Konferencja Polskie Konferencja Polskie Biblioteki CyfroweBiblioteki Cyfrowe

200920098-10 grudnia 2009

VI Warsztaty „Biblioteki Cyfrowe”VI Warsztaty „Biblioteki Cyfrowe”

Społeczność Biblioteka Społeczność Biblioteka 2.02.0

jako platforma jako platforma komunikacjikomunikacji

Cyfrowy bibliotekarz i Cyfrowy bibliotekarz i cyfrowy czytelnik -cyfrowy czytelnik -spotkania wirtualnespotkania wirtualne

Tematyka prezentacjiTematyka prezentacji

Internet jako płaszczyzna powstawania Internet jako płaszczyzna powstawania społeczności wirtualnychspołeczności wirtualnych

Społeczność wirtualnaSpołeczność wirtualna Komunikacja w społecznościach wirtualnychKomunikacja w społecznościach wirtualnych Społeczność Biblioteka 2.0 jako społeczność Społeczność Biblioteka 2.0 jako społeczność

wirtualna wirtualna Społeczność Biblioteka 2.0 – historia Społeczność Biblioteka 2.0 – historia

rozwoju i stan obecnyrozwoju i stan obecny Społeczność Biblioteka 2.0 w badaniach Społeczność Biblioteka 2.0 w badaniach

ankietowychankietowych

Internet - Internet - płaszczyzna powstawania płaszczyzna powstawania społeczności wirtualnychspołeczności wirtualnych

technologia społecznatechnologia społeczna społeczeństwo społeczeństwo

istniejące w przestrzeni istniejące w przestrzeni wirtualnejwirtualnej

mediummedium platforma platforma

komunikacjikomunikacji

dostępny

interaktywny

demokratyczny

szybki dynamiczny

rozproszony

dyskretny

indywidualizujący

automatyczny zapamiętujący

Cechy sieci www wg J. Gajdy:

otwarty

INTERNETINTERNET

określona grupa osóbokreślona grupa osób

specyficzne narzędzia specyficzne narzędzia komunikacjikomunikacji

zachodzenie interakcji,zachodzenie interakcji, powstawanie więzi społecznychpowstawanie więzi społecznych

wirtualna przestrzeń wirtualna przestrzeń społecznaspołeczna

Elementy warunkujące Elementy warunkujące istnienie społeczności istnienie społeczności

wirtualnejwirtualnej

Społeczności wirtualne - Społeczności wirtualne - cechycechy

kreatywnośćkreatywność integrowanie integrowanie

użytkownikówużytkowników intuicyjnośćintuicyjność dostępnośćdostępność partycypacjapartycypacja swobodaswoboda samokontrolasamokontrola otwartośćotwartość niskie kosztyniskie koszty

Cechy społeczności Cechy społeczności wirtualnych wg G. wirtualnych wg G. MazurkaMazurka

KomunikacjaKomunikacja

brak ograniczenia czasu i przestrzenibrak ograniczenia czasu i przestrzeni pośrednictwo technologiipośrednictwo technologii łączenie cech komunikacji pośredniej łączenie cech komunikacji pośredniej

i bezpośrednieji bezpośredniej przełamanie ograniczenia tożsamościprzełamanie ograniczenia tożsamości komunikacja głównie za komunikacja głównie za

pośrednictwem pośrednictwem słowa pisanegosłowa pisanego

komunikacja komunikacja asynchronicznaasynchroniczna

komunikacja komunikacja synchronicznasynchroniczna

CechyCechy::

Budowanie Budowanie społeczności społeczności wirtualnej – wirtualnej – narzędzianarzędzia

grupy dyskusyjne (Usenet)grupy dyskusyjne (Usenet) e-mailowe listy dyskusyjnee-mailowe listy dyskusyjne fora dyskusyjnefora dyskusyjne portale lub wortale portale lub wortale społecznościowespołecznościowe platformy blogówplatformy blogów komunikatory i czaty on-linekomunikatory i czaty on-line

Społeczność Biblioteka Społeczność Biblioteka 2.02.0

- - społeczność wirtualnaspołeczność wirtualna

społeczność niebiznesowaspołeczność niebiznesowa społeczność edukacyjnaspołeczność edukacyjna społeczność non-profitspołeczność non-profit

społeczność tworzona społeczność tworzona przez instytucje (patronat przez instytucje (patronat BŚ)BŚ)

społeczność tworzona społeczność tworzona przez internautówprzez internautów

społeczność oparta na wspólnych społeczność oparta na wspólnych zainteresowaniach użytkownikówzainteresowaniach użytkowników

Społeczność Biblioteka Społeczność Biblioteka 2.02.0

- - społeczność wirtualnaspołeczność wirtualnaokreślona grupa osób:określona grupa osób:

- użytkownicy Forum i Bloga Biblioteka 2.0- użytkownicy Forum i Bloga Biblioteka 2.0

specyficzne narzędzia specyficzne narzędzia komunikacji:komunikacji:

- - Forum Biblioteka 2.0Forum Biblioteka 2.0- Blog Biblioteka 2.0- Blog Biblioteka 2.0

e-mail, komuniakatory internetowe, e-mail, komuniakatory internetowe, prywatne wiadomościprywatne wiadomości

zachodzenie interakcji, zachodzenie interakcji, powstawanie więzi społecznychpowstawanie więzi społecznych

wirtualna przestrzeń wirtualna przestrzeń społecznaspołeczna- Internet- Internet

Społeczność Biblioteka 2.0 - użytkownicy

Bibliotekarze (w tym głównie bibliotekarze bibliotek cyfrowych)

Czytelnicy bibliotek cyfrowychInne osoby zainteresowane tematyką forum

SpołecznośćSpołeczność BibliotekaBiblioteka 2.0 2.0

Forum Biblioteka 2.0Forum Biblioteka 2.0

Blog Biblioteka 2.0Blog Biblioteka 2.0

Społeczność Społeczność Biblioteka 2.0 Biblioteka 2.0

- - początekpoczątek 13 lutego 200713 lutego 2007 – relis zamieszcza pierwszy post – relis zamieszcza pierwszy post na nowym forum na nowym forum – zaczyna działać – zaczyna działać Forum Biblioteka 2.0Forum Biblioteka 2.0

8 marca 20078 marca 2007 – pojawia się pierwszy wpis na – pojawia się pierwszy wpis na Blogu Biblioteka 2.0, Blogu Biblioteka 2.0,

jego autorami są: Agata Duda, Bożena jego autorami są: Agata Duda, Bożena Jaskowska, Jaskowska, Agnieszka Koszowska, Agnieszka Koszowska, Grzegorz Gmiterek oraz Grzegorz Gmiterek oraz Remigiusz Remigiusz Lis. Wpis zatytułowany Lis. Wpis zatytułowany MetapostMetapost wyjaśnia pokrótce sens istnienia i charakter wyjaśnia pokrótce sens istnienia i charakter

założonego bloga, zapowiada także założonego bloga, zapowiada także wypowiedzi wypowiedzi założycieli bloga na założycieli bloga na temat idei Biblioteki 2.0.temat idei Biblioteki 2.0.

Forum Biblioteka 2.0 – Forum Biblioteka 2.0 – forum tematyczneforum tematyczne

Najczęściej poruszane tematy:

biblioteki cyfrowe w biblioteki cyfrowe w Polsce Polsce i na świecie,i na świecie,

techniczne i techniczne i organizacyjne aspekty organizacyjne aspekty bibliotekarstwa bibliotekarstwa cyfrowego w Polsce: cyfrowego w Polsce: sprzęt, oprogramowaniesprzęt, oprogramowanie

organizacja i logistyka organizacja i logistyka prac digitalizacyjnych, prac digitalizacyjnych, dobór publikacji, dobór publikacji, sposoby udostępniania,sposoby udostępniania,

prawo a biblioteki cyfrowe, prawo a biblioteki cyfrowe, w szczególności prawo w szczególności prawo autorskie,autorskie,

nowe trendy w rozwoju nowe trendy w rozwoju cyfrowych mediów i cyfrowych mediów i Internetu (Web 2.0, Internetu (Web 2.0, narzędzia wyszuki-wawcze, narzędzia wyszuki-wawcze, wirtualne społeczności, wirtualne społeczności, wykorzystanie nowych wykorzystanie nowych mediów mediów w bibliotekarstwie),w bibliotekarstwie),

Open Source, Open Access, Open Source, Open Access, Creative Commons, Creative Commons, ciekawe miejsca w sieciciekawe miejsca w sieci..

Popularność forów Popularność forów tematycznychtematycznych

„„Zrób sobie bibliotekę cyfrową”Zrób sobie bibliotekę cyfrową”89 tematów, 776 - postów,89 tematów, 776 - postów,

„„Królicza Nora 2.0” Królicza Nora 2.0” 88 tematów, 647 - postów,88 tematów, 647 - postów,

„„Linki analogowe i cyfrowe”Linki analogowe i cyfrowe” 55 tematów, 470 - postów,55 tematów, 470 - postów,

„„O forum Bibliotek 2.0”O forum Bibliotek 2.0” 10 - tematów, 85 – postów.10 - tematów, 85 – postów.

Na dzień 7.12.2009

Forum Biblioteka 2.0 - Forum Biblioteka 2.0 - rozwójrozwój

71

243

360

104

272

391

137

296

420

191

328

437

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

1. Kw 2. Kw 3. Kw 4. Kw

200720082009

Wzrost liczby użytkowników Forum Wzrost liczby użytkowników Forum Biblioteka 2.0Biblioteka 2.0

Wzrost Wzrost liczby liczby użytkownikużytkowników średnio ów średnio o o 13 osób na 13 osób na miesiąc.miesiąc.

Na dzień 7.12.2009

Aktywność użytkownikówAktywność użytkowników

437 użytkowników, w 437 użytkowników, w tym:tym: 146 aktywnych146 aktywnych 291 nigdy nie napisało 291 nigdy nie napisało

żadnego posta.żadnego posta.

Na dzień 7.12.2009

Najaktywniejsi użytkownicy Forum Biblioteka 2.0

Forum Biblioteka 2.0 - Forum Biblioteka 2.0 - rozwójrozwój

357

1614

2606

767

1897

2879

993

2086

3072

1295

2360

3269

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

1. Kw 2. Kw 3. Kw 4. Kw

200720082009

Wzrost liczby postów zamieszczonych Wzrost liczby postów zamieszczonych na Forum Biblioteka 2.0na Forum Biblioteka 2.0

Wzrost Wzrost liczby liczby dodanych dodanych postów postów średnio o średnio o 93 nowe 93 nowe wpisy na wpisy na miesiącmiesiąc

Na dzień 7.12.2009

Blog Biblioteka 2.0 - Blog Biblioteka 2.0 - rozwójrozwój

33

12

6

0

5

10

15

20

25

30

35

2007 2008 2009

Łącznie na Łącznie na Blogu Blogu Biblioteka 2.0 Biblioteka 2.0 można można przeczytać przeczytać 51 artykułów 51 artykułów zamieszczonyczamieszczonych h w 7 różnych w 7 różnych kategoriach.kategoriach.

Liczba nowych wpisów na Blogu Biblioteka 2.0Liczba nowych wpisów na Blogu Biblioteka 2.0

Na dzień 7.12.2009

Kategorie wpisów na Kategorie wpisów na Blogu Biblioteka 2.0Blogu Biblioteka 2.0

Biblio2.0grafia Biblio2.0grafia Biblioteki cyfrowe Biblioteki cyfrowe Digitalizacja Digitalizacja Dobre praktyki Dobre praktyki Kultura, organizacja, struktura Kultura, organizacja, struktura Narzędzia 2.0 dla bibliotek Narzędzia 2.0 dla bibliotek Poza kategoriamiPoza kategoriami

Najwięcej wpisów znajduje się w kategorii „Poza Najwięcej wpisów znajduje się w kategorii „Poza kategoriami” – 19, a dalej kolejno „Narzędzia 2.0 kategoriami” – 19, a dalej kolejno „Narzędzia 2.0 dla bibliotek” – 13 wpisów, „Dobre praktyki” – 9 dla bibliotek” – 13 wpisów, „Dobre praktyki” – 9 wpisów, i „Biblio2.0grafia” – 8 wpisów.wpisów, i „Biblio2.0grafia” – 8 wpisów.

Na dzień 7.12.2009

Społeczność Społeczność Biblioteka 2.0 Biblioteka 2.0 w w

badaniach ankietowychbadaniach ankietowych

Badania zostały przeprowadzone

w październiku 2008 roku

Charakterystyka Charakterystyka użytkownikówużytkowników

81%81% badanych to kobiety, badanych to kobiety, ankietowani to głównie osoby pomiędzy ankietowani to głównie osoby pomiędzy

26 a 35 rokiem życia – 26 a 35 rokiem życia – 41%,41%, większość zamieszkuje duże miasta (powyżej większość zamieszkuje duże miasta (powyżej

500 tys. mieszkańców) – 500 tys. mieszkańców) – 49%,49%, 90%90% badanychbadanych posiada wyższe wykształcenie,posiada wyższe wykształcenie,

68%68% z nich wskazuje bibliotekoznawstwo jako z nich wskazuje bibliotekoznawstwo jako główny lub drugi kierunek ukończonych główny lub drugi kierunek ukończonych studiów,studiów,

95%95% osób jest aktywna zawodowo, osób jest aktywna zawodowo, 90%90% zawód bibliotekarza wykonuje, zawód bibliotekarza wykonuje, 70%70% pracuje w bibliotekach zatrudniających pracuje w bibliotekach zatrudniających

powyżej 50 osób.powyżej 50 osób.

Użytkowanie InternetuUżytkowanie Internetu przez członków Społeczności Biblioteka 2.0przez członków Społeczności Biblioteka 2.0 Miejsce korzystania z InternetuMiejsce korzystania z Internetu: :

-- w pracy – 97%, w pracy – 97%, - w domu – 97%,- w domu – 97%,

w szkole – 10%, inne -14%w szkole – 10%, inne -14%

Cel korzystania z InternetuCel korzystania z Internetu: : -- praca – 93%, praca – 93%, - poszukiwanie informacji – 85%, - poszukiwanie informacji – 85%, - komunikacja – 69%, - komunikacja – 69%, - nauka – 51%, - nauka – 51%,

rozrywka – 37%, zawieranie znajomości – 7%, inne – 3%rozrywka – 37%, zawieranie znajomości – 7%, inne – 3%

Regularnie z Internetu korzystaRegularnie z Internetu korzysta 98% 98% badanych badanych

Najczęściej odwiedzane miejsca w InternecieNajczęściej odwiedzane miejsca w Internecie:: -- wyszukiwarki, katalogi bibliotek – wyszukiwarki, katalogi bibliotek – 81%,81%, - czasopisma, telewizje on-line, inne media - czasopisma, telewizje on-line, inne media elektroniczne – elektroniczne – 80%,80%, - fora dyskusyjne– - fora dyskusyjne– 73%,73%,- portale społecznościowe – - portale społecznościowe – 53%,53%, strony firm i przedsiębiorstwstrony firm i przedsiębiorstw –– 49%,49%, duże portale informacyjno-rozrywkowe –duże portale informacyjno-rozrywkowe – 49%, 49%, bazy danych – 44%,bazy danych – 44%, strony tematyczne (wortale) – 39%, blogi – 24%, strony osób strony tematyczne (wortale) – 39%, blogi – 24%, strony osób prywatnych – 17%, gry on-line – 8%, czaty – 2%, inne – 12%prywatnych – 17%, gry on-line – 8%, czaty – 2%, inne – 12%

Najtrafniejsze skojarzenia związane z Najtrafniejsze skojarzenia związane z InternetemInternetem:: -- narzędzie pracy – narzędzie pracy – 93%,93%, - źródło najświeższych informacji – - źródło najświeższych informacji – 80%,80%, - platforma komunikacji – - platforma komunikacji – 76%,76%, - źródło wiedzy – - źródło wiedzy – 75%,75%,źródło rozrywki – 47%, sieć komputerowa o światowym zasięgu – 42%, źródło rozrywki – 47%, sieć komputerowa o światowym zasięgu – 42%, e-bankowość– 39%, zakupy on-line – 20%, medium – 17%, sposób na nudę – 7%, e-bankowość– 39%, zakupy on-line – 20%, medium – 17%, sposób na nudę – 7%, miejsce, w którym można wyrażać siebie – 5%, sposób na poznanie nowych miejsce, w którym można wyrażać siebie – 5%, sposób na poznanie nowych znajomych- 5%, inne – 5% znajomych- 5%, inne – 5%

Cel udziału w życiu społeczności Cel udziału w życiu społeczności wirtualnychwirtualnych::-- kontakt ze środowiskiem zawodowym – 71%,kontakt ze środowiskiem zawodowym – 71%,- kontakt z ludźmi o podobnych- kontakt z ludźmi o podobnych zainteresowaniach/problemach – 58%, zainteresowaniach/problemach – 58%,- zdobywanie wiedzy – 53%,- zdobywanie wiedzy – 53%,utrzymywanie kontaktów towarzyskich z osobami poznanymi w przestrzeni utrzymywanie kontaktów towarzyskich z osobami poznanymi w przestrzeni realnej– 49%, zdobywanie nowych znajomych – 20%, kontakt ze realnej– 49%, zdobywanie nowych znajomych – 20%, kontakt ze środowiskiem lokalnym 17%, inne – 7%, wyrażanie siebie (środowiskiem lokalnym 17%, inne – 7%, wyrażanie siebie (autoprezentacjaautoprezentacja) ) – 5%, kreowanie nowej osobowości (– 5%, kreowanie nowej osobowości (wirtualne alter egowirtualne alter ego) – 3%) – 3%

Najczęściej używane narzędzia komunikacji Najczęściej używane narzędzia komunikacji w społecznościach wirtualnych:w społecznościach wirtualnych:-- e-mail – 86%,e-mail – 86%,- fora dyskusyjne – 73%,- fora dyskusyjne – 73%,- komunikatory internetowe – 68%,- komunikatory internetowe – 68%,prywatna wiadomość – 29%, komentarze do profilu, zdjęć, wypowiedzi – prywatna wiadomość – 29%, komentarze do profilu, zdjęć, wypowiedzi – 14%, blogi – 14%, 14%, blogi – 14%, inne – 3%, czat – 0%inne – 3%, czat – 0%

Udział w życiu społeczności Udział w życiu społeczności wirtualnychwirtualnych

97%

54%61%

3%

46%39%

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

Tak Nie

Czy spotyka się Pan/Pani ze znajomymi z przestrzeni realnej w Internecie?

Czy spotyka się Pan/Pani ze znajomymi poznanymi w Internecie w przestrzeni realnej?

Czy spotyka się Pan/Pani ze znajomymi ze społeczności wirtualnych bibliotekarzy?

Spotkania wirtualne / Spotkania wirtualne / spotkania realnespotkania realne

Społeczności wirtualne Społeczności wirtualne Liczba społeczności wirtualnych, z Liczba społeczności wirtualnych, z

których korzystają badaniktórych korzystają badani::- - 2-4 2-4 – 71%, – 71%,- - 5 i więcej5 i więcej – 12%, – 12%, - - 1 1 – 5%,– 5%,(2% nie odpowiedziało na to pytanie)(2% nie odpowiedziało na to pytanie)

Staż korzystania ze społeczności Staż korzystania ze społeczności wirtualnych skupiających bibliotekarzywirtualnych skupiających bibliotekarzy:: -- 3-5 lat3-5 lat – 46%, – 46%, - powyżej 5 lat- powyżej 5 lat – 27%, – 27%, - 1-2 lata- 1-2 lata – 20%, – 20%, - pół roku- pół roku – 7% – 7%

Udział w życiu Udział w życiu społeczności wirtualnych społeczności wirtualnych

skupiających bibliotekarzyskupiających bibliotekarzy

Inne społeczności wirtualne Inne społeczności wirtualne bibliotekarzy, z których korzystają bibliotekarzy, z których korzystają członkowie Społeczności Biblioteka 2.0:członkowie Społeczności Biblioteka 2.0: -- Forum EBIB – Forum EBIB – 98%,98%, - Forum „Biblioteki w Szkole” – - Forum „Biblioteki w Szkole” – 41%,41%, - grupy tematycznie związane z - grupy tematycznie związane z bibliotekarstwem na bibliotekarstwem na portalu Goldenline – portalu Goldenline – 39%,39%,- inne – - inne – 17% 17% (głównie fora na portalu „Interklasa” oraz blogi (głównie fora na portalu „Interklasa” oraz blogi bibliotekarzy)bibliotekarzy)

81%81% badanych rozwiązało problem istniejący badanych rozwiązało problem istniejący w przestrzeni realnej z pomocą wirtualnych w przestrzeni realnej z pomocą wirtualnych znajomych.znajomych. * * Typ rozwiązanego w ten Typ rozwiązanego w ten sposób problemu:sposób problemu:

-- zawodowy – 68%,zawodowy – 68%, - naukowy – 41%, - naukowy – 41%, ( (osobisty – 29%, zdrowotny – 17%, inne – 5%)osobisty – 29%, zdrowotny – 17%, inne – 5%)

90%90% badanych uznało, że udział w życiu badanych uznało, że udział w życiu wirtualnych społeczności bibliotekarzy ułatwia wirtualnych społeczności bibliotekarzy ułatwia pracę.pracę.(2% zaznaczyło odpowiedź „Nie”, 8% - „Nie ma zdania”)(2% zaznaczyło odpowiedź „Nie”, 8% - „Nie ma zdania”)

56%56% badanych poznało za pośrednictwem badanych poznało za pośrednictwem społeczności wirtualnej osoby, które wpłynęły społeczności wirtualnej osoby, które wpłynęły na ich pracę.na ich pracę.(2% zaznaczyło odpowiedź „Nie”, 8% - „Nie ma zdania”(2% zaznaczyło odpowiedź „Nie”, 8% - „Nie ma zdania” ) )

Społeczność wirtualna a Społeczność wirtualna a pracapraca

Za aktywnych użytkowników społeczności Za aktywnych użytkowników społeczności uznało siebie uznało siebie 49%49% ankietowanych, ankietowanych,41%41% to użytkownicy bierni. to użytkownicy bierni.(10 % zaznaczyło opcję „Nie mam zdania”)(10 % zaznaczyło opcję „Nie mam zdania”)

54%54% respondentów czuje przynależność do respondentów czuje przynależność do społeczności,społeczności,19%19% nie odczuwa przynależności do nie odczuwa przynależności do społeczności.społeczności.(27% zaznaczyło opcję „Nie mam zdania”)(27% zaznaczyło opcję „Nie mam zdania”)

61%61% ankietowanych spotyka się ze ankietowanych spotyka się ze znajomymi poznanymi w wirtualnej znajomymi poznanymi w wirtualnej przestrzeni społeczności,przestrzeni społeczności,39%39% nie. nie.(10 % zaznaczyło opcję „Nie mam zdania”)(10 % zaznaczyło opcję „Nie mam zdania”)

Więzi między Więzi między uczestnikami uczestnikami

Wnioski:Wnioski: społeczność Biblioteka 2.0 to społeczność wirtualna społeczność Biblioteka 2.0 to społeczność wirtualna

skoncentrowana na tematach związanych z skoncentrowana na tematach związanych z bibliotekami cyfrowymi,bibliotekami cyfrowymi,

społeczność skupia głównie bibliotekarzy,społeczność skupia głównie bibliotekarzy, społeczność daje możliwość komunikowania się na co społeczność daje możliwość komunikowania się na co

dzień bez względu na miejsce i czasdzień bez względu na miejsce i czas użytkownicy to osoby zaawansowane w użytkowaniu użytkownicy to osoby zaawansowane w użytkowaniu

Internetu, wykorzystujące go do celów zawodowych i Internetu, wykorzystujące go do celów zawodowych i prywatnych,prywatnych,

Społeczność Biblioteka 2.0 jest społecznością Społeczność Biblioteka 2.0 jest społecznością ekspercką,ekspercką,

udział w życiu społeczności ma pozytywny wpływ na udział w życiu społeczności ma pozytywny wpływ na wykonywaną pracę.wykonywaną pracę.

Dziękuję za Dziękuję za uwagęuwagę

Paulina MajewskaPaulina Majewska

p.majewska@interia.plp.majewska@interia.pl

Biblioteka Wyższej Szkoły Biblioteka Wyższej Szkoły Pedagogicznej w ŁodziPedagogicznej w Łodzi