Załącznik do uchwały Nr XXXII/276/05 Rady Miejskiej w StrzyŜowie z dnia 20 października 2005 r.

STRATEGIA ZRÓWNOWA śONEGO ROZWOJU DLA OBSZARU GMINY STRZY śÓW

NA LATA 2005 - 2015

StrzyŜów, dnia 20 października 2005 r.

1

SPIS TREŚCI Wstęp --------------------------------------------------------------------------------- 2

I. Aktualna sytuacja społeczno – gospodarcza Gminy StrzyŜów 4

1. Pozycja gminy w powiecie i województwie 4 2. Obszary działalności gospodarczej 10 3. Sytuacja demograficzna 27 4. Potencjał infrastrukturalny 31 5. Stan środowiska naturalnego i warunki klimatyczne 38 6. Instytucje i organizacje społeczno – gospodarcze 41 7. Współpraca międzynarodowa 44

II. Bilans strategiczny Gminy 53

1. Analiza silnych i słabych stron 53 2. Obszary strategiczne 55 3. Priorytety rozwoju i kierunki działań – perspektywa zintegrowana 58

III. Planowane działania i struktura wydatków 62

1. Planowane zadania 2005 – 2015 63 2. Instrumenty realizacji strategii - zasady finansowania zadań 66 3. Pozycja finansowa Gminy 67

IV. Zasady monitoringu i oceny realizacji strategii 69

Załączniki

1. Podstawa prawna nowelizacji strategii 71 2. Wykaz osób uczestniczących w pracach nad strategią 72 3. Skład Rady Miejskiej w StrzyŜowie podejmującej uchwałę o nowelizacji strategii 73 4. Uchwała o nowelizacji strategii 74 5. Stan potencjału majątkowego Gminy i Miasta StrzyŜów na dzień 1 stycznia 2005r. 75

2

Wstęp Strategia rozwoju jednostki to podstawowy dokument planistyczny długookresowy, bez

którego nie sposób sobie dziś wyobrazić efektywnego funkcjonowania podmiotu. Gmina i Miasto

StrzyŜów posiadała taki dokument juŜ od roku 1998, co naleŜy uznać za wyraz właściwej

i przemyślanej dalekowzroczności ówczesnych władz.

Trzeba równieŜ podkreślić, iŜ dziś w roku 2005 sytuacja prawna, polityczna, gospodarcza,

społeczna w jakiej znalazła się Polska zmieniła się w sposób, który w roku 1998 nie mógł być do

przewidzenia. Zmienił się podział terytorialny kraju, powołano administracje powiatową,

samorząd województwa, jako kraj wstąpiliśmy w struktury NATO i Unii Europejskiej. Prawo

europejski posiada prymat nad prawem krajowym, a we władzach Unii zasiadają polscy

przedstawiciele. PowyŜsze fakty skłaniają jednoznacznie do analizy zapisów dokumentu z roku

1998, a w dalszej konsekwencji do dokonania stosownej aktualizacji przyjętych załoŜeń.

Rozdziały I i II niniejszego dokumentu przedstawiają w sposób syntetyczny obecną sytuację

Gminy StrzyŜów w odniesieniu do innych jednostek administracyjnych z terenu obecnego

województwa podkarpackiego. Szczególny nacisk połoŜono tutaj na sferę działalności

gospodarczej prowadzonej na terenie gminy, sytuacje demograficzną, stan infrastruktury

technicznej, ekologię. Podkreślono równieŜ rolę społeczną instytucji i organizacji

pozabudŜetowych, jak równieŜ współczesne znaczenie współpracy międzynarodowej jako dwóch

płaszczyzn, których dynamicznego rozwoju naleŜy się spodziewać w najbliŜszych latach.

W szczególności rozdział II stanowi analizę sytuacji strategicznej gminy w przyjętych obszarach

strategicznych: tereny wiejskie, infrastruktura, kapitał ludzki, przedsiębiorczość, turystyka,

współpraca międzynarodowa. Pogłębiona analiza strategiczna stanowi punkt wyjścia i bazę dla

zaprezentowanej w strategii perspektywy zintegrowanej priorytetów rozwoju i kierunków działań

na okres najbliŜszych 10 lat. Zastosowane podejście, które określić moŜna jako pragmatyczną

logikę interwencji gwarantuje, iŜ przyjęte w dokumencie priorytety, kierunki działań i zadania

posiadają oparcie w rzeczywistych potrzebach lokalnej społeczności.

Rozdział III przedstawia potencjalne zadania, których realizacja w przekonaniu autorów

dokumentu jest gwarantem zrównowaŜonego rozwoju obszary Gminy i Miasta StrzyŜów.

W sposób szacunkowy określono konieczne do poniesienia nakłady na realizacje

przedstawionych zadań, jak równieŜ przybliŜone lata rozpoczęcia i zakończenia poszczególnych

inwestycji. Autorzy strategii, w pełni świadomi konieczności pozyskiwania środków

pozabudŜetowych dla realizacji przyjętych zadań przedstawiają sytuację finansową jednostki oraz

potencjalne moŜliwości montaŜy finansowych, podkreślając zarazem konieczność duŜej

elastyczności w realizacji zadań strategicznych i potrzebę okresowej aktualizacji przyjętych

3

załoŜeń. Strategia, jak zresztą kaŜdy dokument planistyczny, nie moŜe być tylko martwą

publikacją. Dokument z załoŜenia systematyzować na potrzeby, cele i działania w taki sposób by

w prognozowanym okresie czasu uzyskać moŜna było optymalny wynik rozwojowy nie

wprowadzając jednocześnie chaosu i dezorganizacji w działaniu. Strategia nie moŜe być równieŜ

dokumentem zamkniętym, gdyŜ powodowałoby to niską efektywność załoŜonych działań.

Nie sposób bowiem, w dzisiejszym, dynamicznie zmieniającym się otoczeniu makro

i mikroekonomicznym przewidzieć i zaplanować jednoznacznie najlepszego trybu postępowania

na 10 najbliŜszych lat. W dokumencie przewidziano więc rozdział IV w całości poświęcony

procesowi monitoringu i oceny realizacji przyjętej strategii. Podejście takie gwarantuje

planowość, systematyczność i rzetelność realizacji przyjętych załoŜeń jak równieŜ jawność

i przewidywalność procesów decyzyjnych o znaczeniu strategicznym dla społeczności Gminy

i Miasta StrzyŜów.

4

I Aktualna sytuacja społeczno – gospodarcza Gminy StrzyŜów z uwzględnieniem lokalizacji geograficznej i stanu środowiska naturalnego 1. Pozycja gminy w powiecie i województwie Województwo podkarpackie to region Polski wysunięty najbardziej na południowy-

wschód. Obejmuje obszar około 18 tys. km2, na który składają się 4 powiaty grodzkie, 21

powiatów ziemskich oraz 159 gmin: 16 miejskich, 29 miejsko-wiejskich i 114 wiejskich.

Województwo podkarpackie zamieszkuje ponad dwa miliony osób.

Powiat strzyŜowski połoŜony jest w centralnej części województwa podkarpackiego, ze

stolicą w StrzyŜowie połoŜonym w odległości 30 km od Rzeszowa, Jasła i Krosna. Według

podziału na podregiony (NUTS 3) powiat strzyŜowski leŜy w podregionie krośnieńsko –

przemyskim. W skład powiatu wchodzą 4 gminy wiejskie (Czudec, Frysztak, Niebylec,

Wiśniowa) i miejsko-wiejska gmina StrzyŜów. Powiat zajmuje 2,8 % obszaru województwa

podkarpackiego i skupia 2,9% ogółu jego mieszkańców. Od północy graniczy z powiatami:

dębickim, ropczycko-sędziszowskim i rzeszowskim; od południa zaś z: jasielskim, krośnieńskim

i brzozowskim. Centrum administracyjnym, gospodarczym i społecznym powiatu jest liczący

8.736 mieszkańców StrzyŜów. Przeciętna gęstość zaludnienia w powiecie równa jest średniej

krajowej (124 osoby/km2) i waha się od 103 do 135 osób/km2 w granicach poszczególnych gmin,

wyłączając miasto StrzyŜów w granicach którego przekracza 600 osób/km2.

Mapa 1. Region StrzyŜowa.

Gmina StrzyŜów jest jedną z gmin wiejsko – miejskich województwa podkarpackiego,

połoŜoną w południowej jego części, której centralnym punktem jest miasto StrzyŜów. Jest

5

gminą przemysłowo – rolnicza, zdominowana przez duŜą ilość małych gospodarstw

o niewyspecjalizowanej produkcji rolnej.

Gmina połoŜona jest w bardzo interesujących przyrodniczo obszarach województwa

podkarpackiego, na terenie Pogórza StrzyŜowsko – Dynowskiego. Krajobraz Pogórza

charakteryzuje się długimi pasmami wzgórz o wysokości do 250 m. n.p.m. Niski stopień

zagroŜenia środowiska naturalnego pozwolił zachować tu liczne, cenne zbiorowiska roślinne

i bogatą faunę. Obszary o najwyŜszych wartościach krajobrazowych i ekologicznych są objęte

ochroną prawną. Sieć takich obszarów tworzą:

• Czarnorzecko-StrzyŜowski Park Krajobrazowy oraz

• StrzyŜowsko-Sędziszowski Obszar Chronionego Krajobrazu.

Przez najciekawsze obszary gminy przebiegają dwa szlaki turystyczne:

• Zielony, szlak prowadzi ze StrzyŜowa w kierunku południowym przez Godową -

BrzeŜankę i wchodzi na grzbiet pasma BrzeŜanki, gdzie dochodzi czarny szlak

turystyczny z Babicy. Stamtąd szlak schodzi do Bonarówki, zaś następnie wchodzi na

grzbiet czarnego działu w woj. krośnieńskim;

• Czarny, szlak prowadzi z Babicy przez Lubenię, Połomię, Działy do śarnowej,

następnie polami schodzi do doliny Stobnicy, aby stromą drogą wspiąć się na Pasmo

BrzeŜanki. Tu czarny szlak turystyczny łączy się ze szlakiem zielonym.

Zabudowa StrzyŜowa rozciąga się w dolinie Wisłoka spiętej klamrą niewysokich, z rzadka

zalesionych wzgórz. Stara część miasta zajmuje niewielkie wzniesienie, przez które przebiega

droga wojewódzka nr 988 relacji Babica - Warzyce. Nowe osiedla wychodzą na łagodne,

malownicze zbocza i tereny po prawej stronie rzeki. Panoramę miasta oglądać moŜna od

strony płn.-wschodniej z linii wzgórz opadających w stronę wsi śarnowa. Dawna, w części

zabytkowa architektura centrum, nie została zdominowana przez współczesne budynki, toteŜ

układ urbanistyczny StrzyŜowa pozostał klarowny i czytelny, a jego małomiasteczkowy

charakter odznacza się harmonią i swoistym pięknem.

6

7

Administracyjnie Gmina StrzyŜów graniczy od strony południowej

z powiatem krośnieńskim, od wschodu z Gminą Niebylec, od zachodu z Gminą Wiśniowa

i Wielopole Skrzyńskie, od północy z Gminą Czudec.

Mapa 2. PołoŜenie geograficzne Gminy StrzyŜów w odniesieniu do gmin

Powiatu StrzyŜowskiego

Gmina StrzyŜów zajmuje powierzchnię 140 km2. Zamieszkuje ją 22.581 mieszkańców.

Gmina obejmuje miasto StrzyŜów oraz czternaście sołectw: Bonarówkę, BrzeŜankę,

Dobrzechów, Gbiska, Glinik Charzewski, Glinik Zaborowski, Godową, Grodzisko, Łętownię,

Tropie, Wysoką StrzyŜowską, Zawadkę, śarnową oraz śyznów. Podział administracyjny

gminy przedstawia poniŜsza mapa i tabela.

Mapa 3. Podział administracyjny Gminy StrzyŜów

8

Tabela 1. Podział administracyjny Gminy StrzyŜów

Sołectwo Powierzchnia (w ha) Liczba mieszkańców Podjednostki statystyczne (przysiółki)

Bonarówka 1096 180

Budy Wysockie, Dół, Góra, Nad Spółdzielnią, Od Krasnej

BrzeŜanka 610 360

Drugie Budy, Granice, Niebylec, Paryja, Pierwsza Buda, Podlas, Za Karczmą

Dobrzechów 788 1653

Budy Dobrzechowskie, Cegielnia, Dół, Góra, Granica, Kolonia, Markoszczówka

Gbiska 223 317 Dryjówka, Paryje, Pod Przylaskiem, Przylaski, Za Górą

Glinik Charzewski 579 919

Bebrówka, Budy, Gół, Góra, Paciep, Pałysówka, Sołtysie, Środek, Za Wodą

Glinik Zaborowski 561 585

Domaradz, Dół, DuŜy Podlas, Góra, Kąty, Kolonia, Łąki, Mały Podlas

Godowa 2024 2228

Dół, Gacówka, Góra, Kalwaria, Kiełpiny, Kularzykówka, Moskalówka, Piraczkówka, Pod Lasem, Pod Lipką, Pod Wielką Górą, Podlas, Skała, Tamta Strona, Za Polem, Zagórze

Grodzisko 967 1073 Budy, Dół, Góra Łętownia 348 161 Tropie 414 419 Góra, W Dole

Wysoka StrzyŜowska 2384 2210

Budy pod Bonarówką, Budy pod BrzeŜanką, Debrza, Draby, Dział, Golcówka, Granice, Grodeczna, Halicz, Kozak, Michałówka, Mroczka, Niebylec, Pod Gbiskami, Poręby, Sękówka, Stodolna, Wojdziszka, Wapieńki

Zawadka 486 371 Dół, Góra

śarnowa 850 929

DuŜe Łazy, Góra, Koło Brydów, Małe Łazy, Odebraniec, Rędziniaki, Węglówki, Wielkie Pole, Za Wodą

śyznów 1331 965

Budy, Gąsierówki, Granica, Kisielnice, Pawłopol, Pod Wiśnią Górą, Podlesie, Siwa Glina Zagórze

9

Gmina StrzyŜów jest jedną z 159 gmin województwa podkarpackiego. Łączny obszar

gminy stanowi 0,8 % ogólnej powierzchni województwa. Liczba ludności, wg narodowego spisu

powszechnego z roku 2002, stanowiła niespełna 1 % ogólnej liczby osób zamieszkujących

w województwie podkarpackim.

Miasto StrzyŜów, posiadające ponad 700-letnią historię, stanowi centrum kulturalne,

przemysłowe i edukacyjne gminy, jak równieŜ jest siedzibą władz i instytucji powiatowych.

Spośród gmin powiatu, StrzyŜów jest gminą największą i jedyną, na terenie której znajduje się

miasto. Ludność gminy stanowi 1/3 ludności powiatu, a zajmowany obszar prawie 28 %

całkowitej powierzchni powiatu.

Miasto StrzyŜów ma charakter przemysłowo – usługowy. Majątek dawnych przedsiębiorstw

państwowych (StrzyŜowska Fabryka Mebli i Fabryka Maszyn w StrzyŜowie) stanowił

przyczynek do powstawania nowych spółek prawa handlowego, dobrze funkcjonują spółdzielnie

usługowo – produkcyjne, powoli buduje się sektor drobnej przedsiębiorczości.

W skali województwa Gmina stanowi jednostkę słabo uprzemysłowioną. Rzutuje to na

współczynnik aktywności zawodowej mieszkańców, wysokość stopy bezrobocia oraz średnio-

miesięczne wynagrodzenie. Wielkości procentowe tych zjawisk przedstawia poniŜsza tabela.

Tabela 2. Współczynnik aktywności zawodowej mieszkańców województwa podkarpackiego – dane skrajne

GMINY RAKSZAWA PADEW NARODOWA STRZYśÓW PODKARPACIE

Wsp. Aktywności zawodowej mieszkańców (%)

46,0 66,9 56,1 54,3

OLSZANICA STARY DZIKÓW STRZYśÓW PODKARPACIE

Stopa Bezrobocia (%) 38,4 9,2 20,5 21,4

POWIATY NIśAŃSKI RZESZOWSKI STRZYśOWSKI PODKARPACIE Średniomiesięczne wynagrodzenie w

(zł) 1.614,00 2.102,00 1.641,00 1.875,00

Opracowanie własne na podstawie danych statystycznych GUS

10

2. Obszary działalności gospodarczej Rolnictwo, przetwórstwo i rynek rolny Historycznie ukształtowane warunki społeczno-gospodarcze są jednym z elementów

charakteryzujących rolnictwo na terenie gminy. Podstawowe cechy gospodarstw to duŜe

rozdrobnienie agrarne, nadmierne zasoby siły roboczej zatrzymane na wsi oraz bardzo niska

towarowość produkcji rolnej. Według Narodowego Spisu Powszechnego w 2002 roku na terenie

gminy było 3.732 gospodarstwa indywidualne o przeciętnej powierzchni 2.1 ha.

Cechy szczególne gospodarstw rolnych na terenie Gminy:

• produkcja Ŝywności na samozaopatrzenie rodziny, która utrzymuje się najczęściej z innych,

pozarolniczych źródeł dochodu – rolnictwo to tradycja pokoleniowa,

• gospodarstwo rolne zabezpiecza minimum egzystencyjne na wypadek utraty miejsca pracy

zarobkowej,

• brak moŜliwości sprzedaŜy produktu w określonej ilości i jakości odbiorcom zewnętrznym.

Gmina dla celów statystycznych zakwalifikowana jest do środkowo – wschodniego pasma

województwa, określanego jako Pogórze Karpackie. Występujące tutaj gleby naleŜą do

dobrych i średnich, głównie w I – IV klasie bonitacji, z przewagą kompleksów pszennych.

Największą grupę gospodarstw stanowią te o powierzchni 0–3 ha upraw rolnych – ok. 74,2 %

ogółu gospodarstw w gminie. PoniŜsza tabela przedstawia strukturę powierzchniową

gospodarstw w Gminie.

Tabela 3. Struktura powierzchni gospodarstw w Gminie StrzyŜów

1 ha 1 – 5 ha 5 – 10 ha 10 – 15 ha 15 ha i więcej Liczba gospodarstw indywidualnych

1317 2132 255 17 11

Udział procentowy

35,2 % 57,1 % 7 % 0,4 % 0,3 %

Opracowanie własne na postawie spisu powszechnego 2002

11

Powierzchnia gospodarstw indywidualnych na terenie Gminy Strzy Ŝów

1317

2132

255 1711

1 ha

1 – 5 ha

5 – 10 ha

10 – 15 ha

15 ha iwięcej

W większości gospodarstw produkcja ma wciąŜ wszechstronny i niewyspecjalizowany

(wielokierunkowy) charakter. Ostatnie lata przyniosły, głównie ze względów ekonomicznych,

znaczący spadek produkcji zwierzęcej.

Tabela 4. Wielkość produkcji zwierzęcej na terenie Gminy StrzyŜów

Zwierzęta gospodarskie

Bydło Trzoda Owce Kozy Konie Drób

Liczba sztuk 2.174 4.914 58 244 501 32.069 Opracowanie własne na postawie spisu powszechnego 2002

NajwaŜniejszym kierunkiem produkcji stała się produkcja roślinna,

w której przewaŜają zboŜa i rośliny okopowe. Tradycyjnie wysokie dla tych terenów miejsce

zajmuje równieŜ produkcja owoców, głównie miękkich – truskawka, malina i porzeczka.

Tabela 5. Struktura upraw w gospodarstwach rolnych na terenie Gminy

ZboŜa Ziemniaki Przemysłowe Pastewne Warzywa Powierzchnia upraw w ha

2549 670 40 230 58

Opracowanie własne na postawie spisu powszechnego 2002

Obszar wiejski na terenie Gminy StrzyŜów obejmuje 90% powierzchni. Ludność

zamieszkująca ten obszar stanowi 58% ogółu społeczeństwa gminy. Z analizy źródeł

utrzymania ludności związanej z gospodarstwami rolnymi wynika, iŜ zaledwie 1/3 ludności

stanowią osoby deklarujące wyłączne utrzymanie w sposób bezpośredni lub pośredni z pracy

w rolnictwie. Pozostali mieszkańcy wsi to osoby pracujące zawodowo lub posiadające inne

źródła utrzymania, uprawiający ziemię jako dodatkowe, tradycyjne i kulturowe zajęcie.

12

Przetwórstwo rolno – spoŜywcze, jedna z lepiej rozwiniętych dziedzin gospodarki

województwa, nie prezentuje się na obszarze gminy najmocniej. Na pogarszającą się

koniunkturę ma wpływ słabe tempo wdraŜania nowych technologii i systemów zarządzania,

nie spełniające dzisiejszych standardów europejskich warunki fitosanitarne, jak równieŜ

upadek funkcjonujących w regionie zakładów przetwórczych owoców i warzyw w Gbiskach

i StrzyŜowie oraz zamknięcie strzyŜowskiego oddziału mleczarni, lokalnych zlewni mleka

i likwidacja mieszalni pasz w StrzyŜowie. Pozytywnymi przykładami są tutaj jedynie Zakłady

Przetwórstwa Mięsnego Pana Marka Leśniaka oraz Pana Stanisława Fiołka.

Rolnictwo cechuje się, oprócz duŜego rozdrobnienia produkcji, równieŜ duŜym

rozdrobnieniem obrotu produktami rolnymi. Po likwidacji utrwalonych przez lata kanałów

dystrybucji, rynek produktów rolnych stał się mocno rozproszony i mało przejrzysty dla

słabych ekonomicznie, drobnych producentów. Lekarstwem w tej sytuacji mógłby być proces

jednoczenia się rolników w grupy producenckie. Kierunek ten jednak nie ma, jak do tej pory,

pozytywnych przykładów na terenie Gminy.

Tabela 6. Zakłady przetwórstwa rolno – spoŜywczego na terenie Gminy StrzyŜów

Lp Nazwa podmiotu Liczba zatrudnionych 1 Mięso 59 2 Owoce - 3 Mąka 6 4 Alkohole 12 5 Pasze -

ZauwaŜyć naleŜy równieŜ, iŜ polityka rolna Państwa w ostatnich latach wyraźnie się zmieniła.

Za procesy produkcyjne na wsi w coraz mniejszym stopniu odpowiada samorząd terytorialny.

Kompetencje dotychczas wielu organów administracji publicznej przejmowane są przez Agencję

Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, która skupia w swoim ręku decyzyjność, kontrolę

i finanse mogące zasilić reformującą się wieś. Gmina jako jednostka samorządu terytorialnego

koncentrować ma się na zadaniach z zakresu infrastruktury obszarów wiejskich.

Przemysł, budownictwo, MŚP i usługi

Gmina StrzyŜów zawsze była jednostką o charakterze rolniczo – przemysłowym. Bazując

jednak na aktualnych danych statystycznych przyznać naleŜy, iŜ dziś znacząco większy udział

w lokalnym PKB i dochodach mieszkańców gminy ma sektor usług. Przemysł, utoŜsamiany

13

w przeszłości z funkcjonującymi na tym terenie przedsiębiorstwami gospodarki narodowej

(Fabryka Maszyn i StrzyŜowska Fabryka Mebli, POLSPORT), przestał mieć znaczenie

wiodące. Wskutek zmian rynkowych o charakterze krajowym, przedsiębiorstwa te okazały się

być mało wydajne, oparte o przestarzałe technologie i nieefektywne systemy zarządzania, co

z kolei doprowadziło do spadku popytu na wytwarzane produkty, kłopotów finansowych

i konieczności wycofania się z rynku.

Zdecydowanie pozytywną tendencję rozwojową wykazały natomiast funkcjonujące na terenie

Gminy spółdzielnie jak:

• Produkcyjno – Usługowa Spółdzielnia Pracy „AUTO-SERVICE”,

• Cukiernicza Spółdzielnia „ROKSANA”,

• GMINNA SPÓŁDZIELNIA „SAMOPOMOC CHŁOPSKA”,

• SPÓŁDZIELNIA KÓŁEK ROLNICZYCH.

Zakłady te poddały się trudnemu procesowi restrukturyzacji, obniŜyły koszty produkcji,

dostosowały swoje wyroby do oczekiwań rynku i funkcjonują, tworząc czołówkę duŜych

zakładów produkcyjnych w gminie i powiecie strzyŜowskim.

Na terenie Gminy StrzyŜów brak jest na dzień dzisiejszy inwestycji z udziałem kapitału

zagranicznego. Gmina posiada natomiast potencjał inwestycyjny w postaci terenów

i obiektów, które w przyszłości mogłyby stać się bazą dla przyszłej inwestycji.

Począwszy od roku 1998, dynamicznie rozwija się sektor Małych i Średnich Przedsiębiorstw,

chociaŜ tempo to, w porównaniu z innymi regionami kraju, klasyfikuje się na poziomie

niŜszym – średnim. Według danych zamieszczonych w tabeli nr 7, na terenie Gminy

funkcjonuje 1007 podmiotów gospodarczych. Klasyfikacja działalności wskazuje jednak na

brak podmiotów funkcjonujących w branŜach innowacyjnych i wysokich technologii, które w

największym stopniu podnoszą poziom konkurencyjności regionu. Sektor MŚP

(przedsiębiorstwa zatrudniające od 1 – 250 osób) jest na terenie Gminy podstawowym

sektorem generującym miejsca pracy i dochód lokalny. Wspomnieć naleŜy, iŜ przy udziale i

pomocy Gminy StrzyŜów utworzone zostało 2002 roku Centrum Wspierania

Przedsiębiorczości w StrzyŜowie, prowadzone i zarządzane przez stowarzyszenie „Powiatowe

Forum Gospodarcze”. Dzięki działaniom Centrum przeprowadzono szereg szkoleń,

warsztatów i konsultacji ukierunkowanych na małych i nowych przedsiębiorców. W ramach

programu nowo powstali przedsiębiorcy korzystali równieŜ z bezpłatnych porad księgowych,

podatkowych i prawnych.

14

Tabela nr 7 - Podmioty gospodarcze w Gminie StrzyŜów

BranŜa Produkcja Usługi Handel Razem Ilość podmiotów

124 377 506 1007

Dynamika rozwoju sektora gospodarczego jest w zdecydowany sposób uwarunkowana

czynnikami zewnętrznymi, pozagminnymi. Wśród podstawowych przyczyn hamujących

rozwój sektora przemysłu, usług i MŚP wymienić naleŜy:

1. Wysokie koszty kredytu w odniesieniu do poziomu zyskowności produkcji.

2. DuŜy fiskalizm państwa.

3. Zawiłość prawa i norm podatkowych.

4. Niską zasobność kapitałową przedsiębiorców.

5. Szeroki zakres działań tzw. szarej strefy.

6. Bardzo niska siła nabywcza społeczeństwa polskiego .

Niska zasobność finansowa społeczne ństwa jest równieŜ podstawowym czynnikiem

spowalniającym rozwój sektora usług, który z natury rzeczy ma charakter lokalny. W sektorze

tym zdecydowany prymat wiodą wszelkiego rodzaju usługi handlu i budownictwa. Na

czołówkę gminną wysuwają się tutaj takie przedsiębiorstwa, jak:

• Przedsiębiorstwo Remontowo – Budowlane REMBUD Sp. z.o.o.,

• Firma Handlowa D/S - Danuta Znamirowska,

• Przedsiębiorstwo Remontowo – Instalacyjne Roman Fąfara,

• Firma Handlowa – WOJAN,

• Firma Handlowa – K.J.T. Leszczak,

• Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Sp. z.o.o. w StrzyŜowie,

•

Znacznemu rozwojowi uległ równieŜ rynek usług teleinformatycznych, transportowych,

motoryzacyjnych i ubezpieczeniowych.

Edukacja i kultura Gmina StrzyŜów jest jednostką o szeroko rozbudowanej bazie dydaktycznej szczebla

podstawowego i gimnazjalnego. Na terenie gminy funkcjonują:

15

Miejsko-Gminne Przedszkole Publiczne w StrzyŜowie wraz z trzema przedszkolami filialnymi

w Dobrzechowie, Godowej i Wysokiej StrzyŜowskiej. W mieście StrzyŜów funkcjonuje równieŜ

przedszkole niepubliczne (ochronka dla dzieci w wieku przedszkolnym) prowadzone przez

siostry zakonne ze Zgromadzenia Córek Matki BoŜej Bolesnej - Serafitek.

Zbiorcze zestawienie ilości dzieci w poszczególnych oddziałach filialnych przedszkola

publicznego przedstawia tabela nr 8

Tabela nr 8 Ilość dzieci w poszczególnych placówkach przedszkola publicznego

Miejscowość StrzyŜów Dobrzechów Godowa Wysoka StrzyŜowska Ilo ść dzieci na dzień

01.09.2003 205 35 36 20

Liczba pracowników 52 Opracowanie własne na podstawie materiałów Miejsko- Gminnego Zarządu Oświaty i Sportu W ramach gminnego systemu edukacji, na poziomie podstawowym funkcjonuje siedem szkół

podstawowych w miejscowościach StrzyŜów, BrzeŜanka, Glinik Charzewski, Glinik Zaborowski,

Wysoka StrzyŜowska i Tropie oraz siedem zespołów szkół, w skład których wchodzą szkoły

podstawowe i gimnazja. Tabela nr 9 przedstawia liczbę uczniów w poszczególnych jednostkach

szkolnych w roku szkolnym 2004/2005, a tabela 9a prognozę liczby uczniów w poszczególnych

szkołach w roku 2005/2006.

Tabela nr 9. Liczba uczniów w poszczególnych jednostkach szkolnych oraz ilość kadry dydaktycznej w roku szkolnym 2004/2005

Szkoła

MZ

S1)

Str

zyŜó

w

ZS

D

obrz

echó

w

ZS

God

owa

ZS

Gro

dzis

ko

ZS

Wys

oka

Str

zyŜo

wsk

a2)

ZS

śar

now

a

ZS

śyz

nów

SP

Brz

eŜan

ka

SP

Glin

ik

Cha

rzew

ski

SP

Glin

ik

Zab

orow

ski

SP

Wys

oka

Str

zyŜo

wsk

a1)

SP

Zaw

adka

SP

Tro

pie

SP

Str

zyŜó

w1)

Liczba uczniów 962 223 227 216 216 176 145 20 55 45 90 12 18 176 Liczba

nauczycieli 81 23 24 22 25 19 20 4 11 9 12 4 3 19

Średnia liczba uczniów

przypadająca na 1-go nauczyciela

11,9 9,7 9,5 9,8 8,6 9,3 7,3 5 5 5 7,5 3 6 9,3

Liczba pracowników

19 4 5 4 3 3 3 2 2 3 3 1 2 3

Opracowanie własne na podstawie materiałów Miejsko- Gminnego Zarządu Oświaty i Sportu

16

Tabela nr 9a. Prognoza liczby uczniów w poszczególnych jednostkach szkolnych oraz ilość kadry dydaktycznej w roku szkolnym 2005/2006

Szkoła

MZ

S1)

Str

zyŜó

w

ZS

D

obrz

echó

w

ZS

God

owa

ZS

Gro

dzis

ko

ZS

Wys

oka

Str

zyŜo

wsk

a2)

ZS

śar

now

a

ZS

śyz

nów

SP

Brz

eŜan

ka

SP

Glin

ik

Cha

rzew

ski

SP

Glin

ik

Zab

orow

ski

SP

Wys

oka

Str

zyŜo

wsk

a1)

SP

Zaw

adka

SP

Tro

pie

SP

Str

zyŜó

w1)

Liczba uczniów 936 217 208 213 179 167 136 19 54 44 86 16 16 164 RóŜnica do roku

2004/2005 -26 -6 -19 -3 -19 -9 -9 -1 - 1 -1 -4 +4 -2 -12

Ogólny bilans lat szkolnych 2004/2005 do 2005/2006 wynosi - 108 uczniów = - 4%

Wyspecyfikowane w tabeli nr 9 obiekty szkolne stanowią własność komunalną Gminy StrzyŜów.

Poza obiektami dydaktycznymi, gminna baza edukacyjna dysponuje dwiema nowoczesnymi

halami sportowymi w StrzyŜowie i Godowej (trzecia, w Wysokiej StrzyŜowskiej, w trakcie

budowy), sześcioma salami sportowymi - Wysoka StrzyŜowska, śarnowa, śyznów, StrzyŜów,

Dobrzechów, Glinik Zaborowski. Pozostałe szkoły posiadają zastępcze sale gimnastyczne

przystosowane do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego. KaŜda placówka szkolna posiada

równieŜ zewnętrzną infrastrukturę sportową w postaci boisk do piłki noŜnej, siatkówki,

i koszykówki. Z zdecydowanej większości przypadków są to boiska o nawierzchni utwardzonej –

asfaltowej.

Wszystkie szkoły posiadają pracownie komputerowe lub zestawy komputerowe przystosowane

do prowadzenia zajęć z zakresu informatyki.

Tabela nr 10. Ilość zestawów komputerowych i posiadane stałe łącza internetowe w poszczególnych gminnych placówkach szkolnych

Szkoła

MZ

S1)

Str

zyŜó

w

ZS

D

obrz

echó

w

ZS

God

owa

ZS

Gro

dzis

ko

ZS

Wys

oka

Str

zyŜo

wsk

a2)

ZS

śar

now

a

ZS

śyz

nów

SP

Brz

eŜan

ka

SP

Glin

ik

Cha

rzew

ski

SP

Glin

ik

Zab

orow

ski

SP

Wys

oka

Str

zyŜo

wsk

a1)

SP

Zaw

adka

SP

Tro

pie

SP

Str

zyŜó

w1)

Liczba samodzielnych

stanowisk komputerowych

34 13 12 8 10 16 8 4 7 7 7 7 5 11

Czy placówka posiada stałe

łącze internetowe

TAK NIE TAK NIE TAK NIE TAK NIE NIE NIE NIE NIE NIE TAK

Opracowanie własne na podstawie materiałów Miejsko- Gminnego Zarządu Oświaty i Sportu

17

Na terenie miasta StrzyŜów funkcjonuje równieŜ Zespół Szkół (jednostka prowadzona przez

administrację samorzadową szczebla powiatowego – Powiat StrzyŜowski), w skład którego

wchodzą Liceum Ogólnokształcące, Licea Profilowane, Technika, Zasadnicza Szkoła Zawodowa,

oraz Szkoła Policealna. Zespół Szkół kształci młodzieŜ w systemach trzy,- cztero- i pięcioletnim

w szerokiej gamie specjalności. Na dzień 1 września 2004 roku w Zespole Szkół w StrzyŜowie

edukację pobierało 1.490 uczniów.

Pozostałe placówki szkolne i wychowawcze funkcjonujące w obrębie gminy to:

• Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia im. Zygmunta Mycielskiego w StrzyŜowie,

• Społeczna Szkoła Muzyczna StrzyŜowskiego Towarzystwa Muzycznego,

• Specjalny Ośrodek Szkolno – Wychowawczy w StrzyŜowie,

• Dom Dziecka w StrzyŜowie,

• Dom Dziecka w śyznowie.

Na terenie gminy nie funkcjonuje Ŝadna jednostka edukacyjna szczebla wyŜszego, ani teŜ oddział

filialny takiej jednostki.

PoniŜsza tabela przedstawia w sposób przekrojowy strukturę ludności gminy według kryterium

„wykształcenie”.

Tabela nr 11. Ludność gminy według poziomu wykształcenia

Kategorie WyŜsze Średnie Zasadnicze zawodowe Podstawowe Pozostałe Ogółem

Kobiety 755 2672 1411 3039 467 8907 MęŜczyźni 518 1929 2833 2543 276 8266

Razem 1273 4601 4244 5582 743 8266 Opracowanie własne na podstawie spisu powszechnego 2002 roku

Kultura

Upowszechnianiem kultury na terenie Gminy zajmuje się sieć powołanych do tego instytucji

samorządowych, jak równieŜ organizacje spoza sektora finansów publicznych, stowarzyszenia,

fundacje i innego rodzaju niepubliczne organizacje społeczne.

Do samorządowych organizacji wspierających kulturę zaliczyć naleŜy:

• Dom Kultury „SOKÓŁ” w StrzyŜowie prowadzący równieŜ kino „Odrodzenie”, organizator

licznych imprez kulturalnych, konkursów, przeglądów i wystaw o charakterze

lokalnym,jak i regionalnym,

18

• Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna im. Juliana Przybosia w StrzyŜowie z siecią czterech

jednostek filialnych w miejscowościach Dobrzechów, Godowa, Wysoka StrzyŜowska,

Glinik Charzewski,

• Muzeum Społeczne Towarzystwa Miłośników Ziemi StrzyŜowskiej w StrzyŜowie,

Organizacje pozabudŜetowe, statutowo wspierające i promujące rozwój kultury na Ziemi

StrzyŜowskiej to:

• Fundacja na Rzecz Rozwoju Kultury Ziemi StrzyŜowskiej w StrzyŜowie – wydawca

lokalnego miesięcznika „Waga i Miecz”,

• Towarzystwo Miłośników Ziemi StrzyŜowskiej – opiekun zabytkowego tunelu

schronowego pod śarnowska Górą oraz StrzyŜowskiej Kolejki Kołowej,

• Towarzystwo Przyjaciół Godowej w Godowej – opiekun mini skansenu etnograficznego

w Godowej,

• Towarzystwo Przyjaciół Dobrzechowa w Dobrzechowie – wydawca kwartalnika „śycie

Dobrzechowa”,

• Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych im. Władysława Gduli w StrzyŜowie,

• StrzyŜowskie Towarzystwo Muzyczne w StrzyŜowie.

Mówiąc o kulturze, nie sposób nie wspomnieć o infrastrukturze i organizacjach społecznych

kultywujących lokalne tradycje ludowe. Do organizacji tych zaliczyć naleŜy:

• Koła Gospodyń Wiejskich – na terenie gminy funkcjonuje 12 kół,

• Ochotnicze StraŜe PoŜarne – na terenie gminy funkcjonuje 14 jednostek OSP,

• Klub Kultury Wsi w Dobrzechowie.

Organizacje te funkcjonują w oparciu o jednostki organizacyjne Gminy, wiejskie domy ludowe,

świetlice i budynki jednostek ochotniczej straŜy poŜarnej stanowiące majątek komunalny lub

majątek OSP.

Ochrona zdrowia i pomoc społeczna StrzyŜów stanowi bez wątpienia centrum publicznych i prywatnych specjalistycznych usług

medycznych o znaczeniu powiatowym. Do publicznych placówek ochrony zdrowia działających

na terenie gminy w ramach Samodzielnego Publicznego Zespołu Opieki Zdrowotnej

w StrzyŜowie zaliczyć naleŜy:

• Szpital Powiatowy w StrzyŜowie – prowadzący oddziały wewnętrzny, ginekologiczno-

połoŜniczy, noworodkowy, chirurgiczny, pododdział kardiologiczny i zakład

opiekuńczo-pielęgnacyjny,

19

• Powiatową przychodnię specjalistyczną w StrzyŜowie, poradnię chorób płuc oraz

wiejskie ośrodki zdrowia w miejscowościach Godowa, Wysoka StrzyŜowska, Glinik

Charzewski,

• Zespół Pogotowia Ratunkowego,

zaś do niepublicznych:

• Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej S. C.,

• Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej ESKULAP Sp. partnerska,

• Towarzystwo na Rzecz Rehabilitacji Zdrowotnej im. prof. Franciszka Chrapkiewicza –

Chapeville’a w StrzyŜowie,

• Prywatne praktyki lekarskie.

Usługi medyczne wysokospecjalistyczne dostępne są dla mieszkańców gminy na poziomie

regionalnym, głównie poprzez Rzeszowski Szpital Specjalistyczny nr 1 oraz Szpital Wojewódzki

nr 2 w Rzeszowie.

Obecny system ubezpieczenia społecznego nie stanowi stabilnego zabezpieczenia dla

funkcjonującego w kraju systemu powszechnej, publicznej opieki zdrowotnej. Publiczne

placówki zdrowia borykają się z powaŜnymi trudnościami natury finansowej, co w oczywisty

sposób przekłada się na poziom i zakres usług świadczonych dla pacjentów.

Według danych Ministerstwa Zdrowia ogólny stan zdrowotny społeczeństwa stopniowo się

pogarsza, co jest wynikiem głównie małej aktywności fizycznej i nieprawidłowego sposobu

odŜywiania. Konieczne są więc działania zarówno profilaktyczne, jak równieŜ

restrukturyzacyjne, dające moŜliwość dostępu do usług ochrony zdrowia na poziomie oczekiwań

społecznych.

Sytuacja materialna ludności Gminy nie odbiega w znaczący sposób od średniej wojewódzkiej.

Wśród rodzin najuboŜszych pojawiają się patologie społeczne, w tym głównie alkoholizm.

Pomocą w rozwiązywaniu problemów społecznych zajmują się na terenie gminy następujące

jednostki:

• Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w StrzyŜowie,

• Środowiskowy Dom Samopomocy w StrzyŜowie,

• Polski Czerwony KrzyŜ – oddział regionalny w StrzyŜowie,

• Punk Konsultacyjno – Informacyjny ds. UzaleŜnień,

• Grupa Samopomocowa AA,

20

• Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w StrzyŜowie,

• Powiatowy Urząd Pracy,

• Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie,

• Grupy i stowarzyszenia działające przy parafiach na terenie gminy.

Rada Miejska w StrzyŜowie rokrocznie asygnuje z budŜetu gminy środki finansowe na realizację

zadań z zakresu pomocy społecznej z przeznaczeniem na:

• Zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne,

• Dodatki mieszkaniowe,

• DoŜywianie dzieci,

• Finansowanie zasobu gminnych mieszkań socjalnych,

• Zasiłki w naturze.

Pomocą społeczną są równieŜ stosowane na mocy decyzji administracyjnej Burmistrza StrzyŜowa

indywidualne umorzenia podatkowe w stosunku do mieszkańców znajdujących się w trudnej

sytuacji finansowej.

Pomoc Społeczna trafia równieŜ do potrzebujących poprzez organizowane lokalnie i ponad

lokalnie akcje charytatywne w postaci darowizn od przedsiębiorstw i osób prywatnych.

Turystyka, rekreacja i sport

Gmina StrzyŜów leŜy w pasie Pogórzy Środkowobeskidzkich na Pogórzu StrzyŜowsko-

Dynowskim. Charakterystyczne dla okolicy są obłe garby pagórków z wyŜej wzniesionymi

pasmami BrzeŜanki (477m n.p.m.) i Jazowej z Czarnówką (492 ) o stromych stokach,

krawędziowych i nieckowatych kotlinach oraz płaskodenne doliny rzek. Obok atrakcyjnej

rzeźby terenu istotnym składnikiem krajobrazu jest szata roślinna. Dobrze zachowane lasy

tworzą duŜe kompleksy, a znaczna ich część poddana jest róŜnym formom ochrony.

Od kompleksu leśnego wokół najwyŜszych szczytów Pogórza StrzyŜowskiego: Klonowej

(525), Barda (534) i Chełma (528) przez pasmo Jazowej i BrzeŜanki po kompleks leśny

wokół Suchej Góry (585m n.p.m.) – najwyŜszego szczytu Pogórza Synowskiego, rozciąga się

Czarnorzecko-StrzyŜowski Park Krajobrazowy. Na północnych krańcach gminy rozpoczyna

się StrzyŜowsko-Sędziszowski Obszar Chronionego Krajobrazu. Obszary chronione powstały

na podstawie Wielkoprzestrzennego Systemu Obszarów Chronionych wprowadzonego

w 1971 roku przez Państwową Radę Ochrony Przyrody „dla zachowania nieprzeciętnych

właściwości naturalnych środowiska przyrodniczego oraz towarzyszących im wysokich

21

walorów estetyczno-widokowych i turystycznych krajobrazu”. Cechą wyróŜniającą

chronionych obszarów jest bogata flora roślin naczyniowych (kwiatowe), których liczba 916

gatunków stawia region w szeregu bardzo bogatych florystycznie. W parku występuje 35

gatunków roślin chronionych, z czego 22 objętych jest ochroną ścisłą. Chronione obszary

mają równieŜ bogatą faunę, w której szczególnie bogaty jest świat owadów.

Obok rzeźby terenu i szaty roślinnej, walory turystyczne okolic StrzyŜowa podnoszą zabytki

kultury materialnej. Wśród nich wymienić naleŜy zabytkowe kościoły z najstarszym,

murowanym, późnogotyckim kościołem w StrzyŜowie (II połowa XV w.), drewnianą cerkwią

w Bonarówce z 1841 r. i murowaną synagogą w StrzyŜowie. Nieodmiennie uwagę turystów

przyciągają dwory i pałace, szczególnie te w otoczeniu zachowanych parków ze

starodrzewem. Najpiękniejszy park z zachowaną aleją kasztanową i zabytkowymi drzewami-

pomnikami posiada pałac w śyznowie z I połowy XIX w. Budynek jest przykładem ciekawej

architektury z fasadą w kształcie kolumnowego portyku wgłębnego. Pięknym zabytkiem jest

XVIII-wieczny barokowo-klasycystyczny pałac Dydyńskich z mansardowym zadaszeniem,

obecna siedziba Muzeum Społecznego TMZS w StrzyŜowie oraz pałac Skrzyńskich-

Konopków z I połowy XIX w.

22

Pałac w śyznowie z I połowy XIX w.

Atrakcją turystyczną są ślady dawnej chłopskiej kultury materialnej: stare, chylące się ku

upadkowi lub zamienione na letniska drewniane chałupy, jakie spotkać wciąŜ moŜna

w BrzeŜance, Wysokiej StrzyŜowskiej, Zawadce czy RóŜance, przydroŜne kapliczki, niekiedy

zabytkowe i cenne jak kapliczka-kurhan w śarnowej oraz przydroŜne krzyŜe.

Osobliwością Ziemi StrzyŜowskiej, wymienianą przez krajoznawców jako Gefechtsstand

„Anlage Sud”, jest zespół fortyfikacji poniemieckich z czasów II wojny światowej

w StrzyŜowie i Stępinie.

23

Udostępnienie zwiedzającym kolejowego schronu tunelowego pod śarnowską Górą latem

2004 roku, miało bardzo istotne znaczenie dla oferty turystycznej gminy. Odnowiony

i oświetlony schron tunelowy najchętniej jest oglądany z okien wagoników StrzyŜowskiej

Kolejki Kołowej w sezonowe weekendy, kursującej stąd do pobliskiej Łętowni – „zielonych

płuc” StrzyŜowa.

StrzyŜowska Kolejka Kołowa

Walory przyrodnicze i wartości kulturowe danego terenu przybliŜa się wyznaczając w ich

pobliŜu szlaki turystyczne. Przez teren gminy, wg dostępnych map turystycznych (Beskid

Niski i Pogórze oraz Czarnorzecko-StrzyŜowski Park Krajobrazowy – z 1983 r. i późniejsze

wznowienia), przebiegają cztery szlaki: niebieski – od zamku „Kamieniec” w Odrzykoniu

przez Pasmo Jazowej po rezerwat „Góra Chełm”, zielony – z Krosna przez zamek

„Kamieniec”, Węglówkę, Czarny Dział i Pasmo BrzeŜanki do StrzyŜowa, Ŝółty – z Czudca

przez StrzyŜowski Las, Łętownię na górę Chełm i dalej na Liwocz oraz czarny – z Pasma

BrzeŜanki przez Górę Niebylecką i Połomię do Czudca.

Łętownia – niewielka wieś połoŜona w głęboko wciętej dolinie potoku Łętowianka na

północnych przedmieściach StrzyŜowa stała się „zielonymi płucami” miasta, kiedy w latach

70-tych ubiegłego stulecia powstał tu Ośrodek Sportu i Rekreacji. Latem do tej enklawy

zieleni, ciszy i spokoju przyciąga mieszkańców StrzyŜowa i okolic sezonowe kąpielisko, zimą

– zaśnieŜone stoki narciarskie. Ośrodek Rekreacyjny „Oaza” to dziś liczące się centrum

narciarskie w tej części Podkarpacia. Stoki są sztucznie naśnieŜane

i oświetlone do późnych godzin nocnych. Wokół wyciągów, w dolinie wyrosło zaplecze

gastronomiczno-noclegowe. Planowana jest modernizacja istniejącej skoczni narciarskiej

(K-25) oraz budowa wieŜy widokowej przy górnej stacji wyciągu. Ruszyły równieŜ roboty

24

przy modernizacji zalewu retencyjnego. Przeprowadzono juŜ regulację potoku, trwają prace

przy pogłębianiu zalewu i budowie na nim sztucznej wyspy. W niedalekiej przyszłości, kiedy

teren ten zostanie zagospodarowany turystycznie odpowiednią infrastrukturą i kiedy przy

stawach rybnych pojawi się mała gastronomia, odwiedzające pobliską Zieloną klasę „Pod

jodłami” wycieczki szkolne korzystać będą z dodatkowych atrakcji.

Dalece niezadowalający stan infrastruktury turystycznej uległ w ostatnich latach znacznej

poprawie. W ramach Kontraktu dla Województwa Podkarpackiego oraz funduszu SAPARD

wykonano remont całorocznej bazy noclegowej Miejsko-Gminnego Zarządu Oświaty i Sportu

w StrzyŜowie (24 miejsca), usytuowanej na terenie stadionu oraz zbudowano kompleks

ścieŜek edukacyjno-rekreacyjnych w lasach Łętowni. Ze wspomnianej juŜ wyŜej Zielonej

klasy „Pod jodłami” przy leśniczówce w Łętowni wiodą trasy: ścieŜki zdrowia (długości

ok. 1,5 km z 6. elementami do ćwiczeń) i ścieŜki przyrodniczo-dydaktycznej (długości ok.2,5

km z 10. tablicami poglądowymi i kilkoma elementami architektury krajobrazu

w postaci kładek, mostków, oporęczowanych stopni terenowych i miejsc biwakowych).

Kompleks ścieŜek zgłoszony do Związku Komunalnego „Wisłok” jako jedna z propozycji

tzw. „wypraw do Ekolandii” jest licznie odwiedzany przez szkolne wycieczki z terenu gminy,

powiatu i województwa. Przy współudziale finansowym funduszu SAPARD powstał trakt

rekreacyjno-pieszy zwany potocznie ścieŜką rowerową (długości ok. 3,5 km z tablicami

informacyjnymi i miejscami przystankowo-widokowymi), wzbogacający przylegającą

do niego Zieloną klasę o nowe elementy małej infrastruktury turystycznej.

25

Załączona mapa przedstawia przebieg istniejących tras rowerowych na terenie gminy.

26

Zadbano równieŜ o stronę promocyjną przedsięwzięcia, wydając „Przewodnik terenowy

zielonych okolic StrzyŜowa” i „Mapę tras rowerowych”.

Fragment strzyŜowskiego rynku z widokiem na dzwonnicę kościelną

Znaczącą poprawę w ostatnich latach odnotowano równieŜ w ilości i jakości obiektów

sportowych. Oddano do uŜytku dwie pełnowymiarowe sale gimnastyczne: w 2002 r. przy

Miejskim Zespole Szkół w StrzyŜowie i dwa lata później, przy Zespole Szkół w Godowej.

Trwają prace przy budowie następnej, przy Zespole Szkół w Wysokiej StrzyŜowskiej,

a w planach jest kolejna tego typu inwestycja w Grodzisku. Przystąpiono równieŜ do budowy

krytej pływalni w StrzyŜowie, która będzie pierwszym takim obiektem w powiecie.

27

3. Sytuacja demograficzna i rynek pracy

Ludność Gminę StrzyŜów charakteryzuje stosunkowo wysoka dynamika demograficzna. W roku 2004

gminę i miasto StrzyŜów zamieszkiwało 20.893 osób w tym: męŜczyźni – 10.263 i kobiety –

10.630. Około 58% ludności gminy, tj. 12.157 osób zamieszkuje obszary wiejskie gminy

StrzyŜów. W mieście StrzyŜów liczba ludności wynosi 8.736 mieszkańców (31. 12. 2004 r.).

Tab. 1. Liczba ludności gminy i miasta StrzyŜów w latach 1999 – 2004

Liczba ludności Lp. Miejscowość 1999r. 2000r. 2001r. 2002r. 2003r. 2004r.

1 Obszar miejski gminy StrzyŜów

8867 8935 8970 8728 8726 8736

2 Obszar wiejski gminy StrzyŜów

12511 12400 12346 12149 12140 12157

Ogółem 21378 21335 21316 20877 20866 20893

0

5000

10000

15000

20000

25000

1999r. 2001r. 2003r.

Lata

Ludno ść Gminy Strzy Ŝów w latach 1999-2004Obszarmiejski gminyStrzyŜów

Obszar wiejskigminyStrzyŜów

Ogółem

Ludność gminy i miasta StrzyŜów w porównaniu do 1999 r. zmniejszyła się o 2,27%.

Przyrost naturalny mierzony w liczbach bezwzględnych wyniósł w 2004 r. – 36,

w tym na terenie miasta StrzyŜów – 7, a na terenie gminy – 29. Utrzymuje się on na niskim

poziomie, co w liczbach bezwzględnych i w przeliczeniu na 1000 mieszkańców przedstawiają

poniŜsze tabele:

28

Tab. 2. Ilość urodzeń, zgonów oraz zawartych małŜeństw na terenie gminy i miasta StrzyŜów w latach 2003 – 2004 w liczbach bezwzględnych

Urodzenia MałŜeństwa Zgony 2003 r 2004 r 2003 r 2004 r 2003 r 2004 r Miasto 96 88 -8 - - - 76 69 -7 Gmina 129 122 -7 - - - 140 111 -29 Ogółem 225 210 -15 180 210 +30 216 180 -36 Tab. 3. Wskaźnik przyrostu naturalnego w przeliczeniu na 100 mieszkańców w 2004r MałŜeństwa Urodzenia Zgony Przyrost

naturalny Ogółem gmina i miasto StrzyŜów

10,0 10,0 8,6 1,4

Miasto StrzyŜów - 4,2 3,3 0,9 Gmina StrzyŜów - 5,8 5,3 0,5 PoniŜszy wykres przedstawia strukturę wiekową ludności gminy. Tab. 4. Struktura wieku ludności Gminy StrzyŜów wg danych za rok 2004

0

200

400

600

800

1000

1200

1400liczba osób

0 - 7 16 -19

26 -29

36 -40

50 -54

61 -65

70 iwięcej

wiek

M ęŜczyźni

Kobiety

Jak wynika z powyŜszych danych, Gmina StrzyŜów jest obszarem młodym pod względem

struktury wieku mieszkańców. Odsetek ludności w wieku produkcyjnym wynosi

w gminie 57,9% . Większy niŜ średnio w województwie i kraju jest odsetek ludności w wieku

przedprodukcyjnym, który w Gminie StrzyŜów wynosi 25,9% (w województwie - 25,6%

w kraju – 22,7%). WyŜszy jest równieŜ w Gminie StrzyŜów udział ludności w wieku

poprodukcyjnym (w gminie – 16,2%, w województwie – 14,5% , w kraju 15,1%).

29

Rynek pracy Struktura zatrudnienia w Gminie StrzyŜów odzwierciedla typowe dla całej gospodarki

polskiej zapóźnienie i daleko odbiega od struktury zatrudnienia w gospodarkach rynkowych

krajów rozwiniętych.

Według stanu z dnia 31. 12. 2004 r. stopa bezrobocia w powiecie strzyŜowskim wynosiła

24,9% (województwo – kraj, 19,1%–19,1%). W gminie StrzyŜów na koniec 2004 r. było

2.105 bezrobotnych, w tym 1014 kobiet i1091 męŜczyzn. W najtrudniejszej sytuacji na rynku

pracy gminy StrzyŜów znalazły się osoby młode, tj. do 34 roku Ŝycia (ok. 57,9%

bezrobotnych) oraz z wykształceniem zasadniczym, gimnazjalnym i niŜszym. Do głównych

problemów regionalnego rynku pracy naleŜy zaliczyć bardzo wysoki odsetek długotrwale

bezrobotnych, który w połowie roku 2004 wyniósł 61%.

Wobec stałego, wysokiego wzrostu ludności w wieku produkcyjnym, istniejące zasoby

ludzkie są wykorzystywane w sposób dalece niewystarczający.

DuŜy problem stanowi przy tym bezrobocie ukryte, zwłaszcza na obszarach wiejskich.

Negatywnym zjawiskiem jest koncentracja zatrudnienia w kilku największych

przedsiębiorstwach na terenie gminy.

Strukturę bezrobocia według wieku, poziomu wykształcenia oraz czasu pozostawania bez

pracy w gminie i mieście StrzyŜów, przedstawiają poniŜsze tabele.

Tabela nr 5 STRUKTURA BEZROBOCIA w Gminie StrzyŜów

30.06.2003 r. 30.06.2004 r.

WYSZCZEGÓLNIENIE

Liczba bezrobotnych

Udział % w ogólnej liczbie bezrobotnych

Liczba bezrobotnych

Udział % w ogólnej liczbie bezrobotnych

PROCENT ODCHYLENIA

1 2 3 4 5 6 (4:2) 7 (4-2) OGÓŁEM 1260 100,0 1312 100,0 104,1 52 w tym: bez prawa do zasiłku

1017 80,7 1093 83,3 107,5 76

Bezrobotni wg wieku 15-17 lat 1 0,1 0 0,0 0,0 -1 18-24 lat 347 27,5 350 26,7 100,9 3 25-34 lat 387 30,7 410 31,3 105,9 23 35-44 lat 341 27,1 345 26,3 101,2 4 45-54 lat 175 13,9 188 14,3 107,4 13 55-59 lat 8 0,6 18 1,4 225,0 10 60 i więcej lat 1 0,1 1 0,1 100,0 0

Bezrobotni wg poziomu wykształcenia WyŜsze 30 2,4 30 2,3 100,0 0 Policealne i średnie zawodowe

260 20,6 289 22,0 111,2 29

Ogólnokształcące 75 6,0 82 6,3 109,3 7 Zasadnicze zawodowe 632 50,2 657 50,1 104,0 25 Podstawowe i niepełne podstawowe

263 20,9 254 19,4 96,6 -9

30

Bezrobotni wg czasu oczekiwania na pracę Do 1 miesiąca 56 4,3 1-3 miesięcy 59 4,7 92 7,0 155,9 33 3-6 miesięcy 87 6,9 108 8,2 124,1 21 6-12 miesięcy 218 17,3 219 16,7 100,5 1 12-24 miesięcy 236 18,7 238 18,1 100,8 2 PowyŜej 24 miesięcy 555 44,0 599 45,7 107,9 44

Bezrobotni wg staŜu pracy Do 1 roku 154 12,2

157

12,0 101,9 3,0

1-5 lat 258 20,5 250 19,1 96,9 -8,0 5-10 lat 203 16,1 214 16,3 105,4 11,0 10-20 lat 173 13,7 181 13,8 104,6 8,0 20-30 lat 103 8,2 101 7,7 98,1 -2,0 30 lat i więcej 13 1,0 16 1,2 123,1 3,0 bez staŜu 256 20,3 391 29,8 152,7 135,0

Tabela nr 6 STRUKTURA BEZROBOCIA w mieście StrzyŜów

30.06.2003 r. 30.06.2004 r.

WYSZCZEGÓLNIENIE Liczba bezrobotnych

Udział % w ogólnej liczbie bezrobotnych

Liczba bezrobotnych

Udział % w ogólnej liczbie bezrobotnych

PROCENT ODCHYLENIA

1 2 3 4 5 6 (4:2) 7 (4-2) OGÓŁEM 832 100,0 852 100,0 102,4 20 w tym: bez prawa do zasiłku

668 80,3 90 10,6 13,5 -578

Bezrobotni wg wieku 15-17 lat 0 0,0 0 0,0 #dziel/0! 0 18-24 lat 221 26,6 213 25,0 96,4 -8 25-34 lat 271 32,6 281 33,0 103,7 10 35-44 lat 165 19,8 179 21,0 108,5 14 45-54 lat 157 18,9 158 18,5 100,6 1 55-59 lat 16 1,9 21 2,5 131,3 5 60 i więcej lat 2 0,2 0 0,0 0,0 -2

Bezrobotni wg poziomu wykształcenia WyŜsze 43 5,2 58 6,8 134,9 15 Policealne i średnie zawodowe

213 25,6 230 27,0 108,0 17

Ogólnokształcące 100 12,0 95 11,2 95,0 -5 Zasadnicze zawodowe 340 40,9 329 38,6 96,8 -11 Podstawowe i niepełne podstawowe

136 16,3 140 16,4 102,9 4

Bezrobotni wg oczekiwania na pracę Do 1 miesiąca 78 9,4 47 5,5 60,3 -31 1-3 miesięcy 79 9,5 78 9,2 98,7 -1 3-6 miesięcy 91 10,9 98 11,5 107,7 7 6-12 miesięcy 128 15,4 145 17,0 113,3 17 12-24 miesięcy 142 17,1 134 15,7 94,4 -8 PowyŜej 24 miesięcy 314 37,7 350 41,1 111,5 36

Bezrobotni wg staŜu pracy Do 1 roku 102 12,3 101 11,9 99,0 -1 1-5 lat 168 20,2 162 19,0 96,4 -6 5-10 lat 122 14,7 130 15,3 106,6 8 10-20 lat 122 14,7 127 14,9 104,1 5 20-30 lat 78 9,4 66 7,7 84,6 -12 30 lat i więcej 13 1,6 13 1,5 100,0 0 bez staŜu 227 27,3 253 29,7 111,5 26

31

4. Potencjał infrastruktury i polityka przestrzenna Sieć drogowa Podstawową sieć drogową gminy tworzą drogi wojewódzkie i powiatowe, uzupełnione

drogami gminnymi i wewnętrznymi. Geometria sieci drogowej zapewnia powiązania wsi

i przysiółków w układzie wewnętrznym i zabezpiecza połączenia z powiatowym

i wojewódzkim układem drogowym.

Pomimo zrealizowania kolejnych etapów modernizacji istniejących dróg polegających na

wzmocnieniu, poszerzaniu i ulepszaniu nawierzchni, sieć dróg w gminie nie na całej długości

posiada parametry odpowiednie do funkcji i klasy dróg oraz wzrastającego natęŜenia ruchu.

Brak droŜności spowodowany jest przede wszystkim złym stanem technicznym nawierzchni

i obiektów mostowych, nieutwardzonymi poboczami, niewielką ilością chodników

w terenach gęsto zabudowanych poza miastem.

Sieć dróg wojewódzkich przebiegająca przez teren gminy StrzyŜów wynosi 21,2 km.

Na terenie gminy występuje gęsta sieć dróg powiatowych, których całkowita długość wynosi

57,0 km.

O ile stan techniczny dróg wojewódzkich moŜe ocenić na dostateczny, to drogi powiatowe są

w bardzo złym, niedoinwestowanym stanie.

Długość sieci dróg gminnych wynosi 108,0 km w tym 30,0 km na terenie miasta i 78,0 km na

terenie wsi.

Na terenie gminy występuje gęsta sieć dróg wewnętrznych o długości 465,0 km w większości

o nawierzchni nieulepszonej i w złym stanie technicznym. Drogi wewnętrzne w większości

nie posiadają uregulowanego stanu prawnego.

PowaŜne utrudnienie komunikacyjne stanowi brak obwodnicy miasta StrzyŜowa.

WYKAZ DRÓG NA TERENIE POWIATU STRZY śOWSKIEGO

I GMINY STRZY śÓW Lp. Nr

drogi Przebieg drogi Ilość km na terenie Ogółem

km powiatu gminy Drogi krajowe 1. 9 Radom – Barwinek 12 - 12

Drogi wojewódzkie 1. 988 Babica – Warzyce 18,893 11,600 30,493

2. 989 StrzyŜów – Lutcza 2,000 6,600 8,600

Drogi powiatowe 1. 350 RóŜanka – Grodzisko 5,633 2. 629 Pstrągowa – StrzyŜów 7,700 3. 918 Zawadka – Grodzisko – StrzyŜów 9,685 4. 926 KoŜuchów – Markuszowa – Wysoka Strz. 5,322

32

5. 927 Węglówka – Wysoka Strz. - Dobrzechów 10,162 6. 928 Wysoka Strz. – Gbiska – śarnowa 2,396 7. 930 śarnowa – Glinik Zaborowski 5,619 8. 931 śarnowa – Niebylec 7,318 9. 933 Wysoka Strz. – Bonarówka – śyznów 8,000

10. 937 Wysoka Strz. – BrzeŜanka – StrzyŜów 4,155 11. 938 Połomia – Glinik Charzewski 3,699 12. 926 Wysoka Strz. – Oparówka 3,097

Drogi gminne 1. Teren gminy

– miasto 30 km - gmina 78 km

- 108,000 108,000

Drogi wewnętrzne 1. Teren gminy - 465,000 465,000

Podkreślić naleŜy równieŜ, iŜ złe parametry dróg wpływają na poziom bezpieczeństwa ich uŜytkowników. Szczególnie naraŜeni są tutaj piesi i rowerzyści, w tym dzieci szkolne. Sieć kolejowa Układ oraz długość linii kolejowych na terenie Gminy StrzyŜów jest prawidłowy

i wystarczający dla obsługi całego obszaru. Stan techniczny oraz stopień wykorzystania budzi

jednak wiele zastrzeŜeń. Na terenie gminy istnieją dwie stacje kolejowe wielotorowe

StrzyŜów i Dobrzechów. Stacja w StrzyŜowie posiada ponadto bocznicę kolejową, rampę

wyładowczą i dwie nastawnie. Linia relacji Rzeszów – Jasło nie posiada trakcji kolejowej.

Kursujące tędy składy osobowe są zdecydowanie mało konkurencyjne w stosunku do

transportu kołowego. Drogą kolejową w znikomym stopniu odbywa się równieŜ transport

towarów. W przewaŜającej wielkości jest to transport substancji ropopochodnych z rafinerii

Jasło i Gorlice oraz drewna pozyskiwanego w Bieszczadach.

INFRASTRUKTURA TECHNICZNA Energetyka

Przez wschodnią część gminy StrzyŜów przebiega linia 400 kV, relacji Rzeszów-Iskrzynia

koło Krosna-Lemeśany (Słowacja), o duŜym znaczeniu dla krajowego systemu

elektroenergetycznego i międzynarodowej wymiany energii. Linia ta ma jedynie pośredni

wpływ na warunki zasilania gminy.

Obszary gminy i miasta StrzyŜów są zasilane ze stacji elektroenergetycznej 110/15 kV

GPZ StrzyŜów, usytuowanej na zachodnich obrzeŜach StrzyŜowa przy ul. 1 Maja,

między linią kolejową a Wisłokiem.

Przez tereny gminy, w kierunku południowym wiodą trasy dwóch napowietrznych

jednotorowych linii 1 1 0 kV, wiąŜących GPZ StrzyŜów z systemem elektroenergetycznym.

Są to linie relacji:

33

• Boguchwała k. Rzeszowa - StrzyŜów,

• StrzyŜów - Krosno - Białobrzegi.

Linie te mają podstawowe znaczenie dla warunków zasilania całej w energię elektryczną

gminy i miasta StrzyŜów, a takŜe dla odbiorców w gminach sąsiadujących.

Z GPZ StrzyŜów wyprowadzone są linie napowietrzne sieci rozdzielczej 15 kV,

przesyłające energię do poszczególnych miejscowości gminy StrzyŜów i gmin ościennych.

Biegną one w kierunku Sędziszowa, Ropczyc, Frysztaka, Krosna, Niebylca i Czudca.

Odcinki linii 15 kV na terenach o zwartej zabudowie w StrzyŜowie są wykonane w wersji

kablowej.

Linie średniego napięcia 15kV zasilają stacje transformatorowo-rozdzielcze 15/0,4 kV, za

których pośrednictwem energia elektryczna jest przesyłana odbiorcom poprzez sieć

rozdzielczą niskiego napięcia. Na terenach zwartej zabudowy miasta stacje

transformatorowo-rozdzielcze 15/0,4 kV wykonane są najczęściej jako wnętrzowe,

wolnostojące.

Według informacji udzielonych przez Rzeszowski Zakład Energetyczny, stacja GPZ

StrzyŜów dysponuje łączną mocą 2 x 16 MVA. Udział odbiorców komunalno-bytowych

w poborze mocy z GPZ szacowany jest na około 85%. Obecnie występują rezerwy mocy

transformatorów zainstalowanych w GPZ oraz rezerwy parametrów linii 1 1 0 kV,

zasilających GPZ. Rezerwy te mogą być spoŜytkowane do zaspokojenia zwiększonego

zapotrzebowania gminy i miasta na dostawy mocy. Rzeszowski Zakład Energetyczny

posiada opracowaną koncepcję rozwoju sieci 1 / 1 / 0 kV, według której do roku 2015 nie

zachodzi potrzeba rozbudowy tej sieci na obszarze miasta i gminy.

Dotychczasowy i prognozowany - wg koncepcji rozwoju sieci - pobór mocy przez

odbiorców z terenu miasta i gminy StrzyŜów kształtuje się następująco:

Rok 2002 2005 2015 Pobór mocy [MW] 6,56 6,80 7,68

W przeciwieństwie do sieci wysokiego napięcia 1 / 1 / 0 kV, sieć średniego napięcia

15 kV i niskiego napięcia wymaga modernizacji i rozbudowy. Na terenie miasta

sieć średniego i niskiego napięcia powinno się zmodernizować w rejonie ulic: Słonecznej,

Dąbrowskiego, Przekopnej i Tunelowej, natomiast na obszarze gminy StrzyŜów

w miejscowościach: Bonarówka, BrzeŜanka, Gbiska, Glinik Charzewski, Grodzisko,

Zawadka oraz śarnowa. Zakres i terminy wykonania tych prac będą zaleŜały od środków,

którymi będzie dysponował Rzeszowski Zakład Energetyczny SA

Po roku 2005 Rzeszowski Zakład Energetyczny SA zamierza zbudować nową, wnętrzową

rozdzielnię średniego napięcia 15 kV w GPZ StrzyŜów. Nowa rozdzielnia będzie miała

34

większą liczbę pól liniowych niŜ istniejąca rozdzielnia napowietrzna 15 kV.

Z przeprowadzonego rozpoznania wynikają następujące wnioski:

1) W strukturze systemu elektroenergetycznego, bezpośrednio zaopatrującego

miasto i gminę StrzyŜów w energię, moŜna wyróŜnić trzy podstawowe poziomy:

• sieć i obiekty wysokiego napięcia 110 kV,

• sieć rozdzielcza i obiekty średniego napięcia 15 kV,

• sieć rozdzielcza i obiekty niskiego napięcia.

2) Rezerwa parametrów sieci 1 / 1 / 0 kV i mocy transformatorów zainstalowanych

w stacji elektroenergetycznej 110/15 kV GPZ StrzyŜów jest na tyle duŜa, Ŝe

będzie moŜliwe zapewnienie zwiększających się dostaw mocy odbiorcom

w mieście i gminie StrzyŜów co najmniej do 2015 r.

3) Doinwestowania i modernizacji wymagają sieć i obiekty średniego i niskiego napięcia

na niektórych obszarach miasta i gminy StrzyŜów.

Niedoinwestowanie systemu zaopatrzenia w energię elektryczną jest typowym

uwarunkowaniem na duŜej części obszarów wiejskich w Polsce. W ostatnich latach,

w wyniku zbliŜenia cen energii elektrycznej do cen rynkowych, nastąpiła racjonalizacja

zuŜycia energii elektrycznej, a Polska z kraju o napiętym bilansie energetycznym stała się

krajem o niewykorzystanych w pełni moŜliwościach produkcyjnych elektrowni. Mimo to,

znaczna część terenów w kraju, zwłaszcza wiejskich, z powodu niedostatecznie rozwiniętej

elektroenergetycznej sieci rozdzielczej o niezbędnych parametrach nie ma zapewnionych

dostaw energii elektrycznej o wymaganym standardzie. Problem ten, potocznie określany

jako konieczność reelektryfikacji polskiej wsi, jest rozpoznany i dostrzegany przez

dostawców energii oraz na wszystkich szczeblach władz państwowych

i samorządowych. Do jego rozwiązania potrzebne są duŜe nakłady na modernizację sieci.

Do czynników sprzyjających rozwojowi zaliczyć naleŜy:

• dobry stan i znaczne rezerwy w systemie zaopatrzenia gminy w energię elektryczną

na poziomie wysokiego napięcia 1 / 1 / 0 kV,

• centralne - względem obszaru gminy - połoŜenie źródła energii, GPZ StrzyŜów,

• dokładne rozpoznanie niezadowalającego stanu zaopatrzenia gminy w energię

elektryczną na poziomie średniego i niskiego napięcia, sprecyzowanie środków

zaradczych poprawiających standard zaopatrzenia gminy w energię elektryczną

i ujęcie w planach rozwojowych Zakładu Energetycznego niezbędnych inwestycji,

poprawiających zaopatrzenie gminy w dostawy mocy i energii elektrycznej,

• systematycznie prowadzona modernizacja i rozbudowa sieci elektroenergetycznej.

Czynnikami ograniczającymi rozwój są:

• niedoinwestowana, wymagająca dalszej modernizacji elektroenergetyczna sieć

35

rozdzielcza średniego i niskiego napięcia,

• duŜe nakłady potrzebne na rozbudowę infrastruktury i przedsięwzięcia moderni-

zacyjne.

Gazownictwo

Przez teren gminy StrzyŜów przebiega gazociąg wysokopręŜny PN 3,43 MPa (fi 250)

relacji Sędziszów-Warzyce (Zawadka) oraz gazociąg wysokopręŜny PN 0,8 MPa (fi

100) relacji Niewodna-StrzyŜów, dostarczający gaz ze stacji redukcyjno-pomiarowej Q = 600

Nm3/h w KoŜuchowie do stacji redukcyjno-pomiarowej I stopnia Q = 3000 Nm3/h

w StrzyŜowie.

Miasto StrzyŜów oraz prawie cały obszar gminy zasilany jest w gaz z systemu gazociągów

średniego ciśnienia ze stacji w StrzyŜowie oraz Zawadce. W chwili obecnej na terenie

gminy są dwie nie zgazyfikowane wsie - Bonarówka oraz Łętownia.

Do sieci gazowej podpiętych jest obecnie 3525 budynków mieszkalnych, co stanowi ok. 70,9% wszystkich budynków.

Zaopatrzenie gminy w gaz średniopręŜny odbywa się ze stacji w StrzyŜowie

i Zawadce. Do śyznowa gaz doprowadzany jest siecią z Lutczy (gmina Niebylec),

natomiast do RóŜanki - z Wielopola Skrzyńskiego. Z Wysokiej StrzyŜowskiej gazociąg

średniopręŜny zaopatruje w gaz Oparówkę w gminie Wiśniowa.

GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA Gospodarka wodna Gmina StrzyŜów połoŜona jest na obszarze dorzecza Wisłoka. Zasoby wód

powierzchniowych są niewykorzystane z uwagi na znaczne wahania przepływów w ciągu

roku oraz brak zbiorników retencyjnych.

Jedynie zasoby wód podziemnych są w sposób znaczący wykorzystane.

Zaopatrzenie w wodę

Na obszarze gminy StrzyŜów źródłem zaopatrzenia w wodę do celów komunalnych

i przemysłowych są wody podziemne.

Udokumentowana woda pobrana z ujęć w 2004 r. wynosi 331 tys. m³ .

Dobowa zdolność produkcyjna czynnych urządzeń w ujęciach wody wynosi 1500 m³/d.

Długość czynnej sieci wodociągowej wynosi ok.17,8 km.

Zaopatrzenie w wodę w gminie odbywa się dwoma sposobami:

36

- z ujęć opartych o studnie głębinowe; na nich bazuje wodociąg miejski obejmujący

systemem zaopatrzenia w wodę miasto i najbliŜszą okolicę,

- ze studni kopanych lub wyŜej połoŜonych samowypływowych źródeł wodnych, z których

transport wody odbywa się pojedynczymi odcinkami sieci wodociągowej od kilku

do kilkunastu gospodarstw

Do spraw, które są niezwykle waŜne dla prawidłowej eksploatacji wodociągów i utrzymania

dobrej jakości wody do picia dostarczanej odbiorcom, naleŜy zaliczyć między innymi:

- opracowanie i zatwierdzenie stref ochrony sanitarnej dla wszystkich ujęć wody

podziemnej oraz utrzymanie w tych strefach reŜimów wynikłych z tych opracowań,

- wymianę i modernizację zuŜytych sieci,

- modernizację stacji uzdatniania wody.

Gospodarka ściekowa Systemy odprowadzania ścieków są znacznie słabiej rozwinięte niŜ systemy zaopatrywania w

wodę i dotyczy to zarówno terenów miejskich, jak i wiejskich.

Odprowadzane siecią kanalizacyjną ścieki komunalne są oczyszczane w jedynej na terenie

gminy oczyszczalni ścieków o wydajności 2.421 m³/dobę, posiadającej aktualnie znaczące

rezerwy w ilości przyjmowanych ścieków.

Sieciami kanalizacji miejskiej odprowadzane są ścieki komunalne w ilości 221 tys. m³ (w tym

164 tys. m³ z gospodarstw domowych, a 57 tys. m³ od jednostek działalności produkcyjnej).

Nieuporządkowane systemy kanalizacji, brak sieci kanalizacyjnej wraz z urządzeniami

(przepompownie), uniemoŜliwiają pełne wykorzystanie istniejącej oczyszczalni.

Szczególnie waŜnym problemem do rozwiązania jest oczyszczanie ścieków z terenów

podmiejskich i wiejskich.

Na terenie gminy sieć kanalizacyjna istnieje tylko w aglomeracji StrzyŜów. Całkowita

długość sieci kanalizacyjnej wynosi 24 km, w tym: 7 km kanalizacji sanitarnej,

13 km kanalizacji ogólnospławnej i 4 km przyłączy.

Oczyszczalnia ścieków obsługująca tę sieć kanalizacyjną znajduje się w StrzyŜowie i obecnie

jest ona obciąŜona w około 75%.

Systematycznie prowadzona jest rozbudowa sieci kanalizacyjnej na terenie miasta.

Na terenie Gminy StrzyŜów istnieją jeszcze dwie miejscowości, które mogą tworzyć

aglomeracje w myśl zapisów Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych:

37

Godowa i Wysoka StrzyŜowska. Stosownie do zapisów w/w Programu wszelkie aglomeracje

muszą zostań skanalizowane do końca 2015 roku.

W aglomeracji Godowa zachodzi potrzeba budowy 6,8 km kanalizacji sanitarnej wraz

z oczyszczalnią ścieków.

W aglomeracji Wysoka StrzyŜowska zachodzi potrzeba budowy 13 km kanalizacji sanitarnej

wraz z oczyszczalnią ścieków.

Kanalizacja w StrzyŜowie ( istniejąca i planowana do budowy ) obsługiwać będzie około

8960 mieszkańców miasta, w sezonie turystyczno – wypoczynkowym liczba ta moŜe

wzrosnąć do 9300 osób.

Kanalizacja w Godowej obsługiwała będzie 2228 mieszkańców tej miejscowości,

a kanalizacja w Wysokiej StrzyŜowskiej 2210 mieszkańców.

Pozostałe miejscowości gminy StrzyŜów nie będą tworzyły odrębnych aglomeracji.

Kanalizacja miejscowości: BrzeŜanka (360 mieszkańców), Gbiska (317 mieszkańców),

Łętownia (161 mieszkańców), Tropie (419 mieszkańców) i Dobrzechów

(1653 mieszkańców), podłączona zostanie do kanalizacji w aglomeracji StrzyŜów, a ścieki

oczyszczane będą w oczyszczalni w StrzyŜowie.

Do kanalizacji i oczyszczalni planowanej do wybudowania w Godowej, podłączona zostanie

kanalizacja w miejscowości śyznów (965 mieszkańców).

Pozostałe miejscowości: Glinik Charzewski (919 mieszkańców), Glinik Zaborowski (585

mieszkańców), śarnowa (929 mieszkańców) oraz Grodzisko (1073 mieszkańców)

z Zawadką (371 mieszkańców), ze względu na małą gęstość zaludnienia oraz niekorzystne

ukształtowanie terenu nie będą tworzyły odrębnych systemów oczyszczania ścieków.

Ścieki komunalne odprowadzane do sieci kanalizacyjnej istniejącej na terenie StrzyŜowa –

1770 m3/d - stanowią mieszaninę ścieków bytowych, opadowych i przemysłowych.

Odprowadzane do sieci kanalizacyjnej ścieki przemysłowe – 30 m3/d są podczyszczone na

oczyszczalniach zakładowych.

38

Gospodarka odpadami

Odpady komunalne

Gmina posiada składowisko odpadów komunalnych o powierzchni składowania 1,82 ha.

Na składowisko przyjmowane są odpady z gminy i miasta StrzyŜów i gminy Frysztak

Planowana pojemność składowania wynosi 60.000 ton.

Średnioroczna ilość odpadów przyjmowanych do unieszkodliwienia na składowisko wynosi

2200 ton.

Przewidywany okres eksploatacji wynosi 20 lat.

Liczba budynków objętych zbiórką odpadów – 4.500.

Odcieki ze składowiska przepompowywane są na oczyszczalnię ścieków w StrzyŜowie.

Na terenie gminy i miasta StrzyŜów rozmieszczonych jest 90 szt. kontenerów do selektywnej

zbiórki odpadów (szkło, plastik, makulatura).

Prowadzona jest równieŜ zbiórka odpadów segregowanych z gospodarstw domowych

z terenu gminy i miasta StrzyŜów tak zwanym systemem workowym (oznaczone worki na

segregowane odpady – szkło, plastik, makulatura, puszki).

5. Stan środowiska i warunki klimatyczne

Gmina StrzyŜów jest połoŜona na terenie dwóch mezoregionów Pogórza

Środkowobeskidzkiego: Pogórza StrzyŜowskiego (część północno – zachodnia gminy)

i Pogórza Dynowskiego (część południowo – wschodnia gminy). Granicą pomiędzy tymi

mezoregionami jest rzeka Wisłok. Tereny gminy leŜą na wysokości od 215 m n.p.m. –

w dolinie rzeki Wisłok do 488 m n.p.m. na wzniesieniu w Wysokiej StrzyŜowskiej.

Charakterystyczną rzeźbę terenu tworzą garby pogórza o wyrównanej wierzchowinie,

porozcinane dolinami rzecznymi o dość stromych zboczach. W południowej części gminy

garby Pogórza Dynowskiego są wyraźnie wyŜsze i przybierają kształt wyraźnych pasm

zalesionych w części grzbietowej.

Klimat

Na obszarze gminy występuje klimat podgórski, naleŜący do karpackiej strefy

ekoklimatycznej, umiarkowanie ciepły. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi tu

7,4 ºC, wartość międzydobowej zmienności temperatury w ciągu roku wynosi około 2 ºC.

39

Klimat StrzyŜowa charakteryzuje się równieŜ duŜą ilością dni z frontami atmosferycznymi.

Podczas 225 dni przez teren gminy przemieszczają się fronty atmosferyczne, co powoduje

częste zmiany elementów meteorologicznych.

Okres wegetacyjny roślin rozpoczyna się na przełomie marca i kwietnia, a kończy

w pierwszej dekadzie listopada, jego długość waha się od 215 do 220 dni.

Obszar gminy otrzymuje rocznie 620 - 680 mm opadów, które są nierównomiernie

rozłoŜone w ciągu roku. Najwięcej opadów przypada na czerwiec i lipiec.

Na terenie gminy przewaŜają wiatry zachodnie i południowo – zachodnie.

Gleby

Gleby występujące na terenie gminy są głównie glebami brunatnymi i bielicowymi,

wykształconymi na podłoŜu glin powstałych z wietrzenia skał fliszowych bądź na podłoŜu

lessów piaszczystych. W dnach dolin Wisłoka i Stobnicy na podłoŜu osadów rzecznych

wytworzyły się gleby typu mad, gleby te są najbardziej urodzajne w całej gminie.

Największą powierzchnię w gminie zajmują grunty o glebach IV klasy bonitacyjnej, gleby

klas I – III występują głównie w dolinach Wisłoka i Stobnicy oraz na płaskich

wierzchowinach garbów pogórza.

Zdecydowana większość terenów gminy – 66% znajduje się w uŜytkowaniu rolniczym.

Na terenie gminy nie ma obszarów zdegradowanych gleb, które naleŜałoby poddać

rekultywacji.

Lasy i tereny chronione

Tereny najcenniejsze pod względem przyrodniczo – krajobrazowym zostały objęte

ochroną prawną w Czarnorzecko – StrzyŜowskim Parku Krajobrazowym oraz

StrzyŜowsko – Sędziszowskim Obszarze Chronionego Krajobrazu.

Carnorzecko – StrzyŜowski Park Krajobrazowy zajmuje na terenie gminy ponad

4000 ha, a jego otulina ponad 2000 ha. W granicach parku i w jego otulinie połoŜone są

miejscowości: Bonarówka, Wysoka StrzyŜowska, BrzeŜanka, Gbiska, Godowa, śyznów

i śarnowa.

StrzyŜowsko – Sędziszowski Obszar Chronionego Krajobrazu zajmuje na terenie gminy

ponad 2000 ha, w jego granicach znajdują się miejscowości: Glinik Zaborowski, Łętownia,

Tropie i Zawadka.

40

Zalesienia prowadzi się na terenach przeznaczonych do zalesienia w miejscowym planie

przestrzennego zagospodarowania gminy. Powierzchnia lasów w gminie wynosi 3513 ha,

co stanowi około 25% powierzchni gminy. Jest to wielkość porównywalna ze stopniem

zalesienia powiatu - 23,8% i województwa – 36,5%.

Lasy prywatne stanowią 39,4% ogólnej powierzchni leśnej na terenie miasta i 46,3% na

terenach wiejskich gminy.

Powietrze

Na czystość powietrza atmosferycznego w obrębie gminy poza miejscowymi,

niewielkimi źródłami zanieczyszczeń, składają się zanieczyszczenia transgraniczne

docierające na jej obszar nawet z bardzo duŜych odległości. Pomimo tego gmina naleŜy do

mniej zanieczyszczonych rejonów województwa. Średnioroczne stęŜenie NO2 wynosi tu

8 – 20 µg/m3 ( dla województwa jest to 44 µg/m3 ), stęŜenie pyłu zawieszonego 10 – 14 µg/m3

( dla województwa – 40 µg/m3 ), opad pyłu jest równieŜ niewielki – 38,2 g/m2/rok przy

maksymalnej wartości w województwie ponad 315 g/m2/rok. Na podstawie w/w danych

moŜna stwierdzić, Ŝe stan czystości powietrza w rejonie naszej gminy jest zadowalający.

Hałas

Z przeprowadzonych pomiarów i wykonanej oceny warunków akustycznych na terenie

gminy wynika, Ŝe największy wpływ na poziom hałasu ma tutaj hałas komunikacyjny

związany z ruchem samochodowym.

Z pomiarów przeprowadzonych w zakładach przemysłowych wynika, Ŝe dopuszczalny

poziom hałasu jest przekroczony tylko w Fabryce Mebli „SANCRO” Sp. z o.o.

zlokalizowanej w StrzyŜowie przy ul. Grunwaldzkiej.

Wody powierzchniowe

Gmina StrzyŜów połoŜona jest w zlewni rzeki Wisłok, która jest dopływem Sanu.

NajwaŜniejszym dopływem Wisłoka na terenie gminy jest rzeka Stobnica, pozostałe

dopływy to potoki Kopytko i RóŜanka. Wisłok oraz jego dopływy charakteryzują się duŜą

nieregularnością przepływów.

Badanie jakości wód powierzchniowych jest dokonywane w ramach monitoringu

regionalnego województwa podkarpackiego. Na terenie gminy zlokalizowane są trzy

przekroje pomiarowo – kontrolne: na Wisłoku powyŜej StrzyŜowa (km 100 + 200

41

w Dobrzechowie) i poniŜej StrzyŜowa (km 91 + 700 w śarnowej ) oraz na Stobnicy

(km 0 + 300 w StrzyŜowie). We wszystkich badanych profilach jakość wód nie

odpowiadała Ŝadnej klasie czystości wód wg klasyfikacji ogólnej. Zdecydowała o tym

wartość wskaźników bakteriologicznych.

Podstawową przyczyną złej jakości wód powierzchniowych jest brak systemów

odprowadzania i oczyszczania ścieków na większości terytorium gminy.

Wody podziemne

Wody podziemne na terenie gminy, to głównie wody szczelinowe i szczelinowo -

porowe w utworach fliszowych wieku oligoceńskiego. Głębokość zalegania wód

podziemnych jest zmienna i wynosi od kilku do kilkudziesięciu metrów. Potencjalna

wydajność typowego otworu studziennego nie przekracza 3 m3/h. Najbardziej zasobne

w wody podziemne są czwartorzędowe utwory aluwialne doliny Wisłoka, gdzie wydajność

otworu studziennego przekracza 10 m3/h.

Brak jest danych o jakości wód ujmowanych studniami gospodarskimi. Najlepszej

jakości są wody czerpane studniami głębinowymi z utworów czwartorzędowych.

6. Instytucje i organizacje społeczno – gospodarcze

Organizacje pozarządowe oraz podmioty, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy

o działalności poŜytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. z 2003r. Nr 96, poz. 873 z późn.

zm.), zwane inaczej organizacjami społecznymi, wolontarystycznymi lub trzecim sektorem

stanowią waŜne ogniwo aktywności społeczno gospodarczej demokratycznego państwa.

Obszarem aktywności tych organizacji jest przede wszystkim pomoc społeczna, działalność

charytatywna, ochrona zdrowia, edukacja, kultura, sztuka i ochrona dóbr kultury i tradycji,

kultura fizyczna i sport.

Działania tych organizacji stanowią istotne uzupełnienie wykonywania zadań przez organy

administracji publicznej, znaczący moŜe być ich udział w rozwiązywaniu problemów

społeczności lokalnych. Skuteczność rozwiązywania tych problemów zaleŜy w duŜym

stopniu od określenia czytelnych zasad współpracy między gminą a organizacjami

pozarządowymi w określonych dziedzinach aktywności społecznej.

42

Aktualnie na terenie Gminy StrzyŜów działalność prowadzą:

1) Towarzystwo na Rzecz Rehabilitacji Zdrowotnej im. prof. Franciszka Chrapkiewicza-Chapeville’a,

2) Stowarzyszenie „Nasze Zdrowie”, 3) Stowarzyszenie „Tak śyciu”, 4) StrzyŜowskie Towarzystwo Muzyczne, 5) Towarzystwo Miłośników Ziemi StrzyŜowskiej, 6) Fundacja na Rzecz Rozwoju Kultury Ziemi StrzyŜowskiej, 7) Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych im. Wł. Gduli, 8) Towarzystwo Przyjaciół Dobrzechowa, 9) Towarzystwo Przyjaciół Godowej, 10) Koła Gospodyń Wiejskich – 11 (Bonarówka, BrzeŜanka, Dobrzechów, Gbiska, Glinik

Charzewski, Glinik Zaborowski, Godowa, Grodzisko, Wysoka StrzyŜowska, Zawadka, śyznów),

11) Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, 12) Międzyzakładowy Klub Sportowy „Wisłok”, 13) Klub Sportowy „Granit” w Wysokiej StrzyŜowskiej 14) LZS „Pogórze” w Gliniku Charzewskim, 15) Jeździecki Klub Sportowy „Pogórze” w Gliniku Zaborowskim, 16) Parafialny Klub Sportowy „Sokół” w Grodzisku, 17) Parafialny Klub Sportowy „Korona” w Dobrzechowie, 18) Ochotnicze StraŜe PoŜarne – 16 (Bonarówka, BrzeŜanka, Dobrzechów, Gbiska, Glinik

Charzewski, Glinik Zaborowski, Godowa Górna, Godowa Dolna, StrzyŜów, Tropie, Wysoka StrzyŜowska-Góra, Wysoka StrzyŜowska-Dół, Zawadka, śarnowa, śyznów)

19) Powiatowe Forum Gospodarcze w StrzyŜowie 20) Koło Łowieckie „Złota Jesień” w StrzyŜowie 21) Polski Związek Wędkarski Koło „Kleń” w StrzyŜowie 22) Klub Wodny LOK w StrzyŜowie 23) 41 Wodna DruŜyna Harcerska 24) Klub Aktywnej Turystyki „Pogórze” 25) Lokalna Organizacja Turystyczna „Pogórze” 26) Polski Związek Działkowców Pracownicze Ogrody Działkowe „Relax” 27) Polski Związek Niewidomych Okręg Podkarpacki Koła Powiatowe w StrzyŜowie 28) Stowarzyszenie Rodzin Katolickich Diecezji Rzeszowskiej 29) Polski Czerwony KrzyŜ Zarząd Rejonowy w StrzyŜowie 30) Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów Zarząd Rejonowy z siedzibą w StrzyŜowie 31) Związek Kombatantów Rzeczpospolitej i Byłych Więźniów Politycznych w StrzyŜowie Przedmiotem współpracy władz Gminy z podmiotami prowadzącymi działalność poŜytku

publicznego jest: realizacja jej ustawowych zadań, zwiększenie efektywności działań na rzecz

mieszkańców Gminy, wypracowanie skutecznego sposobu zaspokajania potrzeb społecznych

przy uwzględnieniu standardu świadczonych usług.

Program współpracy z organizacjami pozarządowymi obejmuje zadania publiczne w sferze:

- działań na rzecz osób niepełnosprawnych,

- oświaty i wychowania,

43

- kultury i sztuki oraz ochrony dóbr tradycji i kultury,

- upowszechniania kultury fizycznej i sportu,

- promocji Gminy.

Współpraca z podmiotami prowadzącymi działalność poŜytku publicznego będzie

realizowana w następujących formach:

- zlecania zadań publicznych na zasadach określonych w ustawie o działalności poŜytku

publicznego i o wolontariacie,

- zlecania realizacji zadań publicznych na zasadach określonych w ustawie o finansach

publicznych,

- udostępniania na warunkach preferencyjnych nieruchomości lub ich części

niezbędnych do prowadzenia działalności związanej z realizacją zadań Gminy,

- udzielania pomocy w pozyskiwaniu środków finansowych z innych źródeł niŜ budŜet

Gminy (informowanie o potencjalnych źródłach finansowania i pozyskiwania

środków, opiniowania wniosków, promowanie projektów działań organizacji poŜytku

publicznego w celu ułatwienia pozyskiwania środków),

- wzajemnego informowania o planowanych kierunkach działalności i współdziałanie

w celu zharmonizowania tych działań,

- konsultowania projektów aktów normatywnych w dziedzinach dotyczących

działalności statutowej organizacji poŜytku publicznego,

- udzielania pomocy w nawiązywaniu kontaktów z organizacjami społecznymi

i instytucjami samorządowymi innych państw,

- udzielania pomocy w realizacji umów przez organizacje poŜytku publicznego.

Współpraca z organizacjami poŜytku publicznego odbywać się będzie na zasadach

pomocniczości, suwerenności stron, partnerstwa, efektywności, uczciwej konkurencji

i jawności.

44

7. Współpraca międzynarodowa

„My, demokratycznie wybrani przedstawiciele miast Przekonani, Ŝe jesteśmy wyrazicielami głębokich aspiracji i potrzeb naszych społeczności,

Kierując się wolą umacniania wzajemnego zrozumienia i przyjaźni w duchu wolności wspólnoty europejskiej, w dniu dzisiejszym uroczyście oświadczamy, Ŝe:

- będziemy utrzymywać stałe więzi między naszymi miastami, promując wymiany wszelkiego typu pomiędzy ich mieszkańcami w celu propagowania poprzez większe wzajemne zrozumienie, prawdziwego ducha europejskiego

braterstwa, - połączymy ze wszech miar nasze wysiłki w celu zapewnienia sukcesu naszemu podstawowemu przedsięwzięciu

mającemu na względzie pokój i pomyślność, jakim jest osiągnięcie JEDNOŚCI EUROPEJSKIEJ.” (fragment listu intencyjnego, przyrzeczenia o współpracy między miastami)

Miasto StrzyŜów jest ośrodkiem ciąŜenia dla pięciu okolicznych gmin, w tym takŜe

oddziaływań w wymiarze międzynarodowym. Na przestrzeni kilku ostatnich lat nastąpił

znaczący rozwój stosunków partnerskich StrzyŜowa z podobnymi miastami w Europie.

Pierwsze kontakty zagraniczne miasta dotyczą Svidnika i mają juŜ ponad 10 letnią tradycję.

Obecnie do grupy samorządowych partnerów miasta, oprócz słowackiego Svidnika i

włoskiego Bagnacavallo, naleŜą takŜe Lassee (Austria), Kisvarda (Węgry) oraz ukraiński

Gorodok.

I - OPIS STANU ISTNIEJĄCEGO

Partner Rodzaj współpracy Kulturalna Sportowa Ekologia

Gosp.odpadami Wymiana młodzieŜy Inny

(w tym zainicjowane kontakty indywidualne)

Bagnacavallo * * ** Gorodok * * * * Kisvarda * * *** Lassee * * * ** ** Svidnik ** ** * ***

Ilość * wskazuje na częstotliwość (intensywność) wspólnych działań Bagnacavallo (Włochy)

Bagnacavallo leŜy w północno – zachodniej części włoskiego „buta” w regionie Emilia

Romana, w odległości ok. 70 km od miasta Ravenna.

Bagnacavallo to miasteczko historyczne. Starówka, otoczona niegdyś ceglanymi murami

obronnymi, z których do dnia dzisiejszego zachowały się tylko nieliczne elementy, odsłania

45

cały szereg zabytkowych obiektów, z których do najwaŜniejszych naleŜy zaliczyć: teatr

„Goldoni”, klasztor, ratusz, wieŜę, zabytkowe kamieniczki.

Centralnym elementem starej części miasta jest tradycyjny, brukowany granitem rynek

z doskonale zachowanymi i odremontowanymi kamieniczkami, których podcienia kryją

galerie, kawiarenki i butiki handlowe. Jedna z rynkowych kamieniczek naleŜy do

holenderskiej królowej Beatrix, kt�