blo g.t yczko wski.co mhttp://blog.tyczkowski.com/2014/01/stopniowanie-przymiotnikow-i-przyslowkow-w-jezyku-niemieckim/

Łukasz Tyczkowski

Stopniowanie przymiotników i przysłówków w językuniemieckim

Tłumaczenie zagadnienia stopniowania niemieckich przymiotników i przysłówków chciałbym zacząćod pokazania różnicy pomiędzy tymi dwiema częściami mowy. Mimo że przymiotniki i przysłówki mająw niemieckim bardzo często identyczne f ormy (gut może znaczyć zarówno dobrze, jak i dobry/a/e),to zachodzą miedzy nimi znaczące różnice. Zbiorę więc ich najważniejsze cechy. Później przejdędo poszczególnych zagadnień, podam także przykłady użycia w zdaniach oraz formy stopniowanianieregularnego.

Niemieckie przymiotniki:

odmieniają się przez przypadki otrzymując tym samym końcówki odmiany (sprawdź tematy: odmianaprzymiotnika po rodzajniku określonym lub nieokreślonym);

w zdaniu stoją w f unkcji przydawki, określają więc rzeczownik;

odpowiadają na pytania: jaki?, jaka?, jakie?.

Niemiecki przysłówki:

są nieodmienne, mają więc tylko jedną f ormę, bez żadnych końcówek odmiany;

w zdaniu stoją np. w f unkcji orzecznika, z reguły na końcu tego zdania;

odpowiadają na pytania: jak?, kiedy?;

ulegają stopniowaniu, jeżeli pochodzą od przymiotników.

Wymienione wyżej różnice widać doskonale na poniższych przykładach:

Das ist ein schnelles Auto. – To jest (jaki?) szybki samochód.Sie hat einen neuen Computer gekauft. – Ona kupiła (jaki?) nowy komputer.

Ich fühle mich heute nicht so gut. – Nie czuję się dzisiaj zbyt (jak?) dobrze.Warum fährst du immer so schnell? – Dlaczego zawsze jeździsz tak (jak?) szybko?

Mimo powyższych rozbieżności, przymiotniki i przysłówki stopniują się w języku niemieckim według tychsamych reguł. Widoczne są tutaj oczywiście pewne różnice, ale przy dokładnym przemyśleniu tematu raczejnie powinny one Wam zbytnio utrudniać życia. Przejdźmy do rzeczy.

Podobnie jak w języku polskim czy angielskim, w niemieckim też są3 stopnie:

stopień równy (Positiv),

stopień wyższy (Komparativ),

stopień najwyższy (Superlativ).

Stopień równy to ten, który poznajemy już na samym początku nauki.Przymiotniki nie mają końcówek poza tych pasujących do rodzajugramatycznego, przysłówki też stoją bez żadnych końcówek, te sąprzecież nieodmienne. W stopniu równym używane są spójniki: so…wie –tak…jak, genauso…wie – dokładnie tak…jak, ebenso…wie – taksamo…jak.

Stopień wyższy przymiotników i przysłówków tworzymy przede wszystkim poprzez dodanie końcówki –er, np.: schnell – schneller, interessant – interessanter, breit – breiter etc. Przymiotniki i przysłówkijednosylabowe otrzymują dodatkowo przegłos, jeżeli samogłoska tworząca tę sylabę to a, o lub u. Musibyć to więc samogłoska, która ma w niemieckim alf abecie swoją f ormę z przegłosem (nie ma w niemieckimprzecież i-Umlaut lub y-Umlaut), np.: alt – älter, jung – jünger etc. Przegłos dodawany jest też w stopniunajwyższym. Jeżeli przymiotnik lub przysłówek kończy się na –el lub –er, wtedy z tej końcówki w stopniuwyższym znika -e- , np.: dunkel – dunkler, teuer – teurer. W stopniu najwyższym to -e- wraca na swojemiejsce. W stopniu wyższym używany jest spójnik als – niż.

Pamiętajcie, że przymiotniki w stopniu wyższym otrzymują końcówki osobowe oraz odmieniają się przezosoby, przysłówki natomiast pozostają nieodmienne. Zerknijcie na przykłady użycia:

Klaus hat ein schnelleres Auto. – Klaus ma (jaki?) szybszy samochód.Sie hat einen neueren Computer gekauft. – Ona kupiła (jaki?) nowszy komputer.

Warum fährst du jetzt noch schneller? – Dlaczego jedziesz teraz jeszcze (jak?) szybciej?

Reguły tworzenia stopnia najwyższego chciałbym rozbić na dwie części, gdyż w tym stopniu widocznesą dosyć duże różnice.

Stopień najwyższy przysłówków tworzymy poprzez dodanie końcówki –sten lub –esten, w zależnościod końcówki przysłówka w jego f ormie podstawowej. Jak się pewnie domyślacie, końcówkę –estenotrzymają w stopniu najwyższym przysłówki zakończone np. na -t, -d, -z: (breit – breiter – am breitesten).Poza końcówką, przysłówek w stopniu najwyższym należy poprzedzić słówkiem am. W stopniu najwyższymużywany jest spójnik von – z, ze, od.

Przykłady stopniowania przysłówków

schnell – schneller – am schnellsten

hoch – höher (znika ch) – am höchsten

interessant – interessanter – am interessantesten

gef ährlich – gef ährlicher – am gef ährlichsten

bequem – bequemer – am bequemsten

Przykłady użycia stopnia najwyższego przysłówków w zdaniach

Dieses Gebäude ist am höchsten. – Ten budynek jest najwyższy.Deine Präsentation ist am interessantesten. – Twoja prezentacja jest najbardziej interesująca.Das Auto von Klaus ist am schnellsten. – Samochód Klausa jest najszybszy.

Stopień najwyższy przymiotników jest już bardziej wymagający, gdyż dojego poprawnego utworzenia i zastosowania w zdaniu niezbędna jestznajomość końcówek odmiany przymiotnika. Schematy te pozostają takiesame, jak w stopniu równym, jednak niektóre f ormy mogą brzmiećdziwnie, szczególnie te utworzone od dłuższych przymiotników.Końcówki stopnia najwyższego niemieckich przymiotników są podobnedo końcówek przysłówków. Mianownik rodzaju męskiego, żeńskiegoi nijakiego będzie miał na końcu zawsze –ste lub –este, np.: der/die/dasbreiteste, der/die/das schnellste, der/die/das interessanteste etc. Jak da sięzauważyć, słówkiem poprzedzającym przymiotnik w stopniu najwyższymjest tutaj rodzajnik określony. Jeżeli więc zmienia się rodzajnik (np. naskutek zmiany przypadków), to zmienia się też końcówka przymiotnika,np.: den interessantesten (biernik rodzaju męskiego lub celownik liczby mnogiej), die interessantesten(mianownik i biernik liczby mnogiej) etc.

Przykłady stopniowania przymiotników

schnell – schneller – der/die/das schnellste

bequem – bequemer – der/die/das bequemste

langweilig – langweiliger – der/die/das langweiligste

Przykłady użycia stopnia najwyższego przymiotników w zdaniach

Klaus hat das schnellste Auto. – Klaus ma najszybszy samochód.Meinem Bruder gefällt dieses höchste Gebäude. – Mojemu bratu podoba się ten najwyższybudynek.Sie hat den bequemsten Sessel gekauft. – Ona kupiła najwygodniejszy fotel.

Istnieje w języku niemieckim pewna grupa przymiotników i przysłówków, które stopniują się w sposóbnieregularny. W tym przypadku tłumaczenie zasad jest zbędne, podam więc przykłady takich słówek.

gut – besser – am besten/der, die, das beste

bald – eher – am ehesten/der, die, das eheste

gern – lieber – am liebsten/der, die, das liebste

of t – öf ter/häuf iger – am häuf igsten/der, die, das häuf igste

viel – mehr – am meisten/der, die, das meiste

nah – näher – am nächsten/ der, die, das nächste

Wskazówki i dodatkowe informacje

W języku niemieckim nie występuje stopniowanie opisowe , jakto ma miejsce np. w angielskim, kiedy to przymiotnik jest dłuższy(interesting – more interesting – the most interesting), każdy niemieckiprzymiotnik i przysłówek stopniujemy więc według podanych wyżejreguł (interessant – interessanter – am interessantesten).

Jako pierwsze potrzebne jest uczącym się stopniowanieprzymiotników w roli orzecznika (am schnellsten, am besten),dlatego też temu zagadnieniu należy poświęcić na początku więcejuwagi.

Spójniki wie czy als mogą także występować w tzw. zdaniachporównawczych, wtedy wprowadzają one szyk końcowy (czasownikiw f ormie osobowej znajduje się na końcu zdania).

To tyle ode mnie. Starałem się ująć temat możliwie zwięźle i jasno, chociaż może się Wam wydawać inaczej,w końcu trochę się tego nazbierało :)

Foto: sxc.hu