy i czystym środowisku.

Kudowa Zdrój to nie tylko wypoczynek dla kuracjuszy i sportowych zapaleńców.Region ten to raj dla miłośników podpatrywania natury, pasjonatów historii, jaki amatorów zgłębiania kultury. Kudowa to miasto tętniące życiem, odwiedzaneprzez turystów polskich i zagranicznych. Uzdrowisko, Park Narodowy GórStołowych oraz ciekawa oferta imprez kulturalnych, sportowych i rodzinnychdecyduje o całosezonowym powodzeniu turystycznym uzdrowiska.

8.3. Pozycjonowanie

Pozycjonowanie jest definiowane2 jako proces uwypuklania wyróżniającychi motywujących do zakupu atrybutów marki (produktu) na tle ofertkonkurencyjnych, a także jako działania związane z kształtowaniem wyraźnego,znaczącego miejsca w pamięci odbiorcy.

Dobrze pozycjonowana marka ma konkurencyjną pozycję, jest atrakcyjna dlaklienta, wsparta przez silne skojarzenia w kontekście pożądanych atrybutów,pozwalających na zajęcie odmiennej od rywali pozycji.

Proces pozycjonowania zintegrowanego produktu turystycznego Kudowy Zdrojuzostał zaprogramowany przy uwzględnieniu założeń istotnych dlakonkurencyjności rynkowej:

Pozycjonowanie oferty należy przeprowadzić z uwzględnieniem docelowychkierunków działań i rozwoju w zakresie inwestycji oraz oferty turystycznejmiasta.

Pozycjonowanie zostanie przeprowadzone wśród miejscowości posiadającychwalory uzdrowiskowe oraz zdrowotno-wypoczynkowe.

Pozycjonowanie powinno uwzględniać cechy istotne dla segmentówdocelowych w zakresie wyboru oraz oceny ofert miejsc jako produktówturystycznych.

Pozycjonowanie powinno pozwolić na skuteczne, wiarygodne i istotnewyróżnienie miasta na rynku turystycznym.

Model pozycjonowania powinien wskazywać na relacje miasta (pozycje)w stosunku do obszarów konkurencyjnych.

Wybrane cechy Cechy geograficzne położenia miasta – uzdrowiska (obszaru):

- śródlądowy (np. nizinny śródlądowy, pojezierny, górski),

- morski.

Profil i charakter oferty turystycznej:

2 Opracowane na podstawie definicji J. F. Kapferera oraz P. Kotlera za J. Kall „Silna Marka”, PWE Warszawa2001

114


- jednorodna - ściśle uzdrowiskowy – zdecydowana większość turystówto klienci uzdrowiska – kuracjusze (np. Ciechocinek),

- zróżnicowana (kompozycja walorów np. charakter miejsko –uzdrowiskowy; uzdrowisko stanowi jeden z elementów ofertyturystycznej miasta, obok np. oferty wypoczynkowej, weekendowejmiejskiej, konferencyjnej (np. Wiesbaden).

Wybrane cechy spełniają pożądane kryteria pozycjonowania, m.in. są istotne i ważne dla turystów, w tym grup docelowych (miejsce przyjazdów

np. morze, góry, miasta oraz profil oferty),

pozwalają na wyróżnienie oferty turystycznej miasta.Miasta i miejscowości wybrane do pozycjonowania krajowe: Kołobrzeg, Ciechocinek, Augustów, Inowrocław, Połczyn Zdrój,

Kamień Pomorski, Świnoujście, Świeradów Zdrój,

zagraniczne: Seebad Ahlbeck, Seebad Bansin, Wiesbaden.

Schemat 5. Mapa percepcji Kudowy Zdroju i konkurencyjnych regionówturystycznych na podstawie wybranych kryteriówpozycjonowania.


Opis pozycjonowaniaTworzenie ofert i komunikatów promocyjnych Kudowy Zdroju jako regionuturystycznego powinno przede wszystkim uwypuklać charakter nowoczesnegouzdrowiska o łagodnym klimacie, co jest istotnie związane z położeniemw kotlinie, otoczonej malowniczymi, zalesionymi pasmami górskimi. Drugiistotny element określa profil oferty turystycznej Kudowy Zdroju, wyróżniającysię na tle konkurencyjnych uzdrowisk zróżnicowaniem atrakcji z uwzględnieniem

115

Cechy geo

charakter śródlądowy

jednorodna oferta

zróżnicowany Wiesbaden

Augustów Kudowa Zdrój

Ciechocinek

InowrocławPołczyn Zdrój

Kamień Pomorski

Świnoujście

Ahlbeck Bansin

Świeradów

Profil oferty

Kołobrzeg

charakter morski


różnorodności docelowych grup klientów, walorów oraz dużym wyborempropozycji wypoczynku (przede wszystkim aktywnego).

8.4. Zintegrowany produkt turystyczny

Produkt turystyczny jest w założeniu produktem złożonym, czyli zbiorem wieluelementów w tym usług, walorów (naturalnych i antropogenicznych), atrakcjiturystycznych. Największym problemem przy projektowaniu zintegrowanegoproduktu turystycznego jest odpowiednie sprofilowanie docelowych grupodbiorców. W większości przypadków profil turysty jest nakreślony bardzoogólnie. Brak najczęściej kompleksowych badań rynkowych utrudnia dodatkowopodjęcie właściwych decyzji i obiektywną ocenę potrzeb. Dlatego też bardzoistotne jest konsekwentne przeprowadzenie procesu projektowania produktuturystycznego wg założonej i sprawdzonej metodologii.

Zastosowana metodologia została opracowana na potrzeby opracowywaniakoncepcji produktu w strategiach dla jednostek samorządowych. Przedstawionyponiżej schemat metodologii przetestowano i wykorzystano już wielokrotnie.

Schemat 6. Etapy powstawania koncepcji zintegrowanego produktuturystycznego.


116

Cechy ge

charakter morski c

zróżnicowany

jednorodna oferta

Wiesbaden

Augustów Kudowa Zdrój

Ciechocinek

InowrocławPołczyn Zdrój

Kamień Pomorski

Świnoujście

Kołobrzeg

Ahlbeck Bansin

Świeradów

Profil oferty

Koncepcja

Etap III

„Analityczny”

Etap II

„Badawczy”

Etap I

„Wstępny”

T – czas [dni] 50 70 90 100

% re

aliz

acji

100

%

Wizja lokalna

Dane wtórne(strategia analizydotyczące gminy)Inwentaryzacjabazy turystycznej

Workshop

Wywiadyz gestorami bazyturystycznej

Opinie osób

Analizy eksperckieGenerowanie propozycjiOcena i weryfikacja koncepcjiOcena potencjalnych korzyścidla różnych wariantów

Weryfikacjakoncepcji w terenie– wizja lokalnaWeryfikacjakoncepcjiz zamawiającym


Wnioski z prac nad koncepcją dotyczącą zintegrowanego produktuturystycznego Kudowy Zdroju

Jak wykazały przeprowadzone analizy „serce produktu” powinno zostać oparte nadwóch kierunkach: Turystyce uzdrowiskowo – zdrowotnej oraz turystyceaktywnej. Turystyka uzdrowiskowa stanowi obecnie wciąż ważniejszy motywprzyjazdu turystów do Kudowy Zdroju. Jednak zmienia się jej charakter. Obecnienawet kuracjusze ze skierowaniami oczekują spakietowanego produktuobejmującego oprócz zabiegów leczniczych odpowiednią ofertę kulturalno-rozrywkową. Kuracjusze tzw. pełnopłatni dodatkowo coraz częściej korzystająz elementów turystyki aktywnej (spacery i wycieczki rowerowe). Widoczny jestzatem trend do zróżnicowania oferty turystycznej bez względu na docelowysegment odbiorców.

Turystyka uzdrowiskowa przekształca się coraz bardziej w kierunkuuzdrowiskowo-zdrowotnej. W mieście obserwuje się tendencję do rozwoju bazyzabiegowej przy prywatnych ośrodkach noclegowych. Przyczynia się to dowzrostu dostępności i różnorodności usług profilaktyki zdrowotnej w KudowieZdroju.

Turystyka aktywna z kolei poza swoją istotną rolą w obsłudze tzw. turystówaktywnych różnego szczebla (turyści zdrowotni, rodziny, część kuracjuszy)stanowi uzupełnienie dla oferty np. turystyki biznesowej. Dodatkowo turystykaaktywna świetnie wpisuje się w pożądaną wizję miasta – nowoczesnegouzdrowiska dla aktywnych. Daje także podstawy do przekształcenia Kudowy wcałoroczną miejscowość wypoczynkową (basen, wyciągi narciarskie, lodowisko,hale sportowe). Przy wydłużeniu sezonu pomocna jest też trzecia, naszym zdaniemrównie ważna forma wypoczynku – turystyka kulturowa. Pozwala nawyeksponowanie unikalnych walorów antropogenicznych, jak Kaplica Czaszek,kościoły, muzea, imprezy kulturalne (w tym Międzynarodowy FestiwalMoniuszkowski). Z racji niewielkiego obszaru i niewystarczającej ofertykulturowej Kudowy Zdroju, ta forma turystyki powinna zostać wsparta przezdalszy rozwój imprez kulturalnych w mieście. Dobrze zorganizowanai wypromowana oferta turystyki kulturowej pomogłaby także przyciągnąć segmentturystów tranzytowych na dłużej niż jeden dzień. Zintegrowany zaś pakietelementów turystyki kulturowej i aktywnej powinien przyczynić się dopopularyzacji obszaru Kudowy dla amatorów turystyki ekologiczno-edukacyjnej.

Koncepcja zintegrowanego produktu turystycznego została przedstawiona naponiższym schemacie:

Schemat 7. Koncepcja zintegrowanego produktu turystycznego Kudowy.

117

Turystyka

biznesowa

TURYSTYKAUZDROWISKOWO- -

ZDROWOTNA

TURYSTYKAAKTYWNA

Produktpodstawowy

Produktuzupełniający



8.5. Koncepcja produktów turystycznych

Główne cechy i walory omawianej koncepcji produktów turystycznych w ramachstrategii:

Dopasowana do segmentów docelowych,

Zgodna z oczekiwaniami społecznymi (opinie prezentowane na warsztatachi w rozmowach),

Komunikatywna – jest zrozumiała i widoczna dla nabywców,

Ważna – dostarcza znaczących korzyści dla większości turystów odwiedza-jących region,

Wyróżniająca – pozwala na uzyskanie efektu silnej dyferencjacji ofertyturystycznej gminy Kudowa Zdrój na rynku turystycznym,

Dostępna – nie stwarza barier finansowych, czyli nie jest specjalniekapitałochłonna,

Zyskowna dla gminy koncepcja stwarza szanse na wzrost liczby miejsc pracyi przyrost inwestycji bezpośrednich w infrastrukturę turystyczną,

Zgodna z głównymi wytycznymi strategii rozwoju gospodarczegowojewództwa dolnośląskiego, strategii turystycznej województwadolnośląskiego i strategii powiatu kłodzkiego,

Pozwala na budowę silnej tożsamości regionalnej, integruje społecznośćlokalną i tworzy nową jakość tożsamości kulturowej gminy,

Pozwala na przyciągnięcie nowych segmentów turystów.

Wyróżniono siedem produktów turystycznych, które zostały następująco nazwane:

1. Kudowa – zdrój zdrowia

2. Serdeczna Kudowa – miasto z sercem

3. Aktywna Kudowa

4. Zabawa w nieskończoność – wioska dziecięca

5. Podróże przez wieki

6. Kudowa miasto ekologiczne

7. Konferencje i szkolenia w uzdrowisku

118

Turystyka

tranzytowaTurystyka

ekologiczno--edukacyjna

TURYSTYKAKULTUROWA


1. Kudowa – zdrój zdrowiaZakres produktuKudowa rozwijając się w kierunku nowoczesnego uzdrowiska będzie rozszerzałaofertę uzdrowiskową i szeroko pojętą turystykę zdrowotną i rehabilitacyjną.Opierając się na znanej marce uzdrowiska rozwijane będą usługi medycznei paramedyczne oraz oferta uzupełniająca tak, aby możliwe było odnawianie sięcałego człowieka.

Turystyka zdrowotna jest dziś rozumiana bardzo szeroko, poza typowymiusługami uzdrowiska są to usługi związane z urodą, kosmetyką, treningamii terapiami psychologicznymi oraz ofertą dla grup zorganizowanych.

Kudowa posiadająca walory zdrowotne: klimat, wody zdrojowe, infrastrukturęleczniczą dodając wartość dodaną do typowej oferty uzdrowiska będzie wyróżniaćsię spośród innych uzdrowisk. Można dążyć do odnawiania się całego człowieka,w każdym czasie – podczas całego pobytu. Leczenie, odpoczynek i rozwój oraznabieranie sił w każdych warunkach, dla zróżnicowanych grup klientów.

Wypoczynek wakacyjny związany z poprawą zdrowia jest coraz popularniejsząformą spędzania czasu. Oferta ta zostanie uzupełniona o przyjazdy rekreacyjnei biznesowe osób aktywnych, wyjazdy zespołowe związane ze szkoleniami,integracją i poprawą zdrowia.

Produkt będzie rozwijany z wykorzystaniem infrastruktury miejskiej,największych podmiotów: Zespół Uzdrowisk Kłodzkich oddział Kudowa, SP ZOZSanatorium MSWiA „Bristol”, istniejących i powstających prywatnych obiektachterapeutycznych i obiektach usługowych.

Program i imprezy Program tego produktu został podzielony na dwa odrębne obszary ze względu naróżne preferencje klientów. Świadczenie usług podstawowych jest zbliżone celemi częściowo zakresem dla obu grup klientów. Jednak różnice występująw poziomie obsługi, usługach dodatkowych oraz celach przyjazdu.

Produkt został podzielony na dwa subprodukty:

„Pełnia zdrowia”

„Kudowa odmładza”.

„Pełnia zdrowia” – rozszerzenie oferty dla kuracjuszy

Typowe usługi świadczone przez już istniejącą bazę uzdrowiskową jak teżpowstające prywatne obiekty spełniające funkcję rehabilitacyjną. Dla tej grupyklientów głównym celem przyjazdu jest leczenie, jednak zapewnienie rozrywkii atrakcji podczas pobytu wpływa bardzo często na wybór miejsca pobytu.

Dlatego kuracjusze przebywający na dłuższych pobytach powinni mieć możliwośćkorzystania z bogatej oferty turystycznej Kudowy. Atrakcje kreowanew pozostałych produktach zapewnią możliwość dostosowania oferty do każdegokuracjusza.

Bardzo ważnym elementem programu będzie wprowadzenie kart rabatowych dlagości przebywających dłużej na podstawowe usługi turystyczne i paraturystyczne.

Kudowskie serce – program zdrowia i sprawności 119


Wyznaczenie kudowskiej pętli zdrowia, szlaku spacerowego związanegoz rehabilitacją kuracjuszy w uzdrowisku będzie uzupełnieniem ofertyuzdrowiskowej.

Innym elementem programu mogą być:

Spotkania dające możliwość uzyskania konsultacji lekarskich prowadzoneprzy współpracy z ośrodkami kardiologicznymi i firmami medycznymisponsorującymi takie imprezy lub cykle praktyk studenckich.

Prezentacje i wykłady popularno-medyczne i promujące zdrowy tryb życia.

Organizacja wiodącej imprezy popularnonaukowej dla kuracjuszyi mieszkańców oraz spotkania naukowego podnoszącego rangę sanatoriumkardiologicznego. Organizacja imprezy przy współudziale znanych ośrodkówkardiologicznych w Polsce.

Spacery z sercem

Odtworzenie dawnych i budowa nowych szlaków wydolnościowychi rehabilitacyjnych, które będą uzupełniały ofertę leczniczą uzdrowiska i będąprzeznaczone dla osób rehabilitujących choroby serca. Wyznaczenie szlakówo różnym stopniu trudności pozwoli na korzystanie z nich przez kuracjuszyi spacerowiczów.

„Kudowa odmładza” - oferta dla klientów biznesowych i ludzi aktywnych

Ideą tego produktu jest zapewnienie możliwości wypoczynku, relaksu i rozwoju,a także możliwości pracy szerokiej kadrze menedżerskiej firm i instytucji.

Ludzie, którym ciągle brakuje czasu, żyjący w stresie, będą mieli okazję dooderwania się od codziennych zajęć. Przez odnowę biologiczną, przywykorzystaniu infrastruktury sanatoryjnej, możliwość zajęć relaksacyjnychi terapeutycznych będą mieli okazję odnowić się w Kudowie. Wykorzystaniewalorów naturalnych Kudowy, zaproponowanych w pakietach i programach,zwiększy atrakcyjność wyjazdów firmowych i pobytów indywidualnych.

Konferencje i spotkania biznesowe w uzdrowiskuWprowadzenie do oferty gestorów bazy specjalistycznych programów dla firmw obszarze:

wyjazdów szkoleniowych,

wyjazdów integracyjnych,

spotkań firmowych i ekskluzywnych wyjazdów i narad zarządów, radnadzorczych i innych zespołów roboczych, z zapewnieniem dyskrecji,warunków do pracy i rekreacji.

Podstawowa baza techniczna w postaci sal, ośrodków audiowizualnych umożliwikorzystanie z oferty uzdrowiskowej i turystyki aktywnej w postaci programówinsentive w terenie. Oferta taka wymaga również przygotowania atrakcyjnychprogramów rozrywkowych, kuchni i kultury regionalnej oraz kadry animatorówobsługujących zespoły. Będzie to pogłębienie oferty już istniejącej.

Farma urody

120


Usługi głównie dla kobiet chcących poprawić swoją urodę i sylwetkę orazwypocząć. Z ofert takich coraz częściej korzystają mężczyźni szczególnie naeksponowanych stanowiskach i osoby publiczne. Sprawdzoną metodą są usługifarmy zdrowia i urody – ośrodka świadczącego usługi, programy diet i zdrowegożywienia, umożliwiające korzystanie z gabinetów kosmetycznychi rehabilitacyjnych. Dodatkowo oferta obejmowałaby leczenie ziołami i metodaminaturalnymi (wody zdrojowe, zabiegi, leki naturalne itp.).

Oferta ośrodka lub współpracujących z nim podmiotów powinna być szerokai umożliwiać skorzystanie z usług zakładu fryzjerskiego, wykwalifikowanychkrawców itp., aby w krótkim czasie kobiety mogły zadbać o siebie, wypocząć.Wykorzystanie dodatkowo zasobów uzdrowiskowych i kadry podniosłoby wartośćproduktu. Tworzenie oferty dla ośrodka powinno odbywać się we współpracyze specjalistycznymi firmami zajmującymi się tego typu zabiegami i terapiami.

Odmianą tej propozycji są ekskluzywne usługi na bardzo wysokim poziomie,prowadzące również bardziej skomplikowane zabiegi i terapie. Charakteryzują sięone zamkniętym charakterem, bogatą infrastrukturą rehabilitacyjną i rekreacyjnąoraz bardzo wysokim poziomem usług. Docelowo działalność taka powinna byćskupiona w zamkniętym ośrodku.

Ośrodek terapii psychologicznej Oferta dla turystów aktywnych, szczególnie biznesowych powinna zawierać usługizwiązane z terapią psychologiczną, programami i warsztatami team buliding,treningami motywacyjnymi, asertywności. Założeniem jest odnawianie całejosoby, rozwiązywanie problemów zespołowych i indywidualnych, prowadzeniepromocji zdrowego życia i szkolenia. Przede wszystkim zaś pomoc ludziom,którzy prowadzą aktywne życie, doświadczają stresu i obciążenia życiemzawodowym.

Oferta ta powinna wykorzystywać walory naturalne i obiekty w gminiei w najbliższej okolicy. Powinna być skoncentrowana na terapiach i krótkichprogramach terapeutycznych indywidualnych i grupowych – przedsiębiorcy,menedżerowie, personel przedsiębiorstw i instytucji.

Założeniem programu jest wykorzystanie istniejących podmiotów, które będązawierały elementy oferty. W późniejszym czasie jeden lub kilka mniejszychośrodków powinny wyspecjalizować się w takiej ofercie.

Poligon biznesuOdmianą oferty treningowej jest Poligon biznesu. Wzrasta obecniezainteresowanie rozgrywaniem gier decyzyjnych i strategicznychw przedsiębiorstwach i instytucjach. Uruchomienie ośrodka na bazie np. częścipomieszczeń KZPB, gdzie można w specjalnie zaaranżowanych warunkachrozgrywać gry decyzyjne i strategiczne. Obiekt musi zostać wyposażonyw odpowiednią sieć komputerową i programy. Współpracę taką można rozwinąćprzy udziale partnera branżowego, wyspecjalizowanego w tego typu szkoleniach.Rosnąca potrzeba szkoleń dużych zespołów w warunkach zbliżonych donaturalnych daje szanse zainteresowania kompleksową ofertą. Programy powinnydotyczyć m.in. procesów gospodarczych, politycznych, bezpieczeństwai zarządzania firmą z ukierunkowaniem na funkcjonowanie w warunkachwspólnego rynku UE.

Wybrane działania w latach 2004–2006121


Rewaloryzacja Parku Zdrojowego.

Wytyczenie i oznakowanie szlaków zdrowotnych, które byłyby opisanei mogły być zlecane przez lekarzy.

Prace studialne nad powstaniem średniej klasy ośrodka świadczącegousługi terapii kosmetycznych, zabiegów poprawiających urodę i sylwetkę.

Nawiązanie szerszej współpracy ze szkołami (trenerami) z zakresu szkoleńdla firm.

Nawiązanie współpracy z wyspecjalizowanymi firmami, wykreowanieośrodka terapii psychologicznej.

Segmenty rynku: kuracjusze, turyści zdrowotni, biznesowi.

Najważniejsze działania w dłuższym horyzoncie czasowym (po 2006 r.)

Rozwijanie kompleksowej oferty poprawiającej zdrowie, która polega nawprowadzeniu całościowych programów odnowy zdrowia przez sanatoriawe współpracy z innymi podmiotami.

Wskazanie lokalizacji dla powstania ekskluzywnego ośrodka urody orazrozpoczęcie rozmów z potencjalnymi inwestorami.

Powstanie średniej klasy ośrodka świadczącego usługi terapiikosmetycznych, zabiegów poprawiających urodę i sylwetkę – pozyskanieinwestora.

Uruchomienie usług związanych z terapią psychologiczną przez istniejącepodmioty, a docelowo utworzenie ośrodka specjalizującego się w tegotypu działaniach, wykorzystującego istniejącą infrastrukturę.

Przygotowanie studium wykonalności do powstania zaplecza Poligonubiznesu na bazie m.in. część majątku byłych Kudowskich ZakładówPrzemysłu Bawełnianego.

Segmenty rynku: kuracjusze, turyści zdrowotni, biznesowi.

2. Serdeczna Kudowa – miasto z sercem

Zakres produktu Założeniem produktu jest stworzenie kompleksowych warunków do pobytuw mieście turystów. Kudowa Zdrój powinna stworzyć unikalny klimat kulturowyw zdecydowany sposób wyróżniający ją spośród innymi miejscowości regionuoraz uzdrowisk.

Bardzo ważnym, a może nawet najważniejszym elementem dla człowieka sąrelacje z innymi ludźmi. Wspomina się miejsca, ale przede wszystkim zdarzenia,spotkania, które pozostawiają po sobie pozytywne emocje. Do ludzi, którzy nasgościli, chcemy wracać, a spotkania nawiązane z ludźmi miejscowymi otwierająturystę na klimat i tajemnice danego miejsca.

Jest wiele miejsc z infrastrukturą, ale gdzie turysta jest traktowany anonimowo,bezosobowo, jedynie jako źródło pieniędzy. Do takich miejsc się jeździ, alebardzo często nie wraca, gdyż kontakty z ludźmi pozostawiły na turyścienegatywne uczucia.

122


Serdeczność, podejście do człowieka z sercem, z zainteresowaniemi zrozumieniem powinno być powodem, dla którego turysta będzie chciał wrócićdo Kudowy. Kudowa powinna stać się miejscem, z którym turysta, kuracjuszzaprzyjaźni się. Ludzie, z którymi się spotka, staną się jego przyjaciółmi,opiekunami i przewodnikami.

Turysta w Kudowie powinien się dobrze czuć, wypoczywać otoczonyserdecznością. Serdeczność może być produktem turystycznym. Powinna być onarealizowana przez budowę nowych zwyczajów, klimatu uzdrowiska i całegomiasta, oferty kulinarnej i rozrywkowej.

Zakłada to też działania w kierunku budowy jednolitej wysokiej kultury obsługiturystów ze strony gestorów obsługi, ale też podobnych zwyczajów wszystkichmieszkańców. Produkt ten o wiele bardziej niż inne wymaga akceptacji większościbranży turystycznej, pracowników obiektów oraz władz samorządowych.Szczególną rolę przy realizacji części projektu mógłby podjąć Kudowski OśrodekKultury Sportu i Promocji. Do jego zadań należałoby tworzenie i realizacja częściimprez w ramach produktu i współpraca przy wszystkich aspektach związanychz działalnością kulturalną.

Programy i imprezy

Wprowadzenie zwyczajów, tradycji i form obsługi turystów

Powitanie w Kudowie Jednym z podstawowych zwyczajów powinno być powitanie i pożegnaniew obiektach hotelowych, gastronomicznych i podczas obsługi turystów. Forma tainna dla pierwszego powitania w Kudowie, a inna w codziennych kontaktachpowinna odzwierciedlać serdeczność i być dostosowana do sytuacji i grupyturystów.

Świętowanie Zwyczaj wspólnego świętowania szczególnych dla Kudowy świąt, które będąokazją do świętowania, wspólnych pikników i przebywania razem. Do tychspotkań powinni być zapraszani turyści i goście przebywający w Kudowie. Częśćświąt można zaczerpnąć z historii, wydarzeń i specyfiki Kudowy, np. świętoKudowy, zdrowia, turysty, narodów, Gór Stołowych. Zwyczaj ten można rozwinąćna świętowanie w poszczególnych obiektach, z okazji świąt kudowskich, jak teżtworzenia specjalnych okazji dla danego obiektu. Klimat świętowaniai zainteresowania turystami będzie podkreślał niezwykłość miejsca, jakim jestKudowa.

Spotkania z KudowąSpotkanie z Kudową powinno być dla turysty osobistym spotkaniem z ludźmi,do których przyjechał. Dlatego każdy z obiektów, szczególnie tam, gdzieatmosfera jest prawie rodzinna, powinien proponować wspólne spotkania,np. zwyczaj wspólnego popołudniowego picia herbaty, jednej wspólnej uroczystejkolacji podczas pobytu. Ważniejsze spotkania można wzbogacić występamiartystycznymi lub zaproszeniem ciekawej osoby z Kudowy, a inne potraktowaćtylko jako możliwość rozmowy i poznania tych, do których turyści przyjeżdżają.

123


Kudowska serdeczność Określenie norm obsługi, standardu udzielenia informacji, obsługi w hotelach,lokalach gastronomicznych, przez przewodników, podczas zabiegów medycznych,a docelowo w każdym miejscu w Kudowie. Wymaga to stworzenia standardówi jakości w postaci księgi jakości obsługi, gdzie zostaną określone podstawowezasady wdrażania, system szkoleń i certyfikacji.

Pocztówka kudowskaWydawnictwa, pocztówki, foldery, które swoją stylistyką, tematami i wizerunkiembędą nawiązywały do założeń strategii. Charakter takich pocztówek nie będzieprzypadkowy, ale zbieżny z wypracowaną koncepcją.

Paszport kudowskiKażdy, kto przyjedzie do Kudowy na dłuższy pobyt, otrzyma specjalny Paszport.Jest to doskonałe narzędzie do zwiększania identyfikacji turystów z danymmiejscem. Inicjatywy takie już istnieją w innych miejscowościach turystycznych.Jednak w Kudowie, przy powszechnej akceptacji pomysłu istnieje możliwośćzaoferowania wielu udogodnień i rabatów dla turystów, którzy otrzymają paszport.Za to, że staną się niejako obywatelami Kudowy, otrzymają prawa, ale też stworzysię dzięki temu bazę danych teleadresowych i rozpocznie proces trwałego kontaktuz klientami, uzyska informację o powrotach i przepływie ludzi, co może być dalejwykorzystane marketingowo.

Kudowskie odległości Wprowadzenie na potrzeby promocji Kudowy i obsługi turystów zwyczajumierzenia odległości w nowych miarach charakterystycznych tylko dla Kudowy,np. krok kudowski, bicia serca, kudowskie chwile, miary ilości i inne.

Kudowski gościniecPropozycja stworzenia pakietu, który będzie sprzedawany lub dawany wybranymklientom, a który będzie wyróżnikiem Kudowy tak jak np. koguty w KazimierzuDolnym. Podarunek przekazywany przez wszystkie obiekty realizujące strategiędla gości, którzy przebywali na dłuższym pobycie w Kudowie. Pakiet wręczanydla osób wyjeżdżających z Kudowy. Gościniec można sprzedawać pozostałymturystom. Możliwość gradacji na: mały po 5 dniach pobytu, duży po dziesięciudniach pobytu i złoty po dwudziestu dniach.

Pakiet w reklamówce (lub szytej torbie) z logiem Kudowy mógłby być„skomponowany” z takich rzeczy jak: ósemka kudowska (precel), placek sudecki,woda Kudowianka, górka stołowa (zapakowany w symbolice gór stołowych składsłodyczy), naklejka na samochód z „PL i Kudowa” lub „I love Kudowa”, kubek,miniinformator turystyczny, kartka z podziękowaniem za pobyt i ponownezaproszenie, wyrób rękodzieła ekologicznego, inne pamiątki.

124


Serdeczne tkaninyKudowa powinna odbudować tradycje tkackie, tworząc zręby przyszłego folklorui rękodzieła. We współpracy z przedsiębiorcami z branży włókienniczej,miejscowymi lub z innych regionów Polski, nawiązanie do tradycji tkackichKudowy. Produkcja i sprzedaż prostych wyrobów regionalnych typu: torby,serwety i inne. Potencjalne wykorzystanie domów tkaczy w Kudowie, jakomiejsca odtworzenia warsztatów tkackich, produkujących dawnymi metodami,z możliwością oglądania przez turystów produkcji oraz sprzedaż na miejscuwyrobów (częściowo również spoza miejscowej produkcji).

Tradycje tkackie powinien podkreślać festyn tkanin, podczas którego można byzaprezentować wyroby z różnych stron, dokonać pokazów tkania, zawodówtkaczy, zaprezentować różne tkaniny, historię oraz dać możliwość uszyciaprostego wyrobu turystom np. torby kudowskiej w kształcie serca z czerwonegomateriału lub serduszka dla dzieci.

Przy domach tkaczy mogłoby powstać minimuzeum tkactwa. Muzeumprezentowałoby urządzenia oraz spotkanie z maszyną do szycia (z maszynaminp. z początku XX wieku i prezentacja ich możliwości). Produkt ten możnauzupełnić o możliwość zwiedzania dla zorganizowanych grup obecnie istniejącychzakładów i ich produkcji.

Serdeczna kuchnia kudowska

Potrawy serdecznej kuchni Stworzenie zestawu ośmiu potraw kudowskich, które wiązałyby się z miastem(np. przez nazwy) i były podawane przynajmniej w części lokali. Potrawy temogłyby czerpać z kultury sudeckiej, jak również z innych części kraju. Można byw ten sposób pokazać różne tradycje, jakie wymieszały się w Kudowie, alerównież stworzyć nowe potrawy. Docelowo potrawy te powinny być podawanew większości lokali gastronomicznych, ale np. w charakterystycznych dla danegoobiektu odmianach lub smakach.

Kudowskie klimatyJednym z elementów tworzących klimat kulinarny Kudowy jest wystrój wnętrzi specyfika poszczególnych obiektów gastronomicznych. Wiodące lokale powinnyuatrakcyjnić wystrój różnicując wnętrza i ofertę artystyczną lokali. Tworzeniezróżnicowanych ciekawych klimatów jest zachętą do powstawania lokali typukuchnia czeska, kuchnia staropolska, kuchnia Gór Stołowych, lokale z określonąmuzyką lub dla młodzieży.

Również serwowanie potraw i ich wygląd powinien być charakterystyczny dlaKudowy. Można część potraw podawać na oryginalnie wyglądających talerzachnp. w kształcie serc, na deskach w różnych kształtach, na specjalnej zastawie itp.

Kudowskie Góry Stołowe Festiwal kuchni regionalnych, który odwołuje się do gościnności i dobregojedzenia. Festiwal byłby spotkaniem regionalnych mistrzów kulinarnychspecjałów z Sudetów, Ziemi Kłodzkiej, a w przyszłości mógłby być wzbogacony okuchnie egzotyczne. Podczas festiwalu odbywałyby się zawody kucharzy, kuchnie

125


regionalne serwowałyby rozmaite dania, a całość mogą wzbogacić występyartystyczne charakterystyczne dla lokali gastronomicznych.

Kudowskie słodkościKudowa powinna stworzyć własne charakterystyczne wyroby cukierniczei piekarskie, nawiązujące stylem i pomysłem do szczególnego klimatu, jaki jesttworzony w Kudowie. Przykładami takich wyrobów mogą być:

Placek sudecki – ciasto serwowane tylko w Kudowie.

Góry Stołowe – zestaw np. kruchych ciastek, atrakcyjnie opakowany,przeznaczony zarówno jako prowiant na wycieczkę, jak również potencjalniena prezent.

Ciastka w kształtach charakterystycznych dla Gór Stołowych.

Bułka kudowska, podawana obowiązkowo na śniadanie każdemu turyściew hotelach, pieczona w miejscowych piekarniach.

Bajgle i precle kudowskie w kształcie ósemki zwyczajowo sprzedawane nastoiskach ulicznych.

Kudowska herbatkaZestaw herbat ziołowych, sprzedawanych i podawanych w lokalach, stworzony nabazie ziół charakterystycznych dla okolicznych terenów górskich. Herbatyo różnych smakach na różne stany i dolegliwości, pakowane w unikalneopakowania i podawane w nowy charakterystyczny sposób. Zwyczaj ten mógłbybyć wdrożony w większości obiektów gastronomicznych, na imprezachi w sezonowych herbaciarniach. Szczególne miejsce powinna zajmowaćmieszanka herbat na dolegliwości sercowe, zawody sercowe (np. dlanarzeczonych) i stresy. Każda z mieszanek powinna zostać nazwana własnąunikalną nazwą.

Woda zdrojowa „Kudowianka”W perspektywie w Kudowie powinna być rozlewana lokalna woda mineralna /stołowa, która powinna być dostępna we wszystkich obiektach handlowychi gastronomicznych. Zwyczajem powinno być serwowanie wody turystom, wpewnych wypadkach nawet promocyjnie lub gratis, np. przy dużych zamówieniachw restauracjach.

Kudowskie stołyProgram podróży kulinarnej po Kudowie. W ciągu np. 7–8 dni odwiedzenie 8lokali gastronomicznych, posiadających zróżnicowaną propozycję i program.W lokalach oprócz atrakcji kulinarnych, w określonym czasie prezentowany byłbyprogram artystyczny. Można by w to włączyć spotkania z kucharzem głównymdanego obiektu, który opowiadałby o swojej pracy.

Święto precla Kudowskiego (kudowska ósemka)

126


Jarmark piekarski i cukierniczy, na którym główną atrakcją będzie Precel (ciastko)kudowski. Podczas jarmarku piekarze piekliby precel dużych rozmiarów, a każdymógłby degustować.

Utworzenie kompleksu infrastruktury w Kudowie Zdrój

Wyłączenie ruchu kołowego na części ul. ZdrojowejMiejsce szczególnej aktywności turystycznej w Kudowie to Park Zdrojowy wrazz obiektami sanatoryjnymi i innymi obiektami. Zamknięcie ruchu kołowego naodcinku ul. Zdrojowej od ul. Granicznej do okolic sanatorium „Bristol” pozwolina zwiększenie obszaru spacerowego, lokowania usług turystycznych, a przedewszystkim spokojnego i bezpiecznego pobytu turystów. Rozszerzony deptakpieszy stanie się miejscem handlu i usług turystycznych. Będzie to naturalneprzedłużenie obszaru Parku Zdrojowego o bardziej komercyjnym znaczeniu.

Wiąże się to z poprowadzeniem nowego ciągu komunikacyjnego, który przejąłbyzadania komunikacyjne realizowane obecnie na ul. Zdrojowej.

Nowe centrum administracyjno turystyczne miasta W dalszej perspektywie można dążyć do utworzenia nowego centrumadministracyjnego i turystycznego w Kudowie (np. w okolicach gimnazjum za ul.Szkolną). Nowe centrum powinno składać się z niewielkiego rynku z częściąadministracyjną oraz obiektami gastronomicznymi, handlowymi i usługowymi.Wokół rynku można zlokalizować planty spacerowe lub rodzaj ogrodu miejskiego.Lokalizacja centrum spowoduje stopniowy rozwój urbanistyczny miasta w tymkierunku, powstawanie nowych obiektów.

Przyszły rynek powinien zostać włączony komunikacyjne do systemu komunikacjimiasta, a w pobliżu rynku powinny zostać zlokalizowane parkingi. Rozważyćmożna również w przyszłości poprowadzenie nowej drogi do Karłowa, tak abyomijała ona rynek po stronie wschodniej. Parkingi, jakie powstałyby w pobliżunowego centrum, pozwolą na zatrzymanie większości turystów na początkumiasta, kierując ruch turystyczny przez cały ciąg spacerowy. Część turystówzatrzymując się na początku miasta i mając do dyspozycji atrakcyjny szlakspacerowy w postaci rynku, pasażu do ul. Zdrojowej i Parku Zdrojowego zostawisamochód na początku drogi wiodącej przez atrakcje turystyczne.

Jednocześnie stworzony zostanie naturalny obszar do lokowania usługturystycznych. Pozwoli to odciążyć ścisłą strefę uzdrowiskową, a jednocześniepozwoli na rozwój innych rodzajów turystyk na innych obszarach miasta.

Kudowskie altany Na obszarze gminy znajdują się miejsca nawiązujące do zdrojowego charakteru.Są to między innymi Altana Miłości i Ingi. Wymagają one rewitalizacji,a w przypadku Altany Ingi także modernizacji ścieżek do niej dochodzących, takby nadać im charakter obiektów z przełomów XIX i XX w.

Nawiązując do istniejących obiektów proponuje się budowę altan letnich – lekkichbudowli drewnianych, które stałyby się charakterystyczne dla Kudowy. Obiektynawiązujące do lekkości, w której można spędzić miło czas i odpocząć. Altanymożna podzielić na dwa rodzaje: prywatne – altany zlokalizowane uposzczególnych gestorów i ogólnodostępne. Ogólnodostępne zadbane i na

127


przykład na punktach widokowych – osiem altan, która każda będzie miała nazwęwłasną i specjalną architekturę. Prywatne altany mogłyby być częściowo związanez ofertą kulinarną.

Punkty widokoweDla rozwoju turystycznego charakteru miasta pożądana jest również odpowiedniarozbudowa i modernizacja punktów widokowych (budowa zadaszonych miejscobserwacyjnych, tablic informacyjnych dotyczących panoramy danego miejsca).Wyznaczenie 8 miejsc widokowych wokół Kudowy połączonych opisanymszlakiem.

Kudowskie ławeczki Ławki osób słynnych, które odwiedziły Kudowę, artyści, politycy itp. Ławki z ichinicjałami utworzą szlak ławeczek, podobnie jak aleja gwiazd w Międzyzdrojach.Utworzone w różnych punktach miasta (lub tylko w obrębie Parku Zdrojowego) –z ciekawym charakterystycznym opisem.

Zmiana stylistyki sklepów i punktów usługowychNa obszarze największej aktywności turystycznej zmiany na zgodne z charakteremdanej strefy. Witryny sklepów, szyldy, markizy, malowanie nazw na elewacjach(zmiana nazw współczesnych na regionalne, zgodne z ideą strategii lubnawiązujące do głównych produktów turystycznych – w zależności od strefy).

Targ zdrojowyW pobliżu Parku Zdrojowego mógłby powstać sezonowy targ stylizowany naludowo, na którym będą sprzedawane pamiątki, wyroby ludowe i żywnośćekologiczna. Całość powinna być zaaranżowana w stylu ludowym, miećodpowiednie stoiska targowe i infrastrukturę umożliwiającą utrzymanie czystości.

Elementy małej architektury W dalszej perspektywie należy zaplanować budowę jednolitego systemuelementów małej architektury, takich jak:

stylizowane, szyldy (jednolita koncepcja i ład architektoniczny),

tablice informacyjne,

latarnie,

kioski,

budki i stragany na drobny handel i usługi.

Plan powinien objąć w pierwszej kolejności Park Zdrojowy oraz tereny wokółatrakcji turystycznych, później zaś główne arterie komunikacyjne miasta.

Rozwój infrastruktury turystycznej i paraturystycznej w Kudowie powinien byćwsparty oddziaływaniem na rozwój architektoniczny miasta, jak równieżoddziaływaniem na mieszkańców, którzy będą dbali o zagospodarowanieogródków, elewacji domów i porządek.

128


Serdeczna komunikacja – transport i ciągi komunikacyjneSerce Kudowy: Park Zdrojowy i zamknięta dla ruchu część ul. Zdrojowej będziegłównym miejscem spacerów, przebywania i spotykania się turystów. Budowaniuodpowiedniego klimatu na tym obszarze powinny służyć: wystrój strefyspacerowej, wystrój obiektów usługowych i gastronomicznych, imprezy i pokazyuliczne. Transport ekologiczny: ryksze i bryczki po części ul. Zdrojowej.Specjalnie przeszkoleni przewodnicy na życzenie oprócz zwykłej usługiprzewozowej będą przewodnikami po wybranych atrakcjach Kudowy i oferowaćprogramy spacerowe (spacer rykszą) wraz z interesującym prowadzeniem.

Dodatkowo proponuje się wprowadzenie na transporcie samochodowym(autobusy, minibusy, taksówki) jednolitych zewnętrznych oznaczeń lub nawetjednolitego całego koloru, np. czerwony. Wiązałoby się to z miejscem, któreobsługują, lub w przypadku wyjazdów poza miasto byłoby reklamą jednoznaczniepostrzeganą przez turystów w sąsiednich gminach.

Życie nocneDla uatrakcyjnienia pobytu w Kudowie młodym turystom, lubiącym „nocneżycie”, wskazane jest zlokalizowanie np. na Zakrzu pubów, dyskotek oraz miejscna organizację koncertów młodzieżowych i innych głośnych imprez. Jest tobowiem rejon oddalony od części zdrojowej, położony przy drodze nr 8, przez cotakże osoby mieszkające lub będące w trakcie urlopu w pobliskichmiejscowościach z łatwością zlokalizują część rozrywkową bez koniecznościkluczenia po centrum miasta. Podstawową rzeczą przy tego typu obiektach jestzapewnienie porządku i bezpieczeństwa turystów.

Rozwój sieci mini muzeów

Rozpoczęta już tradycja ciekawych ekspozycji i muzeów (Muzeum Zabawek,Muzeum Żaby) jest wyznacznikiem do powstania sieci oryginalnych iniezwykłych muzeów, minimuzeów. Brak możliwości stworzenia dużegoliczącego się muzeum lub ekspozycji skłania do uruchomienia, oryginalnychniewielkich obiektów. Obiekty te oprócz funkcji ekspozycyjnej mógłby spełniaćrolę interaktywnych sal oraz inicjatorów niewielkich imprez kulturalnychzwiązanych z profilem działania.Prywatne zbiory eksponatów o różnorodnej tematyce to ogromny potencjałkulturowy, mogący wesprzeć rozwój turystyki regionu.

Muzeum stołownictwaMuzeum lub stała ekspozycja w jednym z lokali, prezentująca stoły, zmianysposobu korzystania ze stołów, stoły w różnych kulturach, sposoby podawaniaposiłków na stołach. Okresowo organizowane wystawy czasowe i degustacje.Zapraszanie artystów do stworzenia artystycznych stołów, rzeźb o tematycebiesiadowania.

Muzeum granicy Po wstąpieniu do UE i planowanym zniesieniu granic, zwiedzaniez przewodnikiem zabudowań granicznych, historia wydarzeń, jakie miały miejscena granicy, możliwość przejścia „granicy” daje sposobność stworzenia wielu

129


ciekawych programów aktywnych. Można też wykorzystać pomysł Paszportukudowskiego. Za kilka lat granica będzie historią dla najmłodszych, a tylko natakim przejściu będzie można zobaczyć „od kuchni” jak wyglądała kontrolai procedury związane z przekraczaniem granic, nawet te najbardziej drastyczneprocedury. Kudowa jako miasto graniczne zachowa jeden ze swoich atrybutów.

Muzeum odległościMuzeum może prezentować historię pomiarów w różnych okresach i kulturach. Naterenie muzeum będą stały różne znaki wskazujące odległość, do różnych miejscna ziemi, prezentujące np. trasę z Kudowy do Budziska – drogę nr 8 wiodącąprzez całą Polskę. Muzeum będzie też gromadzić przyrządy do pomiaruodległości. Warto prezentować znane historie i zdarzenia związane z pomiarami,z odległością. Szczególne miejsce poświęcone zostanie miarom kudowskim.Jednym z elementów mogłaby być też multimedialna mapa Kudowy.

Muzeum MoniuszkowskieW Kudowie powinna powstać stała ekspozycja związana ze StanisławemMoniuszką. Oprócz kopii i replik dokumentów muzeum będzie posiadało sale dosłuchania muzyki oraz ekspozycję instrumentów, kolekcję dzieł mistrza w różnycharanżacjach. Muzeum może stanowić fragment lokalu gastronomicznego,noclegowego o nazwie „Stanisław Moniuszko” lub nawiązującej do dzieł mistrza,prezentującej muzykę oraz aranżację związaną z postacią kompozytora.

Muzeum rowerów Rower jest najbardziej ekologicznym pojazdem. Prezentacja replik zabytkowychrowerów, starych modeli i prezentacje komercyjne nowych rowerów. Sala do biciarekordów i badania wydolności na rowerach treningowych (w przyszłości wrazz multimedialnym szlakiem rowerowym po Kudowie). Informacje o sławnychludziach, którzy jeździli na rowerach po Kudowie.

Przy okazji otwarcia szlaku T. G. Masaryka możliwość przebycia szlaku na replicestarego roweru.

Muzeum zieleni Stworzenie małego arboretum roślin górskich, ziół charakterystycznych dlagórzystych okolic Kudowy.

Muzeum lecznictwa uzdrowiskowegoEkspozycja lub muzeum form i metod leczenia w Kudowie od najdawniejszych ażpo współczesne.

Imprezy i wydarzenia artystyczne i kulturowe

Festiwal MoniuszkowskiWzrost znaczenia Festiwalu jako wiodącej imprezy artystycznej Kudowy, będącejmotorem innych imprez i promocji Kudowy.

130


Zabawa w Parku ZdrojowymPark Zdrojowy, szczególnie w okresie sezonu letniego, powinien być miejscemtętniącym życiem. W Parku można organizować np. koncerty orkiestruzdrowiskowych lub innych zespołów artystycznych. Bardzo ważny jest takidobór repertuaru i zakresu imprez artystycznych, który nie zaburzy klimatuuzdrowiska.

Duże imprezy typu Festiwal orkiestr uzdrowiskowych, przeglądy teatrów itp.powinny być uzupełniane występami artystów ulicznych. Występy muzykówulicznych czy kuglarzy tworzą klimat miejscowości turystycznej i aktywnej.Umożliwienie występów artystów ulicznych (muzycy, plastycy itp.) uatrakcyjnispacery, a nie będzie w znaczny sposób zakłócać spokoju kuracjuszom.

Propozycjami imprez ulicznych są:

Zlot kuglarzy,

Festiwal bardów ulicznych

Przegląd teatrów ulicznych,

Pokazy mimów i artystów cyrkowych.

Karnawał kudowskiCykl imprez i pokazów w okresie karnawałowym, imprezy w poszczególnychlokalach, wiodące bale w różnych stylach muzycznych i regionalnych. Z czasemw okresie karnawału organizowany powinien być pochód karnawałowyz imprezami towarzyszącymi. Program karnawału powinien być wzbogaconyo atrakcje i imprezy kulturalne i rozrywkowe.

Święto zabawek / Kudowskie zabawkiImpreza organizowana w porozumieniu z muzeum zabawek. W majowy długiweekend lub w Dzień Dziecka osoby przebrane za zabawki, postacie lalekchodzące po ulicy Zdrojowej i Parku Zdrojowym (postacie ze znanych bajeki najpopularniejsze zabawki). Festyn zabaw dla dzieci oraz warsztaty – możliwośćwykonania własnoręcznie zabawki dla dzieci i dorosłych.

Kudowska Letnia Scena TeatralnaNawiązując do działań teatralnych, posiadanych warunków w postaci saliteatralnej, należy podjąć działania w celu pozyskiwania zespołów teatralnychw sezonie letnim. Kulminacją działania sceny powinien być miniprzegląd teatrów.

Przegląd Filmów Polskich i CzeskichNa bazie rozwijającej się współpracy ze stroną czeską rozbudowanie przeglądufilmowego o spotkania z aktorami, reżyserami, ludźmi związanymi z kinem.

Dni Kultury CzeskiejPrezentacja kultury ludowej i współczesnej miast granicznych, przybliżającychżycie artystyczne sąsiadów.

131


Festiwal Kultury – Współpraca Miast Kudowa – NachodFestiwal kultur miast i regionów europejskich pogranicza. Oprócz częściartystycznej, impreza jest okazją do spotkań władz regionów korzystającychz funduszy Interreg, tworzących projekty turystyczne wykorzystujące granice.Część gospodarcza i biznesowa będzie dopełnieniem oferty turystyki biznesowej.Będzie to też promocja współpracy obu miast.

Światowy Jarmark TkaczyMiałaby to być impreza związana z tkactwem i rękodziełem. Impreza powinnamieć charakter artystyczny, pokazów i prezentacji, ale także charakter handlowy.Podczas konkursu odbywałyby się też aukcje najciekawszych dzieł.

Plenery i wystawy artystyczneNawiązując do tradycji tego typu imprez, należy zintensyfikować tego typudziałania, łącząc poszczególne imprez w cykle.

Parada Orkiestr ZdrojowychKonkurs dla uzdrowisk, które mają orkiestry zdrojowe lub zespoły grającew uzdrowiskach. Po kilku dniach koncertów konkurs mógłby się kończyćuroczystą paradą muzyczną.

Ósemka łączy całą Polskę Może być to impreza promocyjna Kudowy, docelowo o zasiągu ogólnopolskim.Tematyka podróżowania, łączenia pogranicznych miejscowości oraz prezentującawalory regionów może zyskać patronat mediów. Jest też okazją do podjęciawspółpracy promocyjnej z regionem suwalskim, położonymi na drugim krańcudrogi nr 8. Przy tej okazji mogą odbywać się też np. Dni Litewskie w Kudowie.Droga nr 8 łączy Kudowę również z Litwą – może to być okazja do współpracy,promocji Kudowy na Litwie i trasy turystycznej, która zaczyna się w Kudowie,a Kudowy jako bramy do Polski. Impreza może mieć też charakter prezentacjikultur pogranicza, wymiany zespołów artystycznych i spotkań branżowych.

Konkurs i impreza – „Serce do turystyki”Kudowski konkurs dla dzieci na wybór najciekawszego obiektu lub atrakcjiturystycznej Kudowy oraz na pomysł na nową atrakcję turystyczną, nowemożliwości spędzania czasu. Dzieci będą przyznawały serca podczas głosowania.Konkurs powinien przewidywać drobne nagrody dla dzieci i przyznanieprzechodniego pucharu dla obiektów turystycznych. Zakończeniem konkursubędzie impreza podsumowująca konkurs i przyznająca nagrody, może to też byćpodsumowanie sezonu turystycznego i wnioski z realizacji strategii na sesji RadyMiasta lub Organizacji Turystycznej. Konkurs będzie miał też aspektdługofalowego zainteresowania dzieci (przyszłych pracowników i właścicieliobiektów turystycznych) turystyką i atrakcjami Kudowy.

Letnia Akademia Muzyki

132


Przez cały sezon, zależnie od zainteresowania turystów, w Parku Zdrojowym będąsię odbywać koncerty muzyki klasycznej i rozrywkowej (nawiązanie do latdwudziestych ubiegłego stulecia).

Euroregionalne Forum Kapitałowe „Glacensis Investment”Spotkania samorządowców i firm ze specjalistami z branży i przedstawicielamifunduszy i banków. Impreza oprócz prezentacji miałaby charakter warsztatówi inicjowałaby bezpośrednie spotkania związane z pozyskiwaniem kapitału.

Tematyka to:

„Inwestycje zagraniczne w gminie”. ”Konferencja samorządów państw UE i innych państw”. „Pozyskiwanie środków z programów pomocowych i strukturalnych UE”. „Rozwój regionalny i lokalny we współpracy transgranicznej”. „Rozwój lokalny – doświadczenia gmin przygranicznych”. „Samorząd terytorialny i administracja w wybranych krajach UE”. „Współpraca międzynarodowa samorządów lokalnych”.


Utworzenie kapituły kulinarnej (zespołu), która zajmie się opracowaniemzestawu potraw regionalnej kuchni w Kudowie.

Wykreowanie precla kudowskiego – współpraca z zakładamipiekarniczym oraz gestorami bazy turystycznej.

Wypracowanie ram estetycznych dla kudowskiej pocztówki orazzastosowanie ustalonych rozwiązań we współpracy z gestorami bazyturystycznej.

Wyznaczenie i zagospodarowanie istniejących punktów widokowych orazzapewnienie łatwego dotarcia do nich dla turystów.

Propagowanie działań zmierzających do kreowania kudowskiej kuchni.

Ustalenie kalendarza świąt obchodzonych w Kudowie oraz wypracowaniesposobu ich obchodzenia.

Przygotowania koncepcji i zakresu kudowskiego gościńca orazwprowadzenie go do dystrybucji.

Opracowanie pod marką „Kudowskie tkaniny” pamiątki związanejz Kudową.

Doprowadzenie do wytwarzania wody pod nazwą „Kudowianka”.

Rozpoczęcie prac studialnych nad możliwością i skutkami wyłączeniaz ruchu kołowego części ul. Zdrojowej.

Zarezerwowanie terenów pod budowę nowego centrumadministracyjnego i turystycznego.

Wprowadzenie do kalendarza imprez kulinarnych.

Wyznaczenie pierwszych dziesięciu postaci, które będą miały „swoje”ławeczki w Kudowie.

Powstanie następnych trzech palcówek muzealnych, w tym MuzeumMoniuszkowskiego.

133


Segmenty rynku: wszystkie grupy turystów.


Rozwijanie kalendarza imprez kulturalnych miedzy innymi przezpozyskiwanie nowych kontaktów artystycznych.

Prace studialne nad powstaniem nowego centrum administracyjno--turystycznego miasta.

Wyznaczenie i zagospodarowanie następnych punktów widokowych orazzapewnienie łatwego dotarcia do nich dla turystów.

Rozwijanie placówek muzealnych – powstawanie następnych, rozwijanieistniejących.

Segmenty rynku: wszystkie grupy turystów.

3. Aktywna KudowaZakres produktuTurystyka aktywna w Kudowie i atrakcje z nią związane są uzupełniającąpropozycją dla kuracjuszy czy też klientów biznesowych. Stanowią równieżgłówny powód przyjazdów rodzinnych.

Atrakcyjność turystyki aktywnej w sezonie letnim wiąże się przede wszystkimz tworzeniem systemu szlaków turystycznych, korzystania z atrakcji ParkuNarodowego oraz innych atrakcji i obiektów. Spacery po mieście, pieszei rowerowe wycieczki.

Konieczne jest też powiązane sieci szlaków z innymi gminami oraz Czechami.Spowoduje to napływ nowych turystów oraz zwiększy atrakcyjność szlakóww gminie.

Pomimo gorszych warunków do uprawiania turystyki aktywnej w sezoniezimowym, wskazane zostały działania zmierzające do rozwoju infrastrukturyi pozycjonowania oferty Kudowy w kierunku rodzinnego ośrodka sportówzimowych, który skoncentruje się na obsłudze dzieci i początkujących narciarzyoraz zaoferuje inne atrakcje niż np. Zieleniec. Ma to znaczenie ze względu naaktywne rozszerzenie oferty o sezon zimowy. Poza tym spowoduje to odejście odpozycji „noclegowni” dla Zieleńca, oczywiście oferta pobytu w Kudowie,uprawiana narciarstwa w Zieleńcu pozostanie, będzie ona jednak jedną z ofert,a nie elementem wiodącym.

Ważnym też z punktu widzenia turysty zmotoryzowanego jest projekt PasmaDrogi Śródsudeckiej. Stworzenie licznych udogodnień zwiedzenianajważniejszych miejsc Sudetów dla turystów za pomocą samochodu powinnoznacznie przyczynić się do wzrostu atrakcyjności regionu i tym samym Kudowy,miejscowości leżącej na trasie tej drogi.

Programy i imprezy

Utworzenie szlaków pieszych i spacerowych oraz rowerowych

Rozwój infrastruktury turystycznej, jaką są również szlaki piesze i rowerowe, jestkluczowym elementem podnoszącym atrakcyjność danego miejsca,

134


w szczególności wśród turystów aktywnych. Kudowa ze względu na posiadanypotencjał walorów naturalnych (położenie u stóp Gór Stołowych, łagodnymikroklimat, lasy) powinna bardzo mocno rozwijać na swoim obszarze turystykępieszą i rowerową. Szlaki piesze i rowerowe, aby efektywnie funkcjonowały wterenie i aby turysta w pełni mógł skorzystać z ich istnienia, muszą spełniać kilkapodstawowych wymogów:

wysoka jakość i atrakcyjność trasy: oznaczająca, że trasy piesze i rowerowepowinny zapewniać ochronę przed ruchem samochodowym –zagwarantowanie bezpieczeństwa poruszania się po szlaku; zapewnienieatrakcyjności trasy – wytyczenie przez obszary najbardziej atrakcyjneprzyrodniczo, kulturowo itp.,

oznakowanie: warunek bezpiecznego poruszania się turysty po szlaku;oznakowanie stanowi element identyfikacji szlaku oraz spełnia funkcjęinformacyjną, również dla społeczności lokalnej,

mapy: element informacji turystycznej w terenie informujący nie tylkoo przebiegu samego szlaku, ale także o atrakcjach znajdujących się na samymszlaku lub w jego pobliżu,

informacja o miejscach noclegowych w pobliżu tras: szczególnie ważnaw turystyce rowerowej,

promocja: zapewnienie dostępu do informacji o ofercie miasta.

Proponowane szlaki można podzielić na następujące grupy:

kulturowe i spacerowe szlaki miejskie,

szlaki piesze,

szlaki rowerowe,

szlaki konne (konieczna jest infrastruktura w postaci stanic i ośrodkówkonnych).

Pierwszym obszarem tworzenia szlaków jest samo miasto Kudowa, w którejpowinny zostać wyznaczone szlaki spacerowe, następnie konieczne jestwyznaczenie dłuższych szlaków pieszych obejmujących swym zasięgiem ParkNarodowy i pozostałe atrakcje oraz tras rowerowych o różnym poziomietrudności. W przyszłości można wyznaczyć szlaki konne na bazie jeździeckiej,jaka powstałaby w gminie.

Rozbudowana sieć markowych szlaków, tzn. posiadających nazwę, ideęi nawiązujących do określonych wydarzeń, sławnych osób będzie aktywizowaći uatrakcyjniać pobyt w mieście. Proponuje się wyznaczenie i oznakowanienastępujących szlaków:

Wytyczenie ścieżki spacerowej „Trzech Wzgórz”Trasa przeznaczona dla kuracjuszy, którzy nie podołaliby trudnym szlakomw Parku Narodowym, bądź też nie chcą opuszczać części zdrojowej Kudowy.Trasa biegłaby np. przez Górę Parkową, Urwisko Beaty oraz Kościelny Las(po przejściu przez ul. 1-ego Maja). Początek trasy to podnóże Góry Parkowej.Następnie biegłaby jej grzbietem, a dalej grzbietem Urwiska Beaty (przedłużenieGóry Parkowej w kierunku północno-wschodnim). Druga część trasy to przejściedo kolejnego wzgórza – Kościelnego Lasu. Następnie zejście na dół ul. Lubelskąw stronę Parku Zdrojowego. Do najważniejszych atrakcji na szlaku należą:

135


kaplica ewangelicka (Góra Parkowa),

Altana Miłości (Góra Parkowa),

Wieża TV „Beata” (Góra Parkowa),

zabytkowa dzwonnica alarmowa (u podnóża Urwiska Beaty),

Altana Ingi (Kościelny Las).

Cała ścieżka liczy ok. 3,5 km, ale jeden z jej wariantów mógłby też uwzględniaćspacer po Świńskim Grzbiecie (przedłużenie Urwiska Beaty w stronę północno-zachodnią).

Warunkiem powodzenia projektu ścieżki spacerowej „Trzech Wzgórz” jestzagospodarowanie zarośniętych obecnie terenów, na których miałaby się onaznajdować (wycięcie niektórych krzewów, budowa poręczy na podejściach,wyrównanie podłoża).

Trasa kudowskich muzeów i zabytków – trasa spacerowa eksponująca zbiorymuzealne oraz walory architektoniczne regionu. Obejmowałaby zwiedzaniewszystkich muzeów oraz ciekawych architektonicznie obiektów (np. stare obiektyw Czermnej, zabytkowe pensjonaty). Ponadto do oferty trasy będą sukcesywniewłączane nowe muzea zaproponowane w rozwoju sieci muzeów. Projekt tenmiałby podkreślić zasobność oferty zabytkowo-muzealnej. Poza tym turystadostanie pakietowany, rzadko spotykany produkt (wyróżniająca się tematykamuzealna – Muzeum Żaby, Muzeum Zabawek i nowe projekty) z możliwościąwykupu karnetu wstępu do wszystkich muzeów.

VI wieków chrześcijaństwa w Kudowie Szlak po wszystkich kościołach gminy, cmentarzach oraz przydrożnychkapliczkach dziękczynnych. Planowane wytyczenie dwóch wersji, gdyż częśćobiektów sakralnych znajduje się poza częścią zdrojową (w Pstrążnej i naBrzozowiu) i wskazany podział na łatwiejszą i trudniejszą wersję, ze względu nawytrzymałość zwiedzających. Podstawową zaletą tej trasy jest uwypuklenie liczbyobiektów sakralnych w Kudowie Zdroju. Dzięki jej wytyczeniu i właściwejpromocji potencjalny turysta pozna także mniej znane kościoły (np. kościół pw.Narodzenia NMP) i pomijane dotąd w informatorach i przewodnikach licznekapliczki dziękczynne. Ważną rolę w tym zakresie odgrywać będzie KaplicaCzaszek – jedna z najsłynniejszych budowli sakralnych w Polsce. Wspólneeksponowanie tego obiektu z innymi, mało znanymi kościołami w Kudowie ułatwidziałania promocyjne.

Kudowska 8 – Pętla kudowska nawiązująca do trasy nr 8 powinna być ścieżkąrowerową obejmującą całą gminę w formie 8.

Szlak T. G. Masaryka – szlak rowerowy.

Szlak „Wschodów i zachodów słońca” – szlak i miejsca, w których możnapodziwiać wschody i zachody słońca, m.in. Góra Parkowa od strony Czermnej.

Szlak punktów widokowych – wyznaczenie i budowa infrastrukturynajatrakcyjniejszych punktów widokowych Kudowy.

Organizacja imprez sportowych i rekreacyjnych

136


Kudowski ośmiobójOrganizacja zawodów w parasportowych dyscyplinach i nawiązujących dorywalizacji np. zawodów „strong men” (w formie żartu lub prawdziwe).Organizowane samodzielnie przez samorząd lub we współpracy z innympodmiotem, np. sponsorem.

Kudowska olimpiada 8 sportów Olimpiada 8 dyscyplin sportowych, które można uprawiać wykorzystującistniejącą infrastrukturę, basen, szlaki, stadion itp.

Kudowskie pętle – bieg na orientacjęNawiązując do tradycji Kudowy proponuje się stworzenie dużej imprezy biegówna orientację we współpracy ze stroną czeską np. Puchar Burmistrzów MiastKudowa – Nachod.

Polsko-Czeska DwudziestkaImpreza istniejąca.

Bieg HomolanImpreza istniejąca.

Baza dla obozów sportowychZ uwagi na warunki klimatyczne panujące w Kudowie i okolicach, proponuje sięw dłuższej perspektywie utworzenie bazy sportowej umożliwiającejprzygotowania i obozy sportowe. Możliwość wykorzystania sal sportowych wokresie letnim, czy też modernizacja stadionu, umożliwi pozyskanie nowej grupyklientów także poza głównymi okresami wzmożonego ruchu turystycznego.Powstanie nowoczesnego stadionu lekkoatletycznego zwiększy atrakcyjnośćośrodka. Dobrą lokalizacją wydaje się być obecny stadion sportowy „Włókniarz”.Stadion mógłby stać się obiektem dla turystów aktywnych, ale głównie dlazawodowych sportowców z Polski, a w przyszłości może nawet z Europy(weekendowe zgrupowania kadr uczelni sportowych, a nawet ogólnopolskiegoszczebla), co zwiększyłoby dodatkowo efekt promocyjny.

Organizacja wycieczek i podróży

Kudowski objazd

Oferta dla osób, które zamierzają być dłużej w Kudowie. Objazd po całejKudowie samochodem (busem) i pokazanie, co jest warte zobaczenie bezwchodzenia i zatrzymywania się. Wskazanie tych miejsc, do których turyści dotrąsami. Oferta spełniałaby rolę promocji atrakcji turystycznych. Bilety mogłyby byćczęściowo sponsorowane przez gestorów bazy noclegowej dla swoich klientóworaz przez gestorów atrakcji.

137


Klub podróżnika

Stworzenie oferty np. ośmiu tras wycieczek jednodniowych. Kreowanie Kudowynie tylko jako miejsca bardzo interesującego, ale również jako bazy wypadowej, zktórej można łatwo dotrzeć do wielu ciekawych atrakcji turystycznych.Współpraca z 8 atrakcyjnymi miastami lub obiektami turystycznymi, do którychbędą jeździć wycieczki, może spowodować bliższą współpracę, wspólną promocjęi wymianę turystów z tymi ośrodkami.

Niezwykłe podróżeW okolicach Kudowy jest wiele interesujących miejsc, problemem jest jednakodpowiednie zorganizowanie i zaaranżowanie przebiegu wycieczki, spotkańz ciekawymi ludźmi, degustacji, odpowiednio przeszkolonych przewodników.Dlatego wartością dodaną powinno być profesjonalne przygotowanie ofertyze specjalnymi elementami oferty. W późniejszym czasie proponuje się wydanieprzewodnika zawierającego pakiety podróży niezwykłych.

Ośrodek konnyOśrodek konny posiadający w ofercie naukę jazdy i hipoterapię jest doskonałymuzupełnieniem oferty turystycznej Kudowy. Jest to projekt komercyjny i zgodniez tą formułą należy rozwijać jeździectwo w Kudowie. Utworzenie szlakówturystycznych będzie pochodną rozwoju ośrodka jeździeckiego.

Uruchomienie rodzinnego ośrodka sportów zimowych

Gmina Kudowa Zdrój, z racji swego położenia w kotlinie i łagodnego klimatu magorsze warunki do rozwoju narciarstwa niż inne rejony Ziemi Kłodzkiej.Temperatura wyższa o kilka stopni niż w okolicznych gminach sprawia,że zaleganie pokrywy śnieżnej jest tu krótsze. Mimo to w Kudowie Zdroju mogąpowstać minimum dwa miejsca do zainstalowania wyciągów narciarskich:„Trasa Beaty” – z wyciągami na zboczu Urwiska Beaty

„Trasa Ingi” – z wyciągami na zboczu Kościelnego LasuTrasy te stanowić będą uzupełnienie trudnych technicznie tras zjazdowychw Zieleńcu. Będą bowiem służyły początkującym narciarzom oraz dzieciom, gdyżproponowane stoki charakteryzują się niskim stopniem trudności.

Infrastruktura narciarska jak również oferta turystyczna powinna być skierowanado rodzin. Rodzinny ośrodek ze specjalną ofertą szkoleniowo-rekreacyjną dladzieci odróżni Kudowę od innych ośrodków. Szkółki narciarskie przy wyciągachpowinny posiadać specjalne programy nauczania dla dzieci, ofertę organizacjizawodów amatorskich dla najmłodszych.

Kolejnym elementem rozwoju turystyki aktywnej w okresie zimowym może staćsię powstanie lodowiska (ślizgawki) –nawet pod namiotem – najlepiej w pobliżumiejsc dla narciarstwa zjazdowego oraz torów do jazdy na sankach dlanajmłodszych dzieci. Aranżacja miejsc powinna nawiązywać do klimatu wioskidziecięcej, proponować dodatkowe atrakcje i ofertę gastronomiczną.

W sezonie letnim w miejscu lodowiska można zlokalizować „wrotowisko” –tor/miejsce do jazdy na rolkach wraz ze szkółką dla początkujących.

138


Mimo że w początkowym okresie funkcjonowania trasy mogą nie przynosićsatysfakcjonujących dochodów, to odgrywać będą istotną rolę, gdyż przyczynią siędo rozwoju sezonu zimowego w Kudowie. „Wartością dodaną” będą natomiastnazwy tras – Inga, Beata – nawiązujące do wzgórz na zboczach, gdzieumiejscowione zostaną wyciągi. Tym samym staną się pomocne w wypromowaniuobecnie mało znanych, aczkolwiek malowniczych miejsc spacerowych (UrwiskoBeaty, Kościelny Las).

Dopełnieniem infrastruktury turystyki narciarskiej będzie rozwój narciarstwabiegowego przez dostosowanie szlaków pieszych na narciarskie w okresiezimowym. Zamiana szlaków pieszych na narciarskie będzie wymagać nakładów nawyrównanie ich podłoża tak, aby uczynić narciarstwo biegowe bezpieczniejszym.W przypadku ustanowienia tradycji sportów zimowych należy rozpatrzyćzbudowanie zaplecza do przyjazdów zorganizowanych grup narciarzywyczynowych, zawodowych sportowców oraz stworzenia w przyszłościprofesjonalnego ośrodka dla sportowców.


Koncepcja i wyznaczenie trzech szlaków rowerowych.

Powstanie ogólnodostępnych wypożyczalni rowerów oraz punktuserwisowego.

Uruchomienie w okresie zimowym ślizgawki (lodowiska) wraz z punktemwypożyczalni łyżew oraz szkółką nauki jazdy.

Powstanie przynajmniej jednej trasy zjazdowej dla narciarstwazjazdowego oraz zapewnienie możliwości nauki zjeżdżania.

Wyznaczanie i znakowanie następnych szlaków pieszych.

Opracowanie i wdrożenie (wytyczenie, oznakowanie, opracowaniebroszur) szlaku po najważniejszych atrakcjach miejskich Kudowy.

Wykreowanie trzech nowych imprez sportowych.

Stworzenie w sezonie letnim szerszych możliwości jednodniowychwycieczek do mniej znanych miejsc na Ziemi Kłodzkiej.

Poszerzenia możliwości ekspozycyjnych wokół Kaplicy Czaszek.

Segmenty rynku: kuracjusze, rodziny, turyści zdrowotni, aktywni, biznesowi.


Rozwijanie kalendarza imprez sportowych.

Wykreowanie dwudniowych wyjazdów z Kudowy dla turystów, którzybędą w mieście ponad tydzień.

Modernizacja stadionu.

Wykreowanie możliwości przeprowadzenie w Kudowie obozówtreningowych dla sportowców.

Budowa zaplecza dla turystyki konnej (powstanie ośrodków jeździeckich,wytyczenie szlaków).

Segmenty rynku: kuracjusze, rodziny, turyści zdrowotni, aktywni, biznesowi.

139


4. Zabawa w nieskończoność – wioska dziecięca

Zakres produktuRodzina zainteresowana jest przede wszystkim ofertą wyjazdu tygodniowego lubdwutygodniowego w okresie lata lub/oraz zimy, kiedy dzieci mają wakacje lubferie zimowe. Często korzysta również z wyjazdów weekendowych „na łononatury”.

Turysta podróżujący z rodziną to klient bardzo wymagający. Potrzebuje oferty natyle zróżnicowanej, by była atrakcyjna z jednej strony dla osoby dorosłej, z drugiejdla dziecka. Rozwiązaniem idealnym jest sytuacja, kiedy istniejąca w regionieoferta turystyczna pozwala na aktywne włączenie rodziców w zabawę swoichdzieci – wyjazd ma przecież na celu budowanie więzi rodzinnych. Istotnymelementem wyjazdu jest także potrzeba przebywania na świeżym powietrzu.Dzieci mają istotny wpływ na wybór atrakcji turystycznych proponowanych przezregion. Jeśli produkt jest atrakcyjny dla dziecka, to istnieje wysokieprawdopodobieństwo, że zostanie skonsumowany przez rodzinę.

Programy i imprezy

Wioska nieskończonej zabawy

Produkt zakłada zapewnienie różnorodnych atrakcji dla dzieci i rodziców, służącyzarówno integracji rodzin, jak też możliwości pozostawienia dzieci pod opiekąw czasie, gdy rodzice spędzają czas na innych formach wypoczynku.

Produkt zakłada budowę infrastruktury rekreacyjnej i wypoczynkowej w sezonieletnim i zimowym. Realizacja produktu wymaga budowy nowej infrastrukturyoraz obudowania produktu imprezami.

Elementy programu mogą zostać zlokalizowane w różnych punktach Kudowyi zarządzane w cząstkowych elementach przez niezależnych operatorów tak,aby można było wykorzystać już istniejącą infrastrukturę. Należy jednak określićjedno centrum zarządzające produktem.

Sercem produktu „Zabawa w nieskończoność” będzie wioska dziecięca(proponowania lokalizacja np. w Czermnej). Wioska dziecięca to mały parkrozrywki, uwzględniający potrzeby każdej rodziny, grup zorganizowanych i gościindywidualnych, tak aby na terenie parku można było spędzić cały dzień lub kilkagodzin. Park rozrywki jest rozumiany jako zabawa, edukacja, rozwój zdolnościi umiejętności oraz możliwość wspólnego spędzania czasu.

Projekt zakłada poszukiwanie inwestora lub grupy inwestorów, którzy będąrealizować rozwój produktu zgodnie ze strategią władz Gminy. Park powinienzostać usytuowany poza strefą A uzdrowiska, pozwoli to na rozwój funkcjiturystycznej miasta poza ścisłym centrum.

Podobne parki powstały lub są planowane w innych ośrodkach turystycznych,jednak lokalizacja w Kudowie uatrakcyjni i rozszerzy ofertę turystyczną.

Powierzchnia ok. 1,5 – 2 ha (lub kilka obiektów rozproszonych).

Urządzenia i atrakcje parku, gastronomia i pasaż handlowo-usługowy orazparking.

140


Park powinien zostać wyposażony między innymi w następujące urządzenia:młyńskie koła, karuzele, sztuczne jaskinie, pałac duchów, minikolejka, torminigokartów, poduszki do skakania, suchy basen z kulkami i zjeżdżalnie, plac dohipoterapi i kuce, gabinet z krzywymi lustrami, inne (określone w szczegółowymbiznesplanie przedsięwzięcia).

Pasaż rozrywki i niespodzianek: salon gier i automaty dla dzieci z nagrodami, saledo programów grupowych i terapii, sklepy z upominkami dla dzieci, wydawnictwadziecięce, stoiska z zabawkami, minikino, stroje dziecięce, minidyskoteka dladzieci, salony fryzjerskie, kosmetyczne, salony masażu i odnowy biologicznej,w sezonie dodatkowe atrakcje typu: występy klownów i iluzjonistów.

Adrenalina – strefa sprawności. Dodatkową ofertą może być budowa toru dladeskorolek i łyżworolek wraz z wypożyczalnią sprzętu oraz torem przeszkód tzw.„małpim gajem” – torem wzorowanym na urządzeniach do ćwiczeń dlakosmonautów.

Akademia sztuki. Miniwarsztaty rękodzieła artystycznego wraz programamiedukacyjnymi. Program „Znajdź swoje hobby”, pozwalający sprawdzić zdolnościdzieci i ukierunkować ich rozwój. W sezonie organizowane będą konkursyi wystawy prac artystycznych dzieci biorących udział w programachedukacyjnych, zaproszonych gości i miejscowych twórców.

Leśna szkoła życia.W ramach oferty dla dzieci jedną z propozycji powinny być zajęcia surwiwalowez wykorzystaniem okolicznych lasów, dostępnych miejsc w Parku Narodowymi innych terenów. Programy dla grup mające elementy szkół przetrwaniaw podstawowej formie i edukacji ekologicznej.

W parku powinno zostać wyznaczone miejsce dla zabaw dla najmłodszych dzieci,które mogłyby brać udział w zabawach i programach edukacyjnych pod opiekąwykwalifikowanych pedagogów i animatorów. Przybierałoby ono formę letniegoprzedszkola proponowanego w szerszej formie w ramach produktu „rodzina 2+”.

Wskazane jest, aby park posiadał też plac dziecięcych rekordów i organizowałw sezonie Święto Dziecięcych Rekordów. Dzieci w nietypowych dyscyplinachbędą mogły współzawodniczyć i ustanawiać rekordy wpisywane do KsięgiRekordów Kudowy.

Tajemnicze podróże

Oferta wycieczek zorganizowanych, ze specjalnie przygotowanymi opiekunamidla dzieci, pieszych, rowerowych do atrakcji Kudowy (muzea, Park Narodowy) zodpowiednim programem, konkursami.

Letnie obozy terapeutyczne

Na bazie turystyki aktywnej i uzdrowiskowej oraz doświadczeń leczniczychw Kudowie mogą być organizowane obozy wakacyjne o profilu rehabilitacyjnym,gdzie oprócz wycieczek, imprez i zabawy dzieci przechodziłyby turnusyrehabilitacyjne pod opieką wykwalifikowanych pracowników obiektówsanatoryjnych. Nowoczesne formy rehabilitacji przez zabawę, ćwiczenia, pobytyw inhalatorium i kontakt z naturą będą alternatywą do pobytów w sanatorium orazciekawą formą spędzania wakacji.

141


Szkoły integracyjne

Wspólne lekcje i spotkania dzieci i młodzieży z Polski i Czech. Podczas takichspotkań prowadzone byłyby wspólne lekcje historii oraz współzawodnictwosportowe.

Rodzina 2+

Stworzenie możliwości przyjaznego pobytu dla dzieci wraz z rodzicami orazumożliwienia rodzicom zostawienia małych dzieci na kilka godzin, na czasskorzystania z jednego z programów turystycznych lub uczestnictwa w impreziew Kudowie. Działania te powinny obejmować następujące zadania:

możliwość wynajęcia wykwalifikowanej opiekunki do dzieci indywidualnielub w przedszkolu wakacyjnym. W ramach opieki powinny być oferowaneprogramy rekreacyjne i edukacyjne,

przygotowanie „miejsc zabaw dla dzieci”, na wolnym powietrzu (niewielkichogródków – placów zabaw w pobliżu większych atrakcji turystycznych lubmiejsc pobytu turystów),

specjalne pokoje zabaw dla dzieci przy obiektach turystycznych, odpowiedniochronione i zabezpieczone, nawiązujące do profilu danego obiektu,

zadbanie o „kąciki zabaw” dla dzieci w takich miejscach, jak karczmy,restauracje, hotele (np. klocki drewniane, zabawki ekologiczne, gry),

wykorzystanie walkmana jako narzędzia do prezentacji ciekawych historiio regionie dla dzieci, nagranie kaset z komentarzami i oprawą profilowanąspecjalnie do segmentu dzieci (np. głos znanej postaci z bajek lub programówdziecięcych).


Prace studialne nad powstaniem rodzinnego ośrodka zabaw i jegolokalizacją.

Opracowanie metodologii powstania „Leśnej szkoły życia” i stworzeniegrupy współpracowników do jej wprowadzenia.

Wypracowanie dodatkowych kanałów informacyjnych dla szerszegodotarcia z informacją do nowych grup turystów.

Wypracowanie założeń dotarcia z informacją do segmentu rodzinnego.

Segmenty rynku: rodziny, turyści aktywni.


Powstanie rodzinnego ośrodka zabaw.

Przygotowanie stałego zespołu osób, który zajmowałby się dziećmi podnieobecność rodziców.

Rozwijanie specjalistycznych wycieczek przygotowanych dla dzieciw różnych przedziałach wiekowych.

Segmenty rynku: rodziny, turyści aktywni.

142


5. Podróże przez wieki

Zakres produktu Produkt zakłada wydzielenie strefy historycznej (głównie w Pstrążnej i Czermnej)jako obszaru do realizacji programów i infrastruktury historycznejz wykorzystaniem już istniejących lub planowanych obiektów. W Kudowie nie madużych kompleksów obiektów, a tylko takie mogłyby odpowiednio działać naświadomość potencjalnych turystów i wpłynąć na ich przyjazd. Dlatego budowaszlaku, sieci obiektów, które będą proponowały ciekawe programy i imprezy,może spowodować zainteresowanie turystów.

Prezentacja kultury, zwyczajów i folkloru z różnych okresów w całej okazałościi różnorodności (budownictwo, wnętrza, przedmioty codziennego użytku, sztukaludowa, stroje, muzyka, taniec). Planuje się, że programy będą umożliwiałypoznawanie historii i folkloru w sposób:

bierny – zwiedzanie znajdujących się na terenie gminy: rekonstrukcjedawnych obiektów i założeń, skansenów i muzeów, wystaw sztuki ludowej,zabytkowych, wolnostojących obiektów budownictwa ludowego;

aktywny – uczestniczenie w imprezach folklorystycznych i świętachludowych, uczestniczenie w warsztatach rękodzielniczych, targowiskach,branie udziału w przygotowanych programach.

Produkt odwołuje się do długiej historii Kudowy, pomysłów już istniejących(np. pana Kamińskiego), funkcjonujących i powstających obiektów oraz pomysłuna połączenie obiektów z różnych okresów i kultur w jeden ciąg wydarzeń,programów i atrakcji turystycznych.

Programy i imprezyProdukt będzie się składał z niezależnych kilku obiektów lub kompleksówobiektów, tworzących jedną całość i posiadających różnorodną propozycję.Istniejące obiekty mogą rozszerzyć obszar działania.

Rozbudowa ekspozycji w Kaplicy CzaszekKaplica Czaszek stanowi unikalny zabytek w skali europejskiej. Rozwójpropozycji dla turystów zwiększy jeszcze atrakcyjność tego miejsca i rozszerzyofertę dla zwiedzających. Naturalnym przedłużeniem oferty jest np. stworzenieekspozycji replik malarstwa prezentującego „tańce śmierci” czy wyobrażenieśmierci. W Europie istniej kilkadziesiąt obrazów przedstawiających „tańceśmierci”. Dodatkowo ekspozycja powinna być uzupełniona o ekspozycje czasowei prezentację artystycznego wyrazu życia i śmierci w różnych kulturach i okresach.Właściwe jest też poszerzenie o prezentację sposobów grzebania w przeszłości,o ekspozycję stosunku do śmierci w różnych kulturach. Rozbudowa miałabyza zadanie zaprezentowanie szerokiego spojrzenia na śmierć.

Ważne jest również rozwinięcie terenu parafii jako miejsca pielgrzymkowego.Sprowadzenie Obrazu Matki Bożej Dobrej Rady i Mądrości Serca jest jednymz pierwszych kroków na tej drodze. Podobnego znaczenia, mającego wpływ naruch pielgrzymkowy nabiera trwający proces beatyfikacji ks. Hirschfeldera.Podejmowanie dalszych działań będzie zależeć także od pomysłowości osóbzwiązanych z parafią.

143


Budowa repliki Arki NoegoPomysł autorstwa pana Kamińskiego, który zakłada budowę biblijnej Arki Noego,byłby elementem drogi przez historię, na terenie Kudowy.

Średniowieczna stanica rycerska (wioska średniowieczna) i osadaprehistorycznaRozpoczęty już projekt realizowany przez pana Kamińskiego, związany z budowąstanicy rycerskiej oraz planów budowy osady prehistorycznej, mógłby byćrozbudowany o dodatkową infrastrukturę, np. wioskę wczesnośredniowieczną.Rozpoczynając od sal rycerskich związanych z tradycją rycerską, przez wioskęśredniowieczną, prezentującą codzienne życie i kulturę średniowiecza, turystadojdzie do planowanej już osady prehistorycznej (repliki domostwa z tego okresu).

Osada średniowiecznaPomysł zakłada budowę repliki osady średniowiecznej. Osada powstałabyw pobliżu planowanej osady prehistorycznej. Miejsce to jest bardzo atrakcyjne zewzględu na przeszłość archeologiczną i historyczną terenu oraz dzięki waloromkrajobrazowym i przyrodniczym. W wybudowanej replice osady zostanąodtworzone realia życia ze średniowiecza. Przy współpracy z ośrodkaminaukowymi zrekonstruowana zostanie urbanistyczna część osady. Ponadtoniezbędna będzie współpraca z historykami przy szczegółach opracowanychprogramów, atrakcji oraz wystroju poszczególnych elementów osady, kulturyrycerskiej i życia codziennego z tamtego okresu.

Ideą pomysłu jest stworzenie osady rzemiosła, sztuki, handlu i rycerstwa.Niezależnie od funkcji muzealno-dydaktycznej, rekreacyjnej i rozrywkowejprzewidziana jest realizacja wydzielonej części wioski dla stworzenia możliwościprzeżycia dla chętnych przygody z czasem. Osoby biorące udział w programiebędą mogły zamieszkać i doświadczyć życia średniowiecznej osady. W ofercieznajdą się specjalne programy, gry scenariuszowe, podczas których uczestnicybędą odgrywali określone role historyczne, rywalizowali w zespołach i poznawalispecyfikę życia w osadzie.

Budowa repliki osady stanie się dużą atrakcją historyczno-turystyczną. Będzie teżspełniać ważną rolę kulturotwórczą, umożliwiając autentyczny twórczy kontaktz przeszłością. Projektowana osada – gdzie będzie można doświadczyć warunkówżycia przodków, uzyska też wymiar wioski rękodzieła i twórczości artystycznej,może stać się mostem pomiędzy wciąż fascynującą pełną tajemnic tradycjąi zwyczajami rycerskimi.

Osada będzie posiadała zróżnicowany program pobytowy dla osób korzystającychz planowanych tam atrakcji. Poza wydzielonym terenem i bogatym programem dlaosób, chcących doświadczyć warunków życia sprzed wieków, przewidziana będzieoferta na krótsze pobyty, czy też na kilkugodzinne wizyty turystówindywidualnych. Bogata oferta produktów turystycznych stanie się jednymz najważniejszych elementów tworzących atrakcyjność osady.

W wiosce przewidziano dużo aktywności: możliwość doświadczenia codziennegożycia osady, programy przenoszące uczestników w świat i problemy sprzedwieków, kursy starych rzemiosł, zwyczaje i walki rycerskie, poznanie życiai historii, imprezy organizowane w osadzie, lokale gastronomiczne nawiązującewystrojem i menu do idei programowej osady. Do prawidłowego funkcjonowaniai animowania programów w osadzie czy też realizacji większych imprez powinienzostać zatrudniony odpowiedni personel.

144


Do głównych produktów, jakie będą realizowanie w osadzie, można zaliczyć:

Zwiedzanie wioski z przewodnikiemPrzewodnik ubrany jest w strój z epoki. Każdy turysta odwiedzający gród przywejściu otrzymuje do przyodziania atrybuty: skórę i włócznię, a także ulotkęzawierającą plan grodu i krótki rys całego produktu. Dzieci dodatkowo dostajączapeczkę lub plakietkę (znaczek) z logo turystycznym. Elementy te mają na celuwzmocnienie identyfikacji turysty z regionem.

„Gościnna osada” krótkie zorganizowane wizyty tematyczne

Będzie to propozycja krótkiego pobytu w osadzie. Programy będą miały charaktertematyczny. W ciągu jednego lub dwóch dni turyści mogą zapoznać się z życiemi ówczesną kulturą. Podczas pokazów turyści zapoznają się ze zwyczajami,organizacją społeczną ludzi wczesnego średniowiecza. Jednym z głównychelementów tego produktu będzie program artystyczny, składający się z biesiady,dawnej muzyki i śpiewu oraz występów artystów, zakładający aktywny udziałturystów.

Turyści otrzymają drobne upominki i będą mogli nabyć żywność i wyrobyrękodzieła artystycznego sprzedawane w osadzie. Charakterystyczne produkty,np. miody w dzbankach glinianych, odpowiednio pieczony chleb, mieszanki ziół,będą sygnowane certyfikatem i znakiem firmowym osady. Całość produktu możerozpoczynać się w centrum Kudowy, skąd turyści przewiezieni zostanąspecjalnymi dwukółkami lub bryczkami do osady, w której będzie czekał na nichprzygotowany program.

Karczma

Biesiady i zabawy były ważnym elementem życia średniowiecza. Odtworzeniekarczmy może się stać ważnym elementem funkcjonowania osady i atrakcją dlakażdej z grup turystów. Karczma powinna mieć elementy wystroju (meble, drobneprzedmioty), program artystyczny, stroje obsługi i oczywiście menu,charakterystyczne dla okresu historycznego. Karczma i możliwość zjedzeniatradycyjnego, smacznego dania będzie jedną z ważniejszych atrakcjiprzyciągających do osady. Ponadto w karczmie mogą odbywać się niektórespotkania i imprezy organizowane w osadzie. Część oferty warto przenieść doinnych obiektów, np. do ziemianek, które będą zaadaptowane na sale biesiadnei obsługiwane przez personel karczmy.

„Medycyna ludowa średniowiecza”

Turyści odwiedzający osadę będą mogli uzyskać porady zielarza, skorzystaćz leczniczej kąpieli ziołowej w łaźni i nabyć odpowiednie mieszanki ziołowe.Spotkania te można uzupełnić gawędami na temat ziołolecznictwa i dbaniao zdrowie we wczesnym średniowieczu. Rozwinięciem tego produktu będątygodniowe pobyty lecznicze z odpowiednim żywieniem i kuracjami ziołowymioraz kąpielami leczniczymi.

„Życie w osadzie” – pobyt indywidualny w wiosce

Osada ma oferować atrakcyjny pobyt dla indywidualnych turystów, którzy niebędą zainteresowani uczestnictwem w aktywnych przygodach lub programachtematycznych. Pobyt ten powinien wiązać się z możliwością zwiedzania obiektówna terenie osady, możliwość obserwacji prac rzemieślniczych, zakupu produktówi pamiątek oraz odwiedzin w stylizowanych obiektach gastronomicznych. Wizytytakie można traktować jako zwiedzanie interaktywnego muzeum, gdzie turystabędzie mógł sam uczestniczyć w pewnych elementach życia wioski. Skorzystaćz kąpieli w łaźni, kupić tradycyjnie pieczony chleb, podpatrzeć pracęrzemieślników. Jednym z elementów osady będzie rodzaj targowiska,

145


funkcjonującego cały czas, a podczas organizowanych imprez będzie znacznierozszerzało swoją ofertę i rozmiary.

Gotowanie strawy na palenisku

Wspólne gotowanie w chacie na palenisku strawy dla rodziny, np. zupy lubplacków chlebowych. Posiłek przygotowywany jest wspólnie przez całą rodzinę.Mężczyźni rozpalają ogień (tradycyjnymi metodami – patyk o patyk lub krzemieńo krzemień), a kobiety przyrządzają posiłek. Następnie rodzina zasiada do stołui spożywa przyrządzone potrawy. Stół nakryty jest lnianym obrusem, zastawastołowa wykonana z palonej gliny a sztućce – najlepiej drewniane.

„Średniowieczne biesiady”

Będą to imprezy organizowane na zamówienie lub cyklicznie w sezonie. Podczasimprez serwowane będą tradycyjne trunki, pieczenie barana i prosiaka. Imprezybędą organizowane przy stołach i ławach na świeżym powietrzu lub w domuhalowym.

„Od odziewku do ubioru – moda wieków”

Będzie to konkurs lub pokaz mody prezentujący zmiany mody na przestrzeniwieków. Prezentowane będą stroje od człowieka pierwotnego, przezwczesnosłowiańskie, po późniejsze okresy, kończąc na najnowszej modzieświatowej. Część pokazu może odbywać się w formie żartobliwej. Część pokazujednak może być spotkaniem twórców i projektantów, którzy mogliby tuprezentować swoje pomysły inspirowane dawnymi wzorami jak też najnowszymitrendami mody. Imprezie może towarzyszyć konkurs piękności w kategoriach:rycerz, książe, księżniczka, mędrzec, rumiana wieśniaczka.

Ginące zawody – Centrum kultury ludowej

Gospodarstwo p. Bogusława Gorczyńskiego jest jednym z elementów podróżyprzez wieki w Kudowie. Dalszy rozwój gospodarstwa p. Gorczyńskiego mógłbypodążać w kierunku utworzenia centrum rozrywki i kultury ludowej (odtwarzaniaginących zawodów, imprez rozrywkowych oraz pokazów i warsztatów sztukiludowej).

W centrum odbywać się będą pokazy i warsztaty artystyczne, przeznaczonegłównie dla osób zainteresowanych nauką różnych rzemiosł i rękodzieła tegookresu. Podczas kursów będzie się można zapoznać z technikami wyrobuprzedmiotów codziennego użytku, ozdób i wyrobów artystycznych. Poszczególnekursy najlepiej organizować w warsztatach rzemieślniczych, funkcjonujących naterenie wioski. Warsztaty mogą działać czasowo – w sezonie turystycznym lub nastałe, gdy cały produkt będzie już odpowiednio znany. Pokazy i kursy takie mogąobejmować m.in.:

Garncarstwo i ceramika (już funkcjonuje).

Wyrób broni, zbroi i narzędzi z metalu – kuźnia i obróbka stali.

Wyrób przedmiotów drewnianych – w szczególności zdobionych skrzyń,szkatuł, ław, talerzy i misy.

Zdobnictwo artystyczne.

Wyrób ozdób charakterystycznych dla różnych okresów historycznychi kultur.

Wypiek chleba w ziemnym piecu chlebowym i przyrządzanie tradycyjnychpotraw.

146


Wyroby ze skóry – pasy, sakwy, sakiewki, torby.

Tkanie i naturalne farbowanie tkanin, wyrób strojów, obrusów.

Uczestnicy będą mogli zdobyć wiedzę praktyczną, wykonać samodzielnie niektóreprzedmioty oraz wziąć udział w konkursach i imprezach, towarzyszących kursom.W ramach tych działań organizowane będą wystawy i konkursy rękodziełaludowego, pokazy wyrobu dla szerszej publiczności, kiermasze ludowe, wystawyprac archeologicznych, konkursy. W osadzie powinny być gromadzone przedmiotyużytkowe i artystyczne nawiązujące do historii oraz wyroby artystyczne. Ponadtow osadzie warto organizować pokazy, wystawy replik i oryginalnych wyrobóworaz wykopalisk z tego okresu.

Centrum organizowałoby konkursy sztuki ludowej oraz we współpracy z osadąśredniowieczną sztuki średniowiecznej. Twórcy profesjonalni i amatorzy będąmogli prezentować prace związane z wyrobem broni, rękodziełem, ozdobamii wyrobami codziennego użytku, wzorowanymi wiernie na sztucewczesnosłowiańskiej. Rozwiązania konkursów będą organizowane w osadzie.Docelowo można organizować 2–3 tego typu imprezy, różniące się między sobąkategoriami wyrobów i sztuki.

Żywy skansen w Pstrążnej

Rozwój infrastruktury skansenu wymaga współpracy z władzami muzeum. Częśćoferty komercyjnej może zostać zrealizowana w pobliżu skansenu przezprywatnych przedsiębiorców. Pomysł polega na tym, aby skansen w większymstopniu stał się jeszcze bardziej „żywy”, tak aby turyści mogli bardziejuczestniczyć w ówczesnym życiu.

Rozbudowanie obecnych funkcji pełnionych przez skansen i ożywienie miejsca,przez:

noclegi w chatach – rozbudowanie skansenu (wyposażenie go w noweobiekty), następnie wydzielenie jego części i przystosowanie części chałup doprzyjmowania gości; (lub obiektów prywatnych znajdujących się podzarządem prywatnym w pobliżu skansenu),

powstanie karczmy kudowskiej, gdzie można byłoby zjeść potrawyz serdecznej kuchni i potrawy tradycyjne w oryginalnie, ludowoprzystrojonym wnętrzu. Początkowo karczma może funkcjonować sezonowo(okres od maja do października) lub tylko w weekendy oraz na specjalnezamówienia zorganizowanych grup turystów,

pokazy rękodzielnictwa artystycznego, produkty na zamówienie – twórcyludowi prezentujący proces technologiczny wyrobu tkanin,

rozbudowę infrastruktury paraturystycznej: sprzedaż elementów stroju(fartuszki, chusty, koszule), bryczki i rikszarze – możliwość transportu docentrum Kudowy,

funkcjonowanie sklepiku z pamiątkami – do kupienia: pocztówki, wyrobyrękodzielnicze – wycinanki, chusty, serwety,

zespół muzyczny grający na żywo w skansenie w weekendy, w sezonie,

park zabaw ludowych dla dzieci – park rozrywki dla dzieci zlokalizowany wbliskim sąsiedztwie skansenu. Możliwość zostawienia dzieci pod opiekąwykwalifikowanych wychowawców (dla rodziców ważne jest bowiembezpieczeństwo ich dzieci). Na terenie parku zabudowa typowo wiejskaprzystosowana do zabaw dzieci.

147


oznakowanie szlaku turystycznego, prowadzącego do Skansenu

Skansen techniki i przemysłu

Ciekawym uzupełnieniem produktu byłby skansen techniki powstały w obiektachpo Kudowskich Zakładach Przemysłu Bawełnianego. Zgromadzone byłyby tamurządzenia techniczne, maszyny i wszystko, co wiąże się z rozwojem przemysłu.Byłaby to kolejna epoka na szlaku historycznym Kudowy. Skansen wyposażonybyłby w multimedialne prezentacje i eksponaty prezentujące rozwój techniki.


Pogłębianie badań nad przeszłością Kudowy.

Prace studialne nad rozbudową Kaplicy Czaszek.

Prace studialne nad powstaniem skansenu techniki w obiektach po KZPB.

Powstanie następnych dwóch miejsc prezentujących „ginące zawody”.

Segmenty rynku: turyści kulturowi, rodziny, tranzytowi.


Rozbudowa ekspozycji w Kaplicy Czaszek.

Powstanie skansenu techniki w obiektach po KZPB.

Poszerzenie ekspozycji materialnej w Muzeum Kultury Ludowej.

Powstanie stanicy rycerskiej.

Dalsze pogłębianie badań historycznych.

Segmenty rynku: turyści kulturowi, rodziny, tranzytowi.

6. Kudowa miasto ekologiczne

Zakres produktuWzorując się na bogatych osiągnięciach gminy w dziedzinie ochrony przyrodyoraz bliskości wielu niezwykłych i bogatych przyrodniczo miejsc wskazane jesturuchomienie Centrum Ekologii, które stworzy targ produktów ekologicznychoraz zajmie się prowadzeniem szkoleń, seminariów i konferencji związanychz ekologią. Centrum Ekologii może być początkowo wydzielona komórkaw Urzędzie Miasta, by w miarę jej rozwoju powołać podmiot gospodarczyodpowiedzialny za prowadzone działania. Wydaje się również,iż przedsięwzięciami ekologicznymi może zająć się inkubator przedsiębiorczościw Kudowie. Początkowy etap działań, związany z większą aktywnością gminy,wyzwoli nowe formy aktywności przedsiębiorstw turystycznych.

Programy i imprezy

Targ produktów ekologicznych

148


Koncepcja polega na utworzeniu targu, czyli miejsca ze straganami dlasprzedawców produktów ekologicznych. Produkty takie mogą być hodowanew gospodarstwach rolnych w gminie. Sprzedawać mogą tylko bezpośredniproducenci z Kudowy lub okolicznych gmin. Można sprzedawać warzywa, owoce,drób, nabiał, chleby, sery, runo leśne, sadzonki, kwiaty cięte i doniczkowe.Miejscem organizacji targu może być plac bądź kawałek ulicy zamykany na dzieńtargowy w pobliżu strefy A. Jest to pomysł wykorzystujący istniejące jeszczew Polsce tradycje rynków, targów i zieleniaków.

Prowadzący targ powinni pilnować jakości sprzedawanych produktów.W szczególności dotyczy to specjalistycznych straganów tzn. z przetworamiz mleka, miodem, jajkami czy pieczywem.

Specjalizacje poszczególnych straganów będą zależeć od zapotrzebowania, alewydaje się, iż takie produkty jak przetwory dżemowe, chleb wypiekanyw prawdziwym piecu chlebowym oraz tzw. zdrowe przegryzki, czyli małeworeczki z mieszankami różnych kiełków (słonecznika, rzodkiewek, zielonegogroszku, soczewicy czy zbóż), mogą stać się bardzo popularnymi towarami.Uzupełnienie stanowiłby stragan sprzedający literaturę ekologiczną o zdrowejżywności, ekorozwoju.

Oddzielna specjalizacja powinna dotyczyć ekologicznych tkanin, drobnychwyrobów tkackich, wyrabianych przez mieszkańców gminy.

Dobre dni na organizację takiego targu to piątek i sobota, a jego specyfika, czyliprodukty ekologiczne, powinny przyciągnąć mieszkańców z okolicznych gmin,turystów czy nawet mieszkańców Wrocławia. Ceny produktów powinny byćz czasem wyższe od cen oferowanych w supermarketach ze względu na wysokąjakość oraz sposób uprawy i hodowli.

Poza tym ze względu na specyfikę położenia, specjalizacją rolników mogą byćuprawy i przetwory z ziół oraz roślin górskich, a także produkty z mleka i serów.

Produkcja opakowań i wyrobów ekologicznych

Kudowa może się wyróżnić jako miejscowość wykorzystująca możliwie dużoproduktów i opakowań ekologicznych. Możliwa jest na przykład produkcja naczyńjednorazowych z ziemniaków, które ulegają biodegradacji lub innych wyrobów.Pozwoli to uruchomić produkcję upominków i produktów dla turystów.

Ekologicznym produktem będzie również „Kudowianka” – lokalna wodamineralna dostępna też w szklanych ekologicznych opakowaniach. Lokalnaniewielka rozlewnia może powstać przy inicjatywie władz miasta wykorzystującistniejące ujęcia wody.

Na podstawie obowiązujących trendów ekologicznych rekomendowane jestpodjęcie wytwarzania ekologicznych produktów, które mogą stać się kolejnymsposobem na zwiększenie zatrudnienia oraz wyróżnienia się Kudowy spośródinnych uzdrowisk. Poza tym warsztaty produkcyjne byłyby dobrym miejscem naprowadzenie prezentacji dla turystów. Wymaga to zapewne nakładówfinansowych przekraczających aktualne możliwości finansowe gminy, lecz pomysłten powinien stać się powodem do pozyskiwania środków z funduszyprzeznaczanych na takie cele.

Centrum Ekologii (działalność szkoleniowa)

Ta część działalności Centrum Ekologii związana jest z rozwojem działalnościszkoleniowej, konferencyjnej, seminaryjnej i będzie związana z planami

149


uruchomienia kompleksu turystycznego, jaki planuje wybudować dyrekcja ParkuNarodowego oraz planami budowy centrum kongresowo-wystawienniczegow Kudowie. Adresatami takiej oferty będą:

organizacje ekologiczne działające na terenie kraju,

zagraniczne organizacje ekologiczne,

ekologiczne instytuty badawcze wyższych uczelni,

„zielone szkoły”, ekoszkoły,

wydziały ochrony środowiska w urzędach miast, gmin, powiatówi urzędów marszałkowskich.

Centrum Ekologii będzie oferować miejsce do organizacji szkoleń, konferencjii seminariów o tematyce ekologicznej ze względu na charakter tego miejsca orazprowadzenie programów ekologicznych. Dodatkową atrakcją ekologicznąpodkreślającą ten szczególny charakter gminy byłaby możliwość zorganizowaniawarsztatów z wykorzystaniem doświadczeń w segregacji śmieci, a także uprawekologicznych, targu produktów oraz leczenia uzdrowiskowego. Głównym celemwarsztatów byłoby przedstawienie zastosowania ekologicznej filozofii w praktyce,która w wielu innych miejscach ma najczęściej charakter teoretycznego pokazu.Bardzo ważnym elementem będą „zielone szkoły”. Wykorzystanie dorobku gminyw dziedzinie rozwiązań ekologicznych, oferty Parku Narodowego tworzą unikalnąwartość dla tego typu grup. Poza tym istnieje możliwość pozyskiwania dotacji naprowadzenie edukacji ekologicznej.

Utworzenie szlaków edukacyjno-ekologicznychKudowa Zdrój charakteryzuje się bogatymi walorami przyrodniczo--krajobrazowymi. Część z nich ma charakter unikatowy (niespotykana nigdzieindziej w Polsce budowa geologiczna Gór Stołowych, niektóre gatunki zwierząti roślin). Zasoby te stanowią ważny element atrakcyjności turystycznej miasta orazpodstawę do rozwijania produktu turystyki edukacyjno-ekologicznej w regionie.

Obecnie w gminie funkcjonują trzy ścieżki edukacyjne. Swoją tematyką obejmujągeologiczną przeszłość Gór Stołowych, strukturę lasu oraz jego znaczeniew środowisku, gatunki poszczególnych drzew okolicznych kompleksów leśnych.Należy dalej rozwijać liczbę ścieżek edukacyjnych, które mogłyby przebiegać nietylko przez Park Narodowy Gór Stołowych, ale też w obrębie jego otuliny.

Proponujemy dołączenie do oferty ścieżek edukacyjnych także ścieżkę „Zieloneinwestycje”. Obejmowałaby swą tematyką dokonania gminy na polu ekologii.W programie takiej ścieżki znalazłyby się:

„Wodny Świat” – kompleks basenowy wykorzystujący do ogrzewaniam.in. odnawialne źródła energii,

obiekty wybudowane w ramach programu likwidacji „niskiej emisji”(np. nowoczesne kotłownie),

oczyszczalnia ścieków – zmodernizowana i rozbudowana,

tablica informacyjna dotycząca istoty i dokonań w zakresie segregacjiodpadów komunalnych (dane o ilości selektywnej zbiórki odpadów),

zrewaloryzowany Park Zdrojowy.

Innym rozwiązaniem jest utworzenie szlaków edukacyjnych w dwóch kolorach:

150


- niebieski (ścieżka wody) obejmujący, źródła wody pitnej wraz z infrastrukturą,źródła i wykorzystanie wód zdrojowych, basen, oczyszczalnia ścieków – faunęi florę w rzece poniżej zrzutu oczyszczonej wody.

- zielony (ścieżka fauny i flory górskiej) szlak po Parku Narodowym orazwydzielenie małego arboretum górskiego, gdzie będzie można sprowadzićciekawe rośliny górskie.

ImprezyAktywność ekologiczna to również imprezy i świętowanie najważniejszych dni dlaekologów. Należą do nich: Światowy Dzień Meteorologii, Tydzień CzystościWód, Dzień Ziemi, Dzień bez papierosa, Dni Lasu i Zadrzewień, Światowy DzieńOchrony Środowiska, Dzień bez samochodu, Akcja „Sprzątanie Świata”,Międzynarodowy Dzień Ochrony Warstwy Ozonowej, Międzynarodowy DzieńTurystyki, Europejski Dzień Ptaków, Miesiąc Dobroci dla Zwierząt, ŚwiatowyDzień Zwierząt, Międzynarodowy Dzień Zmniejszania Skutków KlęskŻywiołowych.Spośród ekologicznych świąt wybranych zostało osiem, które powinny stać siędniami ważnymi w gminie, a ich lokalne uatrakcyjnienie przez kiermasze,degustacje oraz prezentowanie różnych sposobów ochrony środowiska powinnostać się dobrą okazją do promowania gminy wśród osób zainteresowanychi związanych z ekologią. Poza tym powinny przyczynić się do dalszego rozwojuwspółpracy z Parkiem Narodowym.

Dzień (dni) ważny (-e)dla ekologów

Proponowane atrakcje

Tydzień Czystości Wód Programy i spotkaniao propagowanie picia wody wśród mieszkańców

i kuracjuszy,o programy o sposobach oszczędzania wody w domu,o spotkania poświęcone sposobom zapobiegania

przenikaniu zanieczyszczeń do wody.Podczas weekendu festiwal wód uzdrowiskowych, wdalszej perspektywie np. Ogólnopolskie Święto WódUzdrowiskowych.

Dzień bez papierosa Wszyscy mieszkańcy gminy tego dnia nie palą aniw miejscach publicznych, ani w domu.Bezpłatne konsultacje lekarskie na temat sposobówrzucenia palenia oraz oddziaływania palenia na zdrowie.

Dni Lasu i Zadrzewień Kiermasz ekologów połączony z Dniem Dziecka, naktórym prezentowane są wyroby z papieru z makulaturyoraz ekologiczne opakowania. Atrakcją będą konkursyartystyczne, wielkie instalacje wykorzystujące surowcewtórne.

Światowy Dzień OchronyŚrodowiska

Prezentacja programu segregacji śmieci oraz jej rezultaty.Konferencja wraz z praktycznymi sesjami w obiektach, wktórych wykorzystano nowoczesne technologie chroniąceśrodowisko lub gdzie podejmuje się działania na rzeczochrony środowiska.

Akcja „Sprzątanie Świata” W każdy weekend września mieszkańcy (dzieci) zbierająśmieci z lasów, szlaków i wokół domu, przyznaniewyróżnienia dla ekologicznego domu i przedsiębiorstwa.

Międzynarodowy DzieńTurystyki

Kudowa Zdrój prezentuje się jako gmina, która dziękiekologii rozwija turystykę. Dzień ten można wykorzystaćjako pretekst do zaproszenia dziennikarzy z całej Polski.Zrównoważony rozwój inwestycji turystycznych –współpraca Parku Narodowego z branżą turystyczną.

151


Europejski Dzień Ptaków Konkursy dotyczące fauny Parku Narodowego orazwycieczka specjalnym szlakiem dydaktycznym. Przeglądfilmów przyrodniczych. Wieczorem festyn ekologicznyw siedzibie parku.

Światowy Dzień Zwierząt Konferencja dla organizacji ekologicznych poświęconawykorzystaniu obszarów bogatych w dzikie zwierzętajako atrakcji turystycznych.


Stworzenie dwu szlaków edukacyjno-ekologicznych i ich promowanie.

Prace koncepcyjne nad powołaniem ośrodka Centrum Ekologii.

Wprowadzenie do kalendarza imprez związanych z ekologią.

Koncepcyjne prace nad wykorzystaniem opakowań ekologicznych.

Segmenty rynku: kuracjusze, rodziny, turyści ekologiczno-edukacyjni, zdrowotni.


Powstanie targu produktów ekologicznych.

Wprowadzenie dodatkowych dwu opakowań ekologicznych (np.zwrotnych opakowań, opakowań ulegających biodegradacji) do użytkuw obiektach turystycznych.

Rozwijanie kalendarza imprez ekologicznych.

Segmenty rynku: kuracjusze, rodziny, turyści ekologiczno–edukacyjni, zdrowotni.

7. Konferencje i szkolenia w uzdrowisku

Zakres produktu Kudowa Zdrój będzie dobrym miejscem na organizację konferencji i szkoleń.Mimo że jest niewielką miejscowością, jest dobrze znana w Polsce. Gmina jestpołożona atrakcyjnie turystycznie, dysponuje ofertą uzdrowiskową i atrakcjamiturystycznymi oraz leży na międzynarodowym szlaku komunikacyjnym.Planowany obiekt szkoleniowo-konferencyjno-wystawienniczy można byzlokalizować na terenie obecnego odkrytego basenu. Teren jest uzbrojony oraz madogodną lokalizację.

Jednak organizacja konferencji i szkoleń to nie tylko problem budowyodpowiedniego obiektu, ale przede wszystkim pozyskiwanie imprez orazwspółpraca podmiotów miejscowych obsługujących imprezy.

Moda na organizację szkoleń i konferencji w miejscach, w których dodatkowomożna korzystać z oferty rekreacyjnej i zdrowotnej, jest powodem do wdrożeniaproduktu „konferencje i szkolenia w uzdrowisku”.

Programy i imprezyZałożeniem jest budowa centrum szkoleniowo-konferencyjno-wystawienniczego,w którym będzie można obsłużyć duże, kilkuset osobowe konferencje, szkoleniaoraz udostępnić infrastrukturę dla imprez kulturalnych. Podstawowe produkty to:sympozja, konferencje, szkolenia, wykłady (jedno- lub kilkudniowe), zjazdyi spotkania oraz wyjazdy incentive. Dla efektywnej dystrybucji i wyróżnienia

152


oferty konferencyjnej na rynku należy skoncentrować działania w kierunkuwybranych segmentów rynku. Rozwój produktu konferencyjnego powiniennastąpić wokół:

kręgów wyjazdów ekskluzywnych dla dyplomatów, polityków i władz,(konferencje, narady i sympozja),

kręgów biznesowych (szkolenia, zjazdy firmowe),

kręgów edukacyjnych (Centrum jako ośrodek edukacyjny – koncentracja naszkolnictwie wyższym i konferencjach naukowych),

kręgów medycznych,

kręgów ekologicznych,

kręgów samorządowych.

Terytorialnie produkt konferencyjny powinien być skierowany do grupbiznesowych i koncentrować się na obszarze Polski południowo-zachodniej,szczególnie aglomeracji Wrocławia.

Z tworzeniem oferty związane jest pozyskiwanie prestiżowych konferencji orazszkoleń. Dlatego obsługę oferty w pierwszym etapie mogłoby objąć lokalne biurokonferencyjne zorganizowane przy współudziale gminy i OrganizacjiTurystycznej. Pozyskiwanie imprez, szczególnie tych prestiżowych, będziewymagało ścisłej współpracy i pomocy ze strony władz samorządowych.

Projekt budowy centrum powinien zostać zrealizowany jako inwestycjakomercyjna przy współudziale gminy. Można rozważyć formułę partnerstwaprywatno-publicznego, z uwagi na zachowanie przez gminę wpływu na rozwójproduktu.

Realizacja projektu zakłada ścisły współudział lokalnych gestorów bazynoclegowej. Ponieważ z założenia obiekt nie będzie posiadał miejsc noclegowychdo wykorzystania pozostaje istniejąca już oferta noclegowa. W przyszłości będzieistniała konieczności zwiększenia liczby miejsc oraz podwyższania standardu bazynoclegowej, tak aby możliwe było obsłużenie jednocześnie kilkuset osób.

Poniżej przedstawione zostały obszary, na które należy zwrócić szczególną uwagę,aby Centrum stało się atrakcyjną propozycją konferencyjną i szkoleniową:

1) Serwis i obsługa gości (recepcja, obsługa multimedialna i dla tłumaczy,transport do ośrodka, pilot i przewodnik),

2) Rozrywka (propozycja wycieczek, programy spędzania czasu wolnego,imprezy integracyjne, śpiewy – może nawet karaoke),

3) Restauracja oferująca potrawy kuchni kudowskiej i potrawy regionalne(degustacje potraw narodowych i regionalnych, trunków i występyzespołów folklorystycznych),

4) Kram z pamiątkami (wizyty w ciekawych miejscach, gdzie można zakupićpamiątki z Kudowy).


Opracowanie oferty promocyjnej w celu pozyskania inwestora dlacentrum szkoleniowo-konferencyjno-wystawienniczego (prace studialne).

Powołanie lokalnego biura konferencyjnego lub zespołu prowadzące takieprace.

153


Promocja Kudowy jako ośrodka mającego szeroką ofertę dla całościowejobsługi konferencji.

Segmenty rynku: turyści biznesowi, ekologiczno-edukacyjni.


Rozwijanie współpracy z firmami szkoleniowymi.

Powstanie centrum szkoleniowo-konferencyjno-wystawienniczego.

Wykreowanie stałego kalendarza corocznych imprez kongresowych(zjazdów, konferencji, spotkań).

Budowa kilku wariantów spójnych programów rozrywkowych dlauczestników spotkań konferencyjnych.

Segmenty rynku: turyści biznesowi, ekologiczno–edukacyjni.

8.6. Określenie priorytetów poza produktami

W związku z wyróżnieniem powyżej siedmiu produktów turystycznych przyjętododatkowo trzy priorytety do zrealizowania w najbliższym czasie, które sązwiązane z turystyką, ale nie są bezpośrednio powiązane z produktami.

Priorytet 1 Budowa właściwego wizerunku miasta na rynku turystycznym(na podstawie przygotowanych narzędzi komunikacji).

Kształtowanie pożądanego wizerunku miasta jest procesem długofalowym,wymaga zaangażowania wielu narzędzi komunikacji, które mają ostateczniedoprowadzić do odbioru miasta jako modnego uzdrowiska, przyjaznego turystom.Istotnym elementem jest tutaj stworzenie jasnego komunikatu wysyłanego narynek, sprofilowanie przekazu (ulotki i foldery kierowane do konkretnych grupodbiorców) oraz wzmacnianie tego przekazu przez np. ofertę imprez i wydarzeńodbywających się w mieście.

Priorytet 2 Stworzenie spójnego i konkurencyjnego pakietu w zakresierozwoju inwestycji turystycznych i paraturystycznychw Kudowie Zdroju.

Podstawowym czynnikiem rozwoju turystycznego miasta są inwestycjei kreowanie pożądanego wizerunku Kudowy Zdroju. Konieczne do tego jestzorganizowanie platformy komunikacji z inwestorami. Dotyczy to systemuułatwień – zachęt inwestorskich (ulgi, okresowe zwolnienia, specjalne strefyekonomiczne), profesjonalnej informacji w zakresie możliwościzagospodarowania turystycznego miasta – określenie lokalizacji, wymagańprojektowych (w tym estetycznych), kryteriów i preferencji w zakresie wyboru,wsparcia i doradztwa.

Priorytet 3 Budowa odpowiednich struktur oraz platformy współpracyz branżą turystyczną w zakresie wdrażania Strategii, w tympozyskiwania środków strukturalnych.

Wdrożenie Strategii powiedzie się wówczas, gdy podmiot zarządzający jejwdrożeniem (Urząd Miasta) będzie ściśle współpracować z przedstawicielamibranży turystycznej. Komunikacja z branżą i inwestorami powinna dotyczyć nie

154


tylko zamierzeń władz miasta, ale stanowić pomoc w pozyskiwaniu środkówunijnych, wspierając tym samym rozwój inwestycji turystycznychi paraturystycznych.

8.7. Marka Kudowa Zdrój

Marka Kudowy jest już na rynku turystycznym rozpoznawalna i znana. Wynika toz tradycji uzdrowiskowych, szerokiej bazy noclegowej (wcześniej bazy wyłącznieuzdrowiska i Funduszu Wczasów Pracowniczych) oraz bardzo dużej liczbyturystów, którzy przewinęli się w minionych latach przez miasto. Wszystko tospowodowało, że w świadomości odbiorców jest już pewien obraz miejsca i to nabazie tego obrazu można dokonywać ewentualnej korekty. Dlatego też jeszczewarto przyjrzeć się opisowi kreowania marki.

Aby przejść do zagadnień związanych z marką, należy zacząć od tożsamości.

Tożsamość to zespół cech, które znacząco odróżniają dany region turystyczny odinnych, a zwłaszcza konkurencyjnych lub o podobnym profilu.

Tożsamość, w przypadku firm i instytucji zajmujących się turystyką i tworzącychprodukt turystyczny – w swym założeniu składający się z wielu usług – jesto wiele bardziej skomplikowana, ze względu na wielość podmiotów, które należybrać pod uwagę. To ich cele, treść i formy działania, które firmy te przekazująi utrwalają w otoczeniu, składają się na obecną i przyszłą tożsamość regionu.

Wynika stąd konieczność stworzenia wytycznych dla tożsamości, de facto jejstandaryzacji – ze względu na wielość podmiotów oraz ich różne, czasemsprzeczne interesy.

Nadrzędnym celem tożsamości jest zawsze uzyskanie potencjału do budowaniaprzewagi konkurencyjnej. Tożsamość jest zespołem atrybutów, które regionturystyczny stale przekazuje otoczeniu. Produkt turystyczny musi te atrybuty miećopracowane tak, aby poszczególne podmioty gospodarcze i instytucje mówiły„jednym głosem”. Pamiętać należy, że każda forma komunikacji musi nawiązywaćdo strategicznych założeń produktu, być zgodna w swej formie z założeniamiprezentacji regionu.

Schemat 8. Proces kreowania marki.

155



Wizerunek jest odwzorowaniem działań i komunikacji regionu, stanowiącychrealną projekcję w świadomości otoczenia. Można powiedzieć, że jest towyobrażenie, jakie ma otoczenie – turyści, inwestorzy – o regionie. Tożsamośćkreując wizerunek, pozycjonuje go w świadomości otoczenia. Efektempoprawnych, spójnych ze strategią i wizją produktu turystycznego działańbudujących tożsamość powinno być zajęcie określonej pozycji na rynku.

Zmiany, jakie zachodzą na rynku, oraz wielość podmiotów, budujących tożsamośćregionu, wymuszają na regionie stałe ZARZĄDZANIE tożsamością. Wymaga tonakładów finansowych i organizacyjnych, a przede wszystkim konsekwencji.Przyczynami powstających rozbieżności między tożsamością, a oczekiwanymwizerunkiem regionu najczęściej są: nieskoordynowane działania gestorów orazbrak spójności komunikacji (reklama, promocja, Internet, sponsoring itd.).

Marka jest narzędziem służącym do przekazania pewnej zaplanowanej informacjido odbiorców w bliższym i dalszym otoczeniu. Dlatego korzystając z marki,stosując ją w codziennej pracy, należy pamiętać, jakie założenia zostały przyjęteprzy jej kreacji oraz jakie informacje ma ona skutecznie przekazywać.

Najczęściej spotykana definicja marki mówi o tym, że marka to nazwa, termin,symbol wzór lub ich kombinacja, stworzona celem identyfikacji dóbr lub usługsprzedawcy i wyróżnienia ich spośród konkurencji.3

Korzystając z tej definicji można przyjąć, że marka służy dwóm podstawowymcelom:

identyfikacji produktu – w przypadku Kudowy – „Tętniące uzdrowisko”,

wyróżnienia ich spośród konkurencji (innych uzdrowisk i miejscowościw województwie dolnośląskim).

Identyfikacja, znajomość marki jest uzyskiwana w procesie przekazumarketingowego oraz doświadczenia – wiedzy turystów, którzy kiedykolwiekodwiedzili dany region. Podstawą w tym procesie jest dobry projekt elementów

3 P. Kotler, Marketing, s. 410.156


graficznych marki (ze względu na olbrzymią wagę informacji odbieranychwzrokiem) oraz oryginalność komunikatu.

Szczególnie ważny jest czas dotarcia z komunikatem o marce do odbiorców.Najlepiej być pierwszym, tak aby produkt nie był przesłonięty innymi markami.Należy pamiętać o tym, że ludzie zazwyczaj pamiętają tylko kilka marek i te, któresą pierwsze, zapamiętywane są szczególnie skutecznie.

Drugim zadaniem stawianym przed marką jest wyróżnienie jej spośródkonkurencji. Jak owo wyróżnienie jest osiągane? Przede wszystkim należypowiązać produkt z klientem. Badając potrzeby, pragnienia konsumentów, należytak dobrać cechy produktu turystycznego i tak ułożyć treść przekazu reklamowego,aby przyciągnąć uwagę turysty, wzbudzić zainteresowanie regionem, zachęcić doprzyjazdu, a wreszcie wywołać działanie – podróż.

Powstanie marki

Silna marka powstaje w długim, wieloetapowym procesie. Prace nad markąrozpoczynają się od powstania strategii.

Wynikiem prac nad strategią jest dokładne zanalizowanie otoczeniamarketingowego produktu, modeli zachowania klientów, wreszcie czynnikówkulturowych, społecznych, osobistych i psychologicznych, które wpływają nadecyzję zakupu.

Konsekwencją wyboru grupy docelowej jest opracowanie odpowiedniego zestawuwartości (benefitów marki), które będą właściwie oddziaływać na tę właśniegrupę, budując w konsekwencji odpowiedni wizerunek „Tętniącego uzdrowiska”.Wartości te są nieodzownym elementem strategii – dzięki nim komunikato produkcie dociera szybciej i skuteczniej.

Strategia dla marki określa cele rynkowe, grupę docelową, wartości marki orazwytyczne, jakie metody i narzędzia mogą być stosowne przy wprowadzaniu marki.

Elementami tworzenia tożsamości marki są:

nazwa: „Tętniące uzdrowisko”,

symbol,

atmosfera: klimat uzdrowiska z dużymi możliwościami leczniczymi, alejednocześnie starającego uatrakcyjnić swoją ofertę o możliwości aktywnegospędzania czasu,

wydarzenia: to nie tylko Międzynarodowy Festiwal Moniuszkowski, alerównież wiele innych imprez kulturalnych, obecnie funkcjonujących, i tych,które mają powstać w przyszłości,

prezentacja: system identyfikacji wizualnej Kudowy Zdroju,

kultura organizacyjna: przejawiająca się szczególnie w dążeniu dopodnoszenia jakości oferowanych usług.

Nośnikiem informacji do otoczenia, oprócz bezpośrednich kontaktów otoczeniaz organizacją (doświadczenie) są oczywiście media. Komunikat przekazywanypublicznie, czy przez publikatory, czy za pomocą materiałów reklamowych, musibyć spójny i w zakresie wartości marki jednolity – tak, aby powstającyw świadomości otoczenia wizerunek (image) był:

wyraźny – marka była jednoznacznie kojarzona,

poprawny – cechy kojarzone z marką są pozytywne i jak najbliższeplanowanym.

157


Marka, jako wynik przedstawionego procesu nie przychodzi sama, lecz jestefektem świadomego długotrwałego działania. Jej tworzenie jest procesemciągłym, w którym niezwykle ważną rolę odgrywa sprzężenie zwrotne – badanie –czy wizerunek marki u odbiorców jest zgodny z założeniami marki. Jeśli nie –działania muszą zostać skorygowane.

Co to jest dobra marka? To taka, która jest znana (rozpoznawalna), różniąca się odinnych marek i niosąca klientom takie benefity, które przekonują ich do zakupuproduktu.Założeniem dla marki „Tętniące uzdrowisko” jest dotarcie do grup docelowychnastawionych na turystykę uzdrowiskowo-zdrowotną, aktywną z elementamiturystyki kulturowej i poznawczej, chcących wykorzystać przyrodnicze,ekologiczne oraz historyczne walory regionu.

Nazwa produktu turystycznego

Nazwa produktu jest podstawowym jego wyróżnikiem. Musi ona budzićskojarzenia z produktem, jego głównymi cechami, a co ważniejsze, wartościądodaną. Hasło musi oddawać podstawowe wyróżniki produktu, są to: waloryuzdrowiskowe, aktywność, nowoczesność i „żywotność” miasta – ośrodkaregeneracji zdrowia i wypoczynku.

Hasło „Kudowa Zdrój – tętniące uzdrowisko” podkreśla spójnośći komplementarność walorów turystycznych regionu.

Pożądane skojarzenia zostały osiągnięte dzięki zabiegowi zestawienia dwóchróżnych tematycznie słów:

słowo „tętniące” kojarzy się z żywiołowością, nowoczesnością, tętniącamiejscowość zapewnia możliwość aktywnego spędzenia czasu,

„uzdrowisko” to podkreślenie możliwości leczniczych, także sugestia istnieniabogatych walorów naturalnych Kudowy.

System zarządzania marką

Klasyczny proces zarządzania marką składa się z trzech podstawowych etapów:

planowania celów,

realizacji programu,

oceny efektów programu.

Planowanie celówPlanowanie celów dla marki jest zadaniem niezwykle trudnym. Planując działaniazwiązane z marką, należy wziąć pod uwagę w perspektywie strategicznejosiągnięcie następujących rezultatów:

a) wysoka rozpoznawalność marki,

b) wysoka świadomość marki,

c) duża grupa stałych użytkowników (turystów) regularnie powracających domiasta, będąca ponadto dobrym źródłem informacji dla potencjalnych turystów.

Ad a

Wysoka rozpoznawalność marki to cel polegający na takim rozwinięciu działańpromocyjnych, szczególnie związanych z możliwościami turystyki uzdrowiskowej,aktywnej, uzupełnionymi bogatą ofertą rozrywkowo-kulturalną, aby w grupie

158


docelowej jak największy procent osób kojarzył nazwę „Tętniące uzdrowisko”z Kudową Zdrój.

Ad b

Świadomość marki jest pojęciem bardzo skomplikowanym. Potencjalny klientdokonuje zakupu wtedy, kiedy ma wystarczającą wiedzę o produkcie(przekazywaną za pomocą tożsamości marki lub wziętą z własnegodoświadczenia) lub wtedy, gdy zakup produktu ma dla niego niewielkie znaczenie.Zatem potencjalny klient musi oprócz nazwy „Tętniące uzdrowisko” kojarzyćzwiązane (zaplanowane dla niej) wartości. Celem jest uzyskanie takiejświadomości marki, że na pytanie: „Gdzie można pojechać poprawić stan zdrowia,wypocząć aktywnie na łonie przyrody i dodatkowo dobrze się zabawić?” kliencispontanicznie odpowiedzą „do Kudowy Zdroju”.Ad c

Jednym z podstawowych źródeł informacji o produkcie jest doświadczenie. Jest toparametr szczególnie istotny w sprzedawaniu usług.Klienci powracający do tego samego miejsca (produktu turystycznego) oczekująz reguły większej ilości atrakcji niż poprzednio. Ich pozytywną reakcję wywołazatem rozwój produktu. Produkt turystyczny zapewnia takie możliwości – nieodbierając nic dotychczasowym atrakcjom miasta i okolicy, wzbogaca jei profiluje, by zadowolenie klientów było jeszcze większe.

Realizacja programuW tym miejscu należy zwrócić uwagę na kilka aspektów realizacji strategii marki,które są istotne z punktu widzenia skuteczności.

Na markę składają się trzy obszary:

symbolika,

prezentacja,

kultura.

Ad 1Realizacja warstwy symbolicznej projektu jest prosta. Należy konsekwentnieprzez lata trzymać się wytycznych opracowanych w systemie identyfikacjiwizualnej, rozbudowując go ewentualnie zgodnie z przyjętymi ogólnymi normami.

Ad 2Niezbędne jest przeprowadzenie szkoleń, konsultacji (w ramach marketinguwewnętrznego) z założeń strategii po to, by komunikat wychodzący od różnychpodmiotów był jednorodny. Będzie on wtedy bardziej skuteczny.

Ad 3Należy doprowadzić do sytuacji, gdy w interesie podmiotów (głównie gestorówbazy turystycznej) będzie rozbudowa myśli produktu „Kudowa Zdrój – tętniąceuzdrowisko” o dodatkowe usługi turystyczne. Należy dążyć do zbudowaniaidentyfikacji osób z rdzeniem produktu turystycznego, jako osnowy wszelkichinicjatyw podejmowanych przez gestorów.

Ocena efektów działańNależy skupić się na jakościowej ocenie marki – jakości komunikatu, głównegobenefitu. Badanie to powinno polegać na uważnym słuchaniu turystów

159


przyjeżdżających do Kudowy Zdroju i korzystających z produktu turystycznego.Jest niezwykle ważne, aby uwagi i propozycje turystów były w odpowiedni sposóbzauważane i analizowane.

Przykładem może być Centrum Informacji Turystycznej. Jest to miejsce kontaktuz turystą - powinno spełniać rolę nie tylko informacyjną, ale również mogłobyzbierać życzenia i negatywne opinie.Opinie turystów na temat produktu turystycznego, atrakcji przygotowanych dlanich, poziomu obsługi w poszczególnych miejscach, powinny być bazą doopracowań dalszych planów, pozwalającą na rozwijanie tych elementów, którewywołały największe zainteresowanie.

Menedżer markiProgram rozwoju produktu turystycznego nie może obejść się bez podmiotu, którybędzie sterować całym procesem wdrażania i rozwoju produktu – naturalnymwydaje się, że powinien być to samorząd współpracujący z OrganizacjąTurystyczną.

Menedżer marki musi odpowiadać za inicjowanie nowych wydarzeń związanychz marką, działań marketingowych.Celem menedżera marki jest opieka nad projektem i pilnowanie konsekwencjidziałań, których wynikiem są następujące efekty:

Faza Efekt u odbiorcyFaza początkowa rozpoznawanie marki „Tętniące

uzdrowisko”,

kojarzenie marki z uzdrowiskiem dlaaktywnych,

kojarzenie marki z ciekawą ofertą imprezkulturalnych,

kojarzenie z turystyką uzdrowiskowo--zdrowotną, aktywną, kulturową.

Faza rozszerzania Kudowa Zdrój jako miejsce warteodwiedzenia niezależnie od pory roku.

W fazie wprowadzenia rolą menedżera marki będzie zapoznanie z pomysłem naprodukt turystyczny gestorów turystycznych oraz społeczności lokalnej. To onprzekaże wizję rozwoju turystyki w Kudowie.

W fazie rozszerzenia menedżer marki musi nadzorować wykorzystywanie markido promocji imprez organizowanych przez innych, kontrolować poprawnośćkomunikatu marketingowego (jego zgodności z założeniami programu) oraztechniczne aspekty reprodukcji. Może także inicjować powstawanie nowychatrakcji, uzupełniających program.

160


9 Monitoring

Planowanie i jego realizacja jest procesem ciągłym, dlatego też niezbędne jestustanowienie mechanizmu, który pozwoli na ocenę podjętych i realizowanychdziałań oraz okresową ich weryfikację. Takie podejście do planowania pozwolimiędzy innymi na uwzględnienie zmian dokonujących się w otoczeniu gminy(np. zmiany prawa, nowe rozwiązania finansowe), jak również i zmiandokonujących się w samej gminie (zakończenie pewnych działań spowoduje,że nie trzeba się nimi będzie zajmować w kontekście strategicznym, lecz jedyniew działaniach bieżących, np. konserwacje obiektów, utrzymanie sieciinfrastruktury).

9.1. Cele monitoringu

Monitoring to ciągła obserwacja ilościowych oraz jakościowych zmianwybranych wielkości, informujących o stopniu zrealizowania poszczególnychzadań.

Celem tego procesu jest dostarczenie decydentom – lokalnym władzomsamorządowym – informacji o efektywności działań, a tym samym wspomaganiezarządzania. Jego wyniki mogą być również wykorzystane w procesie komunikacjispołecznej do zapoznania mieszkańców z osiągniętymi rezultatami oraz aktualnąsytuacją w gminie.

Monitoring ma wskazać, czy i jakich ewentualnie zmian należy dokonać w celachstrategicznych oraz obszarach działań.

161


Schemat 9. Proces monitoringu.


162

Zbieranie danychi informacji

Analiza zebranychdanych

Opracowanie raportów

Ocena wyników

monitoringu

Analiza odchyleń(szukanie przyczyn)

Propozycje korektwcześniej przyjętych

założeń

Włączenieproponowanych zmian

do strategii


9.2. Zasady monitoringu

Do określenia właściwego przebiegu monitoringu niezbędne jest wyłonieniesprawnej procedury i określenie zasad jej funkcjonowania.

Jednostką organizacyjną odpowiedzialną za realizację strategii jest samorząd.Wydaje się słusznym przypisanie burmistrzowi lub osobie przez niego wskazanejbezpośredniego nadzoru nad monitorowaniem realizacji strategii. Usytuowanietych zadań w kompetencji burmistrza jest zasadne, gdyż osoba ta skupiaodpowiedzialność za realizację bieżących zadań, za opracowanie projektówinwestycyjnych, za planowanie i wykonanie budżetu, za bieżące zarządzanieśrodkami finansowymi. Niektóre zadania związane bezpośrednio z procesemmonitoringu można wprost przypisać poszczególnym pracownikom UrzęduMiasta, którzy i tak w zakresie swych obowiązków służbowych zajmują sięokreślonymi dziedzinami. W proces monitoringu należy również włączyćprzedstawicieli społeczności lokalnej, instytucji działających na terenie gminyoraz przedsiębiorstw.

9.3. Organizacja monitoringu

Jednym z ważniejszych problemów związanych z monitoringiem jest problem,jak często uruchamiać jego procedurę? Oczywiście najlepszym rozwiązaniembyłoby ustalenie stałych z góry zaplanowanych okresów. Wydaje się jednak,że w latach 2004–2006, czyli w początkowym okresie przystąpienia przez Polskędo struktur Unii Europejskiej i dużych zmiana strukturalnych, słuszne będzieprzeprowadzenie monitoringu w rocznych cyklu. Wynika to z zakładanychdynamicznych zmian, jakie w otoczeniu gminy będą następować, i należyspodziewać się, że reakcja na nie ze strony władz lokalnych będzie niezbędna.W późniejszym okresie można przejść do rzadszych okresów monitorowania.

163


10 Źródła finansowania

Źródłem finansowania rozwoju mogą być środki własne, pożyczki, kredyty,leasing, dotacje. Pozyskane środki mogą być publiczne lub pochodzić ze źródełniepublicznych. Możliwe jest wykorzystanie jednego źródła finansowania lubzastosowanie montaży finansowych. Władza samorządowe Kudowy jużwielokrotnie wykorzystywały z bardzo dobrym skutkiem środki pozabudżetowedo realizacji zadań.

Najważniejsze do wykorzystania w najbliższym czasie będą środki dostępnez funduszy utworzonych w związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej.

10.1. Fundusze strukturalne

W związku z przystąpienie do UE będą dostępne środki, które zostanąrozdysponowane zgodnie z programami, powstałymi na bazie Narodowego PlanuRozwoju. Przygotowanych jest pięć programów sektorowych(jednofunduszowych) i jeden program zintegrowany (wielofunduszowy).

Zgodnie z projektami dokumentów programowych, określających zasadyfunkcjonowania funduszy strukturalnych w Polsce, turystyka zostałauwzględniona w wielofunduszowym Zintegrowanym Programie OperacyjnymRozwoju Regionalnego (ZPORR) w zakresie bezpośredniego wsparcia dlasamorządów i przedsiębiorstw. Ponadto w niektórych sektorowych programachoperacyjnych są wskazane możliwości, które mogą być wykorzystane na celezwiązane z turystyką. Są to: Sektorowy Program Operacyjny – Wzrostkonkurencyjności przedsiębiorstw, Sektorowy Program Operacyjny –Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarówwiejskich oraz Sektorowy Program Operacyjny – Rozwój zasobów ludzkich.

Z powodów formalnych wykorzystanie do rozwoju turystyki w Kudowie środkówzwiązanych z SPO – Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego jestniemożliwe, gdyż program ten obejmuje wyłącznie obszary wiejskie.

164


10.2. Finansowanie inwestycji turystycznych

Finansowanie inwestycji turystycznych będzie głównie związanez wykorzystaniem możliwości, jakie stwarza Zintegrowany Program OperacyjnyRozwoju Regionalnego (ZPORR). Zgodnie z dotychczasowymi wynikaminegocjacji dotyczącymi ZPORR przedsięwzięcia inwestycyjne z zakresu turystykibędą mogły być realizowane w ramach priorytetów:

1. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmocnieniukonkurencyjności regionów.

3. Rozwój lokalny.

Priorytet 1. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmocnieniukonkurencyjności regionów.

Celem priorytetu jest wzrost atrakcyjności wszystkich regionów jako miejscapracy i życia, promocja zewnętrznych inwestycji, jak również wykorzystaniewłasnego potencjału wszystkich regionów i wspomaganie dyfuzji procesówrozwojowych z istniejących centrów wzrostu na pozostałe obszary kraju.Obejmuje 6 działań, z których działanie 1.4. Rozwój kultury i turystyki jestnajważniejsze. Jego cele szczegółowe określono jako:

- zwiększenie zagranicznej turystyki przyjazdowej do Polski oraz turystykikrajowej przez podniesienie konkurencyjności regionalnych produktówturystycznych zarówno na rynkach zagranicznych, jak i krajowym,

- wzrost atrakcyjności turystycznej i kulturalnej Polski przez budowę i poprawęstanu publicznej infrastruktury turystycznej, rekreacyjnej i kulturalnej,

- ułatwienie dostępu do obiektów kultury i turystyki przez zapewnieniefunkcjonowania i rozwijanie kompleksowego systemu informacji kulturalneji turystycznej, w tym nowoczesnej, interaktywnej sieci informacjiinternetowej,

- zmniejszenie różnic między regionami w dostępie do dóbr kultury i turystyki.

W ramach działania wspierane będą projekty o regionalnym i narodowymznaczeniu dotyczące:

- inwestycji materialnych w sferze kultury, mających na celu rozwój i poprawęstanu obiektów kultury (ze szczególnym uwzględnieniem obiektówzaliczanych do dziedzictwa kulturowego) oraz ich efektywne wykorzystanie,

- rozwoju systemów informacji kulturalnej i turystycznej, służących poprawiedostępu społeczeństwa do regionalnych dóbr kultury i atrakcji turystycznych,

- budowy i modernizacji publicznej infrastruktury turystycznej (obiektówi urządzeń rekreacyjnych, noclegowych, gastronomicznych i innych, którychgestorami są podmioty publiczne),

- przygotowania i realizacji regionalnych programów rozwoju i promocjiturystyki, w tym kampanii i imprez promocyjnych.

W ramach działania wsparcie będą mogły uzyskać projekty o wartości powyżej1 mln euro, które spełnią następujące kryteria:

- zgodność z celami szczegółowymi działania;

165


- zgodność z wymienionymi rodzajami projektów kwalifikujących się dladziałania;

- zgodność ze strategią rozwoju województwa;

- pozytywny (bądź neutralny) wpływ na realizację polityk horyzontalnych(ochrona środowiska, polityka zatrudnienia, równość szans, społeczeństwoinformacyjne);

- zgodność z prawodawstwem polskim i wspólnotowym.

Kryteriami dodatkowymi są:

- zgodność ze strategiami rozwoju turystyki o charakterze regionalnym (o iletakie występują w danym regionie),

- pozytywny wpływ na tworzenie nowych bądź utrzymanie istniejących miejscpracy,

- pozytywny wpływ na wzrost atrakcyjności turystycznej regionu,

- kompleksowość i innowacyjność projektu,

- komplementarność projektów w stosunku do innych przedsięwzięćfinansowanych z funduszy strukturalnych i źródeł krajowych,

- ekonomiczna trwałość projektu.

Rodzaje beneficjentów:

- jednostki samorządu terytorialnego wszystkich szczebli,

- związki, porozumienia i stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego,

- inne instytucje państwowe i samorządowe, w tym instytucje kulturalnei turystyczne,

- regionalne organizacje turystyczne,

- organizacje pozarządowe, stowarzyszenia, fundacje,

- kościoły i związki wyznaniowe.

Dofinansowanie będzie w wysokości:

- do 75% kwalifikującego się kosztu,

- do 50% kwalifikującego się kosztu w przypadku, gdy inwestycja generujeznaczący zysk netto.

Identyfikacja projektów będzie dokonywana na poziomie regionalnymw 16 województwach, a ich akceptacja będzie podlegała ocenie z punktu widzeniazgodności z celami ZPORR, uzupełnieniem ZPORR-u oraz działaniamiprowadzonymi w ramach sektorowych programów operacyjnych.

Propozycje projektów przygotowane w formie standardowego wnioskuaplikacyjnego Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) należyskładać do właściwej jednostki organizacyjnej w Urzędzie Marszałkowskim, któradokonuje oceny kompletności złożonych wniosków oraz oceny pod względemformalnym. W przypadku stwierdzenia braków lub nieprawidłowości wnioskizostaną zwrócone wnioskodawcom w celu dokonania stosownych poprawek.

Ocena merytoryczna projektów dokonywana jest przez panel ekspertów powołanydo oceny projektów w ramach danego działania. Panel ekspertów dokonuje ocenyprojektów zgodnie z kryteriami zawartymi w Uzupełnieniu ZPORR i przyjętymiprzez Komitet Monitorujący ZPORR. Ponadto będzie on przedmiotem ustaleń

166


zawartych w umowie podpisywanej pomiędzy Instytucją Zarządzającą –Ministrem Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej oraz Zarządem Województwa.

Na podstawie rekomendacji Regionalnego Komitetu Sterującego ZarządWojewództwa podejmuje decyzję o wyborze projektów z określoną kwotądofinansowania. Wybrane projekty są przekazywane do Urzędu Wojewódzkiego,który podpisuje (po formalnej ocenie zgodności projektów z zapisami ZPORRoraz Uzupełnienia programu, wydanej przez Instytucję Zarządzającą ZPORR)umowy finansowe z beneficjentami końcowymi.

Priorytet 3. Rozwój lokalnyCelem głównym tego priorytetu jest aktywizacja społeczna i gospodarczaobszarów zagrożonych marginalizacją. Obejmuje on pięć działań, z których trzy(Rozwój obszarów wiejskich, Obszary podlegające restrukturyzacji, Rewitalizacjamiejskich obszarów zdegradowanych, poprzemysłowych i powojskowych) mogąbyć potencjalnie wykorzystywane przez różne grupy beneficjentów do realizacjiprojektów turystycznych.

Działanie 3.1. Rozwój obszarów wiejskich i miast do 20 tys. mieszkańcówWsparcie projektów z zakresu rozwoju obszarów wiejskich ma na celuprzeciwdziałanie zjawiskom marginalizacji społecznej i ekonomicznej tychobszarów. W ramach działania przewidziane jest wsparcie dla projektówrealizowanych na terenach wiejskich oraz w miastach do 20 tys. mieszkańców.Wsparcie w ramach działania 3.1. otrzymają m.in. projekty dotyczące:

- rozbudowy i poprawy stanu lokalnej infrastruktury kulturalnej (w tympoprawy stanu i rewitalizacji obiektów zabytkowych),

- budowy, rozbudowy i poprawy stanu lokalnej infrastruktury turystycznej (bazanoclegowa, gastronomiczna, punkty informacji turystycznej, obiektyi urządzenia niezbędne dla aktywnych form turystyki,

- ułatwienia dostępu do atrakcji turystycznych i kulturalnych.

Projekty realizowane w ramach tego działania mają być zgodne z programamirozwoju lokalnego oraz muszą spełniać między innymi następujące kryteria:

- zgodność ze strategią rozwoju województwa,

- pozytywny (bądź neutralny) wpływ na realizację polityk horyzontalnych(ochrona środowiska, polityka zatrudnienia, równość szans, społeczeństwoinformacyjne).

Za priorytetowe będą uznawane projekty spełniające następujące kryteria:

- realizacja w gminach o dochodach w przeliczeniu na mieszkańca poniżej 60%średniej danego województwa oraz o stopie bezrobocia przekraczającej 150%średniej województwa,

- wpływ na zwiększenie atrakcyjności gospodarczej i inwestycyjnej obszaruobjętego projektem oraz stworzenie warunków do wzrostu zatrudnienia,

- komplementarność z innymi działaniami realizowanymi na obszarze gminy,

- przedsięwzięcia inwestycyjne najbardziej ekonomicznie, wykorzystującezgromadzone fundusze,

- liczba osób korzystających z danego projektu,

167


- wykorzystanie nowych, przyjaznych dla środowiska technologii,pozwalających zredukować koszty operacyjne i podnieść sprawnośćfunkcjonowania urządzeń infrastruktury technicznej.

Ponadto w zakresie kultury i turystyki będą udzielane preferencje dla inwestycjispełniających następujące kryteria:

- wysoka wartość obiektu określona we wpisie do rejestru zabytków,

- realizacja projektu wynika z założeń regionalnego bądź lokalnego programurozwoju turystyki,

- pozytywny wpływ na podnoszenie atrakcyjności turystycznej regionu.

Rodzaje beneficjentów:

- jednostki samorządu terytorialnego (gminy i powiaty),

- związki, porozumienia i stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego,

- jednostki świadczące usługi publiczne w imieniu jednostek samorząduterytorialnego,

- organizacje pozarządowe, stowarzyszenia, fundacje,

- kościoły i związki wyznaniowe,

- inne organizacje publiczne.

Ogólnie tryb rozpatrywania wniosków będzie podobny jak w działaniu 1.4.

Działanie 3.2. Obszary podlegające restrukturyzacjiWarunkiem realizacji projektów w ramach tego działania będzie ich lokalizacja naobszarach restrukturyzowanych, określonych na podstawie analizy takichczynników, jak: wysoki poziom bezrobocia, wysoki udział zatrudnieniaw przemyśle oraz spadek miejsc pracy w przemyśle. Lista jednostekadministracyjnych objętych tych działaniem będzie określona przez MGPiPS.

Dążąc do aktywizacji społecznej i gospodarczej obszarów restrukturyzowanychwsparcie w ramach działania otrzymają m.in. projekty dotyczące rozwojupotencjału turystycznego i kulturalnego, w tym:

- infrastruktury sprzyjającej rozwojowi aktywnych form turystyki,

- turystycznych obiektów noclegowych i żywieniowych,

- punktów i systemów informacji turystycznej,

- infrastruktury wspierającej aktywne uczestnictwo w życiu kulturalnym,

- projekty związane z rewitalizacją dziedzictwa kulturowego.

Kryteria wyboru projektów są podobne jak w działaniu 3.1.

Działanie 3.3. Rewitalizacja miejskich obszarów zdegradowanych,poprzemysłowych i powojskowychW ramach tego działania będą realizowane projekty wspierające rozwój nowychlub przywracanie utraconych funkcji (w tym funkcji turystycznych) na obszarachmiejskich, poprzemysłowych i powojskowych.

W działaniu wyróżniono dwa poddziałania dotyczące:

1. Rewitalizacji obszarów miejskich.

2. Rewitalizacji obszarów i urządzeń poprzemysłowych i powojskowych.

168


Rodzaje projektów przewidzianych do wsparcia szczególnie ważnych dla gminy sąokreślone w poddziałaniu 3.3.2. Rewitalizacja obszarów poprzemysłowychi powojskowych. Wspierane będą projekty (wynikające z lokalnych programówodnowy) rewitalizacji terenów poprzemysłowych i powojskowych mające na celuzmianę ich dotychczasowych funkcji oraz adaptację na nowe cele: gospodarcze,społeczne, edukacyjne, zdrowotne, rekreacyjne, kulturalne i turystyczne. Kryteriawyboru podobne są jak w działaniu 1.4.

169


10.3. Finansowanie rozwoju zasobów ludzkich

W ramach środków strukturalnych potencjalnie można wykorzystać środkiz następujących programów:

1. Sektorowy Program Operacyjny – Rozwój zasobów ludzkich (SPO RZL),

2. Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR),

3. Inicjatywa Wspólnotowa EQUAL – dotyczy wszelkich formdyskryminacji i nierówności na rynku pracy.

Aby skorzystać z tych środków konieczne jest w Urzędzie Miasta wyznaczenieosoby odpowiedzialnej, która zajmowałaby się całością spraw. Do zadań tej osobynależałoby:

- zbieranie informacji o możliwościach wykorzystania środków(np. kontakty z beneficjentami końcowymi; strona internetowaMinisterstwa Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej i beneficjentówkońcowych oraz strona internetowa dotycząca EFS),

- kontaktowanie się z Powiatowym Urzędem Pracy (filią w Kudowiei centralą w Kłodzku),

- kontaktowanie się z Wojewódzkim Urzędem Pracy,

- kreowanie projektów możliwych do zrealizowania,

- kontaktowanie się z organizacjami pracodawców lub poszczególnymipracodawcami w celu określenia potrzeb na lokalnym rynku pracy.

Projekty tworzone w celu rozwoju rynku pracy muszą mieć minimalną wartość15 tys. euro na jeden projekt. W przypadku projektów skierowanych do osóbniepełnosprawnych wartość minimalna projektu wynosi 25 tys. euro. Jeden projektmoże łączyć różne formy wsparcia (np. szkolenie, staż, warsztaty), ale tylkow ramach jednego schematu. W przypadku ZPORR formy wsparcia można łączyćw ramach całego działania (nie ma podziału na schematy). Minimalny wkładwłasny jest określony w większości projektów na poziomie 1 % całkowitejwartości projektu i nie musi to być koniecznie gotówka (może być np. pracawolontariusza, praca osób bezpośrednio zaangażowanych w realizację projektu,użyczenie sali, sprzętu audio – pod warunkiem, że można to będzie wycenić).

Poza wyznaczeniem osoby w Urzędzie można też nawiązać stałą współpracęz organizacjami zajmującymi się szkoleniami, podnoszeniem kwalifikacji, któremają już doświadczenie w pozyskiwaniu środków zewnętrznych (które majądoświadczenie przede wszystkim w organizowaniu konkretnych szkoleń). Takastała współpraca może spowodować lepsze przygotowanie projektów orazzwiększyć szanse na otrzymanie środków.

Jednostkami, które mogą starać się o dofinansowanie, są samorządy orazw niektórych przypadkach organizacje pozarządowe a także partnerzy społeczni.W większości przypadków jest jednak obowiązkowa współpraca z urzędami pracyi dlatego też należałoby stworzyć warunki do stałej współpracy z urzędem.Najważniejsze jest to, aby podejmowane działania zmierzały do aktywizacjizawodowej mieszkańców.

170


Sektorowy Program Operacyjny – Rozwój zasobów ludzkich (SPORZL)

Program ten zawiera:

1. Formy wsparcia dla osób bezrobotnych.

2. Formy wsparcia kobiet na rynku pracy.

3. Formy wsparcia młodzieży.

4. Wsparcie osób niepełnosprawnych.

5. Podwyższanie kwalifikacji i nabywanie nowych umiejętności przezpracowników przedsiębiorstw.

1. Formy wsparcia dla osób bezrobotnych

Osoby bezrobotne mogą uzyskać wsparcie w ramach działania 1.3Przeciwdziałanie i zwalczanie długotrwałego bezrobocia. Pomoc adresowanabędzie: do osób bezrobotnych przez okres do 12 miesięcy, z wyłączeniembezrobotnych absolwentów oraz do osób długotrwale bezrobotnych, pozostającychbez pracy przez okres od 12 do 24 miesięcy.

W ramach tego działania istnieje możliwość uzyskania wsparcia w ramach dwóchschematów:

a) Wspieranie osób bezrobotnych, w tym długotrwale bezrobotnych,

b) Wsparcie otoczenia społecznego osób bezrobotnych.

Ad a) Wspieranie osób bezrobotnych, w tym długotrwale bezrobotnych – jedynymprojektodawcą jest Wojewódzki Urząd Pracy (WUP), który zbiera wnioskiPowiatowych Urzędów Pracy (PUP). W ramach tego schematu wspierane będzie:

- subsydiowanie zatrudnienia,

- doradztwo i szkolenia oraz udzielanie dotacji dla osób samozatrudniającychsię oraz podejmujących własną działalność gospodarczą,

- szkolenia zawodowe, w tym wykorzystujące najnowsze osiągnięciatechniczne, mające na celu dostosowanie kwalifikacji do potrzeb rynku pracyprzez nabycie kwalifikacji, podniesienie kwalifikacji lub ich zmianę,

- usługi poradnictwa zawodowego i pośrednictwa pracy z uwzględnieniemindywidualnych planów działań, adresowane do osób bezrobotnych przezokres do 24 miesięcy,

- wsparcie realizacji programów specjalnych,

- wsparcie realizacji programów innowacyjnych, w szczególnościzawierających nowatorskie podejście do problematyki zwalczania bezrobociadługotrwałego.

Powiatowy Urząd Pracy będzie zlecał realizację projektów zgodnie z ustawąo zamówieniach publicznych.

171


Ad b) Wsparcie otoczenia społecznego osób bezrobotnych.

Projekty mogą być składane m.in. przez organizacje pozarządowe oraz jednostkisamorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne za wyjątkiem WUPi PUP.

Możliwe formy wsparcia:

- promocja inicjatyw lokalnych, wspomagających osoby długotrwalebezrobotne w ponownym wejściu na rynek pracy, w tym akcje uświadamiającei kampanie informacyjne,

- wsparcie inicjatyw samoorganizacji i samopomocy wśród osób bezrobotnych,przez doradztwo i szkolenia, prowadzące do uzyskania zatrudnienia.

Wybór projektów będzie dokonywany w drodze konkursu, ogłaszanegoi organizowanego przez Wojewódzki Urząd Pracy (beneficjent końcowy). Przywyborze projektów będzie brana pod uwagę między innymi zgodność ze strategiąrozwoju regionalnego i lokalnego.Jako działanie towarzyszące w ramach tego schematu będą możliwe dosfinansowania koszty opieki nad dziećmi i osobami zależnymi od uczestnikówprojektu, jednak koszty te nie mogą stanowić więcej niż 10% projektu.

2. Formy wsparcia kobiet na rynku pracy

Wsparcie kobiet na rynku pracy zostało przewidziane w działaniu 1.6 Integracjai reintegracja zawodowa kobiet. Pomoc skierowana będzie do:

- kobiet bezrobotnych i poszukujących pracy,

- kobiet biernych zawodowo,

- kobiet o niskich i zdezaktualizowanych kwalifikacjach,

- kobiet powracających na rynek pracy po długiej nieobecności,

- kobiet prowadzących własną działalność gospodarczą lub chcących jąrozpocząć,

- pracodawców, partnerów społecznych (organizacji pracodawców i związkówzawodowych).

Z punktu widzenia rozwoju lokalnego najistotniejsze będzie wsparcie udzielanew ramach schematu a) Wspieranie równości szans kobiet i mężczyzn na rynkupracy, dla którego projektodawcą m.in. mogą być: organizacje pozarządowe,partnerzy społeczni (organizacje pracodawców i związki zawodowe), ośrodkidoradztwa rolniczego, ośrodki poradnictwa zawodowego i psychologicznego orazjednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne. W ramach tegoschematu wspierane będą m.in.:

- kursy szkoleniowe dla kobiet – podnoszące ich kwalifikacje zawodowe,

- kursy szkoleniowe dla kobiet – w zakresie nabywania i wykorzystywaniaumiejętności i wiedzy na temat: elastycznego podejścia do zawodu, pracyw usługach, pracy w ramach wolontariatu, rozwijania własnej działalnościgospodarczej,

172


- kursy szkoleniowe dla kobiet z obszarów wiejskich z zakresu aktywizacjizawodowej; opracowywanie indywidualnych planów działania,

- dotacje na tworzenie nowych miejsc pracy i dla osób samozatrudniających się,szczególnie na obszarach wiejskich,

- subsydiowane staże pracy,

- opracowywanie i uruchomienie baz danych o lokalnych rynkach pracy,zawierające informacje o ofertach zatrudnienia dla kobiet, formachzatrudnienia, możliwościach podnoszenia kwalifikacji, możliwościachrozpoczęcia własnej działalności gospodarczej, możliwościach uzyskaniawsparcia finansowego,

- przygotowanie i wdrożenie akcji informacyjno-edukacyjnych skierowanych dokobiet i pracodawców na rzecz zwalczania stereotypów w postrzeganiu rólkobiecych i męskich w życiu zawodowym i rodzinnym,

- doradztwo zawodowe dla kobiet,

- doradztwo psychologiczne i prawne,

- tworzenie programów specjalnych, innowacyjnych i inicjatyw lokalnych narzecz zatrudnienia kobiet,

- szkolenia dla przedsiębiorców w zakresie elastycznych form zatrudnienia,ze szczególnym uwzględnieniem nowoczesnych technologii, oraznowoczesnych metod organizacji pracy (telepraca, praca do wykonaniaw domu, praca na zastępstwo itp.),

- tworzenie warunków większej dostępności do usług opiekuńczych naddziećmi, umożliwiające godzenie ról zawodowych i społecznych.

Jako działanie towarzyszące w ramach tego schematu będą możliwe dosfinansowania koszty opieki nad dziećmi i osobami zależnymi od uczestnikówprojektu, jednak nie mogą one stanowić więcej niż 10% projektu.

Wnioski wybierane będą w drodze konkursu, ogłaszanego i organizowanego przezDepartament Wdrażania Europejskiego Funduszu Społecznego w MinisterstwieGospodarki, Pracy i Polityki Społecznej.

3. Formy wsparcia młodzieży

SPO RZL przewiduje również wsparcie młodzieży. Wsparcie skierowane będziedo bezrobotnej młodzieży poniżej 25 roku życia, bezrobotnych absolwentówwszystkich typów szkół oraz osób młodych poniżej 25 roku życia,zarejestrowanych jako bezrobotne, chcących rozpocząć działalność gospodarczą.

W ramach działania 1.2 Perspektywy dla młodzieży możliwe jest uzyskaniewsparcia w ramach dwóch schematów:

- wspieranie młodzieży na rynku pracy,

- promocja aktywności zawodowej młodzieży.

Ad a) Wspieranie młodzieży na rynku pracy, dla którego jedynym projektodawcąjest Wojewódzki Urząd Pracy, który zbiera wnioski Powiatowych Urzędów Pracy.W ramach tego schematu wspierane będzie:

- subsydiowanie zatrudnienia młodzieży, ze szczególnym uwzględnieniemsubsydiowania zatrudnienia w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw orazw usługach,

173


- staże oraz szkolenia mające na celu dostosowanie kwalifikacji do potrzebrynku pracy przez nabycie kwalifikacji, podniesienie kwalifikacji lub ichzmianę,

- doradztwo, szkolenia oraz dotacje dla podejmujących własną działalnośćgospodarczą,

- poradnictwo zawodowe i pośrednictwo pracy,

- wsparcie realizacji programów specjalnych,

- wsparcie realizacji programów innowacyjnych, w szczególnościzawierających nowatorskie podejście do problematyki zwalczania bezrobociawśród młodzieży i wykorzystujących nowe technologie,

- wspieranie wolontariatu, jako etapu przygotowawczego do podjęciazatrudnienia, przez organizowanie i dofinansowanie stanowisk pracy dlawolontariuszy w instytucjach administracji publicznej i organizacjachpozarządowych.

Powiatowy Urząd Pracy będzie zlecał realizację projektów zgodnie z ustawąo zamówieniach publicznych.

Ad b) Promocja aktywności zawodowej młodzieży, dla którego projektodawcąmogą być m.in. jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostkiorganizacyjne, za wyjątkiem WUP i PUP, organizacje pozarządowe, pracodawcyoraz partnerzy społeczni (organizacje pracodawców i związki zawodowe).

W ramach schematu możliwe będzie wnioskowanie o wsparcie z zakresu:

1. Opracowywania i rozpowszechniania informacji promującej źródła i miejscadostępu do informacji o ofertach zatrudnienia ze szczególnymuwzględnieniem sektora MŚP oraz w usługach, formach zatrudnienia zeszczególnym uwzględnieniem sektora MŚP oraz w usługach, możliwościachpodnoszenia kwalifikacji i zdobywania doświadczenia, możliwościachuzyskania wsparcia finansowego na rozpoczynanie działalności gospodarczej,wolontariacie.

2. Akcji informacyjnych mających na celu promowanie postaw aktywnych,w tym promowanie samozatrudnienia, uświadomienie koniecznościplanowania kariery i rozwoju zawodowego, promowanie mobilności,elastyczności, przedsiębiorczości i konieczności dostosowywania się dozmieniających się warunków rynku pracy.

3. Wspierania inicjatyw lokalnych, mających na celu pomoc młodzieżyw wejściu na rynek pracy.

4. Aktywizacji zawodowej młodzieży przez: doradztwo, szkolenia oraz dotacjedla podejmujących własną działalność gospodarczą, poradnictwo zawodowei pośrednictwo pracy, kluby pracy, wsparcie realizacji programówinnowacyjnych, w szczególności zawierających nowatorskie podejście doproblematyki zwalczania bezrobocia wśród młodzieży i wykorzystującychnowe technologie, wspieranie wolontariatu przez finansowanie określonychświadczeń oraz pokrywanie określonych kosztów związanych z pracąwolontariusza.

174


Projekty wybierane będą w drodze konkursu, ogłaszanego przez WojewódzkiUrząd Pracy (beneficjent końcowy). Przy wyborze projektów będzie brana poduwagę między innymi zgodność ze strategią rozwoju regionalnego i lokalnego.

W ramach działania 2.1 Zwiększenie dostępu do edukacji – promocja kształceniaprzez całe życie istnieje możliwość uzyskania:

- dotacji dla szkół na projekty rozwojowe (schemat a) – programy rozwojuszkół koncentrujące się na rozwijaniu podstawowych umiejętności uczniów,pomocy uczniom, którzy mają trudności w nauce, promowaniu spójnościspołecznej, zapewnianiu kształcenia zgodnego z potrzebami lokalnego rynkupracy; programy powinny być wkomponowane w lokalne strategie rozwojuregionalnego.

Projektodawcą mogą być m.in. organizacje pozarządowe, które będą pełniły rolękoordynatora projektu, współpracującego m.in. z gminą. Wsparcie będziekierowane do szkół podstawowych, gimnazjów oraz szkół ponadgimnazjalnych.

4. Wsparcie osób niepełnosprawnych.

Wsparcie osób niepełnosprawnych możliwe jest w ramach działania 1.4Integracja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych, dla którego w ramachschematu a – Wsparcie osób niepełnosprawnych na otwartym rynku pracyprojektodawcą mogą być m.in. jednostki samorządu terytorialnego i ichjednostki organizacyjne, organizacje pozarządowe, pracodawcy, partnerzyspołeczni (organizacje pracodawców i związki zawodowe). Wsparciem mogą byćobjęte osoby o znacznym bądź umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, którepo raz pierwszy wchodzą na rynek pracy, są długotrwale bezrobotne, mająnajwiększe trudności z wejściem na rynek pracy, a także pracodawcy, pracownicyprzedsiębiorstw, zatrudniających osoby niepełnosprawne, współpracującyz osobami niepełnosprawnymi oraz jednostki samorządu terytorialnego i ichjednostki organizacyjne.

Wsparcie może obejmować m.in.:

- szkolenia zwiększające potencjał zawodowy i możliwości zdobywania pracyprzez niepełnosprawnych,

- szkolenia dla pracodawców (oraz organizatorów pracy w firmach)zatrudniających lub zamierzających zatrudnić osoby niepełnosprawne dająceumiejętność organizacji stanowisk pracy, warunków i środowiska pracy dlaniepełnosprawnych pracowników,

- działania służące tworzeniu miejsc pracy dla osób niepełnosprawnychi większych możliwości ich zatrudniania: organizowanie subsydiowanychstaży pracy, pokrywanie kosztów przystosowania stanowisk pracy do potrzebpracownika niepełnosprawnego,

- subsydiowanie wynagrodzeń osób niepełnosprawnych, rekompensującychpracodawcom zwiększone koszty ich zatrudniania,

- rozwijanie dostosowanych do potrzeb niepełnosprawnych alternatywnychform pracy – telepraca, praca wykonywana w domu, praca na zastępstwo,subsydia do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych zatrudnianych przezorganizacje pozarządowe, działające na rzecz integracji osóbniepełnosprawnych na otwartym rynku pracy,

175


- rozwijanie i promocja form współpracy pomiędzy pracodawcami, związkamizawodowymi, stowarzyszeniami i organizacjami pozarządowymi służącejzwiększaniu możliwości zatrudniania osób niepełnosprawnych.

Projekty wybierane będą w drodze konkursu, organizowanego i ogłaszanego przezPaństwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (beneficjentkońcowy).

W przypadku, gdy uczestnikami projektu są osoby niepełnosprawne, w ramachprojektu mogą być sfinansowane koszty dostosowania pomieszczeń do osóbniepełnosprawnych, jednak ich koszt nie może stanowić więcej niż 10% wartościprojektu.

5. Podwyższanie kwalifikacji i nabywanie nowych umiejętności przezpracowników przedsiębiorstw

Podwyższanie kwalifikacji i nabywanie nowych umiejętności przez pracownikówprzedsiębiorstw możliwe będzie w ramach działania 2.3 Rozwój kadr nowoczesnejgospodarki, dla którego projektodawcą w ramach schematu a) Doskonalenieumiejętności i kwalifikacji kadr mogą być między innymi partnerzy społeczni(organizacje pracodawców, związki zawodowe). Wsparcie kierowane będzie dowszystkich przedsiębiorstw (małych, średnich i dużych) i ich pracowników.

Możliwe wsparcie do uzyskania obejmuje:

- szkolenia i pomoc doradczą dla kadr zarządzających i pracownikówprzedsiębiorstw (podwyższenie kwalifikacji, nabycie nowych kwalifikacjii umiejętności) – ogólne jak i związane ze zmianami technologicznymi (w tymw systemie edukacji na odległość, kursy zawodowe w zakresie językówobcych, zastosowanie IT),

- studia podyplomowe dla pracowników przedsiębiorstw i kadry zarządzającejmające na celu podwyższenie lub zdobycie nowych kwalifikacji,

- praktyczne szkolenia i staże dla pracowników przedsiębiorstw odbywanew instytucjach naukowo-badawczych,

- szkolenia i pomoc doradcza dla kadr zarządzających i pracownikówprzedsiębiorstw w zakresie usprawnienia zarządzania (zwłaszcza zasobamiludzkimi), identyfikacji potrzeb w zakresie kwalifikacji pracowników,poprawy organizacji pracy, zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy orazuelastycznienia form świadczenia pracy,

- podwyższanie umiejętności i kwalifikacji pracowników o niskim poziomieprzygotowania do pracy (np. o niskich kwalifikacjach).

Projekty wybierane będą w drodze konkursu, ogłaszanego przez Polską AgencjęRozwoju Przedsiębiorczości (PARP), a jednym z kryteriów wyboru projektówbędzie zgodność ze strategią rozwoju lokalnego. Wnioski należy składaćw Regionalnej Instytucji Finansującej (RIF), pełniącej rolę pełnomocnika PARPw regionie. Tam też dokonywana będzie ocena formalna złożonych wniosków.Rolą RIF będzie również udzielenie potencjalnym projektodawcom niezbędnychinformacji w zakresie działania 2.3.

Przedsiębiorstwa i ich pracownicy oraz jednostki samorządu terytorialnego będąmogły uzyskać wsparcie w ramach schematu b Promocja rozwiązań systemowychw zakresie rozwoju potencjału adaptacyjnego i gospodarki opartej na wiedzy, dlaktórego projektodawcą będzie PARP. Inicjatywy, o których mowa, dotyczą m.in.projektów skierowanych na rozwój kadr przedsiębiorstw o charakterze

176


ponadlokalnym, regionalnym, krajowym oraz o znaczeniu sektorowym, np. BHP,języki obce.

Wybór podwykonawcy dokonywany będzie zgodnie z ustawą o zamówieniachpublicznych.

Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego

Program ten zawiera:

1. Formy wsparcia dla osób zagrożonych utratą pracy.

2. Formy wsparcia młodzieży.

3. Możliwości nabywania nowych podstawowych kwalifikacji przezmieszkańców gminy.

4. Wsparcie powstawania nowych przedsiębiorstw.

1. Formy wsparcia dla osób zagrożonych utratą pracy

Osoby zagrożone utratą pracy będą mogły uzyskać wsparcie w ramach działania2.4 Reorientacja zawodowa osób dotkniętych procesami restrukturyzacyjnymi.Wsparcie kierowane będzie do pracowników przemysłów tradycyjnych i sektorówpodlegających procesowi restrukturyzacji i innych osób zagrożonych utratą pracy,w szczególności do:

- pracowników w okresie wypowiedzenia stosunku pracy z przyczyn zakładupracy,

- osób zatrudnionych u pracodawcy, wobec którego ogłoszono upadłość lubktóry jest w stanie likwidacji,

- pracowników tradycyjnych sektorów i przemysłów, takich jak górnictwo,hutnictwo żelaza, hutnictwo metali nieżelaznych, przemysł lekki, zbrojeniowy.

Projekty mogą składać między innymi: jednostki samorządu terytorialnego i ichjednostki organizacyjne, związki i stowarzyszenia jednostek samorząduterytorialnego (gmin i powiatów), partnerzy społeczni (organizacjepracodawców, samorządy gospodarcze i zawodowe), pracodawcy, organizacjespołeczne, w tym organizacje pozarządowe specjalizujące się w pomocy osobomposzukującym pracy i bezrobotnym, instytucje szkoleniowe, biura pośrednictwapracy.

Wsparcie udzielane będzie przez:

- szkolenia i kursy, mające na celu podniesienie lub nabycie umiejętnościi kwalifikacji zawodowych związanych z nowym zawodem,

- subsydiowanie zatrudnienia w nowym miejscu pracy,

- pośrednictwo pracy,

- informację zawodową, usługi doradcze w zakresie wyboru nowego zawodui osiągnięcia nowych kwalifikacji,

177


- indywidualne plany działań polegające na udzielaniu osobom zagrożonymutratą zatrudnienia pomocy w wyborze odpowiedniego zawodu i miejscazatrudnienia.

Wybór projektów dokonywany będzie w drodze konkursu, organizowanego przezWojewódzki Urząd Pracy (beneficjent końcowy/instytucja wdrażająca).

Jako działanie towarzyszące w ramach tego schematu będą możliwe dosfinansowania koszty opieki nad dziećmi i osobami zależnymi od uczestnikówprojektu, jednak nie mogą one stanowić więcej niż 10% projektu.

2. Formy wsparcia młodzieży

W ramach programu uczniowie szkół ponadgimnazjalnych i zawodowych będąmogli odbyć praktyki zawodowe w przedsiębiorstwach (działanie 2.1 Rozwójumiejętności powiązany z potrzebami rynku pracy i możliwości kształceniaustawicznego w regionie). Projekty będą mogły składać m.in. jednostkisamorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne, związki istowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego we współpracy z partneramispołecznymi (organizacje pracodawców, samorządy gospodarcze i zawodowe),pracodawcami.

Wybór wniosków do realizacji będzie dokonywany w drodze konkursu,ogłaszanego przez Wojewódzki Urząd Pracy (beneficjent końcowy).

Inną formą wspierania młodzieży (studentów) pochodzącej z obszarówzagrożonych marginalizacją, w tym w szczególności obszarów restrukturyzacjiprzemysłów, którzy natrafiają na bariery w dostępie do kształcenia na poziomiewyższym z powodu trudnej sytuacji materialnej, są stypendia (działanie 2.2Wyrównywanie szans edukacyjnych przez programy stypendialne). Projekty mogąbyć składane przez jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostkiorganizacyjne, związki i stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego,szkoły wyższe i uczelnie zawodowe, organizacje społeczne, w tym organizacjepozarządowe mające w zadaniach statutowych promocję i wspomaganie edukacji.

Stypendia będą mogli uzyskać również uczniowie pochodzący z rodzinznajdujących się w trudnej sytuacji materialnej, mieszkający na terenach wiejskich(stałe zameldowanie na wsi lub w miejscowości do 20 tys. mieszkańców),podejmujący naukę w szkole umożliwiającej uzyskanie świadectwa dojrzałościlub już uczący się w szkole umożliwiającej uzyskanie świadectwa dojrzałości.Wsparcie uzyskają uczniowie szkół ponadgimnazjalnych.

Projektodawcą mogą być organy prowadzące szkoły ponadgimnazjalne (powiat)lub szkoły ponadgimnazjalne i placówki działające w systemie oświaty, które mająupoważnienie organu prowadzącego.

Wybór wniosków do realizacji będzie dokonywany w drodze konkursu,ogłaszanego i organizowanego przez Urząd Marszałkowski. Za priorytetowe będąuznawane projekty, w realizacji których zaangażowana będzie w sposób widocznyspołeczność lokalna i partnerzy społeczni w regionie.

3. Możliwości nabywania nowych podstawowych kwalifikacji przezmieszkańców gminy

178


Wspieranie rozwoju kwalifikacji zawodowych osób dorosłych możliwe jestw ramach działania 2.1 Rozwój umiejętności powiązany z potrzebami rynku pracyi możliwości kształcenia ustawicznego w regionie. Wsparcie kierowane jestm.in. do pracujących osób dorosłych, chcących z własnej inicjatywy rozwijaćswoje kwalifikacje zawodowe oraz osób niezarejestrowanych jako bezrobotniz obszarów marginalizowanych.

Projekty mogą być składane przez jednostki samorządu terytorialnego i ichjednostki organizacyjne, związki i stowarzyszenia jednostek samorząduterytorialnego, partnerów społecznych (organizacje pracodawców, samorządygospodarcze i zawodowe), pracodawców, organizacje pozarządowe, instytucjeszkoleniowe.

Wsparcie może być udzielane m.in. na:

- szkolenia osób dorosłych w zakresie podwyższania i dostosowywania ichkwalifikacji zawodowych do potrzeb regionalnego rynku pracy,

- szkolenia w zakresie języków obcych oraz wykorzystania technikinformacyjnych,

- usługi doradcze dla osób dorosłych wspomagające kształtowanie ichkariery zawodowej.

Wsparcie udzielane będzie w formie dotacji. Wybór projektów dokonywanybędzie na podstawie konkursu, organizowanego przez Wojewódzki Urząd Pracy.Preferowane będą projekty o charakterze ponadlokalnym, wpisujące sięw międzygminne lub regionalne programy rozwoju zawodowego.

4. Wsparcie powstawania nowych przedsiębiorstw

Ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego współfinansowane będzie:

kompleksowe wsparcie osób chcących rozpocząć własną działalnośćgospodarczą i rozpoczynających działalność gospodarczą. Wsparcie będzieobejmować: grupowe i indywidualne usługi doradcze dla osób chcącychrozpocząć działalność gospodarczą, indywidualne wsparcie doradcze dla osób,które właśnie rozpoczęły swoją działalność gospodarczą, szkolenia, dodatki napokrycie bieżących kosztów prowadzenia działalności oraz dodatki na zakupdrobnego sprzętu umożliwiającego uruchomienie działalności gospodarczej –działanie 2.5 Promocja przedsiębiorczości,

projekty promujące tworzenie przyjaznego środowiska dla przedsiębiorców(upowszechnianie dobrych praktyk, tj. wielostronna edukacja nt.przedsiębiorczości w regionie w celu odkrywania zalet płynących z rozwojuprzedsiębiorczości) – działanie 2.5 Promocja przedsiębiorczości.

Projekty te wybierane będą w drodze konkursu, organizowanego przez RegionalnąInstytucję Wdrażającą (beneficjent końcowy/instytucja wdrażająca).

EQUAL

Inicjatywa finansowana jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego(EFS). EQUAL przyczynia się do rozwiązywania problemu dyskryminacjii nierówności w dostępie do rynku pracy grup najbardziej z niego wykluczonych.

179


Inicjatywa EQUAL jest wdrażana przez Partnerstwa na rzecz Rozwoju. Abyzawiązać Partnerstwo na rzecz Rozwoju, muszą znaleźć się przynajmniej dwieinstytucje (każda innego typu), które chcą połączyć środki i działania w celurozwiązania danego problemu rynku pracy, związanego z dyskryminacją bądźnierównością. Nie ma ograniczeń co do statusu prawnego instytucji chcącychdziałać w Partnerstwie. Mogą to być: organizacje pozarządowe, jednostkisamorządu terytorialnego, instytucje badawcze i edukacyjne, placówkikształcenia ustawicznego, przedsiębiorstwa (zwłaszcza małe i średnie), partnerzyspołeczni itp. Partnerstwo zgłasza projekt realizacji jednego wybranego przezsiebie działania. Celem Partnerstwa jest znalezienie rozwiązania problemu przezwielostronne i innowacyjne podejście z wykorzystaniem różnorodnychdoświadczeń wszystkich partnerów.

Wstępny wybór (preselekcja) projektów do EQUAL w drodze ogólnokrajowegokonkursu odbywać się będzie w drugiej połowie 2004 r.

10.4. Finansowanie przedsiębiorców

Wsparcie rozwoju przedsiębiorczość określa Sektorowy Program Operacyjny –Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw (SPO WKP), który zakłada poprawępozycji przedsiębiorstw. Określa on dwa priorytety:

- rozwój przedsiębiorczości i wzrost innowacyjności przez wzmocnienieinstytucji otoczenia biznesu,

- wzmocnienie pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstw.

Pierwszy priorytet powinien umożliwić stworzenie sprzyjającego środowiskainstytucji, wspierających prowadzenie działalności gospodarczej. Wspieranabędzie między innymi współpraca sfer badawczo-rozwojowej i przedsiębiorstworaz instytucje finansowe, świadczące usługi dla przedsiębiorstw, co powinnowpłynąć na zwiększenie możliwości pozyskania kapitału. Firmy działającew branży turystycznej raczej z tego priorytetu nie skorzystają.

Priorytet drugi ma służyć bezpośrednio wsparciu przedsiębiorstw. Przewidywanejest wsparcie projektów inwestycyjnych przedsiębiorstw. Małe i średnieprzedsiębiorstwa będą mogły uzyskać pomoc doradczą, inwestycyjną. Będziemożliwe również dostosowanie przedsiębiorstw do wymogów ochronyśrodowiska. W priorytecie tym zapisano trzy działania szczególnie ważne dlaprzedsiębiorstw jako beneficjentów ostatecznych, są to: działanie 2.1. Wzrostkonkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw przez doradztwo; działanie2.2. Wsparcie konkurencyjności produktowej i technologicznej przedsiębiorstw;działanie 2.3. Wzrost konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw przezinwestycje; działanie 2.4. Wsparcie dla inwestycji w zakresie dostosowaniaprzedsiębiorstw do wymogów ochrony środowiska; działanie 2.5. Promocjaprzedsiębiorczości.

Działanie 2.1. Wzrost konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstwprzez doradztwo zakłada ułatwienie dostępu do specjalistycznej pomocydoradczej. W ramach działania będą mogły być realizowane projekty doradczem.in. w zakresie:

- projektowania, wdrażania i doskonalenia systemów zarządzania jakością,zarządzania środowiskiem oraz bezpieczeństwem i higieną pracy,

180


- uzyskiwania certyfikatów zgodności dla wyrobów, usług, surowców, maszyni urządzeń, aparatury kontrolno-pomiarowej i kwalifikacji personelu,

- wdrażania strategii rozwoju przedsiębiorstwa na bazie nowych technologiii rozwiązań innowacyjnych,

- powstawania firm opartych na zaawansowanych technologiach lubzamierzających podjąć działalność gospodarczą, polegającą na wytwarzaniuwyrobów lub usług nowych na rynku polskim albo znacząco ulepszonychw porównaniu z występującymi na rynku,

- zastosowania i wykorzystania technologii informatycznychw przedsiębiorstwie,

- tworzenia sieci kooperacyjnych przedsiębiorstw.

Wsparcie ze środków publicznych, przeznaczone na realizację projektów wramach tego działania, mieć będzie charakter dotacji. Projekty będą realizowanena terenie całego kraju.

Przy ocenie projektów zgłaszanych w ramach działania 2.1, oprócz kryteriówformalnych, pod uwagę będą brane kryteria merytoryczne, które zapewniąrealizację projektów o największej wartości dodanej i umożliwią osiągnięciecelów niniejszego działania:

- zgodność projektu ze zidentyfikowanymi potrzebami – preferowane będąprojekty, w których potwierdzone zostanie zapotrzebowanie na projektdoradczy,

- wpływ projektu na poprawę konkurencyjności przedsiębiorstwa – preferowanebędą projekty, które przyczyniają się do pełnego rozwiązania problemudanego przedsiębiorstwa oraz projekty, które zapewniają pozytywne efektyekonomiczne dla przedsiębiorstwa, potwierdzone przez odpowiedniewskaźniki,

- wkład projektu w realizację priorytetowych polityk wspólnotowych, zwłaszczaw zakresie równości szans kobiet i mężczyzn, zatrudnienia, ochronyśrodowiska oraz społeczeństwa informacyjnego – preferowane będą projekty,które przyczynią się do realizacji ww. polityk wspólnotowych,

- trwałość w czasie – preferowane będą projekty, które po zakończeniufinansowania w ramach niniejszego działania będą funkcjonowaćsamodzielnie. Dodatkowo oceniany będzie planowany, dalszy rozwój efektówprojektu,

- udział własny odbiorcy ostatecznego – preferowane będą projekty, w którychodbiorca ostateczny deklaruje wyższy od minimalnego wkład własny.

Dopuszczalny poziom dofinansowania projektów w ramach działania 2.1 wynosi50% kosztów kwalifikowanych, a w przypadku doradztwa dla nowo powstającychfirm opartych na nowych technologiach może wynosić 100% kosztówkwalifikowanych.

Małe i średnie przedsiębiorstwa będą składały wnioski do Regionalnych InstytucjiFinansujących (RIF), będących partnerem regionalnym Polskiej Agencji RozwojuPrzedsiębiorczości (PARP). Zaproszenie do składania wniosków będą ogłaszane4–6 razy w roku. Ocena merytoryczna projektów dokonywana będzie przez grupyrobocze ds. oceny projektów, działające w każdym województwie podprzewodnictwem PARP (pełniącej funkcję beneficjenta końcowego). Następniebędą one przekazywane do komitetu sterującego celem ich zaopiniowania.Po ostatecznym zatwierdzeniu wybranych projektów przez MGPiPS (pełniące

181


funkcję instytucji zarządzającej całym programem) PARP zawrze umowyz poszczególnymi wnioskodawcami.

Działanie 2.2. Wsparcie konkurencyjności produktowej i technologicznejprzedsiębiorstwCelem działania jest poprawa konkurencyjności przedsiębiorstw przez wsparcienowych inwestycji, prowadzących do zasadniczych zmian produkcji, produktu lubprocesu produkcyjnego oraz wzrost skali umiędzynarodowienia przedsiębiorstwprzez promocję. Działanie 2.2. obejmuje dwa poddziałania.

Poddziałanie 2.2.1. Wsparcie dla przedsiębiorstw dokonujących nowychinwestycji, polegających na utworzeniu, rozbudowie lub nabyciuprzedsiębiorstwa, zarówno ze sfery produkcyjnej, jak i usługowej, oraz narozpoczęciu w przedsiębiorstwie działalności obejmującej dokonywaniezasadniczych zmian produkcji, produktu lub procesu produkcyjnego. Wsparciejest obostrzone znaczącymi barierami w postaci wysokości planowanychprojektów, np. wartość nowej inwestycji jest nie mniejsza niż równowartość 10mln euro lub przy innych dodatkowych warunkach wartość nowej inwestycji jestnie mniejsza niż równowartość 0,5 mln euro. Dlatego też skorzystają z tegopoddziałania duże projekty.

Poddziałanie 2.2.2. Wsparcie w zakresie internacjonalizacji przedsiębiorstwpoprzez pokrycie kosztów udziału przedsiębiorców w wyjazdowych misjachgospodarczych związanych z udziałem w imprezach targowo--wystawienniczych za granicą. Celem poddziałania jest umiędzynarodowienieprzedsiębiorstw przez ułatwienie polskim przedsiębiorcom nawiązania kontaktówz potencjalnymi kontrahentami zagranicznymi oraz prezentacje swej ofertyeksportowej na targach i wystawach zagranicznych.

W jego ramach będą wspierane projekty obejmujące:

- udział przedsiębiorstw w wyjazdowych misjach gospodarczych związanychz udziałem w zagranicznych imprezach targowo-wystawienniczych,

- udział polskich przedsiębiorców w targach i wystawach zagranicą.

Wsparcie ze środków publicznych na realizację projektów mieć będzie charakterdotacji dostępnych na terenie całego kraju. Kryteria tematyczne dla działania2.2.2.:

1. Zgodność z politykami horyzontalnymi UE (środowisko, równość szans,zatrudnienie, społeczeństwo informacyjne, zrównoważony rozwój).

2. Trwałość projektu – znaczący wpływ na długofalowy rozwójprzedsiębiorstwa.

3. Innowacyjność projektu.

4. Wielkość przedsiębiorstwa – preferencje dla sektora MŚP.

5. Liczb imprez promocyjnych w ciągu roku, w których uczestniczywnioskodawca – preferencje dla przedsiębiorstw uczestniczących w mniejszejliczbie imprez.

6. Liczba przedsiębiorców uczestniczących w projekcie – preferowana większaliczba przedsiębiorców.

7. Rodzaj imprezy, której dotyczy składany wniosek lub miejsce odbywaniamisji gospodarczej – preferencje dla wybranych imprez i uczestnictwaprzedsiębiorców w misjach gospodarczych na wybranych rynkach.

8. Wysokość wkładu własnego wnioskodawcy – preferowany wyższy wkładwłasny.

182


Dopuszczalny poziom dofinansowania projektów ze środków publicznychw ramach tego działania wynosi 50% kosztów kwalifikowanych.

Przedsiębiorstwa będą składały wnioski do Departamentu InwestycjiZagranicznych i Promocji Eksportu w MGPiPS (beneficjent końcowy).Przyjmowanie wniosków będzie się odbywało w sposób ciągły. Ocenamerytoryczna projektów dokonywana będzie przez grupy robocze ds. ocenyprojektów, działające pod przewodnictwem beneficjenta końcowego. Następniebędą one przekazywane do komitetu sterującego celem ich zaopiniowania.Po ostatecznym zatwierdzeniu wybranych projektów przez MGPiPS (pełniącefunkcję instytucji zarządzającej całym programem) beneficjent końcowy(Departamentu Inwestycji Zagranicznych i Promocji Eksportu) podpisze umowyz poszczególnymi wnioskodawcami.

Działanie 2.3. Wzrost konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstwpoprzez inwestycjeCelem działania jest zwiększenie konkurencyjności polskich małych i średnichprzedsiębiorstw przez unowocześnienie ich oferty produktowej i technologicznej.W ramach działania będą mogły być realizowane projekty w zakresie:

- dostosowania technologii i produktów do wymagań dyrektyw unijnych,

- wdrażania i komercjalizacji technologii i produktów innowacyjnych,

- wykorzystania technologii gospodarki elektronicznej w przedsiębiorstwach,

- zastosowania i wykorzystania technologii informatycznych w procesachzarządzania przedsiębiorstwem,

- wspólne projekty inwestycyjne przedsiębiorstw mające na celu wdrażanieprzedsięwzięć inwestycyjnych podejmowanych przez kilka firm,

- projekty modernizacyjne w małych i średnich przedsiębiorstwach. W jegoramach mogą być realizowane projekty związane z rozbudową, adaptacjąi modernizacją istniejących obiektów noclegowych, gastronomicznych,handlowych, z zakresu komercyjnej infrastruktury rekreacyjnej itp.

- zakupu wyników prac badawczo-rozwojowych i/lub praw własnościprzemysłowej przez przedsiębiorstwa.

Wsparcie ze środków publicznych na realizację projektów w ramach całegodziałania będzie miało charakter dotacji dostępnych na terenie całego kraju.

Zgłoszone projekty muszą spełnić wszystkie wymogi formalne, aby zostałydopuszczone do punktowej oceny kryteriów tematycznych. Projekty będą musiałyzdobyć odpowiednią liczbę punktów, aby znaleźć się na liście rankingowej.

Kryteria tematyczne dla działania to:

1. Zgodność z politykami horyzontalnymi UE (środowisko, równość szans,zatrudnienie, społeczeństwo informacyjne, zrównoważony rozwój).

2. Trwałość projektu – znaczący wpływ na długofalowy rozwójprzedsiębiorstwa.

3. Doświadczenie wnioskodawcy w zakresie realizacji projektu.

4. Innowacyjność projektu – preferencje dla projektów wprowadzającychinnowacje na skalę międzynarodową lub krajową.

5. Wysokość wkładu własnego wnioskodawcy – preferowane projekty zwyższym wkładem własnym wnioskodawcy.

6. Ekonomiczna racjonalność projektu i techniczne możliwości jego realizacji.

183


7. Zintegrowany charakter projektu – preferencje dla projektów, w którychzaangażowanych jest więcej przedsiębiorstw, lub dla projektów, w którychnastąpi wykorzystanie usług zewnętrznych.

Dopuszczalny poziom dofinansowania projektów ze środków publicznychw ramach tego działania wynosi 45% kosztów kwalifikowanych. Maksymalnawysokość dotacji nie może przekroczyć kwoty 225 tys. euro na jeden projekt.

Małe i średnie przedsiębiorstwa będą składały wnioski do Regionalnych InstytucjiFinansujących, pełniących funkcję regionalnych partnerów Polskiej AgencjiRozwoju Przedsiębiorczości. Zaproszenie do zgłaszania wniosków będzieogłaszane 4–6 razy w roku. Oceny merytorycznej projektów dokonają grupyrobocze ds. oceny projektów działające, w każdym województwie podprzewodnictwem Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (mającej statusbeneficjenta końcowego działania). Następnie będą one przekazywane dokomitetu sterującego celem ich zaopiniowania. Po ostatecznym zatwierdzeniuwybranych projektów przez MGPiPS (pełniące funkcję instytucji zarządzającejcałym programem) PARP zawrze umowy z poszczególnymi wnioskodawcami.

Działanie 2.4. Wsparcie dla inwestycji w zakresie dostosowaniaprzedsiębiorstw do wymogów ochrony środowiskaCelem działania jest dostosowanie przedsiębiorstw do wymogów dyrektyw UniiEuropejskiej w obszarach: ochrona powietrza, ochrona wód i gospodarkaodpadami. Wynika to z zasady zrównoważonego rozwoju, która wskazuje,że wzrost powinien odbywać się z uwzględnieniem właściwego oddziaływania naśrodowisko naturalne. Beneficjentem końcowym jest Narodowy Fundusz OchronyŚrodowiska i Gospodarki Wodnej, ostatecznymi odbiorcami są przedsiębiorstwa,które dokonywać będą inwestycji w zakresie ochrony środowiska.

Działanie 2.5. Promocja przedsiębiorczości

W ramach tego działania ze środków Europejskiego Funduszu Społecznegowspółfinansowane będzie:

kompleksowe wsparcie osób chcących rozpocząć własną działalnośćgospodarczą i rozpoczynających działalność gospodarczą. Wsparcie będzieobejmować: grupowe i indywidualne usługi doradcze dla osób chcącychrozpocząć działalność gospodarczą, indywidualne wsparcie doradcze dla osób,które właśnie rozpoczęły swoją działalność gospodarczą, szkolenia, dodatki napokrycie bieżących kosztów prowadzenia działalności oraz dodatki na zakupdrobnego sprzętu umożliwiającego uruchomienie działalności gospodarczej,

projekty promujące tworzenie przyjaznego środowiska dla przedsiębiorców(upowszechnianie dobrych praktyk, tj. wielostronna edukacja nt.przedsiębiorczości w regionie w celu odkrywania zalet płynących z rozwojuprzedsiębiorczości).

Projekty te wybierane będą w drodze konkursu, organizowanego przez RegionalnąInstytucję Wdrażającą (beneficjent końcowy/instytucja wdrażająca).

Wsparcie rozwoju przedsiębiorczości zakłada również ZPORR, który wspomagadziałania zmierzające do poprawy pozycji przedsiębiorstw. Ze środkówEuropejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) wspierane będą nowopowstałe mikroprzedsiębiorstwa, które działają na rynku nie dłużej niż 3 lata –działanie 3.4 Mikroprzedsiębiorstwa. Wsparcie udzielane będzie przez: usługidoradcze, granty inwestycyjne. Projekty będzie można składać do RegionalnejInstytucji Wdrażającej.

184


Ogólnym celem działania jest rozwój przedsiębiorczości przez wsparcieoferowane dla mikroprzedsiębiorstw. Ponieważ wiele przedsiębiorstwturystycznych kwalifikuje się do tej grupy, dlatego będą one mogły korzystać zpomocy na zasadach opisanych poniżej.

Przewiduje się wsparcie dla projektów doradczych i inwestycyjnych zgłaszanychprzez mikroprzedsiębiorstwa. Projekty inwestycyjne mogą dotyczyć:

- środków trwałych – związanych m.in. z rozwojem firmy lub zmianą procesutechnologicznego (produktu);

- wartości niematerialnych i prawnych, polegających na uzyskaniu patentu,nabyciu licencji lub nieopatentowanej wiedzy technicznej i technologicznej.

Za priorytetowe będą uznawane projekty spełniające następujące kryteria:

- projekty realizowane na obszarach wiejskich oraz na terenach restrukturyzacjitradycyjnych sektorów przemysłu,

- w przypadku projektów inwestycyjnych powiązanie z udzieloną wcześniejw ramach tego działania pomocą doradczą,

- trwałość w czasie - preferowane będą projekty, które po zakończeniufinansowania niniejszego działania będą funkcjonować samodzielnie,

- efekt synergii z innymi działaniami realizowanymi w ramach ZPORR orazw ramach Sektorowego Programu Operacyjnego – Rozwój zasobów ludzkichlub Sektorowego Programu Operacyjnego – Wzrost konkurencyjnościprzedsiębiorstw.

Ze wsparcia w ramach działania korzystać będą mogły mikroprzedsiębiorstwarozumiane jako firmy zatrudniające do 9 pracowników, o przychodach nieprzekraczających 7 mln euro lub wartości aktywów do 5 mln euro.Przedsiębiorstwo takie musi być niezależne, czyli kontrolować minimum 75%swoich udziałów. Wsparcie będzie udzielane nowo powstałymmikroprzedsiębiorstwom, tj. działającym nie dłużej niż trzy lata. Ponadtow ramach tego działania będzie udzielana pomoc osobom zamierzającymrozpocząć działalność gospodarczą.

Mikroprzedsiębiorcy oraz osoby zamierzające rozpocząć działalność gospodarcząbędą składały wnioski do Regionalnych Instytucji Finansujących, funkcjonującychw każdym województwie. Identyfikacja projektów będzie dokonywana napoziomie regionalnym, a ich akceptacja ma podlegać ocenie z punktu widzeniazgodności z celami ZPORR, Uzupełnienia programu oraz działaniamiprowadzonymi w ramach sektorowych programów operacyjnych.

10.5. Fundusze przedakcesyjne

Mimo że obecnie uwaga skupia się na funduszach związanych z akcesją Polski dostruktur unijnych, możliwe są jeszcze do wykorzystania fundusze przedakcesyjne.

Począwszy od roku 2000 Unia Europejska umożliwiła krajom kandydującymkorzystanie z trzech funduszy przedakcesyjnych: PHARE, SAPARD i ISPA.Zadaniem tych programów jest przygotowanie krajów kandydujących dokorzystania z funduszy strukturalnych w przyszłości.

Skorzystanie z programów przedakcesyjnych uzależnione jest od spełnieniawarunku współfinansowania projektów, przygotowania dobrego wniosku orazopracowania systemu kontroli wykorzystania środków pomocowych.

185


W przypadku gminy Kudowa Zdrój nie można wykorzystać środków z SAPARD-u i ISPA-y. Wynika to ze względów formalnych. Dostępny jestfundusz PHARE.

PHAREOd 2000 r. PHARE obejmuje wiele programów. Korzystanie z PHARE miałoprzygotować Polskę do realizacji projektów finansowanych w ramach EFRR.Ponieważ nie zostały jeszcze w całości wykorzystane środki przyznane na tenfundusz, to nadal są prowadzone programy, z których można wykorzystać środki.W ramach PHARE można skorzystać między innymi z następujących programów:

Program współpracy przygranicznej PHARE Crossborder Cooperation.

Program rozwoju przedsiębiorstw.

Fundusz dotacji inwestycyjnych.

PHARE Crossborder CooperationZ funduszu PHARE finansowane są projekty wielonarodowe, wspierające rozwójwspółpracy transgranicznej – PHARE CBC. O środki z tego programu mogąubiegać się samorządy obszarów leżących przy granicy.

W ramach tego programu były realizowane duże projekty o minimalnej wartości300 tys. euro o charakterze infrastrukturalnym oraz ochrony środowiska,dotyczące infrastruktury drogowej, budowy i modernizacji przejść granicznych,budowa oczyszczalni ścieków i utylizacji ścieków i odpadów. Te projekty nie sąbezpośrednio związane z turystyką, ale ich stan warunkuje jej rozwóji atrakcyjność turystyczną regionu.

Obecnie z funduszu PHARE CBC mogą być finansowane tylko małe i średnieprojekty. Małe projekty dotyczą finansowania przedsięwzięć w wysokości od 1 do50 tys. euro. Małe projekty dotyczą zagospodarowania szlaku turystycznego,utworzenia systemu identyfikacji turystycznej, zorganizowania lokalnych lubregionalnych targów turystycznych, opracowania przebiegu i promocji trasyrowerowej, wydawnictwa promocyjne. Średnie projekty (tzw. grant scheme)dotyczą finansowania przedsięwzięć i inwestycji w wysokości od 50 do 300 tys.euro. Ze środków PHARE CBC prawdopodobnie będzie można korzystaćdo 2005 r.

Program rozwoju przedsiębiorstwW sektorze turystycznym funkcjonuje wiele małych i średnich przedsiębiorstw,które są obok inwestycji publicznych podstawowym motorem rozwoju i jednymz głównych czynników podnoszących atrakcyjność turystyczną danego obszaru.Środki przedakcesyjne kierowane bezpośrednio do MŚP wdrażane są główniew ramach programu PHARE – Rozwój małych i średnich przedsiębiorstw.Jednostką wdrażającą program jest Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości(PARP), natomiast jednostkami zarządzającymi – przyjmującymi wnioski – napoziomie regionalnym są Regionalne Instytucje Finansujące (RIF).

Cel programu zakładał stworzenie warunków dla osiągnięcia większej spójnościgospodarczej i społecznej województwa dzięki rozwojowi małych i średnichprzedsiębiorstw. Poniżej scharakteryzowano tylko te programy, których realizacjamoże przyczynić się do zwiększenia potencjału rozwojowego i inwestycyjnegobranży turystycznej.Program rozwoju przedsiębiorstw umożliwia sektorowi MŚP ubieganie sięo dofinansowanie pakietu usług o charakterze doradczym i szkoleniowym. Usługite mogą dotyczyć oceny pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstwa (analizy rynku,

186


określenie czynników konkurencyjności przedsiębiorstwa), rozwoju strategiiprzedsiębiorstwa (usługi doradcze związane z zarysowaniem strategii rozwojuprzedsiębiorstwa lub usługi świadczone w procesie wdrażania przezprzedsiębiorstwo planu rozwoju), planowanie inwestycyjne (przygotowaniedokumentacji niezbędnej w przypadku inwestycji powiązanych ze strategiamiprzedsiębiorstwa). Przedsiębiorcy mają prawo ubiegać się o dofinansowaniaw wysokości nie większej niż 60% kosztów projektu i zamykać się w przedzialeod 500 do 5000 euro. Okres realizacji projektu mija 15 sierpnia 2004 r.Bardzo ważnym elementem tego programu jest sposób wykonywania tych usług –mogą je wykonywać tylko i wyłącznie uprawnieni wykonawcy – firmy doradczeakredytowane przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) dorealizacji działań na rzecz wnioskodawców w ramach Programu rozwojuprzedsiębiorstw.

Wsparcie przewidziane w ramach tego programu jest wsparciem typowo„miękkim” (nie inwestycyjnym) i dotyczy wyłącznie wsparcia finansowegodoradztwa i przekazywania informacji. Zauważalnym jego atutem jest wysokiprocent dofinansowania. Korzystanie z tego typu usług przynosi znaczne benefityprzedsiębiorstwom, ze względu na wysokie koszy usług doradczych, nie są onejednak spopularyzowane. W przypadku uzyskania pomocy z Programu rozwojuprzedsiębiorstw, wnioskodawca ponosi jedynie 40% kosztów świadczonych najego rzecz usług. Program umożliwia opracowanie dokumentów strategicznychrozwoju firmy, co w okresie wejścia na rynki europejskie jest kluczowymelementem polityki firmy. Firmy z sektora turystycznego mogą skorzystać z tegowsparcia i przygotować się do opracowania profesjonalnych strategii rozwojuopartej na wiarygodnych planach inwestycyjnych. W kontekście funduszystrukturalnych należy pamiętać, iż w zasadzie tylko przedsiębiorstwa o jasnozdefiniowanych i uzasadnionych planach rozwojowych będą miały realne szansena ich wykorzystanie.

W pierwszym kwartale 2004 r. zostanie uruchomiona kolejna edycja programuPHARE – Rozwój małych i średnich przedsiębiorstw – finansowana z alokacjiPHARE 2002. Będzie ona obejmować kilka programów, w ramach których istniejąmożliwości dofinansowania przedsięwzięć MŚP, dzięki którym wzrośnieatrakcyjność turystyczna regionu.

Fundusz dotacji inwestycyjnychProgram Fundusz dotacji inwestycyjnych (FDI) udziela wsparcia projektomo czysto inwestycyjnym charakterze. Obejmuje trzy kategorie inwestycji, którepodlegają dofinansowaniu: zakup nowych maszyn i urządzeń z oprzyrządowaniem(z uwzględnieniem zakupu nowego sprzętu komputerowego z oprogramowaniem)oraz nowych środków transportu, zakup nowych mebli w przypadku przedsięwzięćinwestycyjnych dotyczących działalności z zakresu hoteli i restauracji orazwydatki bezpośrednio związane z prawidłową instalacją i uruchomieniempowyższych zakupów, jednak tylko do wysokości 15% całkowitych kosztówprojektu. Wysokość udzielanych dotacji waha się w przedziale od 2 tys. do 50 tys.euro, przy czym całkowita wartość dotacji nie może przekroczyć 25% całkowitychkosztów kwalifikowanych. Pozostała część kosztów przedsięwzięcia musi byćfinansowana ze środków wnioskodawcy oraz kredytu bankowego udzielonegow rachunku kredytowym.

Aby wniosek mógł być rozpatrzony pozytywnie, wnioskodawca musi spełnićliczne kryteria formalne i merytoryczne, powinien także zaplanować realizacjęprojektu najpóźniej do sierpnia 2004 r. Projekty o dłuższym terminie realizacji niebędą brane pod uwagę w trakcie procesu przyznawania kontraktów na dotacjęz budżetu FDI. Wszystkie składane wnioski muszą również proponować działaniadoprowadzające do wzrostu konkurencyjności przedsiębiorstwa, preferencyjnie

187


natomiast postrzegane są projekty uwzględniające wdrożenie nowych technologiii odnowienie parku maszyn związanych z kluczową działalnością produkcyjnąi usługową przedsiębiorcy.

10.6. Fundusze krajowe.

Możliwości uzyskania dofinansowania ze strony:

Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu

Ministerstwa Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej

Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych

Polsko-Amerykańskiego Funduszu Przedsiębiorczości

Kanadyjsko-Polskiej Fundacji Przedsiębiorczości

Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości

Ministerstwo Edukacji Narodowej i SportuW każdym roku budżetowym MENiS dysponuje pulą środków na dotacje dlajednostek nie zaliczanych do sektora finansów publicznych, przeznaczoną narealizację zadań zleconych, które są określane przez ministerstwo. Każdego rokuogłaszane są warunki, na jakich przydzielane są dotacje. Wnioski z reguły należyskładać w grudniu. Dotacje MENiS przyznawane są na realizację najlepszychinicjatyw o zasięgu ogólnopolskim i ponadwojewódzkim. W tym zakresiepreferowane są oferty współpracy z MENiS w realizacji międzynarodowych,krajowych i resortowych programów. Zlecanie zadań odbywa się w dwóchedycjach. Dotacje są przyznane na zasadzie wyboru najkorzystniejszych ofert.Dotacja może być przyznana, jeżeli wnioskodawca ma warunki do realizacjikonkretnego zadania, złoży wniosek na obowiązujących formularzach i zgodniez wykazem zadań MENiS na dany rok.

Przy udzielaniu dotacji preferowane są organizacje funkcjonujące co najmniejjeden rok i przeznaczające na realizację zadania minimum 15 % środkówwłasnych lub pozyskanych z innych niż ta dotacja źródeł (z wyjątkiem zadań,które zlecane są z inicjatywy MENiS). Korzystanie w realizacji zadania z dotacjikuratorium oświaty bądź z innych dotacji ze środków budżetowych wykluczaprzyznanie dotacji przez MENiS.

Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki SpołecznejMinisterstwo za priorytetowe w 2004 r. przyjęło zadania, które będą zlecanew trybie otwartego konkursu ofert na podstawie ustawy o działalności pożytkupublicznego i o wolontariacie.

1. Zadania na rzecz upowszechniania wiedzy na temat:

a) prawidłowego przygotowania wniosków dla pozyskania funduszystrukturalnych,

b) zasad prowadzenia działalności gospodarczej po akcesji do UniiEuropejskiej (z uwzględnieniem ochrony praw konsumenta usługturystycznych),

188


c) potrzeby rozwoju turystyki z zachowaniem zasad rozwojuzrównoważonego.

2. Zadania w zakresie tworzenia regionalnych i ponadregionalnych strategiii programów rozwoju turystyki.

3. Zadania na rzecz:

a) upowszechniania aktywnych form turystyki, zwłaszcza wśród dziecii młodzieży (w przypadku imprez powinny to być zadania o zasięgumiędzynarodowym lub ogólnokrajowym, o rozbudowanymi innowacyjnym programie turystyczno-krajoznawczym, dla grupbeneficjentów powyżej 200 osób),

b) kształcenia, szkolenia i doskonalenia kadr zawodowych i społecznych dlaturystyki,

c) poprawy jakości usług w turystyce,

d) podniesienia atrakcyjności turystycznej gmin uzdrowiskowych w celurozwijania ich funkcji turystyczno-wypoczynkowych.

4. Zadania w zakresie wytyczania i znakowania na terenie Polski szlaków:

o turystycznych,

o kulturowych,

o tematycznych o zasięgu międzynarodowym lub ponadregionalnym.

5. Zadanie polegające na organizacji obchodów Światowego Dnia Turystyki,który w roku 2004 przebiegać będzie pod następującym hasłem, przyjętymprzez Światową Organizację Turystyki: „Sport i turystyka – na rzeczwzajemnego zrozumienia kultury oraz rozwoju społecznego” (termin realizacjizadania: przełom września i października 2004 r.).

O przyznanie dofinansowania mogą ubiegać się między innymi organizacjepozarządowe, ze szczególnym uwzględnieniem prowadzących działalnośćo zasięgu ogólnopolskim lub ponadregionalnym, których działalność w zakresieturystyki jest głównym celem statutowym, działające dłużej niż trzy lata (wymógten nie dotyczy regionalnych organizacji turystycznych).

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW)Celem działalności NFOŚiGW jest finansowe wspieranie inwestycjiekologicznych o znaczeniu i zasięgu ogólnopolskim i ponadregionalnym orazzadań lokalnych, istotnych z punktu widzenia potrzeb środowiska.

Dystrybucja środków finansowych z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiskai Gospodarki Wodnej odbywa się między innymi w ramach następującychdziedzin: ochrona powietrza, ochrona wód i gospodarka wodna, edukacjaekologiczna.

NFOŚiGW co roku uchwala:

Listę programów (przedsięwzięć) priorytetowych przewidzianych dodofinansowania ze środków NFOŚiGW w danym roku kalendarzowym.

Zasady udzielania i umarzania pożyczek oraz udzielania dotacji ze środkówNFOŚiGW obowiązujące w danym roku.

Kryteria wyboru przedsięwzięć priorytetowych z poszczególnych dziedzinochrony środowiska.

189


Wnioskodawcami ubiegającymi się o środki finansowe z NFOŚiGW mogą byćmiędzy innymi jednostki samorządu terytorialnego, przedsiębiorstwa, organizacjepozarządowe (fundacje, stowarzyszenia), osoby fizyczne.

W NFOŚiGW stosowane są trzy formy dofinansowywania:

Finansowanie pożyczkowe (pożyczki udzielane przez NFOŚiGW, kredytyudzielane przez banki ze środków NFOŚiGW, konsorcja, czyli wspólnefinansowanie NFOŚiGW z bankami, linie kredytowe ze środków NFOŚiGWobsługiwane przez banki).

Finansowanie dotacyjne (dotacje inwestycyjne, dotacje nieinwestycyjne,dopłaty do kredytów bankowych, umorzenia).

Finansowanie kapitałowe (obejmowanie akcji i udziałów w zakładanych bądźjuż istniejących spółkach w celu osiągnięcia efektu ekologicznego).

Pożyczki, kredyty, dopłaty do oprocentowania lub dotacje ze środkówfinansowych NFOŚiGW przyznawane są na cele określone w ustawiez 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska zgodnie z priorytetami izasadami udzielania pomocy finansowej ze środków NFOŚiGW.

Jako priorytetowe traktuje się w szczególności te przedsięwzięcia, którychrealizacja wynika z konieczności wypełnienia zobowiązań Polski wobec UniiEuropejskiej w zakresie harmonizacji i implementacji prawa Unii Europejskiejw obszarze „środowisko”.

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON)Zgodnie z ustawą z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznejoraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych PFRON dysponuje środkamifinansowymi przeznaczonymi na likwidację barier urbanistyczno--architektonicznych.

Do końca 2001 r. wszelkie formalności związane z uzyskaniem dotacji nalikwidację barier urbanistyczno-architektonicznych były załatwiane przezterenowe oddziały PFRON. Jednakże począwszy od 2002 r. zadanie to wrazz odpowiednimi środkami finansowymi zostało przekazane samorządowiterytorialnemu – starostom. W chwili obecnej starostwa z uwagi na brak aktówwykonawczych, rozporządzeń ze strony Pełnomocnika Rządu ds. OsóbNiepełnosprawnych nie dysponują żadną podstawą prawną do rozpatrywaniawniosków o dotacje na likwidację barier urbanistyczno-architektonicznych.

Polsko-Amerykański Fundusz Przedsiębiorczości (PAEF)PAEF ma w swojej ofercie wiele funduszy. Jednym z nich jest Fundusz Mikro,który został utworzony w 1994 r. w celu realizacji programu wspieraniamikroprzedsiębiorstw. Z oferty funduszu mogą korzystać osoby prowadzącedziałalność i zatrudniające do 10 pracowników, bez względu na rodzajprowadzonej działalności. Fundusz przekazuje środki w formie oprocentowanychpożyczek tym podmiotom, które zapewnią ich racjonalne wykorzystanie. Kwotawypłaconych dotychczas pożyczek to ponad 306 mln zł.

W ofercie Funduszu Mikro są dwa projekty finansowania. Pierwszy o nazwie„Centrum mikrousługowe” skierowany jest do władz gmin i małych miasteczeko liczbie mieszkańców do 15 000 i nastawiony jest na tworzenie centrówusługowych. Drugi to „micro venture capital” i jest skierowany do firmrozpoczynających działalność, kiedy to firmom mającym małe obroty trudno jest

190


pozyskać środki finansowe. Wtedy fundusz proponuje dogodną pożyczkęoprocentowaną mniej niż kredyt komercyjny. Jest to dogodna forma wsparciawykorzystana już przez wiele przedsiębiorstw.

Kanadyjsko-Polska Fundacja Przedsiębiorczości (KPFP)Kanadyjsko-Polska Fundacja Przedsiębiorczości współpracuje w ramachprogramu pożyczkowego (Kanadyjski Program Pożyczkowy) z wybranymi,lokalnymi centrami przedsiębiorczości.

Program ten kierowany jest między innymi do firm, które z powodu brakuwymaganego zabezpieczenia kredytu nie mogą skorzystać z oferty komercyjnej.

Kwota pożyczki jest do 50 000 zł, a okres trwania do trzech lat. Firma ubiegającasię musi działać co najmniej 3 miesiące i mieć jasną strategię działania orazbardzo dokładnie określony cel wydatkowania pożyczonych funduszy. Zaletą tejformy pozyskania kapitału jest uproszczona procedura i pominięcie bankówkomercyjnych.

Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP)Pomoc techniczna związana z przygotowaniem wniosku oraz studiumwykonalności przedsięwzięcia, a także innej niezbędnej dokumentacji może byćfinansowana z funduszy dotacji wymienionych poniżej, na zasadach określonychw tych funduszach:

Program Rozwoju Przedsiębiorstw,

Program Wstęp do Jakości,

Program Innowacje i Technologie dla Rozwoju Przedsiębiorstw,

Program Wprowadzenie do Eksportu i Program Promocji Eksportu,

Fundusz szkoleń w ramach Rozwoju Zasobów Ludzkich dla małych i średnichprzedsiębiorstw, w tym rozpoczynających działalność gospodarczą.

Ponadto, w ramach Funduszu dotacji inwestycyjnych, pierwszeństwo będziedawane przedsięwzięciom proponowanym przez wnioskodawców, którzyz sukcesem skorzystali z co najmniej jednego z w/w funduszy, przez zrealizowaniedziałań doradczych lub szkoleniowych.

Wnioskodawca może złożyć więcej niż jeden wniosek. Każdy wniosek musidotyczyć dotacji na kwotę minimum 2 tys. euro, przy czym suma wszystkichprzyznanych dotacji nie może przekroczyć 50 tys. euro.

Przedstawione wnioski o dotację będą rekomendowane do otrzymania dotacji podwarunkiem, że w trakcie procesu kwalifikacji, poprzedzającego zawarcie umowydotacji, nie stwierdzone zostaną okoliczności powodujące konieczność dokonaniazmian w kosztorysie przedsięwzięcia. W uzasadnionych przypadkach jednostkakontraktująca może żądać wyjaśnień lub dokonać samodzielnego zmniejszeniapozycji kosztów.

10.7. Inne fundusze

Poniżej przedstawione są potencjalne źródła finansowania inwestycji gminnychspoza funduszy strukturalnych.

191


Bank Gospodarstwa KrajowegoDo wszystkich działań gminnych, które mają charakter realizacji zapisówstrategicznych wpisanych w strategię rozwoju regionu (województwa), jestmożliwość pozyskania funduszy z pożyczki Europejskiego Banku Inwestycyjnego.Są to kredyty dla jednostek samorządu terytorialnego na finansowanie rozwojuregionalnego.

W grudniu 2001 r. Bank Gospodarstwa Krajowego podpisał z EuropejskimBankiem Inwestycyjnym (EBI) umowę o pożyczkę w wysokości 50 mln europrzeznaczoną na finansowanie rozwoju regionalnego w Polsce. Finansowaniedotyczy projektów wspieranych dotacją PHARE z części dotyczącej spójnościspołeczno-ekonomicznej Polski z Unią Europejską, projektów ujętych w strategiirozwoju regionalnego oraz na cele społecznego budownictwa mieszkaniowego.Kredyt jest gwarantowany przez rząd Polski. Wnioski o udzielenie kredytu mogąbyć składane do 30 marca 2006 r.

Beneficjentami kredytu mogą być jednostki samorządu terytorialnego: gminy,powiaty oraz województwa.

Cel kredytu:

uzupełnienie finansowania projektów objętych dotacją PHARE,realizowanych w ramach Programu Spójności Społecznej i Gospodarczejw latach 2000–2004,

współfinansowanie inwestycji regionalnych nie objętych finansowaniemPHARE, ale wynikających ze strategii rozwoju regionalnego zawartejw stosownych dokumentach władz lokalnych na okres 2001–2003.

Zakres inwestycji finansowanych ze środków kredytu EBI to m.in.: infrastrukturawodna i wodno-kanalizacyjna, infrastruktura transportowa (ulice, drogi, poprawai rozwój transportu publicznego włączając tabor komunikacyjny, centraspedycyjne, urządzenia parkingowe itp.), ochrona środowiska naturalnego(włączając rekultywacje gruntów, parki narodowe i krajobrazowe, itp.), remontyw zakresie zasobów miejskich, infrastruktura (budynki i wyposażenie) zdrowotnai edukacyjna.

Środki EBI nie mogą finansować zobowiązań podatkowych, opłatadministracyjnych i lokalnych, opłat/prowizji bankowych, zakupu gruntówi aktywów finansowych.

Warunki udzielania kredytu: złożenie wniosku wraz z wymaganą dokumentacją,wskazanie pozostałych źródeł finansowania przedsięwzięcia, udokumentowaniedotychczasowego zaangażowania (dla przedsięwzięć kontynuowanych),posiadanie zdolności kredytowej, zatwierdzenie przedsięwzięcia przez EBI,ustanowienie prawnego zabezpieczenia spłaty kredytu wraz z odsetkami.

Środki EBI mogą pokrywać: do 50% kosztów – przy projektach niefinansowanych środkami PHARE lub do 90% kosztów (łącznie ze środkamiPHARE) – przy projektach PHARE. Kwota kredytu nie może być niższa niż 50tys. euro.

Fundusz Kanadyjski (Canada Fund)

192


Ambasada Kanady, w ramach rządowego programu pomocy dla Polski, oferujepolskim organizacjom społecznym i samorządowym program pod nazwą:„Fundusz Kanadyjski” (Canada Fund) przeznaczony m.in. na pomocniepełnosprawnym.

Wnioski o dofinansowanie (maksymalna kwota równowartość ok. 25 tys. zł) sąrozpatrywane bezpośrednio trzy razy do roku przez ambasadę, co umożliwiaszybką reakcję na zgłaszane potrzeby.

Głównym założeniem Funduszu Kanadyjskiego jest wspieranie inicjatywzmierzających do rozwoju organizacji społecznych i samorządowych orazuaktywniania lokalnych społeczności w działaniach na rzecz: kobiet, dzieci,młodzieży, niepełnosprawnych, reform demokratycznych, ochrony środowiska.

Projekt przedstawiany do rozpatrzenia przez ambasadę Kanady powinien byćzgodny z założeniami programu, opierać się na inicjatywach lokalnych, odbiorcapowinien brać aktywny udział w realizacji programu.

Ambasada Kanady nie udziela dotacji na pokrycie kosztów osobowych(wynagrodzenia, diety itp.), kosztów administracyjnych (czynsz, elektrycznośćitp.) oraz na działalność charytatywną (żywność, odzież, leki itp.).

PHARE 2002 SSG „Integracja społeczna i zawodowa grup zagrożonychwykluczeniem”Jest przeznaczony dla osób prawnych nie działających dla osiągnięcia zysku.

Celem programu jest zwiększenie szans osób zagrożonych wykluczeniemspołecznym na integrację społeczną i zawodową przez pomoc psychologiczną,edukację społeczną i zawodową, aktywizację zawodową.

Oczekuje się, że około 20% uczestników projektu znajdzie zatrudnienie napodstawie umowy o pracę lub rozpocznie własną działalność gospodarczą.

Do ubiegania się o dotację uprawnione są osoby prawne spełniającem.in. następujące warunki: zgodnie ze statutem nie działają w celu osiągnięciazysku lub przeznaczają zysk na cele statutowe, działają na rzecz osób zagrożonychwykluczeniem społecznym, nie uzależniają świadczenia usług od członkostwaw jakiejkolwiek organizacji, są bezpośrednio odpowiedzialne za przygotowaniei zarządzanie projektem, posiadają stabilne i wystarczające źródła finansowaniazapewniające ciągłość istnienia.

Ocena projektu prowadzona będzie zgodnie z procedurami określonymiw Praktycznym przewodniku dla umów dotacji Wspólnot Europejskich zawartychw „ramach pomocy zewnętrznej”.

Kwoty dotacji muszą mieścić się w przedziale: kwota minimalna 20 tys. euro,a kwota maksymalna 100 tys. euro. Dotacja nie może przekraczać 90 %kwalifikowanych kosztów netto projektu.

Wnioski muszą być składane w siedzibie Polskiej Agencji RozwojuPrzedsiębiorczości terminach: do 17 maja 2004 r., do 12 lipca 2004 r.,do 13 września 2004 r. (ostatni termin). Wszelkie pytania dotyczące zaproszeniado składania wniosków należy zadawać nie później niż 21 dni przed upływemterminu składania wniosków. PARP opublikuje odpowiedzi na najczęściejzadawane pytania nie później niż 11 dni przed wyznaczonym terminem składaniawniosków.

Bank Rozwoju Rady Europy

193


Bank Rozwoju Rady Europy jest mało znanym w Polsce źródłem pożyczek nafinansowanie projektów o znaczeniu społecznym. Bank ma specjalny fundusz,z którego dotowane są stopy procentowe kredytów udzielonych m.in. na wydatkizwiązane z katastrofami i klęskami naturalnymi. Pożyczką ze środków BRREfinansowane jest w Polsce m.in. usuwanie skutków powodzi i budowa ochronyprzeciwpowodziowej.

Zakres działalności pożyczkowej BRRE jest jednak znacznie szerszy i obejmujerównież projekty, których celem jest tworzenie nowych miejsc pracy w regionachupośledzonych (zwłaszcza w małych i średnich przedsiębiorstwach), budowamieszkań dla rodzin o niskich dochodach oraz rozwój infrastruktury związanejz ochroną zdrowia i środowiska oraz oświatą. Bank przeznacza też fundusze nacele związane ze spuścizną kulturową.

Działalność BRRE charakteryzują względnie proste procedury pożyczkowei elastyczne podejście do potrzeb konkretnych pożyczkobiorców.

Kredyty z BRRE udzielane są bezpośrednio rządom krajów członkowskich lubosobom prawnym. W przypadku osób prawnych może być wymagane uzyskaniegwarancji rządowych. Pożyczki mogą pokrywać do 50 % całkowitego kosztuinwestycji netto (bez podatków), więc niezbędne jest znalezienie innych źródełfinansowania projektu. Spłata kredytu może być rozłożona maksymalnie na 15 lat,w tym od 1 roku do 5 lat karencji.

Krajowy Fundusz MieszkaniowyKFM udziela preferencyjnych kredytów i pożyczek głównie towarzystwombudownictwa społecznego oraz spółdzielniom mieszkaniowym na budowęmieszkań społecznych czynszowych oraz spółdzielczych lokatorskich.

Kredyty przyznawane są również gminom na realizację komunalnej infrastrukturytechnicznej towarzyszącej budownictwu mieszkaniowemu. Ustawa pozwala takżeudzielać ze środków funduszu pożyczek na zapewnienie bieżącej płynnościpłatniczej kasom mieszkaniowym.

Szwedzki Program Współpracy z PolskąPromotorem programu jest Szwedzka Agencja ds. Rozwoju Międzynarodowego,która zajmuje się głównie pomocą techniczną i transferem know-how.

Zgodnie ze strategią, głównym zadaniem programu jest pomoc dla procesuintegracji Polski z Unią Europejską na różnych szczeblach (centralnymi regionalnym, jak również przez organizacje pozarządowe).

Najważniejszymi priorytetami tej pomocy są m.in.: promocja wspólnegobezpieczeństwa, wsparcie dla pogłębienia kultury demokracji rozumiane jakowsparcie dla samorządu terytorialnego/gmin w ramach współpracy miastbliźniaczych i powiatów; wsparcie dla organizacji pozarządowych; wsparcie dlaspołecznie zrównoważonego procesu transformacji gospodarczej – administracjapubliczna (nacisk na zagadnienia związane z integracją europejską, rynkiemi środowiskiem pracy, statystyką, administracją skarbową), sektor społeczny,działania związane z promocją biznesu i przemysłu, energia i jej efektywnewykorzystanie, obniżenie zanieczyszczenia powietrza.

Procedura zgłaszania projektu uzależniona jest od dziedziny, w której udzielanajest pomoc. W przypadku przedsięwzięć dotyczących ochrony środowiska,projekty są przyjmowane i zatwierdzane przez Narodowy Fundusz OchronyŚrodowiska i Gospodarki Wodnej wspólnie z Ministerstwem Środowiska.

194


W przypadku pozostałych dziedzin priorytetowych, instytucją odpowiedzialną zaprzyjmowanie projektów jest Biuro Koordynacji Kształcenia Kadr FunduszuWspółpracy. Natomiast oficjalnego zgłoszenia projektu dokonuje Urząd KomitetuIntegracji Europejskiej.

Fundusz Pożyczkowy „Wiejskie Inicjatywy Oświatowe” Fundacja dla Polski oferuje Fundusz Pożyczkowy „Wiejskie InicjatywyOświatowe” – formę pomocy instytucjom edukacyjnym – preferencyjnieoprocentowane pożyczki na inwestycje oświatowe. Środki finansoweprzeznaczone na Fundusz Pożyczkowy są dostępne dzięki współpracy Fundacji dlaPolski, Banku Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych (BISE) i TowarzystwaInwestycji Społeczno-Ekonomicznych (TISE).

Pożyczki mogą być wykorzystane na zakup wyposażenia placówek edukacyjno--oświatowych, np. sprzętu komputerowego, środka transportu, urządzeń, pomocynaukowych, adaptację lokali na cele edukacyjne i oświatowe, prace remontowei modernizację istniejących placówek, jak wymiana okien, podłóg, podniesienieestetyki pomieszczeń, poprawę stanu infrastruktury, jak remont salgimnastycznych, modernizacja węzłów sanitarnych, boisk szkolnych itp.

Z pożyczek mogą korzystać działające na terenach gmin wiejskich, wiejsko-miejskich i miejskich do 20 tys. mieszkańców: szkoły podstawowei ponadpodstawowe, organizacje pozarządowe prowadzące działalnośćedukacyjną, inne jednostki edukacyjno-oświatowe, jak przedszkola, domy kultury,świetlice, biblioteki, komitety rodzicielskie itp.

Minimalna wysokość pożyczki wynosi 7 tys. zł, a maksymalna 40 tys. zł. Pożyczkiprzyznawane są na okres nie krótszy niż 2 lata i nie dłuższy niż 6 lat. Wnioskiprzyjmowane są w ciągu całego roku kalendarzowego, a zainteresowane podmiotymogą skorzystać z bezpłatnej pomocy konsultanta. Decyzje o udzieleniu pożyczkipodejmowane są 2 razy w roku – do 15 maja i do 15 października.

Program LIFEProgram LIFE jest instrumentem finansowym wspierającym politykę ochronyśrodowiska Wspólnoty Europejskiej. Został on utworzony w 1992 r. w celuwspółfinansowania działań w dziedzinie ochrony środowiska, które sąpodejmowane przez państwa Unii Europejskiej, przez kraje Europy Środkoweji Wschodniej kandydujące do UE, a także państwa trzecie leżące u wybrzeżyMorza Śródziemnego i Morza Bałtyckiego. Program ten obecnie jest realizowanyw trzecim etapie (lata 2000–2004 ) – 640 tys. euro.

Głównym celem Programu LIFE jest wspieranie działań mających na celuwdrażanie prawa wspólnotowego oraz wzmocnienie polityki w zakresie ochronyśrodowiska, jak również wskazywanie nowych rozwiązań problemów związanychz wdrażaniem i realizacją polityki ochrony środowiska. Program LIFE składa sięz trzech tematycznych komponentów: LIFE-Nature, LIFE-Środowisko i LIFE-Kraje Trzecie.

Środki dostępne w ramach Programu LIFE-Nature przeznaczone są nafinansowanie działań w zakresie ochrony przyrody, tzn. działań „wymaganych dlazachowania lub odtworzenia naturalnych siedlisk i populacji gatunków dzikiejfauny i flory w stanie sprzyjającym ich ochronie”.

195


Środki dostępne w ramach Programu LIFE-Środowisko przeznaczone są nafinansowanie innowacyjnych działań o charakterze pilotażowymi demonstracyjnym, których celem jest włączenie zagadnień środowiskowychw rozwój oraz planowanie przestrzenne, w tym na obszarach zurbanizowanychi przybrzeżnych, promowanie zrównoważonego zarządzania zasobami wódpodziemnych i powierzchniowych, zminimalizowanie wpływu działalnościgospodarczej na środowisko, zapobieganie, recykling i racjonalna gospodarkastrumieniami odpadów, zmniejszenie środowiskowego wpływu produktów.

W ramach Programu LIFE-Środowisko Komisja Europejska udzieladofinansowania do projektów w wysokości do 30 % i do 50 % (do 30 % – dlaprojektów, które w przyszłości będą uzyskiwać dochód, do 50 % – dla pozostałychprojektów).

W ramach Programu LIFE-Nature maksymalny udział wsparcia finansowegoWspólnoty wynosi 50 % kosztów kwalifikowanych. W wyjątkowychokolicznościach udział ten może zostać zwiększony do maksymalnie 75% dlaprojektów, których oczywistym celem jest ochrona siedlisk naturalnycho priorytetowym znaczeniu lub gatunków o priorytetowym znaczeniu. Możliwośćta nie dotyczy rodzajów siedlisk lub gatunków zdefiniowanych jako priorytetowetylko w ramach rezolucji Konwencji Berneńskiej. W tych przypadkachmaksymalny udział wsparcia Wspólnoty pozostaje na poziomie 50%.

Całkowity koszt projektu zgłoszonego do współfinansowania w ramach ProgramuLIFE-Środowisko powinien opiewać na kwotę mieszczącą się w przedzialeod 1 mln euro do 5 mln euro.

W ramach Programu LIFE-Nature Komisja Europejska preferuje finansowanieprojektów, których całkowity budżet jest wyższy niż 500 tys. euro.

Realizacja projektów powinna rozpocząć się pomiędzy 1 grudnia 2003 r.a 1 grudnia 2004 r. Projekty finansowane w ramach Programu LIFE-Środowiskorealizowane powinny być w ciągu od 1 do 3 lat.

Standardowy czas trwania projektu współfinansowanego w ramach ProgramuLIFE-Nature nie jest określony, jednak zazwyczaj projekty z zakresu ochronyprzyrody trwają od 3 do 4 lat. Przy właściwym uzasadnieniu można jednakrównież zgłaszać projekty dłuższe.

LIFE Environment jest programem dostępnym dla wszystkich osób fizycznychi prawnych zarejestrowanych w krajach Unii Europejskiej.

BOŚ – linia kredytowa Nordic Investment BankLinia kredytowa NIB jest jednym z kredytów preferencyjnych Banku OchronyŚrodowiska. Przeznaczona jest dla małych i średnich przedsiębiorstw oraz gmin nafinansowanie działalności związanej z ochroną środowiska naturalnego.Prawdopodobnie jest możliwe wykorzystanie tego źródła na prace związanez dopełnieniem składowiska odpadów.

Przedmiotem kredytowania są długoterminowe inwestycje. Kwota kredytunie może przekroczyć 80% kosztów inwestycji w środki trwałe. Maksymalnakwota indywidualnego kredytu w ramach linii to 3,2 mln euro. Okreskredytowania to 4 – 7 lat, maksymalnie do 31 grudnia 2009 r.

Prototypowy Fundusz Węglowy (PCF)PCF jest międzynarodowym instrumentem finansowym ustanowionym przez BankŚwiatowy. Środki finansowe funduszu pochodzą od rządów państw rozwiniętych.

196


Celem funduszu jest pozyskanie jednostek redukcji emisji dwutlenku węgla nadrodze dofinansowania przedsięwzięć w zakresie redukcji emisji lub zwiększeniapochłaniania gazów cieplarnianych.

Zawarcie ramowego porozumienia umożliwia stronie polskiej przedkładaniepropozycji przedsięwzięć (inwestycji) w zakresie redukcji emisji lub zwiększeniapochłaniania gazów cieplarnianych i uzyskanie dofinansowania ze środkówbędących w dyspozycji funduszu. Preferowaną przez PCF dziedziną projektów naterenie Polski są odnawialne źródła energii.

Okres generowania redukcji emisji lub zwiększenia pochłaniania zostanieokreślony odrębnie dla każdego przedsięwzięcia, na podstawie czasu efektywnegofunkcjonowania zastosowanych technologii, nie dłużej jednak niż do dnia31 grudnia 2012 r.

Więcej informacji o zasadach i procedurach przedkładania propozycji projektów,przeznaczonych do współfinansowania ze środków Prototypowego FunduszuWęglowego, można uzyskać w Departamencie Współpracy z Zagranicą orazDepartamencie Instrumentów Ochrony Środowiska w Ministerstwie Środowiska.

Fundusz Termomodernizacji Banku Gospodarstwa KrajowegoKredyt z premią termomodernizacyjną przysługuje m.in. na ocieplenie ścianzewnętrznych, stropów, modernizacji systemu grzewczego, wymiany okien. Jeston atrakcyjny, gdyż coraz niższe jest jego oprocentowanie. Obecnie wynosi onośrednio około 8 %. Uproszczona została także procedura ubiegania się o kredytw BGK.

Mogą go otrzymać: spółdzielnie mieszkaniowe, towarzystwa budownictwaspołecznego, jednostki samorządu terytorialnego, deweloperzy, właścicieledomów jednorodzinnych. Należy dysponować co najmniej 20 % wkłademśrodków własnych lub pochodzących z innych źródeł.

Kredyt zaciąga się w komercyjnym banku, który podpisał umowę z BankiemGospodarstwa Krajowego. Wniosek o kredyt wraz z audytem energetycznymskłada się do banku komercyjnego, ten przekazuje go wraz z umową kredytowąBGK. Z kredytu można skorzystać tylko, gdy BGK przyzna premię. Obecniekredytu udziela 18 banków, z którymi BGK zawarł umowy o współpracy.

Fundusz na rzecz Globalnego Środowiska (GEF)Fundusz na rzecz Globalnego Środowiska (GEF) dofinansowuje projekty służąceochronie różnorodności biologicznej, przeciwdziałaniu zmianom klimatu, ochroniewód międzynarodowych, ochronie warstwy ozonowej oraz przeciwdziałaniudegradacji powierzchni ziemi, pustynnieniu ziemi i niszczeniu lasów.

Od początku lat dziewięćdziesiątych wsparcie finansowe GEF uzyskało ponad100 różnych projektów.

Na GEF składają się następujące programy:

1) SGP (Program Małych Dotacji) tzw. „Mały GEF” – przyznaje dotacjedo 50 tys. dolarów (finansowanie do 50 % wartości projektu). Skierowany jestdo organizacji społecznych i pozarządowych.

2) MSP (Medium Size Projects) tzw. „Średni GEF” – przeznaczony dlaprojektów, których dofinansowanie nie przekracza kwoty 1 mln dolarów.O dofinansowanie mogą się ubiegać agendy rządowe, instytucje państwowe,

197


lokalne społeczności, organizacje pozarządowe, jednostki naukowo-badawczei akademickie oraz jednostki sektora prywatnego.

3) GEF (Full Size Projects) tzw. „Duży GEF” – przewiduje dofinansowanieprzekraczające 1 mln dolarów dla projektów o zasięgu krajowym, regionalnymlub globalnym.

Wstępne wnioski do Programu Małych Dotacji przyjmowane są w sposób ciągły.Aby ubiegać się o dotację należy skontaktować się z Krajowym KoordynatoremGEF/SGP lub jego asystentką, wypełnić i przesłać na adres biura UNDP wniosekwstępny o dotację. Wniosek wstępny jest rozpatrywany i kwalifikowany przezKrajowego Koordynatora zgodnie z kryteriami i zasadami Programu MałychDotacji. Po uzyskaniu zgody Krajowego Koordynatora wnioskodawcaprzygotowuje wniosek pełny w ścisłej współpracy z Koordynatorem. Wniektórych uzasadnionych przypadkach etap ten może być poprzedzonydofinansowaniem wstępnym do wysokości 1 tys. dolarów. Wnioski pełnerozpatrywane są przez Krajowy Komitet Sterujący na posiedzeniachodbywających się w ściśle określonych terminach.

198


11 Podsumowanie

Budowanie strategii w obecnych warunkach jest zadaniem niezwykleskompilowanym. Składa się na to mnóstwo czynników: kadencyjność organówpaństwa, samorządowych, częste zmiany prawa, zupełnie nowy procesprzystępowania Polski do Unii Europejskiej, zmiany w zasadach finansowaniazadań gmin. Wszystko to powoduje, że proces strategicznego zarządzanianapotyka na trudności.

Wszystkie te trudności nie powinny jednak zniechęcać, lecz zachęcać dobudowania strategii, gdyż długofalowe podejście do takich działań rozwojowychmoże jedynie spowodować zrównoważony rozwój gminy.

Istotną sprawą jest włączenie do procesu planowania strategii i jej realizowaniajak największej liczby podmiotów – poza organami samorządu – organizacjispołecznych, przedsiębiorstw czy poszczególnych osób, których oddziaływaniejako liderów może w znaczący sposób przyczyniać się do wdrażania w życienowatorskich rozwiązań.

Ważne jest rozwijanie społeczności lokalnej, gdzie zawsze będą tacy, którzypotrzebują pomocy, nie radzą sobie sami ze swoimi problemami, a przezwypracowanie formuły pomocy lokalnej będą mogli przezwyciężyć trudności.Pomoc taką oczywiście można zrzucić na władzę, ale znacznie lepsze efekty dajewłączenie się w rozwiązywanie tych problemów organizacji społecznych, bardzoczęsto tworzonych oddolnie.

Zagadnienia związane z rozwojem stają się o tyle ważniejsze, gdy chodzi o gminęo charakterze turystycznym, jaką jest gmina Kudowa Zdrój. Coraz bardziejwymagający turysta, który przyjeżdża do gminy na krótszy pobyt, bacznieobserwuje, co mu się podoba, a co nie, i zastanawia się, czy przyjechać w to samomiejsce ponownie. Dlatego też oddziaływanie na wszystkie obszaryfunkcjonowania gminy ma podstawowe znaczenie dla stworzenia kompleksowejoferty turystycznej.

199

Strategia Rozwoju Gminy Kudowa Zdrój oraz Rozwoju ... · 3.2.Analiza SWOT.....24 4ANALIZA...

Documents

Transcript of Strategia Rozwoju Gminy Kudowa Zdrój oraz Rozwoju ... · 3.2.Analiza SWOT.....24 4ANALIZA...