Sprawozdanie z działalności Okręgowego Inspektoratu Pracy ... · 2. Przestrzeganie przepisów o...

Sprawozdanie z działalności

Okręgowego Inspektoratu Pracy

w Rzeszowie

w roku 2011

Rzeszów, luty 2012

3 Sprawozdanie z działalności OIP w Rzeszowie w roku 2011

SPIS TREŚCI

I. WPROWADZENIE 5

1. Podstawy prawne, zakres działania i uprawnienia PIP 5

2. Program działania PIP na rok 2011 9

II. DZIAŁANOŚĆ KONTROLNO – NADZORCZA 12

III. WYNIKI DZIAŁAŃ KONTROLNYCH 27

1. Wynagrodzenia za pracę i inne świadczenia wynikające

ze stosunku pracy 27

2. Przestrzeganie przepisów o czasie pracy 30

3. Kontrole związane z badaniem skarg 34

4. Kontrole legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej 38

5. Badanie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy 49

6. Przestrzeganie przepisów dotyczących zatrudniania osób

niepełnosprawnych 63

7. Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

na budowach 67

8. Zarządzanie bezpieczeństwem i zdrowiem pracowników 83

IV. PREWENCJA I PROMOCJA OCHRONY PRACY 95

V. WSPÓŁDZIAŁANIE NA RZECZ OCHRONY PRACY 127

VI. WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA 139

VII. PODSUMOWANIE I WNIOSKI 140

ZAŁĄCZNIKI

Sprawozdanie z działalności OIP w Rzeszowie w 2011 roku 5

I. WPROWADZENIE

1. Podstawy prawne, zakres działania i uprawnienia PIP

Państwowa Inspekcja Pracy jest podległym Sejmowi organem nadzoru i kon-

troli przestrzegania prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa

i higieny pracy, a także przepisów dotyczących legalności zatrudnienia i innej pracy

zarobkowej. Zakres jej zadań, uprawnień i organizację wewnętrzną określa obowią-

zująca od dnia 1.07.2007r. ustawa z dnia 13.04.2007r. o Państwowej Inspekcji Pracy

(Dz.U. Nr 89, poz. 589 z późn. zm.) oraz statut stanowiący załącznik do zarządzenia

Marszałka Sejmu z dnia 27.08.2007r. w sprawie nadania statutu Państwowej Inspek-

cji Pracy (MP Nr 58, poz. 657 z późn. zm.).

Nadzór nad działalnością instytucji sprawuje Rada Ochrony Pracy powołana

przez Marszałka Sejmu.

Państwową Inspekcją Pracy kieruje Główny Inspektor Pracy przy pomocy za-

stępców. Jednostkami organizacyjnymi PIP są: Główny Inspektorat Pracy, okręgowe

inspektoraty pracy oraz Ośrodek Szkolenia PIP we Wrocławiu.

Okręgowy Inspektorat Pracy w Rzeszowie obejmuje zakresem swojej właści-

wości terytorialnej obszar województwa podkarpackiego. W jego ramach funkcjonują

trzy oddziały: w Krośnie, Przemyślu i Tarnobrzegu.

Do zadań Państwowej Inspekcji Pracy należy w szczególności:

nadzór i kontrola przestrzegania prawa pracy, w tym przepisów i zasad bezpie-

czeństwa i higieny pracy, przepisów dotyczących stosunku pracy, wynagrodzenia

za pracę i innych świadczeń ze stosunku pracy, czasu pracy, urlopów, uprawnień

pracowników związanych z rodzicielstwem, zatrudniania młodocianych i osób

niepełnosprawnych, a także zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warun-

ków pracy osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosu-

nek pracy oraz osobom wykonującym na własny rachunek działalność gospodar-


czą w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę lub przedsiębiorcę nie będącego

pracodawcą, na rzecz którego taka praca jest świadczona,

kontrola legalności zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, wykonywania działalno-

ści oraz kontrola informowania powiatowych urzędów pracy przez bezrobotnych

o podjęciu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub działalności, opłacania skła-

dek na Fundusz Pracy, prowadzenia agencji zatrudnienia zgodnie z warunkami

określonymi w przepisach o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy,

kontrola legalności zatrudnienia, innej pracy zarobkowej oraz wykonywania pracy

przez cudzoziemców,

kontrola wyrobów wprowadzonych do obrotu lub oddanych do użytku pod wzglę-

dem spełniania przez nie zasadniczych lub innych wymagań dotyczących bez-

pieczeństwa i higieny pracy, określonych w odrębnych przepisach,

nadzór nad spełnianiem przez pracodawców obowiązków w sprawie rejestracji,

oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów

(REACH),

badanie i analizowanie przyczyn wypadków przy pracy i chorób zawodowych,

kontrola stosowania środków zapobiegających tym wypadkom i chorobom,

inicjowanie przedsięwzięć w sprawach ochrony pracy w rolnictwie indywidual-

nym,

udzielanie porad służących ograniczaniu zagrożeń dla życia i zdrowia pracowni-

ków, a także w zakresie przestrzegania prawa pracy,

podejmowanie działań prewencyjnych i promocyjnych zmierzających do zapew-

nienia przestrzegania prawa pracy;

współdziałanie z organami ochrony środowiska w zakresie kontroli przestrzega-

nia przez pracodawców przepisów o przeciwdziałaniu zagrożeniom dla środowi-

ska,

kontrola przestrzegania wymagań bhp, o których mowa w ustawie z dnia

22.06.2001r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych (Dz.U. z 2007r. Nr

36, poz. 233 ze zmianami),

kontrola ewidencji pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach

lub o szczególnym charakterze,

opiniowanie projektów aktów prawnych z zakresu prawa pracy,


wnoszenie powództw (a za zgodą zainteresowanej osoby - uczestniczenie w po-

stępowaniu przed sądem pracy) o ustalenie istnienia stosunku pracy, jeżeli łą-

czący strony stosunek prawny, wbrew zawartej między nimi umowie, ma cechy

stosunku pracy,

wydawanie i cofanie zezwoleń na wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobko-

wych przez dziecko do ukończenia przez nie 16 roku życia na rzecz podmiotu

prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową,

ściganie wykroczeń przeciwko prawom pracownika, określonych w kodeksie pra-

cy, a także innych wykroczeń związanych z wykonywaniem pracy zarobkowej

oraz udział w postępowaniu w tych sprawach przed sądami w charakterze oskar-

życiela publicznego.

Do zadań PIP należy również współpraca z urzędami państw członkowskich

Unii Europejskiej, odpowiedzialnymi za nadzorowanie warunków pracy i zatrudnienia

pracowników skierowanych do wykonywania pracy na ich terytorium na określony

czas przez pracodawcę mającego siedzibę w państwie będącym członkiem Unii Eu-

ropejskiej.

W celu realizacji tych zadań organy PIP zostały wyposażone w szczególności

w uprawnienie przeprowadzania czynności kontrolnych wobec pracodawców

oraz podmiotów, na rzecz których jest wykonywana praca przez osoby fizyczne (bez

względu na podstawę świadczenia tej pracy – w tym przypadku kontrole dotyczą

spraw bhp i legalności zatrudnienia) oraz stosowania środków prawnych w przypad-

ku stwierdzenia naruszeń przepisów prawa pracy lub przepisów dotyczących legal-

ności zatrudnienia, tj.:

nakazania usunięcia stwierdzonych uchybień w ustalonym terminie w przy-

padku, gdy naruszenie dotyczy przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,

nakazania wstrzymania prac lub działalności, gdy naruszenie powoduje bezpo-

średnie zagrożenie życia lub zdrowia pracowników lub innych osób wykonujących

te prace lub prowadzących działalność,

skierowania do innych prac pracowników lub innych osób dopuszczonych do

pracy wbrew obowiązującym przepisom przy pracach wzbronionych, szkodliwych

lub niebezpiecznych albo pracowników lub innych osób dopuszczonych do pracy


przy pracach niebezpiecznych, jeżeli pracownicy ci lub osoby nie posiadają od-

powiednich kwalifikacji,

nakazania wstrzymania eksploatacji maszyn i urządzeń w sytuacji, gdy ich

eksploatacja powoduje bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi,

zakazania wykonywania pracy lub prowadzenia działalności w miejscach,

w których stan warunków pracy stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia lub

zdrowia ludzi,

nakazania zaprzestania prowadzenia działalności bądź działalności określo-

nego rodzaju w przypadku stwierdzenia, że stan bezpieczeństwa i higieny pracy

zagraża życiu lub zdrowiu pracowników lub osób fizycznych wykonujących pracę

na innej podstawie niż stosunek pracy, w tym osób wykonujących na własny ra-

chunek działalność gospodarczą,

nakazania ustalenia okoliczności i przyczyn wypadków,

nakazania wykonania badań i pomiarów czynników szkodliwych i uciążli-

wych w środowisku pracy w przypadku naruszenia, trybu, metod, rodzaju lub

częstotliwości wykonania tych badań i pomiarów lub konieczności stwierdzenia

wykonywania pracy w szczególnych warunkach,

nakazania wypłaty należnego wynagrodzenia za pracę, a także innego świad-

czenia przysługującego pracownikowi,

skierowania wystąpienia lub wydania polecenia w razie stwierdzenia innych na-

ruszeń niż wymienione powyżej, w sprawie ich usunięcia, a także wyciagnięcia

konsekwencji w stosunku do osób winnych,

nakazania umieszczenia pracownika w ewidencji pracowników wykonują-

cych prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wy-

kreślenia go z ewidencji oraz sporządzenia korekty dokonanego w tej ewidencji

wpisu,

nakładania grzywien w drodze mandatów karnych (w maksymalnej wysokości

do 2 tys. zł; właściwy organ Państwowej Inspekcji Pracy może jednak w postępo-

waniu mandatowym nałożyć grzywnę w wysokości do 5.000 zł, jeżeli ukarany co

najmniej dwukrotnie za wykroczenie przeciwko prawom pracownika w ciągu

dwóch lat od dnia ostatniego ukarania popełnia ponownie takie wykroczenie)

i kierowania do sądów wniosków o ukaranie.


Państwowa Inspekcja Pracy w trakcie realizacji swoich zadań współdziała ze

związkami zawodowymi, organizacjami pracodawców, organami samorządu załogi,

radami pracowników, społeczną inspekcją pracy oraz z organami administracji pań-

stwowej, a w szczególności z organami nadzoru i kontroli nad warunkami pracy, Poli-

cją, Strażą Graniczną, Służbą Celną, urzędami skarbowymi i Zakładem Ubezpieczeń

Społecznych, a także organami samorządu terytorialnego.

2. Program działania PIP na rok 2011

Państwowa Inspekcja pracy realizuje przede wszystkim obowiązki wynikające

z ustawy z dnia 13.04.2007r. (Dz.U. Nr 89, poz. 589), pozostałe kontrolno – nadzor-

cze i prewencyjne zadania urzędu są skoncentrowane na branżach i zakładach pra-

cy, w których występuje – zdiagnozowany wcześniej – zły stan warunków pracy. Po-

dejmowane działania monitorujące są ukierunkowane na zbadanie sytuacji w wybra-

nych obszarach, ustalenie skali i rodzaju występujących problemów oraz zaplanowa-

nie i wdrożenie w życie działań zapobiegawczych. Między innymi z tych względów,

jak również po uwzględnieniu zaleceń Rady Ochrony Pracy, uwag komisji sejmowych

i sygnałów pochodzących od partnerów społecznych, opracowywane są zarówno

wieloletnie jak i roczne programy działania.

W 2011r. realizowany był II etap programu zaplanowanego na lata 2010 –

2012, obejmujący kompleksowe działania o charakterze kontrolnym:

kontrole prac budowlanych, w tym rozbiórkowych, oraz kontrole dotyczące bu-

dowy i remontów dróg,

kontrole czasu prowadzenia pojazdu, przerw i czasu odpoczynku kierowców,

bezpieczeństwo pracy w zakładach charakteryzujących się największym nasile-

niem zagrożeń zawodowych (wzmożony nadzór).


Program działań jednorocznych realizowany w 2011r. obejmował następu-

jące tematy:

w zakresie bezpieczeństwa pracy:

kontrole zakładów wchodzących w skład Spółki PKP Energetyka,

zarządzanie bezpieczeństwem w małych zakładach, w których występuje duże

nasilenie wypadków przy pracy,

działania kontrolno – prewencyjne w wybranych zakładach branży naftowej –

kontrole baz paliw i baz surowcowych,

kontrole spełnienia wymagań minimalnych dla maszyn do obróbki plastycznej,

kontrole amoniakalnych instalacji chłodniczych,

kontrole zakładów, w których może wystąpić atmosfera wybuchowa,

kontrole stacji paliw płynnych i autogazu,

kontrole prac przy pozyskiwaniu, zrywce i transporcie drewna,

przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy podczas usuwania

wyrobów zawierających azbest z obiektów budowlanych i przemysłowych,

szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy,

ocena ryzyka zawodowego,

kontrole robót wykonywanych w miejscach ogólnodostępnych (zagrożenia

o charakterze publicznym),

realizacja zadań służby bhp,

przestrzeganie przepisów ustawy o produktach biobójczych,

przestrzeganie przez pracodawców wymagań związanych z bezpieczeństwem

przewozu drogowego towarów niebezpiecznych.

w zakresie prawa pracy:

kontrole wybranych zagadnień prawa pracy w placówkach ochrony zdrowia,

czas pracy w zakładach różnych branż, w tym kontrole czasu pracy kierow-

ców wykonujących przewozy regularne do 50 km.

w zakresie zarówno prawa pracy jak i bezpieczeństwa pracy:

kontrole placówek handlowych wielkopowierzchniowych

kontrole pozostałych placówek handlowych.


Okręgowy Inspektorat Pracy w Rzeszowie w 2011r. realizował także tzw. te-

maty własne:

przestrzeganie prawa pracy wobec pracowników tymczasowych zatrudnionych

w agencjach pracy tymczasowej oraz przez pracodawców użytkowników,

czas pracy pracowników zatrudnionych w ruchu zakładów górniczych,

rozpoznanie zagrożeń związanych z nanomateriałami,

przestrzeganie przepisów prawnej ochrony pracy (zwłaszcza dotyczących wyna-

grodzeń i czasu pracy) w zakładach piekarskich i cukierniczych.

Działania kontrolne polegały również na sprawdzaniu wykonania przez praco-

dawców środków prawnych, a zwłaszcza decyzji wydanych w czasie poprzedniej

kontroli. Jest to ważne nie tylko ze względu na objęcie decyzji Państwowej Inspekcji

Pracy przepisami o egzekucji administracyjnej, ale także stanowi istotny element sku-

teczności i efektywności działań kontrolnych.

Szczególne znaczenie ma działalność inspekcji pracy związana z badaniem

zgłaszanych skarg pracowniczych oraz oceną prawidłowości informacji - składanych

do ZUS przez pracodawców - zawierających dane dla ustalenia składek na ubezpie-

czenie wypadkowe. Inną ważną formą działania jest prowadzenie poradnictwa praw-

nego, technicznego oraz dotyczącego legalności zatrudnienia, świadczonego bez-

płatnie.

12 Sprawozdanie z działalności OIP w Rzeszowie w 2011 roku

II. DZIAŁALNOŚĆ KONTROLNO – NADZORCZA

Wg danych z Urzędu Statystycznego w Rzeszowie na terenie województwa

podkarpackiego działa 151.091 podmiotów gospodarki narodowej. Struktura podmio-

tów w podziale wg sekcji PKD przestawia się następująco:

Wyszczególnienie Stan na

31.12.2011r.

Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo, rybactwo 3.395

Górnictwo i wydobywanie 214

Przetwórstwo przemysłowe 14.630

Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, gorącą wodę 138

Dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami, rekultywacja 440

Budownictwo 18.922

Handel, naprawa pojazdów samochodowych 43.934

Transport, gospodarka magazynowa 10.332

Zakwaterowanie i gastronomia 4.314

Informacja i komunikacja 3.151

Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 4.264

Obsługa rynku nieruchomości 3.908

Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 11.518

Administrowanie i działalność wspierająca 2.480

Administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe zabezpieczenia społeczne

1.924

Edukacja 5.727

Ochrona zdrowia i pomoc społeczna 7.984

Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 3.315

Pozostała działalność usługowa 10.499

Wg liczby pracujących podział przedstawia się następująco:

0 – 9 pracujących – 142.941,

10 – 49 pracujących – 6.718,

50 – 249 pracujących – 1.230,

250 i więcej pracujących – 202.

Dokonując analizy powyższych danych można stwierdzić, że na terenie woje-

wództwa podkarpackiego przeważają zakłady małe zatrudniające do 9 pracowników

(w tej grupie osoby prowadzące działalność gospodarczą jednoosobowo), działające

w branży handlowej i usługowej (naprawa samochodów).


W roku 2011 inspektorzy pracy przeprowadzili 5.164 kontrole w 3.816 pod-

miotach. Ponowne kontrole wynikały zwłaszcza z konieczności sprawdzenia wyko-

nania wydanych wcześniej decyzji i wniosków. W kontrolowanych zakładach praco-

wało ponad 240 tys. osób (w tym na podstawie umów o pracę – prawie 220 tys. pra-

cowników, na podstawie umów cywilnoprawnych – 12 tys. osób oraz 2,5 tys. podmio-

tów samozatrudniających się).

Ponad połowa podmiotów objętych kontrolami (52%) nie zatrudniała więcej niż

9 pracowników, 29% zatrudniało od 10 do 49 pracowników, 13% zatrudniało od

50 do 249 pracowników, natomiast 6% skontrolowanych firm to zakłady duże, za-

trudniające co najmniej 250 pracowników.

Zakłady najczęściej kontrolowane w 2011r. wg sekcji PKD

W związku ze stwierdzonymi podczas kontroli naruszeniami prawa inspektorzy

pracy wydali 19.733 decyzje (pisemne i ustne).

386 decyzji nakazywało natychmiastowe wstrzymanie prac, a 726 – wstrzy-

manie eksploatacji maszyn w związku ze stwierdzeniem bezpośredniego zagroże-

nia dla życia bądź zdrowia ludzi. Wydano także 266 decyzji nakazujących skierowa-

nie do innych prac 663 osób zatrudnionych – wbrew obowiązującym przepisom –

przy pracach wzbronionych, szkodliwych lub niebezpiecznych oraz 56 decyzji zaka-

zujących wykonywania pracy lub prowadzenia działalności w miejscach, w których


stan warunków pracy stanowił bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi.

Dwanaście decyzji nakazywało ustalenie okoliczności i przyczyn wypadków przy

pracy.

Oprócz decyzji dotyczących stanu bhp inspektorzy pracy wydali również

295 decyzji nakazujących wypłatę wynagrodzeń lub innych świadczeń ze stosun-

ku pracy. Nakazywały one wypłatę należności dla prawie 6 tys. pracowników na

łączną kwotę ponad 8,6 mln złotych.

Zrealizowanych zostało - do momentu opracowania niniejszego sprawozdania

17.700 decyzji pisemnych i ustnych. Ponad 3,4 tys. pracowników otrzymało należne

świadczenia pieniężne na kwotę ogółem ponad 4,8 mln zł.

Zakres przedmiotowy decyzji

W 2011 roku Okręgowy Inspektor Pracy w Rzeszowie wydał 2 decyzje naka-

zujące wstrzymanie działalności, gdyż stan bezpieczeństwa i higieny pracy zagra-

żał życiu lub zdrowiu pracujących. W obu przypadkach pracodawcy zorganizowali


pomieszczenia pracy w budynkach gospodarczych (stajni i stodole). Jeden praco-

dawca prowadził w tych pomieszczeniach obróbkę drewna, drugi – produkował ele-

menty ze stali nierdzewnej.

Adresaci obu decyzji nie wnieśli od nich odwołań. Jeden pracodawca zaprze-

stał prowadzenia działalności w budynku będącym przedmiotem decyzji, drugi wy-

stąpił do Okręgowego Inspektora Pracy o stwierdzenie wygaśnięcia decyzji, oświad-

czając, że zaprzestał zatrudniania pracowników oraz osób na podstawie umów cy-

wilnoprawnych. W związku z powyższym Okręgowy Inspektor stwierdził wygaśnięcie

przedmiotowej decyzji.

Decyzje nakazujące pracodawcom zaprzestanie działalności określonego ro-

dzaju są rygorystyczną, lecz skuteczną formą oddziaływania, ich wydanie pozwoliło

na wyeliminowanie zagrożeń związanych z prowadzeniem produkcji i zatrudnianiem

pracowników w budynkach nie odpowiadających przepisom bezpieczeństwa i higieny

pracy, których dostosowanie do tych wymagań nie było możliwe.

W 2011 roku inspektorzy pracy zatwierdzili dwie decyzje w sprawie wykazu

prac lekkich, przy wykonywaniu których można zatrudniać młodocianych

w innym celu niż przygotowanie zawodowe. Wnioskodawcy zamierzali zatrudniać

w okresie wakacji młodocianych powyżej 16 roku życia: jeden do promocji kosmety-

ków, drugi – do prac polegających na pakowaniu wyrobów, ich transporcie i do prac

porządkowych. W związku z tym, że przedstawione do zatwierdzenia wykazy nie uj-

mowały prac wymienionych w wykazie prac wzbronionych młodocianym, o których

mowa w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 24.08.2004r. w sprawie prac wzbro-

nionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac, in-

spektorzy pracy wydali pozytywne decyzje w w/w sprawach.

W okresie sprawozdawczym z powodu niewykonania przez 56 pracodawców

nałożonych na nich obowiązków wynikających z nakazów inspektorzy pracy skiero-

wali 64 upomnienia dotyczące 202 decyzji (40 upomnień dotyczących 137 decyzji

w zakresie bhp i 24 upomnienia dotyczące 65 decyzji płatniczych).

Pracodawcy wykonali 114 decyzji, jeden pracodawca ogłosił upadłość, inspek-

torzy pracy stwierdzili wygaśnięcie 9 decyzji, przedłużony został termin realizacji jed-


nej decyzji. Zostało złożone do prokuratury jedno zawiadomienie o utrudnianiu przez

pracodawcę czynności kontrolnych, sprawę jednego pracodawcy przekazano do in-

nego okręgowego inspektoratu pracy ze względu na zmianę siedziby spółki,

w związku z brakiem odpowiedzi pracodawców nt. realizacji decyzji zaplanowano

rekontrole w celu sprawdzenia ich wykonania.

W związku z dalszym niezrealizowaniem przez pracodawców 25 decyzji

wszczęto postępowania egzekucyjne. W celu przymuszenia do wykonania obowiąz-

ków wynikających z nakazów nałożono na 6 pracodawców 7 grzywien w łącznej

kwocie 48.000 zł. Żaden z tych pracodawców nie wykonał decyzji nakazowych, rów-

nież żaden nie zapłacił dobrowolnie grzywny w celu przymuszenia. Do dnia opraco-

wania niniejszego sprawozdania skierowano do urzędu skarbowego jeden tytuł wy-

konawczy na kwotę 10.000 zł celem przymusowej egzekucji. Pozostałe sprawy nie

zostały jeszcze ostatecznie rozstrzygnięte.

W 2011r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie wniesiono

14 skarg na decyzje Okręgowego Inspektora Pracy w Rzeszowie. Dwie skargi zo-

stały przez sąd oddalone, jedna skarga nie została jeszcze rozpatrzona. Sąd stwier-

dził nieważność 10 decyzji OIP, jedna decyzja OIP została wyrokiem sądu uchylona.

W 2011r. WSA rozpatrzył także 13 skarg wniesionych w latach poprzednich –

sąd stwierdził nieważność 2 decyzji, jedno postanowienie i 10 decyzji zostało uchylo-

nych.

W 2011r. zostały wniesione do Naczelnego Sądu Administracyjnego 3 skargi

na decyzje WSA: dwie wniósł Okręgowy Inspektor Pracy, jedną – pracodawca. Jed-

na skarga została uwzględniona, jedna odrzucona, a jedna nie została jeszcze roz-

patrzona.

W okresie sprawozdawczym inspektorzy pracy skierowali 3.087 wystąpień

zawierających 17.467 wniosków. Wykonanie przez pracodawców 83% wniosków

świadczy o dużej skuteczności tego środka prawnego.

Inspektorzy pracy wydali także 87 poleceń – 97% z nich zostało zrealizowa-

nych do dnia opracowania niniejszej analizy.


Realizują wnioski i polecenia inspektorów pracy pracodawcy m.in. wypłacili

ponad 3,3 tys. pracowników kwotę prawie 1,7 mln zł.

Zakres przedmiotowy wniosków i poleceń

Stwierdziwszy fakt popełnienia wykroczenia przeciwko prawom pracownika

inspektorzy pracy korzystali z przysługujących im uprawnień nakładania na spraw-

ców grzywien w formie mandatów karnych (w sprawie 2.602 wykroczeń), kierowania

do sądów wniosków o ukaranie (w przypadku 464 wykroczeń) oraz stosowania środ-

ków oddziaływania wychowawczego (odnośnie 1.381 wykroczeń).

W 2011r. inspektorzy pracy nałożyli 910 mandatów karnych na łączną kwotę

1.031.100 zł (średnia grzywna 1.133 zł). Mandaty nadal stanowią najczęstszy rodzaj

sankcji – zostały one zastosowane w 46% postępowań w sprawach o wykroczenia

ze względu na prostą procedurę i dużą skuteczność.

W związku z ujawnionymi wykroczeniami inspektorzy pracy skierowali do są-

dów 161 wniosków o ukaranie. Sądy wydały rozstrzygnięcia w 134 sprawach orzeka-

jąc w 125 przypadkach karę grzywny (w tym 91 grzywien w formie wyroków nakazo-

wych). Na uwagę zasługuje fakt, iż większość rozstrzygnięć (69%) zapadła w postę-


powaniu nakazowym, jest to bowiem najszybsza forma rozpatrywania spraw przez

sądy. Łączna kwota orzeczonych przez sądy kar grzywny wyniosła 242.520 zł

(w tym najwyższa orzeczona - 10.000 zł).

Sądy wymierzyły także cztery kary nagany, trzech obwinionych uniewinniły,

a jedno postępowanie zostało umorzone.

Inspektorzy pracy zastosowali także 902 środki oddziaływania wychowawcze-

go w postaci ostrzeżeń lub pouczeń, a dotyczyły one w szczególności nieprawidło-

wości, które powstały bądź to z winy nieumyślnej, bądź pomyłki i które zostały na-

tychmiast usunięte. Kontrolujący brali także pod uwagę warunki osobiste oraz sytua-

cję majątkową sprawców. Uznawali, że ostrzeżenie spełni swoje cele w zakresie

prewencji szczególnej i spowoduje, że osoby te nie popełnią podobnych wykroczeń

w przyszłości.

Najczęstsze wykroczenia

W 2011r. inspektorzy pracy skierowali do prokuratur 47 zawiadomień o po-

dejrzeniu popełnienia przestępstwa.

Do chwili opracowania niniejszego sprawozdania prokuratorzy wszczęli 33 po-

stępowania, z których 12 zakończyło się skierowaniem do sądów aktów oskarżenia.


Sądy wydały wyroki w 3 sprawach: dwóch obwinionych otrzymało kary grzywny, je-

den – karę pozbawienia wolności w zawieszeniu.

W większości przypadków podstawą prawną zawiadomień był art. 225 § 2 kk

(udaremnienie lub utrudnienie czynności kontrolnych), art. 218 § 1 kk (złośliwe lub

uporczywe naruszanie praw pracowniczych), art. 270 kk (podrobienie lub przerobie-

nie dokumentu lub użycie takiego dokumentu jako autentycznego) i art. 271 kk (po-

świadczenie nieprawdy w dokumencie).

Duża liczba zawiadomień dotyczących udaremnienia lub utrudnienia przepro-

wadzenia czynności kontrolnych przez inspektorów pracy (28 czynów) wyraźnie

świadczy o tym, że pracodawcy mają świadomość popełniania wykroczeń przeciwko

prawom pracowników, a udaremniając lub utrudniając kontrolę chcą uniknąć odpo-

wiedzialności. Nie mają jednak wiedzy, że w ten sposób popełniają przestępstwo.

Zawiadamiając prokuraturę o łącznie 9 czynach z artykułów 270 i 271 kk in-

spektorzy pracy podejrzewali popełnienie przestępstw przeciwko wiarygodności do-

kumentów takich jak: ewidencja czasu pracy, karty szkoleń w zakresie bhp, zaświad-

czenia z profilaktycznych badań lekarskich i zaświadczenia wydane kierowcom.

Na zaistnienie przestępstw z artykułu 218 kk (5 czynów) ma wpływ wciąż trud-

na sytuacja materialna zakładów pracy, która w konsekwencji powoduje problemy

z terminową wypłatą wynagrodzeń czy też innych świadczeń wynikających ze sto-

sunku pracy.

W celu zlikwidowania zjawiska nielegalnego zatrudniania inspektorzy pracy

wnieśli w 2011r. powództwa o ustalenie istnienia stosunku pracy na rzecz pię-

ciu osób. Jedna z tych osób pracowała na podstawie umowy o dzieło, cztery osoby

wykonywały pracę bez potwierdzenia umów o pracę na piśmie.

Do dnia opracowania niniejszego sprawozdaniem zapadły 2 wyroki (w tym

jedna ugoda) – w jednym przypadku sąd ustalił istnienie stosunku pracy, w drugim –

nakazał wypłatę wynagrodzenia za okres świadczenia usługi na podstawie umowy

o dzieło.

W 2011 roku sąd rozpatrzył również dwa powództwa o ustalenie istnienia sto-

sunku pracy, skierowane w roku 2010. Jedno powództwo sąd oddalił. W wyniku ugo-

dy, jaką zakończyło się drugie postępowanie, sąd nakazał wypłatę wynagrodzenia za

okres świadczenia pracy bez umowy o pracę.


W 2011r. udzielono zainteresowanym 31.118 porad prawnych i 2.525 porad

technicznych.

Po porady zgłaszali się przede wszystkim pracownicy (w tym niepełnosprawni)

– 52% oraz byli pracownicy (7%), a także pracodawcy (33%). Ponadto porad udzie-

lono m.in. związkom zawodowym, stronom umów cywilnoprawnych, społecznym in-

spektorom pracy, pracownikom służby bhp, osobom ubiegającym się o zatrudnienie,

przedstawicielom innych organów i instytucji.

Liczba udzielonych porad, która w roku sprawozdawczym przekroczyła

33 tys., świadczy o ogromnym zainteresowaniu tą formą działalności informacyjnej

Państwowej Inspekcji Pracy.

Tematyka porad w roku 2011

Najczęściej zadawano pytania nt. nawiązywania i rozwiązywania umów o pra-

cę, wynagrodzeń za pracę, urlopów oraz czasu pracy.

Tak jak i w latach ubiegłych dość liczną grupę stanowiły pytania dotyczące

rozwiązywania umów o pracę, uprawnień przysługujących w związku z rozwiązaniem

przez pracodawcę stosunku pracy, dochodzenia roszczeń na drodze sądowej.

Przedmiotem zapytań były kwestie wydawania świadectw pracy, możliwości ich pro-


stowania czy wydawania duplikatów. Zadawano również pytania nt. różnic między

umową o pracę a umową cywilnoprawną oraz możliwości zawierania dodatkowych

umów o pracę lub umów zlecenia z tym samym pracodawcą.

Do często powtarzających się pytań zaliczyć należy te dotyczące prawidłowo-

ści wyliczenia wynagrodzenia i dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych oraz

limitu godzin nadliczbowych w roku kalendarzowym i możliwości podwyższenia tego

limitu. Wątpliwości budziły zasady ustalania wysokości odprawy z tytułu zwolnienia

pracownika z przyczyn ekonomicznych nieleżących po stronie pracownika, a także

ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Duża liczba pytań dotyczyła

prawidłowego określenia w umowie o pracę miejsca wykonywania pracy i związane-

go z tym obowiązku wypłaty określonych świadczeń w sytuacji wykonywania pracy

przez pracowników poza stałym miejscem pracy. Pracownicy pytali, jakie należności

podlegają potrąceniu z wynagrodzenia i w jakich wysokościach potrącenia mogą być

dokonywane (np. czy za zgodą pracownika możliwe jest potrącenie całego wynagro-

dzenia za pracę, czy możliwe jest dokonanie potrącenia z zapomogi otrzymanej

z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych).

Dużą grupę pytań - podobnie jak w latach wcześniejszych - stanowiły te doty-

czące obliczania wymiaru urlopu oraz zasad udzielania urlopu pracownikowi podej-

mującemu pracę po raz pierwszy w życiu. Sporo pytań dotyczyło możliwości wyko-

rzystania urlopu wypoczynkowego podczas wypowiedzenia. Zainteresowani pytali,

czy pracodawca może „zmusić” pracownika do wykorzystania przysługującego mu

urlopu wypoczynkowego w czasie wypowiedzenia. Nadal stosunkowo duży odsetek

pytań dotyczył wysyłania na „przymusowy” urlop bezpłatny lub na urlop wypoczyn-

kowy w okresie przestojów czy innych niezawinionych przez pracownika przerw

w pracy.

Szereg wątpliwości budzi co roku dość skomplikowana tematyka czasu pracy.

Często padały pytania nt. przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, zasad wyna-

gradzania pracowników w dniu wolnym udzielonym w zamian za pracę w szóstym

dniu tygodnia, pracy w niedzielę i święta, a szczególnie dodatku za taką pracę. Licz-

na grupa zapytań dotyczyła okresów rozliczeniowych, pytano, w jakich systemach

czasu pracy można stosować dany okres rozliczeniowy oraz jaki tryb należy zacho-

wać wprowadzając odstępstwa od zasad kodeksowych. Często pojawiała się kwestia

wyliczenia czasu pracy w sytuacji polecenia wyjazdu służbowego, gdy pracownik nie


miał obowiązku stawienia się w tym dniu w pracy, a wyjazd w delegację następował

bezpośrednio z domu.

Do najczęściej zadawanych pytań nt. uprawnień związanych z rodzicielstwem

należy zaliczyć te dotyczące wymiaru urlopu macierzyńskiego, zasad korzystania

z urlopu wychowawczego oraz prawa ojca do urlopu ojcowskiego. Zadawano także

pytania w sprawie możliwości wypowiedzenia pracownikowi przebywającemu na

urlopie wychowawczym umowy o pracę z przyczyn nie leżących po stronie pracowni-

ków. Pytano również o możliwość podjęcia pracy (czy to na umowę o pracę, czy zle-

cenie) u tego samego lub innego pracodawcy w okresie urlopu wychowawczego.

Porady techniczne obejmowały głównie następujące zagadnienia: warunki

techniczne, jakim powinny odpowiadać obiekty i pomieszczenia pracy (usytuowanie

względem poziomu terenu, oświetlenie, dostosowanie do prowadzenia określonych

rodzajów działalności), rodzaj i wielkość pomieszczeń higienicznosanitarnych (w tym

obowiązek tworzenia palarni), wymagana minimalna i dopuszczalna maksymalna

temperatura w pomieszczeniach pracy, przeglądy instalacji wentylacyjnych i klimaty-

zacyjnych, zgodne z normami oświetlenie, procedury wykonywania prac szczególnie

niebezpiecznych, zabezpieczenie przed upadkiem z wysokości, przystosowanie sta-

nowisk pracy do potrzeb osób niepełnosprawnych, organizacja stanowisk wyposażo-

nych w monitory ekranowe, dostosowanie maszyn do wymagań minimalnych, typo-

wanie czynników szkodliwych do badan i pomiarów, dobór i stosowanie środków

ochrony indywidualnej, szkolenia pracowników i pracodawców w zakresie bhp, wy-

magania kwalifikacyjne przy obsłudze maszyn, procedury ustalania okoliczności

i przyczyn wypadków przy pracy, ocena ryzyka zawodowego.

Ponadto w trakcie kontroli inspektorzy pracy udzielili 13.488 porad prawnych

(w tej liczbie 2.697 porad dotyczących legalności zatrudnienia) oraz 16.614 porad

technicznych.

W roku sprawozdawczym wpłynęło do OIP w Rzeszowie 17 wniosków o reje-

strację układów zbiorowych pracy, 114 wniosków o rejestrację protokołów dodat-

kowych oraz 37 wniosków o wpis informacji (w tym m.in.: 8 – o wypowiedzeniu ukła-

du, 7 – o zawieszeniu stosowania układu, 6 – o rozwiązaniu układu w trybie porozu-

mienia stron, po 5 – o wstąpieniu związku zawodowego w prawa strony układu

i zmianę nazwy lub adresu pracodawcy/organizacji związkowej).


Odmówiono rozpatrzenia 16 wniosków, w tym: jednego wniosku o rejestrację

układu, 9 wniosków o rejestrację protokołów dodatkowych i 6 wniosków o wpis infor-

macji. Przyczyną odmów były braki formalne, tj. w szczególności wnioski nie zawiera-

ły wszystkich wymaganych informacji, do wniosków nie dołączano wymaganej liczby

egzemplarzy protokołów dodatkowych lub wymaganych przepisami dokumentów,

a także podpisywały je osoby nie upoważnione, nie wskazane w dokumentacji jako

wyznaczone do reprezentowania.

W 2011r. zarejestrowano po raz pierwszy 6 zakładowych układów zbiorowych

pracy, a 6 układów – po rozwiązaniu uprzednio obowiązujących. Dziesięć układów

przewidywało korzystniejsze niż przewidziane powszechnie obowiązującymi przepi-

sami odprawy emerytalne i rentowe, 9 układów - prawo do nagród jubileuszowych,

5 układów - korzystniejsze zasady wynagradzania za pracę w porze nocnej, po

3 układy - korzystniejsze zasady wynagradzania za pracę w niedziele i święta oraz

w dni dodatkowo wolne od pracy, a także dłuższe niż ustawowe okresy wypowiedze-

nia.

W 2011r. do OIP w Rzeszowie zgłoszonych zostało 17 sporów zbiorowych

pracy. Organizacje związkowe zgłosiły pracodawcom łącznie 43 żądania, z których

25 dotyczyło warunków płacy, 8 - warunków pracy, 5 - świadczeń socjalnych, a po-

zostałych 5 nie odpowiadało definicji sporu zbiorowego. Nie odnotowano żądań doty-

czących praw i wolności związkowych.

O zawarciu porozumień kończących spór zbiorowy powiadomiło OIP w Rze-

szowie 7 firm, w pozostałych zakładach rokowania nadal trwają.

W związku ze skierowanymi do Okręgowego Inspektoratu Pracy zawiado-

mieniami o zakończeniu budowy obiektu budowlanego i zamiarze przystąpienia

do jego użytkowania w okresie 1.01. – 8.08. 2011r. objęto kontrolami 477 obiektów,

w których przewidziano miejsca pracy (od dnia 9 sierpnia 2011r. obiekty budowlane

nie podlegały kontroli Państwowej Inspekcji Pracy w trybie art. 56 ustawy prawo bu-

dowlane). Były to głównie obiekty handlowo – usługowe (225), użyteczności publicz-

nej (szkoły, przedszkola, żłobki i zakłady opieki zdrowotnej – 102) oraz produkcyjne

i magazynowe (111). Większość (56%) stanowiły obiekty nowo wybudowane, pozo-


stałe zostały przebudowane, zmodernizowane lub przystosowane do nowych po-

trzeb.

W trakcie prowadzonych kontroli inspektorzy pracy stwierdzali najczęściej

niewłaściwy stan maszyn i urządzeń technicznych, w tym brak urządzeń ochronnych

i elementów sterowniczych (18% obiektów), brak lub niewłaściwe rozwiązania tech-

niczno – budowlane istotne ze względów bezpieczeństwa, tj. nieoznakowanie lub

niezabezpieczenie miejsc niebezpiecznych, niewyznaczenie dróg transportowych

oraz niezabezpieczenie otworów technologicznych (15% obiektów), niezgodny

z przepisami stan wentylacji nawiewnej lub miejscowej (11% obiektów) oraz wadliwe

wykonanie lub niewłaściwą eksploatację instalacji i urządzeń energetycznych (10%

obiektów).

Korzystając z kompetencji do zajmowania stanowiska w sprawie zgodności

wykonania obiektu budowlanego z projektem budowlanym (art. 56 ust. 1 ustawy

prawo budowlane) inspektorzy pracy zgłosili 21 sprzeciwów oraz 330 uwag dotyczą-

cych obiektów, w których stwierdzono odstępstwa od projektów budowlanych, naru-

szające przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy. Do dnia opracowania niniejszego

sprawozdania 15 obiektów, w stosunku do których wniesiono sprzeciwy, po usunię-

ciu nieprawidłowości zostało dopuszczonych do użytkowania.

W toku kontroli inspektorzy pracy stwierdzili ponadto:

wykonanie 4 obiektów budowlanych wg projektów nie zaopiniowanych przez rze-

czoznawców ds. bhp (wystosowano zawiadomienia do organów wydających po-

zwolenia na budowę),

8 nieprawidłowych opinii rzeczoznawców ds. bhp (skierowano do rzeczoznawców

pisma, w których poinformowano o zauważonych nieprawidłowościach, wniosku-

jąc o wnikliwsze i rzetelniejsze opiniowanie projektów),

użytkowanie 2 obiektów bez wymaganych pozwoleń (zawiadomiono organy nad-

zoru budowlanego),

nieprzedłożenie w dniu kontroli przez jednego inwestora protokołów z pomiarów

skuteczności działania ochrony przeciwporażeniowej i rezystancji instalacji elek-

trycznej, wentylacji mechanicznej i oględzin przewodów kominowych oraz natę-

żenia oświetlenia elektrycznego (powiadomiony został o tej sprawie powiatowy

inspektor nadzoru budowlanego).

Stwierdzane podczas kontroli nieprawidłowości powstawały zarówno na etapie

projektowania (brak lub błędne opinie rzeczoznawców do spraw bezpieczeństwa


i higieny pracy, w oparciu o które zakłady pracy bądź ich części były budowane,

przebudowane lub modernizowane, dokonywanie zmian w projektach budowlanych

w celu zmniejszenia kosztów inwestycyjnych), jak i na etapie wykonawstwa (nieprzy-

gotowanie obiektu budowlanego do odbioru z powodu niezakończenia wszystkich

robót montażowo – instalacyjno – budowlanych, instalowanie w obiektach maszyn

i urządzeń w niewłaściwym stanie technicznym i nie spełniających wymagań okre-

ślonych w przepisach).

Ogólne przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy określają wymagania dla po-

mieszczeń pracy również w zakresie oświetlenia oraz usytuowania ich względem

otaczającego terenu. W związku z wnioskami – uzasadnionymi względami technolo-

gicznymi – w sprawie odstępstw od wymogów przepisów Okręgowy Inspektor

Pracy wydał 16 pozytywnych opinii na zastosowanie w pomieszczeniach pracy

oświetlenia wyłącznie elektrycznego oraz 45 pozytywnych opinii na usytuowanie po-

mieszczeń pracy poniżej poziomu otaczającego terenu.

W 2011r. inspektorzy pracy kontynuowali sprawdzanie poprawności infor-

macji składanych przez płatników do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w celu

ustalenia składki na ubezpieczenie wypadkowe (formularza ZUS IWA), w szczegól-

ności danych o liczbie osób zatrudnionych w warunkach zagrożenia oraz poszkodo-

wanych w wypadkach przy pracy.

Informacje te sprawdzono w trakcie 478 kontroli pracodawców objętych po-

wyższym obowiązkiem (tj. u pracodawców, którzy płacili składkę na ubezpieczenie

wypadkowe nieprzerwanie przez cały 2010 rok oraz zgłosili do tego ubezpieczenia

co najmniej 10 osób).

W czasie kontroli stwierdzono, że w 22 formularzach ZUS IWA podano błędne

informacje. Zgodnie z art. 35 ustawy z dnia 30.10.2002r. o ubezpieczeniu społecz-

nym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. Nr 199, poz. 1673

z późn. zm.) inspektorzy przesłali do ZUS pisma informujące o stwierdzonych uchy-

bieniach, podając jednocześnie prawidłowe dane.

Zgodnie art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002r. o ubezpieczeniu

społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych inspektor pracy

uprawniony jest do wystąpienia z wnioskiem do właściwej jednostki organizacyjnej

Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o podwyższenie płatnikowi składek o 100%


stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe, ustalanej na najbliższy

rok składkowy, w związku ze stwierdzeniem rażącego naruszenia przepisów bezpie-

czeństwa i higieny pracy w czasie dwóch kolejnych kontroli. W 2011r. skierowano do

ZUS 2 wnioski w tej sprawie, a ich podstawami były negatywne oceny stanu bezpie-

czeństwa i higieny pracy u pracodawców, przy czym naruszenia przepisów miały

charakter rażący i powtarzalny.

Właściwy organ ZUS podwyższył jednemu płatnikowi składkę na ubezpiecze-

nie wypadkowe o 100% w okresie od 1.04.2012r. do 31.03.2013r. W drugim przy-

padku właściwy organ ZUS nie wydał stosownej decyzji – przedsiębiorca uległ śmier-

telnemu wypadkowi przy pracy, działalność gospodarcza została zlikwidowana.

Państwowa Inspekcja Pracy jako tzw. instytucja łącznikowa współpracuje

z urzędami państw członkowskich Unii Europejskiej, odpowiedzialnymi za nadzór

nad warunkami pracy i zatrudnianie pracowników. Współpraca polega na:

a) udzielaniu informacji o warunkach zatrudnienia pracowników skierowanych do wy-

konywania pracy na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej przez

pracodawcę mającego siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

b) informowaniu o stwierdzonych wykroczeniach przeciwko prawom pracowników

skierowanych do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

przez pracodawcę mającego siedzibę w państwie będącym członkiem Unii Euro-

pejskiej.

W 2011r. na wniosek holenderskiej inspekcji pracy została przeprowadzona

kontrola w zakresie legalności prowadzenia działalności gospodarczej przez polskie-

go przedsiębiorcę.

Na wiosek Federalnych Publicznych Służb Zatrudnienia, Pracy i Dialogu Spo-

łecznego w Belgii zostało przeprowadzone jedno rozpoznanie u przedsiębiorcy nie

zatrudniającego pracowników.


III. WYNIKI DZIAŁAŃ KONTROLNYCH

1. Wynagrodzenia za pracę i inne świadczenia wynikające ze sto-

sunku pracy

Podczas kontroli w zakresie prawnej ochrony pracy inspektorzy pracy zwracali

uwagę na przestrzeganie przepisów dotyczących wypłat wynagrodzeń i innych

świadczeń wynikających ze stosunku pracy. Jest to od kilku lat priorytet działalności

Państwowej Inspekcji Pracy - z uwagi na znaczną skalę nieprawidłowości, jak i spo-

łeczne konsekwencje niewypełnienia przez pracodawców jednej z podstawowych

gwarancji kodeksu pracy.

Nieprzestrzeganie przepisów o wynagrodzeniach inspektorzy pracy ujawnili

w co piątej kontroli dotyczącej przestrzegania prawa pracy.

Inspektorzy pracy przeprowadzili 749 kontroli u 686 pracodawców. W skontrolowanych zakładach zatrudnionych było 47.625 pracowników.

Rodzaj nieprawidłowości

Liczba zakła-dów, w których

stwierdzono nieprawidło-

wości

Liczba pracowników

Należna kwota w zł

Niewypłacenie wynagrodzenia 81 5.778 8.480.364,54

Nieterminowe wypłacanie wynagrodzeń 164 5.190 -

Obniżenie wynagrodzenia za pracę, 22 73 16.139,76 w tym m.in.: - wypłacenie wynagrodzenia w wysokości niższej niż obowiązująca kwota minimalne-go wynagrodzenia - wypłacenie wynagrodzenia w kwocie niż-szej niż to wynika z umowy o pracę

5

11

16

25

6.192,49

6.649,21

Niewypłacenie lub obniżenie wynagrodze-nia za pracę w godzinach nadliczbowych

215 1.362 428.771,63

Niewypłacenie lub obniżenie dodatkowego wynagrodzenia za pracę w porze nocnej

47 1.631 39.624,43

Niewypłacenie lub obniżenie dodatku za staż

2 71 44.268,54

Niewypłacenie lub obniżenie dodatkowego wynagrodzenia rocznego

3 100 134.597,67

Niewypłacenie lub obniżenie wynagrodze-nia za urlop wypoczynkowy

29 330 97.376,64


Niewypłacenie lub obniżenie ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy

159 315 131.187,98

Niewypłacenie lub obniżenie nagrody jubi-leuszowej

8 59 318.529,17

Niewypłacenie lub obniżenie wynagrodze-nia za czas choroby

17 103 35.820,15

Niewypłacenie lub obniżenie ekwiwalentu za pranie i naprawę odzieży roboczej

71 1.411 75.589,32

Niewypłacenie lub obniżenie odprawy ren-towej lub emerytalnej

7 10 71.323,99

Niewypłacenie świadczeń pieniężnych zasądzonych prawomocnym wyrokiem sądowym

4 4 22.160,00

Niewypłacenie lub obniżenie odprawy pie-niężnej

17 59 277.583,82

Niewypłacenie innych należności (np. od-szkodowania w trybie art. 55 § 1

1 kp)

143 1.829 55.373,12

Inspektorzy pracy: - wydali 295 decyzji na łączną kwotę 8.655.192,98 zł, - skierowali 1.475 wniosków zawartych w wystąpieniach oraz 5 poleceń, - ukarali grzywnami w formie mandatów 247 osób winnych naruszenia praw pracowników w tym za-kresie (łączna kwota grzywien wyniosła 287.500 zł), - skierowali do sądów 50 wniosków o ukaranie, - zastosowali 123 środki wychowawcze. Do czasu opracowania niniejszej informacji pracodawcy poinformowali o realizacji 63% decyzji, 70% wniosków i wszystkich poleceń. Pracodawcy wypłacili ponad 6,7 tys. pracowników kwotę prawie 6,5 mln zł.

Jak wynika z przedstawionych danych, inspektorzy pracy najczęściej stwier-

dzali niewypłacanie lub nieterminowe wypłacanie wynagrodzeń za pracę, niewypła-

canie lub zaniżanie wynagrodzeń za pracę w godzinach nadliczbowych oraz niewy-

płacanie bądź zaniżanie wynagrodzenia za urlop wypoczynkowych oraz ekwiwalentu

za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Pracodawcy nie wypłacili pracownikom

także znaczących kwot z tytułu nagród jubileuszowych oraz odpraw należnych

w związku z rozwiązaniem umów o pracę z przyczyn niedotyczących pracowników.

Niepokoi, że prawie co czwarty pracodawca nie wywiązywał się z obowiązku termi-

nowego wypłacania wynagrodzeń. Godzi to w najbardziej istotne interesy pracowni-

ków, bo wynagrodzenie jest podstawowym źródłem utrzymania większości rodzin.

W 2011r. przeprowadzono o 7% więcej kontroli niż w roku 2010, natomiast

kwota niewypłaconych pracownikom świadczeń pieniężnych wzrosła o 35%

(z 7,6 mln zł w roku 2010r. do 10,3 mln zł w roku 2011). Mimo stałego monitoringu ze

strony inspektorów pracy nie zmniejsza się więc kwota zadłużenia pracodawców wo-

bec pracowników.

Inspektorzy pracy jako przyczyny niewypłacania świadczeń wskazują najczę-

ściej brak środków finansowych, choć naruszenia wynikały również z powodu braku

znajomości przepisów stanowiących, że określone świadczenia pracownikom przy-


sługują oraz stosowania niewłaściwych metod obliczeń. Podkreślić należy, że sytua-

cja ekonomiczna zakładów jest w dużej mierze wrażliwa nawet na drobne zmiany

makroekonomiczne (niestabilność walut, wzrost kosztów surowców i energii przy

słabnącym kursie złotówki). W wielu przypadkach deklarowana przez pracodawców

zła sytuacja ekonomiczna była efektem nieterminowego wypełniania zobowiązań

przez kontrahentów. Przedsiębiorcy – w szczególności małej i średniej wielkości - nie

wykształcili jeszcze takiego zasobu wolnego (rezerwowego) kapitału, który mógłby

pokrywać wydatki w przypadku nieterminowego spływu wierzytelności. Konieczność

zapewnienia przede wszystkim środków na podstawową działalność powoduje, że

sytuacja kryzysowa odbija się na najsłabszym ogniwie, jakim jest pracownik. Jednak

wysoki procent realizacji środków prawnych wydanych przez inspektorów pracy

wskazuje, że pracodawcy są w stanie zapewnić środki finansowe na wypłatę wyna-

grodzeń, są w stanie wyzwolić możliwości, dzięki którym zaspokajają roszczenia pra-

cownicze. Dlatego nie jest bezpodstawne twierdzenie inspektorów pracy, że część

pracodawców celowo nie wypłaca świadczeń lub nawet złośliwie odmawia ich wypła-

ty, pomimo posiadania środków na ten cel.

Kolejną istotną – w ocenie kontrolujących – i powtarzająca się od lat przyczy-

ną powstawania nieprawidłowości jest nieznajomość obowiązujących przepisów,

a co za tym idzie - przyjmowanie niewłaściwej metody obliczania wysokości świad-

czeń. Pracodawcy nie mają świadomości (lub nie chcą jej mieć), iż określone świad-

czenie pracownikom przysługuje, a przy tym istnieje określony sposób jego nalicze-

nia. Nie ulega wątpliwości, iż przepisy dotyczące obliczania wynagrodzeń i innych

świadczeń pracowniczych wynikających szczególnie z rozliczenia czasu pracy są

skomplikowane, niemniej często obsługą finansowo – księgową zajmują się wyspe-

cjalizowane służby lub jednostki zewnętrzne (biura rachunkowe) i to - w ocenie in-

spektorów pracy – w żaden sposób nie usprawiedliwia ujawnianych nieprawidłowo-

ści.

Nie bez znaczenia jest także wzrost świadomości pracowników nt. należnych

im świadczeń pieniężnych. W sytuacji, gdy pracodawca nie wypłacał określonego

wynagrodzenia, pracownicy zwracali się do PIP z prośbą o wyegzekwowanie tych

należności.

Ujawniona liczba przypadków naruszeń przepisów prawa pracy dotyczących

wypłaty świadczeń pracowniczych nakłada na kontrolujących szczególne obowiązki

w zakresie nadzoru i kontroli. Mając więc na względzie potrzebę ciągłego eliminowania


naruszeń przepisów w zakresie terminowości wypłacania oraz prawidłowości obliczania

należnych pracownikom wynagrodzeń za pracę i innych świadczeń kontrole w tym

zakresie będą kontynuowane. Będą również stosowane zaostrzone sankcje wobec

pracodawców naruszających przepisy.

2. Przestrzeganie przepisów o czasie pracy

Nieprzestrzeganie przepisów o czasie pracy inspektorzy pracy ujawnili w co

trzeciej kontroli z zakresu prawa pracy. Wynika to po pierwsze z małej wiedzy służb

odpowiedzialnych w tych zakładach za tematykę czasu pracy, a po drugie niewątpli-

wie większe jest zaangażowanie pracodawców w ekonomiczną stronę prowadzonej

działalności. Zagadnienia takie jak prawidłowe prowadzenie dokumentacji czasu pra-

cy i jego rozliczanie schodzą na plan dalszy.

Inspektorzy pracy przeprowadzili 1.033 kontrole u 996 pracodawców. W skontrolowanych zakładach zatrudnionych było 57.673 pracowników.

Rodzaj nieprawidłowości

Liczba zakładów, w których stwier-dzono nieprawi-

dłowości

Liczba pracowników

Nieudzielenie co czwartej niedzieli wolnej 30 66

Nieprowadzenie lub nierzetelne prowadzenie ewidencji cza-su pracy

388 3.962

Zatrudnianie powyżej przeciętnie 5 dni w tygodniu w przyję-tym okresie rozliczeniowym

142 957

Niezapewnienie dnia wolnego w zmian za pracę w dniu wol-nym z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy

50 280

Zatrudnianie pracowników z naruszeniem przepisów o odpo-czynku dobowym lub tygodniowym

62 254

Nieokreślenie systemów, rozkładów i okresów rozliczenio-wych czasu pracy

530 12.518

Nieustalenie w umowie o pracę pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy liczby godzin pracy po-nad określony w umowie wymiar czasu pracy, za które przy-sługuje dodatek do wynagrodzenia

279 520

Naruszenie przepisów o pracy pracowników w porze nocnej 30 190


Inspektorzy pracy: - skierowali 2.559 wniosków zawartych w wystąpieniach oraz 7 poleceń, - ukarali grzywnami w formie mandatów 157 osób winnych naruszenia praw pracowniczych (łączna kwota grzywien wyniosła 181.000 zł), - skierowali do sądów 16 wniosków o ukaranie, - zastosowali 61 środków wychowawczych. Wydana została jedna decyzja wypłaty świadczeń należnych za pracę w niedzielę, w kwocie 18.068,52 zł. Do czasu opracowania niniejszego sprawozdania pracodawcy wykonali wydaną decyzję, wszystkie polecenia oraz 86% wniosków zawartych w wystąpieniach.

Ujawnione przez inspektorów pracy naruszenia wynikały najczęściej z niezna-

jomości tematyki rozliczania czasu pracy.

Podstawową przyczyną nierzetelnego prowadzenia ewidencji czasu pracy była

z jednej strony nieznajomość przepisów w tym zakresie, z drugiej – chęć ukrycia fak-

tycznej liczby godzin pracy poszczególnych pracowników. Wielu pracodawców uwa-

ża tworzenie szczegółowych ewidencji czasu pracy za obowiązek zupełnie niepo-

trzebny. W szczególności w małych zakładach, w których pracodawca nie zatrudnia

odpowiednich służb kadrowych, jest to najczęściej ujawniana nieprawidłowość. Przy-

czyną nieprowadzenia ewidencji czasu pracy było także - w większości przypadków -

zwykłe zaniedbanie tego obowiązku. Programy kadrowe do ewidencjonowania czasu

pracy nie przewidują możliwości wskazywania godzin rozpoczynania i kończenia

pracy przez pracownika w poszczególnych dobach, więc tym samym brak jest pod-

stawy do prawidłowego rozliczania czasu pracy. Utrudnia a czasem wręcz uniemoż-

liwia prawidłowe rozliczenie czasu pracy brak obowiązku przechowywania przez pra-

codawcę harmonogramów czasu pracy. Ponadto niejednokrotnie nierzetelność ewi-

dencji wynikała z błędnego przekonania pracodawcy, iż np. w przypadku przebywa-

nia pracownika w podróży służbowej nie ma konieczności ewidencjonowania jego

godzin pracy w tych dniach. Błędy w ewidencji wynikały często również z tego, że

pracodawcy nie przykładali większej wagi do tych dokumentów i np. w sposób auto-

matyczny tworzyli karty ewidencji czasu pracy na podstawie list obecności pracowni-

ków.

Naruszanie zasady przeciętnie pięciodniowego tygodnia czasu pracy wynikało

z nieznajomości obowiązujących w tym zakresie przepisów. Pracodawcy wiedzieli,

że za pracę w dniu wolnym należy pracownikowi udzielić innego dnia wolnego, jed-

nak nie zwracali uwagi na to, iż powinno to nastąpić do końca danego okresu rozli-

czeniowego.


Nieprzestrzeganie przez pracodawców przepisów dotyczących odpoczynków

dobowych oraz zatrudnianie pracowników powyżej obowiązującego dobowego wy-

miaru czasu pracy wynikało przede wszystkim z nieznajomości przepisów nt. doby

pracowniczej. W dalszym ciągu inspektorzy ujawniają liczne naruszenia w tym za-

kresie, najczęściej w sytuacji wykonywania przez pracowników pracy na zmiany.

Błędne planowanie zmian przez pracodawcę lub zamienianie się zmianami przez

pracowników to najczęstsze przyczyny naruszeń w tym zakresie. Należy podkreślić,

że zatrudnianie pracowników po raz kolejny w niezakończonej dobie pracowniczej

oraz nierekompensowanie pracy w dniu wolnym wynikającym z zasady przeciętnie

pięciodniowego tygodnia czasu pracy innym dniem wolnym w okresie rozliczeniowym

generowało naruszenia przepisów o wypłacie wynagrodzeń za pracę w godzinach

nadliczbowych.

Na podstawie analizy przeprowadzonych kontroli można sformułować ogólną

opinię nt. słabej znajomości przepisów z zakresu prawa pracy przez przedsiębiorców

zatrudniających niewielką liczbę pracowników, którzy samodzielnie wykonują obo-

wiązki kadrowo – płacowe. W średnich przedsiębiorstwach, w strukturach których

funkcjonują komórki kadrowe, problemy z ewidencjonowaniem czasu pracy prak-

tycznie nie występowały. Odmiennie natomiast kwestia ta przedstawiała się u dużych

pracodawców, u których - pomimo istnienia rozbudowanych struktur kadrowych –

obowiązki planowania i rozliczania czasu pracy zostały przeniesione na poziom kie-

rowników komórek organizacyjnych. Planowanie i rozliczanie czasu pracy przez te

osoby było przyczyną występowania bardzo licznych nieprawidłowości, bowiem obli-

czenia nie były już weryfikowane przez działy kadrowo - płacowe przedsiębiorstw.

Materia czasu pracy, choć trudna, jest szczególnie istotna, bowiem prawo pra-

cownika do odpoczynku i wynagrodzenia za pracę, w tym również ponadwymiarową,

to gwarancja kodeksowa i podstawowa zasada prawa pracy. Z tego powodu inspek-

torzy pracy nadal będą z całą stanowczością egzekwować przestrzeganie tych prze-

pisów i wyciągać szczególnie dolegliwe konsekwencje wobec osób dopuszczających

się naruszeń tych praw pracowniczych. Niezapewnienie bowiem pracownikom nale-

żytego odpoczynku może prowadzić do przemęczenia, spadku koncentracji,

a w konsekwencji - do wypadku przy pracy.


W roku 2011 badano szczegółowo przestrzeganie przepisów o czasie pracy

kierowców. Przeprowadzono 75 kontroli tej tematyki u 73 pracodawców; nieprawi-

dłowości stwierdzono podczas co drugiej kontroli.

Inspektorzy pracy skontrolowali 51.467 dni pracy 321 kierowców, którzy ob-

sługiwali 1.112 pojazdów, a po stwierdzeniu nieprawidłowości w zakresie czasu jazdy

i postoju, obowiązkowych przerw i czasu odpoczynku kierowców nałożyli 40 kar pie-

niężnych, o których mowa w ustawie o transporcie drogowym, na łączną kwotę

146.000 zł.

Główne uchybienia to:

nieudzielenie wymaganej przerwy po 4,5 godzinach jazdy (nieprawidłowość doty-

czyła 37% badanych kierowców),

skrócenie minimalnego czasu odpoczynku dziennego (29% kierowców) lub tygo-

dniowego (6% kierowców),

przekroczenie dziennego (24% kierowców) lub dwutygodniowego limitu czasu

jazdy (10% kierowców).

Podsumowując kontrole czasu pracy kierowców można stwierdzić, że wykaza-

ły one znaczne naruszenia przepisów. Zarówno w dużych jak i w małych zakładach

skala naruszeń przepisów była porównywalna. Firmy transportowe działające na te-

renie województwa podkarpackiego to w większości firmy małe, posiadające prze-

ważnie samochody ciężarowe wyposażone w tachografy analogowe i zatrudniające

po kilku kierowców. Dużych firm transportowych jest bardzo mało. Niemniej zarówno

duże jak i małe firmy nie dysponują dobrym oprogramowaniem, które pomagałoby

prawidłowo rozliczać czas pracy kierowców. Mała jest też świadomość prawna

przedsiębiorców, zwracają oni głównie uwagę na aspekt ekonomiczny prowadzonej

działalności, nawet gdy odbywa się to kosztem prawidłowego rozliczenia czasu pracy

kierowców i bezpieczeństwa w transporcie drogowym.

Według inspektorów pracy główne przyczyny stwierdzonych nieprawidłowości

to niedostateczna znajomość przepisów prawa pracy oraz przepisów rozporządzenia

UE 561/2006, błędna ich interpretacja lub świadome i celowe ich omijanie, a także

niewłaściwa organizacja pracy wynikająca ze zbyt małej liczby zatrudnionych kierow-

ców w stosunku do nakładanych na nich zadań oraz braku systematycznego plano-

wania tras kierowców.


3. Kontrole związane z badaniem skarg

Do Okręgowego Inspektoratu Pracy w Rzeszowie wpłynęło w 2011r. 1.747

skarg i wniosków (w roku 2010 – 1.641).

Z ogólnej liczby skarg - 41% było zasadnych lub częściowo zasadnych, 30% -

bezzasadnych (w tym skargi wycofane przez strony), a pozostałe przekazano do za-

łatwienia wg właściwości innym organom, pozostawiono bez rozpoznania lub nie za-

kończono ich badania na dzień opracowania niniejszego sprawozdania.

Najwięcej skarg pochodziło od byłych pracowników (38%), co wskazuje jedno-

znacznie, że dopiero po ustaniu stosunku pracy pracownicy decydują się na ujaw-

nienie nieprawidłowości występujących w zakładzie, tolerując je z obawy przed utratą

zatrudnienia. Ponadto skargi kierowali pracownicy (31%) oraz anonimowi nadawcy

(29%).

Problematyka skarg (najczęściej ujmowane zagadnienia) została przedstawio-

na na poniższym wykresie:

P - Wynagrodzenie za pracę i inne świadczenia L - Stosunek pracy M - Czas pracy J - Przygotowanie do pracy (szkolenia w zakresie bhp, badania lekarskie) K – służba bhp, ocena ryzyka, badanie i analizowanie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, wydawanie posiłków profilaktycznych, odzieży i obuwia roboczego Q - Legalność zatrudnienia i innej pracy zarobkowej


Y – Dyskryminacja S - Urlopy pracownicze B - Pomieszczenia i urządzenia higienicznosanitarne oraz środki higieny osobistej C - Wentylacja, ogrzewanie, oświetlenie A - Obiekty i pomieszczenia pracy I - Czynniki szkodliwe i uciążliwe, środki ochrony indywidualnej E - Maszyny i urządzenia techniczne X - Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych D - Stanowiska, procesy pracy i procesy technologiczne F - Urządzenia i instalacje energetyczne G - Transport T - Rozwiązywanie z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników

Największa liczba problemów poruszanych w skargach dotyczyła – podobnie

jak w latach ubiegłych – wynagrodzeń za pracę i innych świadczeń wynikających ze

stosunku pracy (28%), głównie takich zagadnień jak niewypłacanie lub nieterminowe

wypłacanie wynagrodzeń za pracę i wynagrodzenia za pracę w godzinach nadlicz-

bowych. Zaniedbania pracodawców dotyczyły również wypłat innych świadczeń pra-

cowniczych, np. ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.

Istotną grupę stanowiły uchybienia z zakresu stosunku pracy (20% ogółu),

m.in. niepotwierdzanie pracownikom na piśmie rodzaju i warunków umów o pracę,

nieprawidłowe prowadzenie akt osobowych, niewydawanie świadectw pracy lub wy-

dawanie świadectw o nieprawidłowej treści, niezgodna z przepisami prawa treść re-

gulaminów pracy.

Skarżący sygnalizowali również nieprawidłowości dotyczące czasu pracy

(12% ogółu), m.in. zatrudnianie powyżej przeciętnie pięciu dni w tygodniu w przyję-

tym okresie rozliczeniowym, niezapewnianie dnia wolnego w zamian za pracę w dniu

wolnym od pracy z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, zatrudnianie

z naruszeniem przepisów o odpoczynku dobowym i tygodniowym. Pracownicy często

podnosili, iż prowadzona dokumentacja (ewidencja czasu pracy) nie odzwierciedla

faktycznie przepracowanego czasu pracy oraz że nie jest rekompensowana praca w

godzinach nadliczbowych: pracodawca nie udziela czasu wolnego, ani nie wypłaca

wynagrodzenia ze stosownym dodatkiem. Tematyka czasu pracy jest dość skompli-

kowanym zagadnieniem prawa pracy, niemniej inspektorzy pracy stwierdzali nie tylko

uchybienia wynikające z braku wiedzy, ale także świadome naruszenia, takie jak pla-

nowanie pracy w godzinach nadliczbowych, czy też nierzetelne prowadzenie ewi-

dencji czasu pracy.

Kolejnym tematem skarg były naruszenia przepisów bezpieczeństwa i higieny

pracy, głównie brak szkoleń w zakresie bhp pracowników oraz brak profilaktycznych


badań lekarskich (6%), niewyposażanie pracowników w odzież i obuwie robocze

oraz nieprzystępowanie do badania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy

(6%). Pracodawcy tłumaczyli swe zaniedbania trudnościami finansowymi, natomiast

kontrole wykazały, że nieprawidłowości wynikały z lekceważącego podejścia do ure-

gulowań prawnych w tym zakresie, czy też złych nawyków.

Informowano także o niepotwierdzaniu na piśmie zawartych umów, niezgło-

szeniu lub nieterminowym zgłoszeniu do ubezpieczenia społecznego, nieopłacaniu

lub nieterminowym opłacaniu składek na Fundusz Pracy (ok. 5% zgłoszonych pro-

blemów).

Odrębną grupę stanowiły skargi dotyczące równego traktowania w zatrudnie-

niu i mobbingu.

Skarżący się na działania dyskryminujące podawali najczęściej w sposób bar-

dzo ogólny, że chodzi im o nierówne traktowanie w wynagrodzeniu, nierówne trakto-

wanie w zatrudnieniu ze względu na niepełnosprawność, czy też nierówne traktowa-

nie w dostępie do awansu. Wskazując zaś zarzut stosowania mobbingu podnosili, iż

są poniżani, upokarzani, szykanowani, ośmieszani i wyzywani przez przełożonych.

Zarzut mobbingu bardzo trudno udowodnić, bo najczęściej brak jest w doku-

mentacji jakichkolwiek dowodów mogących świadczyć o niewłaściwym zachowaniu

pracodawcy wobec skarżących, jak również nie ma możliwości stwierdzenia przez

inspektora pracy takich działań z powodu żądania przez skarżących zachowania peł-

nej anonimowości w trakcie przeprowadzania kontroli. Inspektorzy pracy kierując od-

powiedzi do skarżących pouczali ich więc o przysługujących im uprawnieniach,

w szczególności o możliwości dochodzenia praw przed sądem.

W okresie sprawozdawczym do Okręgowego Inspektoratu Pracy w Rzeszowie

wpłynęły 43 skargi i wnioski (3% ogółu) pochodzące od organizacji związkowych.

Głównie dotyczyły one nieprzestrzegania przepisów prawa pracy w zakresie wyna-

grodzeń za pracę, czasu pracy, warunków pracy, stosunku pracy i zakładowego fun-

duszu świadczeń socjalnych.

W celu zbadania zasadności wniesionych skarg i wniosków w 2011r. inspekto-

rzy pracy przeprowadzili 1.232 kontrole w 1.051 podmiotach. Po przeprowadzonych

czynnościach kontrolnych inspektorzy pracy:


wydali 971 decyzji, w tym 730 na piśmie:

- 24 decyzje wstrzymania prac,

- 70 decyzji wstrzymania eksploatacji maszyn,

- 4 decyzje zakazujące wykonywania prac,

- 13 decyzji skierowania do innych prac 33 pracowników,

- 176 decyzji płatniczych na kwotę 6.849.275,80 zł,

skierowali 1.508 wniosków zawartych w wystąpieniach (w tym dotyczące świad-

czeń pieniężnych na kwotę 1.211.909,91 zł) i 20 poleceń (w tym dotyczące

świadczeń pieniężnych na kwotę 91.600,65 zł),

skierowali 50 wniosków do sądów o ukaranie osób winnych naruszenia upraw-

nień pracowniczych,

nałożyli 253 grzywny w formie mandatów na łączną kwotę 288.900 zł,

zastosowali 109 środków wychowawczych.

Do dnia opracowania niniejszej informacji wykonanych zostało 84% decyzji,

71% wniosków i wszystkie polecenia. Pracodawcy wypłacili ponad 3,8 tys. pracowni-

ków kwotę ponad 5,2 mln zł.

Skargi wpływające do Okręgowego Inspektoratu Pracy w Rzeszowie trakto-

wane są z najwyższą uwagą. Działania inspektorów są w dużej mierze skuteczne,

mimo często znacznego skomplikowania zagadnień i pojawiających się utrudnień

w przeprowadzaniu kontroli. Postępowanie inspektorów cieszy się przychylnością

pracowników, a pracodawcy mają świadomość poniesienia surowych konsekwencji

za naruszanie przepisów prawa pracy.


4. Kontrole legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej

KONTROLE LEGALNOŚCI ZATRUDNIENIA I INNEJ PRACY ZAROBKOWEJ OBYWA-

TELI POLSKICH

Inspektorzy pracy przeprowadzili 1.585 kontroli w 1.508 podmiotach gospo-

darczych.

Struktura zatrudnienia w kontrolowanych podmiotach kształtowała się w na-

stępujący sposób:

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

do 9 pracowników

10-49 pracowników

50-249 pracowników

powyżej 250pracowników

Kontrole prowadzono w przedsiębiorstwach różnych branż, a głównie w fir-

mach handlowych, zakładach przemysłowych, na placach budów, w zakładach zaj-

mujących się transportem oraz edukacją.

handel

przemysł

budownictwo

hotele

transport

edukacja

rolnictwo

inne

Kontrole tematyki legalności zatrudnienia i wykonywania pracy zarobkowej

prowadzono między innymi w związku z informacjami kierowanymi do OIP w Rze-

szowie przez osoby świadczące pracę bez potwierdzenia jej warunków, byłych pra-

cowników oraz przez inne organy (urzędy pracy, urzędy skarbowe, Policję, Prokura-


turę i Zakład Ubezpieczeń Społecznych). Obejmowano nimi również podmioty, które

we wcześniejszym okresie naruszyły przepisy kodeksu pracy dotyczące nawiązywa-

nia umów o pracę oraz postanowienia ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach

rynku pracy, w tym przede wszystkim te, które nie poinformowały inspektorów pracy

o wykonaniu wniosków zawartych w wystąpieniach, kierowanych do nich po wcze-

śniejszych kontrolach. W celu zwiększenia efektywności wyników działań kontrolnych

inspektorzy pracy prowadzili również kontrole poza godzinami pracy urzędu, tj. w go-

dzinach popołudniowych, w porze nocnej i w dniach wolnych od pracy.

W 2011 roku 131 osobom (1,6% ogółu badanych) zatrudnionym w 76 podmio-

tach nie potwierdzono na piśmie rodzaju i warunków zawartych z nimi umów o pracę

(w tym 13 osobom zarejestrowanym jako bezrobotni), natomiast w stosunku do 47

osób (0,6% badanych) 35 pracodawców dopełniło tego obowiązku z opóźnieniem.

162 osoby (2,5% ogółu badanych) zatrudnione w 85 firmach nie zostały zgłoszone

do ubezpieczenia społecznego (53 osoby były zarejestrowane w powiatowych urzę-

dach pracy jako bezrobotni). Ze 150 osobami (9,5% badanych) w 38 podmiotach za-

warto umowy cywilnoprawne w warunkach, w których powinna być zawarta umowa

o pracę (25 osób było zarejestrowanych jako bezrobotni).

Porównanie skali nieprawidłowości do roku 2010 przedstawiono na poniższym

wykresie:

0 10 20

5

4

3

2

1

2011

2010

1 - niepotwierdzenie pracownikowi na piśmie rodzaju i warunków umowy o pracę 2 - potwierdzenie pracownikowi z opóźnieniem rodzaju i warunków umowy o pracę 3 - niezgłoszenie zatrudnionych do ubezpieczenia społecznego 4 - zgłoszenie zatrudnionych do ubezpieczenia społecznego z opóźnieniem 5 - zawarcie umowy cywilnoprawnej w warunkach, w których powinna być zawarta umowa o pracę


Jak wynika z analizy powyższych danych, stwierdzono niewielki odsetek osób

zatrudnianych „na czarno”. Odsetki nieprawidłowości kształtują się na podobnym po-

ziomie jak w roku 2010.

Nadal aktualne pozostają obserwacje poczynione w latach ubiegłych. Inspek-

torzy pracy w pierwszym dniu pobytu w podmiocie uzyskiwali od pracujących

oświadczenia, że dany dzień jest pierwszym lub jednym z pierwszych dni ich pracy.

Mimo podejrzeń, że jest to niezgodne z prawdą, brak było podstaw do podważenia

tych oświadczeń z uwagi na „solidarne” twierdzenia zarówno pracujących, jak i pra-

codawców. Ze względu na to, że w mikroprzedsiębiorstwach najczęściej w miejscach

wykonywania pracy nie ma akt osobowych pracowników (dokumentacja jest prowa-

dzona w większości przypadków przez biura rachunkowe) kontrole były kontynuowa-

ne w siedzibie pracodawcy bądź w siedzibie inspektoratu pracy. Wtedy już praco-

dawca dysponował wszystkimi umowami (często cywilnoprawnymi), jak również

przedkładał potwierdzenia zgłoszenia pracujących do ubezpieczenia społecznego,

na co pozwala mu siedmiodniowy termin na dopełnienie tego obowiązku. Najbardziej

prawdopodobnym wyjaśnieniem takich sytuacji jest to, że pracodawca umawia się z

pracownikami, że w przypadku kontroli mają tak właśnie twierdzić, tzn. że pracują

dopiero od 2 – 3 dni. W siedzibie firmy bądź też w biurze rachunkowym znajdują się

przygotowane „gotowe” umowy, podpisane przez pracowników, a w ostatniej chwili

jest na nich uzupełniana data – stosownie do oświadczeń składanych kontrolującemu

inspektorowi pracy. Udowodnienie, że praca wykonywana była we wcześniejszym

okresie i podważenie składanych oświadczeń wymaga czasochłonnych przygotowań

(obserwacji miejsc świadczenia pracy), a ponadto konieczna jest wola i współpraca

pracowników, czy też byłych pracowników.

Przedstawione powyżej sytuacje miały miejsce przede wszystkim w budownic-

twie.

Kolejne spostrzeżenie nasuwające się po analizie wyników kontroli to przy-

padki zawierania umów cywilnoprawnych (głównie umów o dzieło) po ujawnieniu fak-

tu świadczenia pracy. Celem takiego działania było uniknięcie obowiązku zgłoszenia

osób wykonujących pracę do ubezpieczenia społecznego, jak też ponoszenia dodat-

kowych kosztów zatrudnienia.

Próba dokonania oceny problemu terminowości zawierania umów o pracę nie

obrazuje skali zjawiska potwierdzania umowami okresu świadczenia pracy „wstecz”.

O ile bowiem faktyczne przypadki nielegalnego zatrudnienia (bez umowy i bez ubez-


pieczenia) zdarzają się stosunkowo rzadko, to już liczba niepotwierdzonych na pi-

śmie umów o pracę w dniu rozpoczęcia pracy jest nieznana, albowiem bardzo często

strony stosunku pracy „antydatują” umowy. Podejrzenia pojawiają się w sytuacji, gdy

na umowie o pracę brak jest daty potwierdzenia jej otrzymania przez pracownika,

a zgłoszenie danej osoby do ubezpieczenia społecznego nastąpiło z opóźnieniem,

niekiedy nawet kilkumiesięcznym. Niewywiązywanie się przez pracodawców i przed-

siębiorców z obowiązku zgłaszania zatrudnianych do ubezpieczenia społecznego

w wymaganym terminie było najczęstszą nieprawidłowością i stwierdzono ją w naj-

większej liczbie badanych podmiotów (355, tj. 22,4%) oraz w stosunku do najwięk-

szej liczby osób (867, tj. 13,2% badanych).

Nieznacznie wzrosła liczba osób bezrobotnych, które nie dopełniły obowiązku

poinformowania powiatowego urzędu pracy o podjęciu zatrudnienia lub o wykonywa-

niu innej pracy zarobkowej oraz tych, które uczyniły to z opóźnieniem. Z wymienio-

nego obowiązku w 2011 roku nie wywiązało się 313 bezrobotnych spośród 1785 ba-

danych (17,5%), w tym 16 osób pobierało zasiłek dla bezrobotnych. Co 6 bezrobotny

(16,1%) nie zachował terminu zgłoszenia do PUP faktu podjęcia zatrudnienia lub in-

nej pracy zarobkowej.

Naruszenia przepisów ustawy o promocji zatrudnienia wynikają z braku wie-

dzy bezrobotnych o obowiązku zgłaszania podjęcia zatrudnienia również na podsta-

wie umowy cywilnoprawnej, ale przede wszystkim z braku pewności kontynuacji za-

trudnienia, szczególnie w przypadku krótkotrwałych robót wykonywanych przez małe

podmioty gospodarcze (głównie w budownictwie).

W sprawie 103 pracowników podano nieprawdziwe dane mające wpływ na

wymiar składek na Fundusz Pracy. Zatrudnianym osobom faktycznie wypłacano

wyższe wynagrodzenie, zaś w dokumentacji firm wykazywano kwotę brutto minimal-

nego wynagrodzenia obowiązującego w danym okresie (lub niższą), która stanowiła

podstawę wymiaru, od jakiej naliczana była składka na Fundusz Pracy. Ponadto nie-

którzy z przedsiębiorców nie przekazywali do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

deklaracji określających dochody uzyskiwane przez zatrudniane osoby (ZUS DRA

i ZUS RCA), lub czynili to z opóźnieniem, niekiedy nawet kilkumiesięcznym.

Liczba naruszeń ujawniona w tym zakresie nie odzwierciedla faktycznej skali

problemu. Kontrolowani przedsiębiorcy, u których nie stwierdzono ww. naruszeń,

wskazywali często, że inne podmioty, które chcą za wszelką cenę okazać się konku-

rencyjnymi na rynku, zatajają fakt wypłacania pracownikom wyższego wynagrodze-


nia niż podawane na listach płac i w deklaracjach rozliczeniowych. Ujawnienie tych

nieprawidłowości jest bardzo trudne i możliwe tylko we współpracy z pracownikami.

Nieliczne informacje w tym zakresie pochodziły od osób, z którymi rozwiązano sto-

sunek pracy i które przyznawały, jakie faktycznie wynagrodzenie zostało im wypłaco-

ne.

Inspektorzy pracy stwierdzili również w trakcie 109 kontroli nieopłacenie skła-

dek na FP z tytułu zatrudniania 3.024 osób (6,4%). Łączna kwota nieopłaconych

składek wyniosła 676.341 zł. Ustalono ponadto, że dla 4.886 osób (10,7%) składki na

Fundusz Pracy nie były opłacane w przewidzianym przepisami terminie. Zaznaczyć

należy, że niektóre z podmiotów, które nie opłaciły składek do dnia rozpoczęcia

przez inspektora pracy kontroli, również we wcześniejszym okresie nie wywiązywały

się z tego obowiązku. Pracodawców można podzielić na dwie grupy: wykazujących

dużą beztroskę przy niedochowywaniu terminów opłacania składek, zwłaszcza

w przypadku krótkich opóźnień w płatnościach oraz znajdujących się w trudnej sytu-

acji ekonomicznej (w niektórych z tych zakładów również wynagrodzenia dla pra-

cowników wypłacane były z opóźnieniem).

0 10 20

3

2

1

2011

2010

1 - niezgłaszanie do ZUS wymaganych i prawdziwych danych mających wpływ na wymiar składek na Fundusz Pracy 2 - nieopłacanie składek na Fundusz Pracy 3 - opłacanie składek na Fundusz Pracy z opóźnieniem

Do najważniejszych przyczyn stwierdzonych nieprawidłowości w ocenie in-

spektorów pracy należy zaliczyć:

nieznajomość przez pracodawców lub osoby odpowiedzialne za sprawy pracow-

nicze przepisów prawa pracy (głównie przepisów kodeksu pracy, ustawy o pro-

mocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz ustawy o systemie ubezpie-

czeń społecznych), a także błędna interpretacja zapisów tych ustaw. Wskazuje


na to m.in. liczba udzielonych w trakcie kontroli porad prawnych dotyczących le-

galności zatrudnienia (1.700);

dominująca chęć bycia „konkurencyjnym” na rynku – z powodu „oszczędności

finansowych” nie zawierano z pracownikami umów o pracę i dopiero w przypad-

ku kontroli PIP potwierdzano umowami cywilnoprawnymi fakt powierzenia wyko-

nywania innej pracy zarobkowej. Celem takiego działania jest chęć uniknięcia

obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne i ponoszenia innych

kosztów pracy (np. takich jak dodatki za pracę w godzinach nadliczbowych, urlo-

py wypoczynkowe);

korzystanie przez osoby tzw. „bezrobotne” (faktycznie pracujące „na czarno”) z

różnego rodzaju dodatków, zapomóg czy też zasiłków wypłacanych przez miej-

skie i gminne ośrodki pomocy społecznej, powiatowe centra pomocy rodzinie,

ZUS, PUP i inne instytucje oraz traktowanie przez nich pracy jako dodatkowego

źródła dochodów;

szczególnie u małych pracodawców – stosowanie dla osób chcących pracować u

danego przedsiębiorcy tzw. kilku-, kilkunastodniowych okresów „prób” i „szkoleń”

nieewidencjonowanych (nieobejmowanych zawieranymi później umowami o pra-

cę);

brak zainteresowania ze strony osób świadczących pracę potwierdzeniem legal-

nego jej wykonywania – nawet osoby wnoszące skargi były zainteresowane je-

dynie uzyskaniem „umówionego” z przedsiębiorcą wynagrodzenia.

W ocenie pracodawców i przedsiębiorców nieprawidłowości wynikają z:

wysokich kosztów pracy z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne oraz po-

datków;

nieuczciwej konkurencji wymuszającej oszczędności kosztem pracowników, co

potęguje zjawisko zawierania umów podwykonawczych. Inwestora lub głównego

wykonawcy nie interesuje, że „najtańsza” firma zatrudnia „na czarno”, lub „na

przyuczenie”;

chęci utrzymania się na rynku i potrzeby „mobilnego” działania zwłaszcza przez

firmy branży budowlanej;

trudności ekonomicznych uniemożliwiających zatrudnienie pracownika posiada-

jącego odpowiedni zasób wiedzy, któremu można by powierzyć zadania kadro-


we, lub zlecenie tych zadań specjaliście spoza zakładu, czy też wyspecjalizowa-

nej jednostce zewnętrznej;

korzystania przez pracodawców z usług biur rachunkowych - często obwiniają

oni właśnie biura rachunkowe o niedopełnienie obowiązku sporządzenia odpo-

wiedniej dokumentacji (umowy, zgłoszenia do ZUS), te natomiast nie odpowiada-

jąc przed inspektorem pracy za wykroczenia, szczerze przyznają, że nie miały

danych osób zatrudnianych, jak też informacji od pracodawców o konieczności

sporządzenia stosownych dokumentów.

Do najważniejszych przyczyn stwierdzonych nieprawidłowości w ocenie osób

nielegalnie wykonujących pracę należy zaliczyć:

trudną sytuację finansową osób, które podejmują się jakiejkolwiek pracy, na wa-

runkach ustalonych przez przedsiębiorcę w celu zapewnienia sobie i rodzinie

źródła utrzymania, dotyczy to przede wszystkim osób o niskim wykształceniu i

kwalifikacjach;

chęć bycia niezależnym od przedsiębiorców powierzających pracę – dotyczy to

szczególnie osób młodych, uczących się, pozostających na utrzymaniu rodziców,

które chcą uzyskać jedynie dochody na swoje wydatki;

dążenie do ukrycia swoich dochodów przez osoby, na których ciążą różnego ro-

dzaju zobowiązania (alimenty, tytuły egzekucyjne).

Realizując zadania ustawowe w zakresie kontroli legalności zatrudnienia

współdziałano z innymi organami. Prowadzono kontrole wspólne, na wniosek innych

organów, jak i powiadamiano je o stwierdzonych nieprawidłowościach zgodnie z wła-

ściwością rzeczową. Szczegółowe dane w tym zakresie przedstawiono w tabeli.

Wyszczególnienie organu Kontrola wspólna Kontrola na wniosek organu współdziała-

jącego

Liczba powiadomień o zakre-

sie, tematyce i/lub wynikach kontroli do-

tyczących kompetencji organu współdziałają-

cego

Marszałek Województwa Podkarpackiego

- - 3

Starostowie/prezydenci miast

- - 169

Powiatowe urzędy pracy - 9 3

ZUS - 8 29

US/UKS - 29 9


Policja - 13 -

Prokuratura - 2 2

Departament Funduszy MPiPS

- - 72

Inne (MPiPS, Wojewódzki Inspektorat Farmaceu-

tyczny) 1 1 -

W poniższej tabeli przedstawiono informacje o efektach uzyskanych w wyniku

podjętych działań (do czasu opracowania niniejszego sprawozdania).

Wyszczególnienie Ilość Kwota (zł)

1 Legalizacja zatrudnienia ogółem

263 -

2

2a - potwierdzenie na piśmie rodzaju i warunków zawar-tej z pracownikiem umowy o pracę

100 -

2b – zawarcie umowy o pracę (potwierdzenie zawarcia stosunku pracy) w miejsce umowy cywilnoprawnej – na podstawie art. 22 Kp.

59 -

2c – zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego 126 -

3 Opłacone zaległe składki na Fundusz Pracy

2.117 194.807,94

4 Opłacone zaległe składki na ubezpieczenie społeczne 11 11.162,00

5 Decyzje o pozbawieniu statusu bezrobotnego

180 -

6 - w tym bezrobotnego z prawem do zasiłku

3 -

7 Zwroty nienależnie pobranych zasiłków, świadczeń itp. 93

ogółem: 11.182,28 w tym: zasiłki: 1.630,60 FUZ: 9.551,68

8 Ogółem - 217.152,22

KONTROLE LEGALNOŚCI ZATRUDNIENIA CUDZOZIEMCÓW

W 2011 roku inspektorzy pracy przeprowadzili 78 kontroli legalności zatrud-

nienia cudzoziemców. Objęto nimi 73 pracodawców, u których prace wykonywało

341 cudzoziemców, w tym 212 cudzoziemców, od których było wymagane posiada-

nie zezwolenia na pracę i 2 cudzoziemców delegowanych do pracy na terenie RP

przez pracodawcę zagranicznego.

Nielegalnie wykonywało pracę 16 obcokrajowców – obywateli Ukrainy, Ban-

gladeszu i Koreańskiej Republiki Ludowej (5% cudzoziemców objętych kontrolami):

14 cudzoziemców pracowało bez oświadczeń (dziesięciu oświadczeń nie zarejestro-

wano w PUP, 4 oświadczenia zostały zarejestrowane na inne podmioty gospodarcze


niż te, na rzecz których cudzoziemcy faktycznie pracowali), a 2 obcokrajowców wy-

konywało pracę na innych stanowiskach niż określone w zezwoleniach na pracę.

Ponadto stwierdzono:

- niezgłoszenie lub niezgłoszenie w terminie do ubezpieczenia społecznego (niepra-

widłowości dotyczyły 57 cudzoziemców),

- nieopłacenie lub nieopłacenie w terminie składek na Fundusz Pracy (dot. 53 cudzo-

ziemców),

- niepotwierdzenie umów o pracę w dniu rozpoczęcia pracy (dot. 11 cudzoziemców).

Ujawnione naruszenia przepisów z zakresu bezpieczeństwa pracy i prawnej

ochrony pracy polegały głównie na braku szkoleń bhp i badań lekarskich cudzoziem-

ców.

Po kontrolach legalności zatrudnienia cudzoziemców inspektorzy pracy zasto-

sowali następujące środki prawne:

wydali 10 decyzji pisemnych,

skierowali 71 wniosków zawartych w wystąpieniach,

nałożyli 3 grzywny w formie mandatów, w łącznej wysokości 3.500 zł,

skierowali 7 wniosków do sądów o ukaranie osób winnych popełnienia 13 wykro-

czeń,

zastosowali 12 środków wychowawczych.

Realizując zadania ustawowe w zakresie kontroli legalności zatrudnienia cu-

dzoziemców współdziałano z innymi organami – prowadzone były kontrole wspólne,

na wniosek, jak również powiadamiano te organy o stwierdzonych nieprawidłowo-

ściach zgodnie z właściwością rzeczową.

Wyszczególnienie organu

Forma współdziałania

Kontrola wspólna Kontrola na wniosek organu współdziała-

jącego

Liczba powiadomień o zakresie, tematyce i/lub wynikach

kontroli dotyczących kompetencji organu współdziałającego

Wojewoda - - 2

ZUS - - 1

US/UKS 1

Bieszczadzki Oddział Straży Granicznej

7 4 2

Fundusz Pracy - Departa-ment Funduszy MPiPS

- - 4


Na terenie województwa podkarpackiego skala nielegalnego zatrudniania cu-

dzoziemców jest nieznaczna, pomimo iż jest to województwo, przez które przebiega

granica Unii Europejskiej.

Większość nieprawidłowości ujawniono w podmiotach prowadzących działal-

ność budowlaną i roboty drogowe. Wzrost liczby cudzoziemców pracujących w tych

branżach, a co za tym idzie, fakt ujawnienia większej liczby nieprawidłowości w za-

kresie legalności ich zatrudnienia związany jest głównie z inwestycjami drogowymi

prowadzonymi na Podkarpaciu (A4 i S19).

Obowiązujące przepisy celne skutecznie ograniczają zjawisko drobnego han-

dlu przygranicznego korzystającego z różnicy cen niektórych artykułów, tym samym

zaczyna zanikać problem „handlu” oświadczeniami o zamiarze zatrudnienia cudzo-

ziemca, rejestrowanymi w PUP. Nie sposób jednak ocenić wpływu zmiany przepisów

na nielegalną emigrację obywateli Ukrainy, bowiem nadal działa sporo podmiotów

i osób fizycznych, które – według ustaleń Straży Granicznej i danych pozyskanych

z Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego – rejestrują znaczne liczby oświadczeń

o zamiarze zatrudnienia cudzoziemców lub składają wnioski o udzielenie zezwolenia

na pracę.

Wysoki wskaźnik bezrobocia na Podkarpaciu, jaki utrzymywał się przez ostat-

nich kilka lat oraz fakt, że osoby bezrobotne faktycznie poszukiwały pracy, sprawiał,

że polscy (lokalni) pracodawcy wciąż jeszcze chętniej zatrudniali krajowych pracow-

ników. Niezbyt wysoki poziom infrastruktury przemysłowej, brak rozwiniętego rynku

inwestycyjnego oraz środków finansowych umożliwiających drobnym przedsiębior-

com łatwy dostęp do dochodowych inwestycji nie pociąga za sobą zapotrzebowania

na siłę roboczą zza granicy zatrudnianą nielegalnie.

W poniższej tabeli przedstawiono informacje o efektach uzyskanych w wyniku

podjętych działań (do czasu opracowania niniejszego sprawozdania).

Wyszczególnienie Liczba Wartość (zł)

Zgłoszenie cudzoziemca do ubezpieczenia społecznego 29 -

Opłacone zaległe składki na Fundusz Pracy 27 2.392,00

Opłacone zaległe składki na ubezpieczenie społeczne

17 18.095,00

Decyzje o zobowiązaniu cudzoziemca do opuszczenia Polski lub o wydaleniu cudzoziemca

2 -

Ogółem - 20.487,00


AGENCJE ZATRUDNIENIA

W 2011 roku inspektorzy pracy skontrolowali 20 agencji zatrudnienia, w tym

jedną - na wniosek Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Rzeszowie.

Kontrolowane podmioty świadczyły usługi w zakresie:

- pośrednictwa pracy (14 agencji), w tym kierowania osób do pracy za granicą u pra-

codawców zagranicznych (4 agencje),

- doradztwa personalnego (2 agencje),

- poradnictwa zawodowego (6 agencji),

- pracy tymczasowej (6 agencji).

Stwierdzone w trakcie kontroli nieprawidłowości polegały m.in. na:

braku wymaganego wpisu do rejestru podmiotów prowadzących agencje zatrud-

nienia - jedna agencja,

niezapewnieniu odpowiednich warunków lokalowych i wyposażenia technicznego

– 5 agencji,

nieprzestrzeganiu zakazu pobierania innych opłat niż wymienione w art. 85 ust. 2

pkt 7 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku

pracy – jedna agencja,

niepodawaniu w dokumentach, ogłoszeniach i ofertach numeru wpisu do rejestru

agencji zatrudnienia – 9 agencji,

niezawieraniu pisemnych umów z osobami kierowanymi do pracy za granicą

u pracodawców zagranicznych lub zawarcie umów o nieprawidłowej treści –

4 agencje,

niezawieraniu w pisemnych umowach z pracodawcami zagranicznymi, do których

kierowane są osoby do pracy za granicą, wszystkich wymaganych prawem infor-

macji – 3 agencje,

niepoinformowaniu obywateli polskich kierowanych do pracy za granicą o zali-

czeniu udokumentowanych okresów zatrudnienia do okresów pracy w RP w za-

kresie uprawnień pracowniczych – 2 agencje,

nieprzestrzeganiu obowiązku przedstawiania Marszałkowi Województwa Podkar-

packiego corocznych informacji o działalności agencji – 2 agencje,

nieprzestrzeganiu obowiązku informowania Marszałka Województwa Podkarpac-

kiego o zmianie danych objętych wnioskiem o wpis do rejestru agencji zatrudnie-

nia – 6 agencji,


nieopłaceniu comiesięcznych składek na Fundusz Pracy – 2 agencje (kwota nie-

opłaconych składek – 4.001 zł).

W celu wyeliminowania stwierdzonych nieprawidłowości inspektorzy pracy:

wydali jedną decyzję płatniczą na kwotę 198 zł,

skierowali 19 wniosków zawartych w wystąpieniach,

skierowali do sądu 5 wniosków o ukaranie osób winnych popełnionych wykro-

czeń.

Okręgowy Inspektor Pracy powiadomił Marszałka Województwa Podkarpac-

kiego o 9 przypadkach stwierdzonych naruszeń. Z uzyskanych informacji wynika, że

jedna agencja została wykreślona z rejestru, jedna uzyskała certyfikat o dokonaniu

wpisu do rejestru, jedna agencja przedstawiła Marszałkowi prawidłową informację

z działalności za rok 2010, trzy agencje złożyły – po kontrolach inspektorów pracy,

które ujawniły nieprawidłowości – wnioski o wykreślenie z rejestru, jedna agencja

uaktualniła nazwę, przekazała informacje o miejscu prowadzenia działalności i za-

pewniła pomieszczenie zapewniające poufność prowadzonych rozmów, wobec po-

zostałych agencji zostały lub zostaną wszczęte postępowania.

5. Badanie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy

W 2011 roku inspektorzy pracy zbadali 124 wypadki przy pracy, w których zo-

stało poszkodowanych 130 osób (pracowników oraz osób zatrudnionych na podsta-

wie umów cywilnoprawnych).

23 osoby poniosły śmierć, 40 doznało ciężkich uszkodzeń ciała, 67 odniosło

lekkie obrażenia.

Liczbę i rodzaj zbadanych w 2011r. wypadków w porównaniu do roku 2010

przedstawiają poniższe tabele:


tabela nr 1 – zbadane wypadki przy pracy

Rok

Liczba wypadków zbadanych, w tym Liczba poszkodowanych, w tym

ogółem śmier-telne

ciężkie zbiorowe lekkie ogółem śmierć

ciężkie uszko-dzenie ciała

lekkie obraże-

nia

2011 124 22 40 6 56 130 23 40 67

2010 108 17 29 14 48 127 17 31 79

tabela nr 2 - poszkodowani w wypadkach zbiorowych

Rok ogółem

Skutek wypadku

śmierć ciężkie

uszkodzenie ciała

lekkie obrażenia

2011 12 1 0 11

2010 33 0 2 31

Zgłoszenia o zdarzeniach wypadkowych pochodziły głównie od pracodawców

i policji.

Dokonane analizy wykazały:

- wg sekcji gospodarki – najwięcej wypadków wydarzyło się w zakładach przemy-

słowych (33%) i budownictwie (32%),

- wg wielkości zatrudnienia – najwięcej wypadków miało miejsce w zakładach za-

trudniających do 9 pracowników (29%),

- wg płci, wieku i stażu pracy poszkodowanych – większość poszkodowanych sta-

nowili mężczyźni (97%), w grupie wiekowej 19 – 29 lat (28%), pracujący nie dłu-

żej niż rok (47%),

- wg struktury zawodów osób poszkodowanych – wypadkom najczęściej ulegali

robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy (45%), operatorzy i monterzy maszyn

i urządzeń (23%) oraz pracownicy zatrudnieni przy pracach prostych (17%),

- wg czasu, w którym poszkodowani ulegli wypadkom – 94% poszkodowanych

uległo wypadkom w czasie nominalnym, 6% - w godzinach nadliczbowych,

- wg procesu pracy – najczęściej poszkodowani ulegali wypadkom podczas prac

przygotowawczych, konserwacyjnych, naprawczych, porządkowych (32%) oraz

prac ziemnych i budowlanych (28%),

- wg miejsc, w których wydarzyły się wypadki – najczęściej były to miejsca produk-

cji przemysłowej (37%), tereny budów (34%) oraz miejsca i środki komunikacji

publicznej (6%),


- wg czynności wykonywanych przez poszkodowanych w chwili wypadku - najwię-

cej pracowników uległo wypadkom podczas prac narzędziami ręcznymi (21%),

obsługi maszyn (16%) i poruszania się (16%),

- wg wydarzeń – wypadki powodowane były głównie przez takie wydarzenia jak:

uszkodzenie, rozerwanie, pęknięcie, ześlizgnięcie, upadek, załamanie czynnika

materialnego (28%) oraz utrata kontroli nad maszyną, środkami transportu,

transportowanym ładunkiem (23%),

- wg rodzaju urazu – poszkodowani najczęściej doznawali złamań kości (28%)

oraz urazów wewnętrznych (23%),

- wg przyczyn wypadków – przyczyny organizacyjne stanowiły 50% ogółu ustalo-

nych przyczyn, przyczyny ludzkie - 42% przyczyny techniczne – 8%.

Przyczyny ludzkie to przede wszystkim: nieprawidłowe zachowanie pracowni-

ka (19%), niewłaściwe samowolne zachowanie pracownika (9%) i brak lub niewła-

ściwe posługiwanie się czynnikiem materialnym przez pracownika (7%).

Przyczyny organizacyjne to niewłaściwa ogólna organizacja pracy (37%) oraz

niewłaściwa organizacja stanowisk pracy (9%).

Przyczyny techniczne to w szczególności wady konstrukcyjne lub niewłaściwe

rozwiązania techniczne i ergonomiczne czynnika materialnego (7%).

Analizując stan wypadkowości w 2011 roku należy stwierdzić, że bardzo nie-

pokojącym zjawiskiem jest znaczny wzrost liczby poszkodowanych w wypadkach

śmiertelnych w sekcjach przetwórstwo przemysłowe oraz handel i naprawy. Z kolei

duży wzrost liczby poszkodowanych w wypadkach ciężkich odnotowany został

w sekcji budownictwo.

tabela nr 3 - poszkodowani wg sekcji PKD

SEKCJA PKD

ROK 2011 ROK 2010

Poszkodowani

Śm. CUC LUC Śm. CUC LUC

Budownictwo 4 14 25 4 6 24

Przetwórstwo przemysłowe

6 15 21 0 14 22

Handel i naprawy

4 3 6 1 1 5

Śm – śmierć poszkodowanego CUC – ciężkie uszkodzenie ciała LUC – lekkie uszkodzenie ciała


Kontynuowane więc będą kontrole warunków pracy w w/w branżach; zostaną

podjęte również działania prewencyjne skierowane do pracodawców i przedsiębior-

ców nie będących pracodawcami, w celu podniesienia poziomu ich wiedzy nt. zagro-

żeń i możliwości przeciwdziałania niebezpiecznym i szkodliwym czynnikom, jakie

występują w środowisku pracy.

Przykłady wypadków zbadanych przez inspektorów pracy w roku 2011

1.

Podczas układania rur osłonowych w wykopie wąskoprzestrzennym o głębo-

kości 2,2 m śmiertelnemu wypadkowi przy pracy na budowie autostrady A4 uległ

pracownik jednego z podwykonawców. Z ustaleń dokonanych przez inspektora pracy

wynikało, że główną przyczyną wypadku było wykonywanie pracy w wykopie bez

uprzedniego zabezpieczenia jego ścian przed obsunięciem się ziemi. Na podkreśle-

nie zasługuje fakt, iż poszkodowany uległ wypadkowi w trzecim dniu pracy u praco-

dawcy.

Podczas kontroli inspektor pracy stwierdził również inne przyczyny wypadku,

tj.:

- brak bezpośredniego nadzoru,

- nieuwzględnienie w instrukcji bhp wykonywania otwartych wykopów - zasad bez-

pieczeństwa pracy polegającej na wykonywaniu linii kablowych,

- dopuszczenie do pracy poszkodowanego bez uzyskania przez niego zaświadczenia

lekarskiego ze wstępnych badań profilaktycznych, stwierdzającego brak przeciw-

wskazań zdrowotnych do pracy.


Ogólny widok miejsca wypadku w chwili przybycia na miejsce zdarzenia inspektora pracy 1- wykop wąskoprzestrzenny o długości ok. 17 metrów, szerokości ok. 0,6 metra i głębokości 2,2 metra 2 – grunt oberwany ze ściany wykopu, który przygniótł poszkodowanego 3 – składowany urobek wydobyty z wykopu 4 – szczelina w gruncie, poprzez którą widoczna była część ciała poszkodowanego 5 – jedna z koparek pracodawcy, przy użyciu której wykonano wykop

Widok od strony zachodniej na wykop, w którym doszło do wypadku przy pracy

Inspektor pracy wydał 4 decyzje, w tym jedną zakazującą wykonywania prac

w niezabezpieczonym wykopie, a także skierował wystąpienie zawierające 4 wnioski.

Ponadto skierował do sądu 2 wnioski o ukaranie pracodawcy i osoby działającej

w jego imieniu, a prokuraturę zawiadomił o podejrzeniu popełnienia przestępstwa.


2.

Do śmiertelnego wypadku przy pracy doszło podczas wykonywania prac

ziemnych związanych z budową przyłącza instalacji kanalizacji deszczowej. Praco-

dawca dopuścił do pracy pracownika w niezabezpieczonym przed obsunięciem się

ziemi wykopie. W miejscu, w którym pracownik wykonywał pracę, wykop miał głębo-

kość około 3 metrów. W momencie, gdy poszkodowany montował w wykopie rurę

kanalizacyjną, doszło do oberwania się gruntu i całkowitego zasypania wykopu. Bez-

pośrednią przyczyną wypadku było niezabezpieczenie ścian wykopu wąskoprze-

strzennego. Ponadto inspektor pracy stwierdził następujące nieprawidłowości:

- brak oznakowania i wyznaczenia strefy niebezpiecznej w związku z użyciem do

prac ziemnych sprzętu zmechanizowanego,

- składowanie wydobytego urobku bezpośrednio przy wykopie,

- niezapewnienie bezpiecznego wejścia i wyjścia ze stanowiska pracy usytuowanego

w wykopie.

Miejsce wypadku

W celu wyeliminowania stwierdzonych nieprawidłowości inspektor pracy wydał

jedną decyzję wstrzymania prac w wykopie do czasu zabezpieczenia jego ścian

przed obsunięciem się ziemi, skierował wystąpienie zawierające 4 wnioski, a praco-

dawcę ukarał grzywną w formie mandatu w wysokości 2000 zł.


3.

Zbiorowemu wypadkowi przy pracy uległo dwóch pracowników wykonujących

prace związane z naprawą maszyny do robót ziemnych – ładowarki kołowej. Zdarze-

nie miało miejsce na prywatnej posesji właściciela ładowarki, do której pracownicy

firmy serwisowej dojechali samochodem służbowym.

Pracownicy serwisu w celu dokonania naprawy skrzyni biegów zmuszeni byli

podnieść ładowarkę w sposób umożliwiający dostanie się z narzędziami do miejsca

usterki. W tym celu na posadzce ułożyli drewniane belki na wysokość ok. 21 cm. Na-

stępnie jeden z mechaników wjechał tylnymi kołami koparki na prowizoryczną kon-

strukcję, tym samym podnosząc tył koparki o ok. 20 cm. Po unieruchomieniu maszy-

ny oraz jej zabezpieczeniu hamulcem postojowym jeden z pracowników przystąpił do

demontażu skrzyni biegów. Podczas tej pracy leżał on pod maszyną obok tylnego

prawego koła koparki. W tym samym czasie drugi z pracowników wykonywał prace

naprawcze w kabinie operatora. Po zakończeniu pracy w kabinie drugi pracownik

dołączył do kolegi leżącego pod ładowarką. Wspólnie przystąpili do demontażu wa-

łów napędowych. Po zakończeniu tej pracy ładowarka zjechała z drewnianych belek

i samoistnie ruszyła do przodu na odległość ok. pół metra jednocześnie przygniatając

pracowników do betonowego podłoża. Unieruchomieni serwisanci krzycząc wezwali

pomoc. Brat właściciela posesji za pomocą podnośnika, jaki znajdował się na terenie

nieruchomości, uniósł maszynę. Jeden z poszkodowanych w wyniku doznanych ob-

rażeń zmarł, natomiast drugi został przewieziony do szpitala.

Inspektor pracy stwierdził następujące przyczyny wypadku:

- niewłaściwe zabezpieczenie ładowarki i podjęcie czynności naprawczych bez usu-

nięcia zagrożenia,

- niewłaściwy dobór miejsca wykonywania prac naprawczych,

- niewłaściwe wyposażenie pracowników ekipy serwisowej (nie dysponowali oni

urządzeniem służącym do stabilnego podniesienia naprawianej maszyny),

- brak właściwej instrukcji bezpiecznego wykonywania prac naprawczych sprzętu

poza warsztatem w siedzibie pracodawcy,

- niewłaściwe przygotowanie pracowników w zakresie budowy i działania poszcze-

gólnych podzespołów naprawianego sprzętu (nigdy wcześniej nie naprawiali tego

typu maszyny),

- niewłaściwa organizacja pracy - brak procedur związanych z ustalaniem danych

technicznych przyjmowanego do napraw sprzętu,


- brak nadzoru nad osobami wykonującymi czynności serwisowe,

- lekceważenie zagrożenia przez poszkodowanych.

Widok miejsca zdarzenia

Inspektor pracy w celu wyeliminowania stwierdzonych nieprawidłowości wydał

2 decyzje, skierował wystąpienie zawierające 5 wniosków, a osobę winną naruszenia

praw pracowniczych ukarał grzywną w formie mandatu w wysokości 2000 zł.

4.

Do kolejnego śmiertelnego wypadku przy pracy doszło w hali warsztatowej,

podczas wykonywania prac związanych z demontażem koła ładowarki typ Ł-34. Wy-

padkowi uległ pracownik młodociany, uczeń III klasy zasadniczej szkoły zawodowej.

Podczas odkręcania ostatniej śruby mocującej obręcz (felgę) koła do piasty

mostu ładowarki doszło do „wybuchu” koła i odrzucenia ze znaczną siłą jednej po-

łówki felgi, którą pracownik został uderzony. Poszkodowany został przewieziony do

szpitala, gdzie w drugim dniu po wypadku zmarł na skutek odniesionych obrażeń.

Przeprowadzona przez inspektora pracy kontrola wykazała, że bezpośrednią

i najistotniejszą przyczyną tego zdarzenia było niecałkowite wypuszczenie powietrza

z dętki koła przed przystąpieniem do odkręcania śrub mocujących obręcz koła do

piasty mostu ładowarki. Po odkręceniu ostatniej, szesnastej nakrętki mocującej ob-

ręcz do piasty, ciśnienie powietrza w dętce opony koła, o wartości – jak ustalono –


ok. 3,5 bar, spowodowało wyrwanie jednej połówki dwudzielnej felgi i uderzenie nią

pracownika.

W dokumentacji techniczno - ruchowej ładowarki Ł-34, której przed wypad-

kiem pracodawca nie posiadał, producent maszyny zamieścił zapis: „przed każdora-

zowym zdjęciem koła należy bezwzględnie wypuścić powietrze z dętki”.

Ponadto kontrola ujawniła, że na zaistnienie badanego wypadku złożyło się

też wiele innych (pośrednich) przyczyn techniczno-organizacyjnych, tj.:

brak instrukcji bhp dotyczącej wykonywania w sposób bezpieczny nietypowych,

niecodziennych dla kontrolowanego zakładu prac, jak np. generalny remont łado-

warki typ Ł-34. Jak ustalił inspektor pracy, było to w ogóle drugie zlecenie takiej

naprawy, jakie otrzymał pracodawca, natomiast dla poszkodowanego była to

pierwsza tego typu praca w czasie praktycznej nauki zawodu,

w związku z brakiem instrukcji technologicznej bezpiecznego wykonania prac

i brakiem DTR maszyny kierownik warsztatów wydając w krytycznym dniu podle-

głym mu pracownikom polecenie wykonania demontażu kół z mostów remontowa-

nej ładowarki Ł-34 nie udzielił im zaleceń bezwzględnego wypuszczenia powietrza

z kół oraz sprawdzenia ciśnienia powietrza w dętkach kół,

zarówno kierownik warsztatu jak i instruktor nie zapewnili bezpośredniego nadzoru

nad wykonywaniem przez pracownika młodocianego tak nietypowych dla niego

i niebezpiecznych prac związanych z demontażem kół ładowarki Ł-34.

Fotografie z miejsca wypadku


2 decyzje, skierował wystąpienie zawierające 6 wniosków oraz skierował do sądu

wnioski o ukaranie kierownika warsztatu oraz instruktora.


5.

Indywidualnemu wypadkowi przy pracy ze skutkiem ciężkim uległ pracownik

zatrudniony na stanowisku mechanika pojazdów samochodowych – blacharza. Nale-

ży zaznaczyć, że dzień wypadku był dopiero drugim dniem jego pracy u pracodawcy.

W dniu wypadku do obowiązków pracownika należało szlifowanie miejsc koro-

zji i miejsc spawów blachy przedniego pasa karoserii pojazdu samochodowego. Po-

czątkowo do szlifowania spawów naprawianej karoserii używał elektrycznej szlifierki

kątowej, która miała zamontowaną osłonę tarczy ściernej. Następnie - jak wynika z

zeznań poszkodowanego - z uwagi na trudność szlifowania pewnych miejsc szlifierką

kątową, użył on szlifierki pneumatycznej. Czynności kontrolne wykazały, że szlifierka

pneumatyczna w momencie pobierania z warsztatu nie była wyposażona w osłonę

tarczy ściernej i miała zamontowaną małą, prawidłową tarczę ścierną. Przed rozpo-

częciem szlifowania poszkodowany zdjął osłonę, wymienił małą tarczę na tarczę o

większej średnicy, aby uzyskać lepszy dostęp do miejsc szlifowanych (tzn. założył

tarczę ścierną o średnicy 180 mm i dopuszczalnej maksymalnej prędkości obrotowej

6600 obrotów na minutę), uruchomił szlifierkę i rozpoczął szlifowanie. Po niedługim

czasie poszkodowany usłyszał – jak opisał – „strzał” czy „uderzenie” i poczuł silny ból

lewej części twarzy, który był efektem zranienia przez rozerwaną tarczę ścierną. W

wyniku zdarzenia poszkodowany doznał złamania szczęki i oczodołu, zmiażdżenia

korzeni zębów i ran szarpanych policzka.

Ustalenia inspektora pracy wykazały, że:

- tarcza ścierna założona w szlifierce pneumatycznej nie spełniała wymagań określo-

nych przez producenta szlifierki (zgodnie z napisem ostrzegawczym umieszczonym

na zdemontowanej osłonie szlifierki należało stosować ściernicę o średnicy maksy-

malnie 75 mm i prędkości obrotowej nie mniejszej niż 20000 obrotów na minutę),

- zdemontowana została osłony tarczy ściernej szlifierki pneumatycznej,

- pracownik nie został przeszkolony w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,

a także dopuszczono go do pracy bez badań lekarskich i zaświadczenia stwierdzają-

cego brak przeciwwskazań zdrowotnych do pracy na stanowisku mechanika pojaz-

dów samochodowych – blacharza,

- brak było instrukcji bhp dotyczącej obsługi szlifierki zasilanej z instalacji pneuma-

tycznej,

- nie opracowano oceny ryzyka zawodowego, jakie występuje na stanowisku, na któ-

rym wydarzył się wypadek.


Fotografie z miejsca wypadku


2 decyzje, w tym jedną wstrzymania eksploatacji szlifierki, skierował wystąpienie za-

wierające 2 wnioski, a pracodawcę winnego naruszenia uprawnień pracowniczych

ukarał grzywną w formie mandatu w wysokości 2000 zł.

ZDARZENIA POTENCJALNIE WYPADKOWE

W 2011 roku do OIP w Rzeszowie wpłynęły 3 informacje na temat zdarzeń po-

tencjalnie wypadkowych (zdarzeń niebezpiecznych, związanych z wykonywaną pra-

cą, podczas których nie dochodzi do urazów lub pogorszenia stanu zdrowia pracują-

cych):

- przewrócenie się żurawia samojezdnego,

- wybuch tlenu w pompie zasilającej instalację napełniania butli,

- osunięcie się ziemi i częściowe przysypanie pracownika podczas wykonywania

prac w wykopie o głębokości ok. 2,5 metra (zasypany pracownik nie doznał żadnych

urazów).

Jedno ze zdarzeń miało miejsce w dniu 8.03.2011r. na terenie budowy osiedla

domów wielorodzinnych w Rzeszowie.

Po zakończeniu prac związanych z transportem materiałów budowlanych przy

użyciu żurawia operator przystąpił do jego mycia. W początkowej fazie mycia żuraw

ustawiony był w pozycji jak do transportu, ale operator chciał umyć maszynę również

w miejscach, do których miał utrudniony dostęp. Uruchomił więc żurawia, podniósł


jego ramię o ok. 45 stopni do góry i wykonał obrót w prawo o 90 stopni. Jak zeznał

później, żuraw cały czas był stabilny, a jego silnik pracował. W chwili, gdy operator

wysiadał z kabiny, żuraw zaczął tracić stabilność i przewracać się. Wówczas operator

wskoczył do kabiny i starał się skierować ramię w dół, by nie doszło do przewrócenia

się maszyny. Działanie to nie odniosło skutku i żuraw nadal się przechylał, aż oparł

się ramieniem o podłoże. Operator wyłączył silnik i opuścił kabinę.

Zdaniem operatora żurawia do utraty stabilności mogło dojść wskutek praw-

dopodobnego przypadkowego dotknięcia przez niego jednego z przycisków służą-

cych do stabilizacji żurawia.

W wyniku w/w zdarzenia żaden z pracowników pracujących na terenie budowy

nie doznał urazów.

Ustalenia inspektora pracy odnośnie przyczyn zdarzenia ujawniły następujące

nieprawidłowości:

- dopuszczenie przez pracodawcę do obsługi żurawia osoby nie posiadającej wyma-

ganych kwalifikacji,

- dopuszczenie do pracy osoby nie posiadającej zaświadczenia lekarskiego stwier-

dzającego brak przeciwwskazań zdrowotnych do pracy na stanowisku operatora przy

żurawia samojezdnego,

- brak instrukcji bhp dotyczącej obsługi żurawia samojezdnego,

- brak dostatecznej koncentracji na wykonywanej czynności (przypadkowe dotknięcie

przycisku).

Fotografia miejsca zdarzenia

Inspektor pracy w celu wyeliminowania ujawnionych nieprawidłowości wydał

5 decyzji, w tym jedną zakazującą wykonywania prac w strefie niebezpiecznej wokół


przechylonego żurawia i jedną nakazującą skierowanie kierowcy żurawia do innych

prac do czasu uzyskania stosownych uprawnień kwalifikacyjnych do obsługi żurawi

samojezdnych o udźwigu powyżej 16 ton, skierował wystąpienie zawierające 2 wnio-

ski, a pracodawcę ukarał grzywną w formie mandatu w wysokości 1000 zł. Ponadto

zawiadomił Urząd Dozoru Technicznego o dopuszczeniu do eksploatacji żurawia

samojezdnego bez decyzji tego organu.

KONTROLA REALIZACJI POSTANOWIEŃ ROZPORZĄDZENIA RADY MINISTRÓW

Z DNIA 1 LIPCA 2009R. W SPRAWIE USTALANIA OKOLICZNOŚCI I PRZYCZYN WY-

PADKÓW PRZY PRACY (Dz.U. Nr 105 poz. 870)

W 2011 roku inspektorzy pracy przeprowadzili 198 kontroli u 187 przedsię-

biorców, w ramach których zbadali 780 dokumentacji powypadkowych, w tym 29 do-

tyczących zdarzeń nieuznanych za wypadki przy pracy.

Badane zagadnienie

Odsetek zakła-dów, w których wystąpiła nie-prawidłowość

Uwagi

Zgłoszenie wypadku w tym:

niepowiadomienie organów PIP

powiadomienie organów PIP w odległym terminie

zgłoszenie wypadku przez poszko-dowanego w odległym terminie

40%

15%

21%

40%

Zdaniem inspektorów pracy pracodawcy nie wywiązują się z ww. obowiązku, gdyż albo nie mają wiedzy nt. zgłasza-nia wypadków, albo chcą ukryć zdarze-nie wypadkowe. Natomiast poszkodo-wani nie zgłaszają wypadków z obawy przed utratą pracy.

Ustalanie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy w tym:

przystąpienie do ustalania okolicz-ności i przyczyn wypadku z nieu-zasadnioną zwłoką

ustalenie tylko części przyczyn wypadku

ustalenie innych przyczyn niż wyni-kające z analizy inspektora pracy

niewłaściwy skład zespołu powy-padkowego

zaniechanie oględzin miejsca wy-padku, a także dokonania innych czynności koniecznych do zebrania dowodów dotyczących wypadku

58%

24%

70%

30%

17%

22%

W większości dokumentacji opisy zda-rzeń nie pozwalały na prawidłowe usta-lenie przyczyn wypadków, tzn. nie uwzględniały istotnych informacji mają-cych znaczenie w ustalaniu przyczyn (np. brakowało informacji o używanych bądź nieużywanych zabezpieczeniach, o stosowanych środkach ochrony indy-widualnej czy technologiach, zaledwie kilka dokumentacji zawierało materiał fotograficzny czy szkice). Ustalano tylko części przyczyn, w większości nieade-kwatne do okoliczności powtarzających się w kolejnych dochodzeniach wypad-kowych (np. niezachowanie należytej ostrożności, zaskoczenie niespodziewa-nym zdarzeniem, itp.), brak było nato-miast określenia przyczyn, których wye-


niezamieszczenie w protokole po-wypadkowym naruszonych przez pracodawcę, w związku z wypad-kiem przepisów prawa pracy, w tym przepisów i zasad bhp lub innych przepisów dotyczących ochrony zdrowia

niedotrzymanie pięciodniowego terminu zatwierdzania protokołu powypadkowego

54%

11%

liminowanie w konsekwencji zmniejszy-łoby prawdopodobieństwo powtórzenia się zdarzenia wypadkowego. W ocenie inspektorów pracy przyczyna-mi powyższych uchybień są: niski po-ziom wiedzy członków zespołów powy-padkowych i pracodawców oraz niedo-stateczne przygotowanie zawodowe osób wykonujących zadania służby bhp.

Wnioski i środki profilaktyczne w tym:

nieokreślenie środków i wniosków profilaktycznych, w tym wynikają-cych z oceny ryzyka zawodowego na stanowisku, na którym miał miejsce wypadek

ustalenie wniosków i środków profi-laktycznych nieadekwatnych do przyczyn wypadku

niezastosowanie w praktyce wnio-sków i środków profilaktycznych

37%

20%

76%

31%

W znacznej liczbie sprawdzonych doku-mentacji z badania okoliczności i przy-czyn wypadków przy pracy stwierdzono, iż wnioski zaproponowane przez zespoły powypadkowe ograniczały się jedynie do ogólnych sformułowań o zachowaniu ostrożności i uwagi podczas pracy, czy przestrzegania przepisów i instrukcji (niekiedy nawet nie istniejących), bądź też nakazywały przeszkolenie i poinfor-mowanie pracowników o konieczności zachowania ostrożności. Nie przywiązy-wano należytej wagi do działań, które w konsekwencji mogłyby wyeliminować w przyszłości podobne zagrożenia. Czę-sto nie podejmowano nawet próby okre-ślenia wniosków profilaktycznych w for-mie choćby prostych działań, które ogra-niczyłyby zagrożenie (działania podej-mowano dopiero po interwencji inspekto-ra pracy). Nie realizowano wniosków określonych przez zespoły powypadkowe, bądź reali-zowano tylko wybrane wnioski (np. wy-padek związany z obsługą maszyny – z dwóch wniosków: w sprawie poinfor-mowania pracowników o wypadku i wy-konania pełnego wygrodzenia niebez-piecznej strefy pracy maszyny praco-dawca zrealizował jedynie wniosek doty-czący poinformowania pracowników). Wielu pracodawców nie wdrażało lub nie w pełni wdrażało wnioski profilaktyczne celowo unikając pewnych kosztów, np. na zakup środków ochrony indywidualnej czy odzieży i obuwia roboczego. Powyżej opisane nieprawidłowości wyni-kały z niskiej wiedzy pracodawców oraz osób wykonujących zadania służby bhp, jak również z podejścia ww. osób do powyższych obowiązków w sposób czy-sto formalny oraz niepostrzegania po-stępowania powypadkowego jako in-strumentu identyfikującego zagrożenia i umożliwiającego zapobieganie podob-nym zdarzeniom w przyszłości, a przez to poprawę warunków pracy w zakładzie


Rejestracja wypadków w tym:

brak rejestru

nierejestrowanie wszystkich wy-padków

7%

77%

23%

Obowiązek prowadzenia rejestru wypad-ków przy pracy jest uznawany za mało znaczący wymóg formalny.

Statystyczna karta wypadku w tym

niesporządzenie karty

sporządzenie karty w sposób nie-prawidłowy

niewysłanie w terminie karty do urzędu statystycznego

17%

25%

56%

34%

Najczęściej ujawniano nieprawidłowe sporządzenie karty, a przyczyna tego uchybienia to trudność w doborze wy-maganych w karcie kodów i ich prawi-dłowe rozumienie.

W oparciu o informacje uzyskane w trakcie prowadzonych czynności kontrol-

nych można sformułować opinię, iż zarówno pracodawcom jak i wyspecjalizowanym

służbom bezpieczeństwa i higieny pracy brak jest wystarczającej wiedzy z zakresu

prowadzenia dochodzenia powypadkowego, które traktowane jest jako konieczna

formalność, nie zaś jako działanie mające na celu zidentyfikowanie zagrożenia będą-

cego przyczyną wypadku w celu jego wyeliminowania w przyszłości. Dokumentacji,

z której nie wynikają żadne wnioski profilaktyczne na przyszłość, nie można wyko-

rzystać jako instrumentu faktycznej poprawy bezpieczeństwa pracy w zakładzie.

6. Przestrzeganie przepisów dotyczących zatrudniania osób niepeł-

nosprawnych

Na terenie województwa podkarpackiego wg stanu na dzień 31.12.2011r.

funkcjonowało 128 zakładów pracy chronionej (w tym 8 zakładów aktywności zawo-

dowej i 11 spółdzielni inwalidów).

W roku sprawozdawczym inspektorzy pracy przeprowadzili:

41 kontroli w zakładach posiadających status zakładu pracy chronionej,

4 kontrole w zakładach ubiegających się o nadanie tego statusu,


45 kontroli w zakładach nie będących zakładami pracy chronionej, przystosowu-

jących stanowiska pracy dla osób niepełnosprawnych,

13 kontroli w zakładach pracy chronionej ubiegających się o rozszerzenie statusu,

5 kontroli w zakładach pracy chronionej przystosowujących stanowiska dla osób

niepełnosprawnych,

4 kontrole w zakładach posiadających status zakładu aktywności zawodowej,

4 kontrole warunków pracy osób niepełnosprawnych ze znacznym lub umiarko-

wanym stopniem niepełnosprawności zatrudnionych w zakładach nie zapewniają-

cych warunków pracy chronionej (otwarty rynek pracy – zatrudnieni poza zpch

i zaz), przeprowadzane na podstawie art. 4 ust. 6 z dnia 27 sierpnia 1997r. o re-

habilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,

2 kontrole warunków pracy osób niepełnosprawnych ze znacznym lub umiarko-

wanym stopniem niepełnosprawności zatrudnionych w zakładach nie zapewniają-

cych warunków pracy chronionej, których stanowiska pracy nie podlegały ocenie

PIP w roku kontrolnym na podstawie art. 26 ust. 6 i art. 26e ust. 5 wyżej cytowa-

nej ustawy.

W poniższej tabeli przedstawiono syntetyczne porównanie wyników kontroli

zakładów pracy chronionej przeprowadzonych w roku 2011 z wynikami kontroli z lat

poprzednich:

Zagadnienia objęte kontrolą

Liczba skontrolowanych zakła-dów, w których stwierdzono nieprawidłowości A – zakłady pracy chronionej i zakłady aktywności zawodo-wej B – zakłady ubiegające się o status i przystosowujące miejsca pracy dla osób niepeł-nosprawnych

Uwagi

2011 2010 2009

eksploatacja instalacji i urzą-dzeń elektrycznych

A B

19 5

24 14

26 27

brak lub niewłaściwe za-bezpieczenie instalacji i urządzeń energetycznych, brak pomiarów skuteczno-ści działania ochrony prze-ciwporażeniowej przed dotykiem bezpośrednim lub pośrednim


maszyny i urządzenia A B

23 13

31 16

20 9

brak właściwych zabezpie-czeń elementów niebez-piecznych, nieprawidłowo-ści dotyczące elementów sterowniczych maszyn

budynki i pomieszczenia pra-cy

A B

21 0

21 2

24 9

niewłaściwy stan technicz-ny podłóg, drzwi i okien, brak zabezpieczenia lub oznakowania miejsc nie-bezpiecznych

bariery architektoniczne A B

13 2

14 8

17 11

występowanie progów i różnic poziomów w cią-gach komunikacyjnych, pomieszczeniach higie-nicznosanitarnych i po-mieszczeniach pracy

pomieszczenia higieniczno-sanitarne

A B

28 3

26 7

28 12

niewłaściwie wyposażenie pomieszczeń higieniczno-sanitarnych, niewłaściwy stan techniczny pomiesz-czeń i urządzeń higienicz-nosanitarnych

oświetlenie pomieszczeń pracy światłem dziennym bądź elektrycznym

A B

6 0

8 5

7 11

niewłaściwe oświetlenie lub jego brak

wymiana powietrza w po-mieszczeniach pracy, a także instalacja wychwytująca i odprowadzająca pary, gazy i pyły z miejsca ich powstania

A B

6 3

6 3

8 1

brak lub niewłaściwa wy-miana powietrza, brak lub niewłaściwa instalacja wy-chwytująca

praca w godzinach nadlicz-bowych

A 0 6 6 praca powyżej dopuszczal-nej liczby godzin określonej przepisami prawa

urlopy A 13 10 16 zaległe urlopy wypoczyn-kowe i urlopy dodatkowe

szkolenie w zakresie bhp A 16 16 16 brak szkoleń

badania lekarskie (wstępne i okresowe)

A 6 17 5

brak badań, przeprowa-dzenie badań po określo-nym w zaświadczeniu ter-minie

Analiza danych zawartych w powyższej tabeli wykazuje, że w zakładach stara-

jących się o uzyskanie statusu zpch, bądź tworzących nowe miejsca pracy, maleje

liczba nieprawidłowości, pracodawcy są lepiej przygotowani do kontroli, a co za tym

idzie, bardziej dbają o stworzenie właściwych warunków pracy dla pracowników nie-

pełnosprawnych. W wielu przypadkach stwierdzane przez inspektorów pracy uchy-

bienia wynikały nie ze złej woli pracodawcy starającego się prawidłowo przygotować

nowe stanowisko pracy dla osoby niepełnosprawnej, a raczej z braku środków finan-

sowych, czy też z braku wystarczającej wiedzy nt. wymogów obowiązujących w tym

zakresie. Często możliwe było usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości jeszcze


w trakcie trwania kontroli poprzez realizację decyzji ustnych (liczba wydanych w trak-

cie trwania kontroli decyzji ustnych jest w przypadkach tworzenia nowych stanowisk

pracy, zakładów czy oddziałów zdecydowanie większa od liczby decyzji skierowa-

nych do pracodawców na piśmie).

Niepokoi natomiast nie malejąca liczba uchybień w zakładach posiadających

status zakładów pracy chronionej, dotyczących głównie maszyn stosowanych w pro-

cesach produkcyjnych. W ocenie inspektorów pracy przyczyną tego stanu jest ogra-

niczanie nakładów na cele inwestycyjne (remonty, zakupy nowych maszyn i urzą-

dzeń) z obawy o przyszłość firm w związku z zapowiadanymi zmianami, w wyniku

których mają być zrównane warunki ekonomiczne zakładów pracy chronionej i zakła-

dów działających na otwartym rynku pracy. Nie maleje również liczba nieprawidłowo-

ści dotyczących stanu technicznego obiektów i pomieszczeń pracy czy eksploatacji

instalacji elektrycznej. Odsuwane są na dalszy plan modernizacje obiektów, remonty

pomieszczeń higienicznosanitarnych, czy pomiary skuteczności działania ochrony

przeciwporażeniowej (które w dalszym ciągu traktowane są przez pracodawców jako

wymóg formalny). Do tego dochodzą obawy wielu pracodawców o przyszłość zakła-

dów w związku z kryzysem ekonomicznym. Niepokojące jest również utrzymywanie

się wysokiej liczby uchybień w zakresie szkoleń bhp pracowników. Przyczyny nie-

prawidłowości są od wielu lat są takie same i wynikają - zdaniem inspektorów pracy -

z przekonania, że panujący w zakładach stan warunków pracy nie będzie stanowił

podstawy do odebrania uzyskanego wcześniej statusu zpch czy zaz. Pracodawcy

jako przyczynę nieprawidłowości wskazywali w dalszym ciągu głównie kryzys eko-

nomiczny, w związku z którym brakuje środków finansowych m.in. na przeprowadze-

nie niezbędnych prac remontowych w obiektach i pomieszczeniach pracy oraz na

naprawę maszyn i urządzeń technicznych. Duża liczba stwierdzonych nieprawidło-

wości w działających zakładach pracy chronionej wynika bowiem w dużej mierze

z utraty wartości ich majątku, co wyraża się zarówno w pogarszającym się stanie bu-

dynków i infrastruktury, jak również instalacji i urządzeń elektrycznych oraz maszyn

i urządzeń technicznych. Ponadto pracodawcy częściej niż jeszcze rok temu dekla-

rowali, iż rozważają ewentualność zrezygnowania ze statusu zpch w związku z nie-

korzystnymi - w ich ocenie - zmianami ustawy o zatrudnianiu i rehabilitacji oraz za-

trudnianiu osób niepełnosprawnych i w związku z powyższym wszelkie inwestycje

w poprawę warunków pracy są w takiej sytuacji nieopłacalne.


7. Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy na bu-

dowach

W 2011 roku inspektorzy pracy przeprowadzili:

na 162 budowach 226 kontroli 204 podmiotów (pracodawców, podmiotów samo-

zatrudniających się i przedsiębiorców nie będących pracodawcami, na rzecz któ-

rych wykonywała była praca przez osoby zatrudnione na podstawie umów cywil-

noprawnych), które prowadziły prace obarczone wysokim ryzykiem (na wysoko-

ści, w tym na rusztowaniach, roboty ziemne i w wykopach, prace rozbiórkowe

oraz roboty remontowe),

na 28 budowach 64 kontrole u 57 przedsiębiorców prowadzących roboty drogowe

i mostowe,

17 kontroli prac wykonywanych przez 11 przedsiębiorców, polegających na usu-

waniu wyrobów zawierających azbest z obiektów budowlanych i przemysłowych

(demontaż płyt stanowiących pokrycie ścian i dachów budynków oraz elementów

instalacji technologicznych w zakładach przemysłowych).

Na wszystkich skontrolowanych budowach pracę wykonywało 3,3 tys. osób,

w tym pracownicy zatrudnieni na podstawie umów o pracę oraz osoby świadczące

pracę na podstawie umów cywilnoprawnych lub też w ramach tzw. samozatrudnie-

nia.

Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości przedstawia poniższa tabela:

BHP NA BUDOWIE


Odsetek budów, na których ujaw-niono nieprawi-

dłowości

Uwagi

Przygotowanie pracowników do pracy

15 Brak lub nieterminowo przeprowa-dzone szkolenie wstępne w zakre-sie bhp - instruktaż stanowiskowy.

27 Brak lub nieterminowo przeprowa-dzone profilaktyczne badania lekar-skie.

10 Niewyposażenie bądź nieużywanie przez pracowników odzieży i obu-wia roboczego.

19 Niewyposażenie bądź nieużywanie przez pracowników środków ochro-ny indywidualnej.


31 Brak uprawnień kwalifikacyjnych do obsługi maszyn budowlanych i urządzeń poddozorowych.

Zagospodarowanie terenu budowy

13

Brak lub niewłaściwe zabezpiecze-nie miejsc prowadzenia robót bu-dowlanych przed dostępem osób nieupoważnionych.

45 Brak lub niewłaściwe oznakowanie stref i miejsc niebezpiecznych.

36

Składowanie materiałów budowla-nych w nieodpowiednich miejscach, np. na chodnikach, drogach komu-nikacyjnych, przejściach.

54

Brak lub niewłaściwa ochrona prze-ciwporażeniowa instalacji i urzą-dzeń elektrycznych (w tym nieza-bezpieczenie przewodów zasilają-cych urządzenia eksploatowane na budowach przed uszkodzeniami mechanicznymi).

13 Brak pomiarów ochrony przeciwpo-rażeniowej przed dotykiem bezpo-średnim i pośrednim.

Przygotowanie i organizacja budowy 19 Brak lub nieprawidłowa instrukcja bezpiecznego wykonywania robót.

Stanowiska i procesy pracy 49

Brak zabezpieczenia stałych stano-wisk pracy przed spadającymi przedmiotami i czynnikami atmosfe-rycznymi.

Roboty ziemne i w wykopach

20 Brak zabezpieczenia ścian wyko-pów.

24 Niezapewnienie bezpiecznych zejść do wykopów.

33 Składowanie urobku w klinie natu-ralnego odłamu gruntu.

Prace na wysokości

62 Brak zabezpieczenia stanowisk pracy środkami ochrony zbiorowej w postaci barier lub siatek.

48

Niezabezpieczenie dojść do stano-wisk pracy oraz klatek schodowych przed upadkiem z wysokości osób wykonujących prace.

44

Brak zabezpieczenie otworów w stropach i ścianach zewnętrznych oraz szybów dźwigów przed możli-wością wpadnięcia do nich osób.

37

Niewyposażenie osób pracujących na wysokości w środki ochrony indywidualnej chroniące przed upadkiem z wysokości (tzw. szelki bezpieczeństwa).

Rusztowania

44 Brak udokumentowanego odbioru rusztowań.

32 Niewłaściwe posadowienie ruszto-wań.

74 Brak lub nieprawidłowe poręcze ochronne na rusztowaniach.

47 Brak lub niewłaściwe piony komuni-kacyjne na rusztowaniach.


49 Niewypełnienie pomostami po-wierzchni roboczych rusztowań.

12 Nieprawidłowe zakotwienie ruszto-wań do stałych elementów obiektów budowlanych.

W większości przypadków ruszto-wania posiadały jednocześnie kilka z wyżej wymienionych braków.

Maszyny i urządzenia techniczne

13

Dopuszczenie do eksploatacji ma-szyn i urządzeń (głównie pił tarczo-wych, giętarek, nożyc do stali, szli-fierek kątowych) pozbawionych osłon bądź z niesprawnymi urzą-dzeniami ochronnymi.

21

Nieudostępnienie pracownikom do stałego korzystania prawidłowych instrukcji bhp dotyczących obsługi maszyn i urządzeń eksploatowa-nych na budowach.

Inspektorzy pracy: - wydali 1.222 decyzje, w tym:

72 decyzje wstrzymania prac, 121 decyzji wstrzymania eksploatacji maszyn, 17 decyzji zakazujących wykonywania prac, 75 decyzji skierowania do innych prac 189 pracowników,

- skierowali 198 wniosków zawartych w wystąpieniach, - ukarali 84 osoby winne naruszenia praw pracowniczych grzywnami w formie mandatów karnych na łączną kwotę 95.600 zł, - skierowali do sądów 5 wniosków o ukaranie, - zastosowali 46 środków wychowawczych. Do czasu opracowania niniejszej informacji pracodawcy wykonali 95% decyzji i 74% wniosków.

Właściwie w każdym poddanym ocenie obszarze inspektorzy pracy stwierdzili

znaczące nieprawidłowości:

- na 75% budów, na których eksploatowano rusztowania, inspektorzy pracy ujawnili

nieprawidłowy ich stan techniczny (tzn. brak udokumentowanego odbioru, niewłaści-

we posadowienie, brak poręczy ochronnych przy pomostach roboczych, brak pionów

komunikacyjnych, niewłaściwe zakotwienie do stałych elementów obiektów lub nie-

wypełnienie pomostami powierzchni roboczych); w większości przypadków ruszto-

wania posiadały jednocześnie kilka z wyżej wymienionych braków,

- na 60% budów, na których prowadzone były prace na wysokości, nie zostały zasto-

sowane środki ochrony zbiorowej przed upadkiem z wysokości, a na 40% budów

pracujący nie stosowali środków ochrony indywidualnej chroniących przed upadkiem

z wysokości,

- na co drugiej budowie nie zapewniono ochrony przeciwporażeniowej eksploatowa-

nych instalacji i urządzeń, nie zabezpieczono i nie oznakowano stref i miejsc niebez-


piecznych oraz nie zabezpieczono stałych stanowisk pracy przed spadającymi

przedmiotami i czynnikami atmosferycznymi,

- na prawie 30% budów, na których były prowadzone roboty ziemne i w wykopach,

nieprawidłowo składowano urobek, tzn. w klinie naturalnego odłamu gruntu, nie za-

bezpieczano ścian wykopów i nie zapewniano prawidłowych zejść do wykopów,

- na co czwartej budowie dopuszczono do pracy pracowników bez badań lekarskich

stwierdzających brak przeciwwskazań do pracy na zajmowanych stanowiskach.

Wykonawcami prac na kontrolowanych budowach były w przeważającej więk-

szości firmy o niewielkim potencjale technicznym i kadrowym. Nieznajomość przepi-

sów prawa pracy, w szczególności przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, brak

właściwej kontroli tych zagadnień w miejscach wykonywania prac, pośpiech i lekce-

ważenie zagrożeń to główne – w ocenie inspektorów pracy – przyczyny uchybień.

Analiza wyników kontroli skłania do sformułowania jednoznacznie brzmiącego

wniosku, iż stan wiedzy pracodawców na temat sposobów bezpiecznego wykonywa-

nia pracy na budowach jest w dalszym ciągu wysoce niezadowalający. Z tego powo-

du oraz ze względu na specyfikę prac budowlanych, ten rodzaj działalności będzie

w dalszym ciągu objęty wzmożonymi nadzorem.

BHP PRZY BUDOWIE DRÓG I AUTOSTRAD


Odsetek budów, na których stwier-dzono nieprawi-

dłowości

Uwagi

Przygotowanie pracowników do pracy

21 Brak lub nieterminowo przeprowa-dzone szkolenie wstępne w zakre-sie bhp - instruktaż stanowiskowy.

18 Brak lub nieterminowo przeprowa-dzone profilaktyczne badania lekar-skie.

29 Niewyposażenie bądź nieużywanie przez pracowników środków ochro-ny indywidualnej.

27 Brak uprawnień kwalifikacyjnych do obsługi maszyn budowlanych i urządzeń poddozorowych.


15

Brak lub niewłaściwe zabezpiecze-nie miejsc prowadzenia robót bu-dowlanych przed dostępem osób nieupoważnionych.

41 Brak lub niewłaściwe oznakowanie stref i miejsc niebezpiecznych.

56

Składowanie materiałów budowla-nych w nieodpowiednich miejscach, np. na chodnikach, drogach komu-nikacyjnych, przejściach.



57

Brak lub niewłaściwa ochrona prze-ciwporażeniowa instalacji i urzą-dzeń elektrycznych (w tym nieza-bezpieczenie przewodów zasilają-cych urządzenia eksploatowane na budowach przed uszkodzeniami mechanicznymi).

28 Brak pomiarów ochrony przeciwpo-rażeniowej przed dotykiem bezpo-średnim i pośrednim.

30 Brak lub niewłaściwe wyposażenie pomieszczeń higienicznosanitar-nych

Przygotowanie i organizacja budowy 50 Brak lub nieprawidłowa instrukcja bezpiecznego wykonywania robót.

Stanowiska i procesy pracy 29 Prowadzenie robót w sąsiedztwie czynnych, napowietrznych linii energetycznych.

Roboty ziemne i w wykopach

44 Brak zabezpieczenia ścian wyko-pów.

44 Niezapewnienie bezpiecznych zejść do wykopów.

63 Składowanie urobku w klinie natu-ralnego odłamu gruntu.

Prace na wysokości

79 Brak zabezpieczenia stanowisk pracy środkami ochrony zbiorowej w postaci barier lub siatek.

70

Niezabezpieczenie przejść i dojść do stanowisk pracy przed upadkiem z wysokości osób wykonujących prace.

100 Brak zabezpieczenie otworów tech-nologicznych przed możliwością wpadnięcia do nich osób.

33

Niewyposażenie osób pracujących na wysokości w środki ochrony indywidualnej chroniące przed upadkiem z wysokości (tzw. szelki bezpieczeństwa).

Rusztowania

29 Brak udokumentowanego odbioru rusztowań.

38 Niewłaściwe posadowienie ruszto-wań.

67 Brak lub nieprawidłowe poręcze ochronne na rusztowaniach.

57 Brak lub niewłaściwe piony komuni-kacyjne na rusztowaniach.

56 Niewypełnienie pomostami po-wierzchni roboczych rusztowań.

W większości przypadków ruszto-wania posiadały jednocześnie kilka z wyżej wymienionych braków.

Maszyny i urządzenia techniczne

18

Dopuszczenie do eksploatacji ma-szyn i urządzeń pozbawionych osłon bądź z niesprawnymi urzą-dzeniami ochronnymi.

46 Brak instrukcji bhp dotyczących obsługi eksploatowanych na budo-wach maszyn i urządzeń


Inspektorzy pracy: - wydali 340 decyzji, w tym:

11 decyzji wstrzymania prac, 12 decyzji wstrzymania eksploatacji maszyn, 14 decyzji skierowania 17 pracowników do innych prac,

- skierowali 38 wniosków zawartych w wystąpieniach, - ukarali 15 osób winnych naruszenia praw pracowniczych grzywnami w formie mandatów karnych na łączną kwotę 16.400 zł, - zastosowali 11 środków wychowawczych. Do czasu opracowania niniejszej informacji pracodawcy wykonali 98% decyzji i 74% wniosków.

W 2011r. na terenie województwa podkarpackiego nastąpiło znaczne ożywie-

nie działań związanych z realizacją inwestycji drogowych, polegających głównie na

budowie nowych odcinków dróg kołowych, m.in. podkarpackiego odcinka autostrady

A4 - od granic województwa małopolskiego do granicy kraju w miejscowości Korczo-

wa, odcinka drogi ekspresowej S19, dróg obwodowych Przemyśla i Jarosławia oraz

odcinka drogi krajowej łączącej obwodnicę północną Rzeszowa z drogą ekspresową

S19 i autostradą A4. W związku z dużą liczbą wykonawców oraz ze względu na za-

stosowane na w/w budowach środki techniczne działalność nadzorcza inspektorów

pracy skupiła się głównie na tych zadaniach inwestycyjnych.

W przypadku robót drogowych, a już szczególnie mostowych, ich wykonawcy

reprezentują pewien - przynajmniej średni - poziom kultury pracy. Nie są to firmy po-

czątkujące, co często obserwuje się podczas prac ogólnobudowlanych. Kolejne lata

działalności gruntują ich pozycję na rynku i pozwalają nabrać niezbędnego doświad-

czenia. Poza tym firmy te są właściwie przygotowane kadrowo i technicznie do tego

typu prac. Uwzględniając nawet wysokie tempo prac, jakie jest właściwe całej branży

budowlanej, inwestycje te prowadzone są jednak w określonym miejscu przez dłuż-

szy czas i właściwie nie można ich porównać pod względem zastosowanych środ-

ków, doświadczenia wykonawców i okresu realizacji z pracami ogólnobudowlanymi,

szczególnie tymi związanymi z modernizacją istniejących budynków (prace ocieple-

niowe, remontowe). Tym większy niepokój budzi więc tegoroczna, niestety nie pozy-

tywna, ocena stanu bhp na budowach. Jedynie w kilku obszarach objętych kontrola-

mi, takich jak: zabezpieczenie miejsc wykonywania robót przed dostępem osób po-

stronnych, prowadzenie robót ziemnych i wykopach oraz przygotowanie pracowni-

ków do pracy (szkolenia stanowiskowe i badania lekarskie) można dostrzec poprawę

w stosunku do roku 2010. W zakresie pozostałych zagadnień objętych kontrolami

inspektorzy pracy ujawnili szereg poważnych uchybień, w tym bezpośrednio zagra-

żających zdrowiu lub życiu pracujących (nieprzestrzeganie bezpieczeństwa pracy


podczas prac szczególnie niebezpiecznych w wykopach i na wysokości, brak lub

niewłaściwa ochrona przeciwporażeniowa, nieodpowiednie składowanie materiałów,

dopuszczenie do eksploatacji maszyn i urządzeń bez wymaganych osłon).

BHP PRZY USUWANIU AZBESTU


Odsetek bu-dów, na któ-rych stwier-

dzono niepra-widłowości

Uwagi

Zgłoszenie prac do PIP 24 Niezgłoszenie faktu rozpoczęcia prac do Okrę-gowego Inspektora Pracy.

Środki ochrony indywidualnej 35 Niewyposażenie pracowników w środki ochro-ny indywidualnej dróg oddechowych oraz odzież ochronną.

Plan prac 38

Brak planu prac lub nieprawidłowości w streści planów (np. niezawarcie informacji nt. środków bezpieczeństwa, środków ochrony indywidual-nej, nieokreślenie warunków monitoringu po-wietrza).

Zabezpieczenie terenu prac 38 Brak ogrodzenia i oznaczenia terenu prac ostrzeżeniem „Uwaga! Zagrożenie azbestem!”

Postępowanie ze zdemontowa-nym materiałem

25 Brak nawilżenia zdementowanych materiałów.

Składowanie 24 Składowanie odpadów bezpośrednio na pod-łożu.

Pakowanie i oznakowanie 29 Niezabezpieczenie odpadów przed emisją do środowiska pyłów azbestu (nieopakowanie w folię) i nieoznakowanie.

Zastosowane środki prawne:

31 decyzji, w tym 4 decyzje skierowania 8 pracowników do innych prac,

30 wniosków zawartych w wystąpieniach,

3 mandaty karne na łączną kwotę 3.300 zł. Do czasu opracowania niniejszej informacji pracodawcy wykonali wszystkie decyzje i wnioski.

Na podstawie wyników przeprowadzonych kontroli można stwierdzić, że naj-

więcej uchybień ujawniono podczas kontroli pracodawców, którzy nie zgłosili Okrę-

gowemu Inspektorowi Pracy w Rzeszowie faktu prowadzenia prac polegających na

usuwaniu wyrobów zawierających azbest. Brak lub nieprawidłowości w treści planu

prac, niezapewnienie lub niestosowanie środków ochrony indywidualnej, niewłaściwy

sposób postępowania z odpadami zawierającymi azbest (brak zwilżania, prawidło-

wego składowania, pakowania) – to najczęstsze nieprawidłowości. Powyższe stwier-

dzono zarówno podczas kontroli zakładów, które zajmują się profesjonalnie usuwa-

niem i transportem materiałów zawierających azbest, jak i takich, które wykonywały

te prace sporadycznie.

Największym zagrożeniem - zwłaszcza dla pracowników i innych osób usuwa-

jących materiał zawierający azbest - charakteryzowały się prace prowadzone przez


przedsiębiorców nieprzygotowanych i nieświadomych zagrożeń. Pracownicy z tych

firm nie byli wyposażeni w środki ochrony indywidualnej chroniące przez pyłami

azbestu, nie zostali odpowiednio przeszkoleni, nie udostępniono im planu prac oraz

innych dokumentów (oceny ryzyka, instrukcji) identyfikujących zagrożenia wynikające

z narażenia na włókna azbestu, w związku z powyższym pracownicy nie znali zasad

bezpiecznej pracy oraz sposobów minimalizujących ryzyko.

Inspektorzy pracy prowadzili także kontrole robót wykonywanych w miejscach

ogólnodostępnych (zagrożenia o charakterze publicznym). W 2011r. przeprowa-

dzili 72 takie kontrole, a były one wynikiem zawiadomień telefonicznych, interwencji

inspektorów oraz stwierdzenia tego typu zagrożeń podczas realizacji innych zadań

kontrolnych z zakresu bezpieczeństwa pracy.

Kontrole, w trakcie których stwierdzono zagrożenia o charakterze publicznym,

prowadzono głównie w zakładach branży budownictwa ogólnego, w przeważającej

większości na placach budów. Kontrolowane były głównie zakłady prowadzące prace

związane z rozbiórkami, remontami i modernizacją obiektów budowlanych oraz prace

ziemne, a także związane z wykonywaniem dróg i mostów (remonty jezdni, chodni-

ków i obiektów inżynierskich, przy wykonywaniu których zmieniano tymczasowo or-

ganizację ruchu lub organizowano tymczasowe drogi komunikacyjne).

Rodzaj prac Główne zagrożenia dla osób postronnych

Prace na wysokości - prowadzone na ruszto-waniach, na dachach budynków oraz krawę-dziach kondygnacji podczas wznoszenia, rozbu-dowy, remontów obiektów kubaturowych

- brak urządzeń ochronnych na rusztowaniach, głównie barier ochronnych, siatek zabezpiecza-jących i desek krawężnikowych przy pomostach roboczych, - nieprawidłowe kotwienie lub posadowienie rusz-towań, - brak zabezpieczenia daszkami ochronnymi wejść i przejść do budynków podczas realizacji prac w pobliżu czynnych traktów komunikacyj-nych.

Prace w wykopach - polegające na budowie fundamentów budynków, zbiorników retencyj-nych, sieci kanalizacji sanitarnej i ciepłowniczej oraz układaniu instalacji elektrycznych i odgro-mowych

- brak zabezpieczenia terenu prowadzonych prac przed dostępem osób nieuprawnionych, - nieoznakowanie miejsc niebezpiecznych, - niewłaściwe zabezpieczenie wykopów przed możliwością osuwania się ścian, - nieprawidłowe składowanie urobku.

Roboty drogowe i mostowe polegające na modernizacji i przebudowie odcinków ciągów komunikacyjnych pieszych, bezpośrednio przyle-gających do czynnych odcinków dróg i ulic oraz na remoncie lub modernizacji dróg kołowych

- brak właściwego oznakowania miejsc prowa-dzonych robót, - niezastosowanie zapór drogowych.


Najwięcej nieprawidłowości stwierdzonych podczas wykonywania robót

w miejscach ogólnodostępnych – podobnie jak w ubiegłych latach – dotyczyło braku

niezbędnego zabezpieczenia i oznakowania miejsc niebezpiecznych (najczęściej

podczas wykonywania prac na wysokości) oraz braku zabezpieczenia placów budów

przed dostępem osób niezatrudnionych. Powyższe uchybienia ujawniano głównie

podczas kontroli interwencyjnych. Na zdecydowanej większości prowadzonych bu-

dów, na których występowały tego typu zagrożenia, stwierdzano także inne narusze-

nia przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Wykonawcami tych prac były w więk-

szości przypadków firmy budowlane o niewielkim potencjale technicznym i kadro-

wym, a ujawnione podczas kontroli nieprawidłowości wskazują na niewystarczający

poziom wiedzy wykonawców w zakresie bezpiecznej organizacji prac budowlanych.

Na fotografiach przedstawiono kilka przykładów nieprawidłowości stwierdzo-

nych przez inspektorów pracy podczas prowadzenia prac budowlanych.

Wykonywanie prac elewacyjnych na rusztowaniu nie wyposażonym w zabezpieczenia najwyższego pomostu roboczego, którego pomosty dodatkowo pokryte były śniegiem


Pracownicy wykonujący prace na dachu nie przypięli szelek bezpieczeństwa do żadnego trwałego elementu konstrukcyjnego

Drabina służąca jako wejście na niezabezpieczony strop, na którym prowadzono prace


Pracownik wykonujący prace na dachu bez zabezpieczenia przed upadkiem z wysokości

Pracownicy schodzący z rusztowania niewyposażonego w ciągi komunikacyjne

Drabina własnej konstrukcji służąca jako wejście na pomost rusztowania


Pomieszczenie szatni i jadalni

Pracownik wykonujący prace na skraju dachu bez zabezpieczenia przed upadkiem z wysokości


Pracownik wykonujący prace na słupie o wysokości około 3m na skraju budynku o wysokości 15m

Brak daszka ochronnego nad wejściem do budynku, nad którym prowadzone były prace na wysokości

Rusztowanie systemowe wykorzystywane również jako dojście do stanowisk pracy zlokalizowanych na dachu budynku nie wyposażone w deski krawężnikowe, pełne siatki ochronne i nie zabezpieczone przed wyładowaniami atmosferycznymi


Pracownicy przebywający w czasie wykonywania pracy na jezdni przeznaczonej do ruchu pojazdów

Niewyznaczenie stref niebezpiecznych pracy koparko ładowarki. W strefie klina odłamu gruntu stał samochód ciężarowy, na który ładowano urobek

Pomost – trap wejściowy na podporę pośrednią (filar). Brak barier ochronnych na głowicy filara. Pra-cownik nie zabezpieczony przed upadkiem z wysokości środkami ochrony indywidualnej i bez hełmu

ochronnego


Deskowanie przyczółka wiaduktu drogowego - brak wymaganych barier ochronnych w szczytach po-mostów oraz wzdłuż podestów.

Pracownik obsługujący podnośnik koszowy na budowie autostrady nie stosujący hełmu ochronnego

Prace spawalnicze na wysokości - brak zabezpieczenia pracownika przed upadkiem z wysokości


Pracownik na pomoście podnośnika teleskopowego nie stosujący hełmu ochronnego

Miejsce składowania materiałów przy przyczółku wiaduktu - teren nie wyrównany, materiały składo-wane bezpośrednio na gruncie

Wzmacnianie skarp nasypów. Pracownicy bez hełmów ochronnych stojący na palecie podniesionej przez wózek widłowy wysokiego podnoszenia z ramieniem teleskopowym


8. Zarządzanie bezpieczeństwem i zdrowiem pracowników

BADANIA LEKARSKIE

Problematyka profilaktycznych badań lekarskich została w 2011r. poddana

ocenie inspektorów pracy podczas 1.271 kontroli. 71% tych kontroli oceniono pozy-

tywnie nie wnosząc żadnych zastrzeżeń co do jakości i terminowości badań, podczas

4% kontroli zakłady oceniono negatywnie (żaden z pracowników objętych badaniem

nie posiadał zaświadczeń stwierdzających brak przeciwwskazań do pracy na zajmo-

wanych stanowiskach), a podczas 25% kontroli inspektorzy pracy wnieśli zastrzeże-

nia w zakresie omawianej tematyki. Łącznie uchybienia dotyczyły ok. 3,2 tys. pra-

cowników.

Liczba zakładów, w których ujawniono nieprawidłowości

Art. 229 § 4 Kp stanowi, że nie można dopuścić do pracy pracownika bez ak-

tualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na

określonym stanowisku. Przepis ten powołano w celu ochrony zdrowia pracujących

przed wpływem niekorzystnych warunków związanych ze środowiskiem pracy i spo-


sobem jej wykonywania, a także w celu sprawowania profilaktycznej opieki zdrowot-

nej nad pracującymi. Nieprzestrzeganie więc przepisów prawa pracy w zakresie ba-

dań lekarskich pracowników godzi w jedno z podstawowych praw zatrudnionych,

czyli w prawo do ochrony zdrowia w pracy.

W 2011r. inspektorzy pracy ujawnili dopuszczenie 744 pracowników do pracy

bez badań wstępnych oraz poddanie 1.855 pracowników tym badaniom już po do-

puszczeniu do pracy. Jest to szczególnie naganne, gdyż wstępne badania lekarskie

mają na celu ustalenie, czy fizyczne i psychiczne cechy kandydata na pracownika

umożliwiają mu wykonywanie przyszłych obowiązków, więc niedopełnienie tego ko-

deksowego nakazu świadczy o świadomym lekceważeniu zagrożeń dla zdrowia

i życia pracowników, występujących na stanowiskach pracy.

Badań okresowych nie odbyło 316 pracowników, a 553 pracowników odbyło je

po upływie terminu ważności poprzedniego badania, wskazanego w zaświadczeniu.

Dowodzi to, jak bardzo obowiązek przeprowadzania badań lekarskich jest ignorowa-

ny, trudno bowiem w tym przypadku mówić o braku wiedzy pracodawców.

Orzeczenie lekarskie wydane po przeprowadzeniu badań powinno się opierać

między innymi na ocenie warunków pracy i z tego względu bardzo istotna jest treść

skierowania na badanie profilaktyczne. W tym zakresie inspektorzy pracy również

stwierdzili liczne nieprawidłowości: w skierowaniach do pracy wystawionych 303 pra-

cownikom nie ujęto informacji nt. warunków pracy (czynników szkodliwych, uciążli-

wych, niebezpiecznych). Trudno więc ocenić, że badania te zostały wykonane prawi-

dłowo, a pracownicy są chronieni przed negatywnym wpływem czynników środowi-

ska pracy.

W celu wyeliminowania nieprawidłowości w zakresie badań lekarskich pra-

cowników inspektorzy pracy:

- wydali 501 decyzji, w tym 7 decyzji skierowania 19 pracowników do innych prac,

- skierowali 855 wniosków zawartych w wystąpieniach i 2 polecenia,

- nałożyli 261 grzywien w formie mandatów karnych na łączną kwotę 296.600 zł,

- skierowali do sadów 45 wniosków o ukaranie osób winnych popełnionych wykro-

czeń,

- zastosowali 176 środków wychowawczych.

Do czasu opracowania niniejszej informacji zostało wykonanych 89% decyzji,

2 polecenia i 83% wniosków.


SZKOLENIA W ZAKRESIE BHP

Szczegółową analizę organizacji szkoleń pracowników inspektorzy pracy

przeprowadzili w trakcie 561 kontroli przeprowadzonych u 554 pracodawców.

Nieprawidłowości

Liczba kontroli, w trakcie których

ujawniono nieprawi-dłowości

Liczba pracowni-ków, których doty-

czyły nieprawi-dłowości

Brak szkoleń wstępnych – instruktażu ogólnego 78 171

Przeprowadzenie instruktażu ogólnego po dopuszcze-niu pracowników do pracy

114 411

Brak szkoleń wstępnych – instruktażu stanowiskowego 119 283

Przeprowadzenie instruktażu stanowiskowego po do-puszczeniu pracowników do pracy

72 129

Czas trwania instruktażu stanowiskowego niezgodny z rozporządzeniem w sprawie szkolenia bhp

40 131

Brak programu instruktażu stanowiskowego 141 1584

Niedostosowanie programu instruktażu stanowiskowego do rodzaju i warunków pracy wykonywanej na stanowi-sku

36 434

Brak karty szkolenia wstępnego 33 148

Karty niespełniające wymogów określonych w rozpo-rządzeniu

71 225

Brak szkoleń okresowych pracowników 158 705

Nieprzestrzeganie terminów szkoleń okresowych 139 415

Brak programów szkoleń okresowych 41 392

Niedostosowanie programu szkoleń okresowych do rodzaju i warunków pracy wykonywanej na stanowisku

8 70

Inspektorzy pracy: - wydali 818 decyzji, w tym 702 na piśmie, - skierowali 1.018 wniosków zawartych w wystąpieniach, - ukarali 81 osób winnych naruszenia praw pracowniczych grzywnami w formie mandatów karnych na łączną kwotę 90.400 zł, - skierowali 5 wniosków do sądu o ukaranie osób winnych naruszenia praw pracowniczych, - zastosowali 58 środków wychowawczych. Do czasu opracowania niniejszej informacji pracodawcy wykonali 94% decyzji i 89% wniosków.

Dokonane w trakcie kontroli ustalenia pozwalają na stwierdzenie, że stan

przestrzegania przepisów w zakresie szkoleń nie jest zadowalający. W co trzeciej

kontroli inspektorzy pracy ujawniali brak szkolenia wstępnego - instruktażu ogólnego

bądź przeprowadzenie tego szkolenia już po dopuszczeniu pracowników do pracy.

Podczas 42% kontroli ustalili, że pracowników dopuszczono do pracy bez szkolenia

wstępnego – instruktażu stanowiskowego albo zostali oni poddani temu instruktażowi

już po dopuszczeniu do pracy, bądź czas trwania instruktażu nie był zgodny z obo-

wiązującymi w tym zakresie przepisami. W prawie co trzeciej kontroli stwierdzono

nieprawidłowości dotyczące programów instruktażu stanowiskowego (jego brak lub

niedostosowanie do rodzaju i warunków pracy wykonywanej na poszczególnych sta-


nowiskach), w co drugiej kontroli – brak szkoleń okresowych pracowników albo ich

przeprowadzenie po upływie wyznaczonego terminu. Taki stan rzeczy spowodowany

jest przede wszystkim lekceważeniem zagrożeń, brakiem zainteresowania praco-

dawców ochroną pracy pracowników, małą dbałością o poziom edukacji pracowni-

ków, nieznajomością obwiązujących w tym zakresie uregulowań prawnych, a także

sytuacją finansową niektórych kontrolowanych firm.

W zakładach pracy zatrudniających dużą liczbę pracowników, w których wy-

stępują znaczne zagrożenia i narażenia na działanie czynników szkodliwych dla

zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych, jakość szkoleń nie budzi większych za-

strzeżeń - stwierdzono w nich relatywnie niewiele nieprawidłowości w zakresie szko-

leń w dziedzinie bhp i polegały one w większości na formalnych brakach wynikają-

cych najczęściej z ułatwień, jakie zostały w tych zakładach wprowadzone bądź błęd-

nej interpretacji przepisów. Firmy te zatrudniają wykwalifikowanych specjalistów ds.

bhp, którzy w sposób profesjonalny zajmują się szeroko pojętym bezpieczeństwem

pracy, w tym również szkoleniami. Podobnie jest w dużych zakładach, w których pra-

codawcy zlecają wykonywanie zadań służby bhp osobom lub jednostkom wyspecjali-

zowanym.

O wiele gorsza sytuacja na miejsce w zakładach małych, w których zatrudnie-

nie nie przekracza kilku lub kilkunastu pracowników. Pracodawców w tych zakładach

można podzielić na tych, którzy:

- nie posiadają fachowej wiedzy w zakresie przygotowania pracowników do pracy,

- nie posiadają wystarczających środków finansowych na zapewnienie należytego

przygotowania pracowników do pracy i zapewnienie właściwego nadzoru,

- lekceważą obowiązki w tym zakresie uznając szkolenia za niepotrzebną formal-

ność.

Są to zakłady prywatne, w których sami właściciele nie mają ukończonych

szkoleń z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, a do tego zadania służby bhp wy-

konują samodzielnie, choć nie posiadają wymaganych kwalifikacji. Uzyskanie ich

uznają bowiem za zbyt kosztowne i czasochłonne, a często nawet nie zdają sobie

sprawy z możliwości odbycia takich szkoleń. W tych zakładach szkolenia traktowane

są wyłącznie w kategoriach kosztów, co przekłada się na ich złą jakość, bowiem do-

konywany jest wybór oferty najtańszej, a pracownicy łączeni są w dużą grupę, dla

której przeprowadza się szkolenie wg jednego programu.


Zdaniem inspektorów pracy nadal nie jest rozumiany przez pracodawców cel

szkoleń z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, którym jest poprawa bezpieczeń-

stwa pracy poprzez kształcenie pracowników. Szkolenia w dziedzinie bhp spełniają

bardzo ważną rolę w zarządzaniu bezpieczeństwem, bowiem nabyta podczas nich

wiedza może wpłynąć na ograniczenie liczby wypadków przy pracy i zapobiec scho-

rzeniom związanymi z warunkami środowiska pracy. Aby ten cel jednak został osią-

gnięty i aby zapewnić odpowiedni poziom wiedzy i świadomości w tym zakresie, wy-

magane jest przede wszystkim zaangażowania pracodawców i pracowników służby

bhp, osób kierujących pracownikami oraz oczywiście pracowników.

OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO

Celem kontroli było sprawdzenie przestrzegania przez pracodawców przepi-

sów dotyczących oceny ryzyka zawodowego oraz podejmowanych środków profilak-

tycznych zmniejszających ryzyko. Przedmiotem oceny inspektorów pracy były dzia-

łania pracodawców w zakresie oceny ryzyka zawodowego - o ile takie działania zo-

stały podjęte (w 288 zakładach skontrolowanych w 2011r. inspektorzy pracy nakazali

przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego występującego na stanowiskach pracy,

bowiem pracodawcy nie podjęli wcześniej żadnych działań w tym zakresie).

Inspektorzy pracy przeprowadzili 308 kontroli u 302 pracodawców i dokonali oceny 1.259 stanowisk pracy, na których pracowało 13.951 pracowników, w tym 3.723 kobiety, 70 młodocianych i 2.229 nie-pełnosprawnych.

Badane zagadnienie

Odsetek stano-wisk pracy/ za-

kładów, w których ujaw-niono nieprawi-

dłowości

Uwagi

PRZEPROWADZENIE OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

Wytypowanie stanowisk pracy do oceny ryzyka zawodowego

12% stanowisk

Pracodawcy traktują ocenę ryzyka nie jako pro-ces ciągły, lecz jako czynność jednorazową. Z tego powodu, gdy tworzyli nowe stanowiska pracy lub powierzali pracownikom wykonywanie nowych zadań, nie dokonywali oceny ryzyka zawodowego dla tych nowych stanowisk.


Zebranie aktualnych informacji potrzebnych do oceny ryzyka zawodowego

37% stanowisk

Nieprawidłowości w zakresie zbierania informa-cji stanowiących podstawę dokonania oceny ryzyka zawodowego wynikały po części z nie-rzetelności osób przeprowadzających ocenę ryzyka, a po części z faktu, iż w małych i średnich przedsiębiorstwach zadanie dokona-nia oceny ryzyka jest powierzane specjalistom z zewnątrz, którzy najczęściej dokonują jedynie pobieżnej analizy danych na temat stanowisk pracy i osób na nich zatrudnianych. Istotnej przyczyny uchybień w tym zakresie należy upa-trywać także w pomijaniu udziału pracowników zatrudnianych na ocenianych stanowiskach w procesie oceny ryzyka.

Identyfikacja wszystkich zagro-żeń związanych z wykonywaną pracą

38% stanowisk

Uchybienia w zakresie identyfikacji zagrożeń wynikały po części z niezbierania aktualnych informacji potrzebnych do oceny ryzyka, jak i z braku wiedzy osób dokonujących oceny ry-zyka na temat metod identyfikacji zagrożeń, a także z nieznajomości zagrożeń.

Oszacowanie poziomu ryzyka zawodowego odrębnie dla każ-dego zagrożenia

7% stanowisk Część pracodawców lub osób, którym powie-rzono dokonanie oceny ryzyka zawodowego, uznała za właściwe metody oceny ryzyka za-wodowego, w których przewidziano oszacowa-nie poziomu ryzyka lub wyznaczenie jego do-puszczalności ogólnie dla stanowiska pracy - bez odniesienia się do poszczególnych zagro-żeń. Wynikało to przede wszystkim z nieznajo-mości istoty procesu dokonywania oceny ryzyka zawodowego.

Wyznaczenie dopuszczalności ryzyka zawodowego odrębnie dla każdego zagrożenia

10% stanowisk

Uwzględnienie w ocenie ryzyka zawodowego kryteriów dla ko-biet ciężarnych i osób młodo-cianych lub niepełnosprawnych

53% zakładów

Najczęściej nie uwzględniano indywidualnych uwarunkowań związanych ze schorzeniami osób niepełnosprawnych oraz nie przewidywa-no zatrudniania na ocenianych stanowiskach kobiet w ciąży.

DOKUMENT POTWIERDZJĄCY DOKONANIE OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

Opis ocenianego stanowiska 33% stanowisk

Nie podawano informacji nt. wyposażenia sta-nowisk pracy, stosowanych w procesie produk-cyjnym maszyn i materiałów, używanych przez pracowników środków ochrony indywidualnej, a także zagrożeń związanych z występowaniem czynników szkodliwych dla zdrowia w środowi-sku pracy, itp.

Wyniki przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego dla każde-go zagrożenia

9% stanowisk Poprzestawano na identyfikacji zagrożeń lub oszacowaniu poziomu ryzyka bez określenia jego dopuszczalności.

Niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko

19% stanowisk

Niewskazanie niezbędnych środków profilak-tycznych wynikało zarówno z nieprawidłowości w zakresie szacowania poziomu ryzyka jak i wyznaczania jego dopuszczalności.


DZIAŁANIA WYNIKAJĄCE Z OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

Zaplanowanie działań korygują-cych i/lub zapobiegawczych po wyznaczeniu dopuszczalności ryzyka zawodowego

67% stanowisk

Pracodawcy oraz zespoły dokonujące oceny ryzyka zawodowego starają się wykazać, iż poziom ryzyka na ocenianych stanowiskach jest niski – dopuszczalny, bowiem nie ma wtedy konieczności planowania działań korygujących lub zapobiegawczych.

Wnikliwa analiza dokumentacji wskazała jed-nak, że otrzymane wyniki były obarczone błę-dem, np. pożądane wyniki otrzymano na pod-stawie błędnego oszacowania poziomu ryzyka, w tym przy zastosowaniu metod szacowania nie opierających się na racjonalnych przesłankach. Bardzo często spotykaną praktyką jest poprze-stanie na wskazaniu środków profilaktycznych, jakie winni stosować pracownicy podczas wy-konywania pracy w celu zredukowania ryzyka do poziomu dopuszczalnego. Sami zaś praco-dawcy nie planują i nie realizują żadnych dzia-łań wynikających z dokonanej oceny.

USTALENIA KOŃCOWE

Aktualizacja oceny ryzyka za-wodowego (po wprowadzeniu zmian technologicznych, orga-nizacyjnych; po zmianie obo-wiązujących wymagań prawa pracy; po wprowadzeniu zmian w stosowanych środkach ochronnych)

37% stanowisk

Nie uwzględniano na bieżąco w ocenie ryzyka aktualnych wyników pomiarów stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia, których wartości uległy zmianie np. w związku ze zmia-ną organizacji pracy, technologii itp.

Poinformowanie pracowników o ryzyku zawodowym występu-jącym na stanowiskach, na których wykonują pracę

19% stanowisk

W szczególności nowo zatrudnieni pracownicy nie byli informowani o ryzyku zawodowym i zagrożeniach związanych z wykonywaną pra-cą przed dopuszczeniem do pracy. Pracodawcy często tłumaczyli, że pracownicy zostali zapo-znani z wynikami oceny ryzyka, lecz jedynie nie udokumentowano tego faktu.

Uczestnictwo służby bhp lub osób wypełniających jej zadania w ocenie ryzyka zawodowego

2% zakładów W zakładach tych nie zapewniono wykonywania zadań służby bhp zgodnie z przepisami.

Uczestnictwo przedstawicieli pracowników w ocenie ryzy-ka zawodowego

44% zakładów

Brak udziału pracowników w procesie oceny ryzyka miał istotny negatywny wpływ na zbiera-nie informacji niezbędnych do prawidłowego przeprowadzenia oceny ryzyka, w tym na po-prawność identyfikacji zagrożeń.

Inspektorzy pracy: - wydali 291 decyzji, w tym 269 na piśmie, - skierowali 856 wniosków zawartych w wystąpieniach i 2 polecenia, - ukarali 6 osób winnych naruszenia praw pracowniczych grzywnami w formie mandatów karnych na łączną kwotę 8.600 zł, - zastosowali jeden środek wychowawczy. Do czasu opracowania niniejszej informacji pracodawcy wykonali 93% decyzji, 98% wniosków i 2 polecenia.

Przeprowadzone kontrole wykazały szereg nieprawidłowości w procesie oceny

ryzyka zawodowego. W odniesieniu do 37% stanowisk pracy poddanych kontroli

w zakresie prawidłowości dokonania oceny ryzyka zawodowego stwierdzono uchy-


bienia w zakresie zbierania informacji niezbędnych do prawidłowego przeprowadze-

nia oceny ryzyka zawodowego. Również w odniesieniu do podobnego odsetka sta-

nowisk pracy (38%) nie została przeprowadzona w sposób kompleksowy identyfika-

cja zagrożeń występujących na ocenianych stanowiskach pracy. Zagadnienia te sta-

nowią podstawę do dalszych działań w procesie oceny ryzyka zawodowego, a nie-

prawidłowości wypaczają końcową ocenę. M.in. z powodu takich błędów działania

profilaktyczne wynikające z przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego zostały

podjęte tylko na co trzecim stanowisku.

W trakcie kontroli inspektorzy pracy ocenili także przestrzeganie innych prze-

pisów bezpieczeństwa i higieny pracy i w tym zakresie ujawnili aż 3.248 nieprawidło-

wości polegających m.in. na niewłaściwej eksploatacji maszyn i urządzeń technicz-

nych (606 decyzji, w tym 191 decyzji wstrzymania eksploatacji maszyn) oraz urzą-

dzeń i instalacji energetycznych (213 decyzji), niewyposażaniu pracowników w środki

ochrony indywidualnej, nieprzestrzeganiu terminów dokonywania badań i pomiarów

czynników szkodliwych (337 decyzji) oraz braku badań lekarskich pracowników

i szkoleń w zakresie bhp (335 decyzji). Tak znacząca liczba stwierdzonych uchybień

świadczy o tym, że działania pracodawców zmierzające do wyeliminowania lub ogra-

niczenia zagrożeń w kontrolowanych zakładach nie były skuteczne. Dowodzi również

tego, że proces oceny ryzyka zawodowego w tych zakładach nie przebiegał prawi-

dłowo.

Można więc wysnuć wniosek, iż w przeważającej liczbie zakładów ocena ryzy-

ka jest sporządzana wyłącznie w celu formalnego spełnienia obowiązku wynikające-

go z przepisów prawnych, nie zaś dla podwyższenia poziomu bezpieczeństwa pracy.

W konsekwencji nie są podejmowane działania profilaktyczne, a pracownikom są

przekazywane nierzetelne informacje na temat zagrożeń występujących na stanowi-

skach, na których są zatrudniani.


REALIZACJA ZADAŃ SŁUŻBY BHP

W 2011 roku inspektorzy pracy nakazali w 535 zakładach pracy zorganizowa-

nie służby bhp, bowiem do dnia kontroli pracodawcy ci nie podjęli żadnych działań

w celu realizacji obowiązków wynikających art. 23711 ustawy z dnia 26 czerwca

1974r. Kodeks pracy.

W 132 zakładach, w których funkcjonowała służba bhp, inspektorzy pracy

przeprowadzili 134 kontrole i poddali tę tematykę dokładnej analizie. Kontrolowano

głównie zakłady przetwórstwa przemysłowego, handlowe i budowlane. W skontrolo-

wanych zakładach zorganizowano służbę bhp w sposób przedstawiony na poniż-

szym wykresie:

Forma pełnienia funkcji w zakresie bhp w zakładach skontrolowanych w roku 2011

Ujawnione w trakcie kontroli nieprawidłowości zawiera poniższa tabela.


Badane zagadnienie

Odsetek zakła-dów/stanowisk/dokumentów, w stosunku

do których stwier-dzono nieprawidło-

wości

Uwagi

Spełnienie wymagań kwalifikacyjnych przez służbę bhp/ osoby wykonujące zadania służby bhp/ pracodawców

8% zakładów Osoby wykonujące zadania służby bhp nie posiadały wymaganych przepisami kwalifi-kacji.

Organizacja służby bhp 4% zakładów

Nieprawidłowości polegały na: - braku formalnego powierzenia obowiąz-ków specjaliście spoza zakładu, - w zakładach zatrudniających powyżej 100 pracowników zlecono wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza za-kładów, - nie dostosowano liczby pracowników służby bhp do wielkości zatrudnienia w zakładzie.

Przeprowadzanie kontroli przestrze-gania przepisów i zasad bhp na sta-nowiskach pracy

7% stanowisk

Najczęściej nieprawidłowości stwierdzano w zakładach, w których zadania służby bhp powierzono specjalistom spoza zakładu.

Informowanie na bieżąco pracodawcy o stwierdzonych zagrożeniach i nieprzedstawianie wniosków doty-czących usunięcia tych zagrożeń

7% zakładów

Przedstawianie pracodawcy propozy-cji rozwiązań technicznych i organi-zacyjnych, dot. zapobiegania zagro-żeniom i poprawy warunków pracy (na podstawie okresowych analiz stanu bhp)

36% zakładów

Udział w dokonywaniu oceny ryzyka zawodowego, które wiąże się z wy-konywaną pracą

8% dokumentacji oceny ryzyka

Udziału w opracowywaniu zarządzeń, regulaminów, ogólnych instrukcji bhp, w ustalaniu zadań kierujących pra-cownikami w zakresie bhp

11% dokumentów

Opiniowanie instrukcji bhp na stano-wiskach pracy

6% instrukcji

Udział w postępowaniu powypadko-wym

27% dokumentacji

Uczestniczenie w konsultacjach w zakresie bhp

13% zakładów

Korzystanie z uprawnień

Wystąpienie do kierującego pracow-nikami z zaleceniem usunięcia za-grożeń wypadkowych i szkodliwości zawodowych oraz uchybień w zakre-sie bhp

W 4 zakładach ujawniono przypadki korzystania z uprawnień w sytuacji uzasadniającej np. usunięcia zagrożeń wypadkowych, uchybień w zakresie bhp czy szkodliwości zawodowych.

Niezwłoczne wstrzymanie pracy ma-szyn lub urządzeń technicznych w przypadku bezpośredniego zagro-żenia życia i zdrowia

W związku z stwierdzonymi zagrożeniami dla zdrowia i życia inspektorzy bhp wydali 5 decyzji wstrzymania pracy maszyn lub urządzeń w 5 kontrolowanych zakładach w związku ze stwier-dzonym złym stanem technicznym, brakiem elementów bezpie-czeństwa i osłon części ruchomych.


Odsunięcie od pracy pracownika zatrudnionego przy pracy wzbronio-nej

W jednym zakładzie pracownik służby bhp wydał decyzję odsu-nięcia od pracy kobiety w ciąży zatrudnionej w hali produkcyjnej, w której występowały czynniki szkodliwe dla zdrowia (zapylenie i mikroklimat zimny).

Niezwłoczne odsunięcie od pracy pracownika, który zachowaniem lub sposobem wykonywania pracy stwa-rza bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia własnego lub innych osób

W związku z stwierdzonymi zagrożeniami dla zdrowia i życia pracowników inspektorzy bhp w 3 zakładach skierowali 7 pra-cowników do innych prac do czasu np. uzyskania kwalifikacji wymaganych do obsługi maszyny lub urządzenia oraz wyposa-żenia w środki ochrony indywidualnej.

Występowanie o nagradzanie pra-cowników wyróżniających się w dzia-łaniu na rzecz poprawy bhp

W jednym zakładzie pracownik służb bhp wnioskował o nagrodzenie 2 pracowników w związku z ich działaniami na rzecz poprawy warunków bhp w zakładzie.

Występowanie o zastosowanie kar porządkowych dla pracowników od-powiedzialnych za zaniedbania w zakresie bhp

W 2 zakładach pracownicy służb bhp wnioskowali o ukaranie 3 pracowników w związku z zaniedbaniami w zakresie bhp, ja-kich się dopuścili ci pracownicy.

W oparciu o wyniki przeprowadzonych kontroli należy stwierdzić, że służba

bhp nie wywiązuje się w sposób zadowalający z nałożonych na nią obowiązków.

Pracodawcy wykazują brak zainteresowania ochroną pracy pracowników, nie dbają

wystarczająco o bezpieczeństwo pracowników, troskę wykazują głównie o pogarsza-

jącą się sytuację finansową firm. Rola pracownika służby bhp jest więc nadal niedo-

ceniana - pracodawcy sami ograniczają zakres zadań tych pracowników.

W zakładach pracy, które są zobligowane do utworzenia służby bezpieczeń-

stwa i higieny pracy, a więc zakładach o zatrudnieniu powyżej 100 pracowników, rea-

lizacja zadań służby bhp nie budzi większych zastrzeżeń. Pracodawcy ci zatrudniają

wykwalifikowanych pracowników, którzy w sposób profesjonalny zajmują się zarówno

zagadnieniami bezpieczeństwa i higieny pracy, jak i szkoleniami pracowników. W

zakładach, w których występują znaczne zagrożenia i narażenia na działanie czynni-

ków szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych, stwierdzono relatyw-

nie niewiele nieprawidłowości, a polegały one głównie na formalnych brakach wyni-

kających najczęściej z ułatwień, jakie zostały wprowadzone w zakładach oraz błędnej

interpretacji przepisów.

W małych zakładach, w których zatrudnienie nie przekracza kilku lub kilkuna-

stu pracowników, w których zadania służby bhp pracodawcy powierzają specjalistom

spoza zakładu, przyczyn stwierdzonych nieprawidłowości należy upatrywać głównie

w sytuacji finansowej zakładów. Są to zakłady prywatne, w których zapewnienie rea-

lizacji zadań służby bhp traktowane jest jako zło konieczne. Sami pracodawcy nie

wykazują zainteresowania uzyskaniem kwalifikacji do wykonywania zadań służby

bhp, bowiem - ich zdaniem - zyskanie tych uprawnień jest zbyt kosztowne i czaso-

chłonne.


Uwagę inspektorów pracy zwrócił także problem źle funkcjonujących komisji

bezpieczeństwa i higieny pracy, szczególnie małe zaangażowanie lekarzy medycyny

pracy – członków komisji – w poszerzanie wiedzy na temat zagrożeń wywołanych

przez czynniki szkodliwe w środowisku pracy oraz formułowanie wniosków dotyczą-

cych poprawy warunków pracy i współdziałanie z pracodawcą w zakresie realizacji

jego obowiązków

Zdaniem inspektorów pracy nie jest rozumiany przez pracodawców cel two-

rzenia służby bhp, którym jest nadzór nad warunkami pracy oraz poprawa bezpie-

czeństwa pracy poprzez doradztwo (informowanie o zagrożeniach oraz ich elimino-

wanie poprzez przedstawienie propozycji rozwiązań zmierzających do poprawy wa-

runków pracy). Zrozumienie tego celu wymaga bowiem zaangażowania i współpracy

pracodawców i pracowników służby bhp oraz osób kierujących pracownikami, a tak-

że odpowiedniego poziomu wiedzy i świadomości.


IV. PREWENCJA I PROMOCJA OCHRONY PRACY

Rozwój działalności prewencyjnej PIP, obejmującej również promocję ochrony

pracy, odpowiada ogólnoeuropejskim tendencjom akcentującym znaczenie pozakon-

trolnych form państwowego nadzoru nad warunkami pracy. Działalność ta prowadzo-

na jest przez inspekcję przy współudziale partnerów społecznych (związków zawo-

dowych, organizacji pracodawców), samorządów lokalnych i organizacji społecznych.

Realizując zadania prewencyjne inspekcja wspiera tych pracodawców, którzy zainte-

resowani są uzyskaniem trwałej poprawy stanu bezpieczeństwa i warunków pracy,

w szczególności małe i średnie przedsiębiorstwa rozpoczynające działalność.

W ramach działań promocyjno - prewencyjnych:

• realizowano kampanie i programy popularyzujące kulturę bezpieczeństwa pracy,

kierowane zwłaszcza do małych zakładów z branż o największej skali zagrożeń

wypadkowych oraz do wybranych grup zawodowych,

• promowano ochronę pracy przy wykorzystaniu przykładów dobrych praktyk i wy-

ników analizy wypadków przy pracy,

• upowszechniano wiedzę z zakresu ochrony pracy we współpracy z partnerami

społecznymi, mediami oraz przy wykorzystaniu Internetu.

Najistotniejsze działania wspomagające kontrole:

przeszkolono prawie 5.200 osób (głównie pracowników, przedsiębiorców,

w tym pracodawców, studentów, uczniów, nauczycieli, społecznych inspektorów pra-

cy, rolników indywidualnych, pracowników służby bhp, członków zakładowych orga-

nizacji związkowych), a przedmiotem szkoleń, wykładów i spotkań były przede

wszystkim zagadnienia prawnej ochrony pracy, takie jak: czas pracy, wynagrodzenia

za pracę, ochrona pracy młodocianych i kobiet, uprawnienia organizacji związkowych

i społecznych inspektorów pracy, a także problematyka oceny ryzyka zawodowego,

dostosowania sprzętu i maszyn do tzw. minimalnych wymagań, bezpieczeństwo


i higiena pracy przy wykonywaniu prac na wysokości, wypadki przy pracy oraz bez-

pieczeństwo pracy w rolnictwie.

wystosowano 402 pisma informacyjno - prewencyjne w celu poinformowania

adresatów o wynikach kontroli i zasugerowania działań niezbędnych do eliminacji

zagrożeń.

Informacje skierowano do:

o pracodawców świadczących usługi w zakresie napraw pojazdów oraz praco-

dawców branży budowlanej, wykonujących m.in. prace ziemne – o wypadkach

przy pracy, jakie miały miejsce w zakładach Podkarpacia w roku 2011,

o pracodawców eksploatujących maszyny do obróbki plastycznej metali – o nie-

zadowalających wynikach kontroli, z jednoczesnym zwróceniem uwagi na obo-

wiązek dokonania oceny eksploatowanych w zakładzie maszyn w zakresie

spełnienia przez nie minimalnych wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy,

o do pracodawców, u których w ostatnich latach znacznie zwiększyła się liczba

wypadków przy pracy – w sprawie podjęcia niezbędnych działań profilaktycz-

nych wynikających z przyczyn zaistniałych wypadków oraz oceny ryzyka zawo-

dowego związanego z wykonywaniem pracy na stanowiskach, na których do-

szło do wypadków,

o firm transportowych – o nieprzestrzeganiu przepisów o czasie pracy kierowców,

co jest najczęstszą przyczyną wypadków w transporcie drogowym,

o rzeczoznawców ds. bhp – w sprawie nieprawidłowości stwierdzanych w opinio-

wanych przez nich projektach nowo budowanych lub przebudowywanych obiek-

tów.

prowadzono stronę internetową www.rzeszow.oip.pl, na której w roku 2011

odnotowano ponad 81.300 wejść. Były na niej zamieszczane przede wszystkim wia-

domości o planowanych, aktualnie prowadzonych i już zakończonych konkursach

i akcjach promocyjno - prewencyjnych organizowanych przez OIP, informacje doty-

czące przedsięwzięć podejmowanych na rzecz ochrony pracy, np. w rolnictwie czy

w leśnictwie, a także krótkie opisy zaistniałych na terenie Podkarpacia wypadków

przy pracy. Ponadto internauci mogli pobrać ze strony m.in. wzory niezbędnych for-

mularzy, np. zgłoszenia wypadku, kartę zgłoszenia pracodawcy, odpowiedź na nakaz

i wystąpienie inspektora pracy oraz dowiedzieć się, jak uzyskać poradę prawną.

http://www.rzeszow.oip.pl/


prowadzono kampanie i programy prewencyjno – promocyjne popularyzujące

kulturę bezpieczeństwa pracy, zwłaszcza w małych zakładach tych branż, w których

występują największe zagrożenia wypadkowe oraz w wybranych grupach zawodo-

wych, takie jak:

1) Bezpieczeństwo pracy w budownictwie – III rok realizacji „Przygotowanie

pracowników do pracy”

W 2011r. kontynuowano działania z lat poprzednich, podejmowane w ramach

kampanii „Bezpieczeństwo pracy w budownictwie – upadki i poślizgnięcia”, której

podstawowym celem jest ograniczenie ryzyka zawodowego podczas pracy w bu-

downictwie.

W celu realizacji kampanii Okręgowy Inspektorat Pracy w Rzeszowie nawiązał

współpracę m.in. z Izbą Przemysłowo – Handlową, Związkiem Pracodawców „Mało-

polska”, Cechem Rzemiosł Różnych, Podkarpacką Izbą Inżynierów Budownictwa,

Polskim Związkiem Inżynierów i Techników Budownictwa, Ogólnopolskim Stowarzy-

szeniem Pracowników Służby BHP, jednostkami samorządu terytorialnego, organi-

zacjami związków zawodowych, urzędami i instytucjami, w tym Wojewódzkim Inspek-

toratem Nadzoru Budowlanego, Urzędem Dozoru Technicznego, Zakładem Ubezpie-

czeń Społecznych.

W pierwszym kwartale 2011 roku dokonano rozeznania budów prowadzonych

na terenie Podkarpacia w celu aktualizacji bazy danych oraz nawiązania kontaktu

z wykonawcami na nowych budowach. Trzydzieści siedem budów, w tym zadania

inwestycyjne związane z budową podkarpackiego odcinka autostrady A4, zostało

objętych wzmożonym nadzorem inspektorów pracy. Na dużych placach budów zo-

stały przeprowadzone przez inspektorów pracy narady oraz szkolenia z udziałem

przedstawicieli współwykonawców obiektów, podczas których omówiono zagadnienia

bezpieczeństwa, z uwzględnieniem przygotowania pracowników do pracy, dobrych

praktyk w tym zakresie, a także specyfiki realizowanych inwestycji. Przeprowadzono

5 szkoleń i 4 narady, w których łącznie wzięło udział 30 pracodawców, 197 pracowni-

ków kadry technicznej i osób nadzoru oraz 3 pracowników służby bhp. Pracodawcy

zatrudniający do 50 pracowników zostali zaproszeni do udziału w programie prewen-

cyjnym oraz organizowanych przez Okręgowy Inspektorat Pracy w Rzeszowie szko-


leniach. Z kolei generalnych wykonawców budów zaproszono do udziału w konkursie

„Buduj bezpiecznie”.

W wyniku przeprowadzonej przez Okręgowy Inspektorat Pracy w Rzeszowie

akcji promocyjnej do udziału w programie „Promocja standardów bhp” przystąpiło

51 pracodawców. Uczestnicy programu zostali objęci nadzorem inspektorów pracy,

od których mogli uzyskać niezbędną pomoc w podejmowanych przez siebie działa-

niach mających na celu poprawę bezpieczeństwa pracy podczas wykonywania robót

budowlanych. Czterdzieści trzy podmioty przeszły pomyślnie audyt, a w dniu 25 listo-

pada 2011r. w siedzibie OIP w Rzeszowie odbyło się uroczyste podsumowanie pro-

gramu, podczas którego pozytywnie ocenieni pracodawcy i przedsiębiorcy otrzymali

świadectwa uczestnictwa.

W dniu 18 marca 2011r. w siedzibie Okręgowego Inspektoratu Pracy zostało

zorganizowane - we współpracy z Ogólnopolskim Stowarzyszeniem Pracowników

Służby Bezpieczeństwa i Higieny Pracy Oddział w Rzeszowie - seminarium, którego

tematem było m.in. bezpieczeństwo pracy podczas wykonywania prac budowlanych

na wysokości. W trakcie spotkania odbył się pokaz środków ochrony indywidualnej

zabezpieczających przed upadkiem z wysokości. Wzięły w nim udział 84 osoby wy-

konujące zadania służby bhp.

W dniu 7 kwietnia 2011r. zorganizowano szkolenie dla pracodawców, których

zaproszono do udziału w programie prewencyjnym „Promocja standardów bhp”,

przeznaczonym dla małych firm budowlanych. Wzięło w nim udział 60 osób. Podczas

szkolenia omówiono m.in. obowiązki pracodawcy, przygotowanie do pracy osób za-

trudnianych na budowach, ocenę ryzyka zawodowego, wybrane aspekty bezpie-

czeństwa pracy, w tym ograniczanie zagrożeń podczas wykonywania prac na wyso-

kości. Dla uczestników szkolenia został zorganizowany pokaz środków ochrony in-

dywidualnej chroniących przed upadkiem z wysokości i sprzętu roboczego z przykła-

dami ich praktycznego zastosowania. Pokazy środków ochrony indywidualnej zostały

zorganizowane we współpracy i przy udziale przedstawicieli wiodących producentów

rusztowań i środków ochrony indywidualnej chroniących przed upadkiem z wysoko-

ści.

W dniu 27 maja 2011r. zostało zorganizowane seminarium pod hasłem „Prace

na wysokości – przykłady dobrych praktyk”, na które zaproszono pracodawców pro-

wadzących działalność budowlaną, w tym przedstawicieli przedsiębiorstw biorących

udział w programie prewencyjnym „Promocja standardów bhp”, pracowników kadry


technicznej, a także pracowników oraz osoby wykonujące zadania służby bhp.

W trakcie seminarium został m.in. zorganizowany pokaz sprzętu używanego podczas

prac na wysokości. W seminarium wzięły udział 123 osoby.

Szkolenie dla małych zakładów prowadzących działalność budowlaną

W wyniku współpracy nawiązanej z Ogólnopolskim Stowarzyszeniem Pracow-

ników Służby BHP Oddział w Tarnobrzegu w dniu 30 czerwca 2011r. zostało zorga-

nizowane seminarium, podczas którego omówiono metodykę przeciwdziałania za-

grożeniom występującym podczas wykonywania robót budowlanych. W spotkaniu

wzięło udział 13 pracowników służby bhp.

Okręgowy Inspektorat Pracy Rzeszowie w 2011r. ogłosił konkurs dla wyko-

nawców realizujących inwestycje – „Buduj bezpiecznie”. Do udziału w konkursie

zgłoszono 6 budów, które zostały następnie objęte kontrolami przez inspektorów pra-

cy. Na podstawie wyników kontroli komisja konkursowa powołana przez Okręgowego

Inspektora Pracy wyłoniła laureatów. W dniu 27 października 2011r. Okręgowy In-

spektor Pracy w Rzeszowie wręczył laureatom konkursu nagrody. Uroczyste wręcze-

nie odbyło się w obecności przedstawicieli partnerów społecznych, w tym organizacji

związków zawodowych i pracodawców, a także Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,

władz samorządowych oraz mediów.

W dniach 4 marca i 9 września 2011r. w hali Regionalnego Centrum Sportowo

- Widowiskowego w Rzeszowie odbyły się kolejne edycje Targów Budownictwa, pod-

czas których Okręgowy Inspektorat Pracy w Rzeszowie zorganizował stoiska promo-

cyjne Państwowej Inspekcji Pracy, na których pracownicy sekcji prewencji i promocji


udostępniali zwiedzającym i wystawcom nieodpłatne materiały promocyjne i informa-

cyjne dotyczące bezpieczeństwa pracy przy wykonywaniu prac budowlanych. Pre-

zentowane ulotki oraz broszury promujące bezpieczeństwo pracy w budownictwie,

wydane nakładem Państwowej Inspekcji Pracy i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,

cieszyły się dużym zainteresowaniem zarówno pracodawców jak i innych osób,

w szczególności młodzieży szkolnej. W trakcie targów inspektor pracy sekcji prewen-

cji i promocji odpowiadał na pytania zainteresowanych osób i udzielał wyjaśnień od-

nośnie wymagań obowiązujących przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz

zastosowań środków technicznych służących zabezpieczaniu osób wykonujących

prace budowlane.

Międzynarodowe Targi Budownictwa

W dniu 11 października 2011r. odbyła się konferencja zorganizowana wspól-

nie z Urzędem Miejskim w Rzeszowie, pod patronatem Prezydenta Miasta Rzeszo-

wa, pod hasłem „Rzeszów bez azbestu”. W trakcie konferencji inspektor pracy OIP

w Rzeszowie przedstawił wymagania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz

procedury związane z usuwaniem azbestu i wykonywaniem rozbiórek obiektów bu-

dowlanych. W seminarium wzięli udział m.in. przedstawiciele zarządców budynków,

władz samorządowych, organów nadzoru nad warunkami pracy oraz ochrony środo-

wiska. W konferencji uczestniczyło łącznie 56 osób.

W dniu 25 października oddziały rzeszowskie firmy Skanska – budownictwa

ogólnego, drogowego i hydroinżynieryjnego – zorganizowały konferencję dla podwy-

konawców, poświęconą bezpieczeństwu pracy, nad którą patronat objął Okręgowy

Inspektor Pracy w Rzeszowie. Inicjatywa organizowania tego typu spotkań wynikła


z zawartego w sierpniu 2010r. „Porozumienia dla bezpieczeństwa w budownictwie”,

którego sygnatariuszem jest m.in. Skanska S.A. Głównym tematem konferencji był

nowy model zarządzania zadaniem inwestycyjnym, przyjęty przez firmę Skanska.

Zaprezentowano podejście do zarządzania bezpieczeństwem na budowach w kon-

tekście oceny ryzyka dla zadania i instrukcji bezpiecznego wykonywania robót. Został

przedstawiony proces realizacji inwestycji z udziałem podwykonawców od momentu

ogłoszenia informacji o przetargu, poprzez wysłanie zapytania ofertowego, negocja-

cje, podpisanie umowy, realizację, aż do oceny podwykonawcy. W konferencji wzięło

udział 40 pracodawców realizujących inwestycje we współpracy z firmą Skanska,

dyrektorzy rzeszowskich oddziałów firmy Skanska, pracownicy służby bhp, menadże-

rowie projektów inwestycyjnych oraz przedstawiciele Okręgowego Inspektoratu Pracy

w Rzeszowie.

W dniu 9 grudnia 2011r. w siedzibie OIP w Rzeszowie odbyło się seminarium,

zorganizowane we współpracy z Ogólnopolskim Stowarzyszeniem Pracowników

Służby BHP Oddział w Rzeszowie, poświęcone tematyce ograniczania zagrożeń wy-

padkowych związanych z upadkami z wysokości. Podczas seminarium przedstawio-

no m.in. stałe systemy ochronne i sposoby ich wykorzystania podczas eksploatacji

i remontów budynków. W spotkaniu wzięło udział 56 osób wykonujących zadania

służby bhp.

Działalnością prewencyjną objęto również młodzież uczącą się w szkołach

średnich o profilu budowlanym.

W dniu 11 maja 2011r. w Centrum Kształcenia Praktycznego w Jarosławiu od-

było się spotkanie inspektora pracy z młodzieżą odbywającą praktyki w zawodach

budowlanych oraz kadrą nauczycielską.

W dniu 25 maja 2011r. Okręgowy Inspektorat Pracy w Rzeszowie we współ-

pracy z Rzemieślniczą Zasadniczą Szkołą Zawodową w Pilźnie zorganizował warsz-

taty edukacyjne dla młodzieży ponadgimnazjalnej. Wzięła w nim udział m.in. mło-

dzież kształcąca się w zawodach budowlanych. W trakcie tych spotkań inspektor

pracy omówił m.in. najczęściej występujące na budowach zagrożenia, przedstawił

przykłady wypadków przy pracach budowlanych z udziałem młodych pracowników

oraz zaprezentował środki ochrony indywidualnej, w tym zabezpieczające przed

upadkiem z wysokości. Podczas quizu zorganizowanego w ramach warsztatów mło-

dzież mogła się wykazać wiedzą z zakresu bezpieczeństwa pracy, a także umiejęt-


nością posługiwania się podstawowymi środkami ochrony indywidualnej np. zesta-

wem środków zabezpieczających przed upadkiem z wysokości.

W dniu 16 września 2011r. odbyło się spotkanie inspektora pracy z uczniami

Zespołu Szkół Kształcenia Ustawicznego w Rzeszowie, uczącymi się w klasach

o profilu budowlanym. Podczas prelekcji omówiono najczęściej występujące zagro-

żenia podczas wykonywania prac budowlanych oraz zorganizowano pokaz środków

ochrony indywidualnej.

W dniu 17 października 2011r. pracownicy sekcji prewencji i promocji OIP

w Rzeszowie wzięli udział w organizowanym przez Zespół Szkół Kształcenia Usta-

wicznego w Rzeszowie „Dniu budowlańca”. W ramach obchodów został m.in. zorga-

nizowany konkurs wiedzy na temat bezpieczeństwa pracy oraz pokaz środków

ochrony indywidualnej. W w/w spotkaniach wzięło udział łącznie 410 uczniów i pra-

cowników młodocianych zatrudnianych w celu przygotowania zawodowego oraz na-

uczyciele i przedstawiciele pracodawców. Podczas spotkań z młodzieżą uczestnikom

udostępniono materiały informacyjne i publikacje wydane nakładem Państwowej In-

spekcji Pracy, popularyzujące zagadnienia bezpieczeństwa pracy w budownictwie.

Kampania wspomagana była materiałami promocyjnymi. Adresatom przeka-

zywano materiały promujące kampanię z hasłem „Szanuj życie”, np. w formie nakle-

jek, plakatów, gadżetów itp., a generalnym wykonawcom realizującym duże budowy

przekazano banery z hasłem kampanii, które były umieszczane w ogólnie dostęp-

nych i widocznych miejscach na placach budów, np. na wznoszonych obiektach.

Informacje na temat prowadzonej kampanii, w tym dotyczące prowadzonego

programu prewencyjnego „Promocja standardów bhp”, konkursu „Buduj bezpiecznie”

oraz tematów związanych z bezpieczeństwem pracy podczas wykonywania robót

budowlanych dotyczących m.in. zagrożeń wypadkowych, były przekazywane me-

diom. W publikowanym kwartalnie biuletynie informacyjnym Podkarpackiej Okręgo-

wej Izby Inżynierów Budownictwa ukazywały się artykuły poświęcone działalności

prewencyjnej Państwowej Inspekcji Pracy. Zamieszczano m.in. informacje o prowa-

dzonym konkursie i programie prewencyjnym dla małych firm budowlanych, zachęca-

jące pracodawców do wzięcia w nich udziału. W kolejnych wydaniach tego samego

biuletynu zostały opublikowane artykuły poświęcone przepisom prawa pracy. Rzecz-

nik prasowy i inni przedstawiciele OIP w Rzeszowie udzielali wywiadów redaktorom

prasy, radia i telewizji. Na tej podstawie w lokalnej prasie ukazywały się artykuły,

a radio i regionalna telewizja wyemitowały audycje poświęcone w/w tematyce. Po-


nadto na stronie internetowej Okręgowego Inspektoratu Pracy w Rzeszowie były na

bieżąco zamieszczane informacje o prowadzonych działaniach oraz ważniejszych

wydarzeniach związanych z prowadzona kampanią.

2) Program informacyjno – prewencyjny wspomagający działania kontrolne

„Bezpieczeństwo pracy przy maszynach do obróbki plastycznej”

W celu realizacji programu Okręgowy Inspektorat Pracy w Rzeszowie nawią-

zał współpracę m.in. z Ogólnopolskim Stowarzyszeniem Pracowników Służby BHP

Oddział w Rzeszowie oraz Izbą Rzemieślniczą w Rzeszowie, której efektem było

zorganizowanie cyklu szkoleń dla pracodawców oraz pracowników służby bhp i osób

wykonujących zadania tej służby, poświęconych problematyce dostosowania maszyn

do minimalnych wymagań bezpieczeństwa oraz zasadniczych wymagań dla maszyn.

W dniu 15 kwietnia 2011r. w siedzibie Okręgowego Inspektoratu Pracy w Rze-

szowie odbyło się seminarium, którego tematem było dostosowanie maszyn będą-

cych na wyposażeniu przedsiębiorstw do minimalnych wymagań oraz przedstawienie

koncepcji wymagań zasadniczych w świetle obowiązujących przepisów. W trakcie

seminarium inspektorzy pracy przedstawili m.in. wymagania obowiązujących w tym

zakresie przepisów oraz przykłady maszyn, które zostały dostosowane do minimal-

nych wymagań.

W dniu 28 kwietnia 2011r. na terenie Specjalnej Strefy Ekonomicznej w Mielcu

odbyło się kolejne seminarium poświęcone tym samym zagadnieniom. Seminarium

to zostało zorganizowane m.in. przy udziale specjalistów w dziedzinie bezpieczeń-

stwa maszyn z firmy ELOKON, którzy przedstawili słuchaczom praktyczne rozwiąza-

nia i przykłady dostosowania maszyn służących do plastycznej obróbki metali do mi-

nimalnych wymagań.


Seminarium dla pracowników służby bhp

W dniu 15 lipca 2011r. w Przemyślu odbyło się seminarium zorganizowane

przez Okręgowy Inspektorat Pracy w Rzeszowie, na które zaproszono przedstawicieli

przedsiębiorstw eksploatujących maszyny do plastycznej obróbki metali, działających

w regionie. W trakcie seminarium omówiono przepisy dotyczące minimalnych wyma-

gań bezpieczeństwa dla maszyn oraz najczęściej stwierdzane w trakcie kontroli nie-

prawidłowości w tym zakresie. Przedstawiono także przykłady rozwiązań technicz-

nych pozwalających na dostosowanie maszyn do plastycznej obróbki metali do mi-

nimalnych wymagań bezpieczeństwa.

W seminariach tych wzięło udział łącznie 146 osób, w tym 53 pracodawców

oraz 57 osób wykonujących zadania służby bhp.

Zagadnienia minimalnych wymagań związanych z eksploatacją maszyn

i sprzętu roboczego były jednym z tematów seminarium, które zostało zorganizowane

w siedzibie OIP w Rzeszowie we współpracy z Ogólnopolskim Stowarzyszeniem

Pracowników Służby BHP Oddział w Rzeszowie. W seminarium tym wzięło udział 84

pracowników służby bhp oraz osób wykonujących zadania tej służby.

Minimalne wymagania bhp dla maszyn były także jednym z tematów konfe-

rencji zorganizowanej przez O-I Produkcja Polska w Jarosławiu, w której wzięli także

udział inspektorzy pracy OIP w Rzeszowie, oraz szkolenia przeprowadzonego przez

inspektora pracy dla kadry technicznej w firmie Nowy Styl Sp. z o.o. w Jaśle. Pod-

czas w/w szkoleń ich uczestnikom wydano materiały informacyjne, w tym broszury

„Bezpieczeństwo użytkowania maszyn”, ulotki nt. dostosowania do minimalnych wy-

magań poszczególnych maszyn oraz listy kontrolne. Materiały te były również rozpo-


wszechniane przez inspektorów pracy podczas kontroli, a także w trakcie seminariów

i szkoleń o innej tematyce, organizowanych przez OIP w Rzeszowie, spotkań z pra-

codawcami i na imprezach masowych, np. targach budownictwa i targach pracy.

W ramach współpracy nawiązanej z mediami w dniu 9.08.2011r. w lokalnej

rozgłośni radiowej Radia ESKA została wyemitowana audycja radiowa na temat wy-

padków przy pracy, do których przyczynił się m.in. zły stan techniczny maszyn i nie-

prawidłowości w zakresie ich eksploatacji.

3) Kampania prewencyjna: czas pracy a wypadki drogowe

Podstawowym celem kampanii było ograniczenie wypadków komunikacyjnych

mających związek z naruszeniami przepisów o czasie pracy i w celu jej realizacji zo-

stały zorganizowane dwa szkolenia.

W dniu 30 marca 2011r. odbyło się spotkanie z pracodawcami i przedsiębior-

cami zatrudniającymi kierowców zawodowych oraz dla osób samozatrudniających się

w sektorze transportowym. Uczestnicy mieli okazję wysłuchać prelekcji wygłoszonych

przez przedstawicieli Państwowej Inspekcji Pracy, Inspekcji Transportu Drogowego,

Wojewódzkiej Komendy Policji oraz Izby Celnej, którzy omówili główne przyczyny,

skutki oraz koszty wypadków przy pracy, obowiązujące przepisy prawne oraz sposo-

by rozliczania i ewidencji czasu pracy kierowców oraz nieprawidłowości, jakie naj-

częściej występują podczas kontroli firm transportowych. Zaproszony psycholog

omówił psychospołeczne czynniki ryzyka w pracy kierowców. W szkoleniu wzięło

udział 63 pracodawców i przedsiębiorców branży transportowej, a także przedstawi-

ciele Departamentu Infrastruktury i Transportu Urzędu Marszałkowskiego w Rzeszo-

wie i Wydziału Komunikacji Urzędu Miasta Rzeszowa. W czasie szkolenia przekaza-

no uczestnikom publikacje wydane nakładem PIP.

Drugie spotkanie odbyło się w kwietniu 2011r. i zostało zorganizowane wspól-

nie z Ogólnopolskim Związkiem Pracodawców Transportu Drogowego Oddział

w Rzeszowie. W szkoleniu udział wzięło 34 pracodawców i przedsiębiorców zrze-

szonych w w/w związku. Tematem szkolenia był czas pracy kierowców, sposoby je-

go rozliczania, główne naruszenia stwierdzane podczas kontroli, postępowanie pra-

codawcy w przypadku stwierdzenia, że pracownik znajduje się pod wpływem alkoho-

lu. Uczestnicy spotkania otrzymali publikacje wydane nakładem PIP.


Ponadto do 35 firm transportowych skierowane zostały pisma informacyjno -

prewencyjne, nt. zagrożeń związanych z nieprzestrzeganiem przepisów prawa pra-

cy.

Podjęta została także współpraca z firmami Schell Polska Sp. z o.o. oraz Lo-

tos Jasło S.A., które otrzymały wydane nakładem PIP ulotki i plakaty. Dystrybutorzy

rozdawali je następnie zawodowym kierowcom odwiedzającym stacje tankowania.

Szkolenie dla firm transportowych

4) Zarządzanie bezpieczeństwem w zakładach, w których występuje duże nasi-

lenie wypadków przy pracy

Celem programu było upowszechnianie metody zarządzania sprawami bhp ja-

ko skutecznego narzędzia efektywnej prewencji wypadkowej - wśród pracodawców,

przedsiębiorców, partnerów społecznych, instytucji i organizacji zaangażowanych

w osiągnięcie trwałej poprawy stanu bhp, nadanie właściwego znaczenia analizie

stanu bhp, przyczyn wypadków przy pracy oraz skuteczności środków zapobiegają-

cym tym wypadkom w małych zakładach, a także wsparcie działań małych zakładów,

w których odnotowano duże nasilenie wypadków przy pracy, w działaniach służących

ograniczeniu zagrożeń zawodowych skutkujących wypadkami przy pracy.

Do programu prewencyjnego wytypowano - na podstawie bazy danych Zakła-

du Ubezpieczeń Społecznych, przekazanej przez Główny Inspektorat Pracy - przed-

siębiorstwa, w których w latach 2008 – 2010 wystąpiła zwiększona liczba wypadków

przy pracy.


W szkoleniu, które odbyło się w dniu 12 maja 2011r., wzięło udział 120 osób

(pracodawcy i osoby ich reprezentujące, osoby wykonujące zadania służby bhp, pra-

cownicy); jego tematem były obowiązki wynikające z art. 94 kodeksu pracy, ocena

ryzyka zawodowego w małych przedsiębiorstwach, wybrane zagadnienia z zakresu

analizowania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz wybrane aspekty

bezpieczeństwa pracy. Z grupy tej - 70 pracodawców wzięło udziału w warsztatach

poświęconych problematyce zarządzania bezpieczeństwem pracy. Podczas warszta-

tów omawiano m.in. metody identyfikacji zagrożeń, przykłady szacowania poziomu

ryzyka zawodowego przy zastosowaniu różnych metod oraz błędy najczęściej popeł-

niane w procesie oceny ryzyka zawodowego.

Zarządzanie bezpieczeństwem pracy w małych przedsiębiorstwach

Zarządzanie bezpieczeństwem pracy było także tematem innych szkoleń or-

ganizowanych w ramach działalności prewencyjnej przez Okręgowy Inspektorat Pra-

cy w Rzeszowie. Na przykład zostało mu w części poświecone szkolenie dla praco-

dawców, których zaproszono do udziału w programie prewencyjnym „Zdobądź dy-

plom PIP” (w szkoleniu tym, które odbyło się w dniu 31 marca 2011r. wzięło udział

84 pracodawców) oraz w programie „Promocja standardów bezpieczeństwa i higieny

pracy” (w szkoleniach, które odbyły się w dniach 7.04.2011r. i 27.05.2011r. wzięło

udział łącznie 119 pracodawców). Branżą, w której w ostatnich latach na Podkarpa-

ciu wystąpiło nasilenie śmiertelnych oraz ciężkich wypadków przy pracy, są usługi

związane z pozyskiwaniem drewna. Działalność tego rodzaju w przeważającej liczbie

prowadzą tzw. mikroprzedsiębiorstwa i to one stały się adresatami działań prewen-

cyjnych. Między innymi w dniach 29 i 30 marca 2011r. w Nadleśnictwie Kańczuga


zostało zorganizowane szkolenie, na które zaproszono pracodawców i pracowników

zakładów usług leśnych oraz pracowników Służby Leśnej (wzięło w nich udział

10 pracodawców oraz 90 pracowników, a tematem było zarządzanie bezpieczeń-

stwem pracy podczas wykonywania prac z zakresu gospodarki leśnej).

5) Program edukacyjny „Kultura bezpieczeństwa”

Głównym celem programu jest zwiększanie wśród młodych pracowników

świadomości zagrożeń związanych z pracą, promocja tematyki bezpieczeństwa pra-

cy w edukacji oraz przygotowanie młodych ludzi do pracy zawodowej.

W dniu 10 czerwca 2011r. w siedzibie Okręgowego Inspektoratu Pracy w Rze-

szowie odbyło się spotkanie podsumowujące program edukacyjny „Kultura bezpie-

czeństwa” w roku szkolnym 2010/2011. W programie udział wzięło 111 nauczycieli

z 39 szkół. Nauczycielom zostały wręczone „Świadectwa uczestnictwa w programie

edukacyjnym Państwowej Inspekcji Pracy”. Podczas spotkania uczestnicy wysłuchali

ponadto wykładu lekarza foniatry nt. profilaktyki schorzeń narządu głosu.

Do programu w roku szkolnym 2011/2012 przystąpiło 66 szkół średnich, w tym

16 o profilu budowlanym oraz 2 uczelnie (Uniwersytet Rzeszowski oraz Wyższa

Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie). Szkolenie dla nauczycieli było po-

dzielone na 2 moduły: w pierwszej części inspektor pracy omówił założenia programu

oraz zasady jego wdrożenia w szkołach, w drugiej części psycholog z Wojewódzkie-

go Ośrodka Medycyny Pracy w Rzeszowie wygłosiła wykład nt. „Przeciwdziałania

negatywnym skutkom przeciążenia psychicznego i stresu w miejscu pracy”. W trakcie

szkolenia nauczyciele otrzymali materiały pomocnicze służące realizacji programu

w szkołach oraz poradniki i ulotki z zakresu prawnej ochrony pracy i bhp w budownic-

twie. Wykorzystując wiedzę zdobytą na szkoleniu nauczyciele prowadzili lekcje, któ-

rych tematem były wybrane zagadnienia prawa pracy, w tym bezpieczeństwa pracy.

Okręgowy Inspektorat Pracy w Rzeszowie podejmował także inne działania

skierowane do młodych ludzi, promujące tematykę prawa i bezpieczeństwa pracy.

M.in.:

W dniu 29 marca 2011r. zorganizowane zostało stoisko promocyjno - informa-

cyjne na VI Podkarpackich Targach Edukacyjnych. Osoby odwiedzające stoisko mo-

gły zapoznać się z zasadami funkcjonowania PIP oraz prewencyjną misją urzędu,


uzyskać porady z zakresu prawa pracy, a także otrzymać bezpłatnie materiały z za-

kresu prawa pracy i bhp.

VI Podkarpackie Targi Edukacyjne W Rzeszowie

W dniu 6 kwietnia 2011r. w siedzibie Izby Rzemieślniczej w Rzeszowie odbył się

konkurs z zakresu prawnej ochrony pracy oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy

dla pracowników młodocianych zatrudnionych w rzemiośle w celu nauki zawodu. Or-

ganizatorami konkursu na etapie regionalnym byli: Izba Rzemieślnicza w Rzeszowie

i zrzeszone w niej Cechy Rzemiosł oraz Okręgowy Inspektorat Pracy w Rzeszowie,

przy współpracy Kuratorium Oświaty, których przedstawiciele stanowili komisję kon-

kursową. Wszyscy uczestnicy konkursu otrzymali okolicznościowe dyplomy i upo-

minki, a zwycięzcy i finaliści ponadto nagrody rzeczowe i wyróżnienia ufundowane

i przygotowane przez organizatorów. Przed etapem centralnym konkursu zdobywcy

dwóch pierwszych miejsc w etapie wojewódzkim spotkali się z inspektorem pracy

w celu utrwalenia wiadomości. Przedstawiciele Izby Rzemieślniczej w Rzeszowie

zajęli drugie miejsce w klasyfikacji ogólnej w kraju, a uczeń z Krosna trzecie - w kla-

syfikacji indywidualnej.

W dniu 11 maja 2011r. Koło Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób

z Upośledzeniem Umysłowym już po raz trzeci zorganizowało Piknik Bezpieczeństwa

i Higieny Pracy. W pikniku wzięli udział niepełnosprawni młodzi pracownicy zatrud-

nieni w zakładach aktywności zawodowej w Jarosławiu i Oleszycach, beneficjenci

Centrum Doradztwa Zawodowego i Wspierania Osób Niepełnosprawnych z Jarosła-

wia i Przemyśla. Przedstawiciele zaproszonych instytucji, tj. Państwowej Inspekcji


Pracy, Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Straży Pożarnej, Polskiego Czerwonego

Krzyża, fizjoterapeuci z ośrodka rehabilitacyjno - edukacyjno - wychowawczego oraz

Firma Wielobranżowa „Kłopot” z Widnej Góry zaprezentowali najważniejsze zagad-

nienia bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracownicy Okręgowego Inspektoratu Pracy

w Rzeszowie przedstawili zasady bezpiecznej pracy przy przenoszeniu ciężarów

oraz zasady doboru środków ochrony indywidualnej podczas pracy z wykorzystaniem

sprzętu ogrodniczego. Pogadankę uzupełniał film „Mniej dźwigaj” oraz prezentacja

tematycznie związana z przekazywanymi treściami.

Okręgowy Inspektorat Pracy w Rzeszowie we współpracy z Rzemieślniczą Za-

sadniczą Szkołą Zawodową zorganizował w dniu 25 maja 2011r. w Pilźnie warsztaty

edukacyjne dla młodzieży ponadgimnazjalnej pod hasłem „Co młody pracownik wie-

dzieć powinien?”. W warsztatach, które odbyły się w Domu Kultury w Pilźnie udział

wzięli także: Okręgowy Inspektor Pracy, Burmistrz i Przewodniczący Rady Miasta

Pilzna, przedstawiciele Izby Rzemieślniczej w Tarnowie, Wojewódzkiego Urzędu

Pracy, Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Urzędu Skarbowego, Młodzieżowego Biu-

ra Pracy i Młodzieżowego Centrum Kariery z Dębicy. Przedstawiciele zaproszonych

instytucji wygłosili dla młodzieży prelekcje pt. „Co młody pracownik wiedzieć powinien

– podstawy prawa pracy”, „Wypadki przy pracy z udziałem młodych pracowników”,

„EURES - europejskie służby zatrudnienia”, „Ubezpieczenia społeczne i ubezpiecze-

nia zdrowotne pracowników i przedsiębiorców”, „Opodatkowanie dochodów pracow-

nika z uwzględnieniem umów cywilnoprawnych”. Podsumowaniem spotkania był

konkurs, podczas którego uczniowie mieli możliwość sprawdzenia i utrwalenia swojej

wiedzy nabytej podczas warsztatów. Młodzi ludzie otrzymali także materiały informa-

cyjne i promocyjne wydane nakładem uczestniczących w spotkaniu instytucji.

We wrześniu 2011r. przedstawiciele OIP w Rzeszowie uczestniczyli w konkur-

sie z okazji „Dnia budowlańca”, zorganizowanym przez Zespół Szkół Kształcenia

Ustawicznego w Rzeszowie. Podczas spotkania, w którym uczestniczyło 160

uczniów, omówione zostały podstawowe zagadnienia z zakresu praw przysługują-

cych młodym pracownikom oraz kwestie związane z bezpieczeństwem i higieną pra-

cy podczas wykonywania prac budowlanych. Ponadto zorganizowany został pokaz

środków ochrony indywidualnej chroniących przed upadkiem z wysokości. Uczestni-

cy otrzymali zestaw materiałów informujących o bezpieczeństwie w budownictwie

oraz gadżety w postaci breloków i kubków związanych z kampanią „Szanuj życie”.

Program będzie kontynuowany w roku 2012.


Warsztaty edukacyjne w Pilźnie „Co młody pracownik wiedzieć powinien?”

6) Program informacyjno – promocyjny „Ochrona pracy w rolnictwie indywidu-

alnym”

W celu realizacji kampanii przedstawiciele Okręgowego Inspektoratu Pracy

w Rzeszowie nawiązali współpracę z następującymi instytucjami: Kasą Rolniczego

Ubezpieczenia Społecznego w Rzeszowie, Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji

Rolnictwa Podkarpackim Oddziałem Regionalnym, Podkarpackim Ośrodkiem Do-

radztwa Rolniczego w Boguchwale i Podkarpacką Izbą Rolniczą. Bezpieczną pracę

w gospodarstwach rolnych promowano podczas różnych działań, z których najistot-

niejsze to:

współpraca z jednostkami działającymi na rzecz rolnictwa

W dniach 18 i 19 czerwca 2011 roku inspektorzy pracy i pracownicy sekcji

prewencji i promocji uczestniczyli w „Dniach Otwartych Drzwi – Boguchwała 2011”,

połączonych z XIII Regionalną Wystawą Zwierząt Hodowlanych. Zorganizowano sto-

isko Państwowej Inspekcji Pracy, na którym prezentowano zdjęcia i wydawnictwa

poświęcone sprawom zagrożeń wypadkowych w gospodarstwach rolnych oraz udzie-

lano porad z zakresu bezpieczeństwa pracy.

W dniu 24 lipca 2011r. Wojewódzka Rada Kół Gospodyń zorganizowała XII

Festiwal Kwiatów pod patronatem Wójta Gminy Łańcut. Po raz kolejny spotkały się


gospodynie z 22 Kół Gospodyń Wiejskich, aby zaprezentować piękne kompozycje

kwiatowe. Kompozycje zostały ocenione przez komisję konkursową, zwycięzcom

wręczono nagrody ufundowane między innymi przez Okręgowego Inspektora Pracy.

Na zorganizowanym przez Okręgowy Inspektorat Pracy w Rzeszowie stoisku rozda-

wano broszury i udzielano porad. Dużym zainteresowaniem cieszyły się wydane na-

kładem Państwowej Inspekcji Pracy materiały kierowane do rolników i dzieci.

W dniach 30 i 31 lipca 2011r. w Lesku odbyła się XVI edycja Targów Rzemio-

sła i Przedsiębiorczości „Agrobieszczady 2011”, połączona z XI edycją finału woje-

wódzkiego konkursu „Nasze Kulinarne Dziedzictwo – Smaki Regionów”. „Agrobiesz-

czady” to jedna z większych imprez na terenie województwa podkarpackiego, której

celem jest promowanie lokalnej przedsiębiorczości i rolnictwa z całego regionu, prze-

de wszystkim z terenu Bieszczadów. Targom towarzyszyła wystawa zwierząt, kier-

masz rzemiosła i rękodzieła ludowego, sprzętu rolniczego i ogrodniczego, a także

kiermasz roślin ozdobnych. Podczas targów odbył się finał wojewódzki konkursu

„Nasze Kulinarne Dziedzictwo - Smaki Regionów”, który wyłonił najlepsze produkty,

nominowane do prestiżowej ogólnopolskiej nagrody „PERŁA 2011". Na terenie tar-

gów pracownicy Okręgowego Inspektoratu Pracy z Rzeszowa zorganizowali stoisko

promocyjno – informacyjne. Zainteresowani skorzystali z bezpłatnych porad z zakre-

su prawa pracy, bezpieczeństwa i higieny pracy oraz otrzymali materiały w postaci

poradników i broszur wydanych nakładem Państwowej Inspekcji Pracy.

AGROBIESZCZADY 2011

W dniach 26 - 28 sierpnia 2011r. na terenie Zakładu Doświadczalnego w Ru-

dawce Rymanowskiej odbyło się "XI Pożegnanie Wakacji". Imprezie patronowali: Mi-


nister Rolnictwa i Rozwoju Wsi - Marek Sawicki, Marszałek Województwa Podkar-

packiego - Mirosław Karapyta oraz Wojewoda Podkarpacki - Małgorzata Chomycz.

W imprezie udział wzięli także pracownicy Okręgowego Inspektoratu Pracy w Rze-

szowie Oddziału w Krośnie, którzy na zorganizowanym stoisku informacyjnym pre-

zentowali broszury kierowane do rolników i dzieci, a także udzielali zainteresowanym

porad z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy w gospodarstwach rolnych oraz

prawa pracy. Ponadto rolnicy zostali zaproszeni do wzięcia udziału w konkursie wie-

dzy "Bezpieczeństwo i higiena pracy w rolnictwie". Laureaci konkursu otrzymali ze-

stawy narzędzi warsztatowych, ufundowane przez Okręgowy Inspektorat Pracy

w Rzeszowie.

Pożegnanie Wakacji w Rudawce Rymanowskiej

W dniu 28 sierpnia 2011r. przedstawiciele Okręgowego Inspektoratu Pracy

w Rzeszowie uczestniczyli w Dożynkach Powiatów Mieleckiego oraz Przemyskiego.

W trakcie imprezy odbyło się podsumowanie i wręczenie nagród zwycięzcom kon-

kursów powiatowych: „Bezpieczne gospodarstwo rolne” oraz „Najlepszy rolnik każdej

gminy powiatu mieleckiego”. W wystąpieniach okolicznościowych Starosta Powiatu

Mieleckiego, przedstawiciele Okręgowego Inspektoratu Pracy w Rzeszowie i Kasy

Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddział w Rzeszowie podkreślili rangę pro-

pagowania bezpiecznej pracy wśród rolników, ochronę życia i zdrowia pracujących

przy pracach rolniczych. W miejscowości Reczpol w gm. Krzywcza odbyły się Do-

żynki Powiatu Przemyskiego, w których wzięli udział przedstawiciele władz samorzą-

dowych, tj. Starosta Przemyski, wójtowie gmin z powiatu przemyskiego, posłowie na

Sejm: Piotr Tomański, Marek Rząsa i Mieczysław Kasprzak oraz dwie delegacje za-


graniczne ze Słowacji i Ukrainy. Na stoiskach Państwowej Inspekcji Pracy zorgani-

zowanych podczas dożynek prezentowane były broszury i ulotki o tematyce bezpie-

czeństwa pracy w rolnictwie. Obsługujący stoiska inspektorzy pracy udzielali także

porad na temat bhp w rolnictwie oraz przepisów prawa pracy.

Dożynki w regionie

W dniu 22 września 2011r. w Albigowej odbyło się podsumowanie konkursu

„Piękna i bezpieczna zagroda”, jego laureatom wręczono nagrody. Państwowa In-

spekcja Pracy Okręgowy Inspektorat Pracy w Rzeszowie ufundowała nagrody książ-

kowe dla czterech laureatów. Zainteresowani, dzięki zorganizowanemu przez Okrę-

gowy Inspektorat Pracy stoisku, uzyskali porady z zakresu bezpieczeństwa i higieny

pracy w rolnictwie i otrzymali broszury wydane nakładem Państwowej Inspekcji Pra-

cy.

W 2011 roku inspektorzy pracy brali udział w 4 posiedzeniach Komisji ds. BHP

w Rolnictwie Województwa Podkarpackiego, której prace koncentrowały się wokół

zagadnień związanych z włączaniem jednostek samorządu terytorialnego (powiatów)

oraz Policji w działania polegające na organizowaniu w okresach wzmożonych prac

polowych opieki i zajęć dla dzieci przebywających w miejscowościach żyjących z rol-

nictwa. Na posiedzeniach omawiano także zagadnienia związane z zagrożeniem

azbestem, zabezpieczenia przed upadkiem z wysokości, prawidłowe sprzęganie cią-

gników z maszynami i przyczepami, obsługę pilarek tarczowych i łańcuchowych, sto-

sowanie i magazynowanie środków ochrony roślin i nawozów sztucznych. Odpowia-

dając na pytania uczestników spotkań inspektorzy pracy wyjaśniali zagadnienia bez-


pieczeństwa pracy oraz zasady postępowania w sytuacjach zagrożenia. Wręczyli

również wydawnictwa przygotowane przez Państwową Inspekcje Pracy.

szkolenia, prelekcje, wykłady

W 2011 roku inspektorzy pracy przeprowadzili 5 szkoleń dla uczestników tur-

nusów rehabilitacyjnych w Centrach Rehabilitacji KRUS w Iwoniczu Zdroju i Horyńcu

Zdroju. Udział w szkoleniach wzięło 408 rolników, którzy leczyli schorzenia i urazy

doznane w trakcie wykonywania pracy w gospodarstwach. Tematem spotkań były

następujące zagadnienia: główne zagrożenia wypadkowe w gospodarstwie rolnym,

stosowanie środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, warun-

ki zatrudniania uczniów w gospodarstwach rolnych, wykaz prac wzbronionych pra-

cownikom młodocianym oraz wykaz prac, których nie powinny wykonywać w gospo-

darstwie dzieci do lat 16. Podczas spotkań wyświetlano prezentacje na temat bhp

w rolnictwie, filmy poświęcone ww. zagadnieniom oraz rozdawano wydawnictwa

Państwowej Inspekcji Pracy. Uczestnicy szkoleń akcentowali potrzebę ich kontynuo-

wania i podkreślali korzyści, jakie odnosili z konsultacji z inspektorami pracy

w zakresie wymienionych wyżej zagadnień.

W dniu 19 stycznia 2011 roku przeprowadzono szkolenie i konkurs dla człon-

kiń kół gospodyń wiejskich z gminy Lubaczów. W spotkaniu wzięło udział 40 rolni-

czek z 11 kół. W trakcie szkolenia inspektor pracy omówił najbardziej niebezpieczne

sytuacje, jakie występują w gospodarstwach rolnych. Ratownicy medyczni przepro-

wadzili pokaz udzielania pierwszej pomocy. W czasie spotkania został również prze-

prowadzony konkurs, którego współorganizatorem była Kasa Rolniczego Ubezpie-

czenia Społecznego i Urząd Gminy Lubaczów. Konkurs zakończył się podsumowa-

niem i wręczeniem nagród i dyplomów.

W dniach 28 czerwca, 2 i 9 listopada oraz 29 grudnia 2011r. przeprowadzono

szkolenia w gminach Lubenia, Łańcut, Trzebownisko i Krosno nt. „Bezpieczeństwo

i higiena pracy w rolnictwie” dla sołtysów i zainteresowanych osób, które zajmują się

bezpieczeństwem i higieną pracy w gospodarstwach rolnych. W trakcie szkolenia

omówiono między innymi najbardziej niebezpieczne sytuacje, jakie występują w go-

spodarstwach rolnych na przykładach zaistniałych wypadków. Szkolenia zakończyły

się konkursami, w których nagrody otrzymało 20 osób. Nagrody ufundował Okręgowy

Inspektorat Pracy w Rzeszowie.


W dniu 19 października 2011 roku przeprowadzono szkolenie na temat bez-

pieczeństwa i higieny pracy w rolnictwie oraz konkurs dla członkiń kół gospodyń wiej-

skich z gminy Przeworsk. Wzięły w nich udział 42 rolniczki z miejscowości: Święto-

niowa, Gorliczyn, Nowosielce, Rozbórz, Studziany i Urzejowice. Na spotkaniach roz-

dano czasopisma i broszury wydane nakładem Państwowej Inspekcji Pracy.

W 2011r. inspektorzy pracy zorganizowali 19 szkoleń i prelekcji w szkołach dla

1.674 uczniów szkół podstawowych i średnich. Tematyka szkoleń obejmowała m.in.:

bezpieczną obsługę ciągników, kombajnów i maszyn rolniczych, stosowanie środków

chemicznej ochrony roślin, obsługę urządzeń elektrycznych, bezpieczną obsługę

zwierząt gospodarskich, warunki zatrudnienia uczniów w gospodarstwach rolnych,

wykaz prac wzbronionych pracownikom młodocianym, wykaz prac, których nie po-

winny wykonywać w gospodarstwie dzieci do lat 16. Podczas spotkań wyświetlano

filmy poświęcone ww. zagadnieniom oraz rozdawano wydawnictwa Państwowej In-

spekcji Pracy.

W miesiącach marcu, kwietniu i listopadzie 2011 roku inspektorzy pracy i pra-

cownicy sekcji prewencji i promocji Okręgowego Inspektoratu Pracy w Rzeszowie

odbyli spotkania z 1.442 uczniami klas maturalnych w zespołach szkół rolniczych

i szkół średnich w Mielcu, Weryni, Tarnobrzegu, Pawłosicach, Zarzeczu, Radymnie,

Oleszycach, Trzcianie, Łańcucie, Wysokiej Łańcuckiej, Ropczycach, Leżajsku, Za-

rzeczu, Trzcinicy, Lesku, Iwoniczu, Brzostku i Nowosielcach, w których uczy się mło-

dzież w większości pochodząca z terenów wiejskich. Tematyka spotkań obejmowała:

główne zagrożenia wypadkowe występujące w gospodarstwach indywidualnych,

prawa pracowników podejmujących po raz pierwszy pracę zawodową, obowiązki

pracodawcy i pracownika w zakresie przestrzegania przepisów bhp, statystykę wy-

padkową w gospodarstwach rolnych w Polsce i innych krajach Unii Europejskiej,

działania podejmowane przez Okręgowy Inspektorat Pracy w Rzeszowie w zakresie

profilaktyki wypadkowej w gospodarstwach rolnych wśród rolników indywidualnych,

jak również promocję zagadnień bezpiecznej pracy wśród uczniów szkół podstawo-

wych, gimnazjów oraz szkół średnich. Przy okazji spotkań były wyświetlane prezen-

tacje i filmy oraz rozdawano wydawnictwa poświęcone omawianej tematyce. Omó-

wienie wypadków, jakim ulegli pracownicy podejmujący pierwszą pracę zawodową,

działa na wyobraźnię uczniów i sprzyja zachowaniom mającym na celu uniknięcie

wypadków lub sytuacji niebezpiecznych.


wizytacje prac polowych

W okresach nasilonych prac polowych przeprowadzono 938 wizytacji, w tym

831 wizytacji prac żniwnych, 77 wizytacji prac wiosennych i 30 wizytacji prac jesien-

nych. Wizytacjami objęto ogólną liczbę 1.156 rolników. W trakcie spotkań z rolnikami

informowano o stwierdzonych nieprawidłowościach, rozdawano ulotki i broszury oraz

przekonywano do tego, aby nie zmuszać dzieci do pomocy przy pracach polowych.

Podczas wizytacji inspektorzy pracy ujawnili fakt pracy 78 dzieci, w tym przebywanie

12 dzieci w strefie bezpośredniego zagrożenia pracujących maszyn. Wielokrotnie

stwierdzali także rażące naruszenia przepisów ruchu drogowego podczas transportu

płodów rolnych.

Wizytacje prac polowych

olimpiady, konkursy

Tegoroczny wojewódzki konkurs plastyczny „Bezpiecznie na wsi” cieszył się

dużym zainteresowaniem uczniów. Do konkursu napłynęło 216 prac plastycznych

z 53 szkół podstawowych z terenu województwa podkarpackiego. Zgodnie z regula-

minem konkursu - szkoły, które wzięły udział w konkursie, dokonały oceny prac

uczniów i przysłały do oceny tylko prace laureatów eliminacji szkolnych.

W dniu 27 maja 2011 w Gimnazjum w Strzechocinie przeprowadzono konkurs

powiatowy „BHP w rolnictwie” dla uczniów gimnazjów powiatu sanockiego - udział

wzięło 12 zespołów reprezentujących gimnazja z powiatu sanockiego: w Nowotańcu,

Strzechocinie, Długim, Zarszynie, Brzesku, Trepczy, Dobrej, Rakowej, Niebieszcza-

dach, Rzepedzi, Komańczy, Wisłoku Bukowsku. Inspektor pracy spotkał się z 234


uczniami. Dzieci te bardzo często pracują w rodzinnych gospodarstwach rolnych

i z tego powodu narażone są na niebezpieczeństwa, które czyhają na nich podczas

prac w gospodarstwach oraz sytuacje, w których ich rodzice lub osoby im bliskie na-

rażają własne zdrowie i życie.

W dniu 3 czerwca 2011 roku inspektorzy pracy wzięli udział w podsumowaniu

konkursu i wręczeniu nagród uczestnikom konkursu wiedzy „Jak bezpiecznie poma-

gać rodzicom w gospodarstwie rolnym”. Konkurs został zorganizowany dla młodzieży

szkół podstawowych i gimnazjalnych z terenu gminy Cieszanów. W konkursie wzięło

udział 30 uczniów, którzy wykazali się dużą znajomością przepisów i zasad bezpie-

czeństwa i higieny pracy w rolnictwie. Uczestnikom konkursu rozdano broszury wy-

dane nakładem Państwowej Inspekcji Pracy dotyczące bezpieczeństwa pracy w rol-

nictwie.

W dniach 2 i 14 czerwca oraz 11 i 25 października 2011r. odbyło się podsu-

mowanie konkursu plastycznego „BHP i zagrożenia w rolnictwie oczami młodzieży”,

zorganizowanego w gimnazjach w Chorzelowie, Grębowie, Gawłuszowicach, Bara-

nowie Sandomierskim.

Na spotkaniach podsumowujących konkursy wręczono laureatom dyplomy

i nagrody, jak również przeprowadzono pogadanki na temat konieczności przestrze-

gania podstawowych zasad bezpieczeństwa w trakcie wykonywania prac polowych

i gospodarczych. Apelowano do młodzieży, która miała rozpocząć wakacje, o roz-

ważne i bezpieczne zachowanie się podczas letniego wypoczynku. Konkursy zostały

zorganizowane wspólnie z Placówką Terenową Kasy Rolniczego Ubezpieczenia

Społecznego w Krośnie. Patronat nad konkursem objął Starosta Krośnieński. Zwy-

cięzcy konkursu oraz uczestnicy finałów otrzymali nagrody rzeczowe w postaci

sprzętu sportowego.

„Bezpiecznie na wsi” – jedna z prac konkursowych


W dniu 23 listopada 2011 roku odbył się finał wojewódzki konkursu "Olimpiada

wiedzy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w rolnictwie indywidualnym" dla

uczniów szkół rolniczych z terenu województwa podkarpackiego. Do konkursu przy-

stąpili uczniowie z 17 szkół. Laureaci zostali wyłonieni spośród 382 uczestników eli-

minacji szkolnych. Honorowy patronat nad konkursem objął Wojewoda Podkarpacki

i ufundował puchary dla szkół, z których uczniowie zdobyli medalowe miejsca oraz

dyplomy dla uczniów. Laureaci otrzymali także nagrody rzeczowe ufundowane przez

Okręgowy Inspektorat Pracy w Rzeszowie. Współorganizatorami oraz fundatorami

nagród dla pozostałych uczestników konkursu były: Kasa Rolniczego Ubezpieczenia

Społecznego, Agencja Nieruchomości Rolnych Oddział Terenowy w Rzeszowie,

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Oddział Terenowy w Rzeszowie

oraz Podkarpacka Izba Rolnicza.

XIV Edycja olimpiady dla młodzieży ze szkół rolniczych

7) Program prewencyjny „Zdobądź Dyplom PIP”

Program prowadzony jest od 9 lat i kierowany jest do mikroprzedsiębiorców

(pracodawców zatrudniających do 20 pracowników), prowadzących zakłady produk-

cyjne, handlowe i usługowe, w których występują zagrożenia zawodowe. Celem pro-

gramu jest zaangażowanie pracodawców do samokontroli w zakresie przestrzegania

przepisów prawa pracy i bezpieczeństwa pracy.


W dniu 31 marca 2011r. w OIP w Rzeszowie dla chętnych 84 pracodawców

zorganizowano szkolenie i zapoznano ich z listą kontrolną, następnie identyfikowali

oni występujące w swoich zakładach problemy i ewentualne nieprawidłowości, oce-

niali skalę zagrożeń oraz określali sposoby i terminy ich likwidacji (przez cały czas

realizacji programu promocyjnego pracodawcy mogli zwrócić się do inspektorów pra-

cy o udzielenie wskazówek i fachowej pomocy w celu wdrożenia programu w życie).

Po zakończeniu programu dostosowawczego wyznaczony inspektor pracy przepro-

wadzał audyt. W oparciu o zgromadzoną dokumentację Okręgowy Inspektor Pracy

podejmował decyzje o przyznaniu lub nieprzyznaniu Dyplomu. W 2011r. 45 praco-

dawców uzyskało pozytywne opinie dające podstawę do wręczenia „Dyplomu PIP.

8) Kampania informacyjna „Poznaj swoje prawa w pracy”

Kampania adresowana była do pracowników i pracodawców, a jej celem było

zachęcenie odbiorców do podnoszenia poziomu wiedzy na temat praw i obowiązków

w pracy, zasad zawierania i rozwiązywania stosunku pracy, pracy tymczasowej i se-

zonowej, pracy młodocianych, rozliczania czasu pracy, urlopów, uprawnień związa-

nych z rodzicielstwem, zakazu dyskryminacji, a także obowiązków pracodawcy

w zakresie zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz uświa-


domienie pracodawcom i pracownikom regulacyjnego wpływu przepisów prawa pracy

na wyższy komfort pracy i życie osobiste pracowników i pracodawców, właściwe re-

lacje w środowisku pracy, poczucie satysfakcji w pracy i poziom zaangażowania

w wykonywane obowiązki.

W celu realizacji kampanii nawiązano współpracę z jednostkami samorządów

terytorialnych, urzędami pracy, uczelniami wyższymi, organizacjami zrzeszającymi

pracodawców i pracowników, związkami zawodowymi, społecznymi inspektorami

pracy. Wysłano również zaproszenia do uczestnictwa w kampanii i informacje nt. jej

celów do wybranej grupy pracodawców działających na terenie województwa pod-

karpackiego, przede wszystkim sieci handlowych.

Oficjalna inauguracja kampanii odbyła się w dniu 27 września 2011r. w siedzi-

bie Okręgowego Inspektoratu Pracy w Rzeszowie. W szkoleniu pn. „Jak promować

prawo pracy w moim środowisku, korzyści z przestrzegania prawa pracy” uczestni-

czyli pracodawcy i instytucje, które wyraziły chęć wzięcia udziału w kampanii. Omó-

wiono szczegółowe założenia, cele i zasady uczestnictwa oraz najczęstsze nieprawi-

dłowości z zakresu prawa pracy.

W ramach kampanii podjęto również inne działania. M.in.:

Zorganizowano spotkania i warsztaty ze studentami Uniwersytetu Rzeszow-

skiego, Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Krośnie, Wyższej Szkoły Informa-

tyki i Zarządzania w Rzeszowie i Wyższej Szkoły Zarządzania w Rzeszowie, podczas

których przedstawiano informacje z zakresu prawa pracy ważne dla osób podejmują-

cych zatrudnienie.

Wspólnie z Urzędem Miasta Rzeszowa i Zakładem Ubezpieczeń Społecznych

zorganizowano 5 kwietnia 2011r. dzień bezpłatnych porad prawnych z zakresu prawa

pracy. Na stoisku informacyjno - promocyjnym w Urzędzie Miasta pracownicy OIP

udzielali porad z zakresu prawa pracy i bhp, a także informowali o działaniach pro-

mocyjno - prewencyjnych PIP. Ponadto udostępniali materiały w postaci poradników

i broszur nt. praw pracowniczych i obowiązków pracodawców.

Zorganizowano punkty porad prawnych w centrach handlowych („Rzeszów

Plaza”, „Millenium Hall”), hipermarketach („Tesco”, „Real”), klubach pracy w Rzeszo-

wie, Głogowie Małopolskim, Trzebownisku, w urzędach miasta (Ropczyce, Ryma-

nów), Powiatowym Urzędzie Pracy w Dębicy oraz Starostwie Powiatowym w Jaśle.

Odbyły się także dyżury w oddziałach Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Krośnie,

Przemyślu i Tarnobrzegu.


Hipermarkety promują prawo pracy

Metodą dotarcia do szerokiego grona studentów, pracowników, pracodawców

i osób poszukujących zatrudnienia było udzielanie porad prawnych oraz udostępnia-

nie materiałów wydanych nakładem PIP podczas targów pracy organizowanych na

terenie województwa podkarpackiego, m.in. podczas Uniwersyteckich Targów Pracy,

Podkarpackich Targów Pracy w Rzeszowie, Targów Pracy i Edukacji w Leżajsku,

Przemyślu, Strzyżowie i Tarnobrzegu.

Na zaproszenie Powiatowego Urzędu Pracy w Dębicy, Urzędu Miejskiego

w Ropczycach oraz Starostwa Powiatowego w Jaśle pracownik Okręgowego Inspek-

toratu Pracy w Rzeszowie wziął udział w seminariach zorganizowanych dla praco-

dawców i pracowników z terenu powiatu dębickiego, ropczycko - sędziszowskiego

i jasielskiego. Na spotkaniach przedstawiano cele i założenia kampanii, omawiano

najczęstsze nieprawidłowości z zakresu prawa pracy, a także wygłaszany był wykład

na temat obowiązków i uprawnień stron stosunku pracy oraz wybranych zagadnień

dotyczących czasu pracy. Wszyscy uczestnicy spotkań otrzymali zestawy materiałów

promocyjno-informacyjnych przygotowane przez PIP na potrzeby kampanii.


Jedno z seminariów

W dniu 8 listopada 2011r. w „Auchan” w Krasnem k. Rzeszowa, w dniu

2 grudnia 2011r. w „Real” w Rzeszowie oraz w dniu 8 grudnia 2011r. w „Makro”

w Rzeszowie na zaproszenie dyrekcji sklepów pracownik Okręgowego Inspektoratu

Pracy przeszkolił przedstawicieli kadry zarządzającej sklepów, którzy m.in. wysłuchali

wykładu nt. czasu pracy i urlopów. Nie tylko uczestnikom spotkania, ale wszystkim

zatrudnionym pracownikom, udostępniono materiały wydane nakładem PIP, informu-

jące o prawach pracownika.

Podsumowaniem kampanii była konferencja „Jak promować prawo pracy

w moim środowisku, korzyści z przestrzegania prawa pracy”, zorganizowana w dniu

9 grudnia 2011r. we współpracy z Gminą Rymanów, Powiatowym Urzędem Pracy

w Krośnie, Zakładem Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Rzeszowie oraz Woje-

wódzkim Urzędem Pracy w Rzeszowie. W spotkaniu uczestniczyło 70 osób (praco-

dawców, pracowników, przedstawicieli organizacji pracodawców i pracowników,

związków zawodowych, instytucji samorządowych) z terenu powiatu krośnieńskiego.

Program konferencji obejmował następującą tematykę: „Instrumenty rynku pracy dla

przedsiębiorców”, „Ubezpieczenia społeczne – wybrane zagadnienia”, „Stosunek

pracy i urlopy – wybrane zagadnienia”, „Najczęstsze nieprawidłowości z zakresu

prawa pracy na podstawie statystyk z kontroli inspektorów OIP w 2010r.”. Po spotka-

niu zainteresowani mieli możliwość uzyskania porad z zakresu prawa pracy, a także

otrzymali bezpłatnie materiały w postaci broszur i poradników wydanych nakładem

Państwowej Inspekcji Pracy.


9) Stres w miejscu pracy i inne czynniki psychospołeczne związane z pracą

w korporacjach (w tym w bankach)

Realizując podstawowy cel kampanii, jakim było upowszechnienie wśród pra-

codawców, kadry kierowniczej, specjalistów w dziedzinie przepisów prawa pracy

i bhp oraz pracowników wiedzy o źródłach stresu i innych czynnikach psychospo-

łecznych oraz ich związku ze zdrowiem psychofizycznym, Okręgowy Inspektorat

Pracy w Rzeszowie zorganizował 2 spotkania szkoleniowe dla przedstawicieli firm

o charakterze korporacyjnym oraz banków. Podczas spotkań zostały przedstawione

główne założenia programu, omówiono także problematykę dotyczącą zagrożeń

psychospołecznych, przyczyny oraz skutki zdrowotne i organizacyjne stresu w pra-

cy. W spotkaniach wzięło udział 76 osób z 49 firm, którym wręczono publikacje wy-

dane nakładem PIP. Z grupy tej do szczegółowej oceny stresogenności zgłosiło się

13 zakładów, w tym 12 korporacji i jeden bank. We wszystkich zgłoszonych do pro-

gramu zakładach przeprowadzono spotkania z pracownikami, podczas których

wskazywano na cele programu realizowanego przez Państwową Inspekcję Pracy,

źródła stresu, czynniki psychospołeczne, ich związek ze zdrowiem psychofizycznym,

skutki natychmiastowe oraz odległe nadmiernego stresu. Dla pracowników zorgani-

zowano w sumie 19 szkoleń. Ich uczestnicy wypełnili 675 anonimowych ankiet, każ-

dy otrzymał poradnik „Stres w pracy".

W grudniu 2011r. odbyło sie spotkanie dla wszystkich ankietowanych firm,

w którym uczestniczył psycholog. Przekazał on ogólne wyniki przeprowadzonych

badań, wskazał na sposoby ograniczania stresu poprzez usunięcie potencjalnych

przyczyn stresu oraz tzw. dobre praktyki, które sprawdziły się w innych zakładach.

Każdy z pracodawców otrzymał pisemny raport zawierający analizę wyników ocen

stresogenności cech pracy na podstawie danych zebranych podczas badań ankieto-

wych.


Uczestnicy szkolenia

10) Konkursy

„Pracodawca – organizator pracy bezpiecznej”

Celem konkursu jest promowanie najlepszych praktyk w zakresie bezpieczeń-

stwa i ochrony pracy, w tym inspirowanie pracodawców do tworzenia bezpiecznych

i ergonomicznych miejsc pracy.

Do konkursu zgłosiło się 15 pracodawców, dwóch wytypowano do ogólnopol-

skiego etapu konkursu. Firma Orion Engineered Carbons Sp. z o.o. z Jasła otrzymała

podczas gali finałowej w Warszawie statuetkę MECUM TUTISIMUS IBIS.

„Konkurs dla pracowników młodocianych”

Został on zorganizowany wspólnie ze Związkiem Rzemiosła Polskiego.

W pierwszej części eliminacji 17 uczestników rozwiązywało test składający się z 40

pytań dotyczących prawnej ochrony pracy, bezpieczeństwa i higieny pracy, ergono-

mii i psychologii pracy, ochrony przeciwpożarowej i zasad udzielania pierwszej po-

mocy. Sześć osób, które osiągnęły na teście najwyższą liczbę punktów, przystąpiło

do ustnej części konkursu. Komisja konkursowa, w skład której wchodzili przedstawi-

ciele Okręgowego Inspektoratu Pracy, Izby Rzemieślniczej i Podkarpackiego Kurato-

rium Oświaty w Rzeszowie, wyłoniła zwycięzców. Dwie osoby zostały skierowane do

ogólnokrajowego etapu konkursu i zajęły drugie miejsce w eliminacjach krajowych

oraz trzecie w klasyfikacji indywidualnej dla ucznia - piekarza z Krosna.


„Bezpieczna budowa”

Celem konkursu dla wykonawców realizujących inwestycje było upowszech-

nianie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy na placach budów, a także

promowanie wykonawców robót budowlanych, zapewniających bezpieczne stanowi-

ska pracy w procesie realizacji obiektów budowlanych.

Do konkursu zgłoszono 6 budów. Na budowach tych inspektorzy pracy prze-

prowadzili co najmniej po 2 kontrole, a powołana przez Okręgowego Inspektora Pra-

cy komisja wyłoniła 3 laureatów. Pierwsze miejsce zdobył Oddział Budownictwa

Ogólnego SKANSKA S.A. w Rzeszowie za budowę terminala pasażerskiego w Ja-

sionce.

„Bezpieczne gospodarstwo rolne”

W konkursie uczestniczyło 225 gospodarstw indywidualnych oraz 2 gospodar-

stwa wielkotowarowe. Laureatów etapów powiatowych nagradzano upominkami

ufundowanymi przez organizatorów. Do podkarpackiego etapu wojewódzkiego wyty-

powano 9 najlepszych gospodarstw, które zostały ponownie ocenione przez komisję

wojewódzką, w skład której wchodzili m.in. pracownicy Okręgowego Inspektoratu

Pracy w Rzeszowie. Wszyscy laureaci zostali uhonorowani pucharami ufundowanymi

przez Wojewodę Podkarpackiego oraz Marszałka Województwa Podkarpackiego, jak

również dyplomami i nagrodami rzeczowymi ufundowanymi przez organizatorów,

w tym przez OIP w Rzeszowie, a zdobywca pierwszego miejsca zyskał przywilej re-

prezentowania województwa podkarpackiego w finale krajowym konkursu.

„Bezpieczne lato”

Dzięki współpracy nawiązanej ze Związkiem Harcerstwa Polskiego pracownicy

OIP w Rzeszowie odwiedzili młodzież i dzieci z terenu województwa podkarpackiego,

wypoczywające w Zaklikowie i Myczkowcach. Podczas spotkań, w których uczestni-

czyło 379 uczniów oraz 24 nauczycieli i wychowawców, wyświetlany był film

pt.„Rodzina Porażków”, nt. bezpieczeństwa prac rolniczych, organizowane były quizy

i konkursy, których wszyscy uczestnicy otrzymali sprzęt sportowy.


V. WSPÓŁDZIAŁANIE NA RZECZ OCHRONY

PRACY

Okręgowy Inspektorat Pracy w Rzeszowie w 2011r. kontynuował współpracę

zarówno z organami nadzoru i kontroli nad warunkami pracy oraz innymi organami

administracji rządowej, samorządowej, jak też wymiaru sprawiedliwości. Współpraca

polegała głównie na przeprowadzaniu kontroli na wniosek tych organów, kontrolach

wspólnych lub informowaniu o wynikach kontroli.

Wojewoda Podkarpacki

W wyniku kontroli skierowano do Wojewody Podkarpackiego 8 pism informu-

jących o nieprawidłowościach stwierdzonych w zakładach pracy chronionej oraz

o zatrudnieniu cudzoziemca na innym stanowisku niż określone w zezwoleniu.

Marszałek Województwa Podkarpackiego

W 2011 roku Okręgowy Inspektor Pracy w Rzeszowie skierował do Marszałka

Województwa Podkarpackiego 9 powiadomień o nieprawidłowościach stwierdzonych

przez inspektorów pracy podczas czynności kontrolnych przeprowadzonych w agen-

cjach zatrudniania.

Organa władzy wykonawczej

Inspektorzy pracy przeprowadzili dwie kontrole w zakresie przestrzegania

praw pracowniczych: jedną na wniosek Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, drugą na

wniosek Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej.

Organa samorządu terytorialnego

W 2011r. inspektorzy pracy OIP w Rzeszowie przeprowadzili 38 kontroli na

wniosek organów samorządu terytorialnego (prezydentów miast i starostów) oraz

w 169 przypadkach poinformowali te organy o wynikach przeprowadzonych kontroli.


Wnioski o przeprowadzenie kontroli dotyczyły głównie zakładów nieposiadają-

cych statusu zakładu pracy chronionej, a przystosowujących stanowiska pracy dla

potrzeb osób niepełnosprawnych oraz posiadających ten status, lecz przystosowują-

cych nowe stanowiska dla potrzeb takich osób, co wymagało wydania postanowienia

przez właściwy organ PIP.

Powiadomienia organów samorządowych (starostów) dotyczyły natomiast

głównie naruszeń przepisów ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pra-

cy takich jak niedopełnienie obowiązku powiadomienia przez bezrobotnego o podję-

ciu pracy i nieodprowadzanie przez pracodawcę składek na Fundusz Pracy.

Powiatowe urzędy pracy działające z upoważnienia starostów na podstawie

w/w zawiadomień wydawały decyzje o zmianie terminu utraty statusu osoby bezro-

botnej, orzekały o obowiązku zwrotu przez osoby bezrobotne nienależnie pobranych

zasiłków lub też dokonywały korekty opłacanych składek z tytułu ubezpieczenia

zdrowotnego osób bezrobotnych.

Inspektorzy pracy zawiadomili także właściwych starostów o niezaopiniowaniu

czterech projektów budowlanych przez rzeczoznawców ds. bhp.

Wojewódzki urząd pracy

Z uwagi na fakt, że jedną z głównych przyczyn nieprawidłowości stwierdza-

nych w trakcie kontroli agencji zatrudnienia jest niewystarczająca wiedza osób pro-

wadzących agencje na temat przepisów regulujących ich funkcjonowanie oraz nie-

właściwe stosowanie tych przepisów, Okręgowy Inspektorat Pracy w Rzeszowie na-

wiązał współpracę z Wojewódzkim Urzędem Pracy oraz Zakładem Ubezpieczeń

Społecznych w Rzeszowie w celu podjęcia wspólnych działań o charakterze informa-

cyjno – prewencyjnym oraz szkoleniowym. Na szkoleniu, w którym uczestniczyło

43 przedstawicieli agencji, omówiono m.in. problematykę wymogów formalnych doty-

czących rejestracji agencji zatrudnienia w WUP, stwierdzone podczas kontroli uchy-

bienia, a przedstawiciel ZUS dokonał analizy problematyki ubezpieczeń społecznych

pracowników delegowanych do pracy za granicę.

Wojewódzki Urząd Pracy w Rzeszowie był inicjatorem spotkania informacyj-

nego poświęconego pracy w krajach Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Go-

spodarczego. Osoby, które chciałyby pracować lub pracują za granicą, podczas

„Dnia Informacyjnego” mogły osobiście lub telefonicznie, uzyskać szereg informacji

z zakresu ubezpieczeń, prawa pracy, obowiązków podatkowych, zasiłków rodzinnych


i bezpieczeństwa pracy. Szczegółowych informacji udzielali przedstawiciele: Okrę-

gowego Inspektoratu Pracy w Rzeszowie, ZUS Oddziału w Krośnie, Oddziału Za-

miejscowego WUP w Krośnie, EURES z WUP w Rzeszowie, Komendy Miejskiej Po-

licji w Krośnie, Urzędu Skarbowego praz Oddziału Regionalnego Ośrodka Polityki

Społecznej w Rzeszowie.

Podobne spotkania informacyjne dla osób zainteresowanych podjęciem pracy

lub pracujących w krajach UE i EOG odbyły się także Oddziałach Zamiejscowych

WUP, tj. w Tarnobrzegu i w Przemyślu.

W dniu 6 października 2011r. w ramach V Międzynarodowych Targów Pracy

WorkExpo, których organizatorem był Wojewódzki Urząd Pracy w Rzeszowie, przed-

stawiciel OIP w Rzeszowie udzielał porad nt legalności zatrudnienia.

Ponadto na wniosek WUP przeprowadzono jedną kontrolę w agencji zatrud-

nienia.

Powiatowe urzędy pracy

W roku sprawozdawczym współpraca Okręgowego Inspektoratu Pracy w Rze-

szowie z powiatowymi urzędami pracy polegała przede wszystkim na uzyskiwaniu od

jednostek powiatowych informacji o pozostawaniu pracowników w rejestrze osób

bezrobotnych i poszukujących pracy w związku z prowadzonymi przez inspektorów

kontrolami dotyczącymi legalności zatrudnienia.

Powiatowe urzędy pracy wnioskowały o przeprowadzenie 9 kontroli w podmio-

tach, w których w świetle posiadanych przez nie informacji występowało nielegalne

zatrudnienie, w tym również osób bezrobotnych. Na wniosek PUP przeprowadzono

także czynności rozpoznawcze w trzech podmiotach, które nie prowadziły działalno-

ści gospodarczej bądź nie zatrudniały osób najemnych.

Inspektorzy pracy informowali natomiast urzędy pracy o osobach, które zare-

jestrowały się jako bezrobotni w trakcie wykonywania pracy zarobkowej na podstawie

umów cywilnoprawnych.

W wyniku poinformowania starostów właściwych powiatów o przypadkach nie-

dopełnienia przez osoby bezrobotne obowiązków wynikających z ustawy o promocji

zatrudnienia i instytucjach rynku pracy powiatowe urzędy pracy wydawały decyzje

o zmianie terminu utraty statusu osoby bezrobotnej, orzekały o obowiązku zwrotu

przez osoby bezrobotne nienależnie pobranych zasiłków, jak też dokonywały korekty

opłacanych składek z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego osób bezrobotnych.


W dniu 6 kwietnia 2011r. w ramach współpracy z Powiatowym Urzędem Pracy

w Rzeszowie wygłoszony został wykład dla uczestników szkolenia, które zorganizo-

wano w Gminnym Centrum Pracy – Klubie Pracy w Dynowie, nt. umiejętności aktyw-

nego poszukiwania pracy.

W dniach 13 października, 14 listopada i 25 listopada 2011r. odbyły się szko-

lenia dla pracowników i pracodawców z terenu powiatów dębickiego, ropczycko –

sędziszowskiego oraz jasielskiego, przeprowadzone z inicjatywy Powiatowego Urzę-

du Pracy w Dębicy, Urzędu Miejskiego w Ropczycach i Starostwa Powiatowego

w Jaśle.

Państwowy Nadzór Budowlany

W 2011r. inspektorzy pracy przeprowadzili 2 kontrole na wniosek organów

nadzoru budowlanego oraz 2 kontrole wspólne, natomiast w 14 przypadkach poin-

formowali te organy o nieprawidłowościach stwierdzonych podczas czynności kon-

trolnych.

Przedmiotem kontroli prowadzonych na wniosek były skargi, składane do nad-

zoru budowlanego, dotyczące bezpieczeństwa prac wykonywanych w miejscach

ogólnodostępnych.

Przedmiotem pism kierowanych przez inspektorów pracy do organów nadzoru

budowlanego były m.in. następujące zagadnienia:

użytkowanie obiektów bez wymaganego pozwolenia,

wykonanie obiektów zgodnie z projektem, ale z naruszeniem określonych przepi-

sami wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii,

nieprzedłożenie przez inwestorów protokołów z pomiarów skuteczności instalacji

elektrycznej, wentylacyjnej i ochrony przeciwporażeniowej oraz natężenia oświe-

tlenia,

nieprawidłowości w planach BIOZ i brak na budowie tablicy informacyjnej.

Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska

Zasadniczym celem współdziałania z Inspekcją Ochrony Środowiska jest

ochrona zdrowia, zapobieganie powstawaniu zagrożeń dla środowiska naturalnego

oraz wzmocnienie skuteczności nadzoru nad miejscami i procesami produkcyjnymi

stwarzającymi potencjalne niebezpieczeństwo, m.in. w zakładach, w których wystę-


powały szczególnie niebezpieczne dla środowiska i pracowników technologie oraz

szkodliwe środki chemiczne.

Inspektor pracy w 2011r. przeprowadził jedną kontrolę na wniosek Państwo-

wego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Rzeszowie, której przed-

miotem była ocena przestrzegania przepisów bezpieczeństwa pracy w zakładzie ob-

róbki kamienia. Poinformowano również ten urząd o nieprawidłowościach stwierdzo-

nych podczas kontroli w zakładzie wydobycia kruszywa, a polegających na nieprze-

strzeganiu przepisów ochrony środowiska.

Państwowa Inspekcja Sanitarna

Okręgowy Inspektor Pracy w Rzeszowie wydał 61 opinii dotyczących lokalizacji

stanowisk pracy poniżej otaczającego terenu oraz stosowania w pomieszczeniach

stałej pracy oświetlenia wyłącznie elektrycznego.

Inspektorzy pracy po przeprowadzonych kontrolach przesłali właściwemu

Państwowemu Powiatowemu Inspektorowi Sanitarnemu 4 informacje o stwierdzo-

nych nieprawidłowościach, polegających na niewykonaniu prawomocnych decyzji

tego organu, wykorzystywaniu podczas pracy szpul z lutowiem nie oznakowanych

w sposób zgodny z przepisami oraz dopuszczeniu pracownika do pracy bez badań

dla celów sanitarno – epidemiologicznych.

Inspekcja Transportu Drogowego

OIP w Rzeszowie utrzymuje bieżące kontakty z tą Inspekcją w związku z kon-

trolami prowadzonymi w przedsiębiorstwach transportowych. Przeprowadzona zosta-

ła jedna kontrola na wniosek IDT, w którym zawarto informacje nt. nieprzestrzegania

przepisów prawa pracy i ustawy o czasie pracy kierowców w jednej w podkarpackich

firm transportowych, a także poinformowano ten urząd o wynikach jednej kontroli,

w trakcie której inspektor pracy ujawnił nieprawidłowości dotyczące czasu pracy kie-

rowców.

Przedstawiciel Wojewódzkiego Inspektoratu Transportu Drogowego w Rze-

szowie brał udział w szkoleniu adresowanym do pracodawców zatrudniających za-

wodowych kierowców w sektorze transportowym. Spotkanie zostało zorganizowane

w OIP w Rzeszowie, w ramach prowadzonej kampanii prewencyjnej „Czas pracy

a wypadki drogowe”. Inspektor ITD omówił uprawnienia oraz zakres kontroli dokony-


wanych przez ten urząd, a także stosowanie w pojazdach urządzeń rejestrujących

poszczególne czynności kierowców.

Urząd Dozoru Technicznego

W 2011r. inspektorzy pracy przeprowadzili jedną kontrolę na wniosek UDT,

a o nieprawidłowościach ujawnionych w trakcie 27 kontroli poinformowali ten urząd

zgodnie z właściwością rzeczową (tzn. o eksploatacji urządzeń poddozorowych bez

decyzji zezwalających na użytkowanie).

Przedstawiciele UDT są także członkami Rady ds. Bezpieczeństwa w Budow-

nictwie, działającej przy OIP w Rzeszowie.

Państwowa Straż Pożarna

W ramach współpracy z komendami Państwowej Straży Pożarnej powiado-

miono właściwego komendanta powiatowego PSP o nieprawidłowościach stwierdzo-

nych podczas kontroli, tj. nieopracowaniu przez 3 pracodawców instrukcji

bezpieczeństwa pożarowego dla eksploatowanych obiektów.

Urzędy celne

W 2011r. przeprowadzono 10 kontroli na wniosek urzędów celnych, dotyczą-

cych wydania opinii w sprawie spełnienia wymagań zasadniczych i innych przez wy-

roby sprowadzane w ramach prywatnych importów, znajdujące się w składach cel-

nych. W każdym przypadku inspektorzy pracy wydawali postanowienia o spełnieniu

bądź niespełnieniu przez wyroby wymagań zasadniczych.

Urząd skarbowy, urząd kontroli skarbowej

W 2011 roku przeprowadzono 35 kontroli oraz 9 czynności rozpoznawczych

na wniosek urzędów skarbowych/Urzędu Kontroli Skarbowej. W/w organy przekazy-

wały do OIP informacje nt. legalności zatrudnienia, o których wiedzę powzięły na

podstawie kierowanych do nich skarg. Poinformowano również ww. organy o zakre-

sie i tematyce 10 kontroli (w szczególności nieprawidłowościach polegających na

zaniżeniu wysokości zaliczek na podatek dochodowy).


Okręgowy urząd górniczy

Zgodnie z porozumieniem zawartym między Głównym Inspektorem Pracy

a Prezesem Wyższego Urzędu Górniczego kontynuowano współpracę z Okręgowym

Urzędem Górniczym w Krośnie.

W 2011r. poinformowano ten urząd o nieprawidłowościach stwierdzonych

podczas kontroli w zakładzie wydobycia kruszywa, dotyczących eksploatacji maszyn

górniczych i braku nadzoru górniczego nad wykonywanymi pracami.

Bieszczadzki Oddział Straży Granicznej

Inspektorzy pracy OIP w Rzeszowie przeprowadzili 4 kontrole na wniosek oraz

7 kontroli wspólnych z Bieszczadzkim Oddziałem Straży Granicznej w Przemyślu,

które dotyczyły głównie zatrudniania cudzoziemców bez właściwego zezwolenia na

pracę na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. W trakcie prowadzonych wspólnych

kontroli funkcjonariusze Straży Granicznej zapewniali inspektorom pracy asystę,

udostępniali również szereg danych związanych z pobytem cudzoziemców na terenie

RP oraz czynnie włączali się w tok kontroli w zakresie posiadanych uprawnień.

Ponadto dwukrotnie poinformowano Straż Graniczną o wykonywaniu pracy

przez cudzoziemców niezgodnie z zawartym zezwoleniem i nieprzedłożeniu doku-

mentów uprawniających do wykonywani pracy na terenie RP.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych

W 2011r. inspektorzy pracy przeprowadzili 17 kontroli na wniosek Zakładu

Ubezpieczeń Społecznych. Przedmiotem tych kontroli była ocena prawidłowości

prowadzenia postępowań powypadkowych przez pracodawców oraz ocena stanu

bezpieczeństwa pracy.

W 36 przypadkach inspektorzy pracy powiadomili właściwe inspektoraty ZUS

o nieprawidłowościach stwierdzonych podczas kontroli, polegających na niedopeł-

nieniu obowiązku zgłoszenia pracowników do ubezpieczenia społecznego, nieod-

prowadzaniu składek na ubezpieczenie społeczne oraz podaniu przez pracodawców

nieprawidłowych danych do ustalenia składki na ubezpieczenie wypadkowe. Ponadto

przekazano inspektoratom ZUS dokumentacje pokontrolne dotyczące badania oko-

liczności i przyczyn wypadków przy pracy w związku z prowadzonym przez ten organ

postępowaniami.


Inspektorzy pracy stwierdzili również, że w 25 formularzach ZUS IWA podano

błędne informacje. Zgodnie z art. 35 ustawy z dnia 30.10.2002r. o ubezpieczeniu

społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. Nr 199, poz.

1673 z późn. zm.) przesłali oni do ZUS pisma informujące o stwierdzonych uchybie-

niach, podając jednocześnie prawidłowe dane.

Przedstawiciele Zakładu Ubezpieczeń Społecznych brali udział w warsztatach

edukacyjnych dla młodzieży ponadgimnazjalnej, pn. „Moja pierwsza praca”, realizo-

wanych w Rzemieślniczej Szkole Zawodowej w Pilźnie w ramach programu eduka-

cyjnego „Kultura bezpieczeństwa”. W trakcie spotkania z młodzieżą pracownicy ZUS

omówili podstawowe zagadnienia w zakresie ubezpieczeń społecznych pracowników

w Polsce i w krajach UE.

Przedstawiciele rzeszowskiego ZUS oraz Wojewódzkiego Urzędu Pracy bar-

dzo aktywnie włączyli się również do kampanii informacyjnej „Poznaj swoje prawa

w pracy”. Wspólnie z reprezentantami PIP omawiali m.in. zagadnienia stosunku pra-

cy (w tym problem nielegalnego zatrudnienia oraz umów cywilnoprawnych), czasu

pracy i urlopów, obowiązki pracodawcy w zakresie zapewniania bezpiecznych i hi-

gienicznych warunków pracy, obowiązek zgłaszania zatrudnionych do ubezpieczeń

społecznych i opłacania składek na te ubezpieczenia oraz Fundusz Pracy, a także

instrumenty rynku pracy dla przedsiębiorców. Te wspólne spotkania odbyły się w Dę-

bicy, Jaśle, Rymanowie i Ropczycach, na terenie powiatowych urzędów pracy lub

urzędów miast i gmin. Po spotkaniach zainteresowani mieli możliwość uzyskania po-

rad prawnych, a także otrzymali bezpłatnie materiały w postaci broszur i poradników

wydanych nakładem Państwowej Inspekcji Pracy, ZUS i WUP.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych chcąc uhonorować laureatów programu

„DYPLOM PIP” ufundował dla nich pakiety środków ochrony indywidualnej, które zo-

stały wręczone podczas uroczystego podsumowania działalności prewencyjnej

Okręgowego Inspektoratu Pracy w Rzeszowie.

Policja

Wspólnie z funkcjonariuszami policji inspektorzy pracy przeprowadzili 12 kon-

troli, a także 75 kontroli na wniosek tego organu. Czynności kontrolne prowadzono

głównie w związku z powzięciem informacji nt. zaistnienia wypadku przy pracy, niele-

galnego zatrudniania cudzoziemców i obywateli polskich oraz fałszowania dokumen-

tów pracowniczych.


Na wniosek komend policji przekazano 74 dokumentacje z kontroli prowadzo-

nych u przedsiębiorców w związku z zaistniałymi wypadkami przy pracy.

Policja włączyła się także do realizacji jednego z tematów prewencyjnych pro-

wadzonych przez OIP. Spotkanie zostało zorganizowane w Rzeszowie w ramach

kampanii prewencyjnej „Czas pracy a wypadki drogowe”. Funkcjonariusz Komendy

Wojewódzkiej Policji w Rzeszowie wziął udział w szkoleniu dla pracodawców zatrud-

niających kierowców zawodowych w sektorze transportowym i omówił zagadnienia

związane z bezpieczeństwem ruchu drogowego.

Prokuratura i sądy

Na wniosek prokuratur przeprowadzono 4 kontrole w związku z zaistniałymi

wypadkami przy pracy oraz w 6 przypadkach informowano o wynikach kontroli u pra-

codawców, wobec których toczyły się postępowania prokuratorskie. Inspektorzy pra-

cy skierowali także 47 powiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa prze-

ciwko prawom pracowników, byli również przesłuchiwani w charakterze świadków

w trakcie postępowań prowadzonych przez prokuratury.

Na wnioski sądów pracy i sądów karnych przekazywane były dokumentacje

z przeprowadzonych przez inspektorów pracy czynności kontrolnych w podmiotach,

wobec których toczyły się postępowania.

We wrześniu 2011r. zorganizowano w Tarnobrzegu wspólne spotkanie pra-

cowników OIP w Rzeszowie z prokuratorami rejonowymi okręgu tarnobrzeskiego.

Było ono poświęcone skutecznej realizacji porozumienia zawartego w grudniu 2003

roku pomiędzy Prokuratorem Krajowym i Głównym Inspektorem Pracy, w sprawie

współdziałania obu instytucji. Celem spotkania było omówienie zasad bieżącej

współpracy w aspekcie podniesienia efektywności ścigania przestępstw przeciwko

prawom osób wykonujących pracę zarobkową. Podczas spotkania Okręgowy Inspek-

tor Pracy m.in. omówił zasady postępowania kontrolnego inspektorów oraz przed-

stawił dane statystyczne nt. przestępstw przeciwko prawom pracownika, o których

podejrzeniu inspektorzy pracy zawiadomili organa ścigania.


Jednostki działające na rzecz rolnictwa indywidualnego

Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w Rzeszowie

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Podkarpacki Oddział

Regionalny

Podkarpacka Izba Rolnicza

W ramach współpracy podejmowano szereg różnorodnych wspólnych inicja-

tyw, tj.:

pracownicy Okręgowego Inspektoratu Pracy w Rzeszowie wspólnie z przedstawi-

cielami Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego przeprowadzili cykl szkoleń

dla rolników przebywających w sanatoriach KRUS w Iwoniczu Zdroju i Horyńcu

Zdroju. W spotkaniach wzięło udział łącznie ponad 400 rolników,

organizowano konkursy i olimpiady zarówno dla uczniów jak też rolników, np.:

- wspólnie z Placówką Terenową KRUS w Krośnie - konkurs powiatowy „BHP

w rolnictwie” dla uczniów gimnazjów powiatu sanockiego, w którym udział wzięło

12 zespołów (234 uczniów), reprezentujących gimnazja w Nowotańcu, Strzechoci-

nie, Długim, Zarszynie, Brzesku, Trepczy, Dobrej, Rakowej, Niebieszczadach,

Rzepedzi, Komańczy, Wisłoku Bukowsku.

- wspólnie z Kasą Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, Agencją Nieruchomo-

ści Rolnych, Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa i Podkarpacką Iz-

bą Rolniczą w Rzeszowie - finał wojewódzki konkursu "Olimpiada wiedzy w zakre-

sie bezpieczeństwa i higieny pracy w rolnictwie indywidualnym" dla uczniów szkół

rolniczych z terenu województwa podkarpackiego. Do konkursu przystąpili ucz-

niowie z 17 szkół. Laureaci zostali wyłonieni spośród 382 uczestników eliminacji

szkolnych,

wspólnie z KRUS w Rzeszowie prowadzono szkolenia, np. w gminie Lubenia,

Łańcut i Trzebownisko nt. „Bezpieczeństwo i higiena pracy w rolnictwie” dla sołty-

sów i innych zainteresowanych osób, które zajmują się bezpieczeństwem i higieną

pracy w gospodarstwach rolnych. W trakcie szkoleń omawiano między innymi

przykłady wypadków przy pracy zaistniałych w indywidualnych gospodarstwach

rolnych na Podkarpaciu,

podjęto współpracę w zakresie publikacji zagadnień dotyczących bhp w rolnictwie

w biuletynach Podkarpackiej Izby Rolniczej i Ośrodka Doradztwa Rolniczego,


przeprowadzono 938 wizytacji prac polowych (z udziałem przedstawicieli KRUS),

podczas których na bieżąco analizowano zagrożenia wypadkowe występujące

w gospodarstwach oraz omawiano sposoby ich eliminacji.

Ogólnopolskie Stowarzyszenie Pracowników Służby Bezpieczeństwa i Hi-

gieny Pracy oraz Izba Rzemieślnicza w Rzeszowie

W roku sprawozdawczym przedstawiciele OIP w Rzeszowie w ramach współ-

pracy z Ogólnopolskim Stowarzyszeniem Pracowników Służby BHP oraz Izbą Rze-

mieślniczą zorganizowali szereg spotkań dla osób wykonujących zadania tej służby,

m.in.:

w siedzibie OIP w Rzeszowie odbyły się 2 seminaria poświęcone zabezpiecze-

niom przed upadkami z wysokości. Z inicjatywy Stowarzyszenia na jedno ze spo-

tkań zaproszono firmy SEKA S.A. z Warszawy, JKML Logistyka z Torunia, FA-

RAONE z Łozienicy i LUBAWA S.A. z Grudziądza (wiodących producentów rusz-

towań i środków ochrony indywidualnej chroniących przed upadkiem z wysoko-

ści), których przedstawiciele omówili organizację stanowisk pracy, zastosowanie

sprzętu, zaprezentowali środki ochrony indywidualnej i zbiorowej oraz omówili

zasady ich doboru. Podczas spotkania inspektor pracy zapoznał uczestników ze

stałymi systemami ochronnymi i sposobami ich wykorzystywania podczas eks-

ploatacji i remontów budynków,

w Oddziale OIP w Tarnobrzegu zorganizowano spotkanie, podczas którego

omówiono metodykę przeciwdziałania zagrożeniom występującym podczas wy-

konywania robót budowlanych, w którym udział wzięli członkowie Ogólnopolskie-

go Stowarzyszenia Pracowników Służb BHP Oddział w Tarnobrzegu, łącznie 127

osób wykonujących zadania tej służby.

Forum Związków Zawodowych

Na wniosek tej organizacji przeprowadzono 2 szkolenia dla działaczy związ-

kowych (w marcu i listopadzie 2011r.), w których uczestniczyły łącznie 72 osoby.

Tematyka szkoleń obejmowała m.in.: działanie społecznych inspektorów pracy w za-

kładach pracy i służbach mundurowych oraz uprawnienia związków zawodowych

w świetle ustawy o związkach zawodowych oraz sporach zbiorowych.

W 2011r. pracownicy OIP pełnili także dyżury w siedzibie Zarządu Wojewódz-

kiego Forum Związków Zawodowych w Rzeszowie, podczas którego udzielali porad


prawnych. Dyżury te zostały zorganizowane na prośbę tej organizacji z uwagi na

zgłaszanie przez związkowców różnych branż (maszynistów, pracowników Teleko-

munikacji, policjantów, bankowców, kierowców, położnych) wielu problemów z zakre-

su prawa pracy.


VI. WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA

Z inicjatywy przedstawicieli Tureckiej Izby Gospodarczej z Ankary w dniu 7 wrze-

śnia 2011r. w Okręgowym Inspektoracie Pracy w Rzeszowie doszło do spotkania przed-

siębiorców z Turcji z kierownictwem OIP w Rzeszowie. Wizyta miała charakter roboczo -

szkoleniowy, ponieważ gości interesowała głównie problematyka polskiego prawa pracy

oraz przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy. Biznesmeni nie ukrywali, że potrzeba po-

znania specyfiki polskich przepisów wynikła z ich zainteresowania Polską i regionem

Podkarpacia z punktu widzenia planowanych w naszym kraju interesów. Goście z Turcji

reprezentowali ok. 11 tysięcy pracodawców zrzeszonych w izbach gospodarczych rozlo-

kowanych wokół tureckiej stolicy.

Okręgowy Inspektor Pracy przybliżył cudzoziemcom zakres i tematykę kontroli

prowadzonych przez polskich inspektorów pracy w zakresie bezpieczeństwa i higieny

pracy. Rzecznik prasowy omówił przepisy prawa pracy, z uwzględnieniem umów o pracę,

urlopów wypoczynkowych, czasu pracy oraz obowiązków pracodawców związanych

z zatrudnianiem pracowników młodocianych. Pytania gości były bardzo konkretne i doty-

czyły głównie obowiązków pracodawców, którzy zatrudniają pracowników na terenie Pol-

ski.

Często pytania wychodziły poza obszar działania inspekcji pracy i dotyczyły

aspektów ekonomicznych, czy też spraw związanych z ubezpieczeniami społecznymi.

Tureccy goście dzielili się również uwagami dotyczącymi podobieństw i różnic w zakresie

praw i obowiązków pracowników i pracodawców. Spotkanie z pewnością posłużyło po-

znaniu ustawodawstw obu krajów i specyfiki zatrudnienia w każdym z nich.


VII. PODSUMOWANIE I WNIOSKI

Czuwanie nad przestrzeganiem uprawnień pracowniczych – z jednej strony,

z drugiej zaś – inspirowanie pracodawców do systematycznej poprawy warunków

zatrudnienia i dbałości o bezpieczeństwo pracujących, a także promocja kultury bez-

pieczeństwa, stanowiły w 2011r. podstawowe kierunki aktywności Okręgowego In-

spektoratu Pracy w Rzeszowie.

Zgodnie z ustawą o PIP podstawowe działania urzędu mają charakter kon-

trolno - nadzorczy. W 2011r. w zakresie bezpieczeństwa pracy zadania te skoncen-

trowane były przede wszystkim na branżach, w których występuje największe nasile-

nie zagrożeń zawodowych, tj. budownictwie (w tym drogowym), placówkach ochrony

zdrowia, leśnictwie, przetwórstwie przemysłowym (w tym zakładach piekarskich i cu-

kierniczych), stacjach paliw płynnych i autogazu. W zakresie praworządności w sto-

sunkach pracy szczególną uwagę przywiązywano do przeciwdziałania nieprawidło-

wościom z zakresu czasu pracy, urlopów i wynagrodzeń jako naruszającym elemen-

tarne zasady państwa prawa i przynoszącym szczególnie dotkliwe skutki dla co-

dziennej egzystencji pracowników i ich rodzin.

W 2011r. inspektorzy pracy Okręgowego Inspektoratu Pracy w Rzeszowie

przeprowadzili 5.164 kontrole. Reagując na stwierdzone nieprawidłowości wydali oni

19.733 decyzji i 17.554 wniosków i poleceń (o 1.600 mniej decyzji i 589 mniej wnio-

sków niż w 2010r.). Zmniejszyła się wprawdzie o 2% liczba skontrolowanych podmio-

tów gospodarczych, niemniej na podstawie analizy wyników kontroli można sformu-

łować wniosek, że stan przestrzegania prawa w zakładach pracy Podkarpacia nadal

nie jest zadowalający.

W sferze bezpieczeństwa pracy szczególnie niepokojąca była liczba wypad-

ków śmiertelnych i ciężkich w przetwórstwie przemysłowym oraz handlu i naprawach

oraz wypadków ciężkich w budownictwie. Wypadki są często skutkiem braku inwe-

stowania w nowy sprzęt i modernizację starych maszyn, wynikają jednak również

z braku wiedzy nt. zagrożeń. Dlatego w trakcie licznych warsztatów, szkoleń i sym-

pozjów organizowanych w 2011r. w ramach kampanii prewencyjnych nacisk kładzio-


ny był m.in. na metody identyfikacji zagrożeń oraz praktyczne przykłady szacowania

poziomu ryzyka zawodowego, bowiem problematyka zapobiegania wypadkom przy

pracy jest od lat jednym z priorytetów działalności PIP.

Pracodawcy w dalszym ciągu nie zapewniają przestrzegania przepisów bez-

pieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania prac szczególnie niebezpiecz-

nych, w tym na wysokości. Dokonując analizy danych z kontroli należy stwierdzić, że

skala nieprawidłowości w zakresie przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higie-

ny pracy na budowach nie zmniejszyła się - nie odnotowano poprawy w najistotniej-

szych obszarach mających bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo pracujących, lecz

należy podkreślić także to, że do kontroli – zgodnie z obowiązującymi wytycznymi –

wybierani byli tacy przedsiębiorcy, u których występowały nieprawidłowości. W celu

więc poprawy stanu bezpieczeństwa i higieny pracy na budowach zasadne jest,

oprócz prowadzenia działalności kontrolno - nadzorczej, kontynuowanie na szeroką

skalę działalności o charakterze prewencyjnym, szczególnie w związku z zaawanso-

waniem na terenie województwa podkarpackiego prac nad dużymi inwestycjami (np.

podkarpackim odcinkiem autostrady A4). Będą więc organizowane - we współpracy

z innymi organami nadzoru - seminaria i szkolenia nt. prac szczególnie niebezpiecz-

nych, w tym prac na wysokości, ziemnych i w wykopach, nadal będą upowszechnia-

ne na stronie internetowej Państwowej Inspekcji Pracy materiały informujące o za-

grożeniach występujących podczas wykonywania robót budowlanych i sposobach ich

eliminowania. Działania te powinny przyczynić się do „wyrobienia” u inwestorów do-

brej praktyki nawiązywania współpracy przede wszystkim z firmami, które dają gwa-

rancję, że realizowane budowy będą prowadzone z poszanowaniem przepisów i za-

sad bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nadal wiele nieprawidłowości stwierdzano w zakresie przygotowania pracow-

ników do pracy (badań lekarskich i szkoleń z zakresu bhp), eksploatacji maszyn

i urządzeń technicznych (w tym niedostosowanie do minimalnych wymagań bezpie-

czeństwa) i organizacji stanowisk pracy. Nie uległa zmniejszeniu liczba ujawnionych

naruszeń w zakresie oceny ryzyka zawodowego (która ciągle nie jest doceniana jako

metoda identyfikacji zagrożeń występujących na stanowiskach pracy) i kontroli stanu

bhp (w tym m.in. realizacji zadań służby bhp).

W zakresie prawa pracy nadal niezadowalająca jest znajomość przepisów

o czasie pracy (w tym w transporcie drogowym) i wynagrodzeniach. Wiele uchybień


stwierdzono także w zakresie prowadzenia akt osobowych pracowników i treści

świadectw pracy.

Z analizy danych statystycznych wynika, że zwiększyła się kwota niewypłaco-

nych świadczeń pracowniczych – z 7,6 mln zł w roku 2010r. do 10,3 mln zł w roku

2011. Jest to niestety dowód na pogarszającą się kondycję finansową pracodaw-

ców. Należy jednak podkreślić, że działania PIP w tym zakresie są bardzo skuteczne

- po kontrolach inspektorów pracy pracodawcy wypłacili pracownikom należności

wynikające ze stosunku pracy w kwocie ponad 6,5 mln zł.

Kontrole ujawniły również wiele naruszeń w zakresie legalności zatrudnienia –

zawierania umów o pracę, zgłaszania zatrudnionych do ubezpieczenia społecznego

oraz opłacania składek na Fundusz Pracy.

W 2011r. inspektorzy pracy przeprowadzali także tzw. krótkie kontrole, które

charakteryzowały się szybkością działań, podejmowane były poza planami kontroli

i inspirowane były konkretnymi okolicznościami. Stanowiły one 5% wszystkich kon-

troli i pozwalały na szybką ocenę stanu przestrzegania prawa, w szczególności bez-

pośrednich zagrożeń dla życia i zdrowia i szybką reakcję na ujawnione uchybienia.

Na wszystkie te naruszenia przepisów złożyło się wiele przyczyn.

Pracodawcy podkreślali przede wszystkim brak środków finansowych na za-

kup niezbędnego wyposażenia (nowych maszyn i urządzeń) lub modernizację już

użytkowanych, na stworzenie dodatkowych etatów dla pracowników i służb (remon-

towych, utrzymania ruchu, specjalistów w zakresie bhp, spraw kadrowych i księgo-

wych). Ponadto zwracali uwagę na dużą rotację pracowników i konieczność pono-

szenia wysokich kosztów związanych z zatrudnianiem nowych osób, niejednokrotnie

niedostatecznie przygotowanych do pracy (wstępnych badań lekarskich, szkoleń

bhp, wyposażania w odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej). Twierdzili także,

że zbyt często dochodzi do zmian w przepisach, a ich interpretacja jest niełatwa.

Natomiast w ocenie inspektorów pracy najczęstsza przyczyna stwierdzanych

nieprawidłowości to lekceważenie przez pracodawców – w pogoni za zyskiem – za-

gadnień związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy. Usunięcie wielu stwierdza-

nych przez inspektorów naruszeń nie wymagało dużych nakładów finansowych –

37% wszystkich wydanych decyzji (czyli decyzje ustne) zostało wykonanych jeszcze

w trakcie trwania kontroli.

Pracodawcy chcąc za wszelką cenę czynić oszczędności i osiągać duże zyski

ograniczają zatrudnienie. Zbyt mała liczba pracowników w stosunku do nakładanych


na nich zadań prowadzi do naruszeń przepisów przede wszystkim o czasie pracy

i urlopach. Niektórzy uważają, że i na bezpieczeństwie pracy można łatwo zaoszczę-

dzić. Postawie takiej sprzyja m.in. przyjęty tryb zamówień publicznych. Zasadniczym

bowiem kryterium, jakim kierują się inwestorzy przy wyborze wykonawcy robót

(np. budowlanych, drogowych, przy pozyskiwaniu i zrywce drewna), jest cena usługi,

przez co preferują firmy tanie, ograniczające koszty własne, w tym także ponoszone

na bezpieczeństwo pracy.

Inspektorzy pracy podkreślają również nieznajomość przepisów zarówno

przez pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych, osoby kierujące

pracownikami, jak i pracodawców, a ma na to istotny wpływ niska jakość szkoleń

w zakresie bhp.

Nie sposób też nie zauważyć, że sami pracownicy lekceważą zagrożenia -

(spieszą się, nie stosują przydzielonych środków ochrony indywidualnej), a sprzyja

temu nieskuteczny nadzór oraz niewywiązywanie się z zadań przez służby bhp.

Należy także podkreślić, że choć w wielu przypadkach do naruszeń dochodzi-

ło z powodu nieznajomości uregulowań prawnych, to zdarzało się też, że wynikały

one ze złej woli lub też chłodnej kalkulacji - pracodawcy woleli zapłacić grzywnę na-

łożoną przez inspektora lub orzeczoną przez sąd, niż wypłacać należności pracowni-

cze, czy też doprowadzić warunki pracy do obowiązujących w tym zakresie wymo-

gów.

Biorąc pod uwagę stwierdzone nieprawidłowości oraz stopień wykonania wy-

danych środków prawnych można pokusić się o wniosek, że efekty działań OIP

w Rzeszowie stają się widoczne, a prowadzone od kilku lat intensywne kontrole

przynoszą rezultaty (do czasu opracowania niniejszej informacji zostało wykonanych

91% decyzji i 84% wniosków). Wskaźniki te, oscylujące na podobnym poziomie jak

w roku 2010, wskazują na systematyczną poprawę stanu technicznego obiektów

i pomieszczeń pracy, eksploatowanych maszyn i urządzeń, organizacji i wyposaże-

nia stanowisk pracy. W zakresie prawa pracy na szczególną uwagę zasługuje więk-

sza dbałość o przestrzeganie przepisów w zakładach, które we wcześniejszych la-

tach zostały poddane kompleksowym kontrolom.

Niewątpliwie sprzyja temu dokonywanie przez inspektorów pracy ponownych

kontroli w celu sprawdzenia realizacji wydanych środków prawnych, a w przypadku

niewykonania decyzji – możliwość wszczęcia postępowania egzekucyjnego (56%

decyzji zostało wykonanych po otrzymaniu przez zobowiązanego upomnienia


a przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego). W tych przypadkach zrealizo-

wany został cel postępowania egzekucyjnego – doprowadzenie do wykonania decy-

zji przez adresata.

Biorąc pod uwagę fakt, że na terenie działania Okręgowego Inspektoratu Pra-

cy w Rzeszowie przeważają małe zakłady prywatne, które teoretycznie mogą być

objęte kontrolą PIP raz na parę lat, ogromnego znaczenia nabierają wszelkiego ro-

dzaju działania prewencyjne i promocyjne.

Zgodnie ze standardami obowiązującymi w inspekcjach krajów członkowskich

Unii Europejskiej na coraz większą skalę wprowadzane były pozakontrolne formy

działań. Szczególną wagę przywiązywano do prewencji, w tym szeroko rozumianej

promocji ochrony pracy - organizowano seminaria, konferencje i spotkania z praco-

dawcami, osobami kierującymi pracownikami, służbą bhp oraz partnerami społecz-

nymi. Ważną grupę odbiorców stanowiła młodzież ucząca się i dzieci – przyszli pra-

codawcy i pracownicy. Wiedza na temat prawa pracy pozwoli im w przyszłości odna-

leźć się na rynku pracy – jako prawodawcy będą znali swoje obowiązki i szanowali

prawa pracowników, a jako pracownicy będą świadomi posiadanych praw.

W 2011r. Okręgowy Inspektorat Pracy w Rzeszowie różnymi formami działań

prewencyjnych objął prawie 11 tys. podmiotów.

Prowadzona przez Państwową Inspekcję Pracy przez ostatnie kilka lat kam-

pania na rzecz poprawy bezpieczeństwa pracy w budownictwie stała się istotnym

czynnikiem kształtującym warunki pracy na budowach. Oddziaływanie z wykorzysta-

niem m.in. mediów oraz banerów i innych nośników reklamowych jest działaniem

długofalowym, ale niewątpliwie wpływa na świadomość ogółu społeczeństwa budząc

w nim sprzeciw wobec tolerowania odstępstw od zasad bezpiecznej pracy.

Prowadzona na szczeblu Okręgowego Inspektoratu Pracy działalność pre-

wencyjna, na którą składają się m.in. szkolenia dla pracodawców, kadry technicznej,

pracowników służby bhp, nauczycieli, uczniów i studentów, sprawia że Państwowa

Inspekcja Pracy nie jest postrzegana wyłącznie jako organ kontrolny, lecz także jako

instytucja wspomagająca fachową poradą i ucząca bezpiecznych zachowań w pracy.

Niezwykle cenne dla działalności informacyjno-prewencyjnej są wydawnictwa Pań-

stwowej Inspekcji Pracy, których poziom merytoryczny cieszy się dużym uznaniem

adresatów.


Reasumując, w celu skutecznego wpływania na poziom ochrony pracy na

Podkarpaciu niezbędna będzie w 2012r. kontynuacja intensywnego nadzoru, obej-

mującego branże i zakłady, w których występują największe zagrożenia zawodowe

i wypadkowe oraz najwyższa skala naruszeń w sferze prawnej ochrony zatrudnienia

(wynagrodzenia, czas pracy), prowadzenie na jak najszerszą skalę przedsięwzięć

informacyjno - prewencyjnych oraz stymulowanie pracodawców do wdrażania tzw.

„dobrych praktyk” szczególnie w sferze bezpieczeństwa pracy oraz promowanie tych,

którzy już je stosują. Inspektorzy pracy z Okręgowego Inspektoratu Pracy w Rze-

szowie będą badać m.in. – oprócz zagadnień ujmowanych corocznie w planie pracy

–przestrzeganie prawa pracy w podmiotach leczniczych i zakładach nowo powsta-

łych, będzie oceniane przestrzeganie przepisów bhp w zakresie gospodarowania

odpadami komunalnymi, z uwzględnieniem narażenia pracowników na działanie

szkodliwych czynników biologicznych, a także w przedsiębiorstwach zajmujących się

wytwarzaniem energii elektrycznej w elektrowniach wodnych, będą kontrolowane

zakłady pracy, w których miały miejsce wypadki przy pracy oraz zakłady, w których

eksploatowane są maszyny do przetwórstwa tworzyw sztucznych lub może wystąpić

atmosfera wybuchowa. Kontrolami będą objęte także zakłady zajmujące się pozy-

skiwaniem i zrywką drewna, odlewnie metali i zakłady górnicze, a w zakresie prawa

pracy – placówki oświatowe. Ponadto wytypowane zostały tzw. tematy własne, któ-

rymi będą: kontrole dotyczące stosunku pracy pracowników oświaty nie będących

nauczycielami oraz bezpieczeństwo i higiena pracy w piekarniach i cukierniach. Kon-

tynuowane będą programy prewencyjne, takie jak „Stres i inne czynniki psychospo-

łeczne wiązane z pracą”, „Kultura bezpieczeństwa”, „Ochrona pracy w rolnictwie in-

dywidualnym”, „Dyplom PIP”, będą organizowane konkursy m.in. dla młodocianych,

społecznych inspektorów pracy, rolników i pracodawców.

Trwała poprawa stanu ochrony pracy będzie możliwa po ustabilizowaniu się

sytuacji gospodarczej kraju. O powodzeniu w tym zakresie będzie decydować rów-

nież konsekwentne i rygorystyczne egzekwowanie przestrzegania ustanowionego

prawa. Dbałość o warunki pracy i przestrzeganie praworządności musi się praco-

dawcom opłacać, brak tej dbałości musi zaś być dla nich kosztowny.

Dane statystyczne z działalności kontrolno-nadzorczej Państwowej Inspekcji Pracy w 2011 roku

( wg form własności )

L I C Z B A

decyzji

Wyszczególnienie w tym:

wstrzymania

prac

skierowania

pracownik.

do innych

prac

nakazujących

wypłatę

świadczeń

pieniężnych

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

OGÓŁEM, w tym: 5 164 19 733 386 266 295 21 2 3 087 17 467 87

1. Sektor publiczny1 661 2 310 7 9 24 4 0 334 1 435 8

ogółem, w tym własność:

1. państwowa 133 911 4 2 8 0 0 53 179 5

2. samorządowa 509 1253 1 6 16 4 0 271 1221 1

3. mieszana 19 146 2 1 0 0 0 10 35 2

2. Sektor prywatny2 4 474 17 364 379 257 271 16 2 2 751 16 025 79

ogółem, w tym własność:

1. prywatna krajowa 4119 15994 348 248 249 14 2 2550 14856 71

2. prywatna zagraniczna 149 510 3 1 11 1 0 83 455 1

3. prywatna mieszana 206 860 28 8 11 1 0 118 714 7

3.Sektor mieszany

zrównoważony 3

4. Nieokreślona własność 29 59 0 0 0 1 0 2 7

Objaśnienia dot. kolumny 2:1/

sektor publiczny obejmuje podmioty stanowiące własność państwową, jednostek samorządu terytorialnego oraz z przewagą kapitału podmiotów sektora publicznego;2/

sektor prywatny obejmuje podmioty gospodarki stanowiące własność prywatną krajową, zagraniczną oraz z przewagą kapitału podmiotów sektora prywatnego;3/

sektor mieszany zrównoważony obejmuje własność mieszaną między sektorami z takim samym udziałem własności sektora publicznego i prywatnego.

Objaśnienia do kolumn 4, 9, 10:

1. łączna liczba decyzji wydanych przez inspektorów pracy na podstawie art.11 pkt 1,2,3,4,6,7 ustawy o PIP;

2. liczba decyzji wydanych przez Okręgowego Inspektora Pracy na podstawie art.11 pkt 5 ustawy o PIP;

3. liczba wystąpień skierowanych przez inspektora pracy na podstawie art.11 pkt 8 ustawy o PIP.

Źródło: dane PIP

sprzeciwów z

art. 56

ustawy

Prawo

budowlane

decyzji

zaprzestania

działalności

wystąpień

wniosków

w wystąpie-

niach

poleceńkontroliogółem

( wg sekcji gospodarki narodowej PKD )L I C Z B A

ujawnionych wykroczeń podjętych środków prawnychw tym:

Wyszczególnienieobjętych

mandatami

zawartych we

wnioskach do

sądu

objętych

środkami

wychowawczymi

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

OGÓŁEM, w tym: 4 447 2 602 464 1 381 910 161 902 47

1. Rolnictwo i leśnictwo 54 42 0 12 18 0 8 1

2. Górnictwo, wydobywanie 16 5 0 11 4 0 6 0

3. Przetwórstwo przemysłowe 1061 696 129 236 239 51 166 11

4. Wytwarzanie energii 8 7 0 1 2 0 1 0

5. Dostawa wody 30 15 4 11 6 1 9 0

6. Budownictwo 1294 803 139 352 317 52 253 12

7. Handel i naprawy 1182 667 74 441 190 19 254 7

8. Transport i gospod magazynowa 266 143 39 84 47 10 50 8

9. Zakwaterow. i usługi gast. 147 69 32 46 25 7 29 1

10. Informacja i komunikacja 25 11 5 9 5 1 8 0

11. Finanse i ubezpieczenia 25 9 0 16 6 0 6 0

12. Obsługa rynku nieruchomości 35 23 5 7 7 3 6 2

13. Działalność profesjonalna 62 21 9 32 7 3 20 2

14. Usługi administrowania 57 26 7 24 12 6 20 1

15. Administracja publiczna 7 1 0 6 1 0 5 0

16. Edukacja 41 17 6 18 7 2 13 0

17. Opieka zdrowot i pom społ. 40 4 7 29 2 2 23 1

18. Kultura, rozrywka i rekreacja 29 2 0 27 1 0 9 0

19. Pozostała działalność usługowa 68 41 8 19 14 4 16 1

20. Gospodarstwa domowe 0 0 0 0 0 0 0 0

21. Organizacje eksterytorialne 0 0 0 0 0 0 0 0

22. Nieokreślona działalność 0 0 0 0 0 0 0 0

Dane statystyczne z działalności kontrolno-nadzorczej Państwowej Inspekcji Pracy w 2011 roku

zawiadomień

prokuratury o

przestępstwachogółem

nałożonych

mandatów

skierowanych

wniosków do sądu

zastosowanych

środków

wychowawczych

Objaśnienia do kolumny 2:

Ad.4 Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodęAd.7. Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykleAd.8 Transport i gospodarka magazynowaAd.12 Działalność związana z obsługą nieruchomości

Ad 13 Działalność profesjonalna, naukowa i technicznaAd 14. Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierającaAd 15.Admonotracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczneAd.17. Opieka zdrowotna i pomoc społecznaAd 20 Gospodarstwa domowe zatrudniające pracownikówAd 21. Organizacje i zespoły eksterytorialne

Sprawozdanie z działalności Okręgowego Inspektoratu Pracy ... · 2. Przestrzeganie przepisów o...

Documents

Transcript of Sprawozdanie z działalności Okręgowego Inspektoratu Pracy ... · 2. Przestrzeganie przepisów o...