Spektrum 09 11 12

ISS

N 1

426-

1847

BIULETYN ORGANIZACYJNY I NAUKOWO-TECHNICZNY STOWARZYSZENIA ELEKTRYKÓW POLSKICH

CENA

18

ZŁ

listopad – grudzień (11–12) 2009

90-lecie StowarzySzenia elektryków PolSkich

Oddział Gorzowski SEPInstytut Inżynierii Elektrycznej Uniwersytetu Zielonogórskiego

oraz ENEA Operator Sp. z o. o.

organizują w dniach 21 – 23 kwietnia 2010 roku

w Ośrodku Wypoczynkowo-Konferencyjnym Leśniczówka „Przyłęsko”w Przyłęsku k. Gorzowa Wlkp.

(usytuowanym w Barliniecko-Gorzowskim Parku Krajobrazowym obok Rezerwatu „Wilanów”)

VI Lubuską Konferencję Naukowo-Techniczną

Materiały i Technologie w Elektrotechnice

Tematyka Konferencji obejmuje całokształt zagadnień związanych z ma-teriałami i technologiami elektrotechnicznymi, jakością zasilania urządzeń elektroenergetycznych, przetwarzania i przesyłania energii elektrycznej oraz ochrony środowiska.Podczas Konferencji – podobnie jak w poprzednich jej edycjach – odbę-dzie się forum dyskusyjne poświęcone problemom naukowo-badawczym i technicznym oraz integracji środowiska teoretyków i praktyków w szerokim obszarze elektrotechniki teoretycznej i stosowanej.

Patronat medialny nad konferencją sprawują czasopisma SEP:Energetyka, Wiadomości Elektrotechniczne i Przegląd Elektrotechniczny

i Spektrum.

Patronat honorowy nad konferencją objęli Wojewoda Lubuski i Prezes SEPPatronat naukowy sprawuje Komitet Elektrotechniki Polskiej Akademii Nauk

Honorowym Przewodniczącym Komitetu Naukowego jest prof. Kazimierz Zakrzewski,

a pracami Komitetu kieruje prof. Ryszard Strzelecki

Szczegółowe informacje na stronach: www.sepgorzow.pl www.mitel.uz.zgora.pl www.przylesko.pl

Kontakt z organizatorem: Edward Cadler, tel. 095 768 93 02, e-mail: [email protected]

Prezes Oddziału Gorzowskiego SEP

Eugeniusz Kaczmarek

Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego

Edward Cadler

Szanowni,Drodzy Czytelnicy!

Uprzejmie zapraszam do lektury ostatniego w tym roku numeru (11-12/2009) biuletynu organizacyjne-go i naukowo-technicznego Stowarzyszenia Elektryków Polskich Spektrum. Jest to numer szczególny, choćby tylko dlatego, że ukazuje się w ostatnim miesiącu roku, w którym obchodzimy piękny jubileusz 90 lat Stowarzyszenia Elektryków Polskich. Jubileusz objęty, jak pamiętamy, patronatem honorowym Prezydenta RP. W numerze 7–8/2009 Spektrum zamieściliśmy relację z koncertu na Zamku Królewskim, podczas którego w części oficjalnej został odczytany list pana Prezydenta Lecha Kaczyńskiego. W bieżącym numerze wiele miejsca z konieczności, ale także i z wielką przyjemnością, poświęcamy przypomnieniu najważniejszego wydarzenia jubileuszowego: I Kongresu Elektryki Polskiej. Kongres odbył się w dniach 2 – 4 września br. w Politechnice Warszawskiej i zakończył się, według zgodnej oceny uczestników, dużym sukcesem organizacyjnym. Wysoko oceniono poziom merytoryczny tej imprezy, a na szczególne pod-kreślenie zasługuje fakt dużego zainteresowania, jakie budziły wygłaszane referaty, o czym wymownie świadczyły pełne słuchaczy sale podczas obrad plenarnych i sesji tematycznych. Kilkanaście stron naszego miesięcznika stowarzyszeniowego poświęcono bogato ilustrowanej relacji z tego ważnego wydarzenia. Zgodnie z obietnicą wyrażoną na Kongresie w numerze zamieszczony jest tekst wystąpienia gościa Kon-gresu, sekretarza generalnego Międzynarodowej Unii Zastosowań Elektrotechniki UIE Koena van Reusela wraz z tłumaczeniem na język polski.

Szanowne Koleżanki i Koledzy!

Dla uczczenia jubileuszu Stowarzyszenia Elektryków Polskich Zarząd Główny SEP odbył zebrania w oddziałach kontynuujących tradycję działalności stowarzyszeniowej w środowiskach, które przed 90 laty przyczyniły się do powstania naszej organizacji. Jak wiemy Zjazd Założycielski Stowarzyszenia Elektrotech-ników Polskich, odbyty w dniach 7 – 9 czerwca 1919 w Warszawie, uznał za założycieli Stowarzyszenia koła Elektrotechników z Warszawy, Poznania, Warszawy, Krakowa, Łodzi i Sosnowca. Na stronie 40 naszego miesięcznika zamieszczamy reprint Przeglądu Elektrotechnicznego z 1 listopada 1921 roku informujący o pierwszych przedsięwzięciach Stowarzyszenia. Zachęcam do zapoznania się z tym dokumentem.

W ubiegłym roku odbyły się uroczyste zebrania w Warszawie i Katowicach. W dniu 17 kwietnia 2008 roku wspólnym zebraniem ZG SEP i Zarządu Oddziału Warszawskiego SEP im. Kazimierza Szpotańskiego, z udziałem Wojewody Mazowieckiego Jacka Kozłowskiego, rozpoczęto przygotowania do obchodów ju-bileuszu SEP. Jesienią odbyło się wspólne zebranie ZG SEP i Zarządu Oddziału Zagłębia Węglowego SEP w Katowicach. Przypomnijmy, że działający obecnie w Katowicach OZW SEP kontynuuje tradycję działającego od 1911 roku, a więc jeszcze w okresie przedsepowskim, Koła Elektrotechników z Sosnowca. W bieżącym roku spotkania Zarządu Głównego SEP odbyły się w Krakowie, Lwowie i Łodzi. Zachęcam do przeczytania relacji autorstwa prezesa Oddziału Krakowskiego SEP Jana Strzałki z wyjazdu członków ZG SEP do Lwowa, gdzie odbyli nostalgiczne, pełne pozytywnych emocji spotkanie w tamtejszej Politechnice, pamiętającej cza-sy prof. Stanisława Fryzego. W bieżącym numerze jest tylko krótka notatka ze spotkania w Łodzi, szersza informacja pojawi się w jednym z kolejnych numerów Spektrum. Kończące cykl spotkań wspólne zebranie ZG SEP z Zarządem Oddziału Poznańskiego planowane jest na rok przyszły.

Bieżący numer Spektrum, zgodnie z trzyletnią już tradycją, rozpoczyna się od działu „Z prac Zarządu Głównego i Rady Prezesów SEP”. Zamieszczona jest relacja z dwóch zebrań ZG SEP i dwóch zebrań Prezydium, a także z posiedzenia Rady Prezesów, zorganizowanego w Będlewie koło Poznania przez Oddział Poznański SEP. Zachęcam do lektury także pozostałych tekstów zamieszczonych na białych stronach Spektrum, w tym między innymi: informacji o konferencjach poświęconych pamięci wybitnych profesorów: Stefana Manczar-skiego i Włodzimierza Krukowskiego. Organizatorami tych dwóch imprez naukowych, mających jednak także istotne odniesienie historyczne, byli odpowiednio Oddział Elektroniki, Informatyki i Telekomunikacji SEP z Warszawy oraz Oddział Radomski SEP. Kolejną konferencję historyczną z cyklu spotkań związanych z obcho-dami 90-lecia SEP poświęcono pamięci profesora Alfonsa Hoffmanna. Konferencję tę zorganizowali wspólnie: Oddziały Toruński i Bydgoski SEP przy współudziale Naczelnej Organizacji Technicznej z Torunia.

W bieżącym numerze zamieszczamy także sprawozdanie z konferencji naukowo-technicznej „Inżynieria elektryczna w budownictwie”, której organizatorem był Oddział Krakowski SEP oraz relację z uroczystych obchodów 91. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, zorganizowanych wzorem lat ubiegłych przez Koło Terenowe SEP przy Rejonowym Zakładzie Energetycznym Busko. Autorem relacji jest Andrzej Wadowski, prezes Koła.

Warszawa, 10 grudnia 2009 roku

Prezes SEP

Szczególnie serdecznie zachęcam do lektury rozmowy przeprowadzonej przeze mnie w dniu 17 paź-dziernika br. z Aleksandrą Rakowską, przewodniczącą Sekcji Energetycznej Oddziału Poznańskiego SEP oraz Stefanem Granatowiczem, prezesem tego Oddziału. Rozmowa odbyła się podczas wspomnianego już, XIII spotkania Rady Prezesów w Będlewie, koło Poznania.

Na niebieskich stronach numeru zamieszczamy bardzo obszerny materiał autorstwa Zbigniewa Kierzkow-skiego z Konsorcjum Sieci Laboratoriów WOD i Jana Kwiatkowskiego z Politechniki Wrocławskiej, zatytuło-wany „Problematyka społeczeństwa informacyjnego”. Został on przygotowany na sesję Kongresu Elektryki Polskiej, podczas której omawiano zagadnienia technologiczne, organizacyjne i gospodarcze „kształtowania społeczeństwa informacyjnego”, prezentowane przez specjalistów i przedstawicieli ośrodków współpra-cujących w tematyce wirtualnej organizacji działań – WOD. Ostatnią, IV część tego materiału zamieścimy w następnym numerze Spektrum.

Na niebieskich stronach prezentujemy również produkt nagrodzony w konkursie o Medal Prezesa SEP, rozstrzygniętym podczas Kongresu Elektryki Polskiej. Są to sterowniki polowe SN z zintegrowanymi funk-cjami zabezpieczeniowymi, analizy jakości energii i rozszerzonymi funkcjami tzw. samotestowania – produkt Instytutu Tele- i Radiotechnicznego z Warszawy. Prezentuje go mgr inż. Joanna Florkowska-Trąbińska. Za-chęcam do lektury obu tekstów.

Do wielu innych, ważnych imprez stowarzyszeniowych, które miały miejsce w ostatnich miesiącach z pewnością powrócimy w następnym numerze Spektrum. Podsumujemy także mijający rok Jubileuszu 90-lecia SEP. Od początku przyszłego roku będziemy sukcesywnie informować o zbliżającym się XXXV Walnym Zjeździe Delegatów SEP, który będzie obradował w dniach 25 – 27 czerwca 2010 roku w Katowicach. Odby-wający się raz na cztery lata WZD jest zawsze bardzo ważnym wydarzeniem w życiu Stowarzyszenia.

Szanowni, Drodzy Czytelnicy,Z okazji zbliżających się Świąt Bożego Narodzenia składam Wam i Waszym najbliższym najserdeczniejsze

życzenia dobrego zdrowia, wszelkiej pomyślności, wielu sukcesów w pracy zawodowej, stowarzyszeniowej i w życiu osobistym. Niech to będą radosne i spokojne Święta. Życzę, aby nadchodzący Nowy 2010 Rok był rokiem szczęśliwym dla nas wszystkich.

Wesołych Świąt

w numerze:Zamiast wstępu 1

Z prac Zarządu Głównego i Rady Prezesów SEPZebrania Zarządu Głównego SEP 4Zebrania Prezydium Zarządu Głównego SEP 6XIII zebranie Rady Prezesów SEP 7Spotkania z okazji 90-lecia SEP w Krakowie i Lwowie 10Konferencja historyczna z cyklu spotkań związanych z obchodami 90-lecia SEP 12

Konferencje, seminaria, konkursy, wystawy, targiKonferencja naukowo-techniczna „Prof. Stefan Manczarski

– świat elektromagnetyzmu” – Jerzy Fiett, Krzysztof Mangel 13Międzynarodowe seminarium poświęcone pamięci profesoraWłodzimierza Krukowskiego (1887 – 1941) – Wiesław Michalski, Jerzy Hickiewicz 15IV Krajowa Konferencja Naukowo-Techniczna „Inżynieria elektryczna

w budownictwie” – Jan Strzałka 2091. rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości uroczyście obchodzona

w Oddziale Kieleckim SEP – Andrzej Wadowski 21

Rozmowy stowarzyszenioweRozmowa Jerzego Barglika, prezesa Stowarzyszenia Elektryków Polskich

z Aleksandrą Rakowską, prorektorem Politechniki Poznańskiej i Stefanem Granatowiczem, prezesem Oddziału Poznańskiego SEP 23

INFORMACJEZjazd EuRELu 25Nowelizacja prawa energetycznego 25

I KONGRES ELEKTRyKI POLSKIEJSprawozdanie z przebiegu obrad 26Tekst wystąpienia sekretarza generalnego uIE, Koena Van Reusela 31Wnioski I Kongresu Elektryki Polskiej 37

Problematyka społeczeństwa informacyjnego – Zbigniew Kierzkowski, Jan Kwiatkowski I

Sterowniki polowe SN ze zintegrowanymi funkcjami zabezpieczeniowymi,analizy jakości energii i rozszerzonymi funkcjami samotestowania

– Joanna Florkowska-Trąbińska XXIICzasopismo dofinansowywaneze środków MinisterstwaNauki i Szkolnictwa Wyższego

BIULETyN ORGANIZACyJNy I NAUKOWO-TECHNICZNy STOWARZySZENIA ELEKTRyKÓW POLSKICH

listopad – grudzień (11–12) 2009

Rada Programowa:

Jerzy Barglik prezes SEP, przewodniczący RadyMieczysław Hering przewodniczący CK Wydawnictw SEPCzesław Karwat członek honorowy SEP,

wiceprezes O. LubelskiegoTomasz E. Kołakowski członek honorowy SEP,

red. nacz. „Energetyki”Stanisław Konatowski prezes koła SEP przy WATZbigniew Lubczyński członek honorowy SEP,

przewodniczący CK Kół i Współpracy z Oddziałami SEP

Franciszek Mosiński prezes O. Łódzkiego SEPJan J. Pawłowicz przewodniczący CK Sekcji

Radiotechniki SEPJerzy Słowikowski przewodniczący CK Sekcji

Przemysłu Elektrotechnicznego SEPJerzy Szastałło prezes O. Warszawskiego SEP dziekan Rady Prezesów SEPPiotr Szymczak prezes O. Szczecińskiego SEP,

członek ZGWiesław Woliński członek honorowy SEP

Redaktor Naczelna

Iwona Gajdowa

Stale współpracują:

Jolanta ArendarskaJerzy BarglikBogumił DudekLucjan DylągTomasz E. KołakowskiDanuta MerskaJerzy Szczurowski

Redakcja

ul. Jordana 25, 40-952 Katowicetel. 032 257 87 86, fax 032 251 62 [email protected]@sep.com.pl

Wydawca

SEP COSiWul. Świętokrzyska 14A00-050 Warszawatel./fax 022 336 14 [email protected]

Druk

Drukarnia Archidiecezjalnaul. Wita Stwosza 1140-042 Katowice

Nakład: do 1000 egz.

Artykuły naukowe i techniczne są recenzowane

�

W dniu 30 września 2009 r. w Warszawie odbyło się kolejne w obecnej kadencji zebranie ZG SEP. Obecni byli: prezes Jerzy Barglik, wiceprezesi – Andrzej Boroń, Janusz Kłodos i Janusz Jasiona, sekretarz ZG Jerzy Bielawski, członkowie: Andrzej Ciepły, Marek Grzywacz, Zbigniew Lange, Zbigniew Lubczyński, Jan Musiał, Piotr Szym-czak, Andrzej Wawrzyński, Krzysztof Woliński, sekretarz generalna Jolanta Arendarska, zastępca SG Małgorzata Gregorczyk oraz kierownik sekretariatu prezesa Ewa Materska.

Zebranie prowadził prezes SEP.Sekretarz generalna przedstawiła kalendarium spotkań

oraz realizacje uchwał poprzedniego ZG. Prezes omówił przebieg Kongresu Elektryki Polskiej,

zwracając szczególną uwagę m.in. na udaną organizację tej imprezy i bardzo dobrą frekwencję. W KEP wzięło udział ponad 500 osób, zarówno podczas sesji plenarnych jak i tematycznych. Relację internetową przygotowali i prze-prowadzili na żywo studenci Politechniki Warszawskiej. Podkreślił bardzo duże zaangażowanie prelegentów, sekretarz generalnej i pracowników Biura SEP. Poinfor-mował, że obecnie dokonywane są rozliczenia finansowe KEP. Prezes wystosował do członków ZG, prezesów od-działów, członków GKR i GSK pismo z podziękowaniem za aktywne włączenie się w naukowe i organizacyjne przygotowanie Kongresu oraz za udział w tym wydarzeniu. W dyskusji udział wzięli: Andrzej Boroń, Piotr Szymczak, Marek Grzywacz, Krzysztof Woliński, Janusz Jasiona, Zbigniew Lubczyński, Andrzej Ciepły, Janusz Kłodos.

Zebrania Zarządu Głównego SEP

ZG z uznaniem przyjął informację o KEP, wysoko oce-nił organizację tak dużego logistycznie wydarzenia oraz jego poziom naukowy i organizacyjny. Uznano za celowe przygotowanie w krótkim czasie szczegółowego raportu z przebiegu KEP oraz wniosków. ZG uznał za celowe organizowanie kongresów co 5 lat, tj. w 2014 i 2019 r., podczas jubileuszy 95- i 100-lecia SEP.

Wiceprezes i skarbnik SEP Andrzej Boroń przedsta-wił informacje o sytuacji finansowej SEP, w tym o stanie wpływów i wykonaniu odpisów należnych do budżetu centralnego wg stanu na 31 sierpnia 2009 r. Poinformował, że nie ma rozbieżności w stosunku do wielkości planowa-nych i uzyskano dodatni wynik finansowy. Dla utrzymania realizacji zaplanowanych wydatków została wprowadzona zwiększona dyscyplina finansowa do końca br.

Następnie skarbnik przedstawił wstępne założenia do pla-nu finansowego na 2010 r. Po dyskusji, w której udział wzięli: prezes, Janusz Jasiona, Piotr Szymczak, sekretarz generalna, Marek Grzywacz i Krzysztof Woliński Zarząd Główny zapoznał się z pierwszym wariantem budżetu na 2010 r.

Kol. Marek Grzywacz poinformował o pracach Komisji Statutowej FSNT NOT i przedstawił swoje uwagi dotyczą-ce przyszłej organizacji NOT. Ustalono, że członkowie ZG przekażą swoje uwagi w najbliższym czasie do Biura SEP, następnie zostanie zorganizowane spotkanie w celu przedyskutowania zgłoszonych propozycji.

Prezes SEP przypomniał o podjętej przez ZG uchwa-le dotyczącej zorganizowania XXXV WZD w dniach 25 – 27 czerwca 2010 r. w Katowicach. Obrady odbędą

Z PRACZARZĄDU GŁÓWNEGOI RADY PREZESÓW SEP

listopad – grudzień 2009 �www.spektrumsep.eu

się w Teatrze im. St. Wyspiańskiego, a zakwaterowanie uczestników w hotelu „Katowice” w centrum miasta. Prze-wodniczącą Komitetu Organizacyjnego została prezes Oddziału Zagłębia Węglowego SEP Teresa Skowrońska, która dobierze skład tego gremium. Jego członkami będą również sekretarz generalna i jej zastępca. CKOiW SEP zaproponowała wybór 10 członków honorowych (spośród 30 zgłoszonych kandydatów), ZG przyjął do akceptującej wiadomości powyższe informacje.

Podczas obrad przedyskutowano znowelizowany plan realizacji inwestycji Rzędziany. ZG powróci do tej kwestii na jednym z najbliższych swych zebrań. Sekretarz CKOiW Małgorzata Gregorczyk przedstawiła propozycje wyróż-nień, które ZG nadał na wniosek CKOiW.

Na wniosek skarbnika ZG SEP zobowiązał główną księgową SEP do wystawienia oddziałom not obciążenio-wych za medale 90-lecia SEP – w wysokości 50 zł netto za medal – według liczby medali nadanych w poszczególnych oddziałach SEP.

Zarząd Główny przyjął w poczet członków wspierają-cych firmę Dalkia Polska SA z siedzibą w Warszawie.

Wysłuchano informacji sekretarz generalnej o prowa-dzonych sprawach prawnych i wyjaśnień radcy prawnego. Na zakończenie zatwierdzono protokoł zebrania.

W dniu 20 listopada 2009 r. w Łodzi odbyło się wy-jazdowe posiedzenie ZG SEP. Uczestniczyli w nim: prezes SEP Jerzy Barglik, wiceprezes Andrzej Boroń, członkowie ZG – Janusz Borowski, Andrzej Ciepły, Marek Grzywacz, Zbigniew Lange, Jan Musiał, Lech Nowosad, Andrzej Wawrzyński, Krzysztof Woliński oraz przewodniczący GKR Tomasz Kołakowski, dziekan Rady Prezesów Jerzy Szastałło, sekretarz generalna Jolanta Arendarska, prezes Oddziału Łódzkiego Franciszek Mosiński, prodziekan ds. kształcenia Politechniki Łódzkiej Jacek Kucharski, zastęp-ca sekretarz generalnej Małgorzata Gregorczyk i kierownik sekretariatu prezesa Ewa Materska.

Zebranie prowadził Prezes SEP. Część pierwsza – uroczysta – była związana z ob-

chodami jubileuszu 90-lecia SEP i Oddziału Łódzkiego, jednego z założycieli Stowarzyszenia. Prezes SEP szcze-gólnie serdecznie powitał prezesa Oddziału Łódzkiego SEP prof. Franciszka Mosińskiego i gospodarza zebrania – prodziekana Wydziału Elektrotechniki, Elektroniki, In-formatyki i Automatyki Politechniki Łódzkiej prof. Jacka Kucharskiego oraz wiceprezesów Oddziału Andrzeja Boronia (jednocześnie wiceprezesa SEP) i Józefa Wiś-niewskiego. W imieniu gospodarzy uczestników zebrania witał prezes Oddziału Łódzkiego SEP, a następnie pro-dziekan Wydziału.

Prof. Jacek Kucharski przedstawił bieżącą działalność Politechniki Łódzkiej; jednostki organizacyjne, kierunki studiów oraz przekazał informacje o działalności Wydzia-łu, liczbie studentów i prowadzonych zajęciach, a prof. Franciszek Mosiński poinformował o aktywnej działalności Koła SEP na Wydziale.

W części drugiej – roboczej – uczczono chwilą ciszy pamięć zmarłego 16 listopada br. kol. Eugeniusza Boga-ckiego – długoletniego aktywnego działacza Oddziału Poznańskiego SEP.

Wiceprezes SEP Andrzej Boroń poinformował o udziale w imieniu prezesa SEP w konferencji zorganizowanej w To-runiu z okazji rocznicy urodzin Alfonsa Hoffmanna i drugiej edycji wydania książki o A. Hoffmannie; Zarząd Główny SEP otrzymał dyplom uznania od Zarządu Oddziału Po-morskiego Polskiego Związku Chórów i Orkiestr w Toruniu za promowanie zasług A. Hoffmanna. Poinformował także o udziale w obchodach Szczecińskich Dniach Techniki.

Zbigniew Lange poinformował z kolei o udziale w imie-niu prezesa SEP w Gdańskich Dniach Elektryki. Sekretarz generalna przedstawiła kalendarium spotkań i omówiła realizacje uchwał poprzednich zebrań ZG.

Wiceprezes i skarbnik SEP Andrzej Boroń przedsta-wił informację o sytuacji finansowej SEP. Poinformował o stanowisku Rady Prezesów SEP, która opowiedziała się za utrzymaniem dotychczasowego systemu odpisów na rzecz budżetu centralnego oraz wysokości składek. Rada Prezesów uznała, że należy rozpocząć prace nad nowym systemem finansowania działalności SEP. Zaprezentował również propozycję budżetu centralnego SEP na 2010 r. zakładającego zwiększenie progów odpisów z oddziałów SEP o wysokość inflacji. Poinformował o planowanym wy-konaniu budżetu centralnego za 2009 r., który zamknie się wynikiem dodatnim; stwierdził, że także wynik Kongresu Elektryki Polskiej jest dodatni.

Lech Nowosad, przewodniczący Centralnej Komisji Finansów i Działalności Gospodarczej, przedstawił pozy-tywną opinię Komisji nt. projektu budżetu na 2010 r. oraz akceptację propozycji zwiększenia progów odpisów. Po-informował o przebiegu dyskusji nt. finansowania budżetu centralnego SEP. Decyzja w tej sprawie powinna zostać podjęta w III kwartale 2010 r.

Dziekan Rady Prezesów Jerzy Szastałło poinformował o wniosku Rady Prezesów SEP w sprawie włączenia pod obrady najbliższego WZD tematyki celowości podwyższe-nia składki członków zwyczajnych. Po dyskusji, w której udział wzięli: prezes, Andrzej Ciepły, Marek Grzywacz, Andrzej Boroń, Jan Musiał, Krzysztof Woliński, Lech Nowosad oraz Zbigniew Lange – który poinformował o przewidywanym wykonaniu wyników finansowych za br. przez agendy SEP – ZG zaakceptował projekt budżetu na 2010 r. oraz uchwałę ZG związaną z budżetem i przekazał do zaopiniowania Radzie Prezsów SEP.

Następnie Zbigniew Lange zgłosił dwa wnioski:• SEP powinien wydawać własne certyfikaty kwalifika-

cyjne – jest to szczególnie ważne w świetle planów likwidacji ustawowych zapisów o 5-letniej okresowości uprawnień kwalifikacyjnych,

• wszystkie czasopisma SEP – podobnie jak Energetyka i INPE powinny wnosić roczny odpis do SEP w wyso-kości stosownej do nakładu i ceny; wniosek dotyczy zwiększenia odpisu z wydawnictwa SIGMA.Prezes SEP poinformował o przygotowaniach do XXXV

WZD SEP. Zwrócił uwagę na terminy zawarte w harmo-nogramie przygotowań związane z wyborami w poszcze-gólnych jednostkach organizacyjnych SEP. Przypomniał o prośbie skierowanej do członków ZG o przygotowanie materiałów sprawozdawczych. Oddział Zagłębia Wę-glowego SEP, który będzie współorganizatorem Zjazdu, przygotowuje się zgodnie z założonym planem.

�

Zarząd Główny nadał jednomyślnie w tajnym głoso-waniu godność „Zasłużonego Seniora SEP” Zbigniewowi Siwakowi z Oddziału Białostockiego SEP. Ponadto, na wniosek Oddziałów Wrocławskiego i Gorzowskiego SEP, dokonał rozszerzenia składu Centralnej Komisji Histo-rycznej SEP o przedstawicieli tych oddziałów: Zbigniewa Lubczyńskiego i Jerzego Szmyta.

ZG, po uzyskaniu wyjaśnień, dokonał jednomyślnie zmiany na stanowisku p.o. dyrektora COSiW SEP.

Obecnie funkcję tę pełni Jerzy Szczurowski.

Sekretarz generalna przedstawiła informacje dotyczą-ce „normy kablowej”, której publikacja i sprzedaż zostały wstrzymane, mimo że jest to jedyna norma z tego zakresu. Zaproponowała jej aktualizację. Prezes SEP poinformował, że sprawa ta zostanie przedstawiona szczegółowo przez wiceprezesa Zenona Stodolskiego na następnym zebraniu Prezydium ZG.

W przerwie ZG SEP wysłuchał informacji sekretarz ge-neralnej, wiceprezesa Andrzeja Boronia i radcy prawnego SEP o prowadzonych sprawach prawnych.

W dniu 17 września 2009 roku w Warszawie obra-dowało Prezydium Zarządu Głównego SEP. Udział w nim wzięli: prezes SEP Jerzy Barglik, wiceprezesi – Andrzej Boroń, Janusz Kłodos i Janusz Stodolski, kierownik Biura SEP Małgorzata Gregorczyk, zastępca sekretarz general-nej. Zebranie prowadził prezes SEP.

Podczas obrad prezes przekazał informacje o bieżącej działalności Stowarzyszenia. Zrelacjonował spotkanie z przedstawicielem redakcji Radioelektronik.

Wiceprezes Zenon Stodolski omówił przebieg 22. Mię-dzynarodowych Energetycznych Targów Bielskich ENER-GETAB 2009. Podczas Targów został przyznany Medal Prezesa SEP. Otrzymała go firma ZPSO „ROSA” za „Alu-miniowe słupy oświetleniowe anodowe w 12 kolorach”.

Prezydium ZG przyjęło informację z przebiegu I Kon-gresu Elektryki Polskiej. Temat relacjonowali uczestnicy Kongresu. Podkreślono dobrą organizację KEP. Duża frekwencja na wszystkich sesjach świadczyła o wysokim poziomie referatów i trafności ich wyboru.

Skarbnik SEP Andrzej Boroń poinformował o sposobie częściowego współfinansowania ze środków budżetu cen-tralnego kosztów podróży zespołu Studenckiego Koła SEP przy Wydziale Informatyki Zachodniopomorskiego Uniwersy-tetu Technologicznego w Szczecinie na III finał International Management Cup 2009, w Padwie i Wenecji w dniach 23–25 września br. Prezydium ZG zaakceptowało ten wniosek.

Prezydium ZG na wniosek CKOiW postanowiło, że medale 90–lecia SEP będą wręczane do końca bieżącego roku w oddziałach SEP, podczas zebrań, w których weźmie udział prezes SEP lub upoważniona osoba.

Wiceprezes SEP Janusz Kłodos przekazał i informacje dotyczące spotkania członków ZG SEP z władzami Poli-techniki we Lwowie, związanego z obchodami jubileuszu 90-lecia Stowarzyszenia.

W dniu 4 listopada 2009 roku w Warszawie odbyło się kolejne zebranie Prezydium ZG SEP, w którym udział wzięli: prezes Jerzy Barglik, wiceprezesi – Andrzej Boroń i Janusz Jasiona, sekretarz ZG Jerzy Bielawski, sekretarz generalna Jolanta Arendarska, członkowie ZG – Marek Grzywacz i Lech Nowosad, zastępca sekretarz generalnej Małgorzata Gregorczyk oraz kierownik sekretariatu pre-zesa Ewa Materska. Zebranie prowadził prezes SEP.

Zebrania Prezydium Zarządu Głównego SEP

Na początku obrad członkowie Prezydium ZG uczcili minutą ciszy pamięć zmarłego w dniu 24 października br. kol. Józefa Antczaka z Oddziału Częstochowskiego, członka Głównego Sądu Koleżeńskiego SEP.

Wiceprezes i skarbnik SEP Andrzej Boroń przypo-mniał założenia planu finansowego SEP na 2010 r., które zostały pozytywnie zaopiniowane przez Radę Prezesów SEP podczas zebrania w Będlewie. Zwrócił uwagę na potrzebę reaktywowania Fundacji Stypendialnej SEP. Prezydium ZG dokonało wyboru firmy audytorskiej – SCONTO-FICADEX Sp. z o.o. z Warszawy; uznano za celowe zaopiniowanie przez radcę prawnego SEP wyboru tej firmy.

Przewodniczący Centralnej Komisji Finansów i Działalności Gospodarczej SEP Lech Nowosad poin-formował o sprawach dotyczących budowy elektrowni w Rzędzianach. Został zgłoszony sprzeciw lokalnego oddziału Towarzystwa Ochrony Ptaków w sprawie budowy elektrowni i podjęta decyzja lokalnych władz o zbudowaniu na wysokości 1 km powyżej planowanej budowy obiektu – progu wodnego w celu skierowania wód Narwi na stare dorzecze, aby przygotować dogodne warunki lęgowe i bytowe dla ptactwa. Ta nowa sytuacja spowoduje, że elektrownia Rzędziany będzie mogła osiągnąć tylko moc 50 kW, zamiast planowanych 200 kW. Wobec powyższego niezbędny jest wybór – w po-rozumieniu z przedstawicielami władz lokalnych – nowej lokalizacji elektrowni; realizacja inwestycji zostanie więc znacznie opóźniona.

Prezydium ZG zobowiązało Lecha Nowosada do monitorowania sprawy w celu przedłożenia w I kwartale 2010 r. nowego harmonogramu budowy elektrowni.

Zastępca sekretarz generalnej Małgorzata Gregorczyk poinformowała o stanie przygotowań Biura SEP do trady-cyjnego spotkania świąteczno-noworocznego SEP, które odbędzie się w dniu 16 grudnia br. (środa) o godz. 16.00 w Domu Technika NOT w Warszawie.

Prezydium ZG przyjęło do wiadomości informacje uzyskane z Polskiego Komitetu Normalizacyjnego i prze-słaną dokumentację dotyczącą powołania SEP na członka Komitetu Technicznego PKN wraz ze szczegółowym wykazem Komitetów Technicznych PKN, których SEP jest członkiem.


XIII zebranie Rady Prezesów SEP

Obrady merytoryczne XIII zebrania Rady Prezesów od-były się w dniach 16-18 października 2009 roku w Będlewie koło Poznania. Zebranie zostało zorganizowane przez Oddział Poznański SEP. Obecnych było 31 prezesów oddziałów SEP.

Podczas zebrania, które prowadzili wspólnie prezes SEP i dziekan Rady Prezesów, prezes Jerzy Barglik omówił sprawę nowelizacji ustawy Prawo energetyczne, a w szczególności niespodziewane zgłoszenie przez Jo-annę Strzelec-Łobodzińską, wiceministra gospodarki ds. energetyki, poprawki Ministerstwa Gospodarki do zapisów Prawa dotyczącej zniesienia okresowości uzyskiwania świadectw kwalifikacyjnych. W związku z tym, spośród uczestników Rady Prezesów powołano komisję w składzie: Andrzej Boroń – przewodniczący oraz Tadeusz Bednarek i Zenon Panicz – członkowie, której zadaniem było przy-gotowanie stanowiska SEP w tej sprawie i skierowanie go do marszałków Sejmu i Senatu, premiera, ministra gospodarki i wiceministra ds. energetyki. Jednocześnie ustalono, że oddziały SEP zwrócą się do posłów na Sejm z ich terenu w sprawie podjęcia działań popierających stanowisko SEP.

Ponadto Prezes SEP omówił pokrótce najważniej-sze wydarzenia od czasu poprzedniej Rady Prezesów, obradującej 29 maja br. w Mikorzynie. Spośród nich wymienił m. in.: • Kongres Elektryki Polskiej, który odbył się w dniach

2-4 września br. w Warszawie; wnioski KEP zostały przekazane do kancelarii Sejmu i Senatu RP (omówienie przebiegu Kongresu wraz z wnioskami zamieszczamy w niniejszym numerze Spektrum);

• posiedzenie wyjazdowe ZG w Oddziale Krakowskim SEP, połączone z wyjazdem do Lwowa i spotkaniem z gronem profesorów Politechniki Lwowskiej; posiedze-nie odbyło się w dniach 8-10 października br. (szerzej o tym wydarzeniu piszemy w niniejszym numerze Spektrum);

• seminarium zorganizowane przez Oddział Radomski SEP, poświęcone pamięci prof. Włodzimierza Krukow-skiego, uznanego specjalisty w dziedzinie metrologii elektrycznej; seminarium odbyło się w Radomiu 13 października br.; prezes wręczył działaczom Oddziału medale 90-lecia SEP (szerzej o seminarium informujemy również w niniejszym numerze Spektrum)

Uczestnicy XIII zebrania Rady Prezesów SEP

�

• uroczyste spotkanie jubileuszowe Polskiego Komitetu Oświetleniowego, zorganizowane na Wydziale Elek-trycznym Politechniki Warszawskiej w dniu 15 paź-dziernika br.; prezes przekazał list gratulacyjny i wręczył medale 90-lecia SEP;

• spotkanie prezesa i sekretarz generalnej w siedzibie PSE Operator SA w Konstancinie z prezesem tej firmy Stefanią Kasprzyk w celu omówienia zasad długoter-minowego programu współpracy; spotkanie odbyło się 1 października br.

W dalszej części obrad: • Józef Kluska, przewodniczący Zespołu ds. regulacji

prawnych i Zespołu ds. normalizacyjnych, przedstawił informację z działalności Zespołu;

• dziekan Rady Prezesów wręczył przewodniczącym i członkom zespołów Rady Prezesów, tj. Zespołu ds. struktury organizacyjnej, Zespołu ds. rzeczoznawstwa, Zespołu ds. programowych, Zespołu ds. regulacji praw-nych i Zespołu ds. normalizacyjnych, listy gratulacyjne z podziękowaniem za ich pracę;

• dziekan Rady Prezesów poinformował o wynikach pracy Zespołu, który opiniował sprawę wyboru wspól-nego banku i przedsiębiorstwa ubezpieczeniowego dla SEP; omówił wyniki ankiety przeprowadzonej wśród prezesów oddziałów, w której wzięło udział zaledwie 20% respondentów; Zespół przedstawił wniosek o odstąpienie od wyboru wspólnego banku i przed-siębiorstwa ubezpieczeniowego ze względu na brak reprezentatywności, niejednoznaczność interpretacji wyników ankiety oraz brak akcesu oddziałów dla tych działań;

• przyjęto w głosowaniu protokoł poprzedniej Rady Pre-zesów;

• skarbnik SEP omówił kilka wariantów założeń do bu-dżetu centralnego SEP na 2010 rok; zebrani opowie-dzieli się za utrzymaniem dotychczasowego odpisu od przychodu na działalność centralną; projekt budżetu zostanie przedstawiony do zaopiniowania przez Radę Prezesów w dniu 16 grudnia 2009 roku; omówiono rów-nież kwestię zmiany wysokości składki członkowskiej i w wyniku dyskusji stwierdzono konieczność dyskusji w tej sprawie na WZD SEP;

• skarbnik SEP omówił sprawę zadłużenia Oddziału EIT w stosunku do budżetu centralnego Stowarzyszenia; zaproponowano powołanie komisji Rady Prezesów ds. wyjaśnienia sprawy odpisów OEIT w składzie: Jacek Szydłowski – przewodniczący, Marek Chmielewski i Zygmunt Zimny – członkowie i przedłożenia skarbni-kowi SEP propozycji rozwiązania tej sprawy;

• przewodnicząca Komitetu Organizacyjnego WZD SEP Teresa Skowrońska przedstawiła informacje dotyczą-ce przygotowań do XXXV WZD, który odbędzie się w dniach 25 – 27 czerwca 2010 roku w Katowicach, w Teatrze Śląskim;

• wiceprezes SEP Andrzej Boroń przedstawił informacje związane z roszczeniami byłych pracowników i człon-ków SEP wobec Stowarzyszenia;

• prezes Oddziału Poznańskiego SEP Stefan Grana-towicz przedstawił informacje nt. 80-lecia Oddziału;

prezes SEP i uczestnicy Rady Prezesów podziękowali prezesowi Oddziału za zorganizowanie XIII Rady Pre-zesów.

Po przerwie, podczas której obejrzano spektakl kabar-teowy z udziałem Zenona Laskowika i Jego Kabareciarni oraz Jacka Fedorowicza, kontynuowano obrady. W tej części zebrania:• prorektor Politechniki Poznańskiej Aleksandra Rakow-

ska przedstawiła prezentację poświęconą 90-leciu tej uczelni;

• przedstawiciele firm Galmar i Elester PKP zaprezento-wali dokonania techniczne i najnowsze osiągnięcia firm; prezes SEP wspólnie z prezesem Oddziału Poznań-skiego wręczyli rekomendacje SEP przyznane firmom Elester PKP i Galmar;

• dziekan Rady Prezesów wręczył listy gratulacyjne oddziałom-jubilatom: z okazji 30-lecia Oddziału Piot-rkowskiego – Jolancie Gołębiowskiej, 55-lecia Oddziału Nowohuckiego – Krzysztofowi Ziębie i 90-lecia Oddziału Łódzkiego – Franciszkowi Mosińskiemu;

• prezes Stefan Granatowicz przekazał prezesowi SEP statuetkę z okazji 90-lecia SEP jako wyraz uznania za współpracę w organizacji Targów EXPOPOWER w Poznaniu;

• komisja pod kierunkiem Andrzeja Boronia przygotowała wystąpienie kierowane do marszałków Sejmu i Sena-tu, premiera i Ministerstwa Gospodarki, które zostało przedstawione Radzie Prezesów (tekst wystąpienia zamieszczamy na stronie obok).

Drugi dzień rozpoczął się od wycieczki turystycznej. Zwiedzano pałac i ogród w Rogalinie ze słynnymi dębami

Rus, Czech i Lech, Zamek-Muzeum w Kórniku, Muzeum Ziemi Średzkiej w Koszutach oraz skansen filmowy Sopli-cowo, z obiektami zbudowanymi do celów realizacji filmu „Pan Tadeusz”.

W godzinach wieczornych kontynuowano obrady.

Oprac. Biuro SEP

Dęby rogalińskie

10

Spotkania z okazji 90-lecia SEP w Krakowie i Lwowie

W dniach 8-10 października br. – w ramach obchodów 90-lecia SEP – w Krakowie i Lwowie odbyły się kolejne spotkania członków ZG SEP z przedstawicielami śro-dowisk elektryków, które przed 90 laty były inicjatorami utworzenia Stowarzyszenia Elektryków Polskich.

Spotkanie okolicznościowe w Krakowie rozpoczęło się w Domu Technika przy ul. Straszewskiego od wystąpień prezesa Oddziału Krakowskiego SEP Jana Strzałki i pre-zesa SEP Jerzego Barglika.

Następnie prezes OZW SEP Teresa Skowrońska, zarazem przewodnicząca Komitetu Organizacyjnego przyszłorocznego XXXV Walnego Zjazdu Delegatów SEP, omówiła stan przygotowań do tego ważnego wydarzenia. Wkład elektryków krakowskich w utworzenie i rozwój Stowarzyszenia przypomniał prezes Oddziału Krakow-skiego Jan Strzałka ilustrując swe wystąpienie prezentacją komputerową. Prezes SEP Jerzy Barglik omówił przebieg obchodów centralnych 90-lecia SEP oraz nakreślił plan najbliższych zamierzeń Stowarzyszenia. Następnym punktem posiedzenia była uroczystość wręczenia odznak sepowskich i notowskich.

Prezes SEP wręczył medal 90-lecia SEP kilkunastu aktywistom Oddziału Krakowskiego, w tym między innymi członkowi honorowemu SEP Stanisławowi Kreczmerowi oraz sekretarz Oddziału Krakowskiego SEP Józefie Woj-cieszak-Poprawie. Prodziekan prof. Jerzy Skwarczyński odebrał z rąk prezesa SEP medal 90-lecia SEP dla Wy-działu Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Elektroniki Akademii Górniczo-Hutniczej. Medalem honorowym im. prof. Stanisława Fryzego wyróżniony został prof. Aleksy Kurbiel, były kierownik Zakładu Elektrotermii Akademii

Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Dyplomem Zasłużonego Seniora SEP uhonorowano prof. Barbarę Florkowską i Romana Ordynę. Złotą Odznaką Honorową NOT wyróż-niono Waldemara Zająca, a Srebrną Odznaką Kazimierza Brzozowskiego.

Ostatnim punktem spotkania były wypowiedzi wspo-mnieniowe jego uczestników. Szczególnie interesujące było wystąpienie Stanisława Kreczmera, który przypomniał wiele faktów z długiej historii krakowskiego środowiska elektryków.

Bezpośrednio po spotkaniu 19 jego uczestników udało się do autokaru, aby przemieścić się w pobliże granicy, do Przemyśla, a następnie do Lwowa. W wy-jeździe uczestniczyli.: Jerzy Barglik, Jerzy Bielawski, Andrzej Boroń, Andrzej Ciepły, Marek Grzywacz, Janusz Jasiona, Janusz Kłodos, Zbigniew Lubczyński i Andrzej Wawrzyński – reprezentujący Zarząd Główny SEP. Po-nadto w spotkaniu w Krakowie i wyjeździe do Lwowa wzięli udział dziekan Rady Prezesów Jerzy Szastałło wraz z małżonką oraz przedstawiciele: OZW SEP – Aleksy Kuźnik, Oddziału Opolskiego SEP – Jerzy Hickiewicz, Od-działu Wrocławskiego SEP – Ignacy Hawryszczyn i Stefan Sokolnicki. Oddział Krakowski reprezentował prezes Jan Strzałka z małżonką oraz Barbara Jarzymowska i Józefa Wojcieszak-Poprawa.

Najważniejszym i bardzo wzruszającym momentem pobytu delegacji polskiej we Lwowie była wizyta w Poli-technice Lwowskiej. Spotkanie z profesorami tej uczelni odbyło się w pięknej auli gmachu głównego. Uczestników powitał prof. Jurij Varecki, a następnie głos zabrali: prezes Oddziału Krakowskiego SEP Jan Strzałka, prezes SEP

Prof. Orest Lozinsky, dyrektor Instytutu Napędu Elektrycznego Politechniki Lwowskiej i Jerzy Barglik, prezes SEP

Polska delegacja na spotkaniu w Politechnice Lwowskiej

listopad – grudzień 2009 11www.spektrumsep.eu

Jerzy Barglik oraz profesorowie Politechniki Lwowskiej: dyrektor Instytutu Napędu Elektrycznego prof. Orest Lozinsky, kierownik Katedry Aparatów Elektrycznych prof. Michaił Sereda i kierownik Katedry Elektrotechniki Teoretycznej i Ogólnej prof. Peter Stakchiv. Wręczono wyróżnienia stowarzyszeniowe. Politechnika Lwowska otrzymała medal 90-lecia SEP. Medal ten otrzymał także prof. Orest Lozinsky, pełniący funkcję przewodniczącego Oddziału Lwowskiego Stowarzyszenia Inżynierów Elek-tryków Ukrainy. Prof. Jurij Varecki został wyróżniony Złotą Oznaką Honorową SEP.

Interesującym akcentem spotkania było wystąpienie prof. Jerzego Hickiewicza, który przedstawił wybrane sylwetki profesorów z Politechniki Lwowskiej i ich wkład w rozwój elektrotechniki. Wszyscy uczestnicy spotkania otrzymali przygotowane przez prezesa Jana Strzałkę opracowanie pt.: Historia Oddziału Lwowskiego SEP.

Po zakończeniu części oficjalnej zwiedzano Katedrę Elektrotechniki Teoretycznej zatrzymując się na dłużej przy tablicy upamiętniającej kierowników Katedry Elektrotechni-ki Teoretycznej lwowskiej uczelni. Pierwszym kierownikiem Katedry wyłonionym w drodze konkursu był prof. Roman Dzieślewski, a jego następcą prof. Stanisław Fryze.

W gabinecie prof. P. Stakchiva uczestnicy spotkania oglądali zachowane biurko prof. S. Fryzego oraz pamiątki po tym wybitnym elektryku. Następnie udali się do gabinetu dyrektora Instytutu, gdzie wzniesiono toast i odśpiewano tradycyjne „sto lat” po polsku i po ukraińsku.

Prezes SEP przy biurku prof. S. Fryzego

Pobyt w Politechnice Lwowskiej, piękno obiektu i nie-powtarzalna atmosfera murów uczelni, na której tworzono podwaliny polskiej elektrotechniki zrobiły wielkie wrażenie na wszystkich uczestnikach wyjazdu.

W programie pobytu we Lwowie, przygotowanym przez Biuro „KOLTUR” z Krakowa, znalazło się również zwiedzanie Cmentarza Łyczakowskiego, zabytkowego rynku z ratuszem i słynnymi lwami, pięknych lwowskich katedr i pomnika Adama Mickiewicza.

Na zakończenie wizyty delegacji polskiej we Lwowie zorganizowano kolację koleżeńską w restauracji hotelu Hetman, w której uczestniczyła grupa profesorów Poli-techniki Lwowskiej oraz redaktor naczelna czasopisma ELEKTROinform Oksana Denys, współpracująca z Od-działem Krakowskim SEP.

Wyjazd do Lwowa był bardzo udany, pełen niezwy-kłych przeżyć i emocji. Dla wielu uczestników był to po-nadto nostalgiczny powrót do miejsc rodzinnych.

Podziękowania skierowane do organizatorów z Od-działu Krakowskiego SEP, wyrażone przez prezesa Je-rzego Barglika i innych uczestników wyjazdu świadczą, że spotkania w Krakowie i Lwowie zorganizowane z okazji 90-lecia SEP były imprezami niezwykle udanymi i pozo-stawią ślad w pamięci ich uczestników.

Jan Strzałka

Prezes Oddziału Krakowskiego SEP

Gmach Politechniki Lwowskiej

12

Konferencja historycznaz cyklu spotkań związanych z obchodami 90-lecia SEP

Toruń, 16 listopada 2009 r.

Naczelna Organizacja Techniczna w Toruniu oraz Od-działy Toruński i Bydgoski SEP zorganizowali 16 listopada w Sali Mieszczańskiej toruńskiego ratusza konferencję historyczną związaną z obchodami 90-lecia Stowarzysze-nia Elektryków Polskich. Konferencja mieściła się w bloku imprez okolicznościowych, przypominających wybitne postacie ruchu stowarzyszeniowego. Konferencję poświę-cono pamięci profesora Alfonsa Hoffmanna – wybitnego działacza tego ruchu.

Zaproszenie na spotkanie przyjęli przedstawiciele władz miasta i regionu, wiodących firm branży energe-tycznej, stowarzyszeń naukowo-technicznych, uczelni technicznych i szkoły im. Alfonsa Hoffmanna w Gródku. Władze regionu toruńskiego reprezentowali: prezydent Torunia, który objął konferencję patronatem honorowym i przewodniczący Rady Miasta Toruń. Branżę energetycz-ną reprezentowali: prezes spółki APATOR i dyrektor ge-neralny Oddziału Toruńskiego firmy ENERGA-OPERATOR SA. Świat nauki reprezentowali profesorowie politechnik: gdańskiej, warszawskiej, opolskiej, łódzkiej i Uniwersytetu Technicznego w Bydgoszczy.

Konferencję zainaugurował referat wiceprezesa SEP Andrzeja Boronia, przedstawiający cele oraz idee spot-kania, a także historię SEP. O ruchu stowarzyszeniowym

w Toruniu i jego animatorze inżynierze Alfonsie Hoffmannie mówiła prezes Oddziału Toruńskiego SEP Aleksandra Konklewska. Wystąpienia okolicznościowe mieli również: prezydent Torunia M. Zaleski, przewodniczący Rady Miasta Toruń W. Przybyszewski, profesorowie Szczerba, Jakubiuk, Hering, Mosiński, Hiczewski oraz przybyły z Ha-noweru prof. A. Nowak, syn pracownika elektrowni wodnej w Gródku, który złożył deklarację przekazania pamiątek po ojcu i skromnej korespondencji z Hoffmannem.

Spotkanie było okazją do wręczenia odznak, wyróż-nień, medali i listów gratulacyjnych dla wybitnych działaczy ruchu SEP. Odznaczenia wręczali Andrzej Boroń, wicepre-

zes ZG SEP i Janusz Borowski, członek ZG i wiceprezes Oddziału Toruńskiego SEP. Wśród wyróżnionych był Janusz Niedźwiecki, prezes spółki APATOR, aktywny dzia-łacz a przede wszystkim członek wspierający działalność stowarzyszeń naukowo-technicznych.

Podczas konferencji odbyła się także prezentacja drugiego wydania książki Profesor Hoffmann pionier i współtwórca polskiej elektroenergetyki. Prezentację po-prowadził T. Domżalski, reprezentujący Oddział Bydgoski SEP. Swoje refleksje dotyczące tego wydania przedstawił także prof. Hering. Dodatkowo przedstawiono dwie re-cenzje książki.

Imprezie towarzyszyła wystawa okolicznościowa, przy-gotowana przez Archiwum Historyczne Elektroenergetyki Polskiej w Toruniu.

Impreza odbyła się dzięki wsparciu władz oraz instytucji miasta Torunia oraz firm z regionu: APATOR SA, Energa-Operator SA Oddział w Toruniu, Cergia SA, Biogaz Inwestor sp. z o.o., OPEC „Grudziądz”, Soen „Grudziądz” sp. z o.o.

Oddział Toruński SEP

Referat wygłasza wiceprezes SEP Andrzej Boroń

Prezes Oddziału Toruńskiego SEP Aleksandra Konklewskai wiceprezes SEP Andrzej Boroń

Okolicznościowa wystawa


W ramach obchodów Światowego Dnia Teleko-munikacji i Społeczeństwa Informacyjnego 2009 zor-ganizowano w Warszawie, w Centrum Handlowo-Konferencyjnym BLUE CITY, konferencję nauko-wo-techniczną pt.” Pro-fesor Stefan Manczarski – świat elektromagnety-zmu” – energia pola ELM jako nośnik informacji, energii i stymulator życia oraz koncepcja bioplazmy

profesora Stefana Manczarskiego a koncepcja elektromag-netycznej teorii życia profesora Włodzimierza Sedlaka.

Organizatorami konferencji byli: Koło Seniorów Oddziału Elektroniki, Informatyki, Telekomunikacji SEP i Sekcja Radiotechniki SEP, a współorganizatorami: Od-dział Elektroniki, Informatyki, Telekomunikacji SEP oraz Polskie Towarzystwo Geofizyczne i Polskie Towarzystwo Zastosowań Elektromagnetyzmu.

Celem konferencji było uczczenie pamięci profesora Stefana Manczarskiego – polskiego uczonego, wybitnego konstruktora i radioelektryka, zasłużonego geofizyka i biofi-zyka, współtwórcy osiągnięć polskiej cybernetyki, wizjonera i organizatora badań w wielu dziedzinach nauki i techniki.

Przedstawiono dokonania Profesora, ich rozwój przez współczesnych i ich na-stępców, a także projekcję tych dokonań na dzień dzisiejszy i jutro.

W czasie konferencji wygłoszono 27 referatów i prezentacji. Trzy referaty poświęcone były omó-wieniu sylwetki Profesora i jego dokonań. Wspomi-

nano go jako wybitnego, wszechstronnego uczonego, inicjatora i organizatora badań, wspaniałego nauczyciela, współpracownika i przełożonego, obdarzonego wielką intuicją i wizjonerstwem, wspierającego swą wiedzą mło-dych, a także jako znakomitego gawędziarza.

Podstawową ideą Stefana Manczarskiego było trakto-wanie energii pola elektromagnetycznego (ELM) w pełnym widmie częstotliwości jako nośnika informacji, energii i stymulatora życia. Był pionierem radiotechniki w Polsce. Od początku lat 20. budował pierwsze polskie radiood-biorniki, opracował oryginalny system telewizji przesyłanej przewodowo i drogą radiową. Był wybitnym specjalistą w dziedzinie projektowania anten. Zyskał międzynaro-dową sławę w tej dziedzinie, m.in. realizując transmisję radiokomunikacyjną Europa-USA i Europa-Japonia. Miał wielkie zasługi w konspiracyjnej łączności radiowej, dzięki konstrukcji anten opartych na zastosowaniu kompensacji, utrudniających radionamierzanie.

Jako biofizyk, wychodząc z założenia wielkiej roli wpływu pola ELM na organizmy żywe, stosując podejście cybernetyczne stworzył i rozwinął hipotezę bioplazmy. Prof. S. Manczarski wiele lat poświęcił działalności geofizycznej jako badacz oraz współorganizator m.in. Międzynarod-wego Roku Geofizycznego, polskich wypraw do Arktyki i Antarktyki oraz do Wietnamu. Był przez 9 lat dyrekto-rem Zakładu Geofizyki i twórcą Instytutu Geofizyki PAN. Podejmował również prace dotyczące fal ELM i cząstek w jonosferze. Prowadził badania zjawisk paranormalnych, takich jak telepatia, starając się dowieść empirycznie, że zjawiska te polegają na przesyłaniu między ludźmi i zwierzętami fal ELM o bardzo słabym natężeniu. Badania nad wpływem pól ELM na organizmy żywe prowadził m.in. w ramach ekspedycji polarnych i równikowych. Był czyn-nym krótkofalowcem, przez pewien czas wiceprezesem Polskiego Związku Krótkofalowców.

Przyczynił się do rozwoju polskiej myśli cybernetycz-nej i był jednym z założycieli Polskiego Towarzystwa Cybernetycznego. Cybernetyczną metodykę badania zjawisk stosował m.in. w pracach z dziedziny bioelektro-niki i psychotroniki, uwzględniając całościowo złożone

Konferencja naukowo-techniczna

„Prof. Stefan Manczarski – świat elektromagnetyzmu”Warszawa, 12–13 maja 2009 r.

Odbiornik Manczarskiego produkowany od 1925 r.

KONFERENCjE,SEMINARIA, KONKURSY,WYSTAWY, TARGI

1�

Wygłoszone referaty

I grupa – życie i twórczość Stefana Manczarskiego

• J. Fiett, K. Mangel, „Profesor Stefan Manczarski. Życie i ttwórczość”

• W. Kołosowski, „Stefan Manczarski 1899 – 1979”• A. Karwowska-Lamparska, „Profesor Stefan Man-

czarski – pionier polskiej telewizji”

II grupa – kierunki prac i osiągnięcia Profesora w różnych dziedzinach

• Radioelektronika– W. Trzebunia-Siwicka, „Rozwój telewizji od czasów

profesora Manczarskiego do …jutra”– K. Kuhn, „Telewizja cyfrowa w Polsce, gdzie jeste-

śmy i dokąd zmierzamy?”– J. Sobolewski, D. Więcek, „Planowanie sieci tele-

wizyjnej radiowej. Wykorzystanie nadawania (cy-frowo) kilku kanałów na tej samej częstotliwości”

– J. Gromek, K. Janczak, „Technologia identyfikacji Radiowej RFID”

• Anteny i propagacja– D. Bem, „Profesor Stefan Manczarski i antena

Beverage’a,– S. Siczek, F. Lewicki, „Omówienie krótkofalowych

anten wzdłużnych zaproponowanych przez prof. S. Manczarskiego”

– T. Niewodniczański, „Konspiracyjna antena Man-czarskiego oczami krótkofalowca”,

– R. Katulski, „Statkowa technika antenowa”– M. Grzybkowski, P. Tyrawa „Antena pomiarowa na

ruchomym stanowisku monitoringu częstotliwości radiowych”

– M. Wnuk, „ Wyznaczanie strat propagacji w ob-szarach zurbanizowanych”

wzajemne oddziaływanie między obiektami stanowiącymi system – przyczynowość cykliczną (circular causation), prowadzące w pewnych warunkach do samoorganizacji, powstawania w wyniku emergencji systemów o wyższym stopniu złożoności i uporządkowania. Uznawał, że zdol-ność samoorganizacji materii rzutuje silnie na nowoczesne sformułowanie definicji, co to jest życie. Znakomicie wy-czuwał, że nieliniowa chaotyczna dynamika może wpro-wadzać w wyniku samoorganizacji elementy porządku, co dziś znajduje powszechną akceptację w wyniku dynamicz-nego rozwoju teorii chaosu. A swoje poglądy na ten temat formułował przecież już w początku lat 60.!

W drugiej grupie referatów zaprezentowano kierun-ki prac i konkretne osiągnięcia prof. S Manczarskiego w różnych dziedzinach nauki.

Nieco poza tematyką konferencji znalazł się referat P. Tyrawy, „Zjawiska radiestezyjne w świetle teorii pola elektromagnetycznego”, który wzbudził jednak spore zainteresowanie obecnych.

Wielkie zainteresowanie wzbudziły natomiast wystą-pienia przedstawicieli Polskiego Związku Krótkofalow-ców (PZK): „Krótkofalowcy w razie zagrożenia mienia i życia ludzkiego” oraz prezentacja W. Paszta i R. Oj-rzyńskiego pt. „System APRS – wykorzystywanie w razie zagrożeń”. Zaprezentowano znakomite rozwinięcie idei prof. S. Manczarskiego w służbie szeroko rozumianego ratownictwa i bezpieczeństwa społecznego, z uwzględ-nieniem aktualnych, ogromnych możliwości, jakie daje wykorzystanie Internetu. Jak wspomniano Profesor był entuzjastą krótkofalarstwa i czynnie je uprawiał. Nale-ży podkreślić aktywny udział w konferencji Polskiego Związku Krótkofalowców, który zaprezentował czynną radiostację krótkofalową o symbolu 3ZoSM i nawiązał około 1000 kontaktów, kwitowanych okolicznościowymi kartami QSL.

Agnieszka Kamińska reprezentująca Urząd Komunika-cji Elektronicznej (UKE) wystąpiła z prezentacją „Wirtualne muzeum telekomunikacji”.

– J. Pawłowicz, „Ewolucja anten i instalacji abonen-ckich, służących do odbioru i transmisji sygnałów radiodyfuzyjnych do mieszkań – począwszy od pierwszych anten radiofonicznych”

• Kompatybilność ELM oraz ochrona przed wyładowa-niami atmosferycznymi– R. Strużak, „Problemy kompatybilności elektro-

magnetycznej”– M. Pietranik, „Prof. S. Manczarski – pionierskie pra-

ce w dziedzinie konstrukcji odbiorników radiowych i usuwania „przeszkód” w odbiorze radiowym”

– K. Aniserowicz, „Zagadnienia ochrony przed wyładowaniami atmosferycznymi, małych wolno stojących obiektów wyposażonych w urządzenia elektroniczne”

• Geofizyka– R. Teisseyre, B. Gadomska, „Prof. S.Manczarski:

Międzynarodowa Współpraca Geofizyczna”– R. Teisseyre, B. Gadomska, „Prof.S.Manczarski:

dyrektor Zakładu Geofizyki PAN 1960 – 1970”,– Z. Kłos, „Prace Stefana Manczarskiego odnośnie

do fal i cząstek w jonosferze w kontekście pogody kosmicznej”

– M. Kubicki, „Magnetosfera, jonosfera, atmosfera – elementy globalnego obwodu elektrycznego”

• Biofizyka i wpływ promieniowania ELM na organizmy żywe– M. Bielski, „Hipotezy prof. S.Manczarskiego i prof.

W.Sedlaka nt. oddziaływania PEM na organizmy żywe (zagadnienia recepcji)”

– J. Wyszkowska, M. Stankiewicz, A. Krawczyk, „Pole elektromagnetyczne niskiej częstotliwości a układ nerwowy”

– A. Krawczyk, „Procedury powstawania norm w zakresie pola elektromagnetycznego.

listopad – grudzień 2009 1�www.spektrumsep.eu

W prezydium od lewej siedzą:prof. M. Wnuk, prof. S. Hahn, dr inż. M.Żurawski,

mgr inż. K. Mangel; przemawia dyr. Mariusz Busiło z UKE

Konferencji towarzyszyła wystawa o charakterze in-terdyscyplinarnymi, między innymi z bogatą i interesującą ekspozycją PZK, UKE i Urzędu Patentowego RP. Duże zainteresowanie wzbudzały eksponaty historyczne, jak np. replika pierwszego odbiornika lampowego S. Manczarskie-go, aparatura geofizyczna i meteorologiczna, publikacje i patenty Profesora.

Można zatem uznać, że konferencja w pełni osiągnęła założone cele. Wzięło w niej udział około 100 uczestników. Miłym akcentem był udział córki Profesora, pani Adriany Manczarskiej, która uczestniczyła we wszystkich sesjach konferencji.

Konferencja uzmysłowiła niebezpieczeństwa fizyczne związane z coraz większym zastosowaniem urządzeń, których działaniem jest generacja lub recepcja energii pola elektromagnetycznego w pełnym widmie częstotliwości i pełnym zakresie mocy. Niebezpieczeństwo to wynika z powstawania nowych jakości związanych ze współdzia-łaniem poszczególnych czynników i ich wtrąceń do istnie-jącego środowiska, m. in.. pola elektromagnetycznego geosfery. Stawia to nowe, pilne zadania opracowywania metod analizy zagrożenia elektromagnetycznego przy

projektowaniu kompleksowego wyposażenia obiektów oraz o norm i przepisów, a przede wszystkim edukacji społeczeństwa, zwłaszcza elektryków wiejskich. Uczy pokory wobec przyrody i konieczności wszechstronnego ogarniania myślowego problemu. Tak, jak to czynił Stefan Manczarski.

Patronat honorowy nad konferencją objęły: prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej (UKE) Anna Streżyń-ska i prezes Urzędu Patentowego RP Alicja Adamczak. Przewodniczącym Komitetu Naukowego był prof. dr hab. Marian Wnuk, dziekan Wydziału Elektroniki WAT, konsultantem KN prof. dr hab. Stefan Hahn, członek korespondent PAN, zaś przewodniczącym Komitetu Or-ganizacyjnego – mgr inż. Krzysztof Mangel, prezes Koła Seniorów OEIT SEP.

Konferencja stanowiła kontynuację serii spotkań prowadzonych z inicjatywy Koła Seniorów OEIT SEP, mających na celu przypomnienie sylwetek i dzieł wielkich postaci, które wniosły znaczący wkład w postęp w dzie-dzinie szeroko pojętego elektromagnetyzmu.

Jerzy Fiett, Krzysztof Mangel

Od prawej: prof. A. Wac-Włodarczyk, prof. A. Krawczyk,córka prof. S. Manczarskiego, Adriana Manczarska,

mgr inż. K. Mangel, mgr M. Bielski

Międzynarodowe seminariumpoświęcone pamięci profesora

Włodzimierza Krukowskiego (1887 – 1941)Radom, 13 października 2009 r.

W dniu 13 października 2009 r. w sali konferencyjnej Domu Technika NOT w Radomiu, pod patronatem nauko-wym Komitetu Elektrotechniki PAN, odbyło się seminarium poświęcone pamięci prof. Włodzimierza Krukowskiego, upamiętniające życie i dorobek jednego z twórców polskiej metrologii elektrycznej. Organizatorami seminarium był Oddział Radomski Stowarzyszenia Elektryków Polskich oraz Polskie Towarzystwo Elektrotechniki Teoretycznej

i Stosowanej. Honorowy Patronat objął Prezydent Miasta Radomia Andrzej Kosztowniak.

Prof. Włodzimierz Krukowski, urodzony w 1887 roku w Radomiu, był wybitnym naukowcem i praktykiem w dzie-dzinie metrologii, profesorem Politechniki Lwowskiej, jego wkład w rozwój miernictwa elektrotechnicznego udokumen-towany jest licznymi publikacjami, książkami i patentami. Był społecznikiem i aktywnym działaczem SEP.

1�

W jednodniowym spotkaniu wzięło udział około 140 osób, w tym w znacznej liczbie studenci Politechniki Ra-domskiej oraz młodzież z Zespołu Szkół Energetycznych z Radomia.

W seminarium uczestniczyli: przewodniczący Ko-mitetu Elektrotechniki PAN prof. Kazimierz Zakrzewski, prezes SEP prof. Jerzy Barglik, członek ZG PTETiS, jednocześnie Członek Honorowy SEP i Członek Hono-rowy PTETiS prof. Jerzy Hickiewicz, JM Rektor Politech-niki Radomskiej prof. Mirosław Luft, prezes Zarządu RR FSNT NOT mgr inż. Waldemar Fabirkiewicz. Władze miasta Radomia reprezentował wiceprzewodniczący Rady Miejskiej mgr inż. Wiesław Wędzonka. W semina-rium wzięli także udział: członkowie Zarządu Głównego PTETiS – prof. Andrzej Kapłon (z Pol. Świętokrzyskiej) i prof. Zbigniew Goryca oraz członkowie ZG SEP – dr inż. Piotr Szymczak (z Zachodniopomorskiego Uniwer-sytetu Technologicznego w Szczecinie) – pomysłodawca wydobycia Włodzimierza Krukowskiego z zapomnienia – i mgr inż. Marek Grzywacz, prezesi oddziałów SEP i ich członkowie merytorycznie i emocjonalnie zaangażowani w upamiętnienie postaci Włodzimierza Krukowskiego oraz przedstawiciele Koła SEP nr 70 przy Politechni-ce Wrocławskiej z dr inż. Krzysztofem Klukiewiczem. Obecny był również przewodniczący CK SIiUE SEP mgr inż. Andrzej Boczkowski. Licznie przybyli członkowie Radomskiego Oddziału SEP.

Swoją obecnością zaszczycił seminarium mgr inż. Stefan Sokolnicki, syn prof. Gabriela Sokolnickiego. Prof. Sokolnicki współpracował z Włodzimierzem Krukowskim na Politechnice Lwowskiej i był z nim zaprzyjaźniony.

Przybyli też zaproszeni goście z Ukrainy: prof. Orest Iwakhiw z Politechniki Lwowskiej oraz prof. Michał Gera-imchuk z Politechniki w Kijowie. Licznie reprezentowane także były politechniki: Wrocławska – prof. Michał Li-sowski, prof. Zdzisław Nawrocki, Śląska – prof. Tadeusz Skubis (redaktor naczelny czasopisma PAK), dr inż. Bogusław Kasperczyk, Opolska – prof. Krystyna Macek-Kamińska, dr inż. Andrzej Przytulski, Rzeszowska – prof. Adam Kowalczyk, Radomska – dziekan prof. Elżbieta Szychta, prof. Dionizy Saniawa, prof. Leszek Szychta oraz Polskie Towarzystwo Metrologiczne – doc. dr inż. Zygmunt Warsza.

Szczególnymi gośćmi byli przedstawiciele Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 „Elektryk imienia Wło-dzimierza Krukowskiego” z Nowej Soli z dyrektorem mgr. Grzegorzem Kőnigsbergiem. Szkoła ta jako pierwsza w Polsce wybrała na swojego patrona prof. Włodzimierza Krukowskiego.

Z okazji seminarium został wydany specjalny numer Biuletynu Informacyjnego Oddziału Radomskiego SEP, w całości poświęcony temu wydarzeniu. Zawiera on program seminarium, składy komitetów programowego i organizacyjnego oraz teksty referatów wygłoszonych podczas seminarium. Natomiast w numerze 10/2009 czasopisma Pomiary, Automatyka, Kontrola zamieszczo-ny został biogram prof. Krukowskiego opracowany przez Wiesława Michalskiego i redakcję PAK.

Część oficjalną seminarium otworzył prezes Oddzialu Radomskiego SEP Jacek Szydłowski, wprowadzając Po-czet Sztandarowy Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 „Elektryk im. Włodzimierza Krukowskiego” z Nowej Soli. Serdecznie powitał zgromadzonych gości i wspomniał, że seminarium jest również jednym z elementów obchodów 90-lecia SEP.

Z tej okazji zasłużeni dla elektryki działacze Oddziału zostali uhonorowani medalami 90-lecia SEP. Uchwałę odczytał przewodniczący Komisji Odznaczeń i Wyróżnień Oddziału Grzegorz Makarski. Medale wręczał prezes SEP Jerzy Barglik w towarzystwie prezesa Oddziału Jacka Szydłowskiego. Odznaczeni zostali: Joanna Perku-szewska, Janusz Alot, Stanisław Bajson, Tadeusz Łapa, Wiesław Michalski, Grzegorz Makarski, Dionizy Saniawa, Bogusław Strzelec, przedsiębiorstwo PSE – Wschód S.A. (medal odebrał prezes Leszek Jastrzębowski) i przedsię-biorstwo ZEORK SA Skarżysko Kamienna (medal został wręczony wcześniej w Oddziale Kieleckim SEP).

Goście Seminarium, od prawej: prezes SEP Jerzy Barglik, prof. Kazimierz Zakrzewski, prof. Andrzej Kapłon,

prof. Elżbieta Szychta, prof. Mirosław Luft

Odsłonięcie popiersia prof. Włodzimierza Krukowskiego, od lewej: prezes SEP J. Barglik, wiceprezes Oddziału Radomskiego SEP

W. Michalski, prof. K. Zakrzewski, prof. J. Hickiewicz

Następnie uroczyście odsłonięto popiersie prof. Włodzimierza Krukowskiego. Odsłonięcia dokonali: przewodniczący Komitetu Elektrotechniki PAN prof. Kazimierz Zakrzewski, prezes SEP Jerzy Barglik, czło-nek Zarządu Głównego PTETiS prof. Jerzy Hickiewicz i wiceprezes Oddziału Radomskiego SEP Wiesław Michalski.


W dalszej części seminarium głos zabrali: prezes SEP, który pogratulował Oddziałowi podjęcia tak cennej inicja-tywy zorganizowania seminarium poświeconego pamięci prof. Włodzimierza Krukowskiego.

Wystąpienie prof. Oresta Iwachiwa z Politechniki Lwowskiej

Prof. Jerzy Hickiewicz odczytał list prezesa ZG PTETiS prof. Krzysztofa Kluszczyńskiego z gratulacjami i życzeniami dla uczestników spotkania w Radomiu – mie-ście, które stało się miejscem szczególnej pamięci o prof. W. Krukowskim.

Część historyczną poprowadził przewodniczący Ko-mitetu Organizacyjnego Wiesław Michalski, wiceprezes Oddziału Radomskiego SEP. Złożył podziękowanie, że tak szacowne grono osób bezinteresownie zaangażo-wało się w to spotkanie, zaszczyciło swoją obecnością i przyczyniło się do nadania seminarium najwyższej rangi. Wspomniał również, nawiązując do postaci prof. Włodzimierza Krukowskiego oraz naszej historii, że Po-lacy na przełomie XIX i XX wieku nie mogli swobodnie tworzyć i pracować na ziemiach rdzennie polskich. Dla wielu wybitnych jedynym sposobem na urzeczywist-nienie własnych ambicji oraz udowodnienie, że polska myśl przetrwała była emigracja i praca dla firm i insty-tucji obcych narodów. Im przysparzali sławy i korzyści. Nadszedł więc czas, aby ich przywrócić ojczyźnie. Taki też cel przyświecał inicjatorom seminarium, a myślą przewodnią było zdanie, które wypowiedział Ferdynand Foch: „Narody, które tracą pamięć, tracą życie”.

W części historycznej seminarium prof. Jerzy Hi-ckiewicz z Politechniki Opolskiej wygłosił dwa referaty. W pierwszym z nich „Początki elektrotechnicznego szkol-nictwa wyższego w Polsce” przedstawił, jak tworzyły się wyższe uczelnie techniczne, począwszy od powstałej w 1794 r. w Paryżu do pierwszej wyższej uczelni technicz-nej z polskim językiem wykładowym – CK Szkoły Politech-nicznej we Lwowie, która w 1872 roku otrzymała pełny status akademicki z senatem i rektorem z wyboru i polskim językiem wykładowym. Właśnie w tej uczelni w 1930 roku rozpoczął pracę prof. Włodzimierz Krukowski.

W drugim referacie przedstawił sylwetkę prof. Wło-dzimierza Krukowskiego, wybitną postać polskiej i euro-pejskiej elektrotechniki, w której dramatycznych losach odzwierciedliły się z niezwykłą ostrością złożone i skom-plikowane dzieje naszej ojczyzny.Za to, że był wybitnym Polakiem, zapłacił cenę najwyższą – cenę życia. Zginął, rozstrzelany we Lwowie z 3 na 4 lipca 1941 roku, ale pa-mieć o profesorze Włodzimierzu Krukowskim trwa w jego dziełach, a także w sercach i umysłach naukowców.

List gratulacyjny prezesa SEP Jerzego Barglika

Szanowny KolegaJacek SZYDŁOWSKIPrezes Oddziału Radomskiego SEPRadom

Szanowny Kolego Prezesie!

W imieniu władz Stowarzyszenia Elektryków Polskich i własnym pragnę przekazać bardzo serdeczne gratulacje dla Oddziału Radomskiego SEP za podjęcie inicjatywy i zorganizowanie „Międzynarodowego Seminarium poświęconego pamięci profesora Włodzimierza Krukowskiego” – przy aktywnym i niezwykle pomocnym współudziale Polskiego Towarzystwa Elektrotechniki Teoretycznej i Stosowanej. Seminarium popularyzujące życie i twórczość naukową tego jednego najwybitniejszych polskich uczo-nych zostało objęte patronatem Komitetu Elektrotechniki Polskiej Akademii Nauk, co świadczy o uznaniu tego Gremium dla Postaci i działalności pro-fesora Włodzimierza Krukowskiego. Na podkreślenie zasługuje przybliżenie dokonań Profesora oraz jego sylwetki, gdyż był to jeden z najwybitniejszych polskich elektrotechników – o światowej sławie w dziedzinie metrologii elektrycznej, dlatego też włączyły się w przygotowanie tego seminarium liczne ośrodki akademickie w kraju, w tym przede wszystkim Środowiska: Wrocławskie i Gliwickie, a także Opolskie, Radomskie i Rzeszowskie oraz przedstawiciele Środowiska Ukrainy z Politechniki Lwowskiej. Cieszy także podtrzymywanie pamięci o Profesorze wśród najmłodszych pokoleń i tu na-leży wymienić Grono Pedagogiczne i Uczniów Zespołu Szkół Elektrycznych w Nowej Soli, której to szkoły Patronem jest właśnie profesor Włodzimierz Krukowski. Pragnę też przekazać szczególne wyrazy podziękowań dla Kol. Wiesława Michalskiego – Wiceprezesa Oddziału Radomskiego SEP i Przewodniczącego Komitetu Organizacyjnego tego seminarium za wkład w popularyzację życia i twórczości naukowej Profesora oraz przybliżenie współczesnym jego życia i dorobku naukowego.

Jestem ogromnie zadowolony, że mogę osobiście uczestniczyć w tym seminarium i spotkać się z Szanownymi Koleżankami i Szanownymi Kolegami oraz wysłuchać informacji przypominających działalność tego Uczonego.

Życzę licznych Uczestników biorących udział w seminarium, ciekawych referatów oraz zapoznania się z najnowszymi rozwiązaniami technicznymi w dziedzinie metrologii elektrycznej. Z koleżeńskimi pozdrowieniami.

Z wyrazami szacunku

Prezes Stowarzyszenia Elektryków Polskich

13.10.2009 r.

Wystąpienie prezes SEP

1�

Wielce poznawczy referat wygłosił dr inż. Andrzej Przytulski z Politechniki Opolskiej o wodorowych liczni-kach elektrolitycznych produkcji SSW, nawiązując swoim wystąpieniem do historii powstania liczników poczynając, jak to podał w podtytule referatu, „od Edisona do Krukow-skiego”. Pierwszą część referatów zakończył doc. dr inż. Zygmunt Warsza z Polskiego Towarzystwa Metrologiczne-go przeglądem i podkreśleniem znaczenia dorobku prof. Włodzimierza Krukowskiego w dziedzinie elektrycznych układów pomiarowych.

Salę obrad, w głębi zgromadzone pamiątki. Od prawej: dr A. Przytulski, prof. K. Macek-Kamińska, prof. Z Goryca, prof. J. Hickiewicz, dr inż. P. Szymczak

Podczas seminarium wystawiono dużą, ciekawą i oryginalną ekspozycję eksponatów pamiątkowych. Po-kazano materiały historyczne z okresu pracy Włodzimierza Krukowskiego w Laboratorium firmy Siemens – Schuckert w Norymberdze, wybrane kserokopie jego publikacji z cza-sopism elektrotechnicznych: Elektrotechnische Zeitschrift, Archiv für Elektrotechnik i Siemens Zeitschrift oraz ekspo-naty przysłane przez dr. inż. Romualda Nowakowskiego z Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie, jak: elektrolityczny licznik energii prądu sta-łego wodorowy – Form E2 firmy SSW i rtęciowy – Form UN4 firmy STIA, Scott & Gen. Jena z elektrowni miejskiej we Wrocławiu. Przedstawiciele Koła SEP nr 70 przy Poli-technice Wrocławskiej przygotowali obszerną ekspozycję eksponatów pamiątkowych o prof. Włodzimierzu Krukow-skim w postaci m.in. elektrolitycznego licznika energii elek-trycznej i drabinki Krukowskiego, książek i podręczników autorstwa Włodzimierza Krukowskiego oraz materiałów

Pani Helena Krukowska (w środku), w dniu nadania szkole imienia W. Krukowskiego

Wspomnienia i pamięć w Lwiwskiej Politechnice o prof. Włodzimierzu Krukowskim, jak również o jego następcy prof. Włodzimierzu Koczanie, przedstawił prof. Orest Iwakhiw. Miłymi i ciekawymi wspomnieniami ze swoich lat młodzieńczych obdarował nas Stefan Sokolniki, który – jako syn prof. Gabriela Sokolnickiego – był świadkiem towarzyskich przyjazdów państwa Krukowskich do ich rodzinnego domu w Brzuchowicach, z pięknym, wypie-lęgnowanym przez panią Sokolnicką, ogrodem.

Dyrektor Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 1 „Elektryk im.Włodzimierza Krukowskiego” z Nowej Soli, mgr Grzegorz Kőnigsberg zaprezentował historię szkoły, jej osiągnięcia oraz opowiedział, jak uczniowie szkoły czczą pamięć swego Patrona. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że szkoła utrzymywała stałe kontakty z Żoną pro-fesora doc. dr Heleną Krukowską. W dniu 20 maja 1978 roku nadano szkole imię Włodzimierza Krukowskiego, od-słonięta została również tablica pamiątkowa poświęcona patronowi szkoły. W tym wydarzeniu uczestniczyła również Żona Profesora. Zachował się film z tej uroczystości, który został pokazany podczas seminarium. Na filmie utrwalono, jak po odsłonięciu tablicy Helena Krukowska zwraca się do młodzieży szkolnej życząc spełnienia wszelkich marzeń. Delegacja szkolna uczestniczyła również w pogrzebie Heleny Krukowskiej 6 października 1982 r. Dzień Patrona w szkole obchodzony jest 19 września, w dniu urodzin Profesora. Szkoła przybiera wtedy odświętną szatę, skła-dane są kwiaty pod tablicą pamiątkową, a uczniowie klas pierwszych składają uroczyste ślubowanie.

Część historyczną zakończył prof. Kazimierz Zakrzew-ski, który pogratulował pomysłu i organizacji seminarium, podkreślając, że jest ono bardzo pożyteczne i zasługuje na jeszcze większy rozgłos. Prof. Zakrzewski zwrócił uwagę, że z Radomiem związanych było wielu wybitnych ludzi, poczynając od Królewicza św. Kazimierza, który pozostawił w tym historycznym mieście dobrą pamięć o swoich rządach. Jako przewodniczący Komitetu Elektro-techniki PAN wyjaśnił, że Komitet grupuje w swym gronie wielu wybitnych elektryków, a przedmiotem jego działania jest prognozowanie rozwoju polskiej elektryki. Jednym z najważniejszych działań jest ukierunkowanie rozwoju elektroenergetyki, a więc dziedziny, dla której jako metrolog pracował i tworzył prof. Krukowski. Prof. Zakrzewski wy-raził swą radość, że w organizacji seminarium biorą udział członkowie SEP i PTETiS, którzy jednocześnie są związani z Komitetem Elektrotechniki PAN, stanowią więc jedną, solidarną i zgodną rodzinę elektryków. Z okazji Jubileuszu 90-lecia SEP prof. Zakrzewski życzył Oddziałowi Radom-skiemu SEP dalszego rozwoju w atmosferze wzajemnej życzliwości, bo „uśmiech jest tańszy od elektryczności i świeci jaśniej”.


Przy liczniku W. Krukowskiego, od prawej: przewodniczący Komitetu Organizacyjnego Seminarium W. Michalski,

mgr inż. Stefan Sokolnicki, prof. T. Skubis, prof. Z. Nawrocki

Licznik z laboratorium W. Krukowskiego, przywieziony w 1945 roku ze Lwowa do Gliwic

archiwalnych w postaci 60 zdjęć, kserokopii i arkuszy, na których przedstawiono Jego edukację, działalność nauko-wą, dydaktyczną i organizacyjną w Politechnice Lwowskiej, w GUM oraz SEP. Na planszach przedstawiono też ma-teriały dokumentujące udział Włodzimierza Krukowskiego w zjazdach Międzynarodowej Komisji Elektrycznej (IEC) jako delegata Polski z GUM oraz jego udział w Międzyna-rodowej Komisji Elektrotechnicznej i Komisji Słownictwa Elektrotechnicznego, jako przedstawiciela SEP. Przed-stawiono też plansze opisujące działalność Włodzimierza Krukowskiego w czasie okupacji sowieckiej oraz mord dokonany przez gestapo na profesorach lwowskich. Wśród zbiorów Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w Nowej Soli wyróżnić można: drabinkę Krukowskiego, liczne pamiątki oraz materiały z uroczystości nadania szkole imienia Włodzimierza Krukowskiego. Przedstawiciele Politechni-ki Śląskiej uzupełnili ekspozycję oryginalnym licznikiem energii elektrycznej, z laboratorium prof. Krukowskiego, przywiezionym w roku 1945 ze Lwowa do Gliwic.

W części współczesnej bardzo ciekawy referat wy-głosił dr. inż. Bogusław Kasperczyk. Dotyczył on ustala-nia przyczyn uszkodzeń indukcyjnych liczników energii elektrycznej magnesami neodymowymi. Wywołał on dyskusję, która kontynuowana była po wystąpieniu mgr. inż. Michała Jagusiaka, dyrektora firmy Pozyton z Czę-stochowy, który przedstawił nowoczesne produkty swojej firmy jako elementy inteligentnych systemów pomiarowo-rozliczeniowych.

Prezentację najnowszych rozwiązań technicznych w dziedzinie metrologii elektrycznej – jako nowoczesnych systemów pomiaru energii elektrycznej, stosowanych przez Operatora Systemu Przesyłowego w Polsce – zapre-zentowali mgr inż. Marian Jurek z PSE Operator SA oraz mgr inż. Ireneusz Szczepański i mgr inż. Maciej Kazirodek z PSE Wschód SA.

Ciekawy i efektownie wygłoszony referat o filtrach wyższych harmonicznych, kryteriach i korzyściach ich zastosowania przedstawił mgr inż. Tomasz Biernacik, prezes firmy Inter-Consulting z Warszawy.

Po wygłoszeniu wszystkich referatów i dyskusji nastą-piła efektowna prezentacja multimedialna Urzędu Dozoru Technicznego – partnera Seminarium.

Na zakończenie dyskusji wystąpił prof. Jerzy Hickie-wicz, który podkreślił rangę seminarium przez objęcie go, już od pierwszej edycji, patronatem Komitetu Elektrotechni-ki PAN. Takie wyróżnienie spotyka tylko nieliczne sympozja czy konferencje polskie. Zaproponował też, aby miasto Radom pamięć o swym wybitnym rodaku prof. Włodzi-mierzu Krukowskim uwidoczniło wyraźniej, np. poprzez nazwę ulicy czy ronda Jego imieniem.

W podsumowaniu prof. Kazimierz Zakrzewski, prze-wodniczący Komitetu Programowego, stwierdził, że za-gadnienie rozliczania zużycia energii elektrycznej miedzy dostawcą i użytkownikiem, jak również problematyka dokładności stosowanych systemów pomiarowych ma nadal ogromną wagę. Technika analogowa została za-stąpiona cyfrową, do problemów rozliczeń ilościowych doszły zagadnienia jakości energii elektrycznej, dzięki czemu główne kierunki prac, nakreślone przez Profesora Włodzimierza Krukowskiego, nabrały obecnie jeszcze większego znaczenia.

Zamknięcia seminarium dokonał prezes Oddziału Radomskiego SEP mgr inż. Jacek Szydłowski.

Trudno byłoby zorganizować tak podniosłą uroczy-stość bez patronów medialnych, a byli nimi: wydawnictwo Pomiary Automatyka Kontrola, czasopisma SEP – INPE, Wiadomości Elektrotechniczne, Spektrum. Redaktorzy czasopisma „elektro.info” relacjonowali „na żywo” przebieg seminarium.

Najszczytniejszej idei nie można by było jednak urze-czywistnić bez sponsorów. Seminarium finansowo wsparli: PSE – Wschód SA, UDT, Inter-Consulting Warszawa, GW Inwestycje Radom, ZPUE Włoszczowa, Pozyton Często-chowa, Trans-Energo Radom, INITEL Opole, ASAJ Hur-townie Elektryczne Radom, PGE ZEW-T Dystrybucja Sp. z o.o., Wodociągi Miejskie w Radomiu, Sonel Świdnica, Politechnika Opolska. Organizatorzy składają tym firmom serdeczne podziękowania.

Wiesław Michalski

[email protected]

Jerzy Hickiewicz

[email protected]

20

IV Krajowa Konferencja Naukowo-Techniczna

„Inżynieria elektryczna w budownictwie”Kraków, 22 października 2009 r.

W dniu 22 października 2009 r. w Domu Technika NOT w Krakowie obradowała IV Krajowa Konferencja Naukowo-Techniczna pt „Inżynieria elektryczna w bu-downictwie”, zorganizowana przez Oddział Krakowski SEP. Jej współorganizatorami byli: Polski Komitet Ja-kości i Efektywnego Użytkowania Energią Elektryczną SEP, Katedra Elektrotechniki i Elektroenergetyki AGH, Małopolska Okręgowa Izba Inżynierów Budownictwa oraz Wydział Inżynierii Elektrycznej i Komputerowej Po-litechniki Krakowskiej.

Otwarcia Konferencji dokonał prezes Oddziału Kra-kowskiego SEP i zarazem przewodniczący Komitetu Programu-Organizacyjnego Konferencji dr inż. Jan Strzał-ka, który nawiązał do obchodzonego w bieżącym roku Jubileuszu 90-lecia Oddziału Krakowskiego SEP oraz do trzech konferencji o tym samym tytule zorganizowanych w latach 1997, 2003 i 2006 z inicjatywy Oddziałowej Sekcji Instalacji i Urządzeń Elektrycznych oraz pracowników Wy-działu Inżynierii Elektrycznej i Komputerowej Politechniki Krakowskiej i Katedry Elektroenergetyki Akademii Górni-czo-Hutniczej.

W obradach wzięło udział ponad 60 uczestników reprezentujących ok. 40 krajowych instytucji, w tym trzy ośrodki uczelniane. W konferencji uczestniczył wiceprze-wodniczący Rady MOIIB mgr inż. Jerzy Oprocha.

Konferencji towarzyszyła miniwystawa, na której swoje wyroby i katalogi prezentowali przedstawiciele firm: ZPUE Włoszczowa, OBO BETTERMMAN i LEGRAND.

Obrady konferencji zostały podzielone na trzy sesje poświęcone:• wymaganiom technicznym i aspektom prawnym

w zakresie instalacji elektrycznych,• badaniom eksploatacyjnym i systemom automatyki

budynkowej,

• problemom jakości i oszczędności w instalacjach elek-trycznych.Poszczególne sesje Konferencji prowadzili: dr inż. Jan

Strzałka, mgr inż. Andrzej Boczkowski – przew. CKSIiUE SEP oraz prof. Zbigniew Porada z Pol. Krakowskiej.

Podczas konferencji zaprezentowano i przedysku-towano 15 referatów, których teksty zamieszczono w materiałach konferencyjnych. Wszystkie referaty były re-cenzowane przez samodzielnych pracowników naukowych Akademii Górniczo-Hutniczej i Politechniki Krakowskiej.

W dyskusji zwracano uwagę na wprowadzenie w życie zmiany przepisów i norm w zakresie instalacji elektrycznych oraz nowoczesnych systemów instalacji elektrycznych, a także na konieczność jednoznacznych rozstrzygnięć w szczegółowych kwestiach z zakresu ochrony przeciwporażeniowej i odgromowej.

W podsumowaniu obrad przewodniczący Komitetu Organizacyjnego dr inż. Jan Strzałka wysoko ocenił poziom merytoryczny Konferencji oraz duże zaintereso-wanie uczestników. Wyraził podziękowania wszystkim autorom referatów i recenzentom oraz sponsorom, w tym Małopolskiej Okręgowej Izbie Inżynierów Budownictwa i Przedsiębiorstwu Wielobranżowemu ELTOR Kraków Sp. z o.o. Poinformował także o imprezach naukowo-technicz-nych zaplanowanych na najbliższe miesiące i zaprosił do udziału w seminariach i konferencjach organizowanych przez Oddział Krakowski SEP. Zachęcił również do lektury Biuletynu Technicznego Oddziału Krakowskiego SEP i korzystania z informacji zamieszczanych na stronie internetowej Oddziału.

Wykaz referatów:• Normy i aspekty prawne w zakresie instalacji elektrycz-

nych (Antoni Wolski – CK SIiUE SEP)

Prezydium konferencji, od lewej: Andrzej Boczkowski, Jan Strzałka, Zbigniew Porada

Sala obrad


• Wymagania techniczne dla instalacji elektrycznych ni-skiego napięcia w budynkach w świetle ustawy Prawo Budowlane (Andrzej Boczkowski – CK SIiUE SEP)

• Ochrona przeciwporażeniowa w instalacjach elektrycz-nych niskiego napięcia w budynkach w świetle Polskich Norm PN-HD 60364-4-41 oraz PN-HD 60364-5-54 (Andrzej Boczkowski – CK SIiUE SEP)

• Problemy realizacji złożonych instalacji elektrycznych w inwestycyjnych projektach budowlanych (Paweł Schmidt – KEiE AGH)

• Nowoczesne rozwiązania stacji transformatorowych w budownictwie (Stanisław Toborek – ZPUE Włosz-czowa)

• Nowoczesne rozwiązania firmy LEGRAND dla budow-nictwa (Krzysztof Majta – Legrand)

• Badania odbiorcze i eksploatacyjne instalacji elektrycz-nych niskiego napięcia (Fryderyk Łasak – O/NH SEP)

• Zmiany w zakresie ochrony odgromowej budynków wprowadzone przez normę PN-EN 62305 (Krzysztof Wincencik – DEHN Polska)

• Modele elementów do badania i projektowania układów ochrony przeciwprzepięciowej (Zofia Wróbel – PKP PLK S.A. Rzeszów)

• Systemy automatyki budynkowej – technologie ener-gooszczędne i poszanowanie energii w budownictwie (Marian Noga, Grzegorz Hayduk. Marcin Jachimski, Andrzej Ożadowicz, Zbigniew Mikoś, Grzegorz Wróbel, Paweł Kwasnowski – Akademia Górniczo-Hutnicza)

• System zarządzania budynkiem GEMOS (Emilian Ziół-kowski – GEMOS)

• Dobór przewodów zasilających urządzenia przeciwpo-żarowe, które muszą funkcjonować w czasie pożaru (Julian Wiatr – CK SIiUE SEP)

• Systemy podtrzymania funkcji instalacji elektrycznych podczas pożaru zgodnie z normą DIN 4102-12 (Tomasz Marszałek, Przemysław Głogowski – OBO Bettermann)

• Charakterystyki prądowo-napięciowe typowych odbior-ników nieliniowych i ich wykorzystanie w praktyce inży-nierskiej (Marek Rejmer,Tomasz Sieńko – Politechnika Krakowska)

• Energia słoneczna wykorzystywana w autonomicznych systemach fotowoltaicznych stosowanych do zasilania domów jednorodzinnych w warunkach Krakowa (Zbi-gniew Porada – Politechnika Krakowska)

• Możliwości zastosowania diod LED w oświetleniu we-wnętrznym (Katarzyna Strzałka-Gołuszka – Akademia Górniczo-Hutnicza)

• Układy zasilaczy do urządzeń powszechnego użytku o zmniejszonym negatywnym oddziaływaniu na sieć energetyczną (Wojciech Mysiński – Politechnika Kra-kowska)

Jan Strzałka

Materiały konferencyjne z tekstami referatów można nabywać w biurze Oddziału Krakowskiego SEP (tel. 012/422-58-04).

Stało się już tradycją, że członkowie Koła Terenowego Stowarzyszenia Elektryków Polskich przy Rejonowym Zakładzie Energetycznym Busko uroczyście obchodzą kolejną rocznicę odzyskania niepodległości Polski.

Dnia 6 listopada 2009 roku, w 91 rocznicę, w Ośrod-ku Wypoczynkowym Energetyki w Wiślicy spotkali się

91. rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości

uroczyście obchodzona w Oddziale Kieleckim SEP

energetycy ze Skarżyska Kamiennej, Kielc, Jędrzejowa, Miechowa i Buska-Zdroju. Swoją obecnością zaszczycili: Marek Bernacki, członek Zarządu, Dyrektor Techniczny PGE ZEORK Dystrybucja Sp. z o.o. Skarżysko-Kamienna, Tomasz Herman, prezes ZEORK S.A. Skarżysko-Kamien-na, dyrektorzy Rejonowych Zakładów Energetycznych

Prezes PGE ZEORK SA Tomasz Herman oraz Dyr. Techniczny Członek Zarządu PGE ZEORK Dystrybucja Sp. z o.o.

Sepowcy u stóp pomnika Komendanta Józefa Piłsudskiego w Opatowcu

22

Nowi członkowie SEP Piotr Doktór i Mirosław Plebańczyk

Zespół pieśni i tańca Wiśliczanie w asyście Pocztu Sztandarowego ŚZŻAR koło Busko

Miechowa, Jędrzejowa i Buska, Zygmunt Zimny, prezes Zarządu Oddziału Kieleckiego SEP, prezesi kół terenowych SEP z Jędrzejowa i Miechowa oraz liczne grono członków i sympatyków Koła SEP z Buska.

Spotkanie otworzył i przybyłych powitał prezes Koła SEP Andrzej Wadowski. Przekazał pozdrowienia od majora Stanisława Parlaka z Kielc, żołnierza Marszałka Józefa Piłsudskiego z 1935 roku. W swoim wystąpieniu podkreślił rangę historycznej rocznicy – po 123 latach niewoli Polska odzyskała niepodległość. Ta niepodległość miała swój początek na pięknej ziemi Ponidzia. Następnie przedstawił rys historyczny wydarzeń sprzed lat.

W części artystycznej spotkania wystąpił Zespół Pieśni i Tańca Wiśliczanie prezentując pieśni legionowe i patriotyczne. Obecny był poczet sztandarowy Świato-wego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, Koła z Buska Zdroju. Młodzież z gimnazjum z Wiślicy recytowała wiersze poetów legionowych. Prezes Koła odczytał kilka wierszy z historycznego zbioru poetów legionowych.

Następnie wszyscy uczestnicy udali się autokarem do miejsc pamięci narodowej, by złożyć tam wiązanki kwiatów i zapalić znicze. Zwiedzili m.in. cmentarz z I wojny światowej w Uciskowie, w gminie Nowy Korczyn. Spoczywa tam 1366 żołnierzy armii rosyjskiej i 479 austro-węgierskiej, poległych jesienią i w drugiej połowie grudnia 1914 roku oraz kilku żołnierzy polskich, poległych we wrześniu 1939 roku. Na szczycie kopca stoi krzyż z orzełkiem wojskowym i wyrytym napisem „1918 – 1939 – Poległym za Polskę”. Przez Nowy Korczyn, trasą Sandomierz – Kraków biegnącą wzdłuż rzek Wisły i Nidy, udali się na tzw. trakt Piłsudskiego, który prowadzi przez garb Wodzisławski. Za wsią Żukowice, po-śród figur przydrożnych, znajduje się cmentarz z okresu I i II wojny światowej – pod Czarkowami. Czarkowy to stara wieś notowana już w dokumentach z 1198 roku. W XVI wieku istniał tu zbór ariański spalony w 1665 roku. Stąd wywodzili się słynni reformaci – bracia Moskorzewscy. Julian Ursyn Niemcewicz w swych „Podróżach po ziemiach polskich” napisał: Czarkowy leżą na wzgórzu w najprzyjemniejszym miejscu położone. Otwarta przestrzeń wokoło zielone pola, niwy bujnymi plony pokryte, rozrzucone gaje, wbijające się w powietrze wieże kościołów, w pośrodku tego obrazu rzeka Nida wijąca się w tysięcznych zagięciach raz okazując swe

nurty, drugi raz je chowa w zielone trawy, znowu srebrnym połyskując pasmem. I w takim krajobrazie na cmentarzu spoczywają legioniści i żołnierze II wojny światowej, a w jego centrum stoi wspaniały pomnik-obelisk „Ku chwale pierw-szych bojów Józefa Piłsudskiego o niepodległość Polski”. Zwieńczony jest odlaną w brązie rzeźbą orła w koronie szykującego się do lotu. U podnóża pomnika znajdują się prochy nieznanego legionisty, poległego 23 września 1914 roku. Pomnik odsłonięto w dziesiątą rocznicę odzyskania niepodległości, 23 września 1928 roku w obecności pre-zydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego. Wyko-nano go według projektu Konstantego Laszczki. Został on zburzony w 1945 roku przez żołnierzy armii radzieckiej, a odbudowany w 1992 roku staraniem społeczeństwa ziemi kieleckiej pod przewodnictwem kpt. Józefa Cabaja, rodaka ze Starego Korczyna. Sepowcy uczcili minutą ciszy pamięć poległych żołnierzy, a następnie delegacje złożyły wiązanki kwiatów i zapaliły znicze.

W drodze powrotnej, mijając Dom Dziecka w Winiarach – pamiątkę po Marszałku Józefie Piłsudskim – uczestnicy dotarli do Opatowca, gdzie nad brzegiem Wisły, u podnó-ża wielkiej skarpy, znajduje się pomnik Marszałka Józefa Piłsudskiego. We wrześniu 1914 roku w tym miejscu Józef Piłsudski przekraczał Wisłę. Inicjatorem budowy pomnika był mjr Stanisław Parlak, rodak z niedalekich Ksan, żoł-nierz Marszałka. Uroczyste odsłonięcie pomnika odbyło się 25 września 1994 roku. Ostatnim miejscem składania kwiatów i zapalania zniczy był pomnik żołnierzy w Ksa-nach, w gminie Opatowiec, położony na wzgórzu. Tu, pod Ksanami 8 września 1939 roku 11 P.P. Tarnowskie Góry – Armii Kraków stoczył bój z najeźdźcą niemieckim. Gdy zapadał zmierzch uczestnicy powrócili do Wiślicy przez Kocinę, Ostrów i Koniecmosty.

Spotkanie zakończono poczęstunkiem przy kominku w Ośrodku Energetyki. Jak co roku w ten właśnie sposób energetycy świętują rocznicę odzyskania niepodległości i – co warte podkreślenia – w miejscach, gdzie rodziła się niepodległość, legioniści i żołnierze przelewali krew i oddawali życie w obronie swojej Ojczyzny.

Andrzej Wadowski

Prezes Koła SEP Busko


Rozmowa Jerzego Barglika,prezesa Stowarzyszenia Elektryków Polskich

z Aleksandrą Rakowską, prorektorem Politechniki Poznańskiej

i Stefanem Granatowiczem, prezesem Oddziału Poznańskiego SEP

• J. Barglik: Podczas XIV spotkania Rady Prezesów, zorganizowanego przez Oddział Poznański SEP w Będlewie koło Poznania dnia 17 października br., mam przyjemność rozmawiać z Aleksandrą Rakowską, prze-wodniczącą Sekcji Energetycznej O. Poznańskiego SEP i Stefanem Granatowiczem, prezesem tego Oddziału.

Słuchając dzisiejszych wystąpień Pani prorektor, podczas dyskusji i prezentacji Politechniki Poznań-skiej, z wielką satyfakcją zauważyłem, jak bliska jest współpraca między Stowarzyszeniem a Politechniką Poznańską. Czym jest dla Państwa działalność spo-łeczna w Stowarzyszeniu Elektryków Polskich?

A. Rakowska: Wiele już lat działam w SEP. Miałam przyjemność przez 7 lat pełnić funkcję sekretarza Od-działu Poznańskiego SEP, a teraz – już nie powiem, którą kadencję – jestem przewodniczącą Sekcji Energetycznej Oddziału. Planów związanych z tą działalnością miałam zawsze bardzo dużo, lecz z braku czasu nie wszyskie udało mi się zrealizować. Bardzo sobie cenię współpracę z kolegami ze Stowarzyszenia Elektryków Polskich. Mam z nimi wiele kontaktów, miedzy innymi podczas różnego

rodzaju sympozjów, konferencji, wyjazdów, spotkań i dys-kusji; różne koła SEP zapraszają mnie na wykłady. Jest to naprawdę ciekawy kontakt, taki bezpośredni.

S. Granatowicz: Działalność społeczna w SEP daje mi olbrzymią satysfakcję. Satysfakcję, przede wszystkim dlatego, że mogę służyć środowisku elektryków, a widząc konkretne efekty tej działalności odczuwam naprawdę duże zadowolenie.

• Czy oboje skończyliście Politechnikę Poznańską?A.R.: Skończyłam Politechnikę, zostałam na Politech-

nice, dziś swoim studentom mówię, że… sto siedem lat temu ją skończyłam.

S.G.: Ja również skończyłem Wydział Elektryczny Politechniki Poznańskiej. Jestem z tego bardzo dumny.

• Może jeszcze cofnę się do przeszłości. Poznań kojarzy się nam z wieloma rzeczami: z Wielkopolską, z począt-kiem państwowości, z rokiem 1956. Wiem, że odegrałeś podczas wydarzeń 1956 roku pewną rolę. Czy możesz coś na ten temat powiedzieć?

Aleksandra Rakowska Stefan Granatowicz

ROZMOWY STOWARZYSZENIOWE

2�

S.G.: Chodzi oczywiście o wypadki czerwcowe w 1956 roku. Kończyłem wówczs kurs inżynierski, bo jeszcze nie było Politechniki, była Szkoła Inżynierska. Podczas wypadków czerwcowych zdawałem ostatni egzamin. Po tym egzaminie poszliśmy oczywiście pod pomnik na manifestację; znalazłem się przed Urzędem Bezpieczeń-stwa. Pomagaliśmy tam rannym i doprowadzaliśmy ich do najbliższego szpitala. Mój ojciec pracował w tym szpitalu, w samym centrum, i właściwie to na nim spoczywała koordynacja całej działalności medycznej podczas tych wypadków.

• Przejdźmy może jeszcze do Politechniki Poznańskiej.

Mówiliśmy dzisiaj o jej dziewięćdziesięcioleciu. Jak to było z początkami tej uczelni. Tu w Poznaniu były to zarazem początki polskości.A.R.: Tak naprawdę zaczęło się od zwycięskiego

Powstania Wielkopolskiego. Wtedy powstał pomysł, żeby przejąć wszystkie budynki, które użytkowała Wyższa Szkoła Królewska i utworzyć szkołę techniczną, z po-wodu dotkliwego braku ludzi z wyższym wykształceniem technicznym. Przyznam, że rozmawiając z pierwszymi absolwentami Politechniki zachwyciło mnie ich podejście do tamtych czasów. Oglądałam zdjęcia tych panów, bo na pierwszych latach studiowali wówczas tylko panowie. Na każde laboratoria, na każde zajęcia: garnitur, biała koszula i krawat. Dawano im jakieś odzienie ochronne, natomiast krawat, ubranie, nawet czasami zniszczone, mieli wszyscy. Gdy zapytałam, czy to ubranie do zdję-cia, powiedzieli: dlaczego, przecież byliśmy studentami szkoły wyższej.

• Były to inne czasy, do których może trochę nostalgicznie wracamy i tęsknimy.

Zmieniając temat rozmowy, powiedz kilka słów o swoich zainteresowaniach zawodowych.S.G.: Mój profil jest jasny i klarowny. W 1956 roku, po

skończeniu Szkoły Inżynierskiej, dostałem nakaz pracy w Biurze Projektów Przemysłu Mięsnego i Mleczarskiego w Warszawie. Mój ojciec mobilizował mnie do tego, żeby wrócić do Poznania, żeby zrobić kurs magisterski i osiąg-nąć pełny wymiar studiów. I tak też się stało.

Po zakończeniu pracy w Warszawie powróciłem do Poznania i rozpocząłem kurs magisterski. Mój dziadek rów-nież był inżynierem, inżynierem mechanikiem, założycielem Warsztatów Kolejowych w Poznaniu (obecnie PZNTK). To spowodowało, że również ja podjąłem pracę na kolei. I tak w 1959 roku rozpoczęła się moja przygoda z kolejnictwem. A potem stopniowo awansowałem i zostałem w końcu głównym energetykiem w DOKP w Poznaniu.

• I właściwie z koleją jesteś związany do dziś. S.G.: Po przejściu na emeryturę pracowałem na-

dal, zajmując się głównie zagadnieniami trakcyjnymi. W ramach kolejnych kontraktów prowadziłem budowę na odcinku Mińsk Mazowiecki – Siedlce, a następnie Warszawa – Łódź. Na tym odcinku współpracowałem z firmą Siemens, a poprzednio z holendersko-hiszpańską firmą Arkadis. Obecnie współpracuję z firmą Zystran i kie-ruję pracami projektowymi dotyczącymi odcinka Poznań

– Wrocław, w celu przystosowania tej linii do prędkości pociągów 200 km/h.

• Mam nadzieję, że te szybkie pociągi kiedyś zaczną jeździć.S.G.: Z Poznania do Wrocławia powinniśmy jechać

w granicach około godziny, godzina 10 minut. Taka pręd-kość jest przewidywana na tych odcinkach. Wieksza nie jest możliwa. Aby przystosować kolej do dużych prędkości, np. 300 km/h, trzeba zbudować trakcję o zupełnie nowym śladzie.

• A obecnie stan nasypów i niektórych mostów badają naukowcy z Politechniki Poznańskiej.S.G.: Między innymi tym się zajmują.

• W dzisiejszej prezentacji bardzo ładnie przedstawiono szeroki zakres działalności Politechniki. Elektroener-getyka to jest chyba obszar zainteresowań naukowych pani profesor Aleksandry Rakowskiej.A.R.: Dokładnie tak, szczególnie linie kablowe, wyso-

kich, najwyższych napięć – to mój konik od wielu, wielu lat. Ale tak naprawdę, ponieważ dydaktyka związana jest w ogóle z wysokimi napięciami, mój obszar zainteresowań naukowych obejmuje układy izolacyjne wysokich napięć. Natomiast jako prorektor śledzę różne sprawy, które są prowadzone na naszych dziewięciu wydziałach. Bardzo wiele z nich ma zwiazek z energetyką, elektrotechniką, ogólnie z elektryką. Z tych różnych dziedzin powstaje na Politechnice bardzo dużo ciekawych prac.

• Teraz chciałbym zapytać czy w nawale obowiązków zawodowych znajdujecie czas na jakieś hobby, przy-jemności?A.R.: Przyznam, że kiedyś uwielbiałam zwiedzać

różne obiekty historyczne, zabytki. Natomiast od kilku już lat szczególnie sobie cenię możliwość oglądania pięknych widoków, gór, wspaniałych krajobrazów i przyznam, że to jest moja główna pasja. Jak tylko jest to możliwe staram się gdzieś powędrować. No i zostają mi książki.

• A taniec?A.R.: Taniec też, ale po półrocznej przerwie, spowodo-

wanej skomplikowanym złamaniem, muszę być znacznie ostrożniejsza.

• A książki – naukowe?

A.R.: Przyznam, że nie. Wolę powieści, wolę coś, co mnie oderwie od nauki. Proszę jednak nie pytać, ile godzin dziennie poświęcam nauce i... pracy administracyjnej.

• A Ty Stefanie, jakbyś określił swoje hobby?S.G.: Moje hobby, to przede wszystkim muzyka,

zwłaszcza muzyka poważna. Bardzo lubię i cenię opery i muzykę symfoniczną. Z operą jestem właściwie związany od czasów studenckich, bo już od pierwszego roku studiów byłem statystą w operze i brałem udział w scenach zbio-rowych. Przy końcu moich studiów występowałem już na scenie w tzw. solówkach. Samemu odgrywało się pewną


Hipolita Cegielskiego czy hrabiego Władysława Zamoy-skiego. Zamoyski, tu na tych ziemach, a potem również w Zakopanem, utworzył szkołę, w której kształcił wiele roczników dziewczyn z uboższych rodzin. Wśród przed-miotów, które przede wszystkim musiały zglębić, było prowadzenie gospodarstwa, zasady ekonomii, wpajał też poszanowanie pracy i uczył patriotyzmu. Wyczytałam w jego życiorysie, że w samym tylko Zakopanem 600 dziewczyn przeszło przez tę szkołę w stosunkowo krót-kim czasie i właśnie to poszanowanie pracy było jednym z ważniejszych, poza patriotyzmem, osiągnięciem nauki.

• Wracając jeszcze do Twojej funkcji rektorskiej, jak to jest być kobietą–prorektorem, czy nie ma pewnego kon-serwatyzmu w podejściu do sprawowania tak ważnej funkcji przez kobietę?A.R.: Na pewno doświadczam tego, że ktoś mówi tak:

pan profesor X, pan profesor Y i pani Ola. Już się do tego przyzwyczaiłam i jakoś to mnie nie boli. Mam przyjemność być drugą kadencję prorektorem. W ubiegłej kadencji w in-nych szkołach trzy dziewczyny pełniły tę funkcję i obecnie też trzy ją sprawują. Także się śmiejemy, że założymy klub pań prorektorek. Tak naprawdę koledzy są bardzo szar-manccy, starają się współpracować jak z kolegą, kumplem, także nie odczuwam żadnej różnicy.

• Bardzo serdecznie dziękuję za tę rozmowę. Dziękuję bardzo.A.R., S.G.: To my dziękujemy.

(Nagranie zrealizował

dziekan Rady Prezesów

Jerzy Szastałło)

rolę, oczywiście nie śpiewając. Np. w Borysie Godunowie grałem rolę jednego z bojarów.

• Po Twoim wystąpieniu na Radzie Prezesów mogę powiedzieć, że masz niezły głos, więc chyba w nieod-powiednim momencie przerwałeś karierę sceniczną... S.G.: Wśród statystów Opery Poznańskiej było zresztą

wielu elektryków … Wspomnę jeszcze, że takim dodatko-wym moim hobby jest turystyka, bardzo lubię zwiedzać. Miałem okazję poznać Stany Zjednoczone, Australię, Afry-kę, byłem w Chinach i w Tybecie. Lubię także sport, który w dalszym ciągu uprawiam, przede wszystkim narciarstwo. Co roku jeżdżę na narty w Alpy, tego zimowego urlopu to absolutnie nie odpuszczam. Natomiast na co dzień jeszcze trochę gram w tenisa.

• Może jeszcze na koniec tej rozmowy wróćmy do miej-sca, gdzie się znajdujemy Czym jest dla Was Poznań, a raczej czym jest Wielkopolska, region, o którym się mówi, że różni się od innych regionów Polski? Czy rzeczywiście?S.G.: Wydaje mi się, że mimo wszystko, ta różnica

jest. Bo to jest różnica historyczna, która wynika ze 123 lat zaborów. Żeby przeżyć na tych ziemiach, gdzie była wyjątkowo silna germanizacja, ludność polska była zmu-szona do tego, żeby być lepsza, lepiej zorganizowana od Niemców w sprawach gospodarczych. I to, muszę powie-dzieć, widać jeszcze do dnia dzisiejszego i stąd może jest trochę większy porządek niż gdzie indziej i takie bardziej solidne podejście do pracy niż w innych regionach.

A.R.: Przyznam, że mnie zafascynowały życiorysy co najmniej kilku osób z tego regionu, wspomnę chociażby

W dniach 24-25 września 2009 r. w Wenecji odbył się Walny Zjazd EURELu – Europejskiej Konwencji Narodo-wych Stowarzyszeń Elektryków. Uczestniczyli przedstawi-ciele stowarzyszeń elektryków z: Austrii, Bułgarii, Niemiec, Rumunii, Szwecji, Szwajcarii, Włoch i Polski. Obradom przewodniczył prof. Aleksandro Gandelli przedstawiciel Włoskiego Stowarzyszenia Elektryków, ustępujący prezy-dent EURELu. Nowym prezydentem EUREL na kadencję

2009/2010 został wybrany Willy R. Gehrer, przedstawiciel Electrosuisse – Szwajcaria, a funkcję wiceprezydenta powierzono Jerzemu Barglikowi. Fakt ten oznacza, że w roku 2011 SEP przejmie od Szwajcarii przewodni-ctwo w EuRElu.

Przedstawicielem SEP w Komitecie Sterującym EURE-Lu został członek ZG SEP Janusz Borowski.

Zjazd EuRELu

Proces nowelizacji prawa energetycznego wszedł na początku grudnia w decydującą fazę. 2 grudnia 2009 r. Sejm RP uchwalił rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Pra-wo energetyczne oraz o zmianie innych ustaw i przekazał dokument do Senatu. Uchwalony dokument nie przewiduje zmian zapisu artykułu 54 dotyczącego okresowości upraw-nień kwalifikacyjnych. Pełny tekst ustawy można znaleźć na stronie internetowej Sejmu pod adresem http://orka.sejm.gov.pl/projustall6.htm.

Uchwalenie zmian w prawie energetycznym wiąże się z dostosowaniem naszych uregulowań prawnych do wymagań unijnych. W dniu 3 grudnia 2009 r. przewodni-czący Senackiej Komisji Gospodarki Narodowej senator Jan Wyrowiński przesłał na adres Stowarzyszenia zaproszenie dla prezesa SEP Jerzego Barglika na posiedzenie Komisji. Najbliższe 46. posiedzenie Senatu RP zaplanowano na trzy dni od 16 do 18 grudnia 2009 r.

Nowelizacja prawa energetycznego

I N F O R M A C J E

2�

Przed rozpoczęciem Kongresu w wielu miastach zapalono znicze na grobach zasłużonych elektryków. W Warszawie znicz zapłonął między innymi na grobie Kazimierza Szpotańskiego. W Kościele p.w. Najświętszego Zbawiciela w Warszawie odprawiona została msza św. Ks. Arcybiskup Kazimierz Nycz modlił się w intencji elektryków zrzeszonych w Stowarzyszeniu Elektryków Polskich.

Pierwszy dzień obrad – 2 września 2009 r. W Prezydium Kongresu zasiedli: członek honorowy

SEP Jacek Szpotański, profesorowie: Andrzej Jakubiak, Jacek Marecki i Mieczysław Hering. Obrady Kongresu ot-worzył prezes SEP Jerzy Barglik, który powitał wszystkich uczestników i zarysował cele Kongresu.

W dniach 2 – 4 września 2009 roku w Warszawie obradował I Kongres Elektryki Polskiej. Było to najważniejsze wydarzenie obchodów 90-lecia Stowarzyszenia Elektryków Polskich. Obrady odbywały się w przepięknej scenerii, w Auli Dużej Gmachu Głównego Politechniki Warszawskiej. Honorowy patronat nad Kongresem objął wicepremier Minister Gospodarki Waldemar Pawlak. Hasło Kongresu brzmiało: „Elektryka polska — tradycja, teraźniejszość, przyszłość”. Sponsorem głównym Kongresu była największa polska firma elektryczna Elektrobudowa SA. uczestniczyło w nim ponad 500 osób reprezentujących wszystkie najważniejsze instytucje zajmujące się elektrotechniką, elektroniką, energetyką, informatyką i telekomunikacją oraz wyższe uczelnie techniczne.

Jacek Szpotański nad grobem ojca Kazimierza

Gmach Politechniki Warszawskiej – miejsce obrad KEP

Prezydium Kongresu

Kongres otworzył prezes SEP Jerzy Barglik

I KONGRES ElEKTRYKI POlSKIEj


Następnie głos zabrał JM Rektor Politechniki War-szawskiej prof. Włodzimierz Kurnik, który wysoko ocenił pomysł zorganizowania I Kongresu Elektryki Polskiej właśnie w murach Politechniki Warszawskiej. Referat wprowadzający wygłosił prezes SEP Jerzy Barglik (tekst wystąpienia prezesa zamieścimy w kolejnym numerze Spektrum). Podczas pierwszej sesji plenarnej wysluchano referatu Władysława Włosińskiego i Kazimierza Zakrzew-skiego z Polskiej Akademii Nauk. Był on poświęcony roli i perspektywom rozwoju dyscypliny elektrotechnika (tekst referatu został zamieszczony w kongresowym numerze Spektrum).

Przemawia JM Rektor Politechniki Warszawskiej prof. W. Kurnik Referat wygłasza prof. K. Zakrzewski z PAN

Prof. A. Gandelli i tłumacz E. Kondracka L. Stricker (z prawej) i prof. S. Strupczewski

Przemawia Ewa Mańkiewicz-Cudny, prezes FSNT NOT Przemawia gen. prof. Zygmunt Mierczyk, Rektor WAT

W sesji tej głos zabierali goście zagraniczni Kongresu: prezydent Europejskiej Konwencji Narodowych Stowa-rzyszeń Elektryków EUREL prof. Aleksandro Gandelli z Politechniki w Mediolanie, prezydent honorowy Mię-dzynarodowej Federacji Bezpieczeństwa Użytkowników Instalacji Elektrycznych FISUEL Philippe Andre oraz prezy-dent Światowego Stowarzyszenia Operatorów Elektrowni Jądrowych WANO Laurent Stricker.

Kolejnymi mówcami byli: JM Rektor Wojskowej Akade-mii Technicznej gen. prof. Zygmunt Mierczyk, prezes FSNT NOT Ewa Mańkiewicz-Cudny i zastępca przewodniczące-go Sejmowej Komisji Infrastruktury Stanisław Żmijan.

2�

Sesja sponsora głównego poświęcona była zagadnieniu efektywności energetycznej. Prowadzili ją prezes Elektrobu-dowy SA Jacek Faltynowicz oraz prezes Krajowej Agencji Poszanowania Energii prof. Tadeusz Skoczkowski.

Obrady pierwszego dnia Kongresu odbywały się w kilku równoległych sesjach tematycznych. W Małej Auli odbyła się sesja „Energetyka jądrowa dla Polski” prowa-dzona przez prof. Jacka Mareckiego z Politechniki Gdań-skiej i Jacka Baurskiego z Komitetu Energetyki Jądrowej SEP. Podczas tej sesji referaty wygłosili między innymi Pełnomocnik Rządu ds. Polskiej Energetyki Jądrowej, podsekretarz stanu w Ministerstwie Gospodarki Hanna Trojanowska, prezydent WANO Laurent Stricker oraz An-drzej Kurylczyk z Elektrobudowy SA, były dyrektor budowy Elektrowni Żarnowiec (teksty referatów tej sesji zostały opublikowane w kongresowym numerze Energetyki).

Przedstawiciele głównego sponsora Kongresu Elektrobudowy SA: prezes Jacek Faltynowicz (z prawej) i Andrzej Kurylczyk

Hanna Trojanowska, podsekretarz stanu w Ministerstwie Gospodarkii prof. Jacek Marecki z Politechniki Gdańskiej

W Auli Głównej odbyła się sesja przemysłu elektrotech-nicznego prowadzona przez dyrektora technicznego Instytutu Elektrotechniki dr. inż. Stefana Wójtowicza. Sesję otworzył referat pt. ‚„Rozwój przemysłu elektrotechnicznego w Pol-sce” autorstwa dyrektora Instytutu Wiesława Wilczyńskiego i przewodniczącego Centralnego Kolegium Sekcji Przemysłu Elektrotechnicznego SEP Jerzego Słowikowskiego.

Sesję poświęconą automatyce i robotyce prowadził prof. Dariusz Uciński z Uniwersytetu Zielonogórskieg o. Autorami referatów byli między innymi przedstawiciele politechnik: Rzeszowskiej, Łódzkiej i Warszawskiej, Aka-

demii Górniczo-Hutniczej, Uniwersytetu Zielonogórskiego, Przemysłowego Instytutu Automatyki i Pomiarów oraz Elektrobudowy SA.

Podczas sesji poświęconej energoelektronice, którą prowadził prof. Ryszard Strzelecki z Akademii Morskiej w Gdyni, referaty wygłosili przedstawiciele Politechniki Radomskiej, Instytutu Elektrotechniki, Zachodniopomor-skiego Uniwersytetu Technologicznego, firmy APS Energia, firmy Energoelektronika z Bydgoszczy, Akademii Morskiej w Gdyni i Uniwersytetu Zielonogórskiego.

W sesji na temat techniki świetlnej, prowadzonej przez prof. Wojciecha Zagana z Politechniki Warszawskiej, wygłoszono referaty autorów z politechnik: Poznańskiej i Warszawskiej, Instytutu Transportu Samochodowego, firmy Philips Ligthing Poland i Zrzeszenia Producentów Sprzętu Oświetleniowego Pollightning.

Równie ciekawe były dwie kolejne sesje tematycz-ne. Prof. Krzysztof Kluszczyński z Politechniki Śląskiej, przewodniczący Polskiego Towarzystwa Elektrotechniki Teoretycznej i Stosowanej, prowadził obrady sesji po-święconej mechatronice, podczas której referaty wygłosili przedstawiciele Politechnik Śląskiej, Warszawskiej, Łódz-kiej, Akademii Górniczo-Hutniczej i Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego. Sesję zainaugurował przewodniczący obrad wygłaszając referat o wymownym tytule „Mechatronika – moda czy nieuchronność?”.

Szczególny charakter miała sesja poświęcona elektro-technice okrętowej prowadzona przez dziekana Wydziału Elektrotechniki Akademii Morskiej w Gdyni prof. Janusza Mindykowskiego. 90-lecie SEP zbiegło się bowiem z 90-le-ciem elektrotechniki morskiej, o czym świadczył przywiezio-ny z Gdyni i zawieszony w krużgankach Auli okolicznościo-wy transparent (referaty tej sesji ukazały się w kongresowym wydaniu Przeglądu Elektrotechnicznego).

Pierwszego dnia Kongresu prezes SEP wręczył medale 90-lecia Stowarzyszenia Elektryków Polskich: JM Rektoro-wi Politechniki Warszawskiej prof. Włodzimierzowi Kurni-kowi, b. prezesowi SEP prof. Stanisławowi Bolkowskiemu oraz Wydziałom Elektrycznym Politechniki Warszawskiej (na ręce dziekana prof. Stanisława Wincenciaka) oraz Politechniki Śląskiej (na ręce dziekana prof. Lesława To-pór-Kamińskiego i prof. Mariana Paski).

Na zakończenie pierwszego dnia Kongresu odbyło się spotkanie koleżeńskie na dziedzińcu wewnętrznym Gmachu Głównego Politechniki Warszawskiej. Przed spotkaniem i podczas jego trwania przygrywał zespół muzyki kameralnej.


Drugi dzień obrad – 3 września 2009 r. Drugiego dnia obrad kongresowych uczestników

powitał przewodniczący Komitetu Organizacyjno-Progra-mowego prof. Andrzej Jakubiak. Poinformował, iż obrady są transmitowane przez Internet i dodał, że dzieje się tak po raz pierwszy w historii imprez organizowanych w Poli-technice Warszawskiej.

Obrady sesji plenarnej rozpoczął prof. Tadeusz Kaczo-rek, przewodniczący Komitetu Naukowego Kongresu, który wygłosił referat dotyczący nowych metod matematycznych w elektrotechnice (tekst został opublikowany w kongre-sowym numerze Spektrum). Następnie głos zabrał prof. Aleksander Sieroń z Śląskiej Akademii Medycznej, który wygłosił referat na temat wykorzystania pola elektromag-netycznego do leczenia ran. Warto wspomnieć, że profesor medycyny Aleksander Sieroń jest również absolwentem Wydziału Elektrycznego Politechniki Śląskiej. Po zakoń-czeniu wykładu prezes SEP wręczył prof. Aleksandrowi Sieroniowi medal 90-lecia SEP.

W Małej Auli kontynuowano obrady sesji „Energetyka jądrowa dla Polski”.

Obradom sesji „Elektroenergetyka” przewodniczył dr hab. inż. Waldemar Skomudek, wiceprezes PSE Operator SA. Referaty wygłosili przedstawiciele politechnik: Łódz-kiej, Gdańskiej, Wrocławskiej, Poznańskiej, Warszawskiej i Białostockiej, a także Elektrobudowy SA, Centrum EMAG, PSE Operator SA, PSE Północ SA, Dalkii Polska, Instytutu Energetyki, Mikroniki oraz Instytutu Tele- i Radiotechnicz-nego (teksty referatów opublikowano w kongresowym numerze Energetyki).

Kolejnym mówcą był przewodniczący Sejmowej Komisji Edukacji i Nauki, poseł dr Andrzej Smirnow, pracownik naukowy Wydziału Elektrycznego Politechniki Warszawskiej. Omówił on działalność kierowanej przez siebie Komisji. Wspomniał o zorganizowanej dwa lata temu, również w Auli Głównej Politechniki Warszawskiej i również z inicjatywy SEP, uroczystości jubileuszu 100-lecia urodzin Jego Ojca, inżyniera elektryka, członka Oddziału Warszawskiego SEP. Po zakończeniu wykładu prezes SEP wręczył posłowi Andrzejowi Smirnowowi medal 90-lecia SEP.

Drugiego dnia obrad również zorganizowano sesje tematyczne. W Auli Głównej odbyła się sesja „Oddziały-wanie pól elektromagnetycznych na środowisko” (referaty zostały wydrukowane w oddzielnych materiałach konferen-cyjnych). Obradom przewodniczył prof. Andrzej Krawczyk z Centralnego Instytutu Ochrony Pracy. Sesję rozpoczął dyrektor Instytutu Łączności Wojciecha Hałka. Wygłaszane referaty dotyczyły stanu obecnego i przyszłości telefonów komórkowych, wyników badań naukowych nad oddzia-ływaniem pola elektromagnetycznego na otoczenie oraz metod oceny poziomu emisji pola elektromagnetycznego w środowisku.

Referat wygłasza prof. Aleksander Sieroń

Obrady sesji „Elektroenergetyka” prowadził dr hab. inż. Waldemar Skomudek

Z inicjatywy przewodniczącego Polskiego Komitetu Bezpieczeństwa w Elektryce SEP Bogumiła Dudka do programu Kongresu włączono sesję poświęconą tej te-matyce. Wygłoszono dwa referaty przygotowane przez członków Komitetu (zamieszczono je w kongresowym numerze Energetyki).

Kolejna sesja dotyczyła zagadnień trakcji elektrycznej i była prowadzona przez dziekan Wydziału Elektrotechniki i Transportu Politechniki Radomskiej prof. Elżbietę Szych-tę. Referaty przygotowali autorzy z Politechniki Radom-skiej, Śląskiej, Elektrobudowy SA, Komelu i Centralnego Kolegium Sekcji Trakcji Elektrycznej SEP.

Z inicjatywy Polskiego Komitetu Inżynierii Biomedycz-nej odbyła się sesja o tej tematyce. Obrady prowadził prof. Tadeusz Pałko. Wygłoszono cztery referaty. Referat przygotowany przez Komitet miał charakter wprowadza-jący i nosił tytuł „Postęp elektrotechniki a rozwój inżynierii biomedycznej”.

Kolejna sesja tematyczna dotyczyła automatyki elek-troenergetycznej i była prowadzona przez prof. Bohdana Synala z Politechniki Wrocławskiej i prof. Jacka Szczerbę z Politechniki Gdańskiej. Wygłoszono sześć referatów przygotowanych przez autorów z politechnik: Gdańskiej, Wrocławskiej i Śląskiej, a także przez Instytut Energetyki i Instytut Tele- i Radiotechniczny.

Sesji „Metody informatyczne w elektrotechnice” przewodniczył prof. Andrzej Demenko z Politechniki Po-znańskiej. Referaty wygłosili profesorowie z Politechniki Poznańskiej i Śląskiej oraz firm Energopomiar oraz SAGEM — Energy & Telecom.

Bogaty program miała sesja „Problematyka społeczeń-stwa informacyjnego” przygotowana przez prof. Zbigniewa

30

Kierzkowskiego z Politechniki Poznańskiej. Referat wpro-wadzający pt.: „Wirtualna organizacja działań w rozwoju technologii społeczeństwa informacyjnego” wygłosił prof. Zbigniew Kierzkowski w imieniu Konsorcjum Sieci Labo-ratoriów WOD: Łódź-Olsztyn-Polkowice-Poznań, Wyższa Szkoła Informatyki w Łodzi (referaty tej sesji zamieszczamy w bieżącym numerze Spektrum).

Obrady sesji „Metrologia elektryczna” prowadził prof. Stefan Kubisa z Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego. Wygłoszono cztery referaty przygoto-wane przez politechniki: Poznańską, Wrocławską i War-szawską oraz Wojskową Akademię Techniczną.

Przedostatnim elementem programu drugiego dnia Kongresu było spotkanie koleżeńskie przy grillu. Uczest-nicy korzystali z nietypowego dla SEP wydawnictwa – Śpiewnika SEP-owca – wydanego z okazji jubileuszu 90-lecia Stowarzyszenia, a przygotowanego przez człon-ka honorowego SEP Zbigniewa Lubczyńskiego. W rolę gitarzysty wcielił się z powodzeniem Jerzy Szczurowski z COSiW SEP.

Ostatnim elementem programu była wycieczka autokarowa po iluminowanych obiektach stolicy, której przewodnikiem był prof. Wojciech Zagan z Politechniki Warszawskiej.

Trzeci dzień obrad – 4 września 2009 r.

Pierwszym punktem obrad trzeciego dnia Kongresu była sesja plenarna zorganizowana w Auli Dużej Gma-chu Głównego Politechniki Warszawskiej. Prezes SEP Jerzy Barglik wygłosił referat historyczny uwzględniający najważniejsze wydarzenia w 90-letniej historii Stowarzy-szenia Elektryków Polskich. Zakończył swe wystąpienie przypomnieniem nazwisk członków honorowych SEP zmarłych w bieżącej kadencji. Zebrani uczcili ich pamięć minutą ciszy.

Przewodniczący Komitetu Organizacyjno-Programo-wego prof. Andrzej Jakubiak odczytał następnie adres gratulacyjny skierowany do uczestników i organizatorów Kongresu przez byłego Prezydenta RP pana Lecha Wa-łęsy.

Uczestnicy spotkania koleżeńskiego,od prawej: Stanisław Dąbrowski i Piotr Szymczak

Przy mikrofonie Zbigniew Lubczyński, twórca Śpiewnika SEP-owca,na gitarze gra Jerzy Szczurowski z COSiW SEP

Poinformował również, że na adres Stowarzyszenia wpłynęły liczne listy gratulacyjne. Nadesłali je m.in.: Zbigniew Włodkowski – podsekretarz stanu w Minister-stwie Edukacji Narodowej, Jacek Kaczorowski – prezes Zarządu PGE Elektrownia Bełchatów SA, Waldemar Wójcik – dziekan Wydziału Elektrotechniki i Informatyki Politechniki Lubelskiej, Lesław Topór-Kamiński – dziekan Wydziału Elektrycznego Politechniki Śląskiej, Stefan Domek – dziekan Wydziału Elektrycznego Zachodnio-pomorskiego Uniwersytetu Technologicznego, Wiktor Piwkowski – przewodniczący Polskiego Związku Inży-nierów i Techników Budownictwa, Stanisław Świetlicki – przewodniczący ZG i Krystyna Wasińska – sekretarz generalna Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Cu-krowników, Krzysztof Cisek – prezes Stowarzyszenia Geodetów Polskich, Wiesław Blaschke – prezes i Eu-


geniusz Ragus – sekretarz generalny Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Górnictwa, Maciej Asłanowicz – prezes i Tadeusz Franaszek – sekretarz generalny Sto-warzyszenia Technicznego Odlewników Polskich, Andrzej Królikowski – prezes Polskiego Zrzeszenia Inżynierów i techników Sanitarnych, Leonard Szczygielski – prezes i Marek Kaczmarczyk – sekretarz generalny Stowarzysze-nia Inżynierów i Techników Wodnych i Melioracyjnych.

Następnie głos zabierali: prezes FSNT NOT — Ewa Mańkiewicz-Cudny, prezes UDT — Marek Walczak, se-kretarz generalny UlE — Koen Van Reusel oraz przedsta-wiciele stowarzyszeń inżynierskich.

Przemawia Koen Van Reusel, sekretarz generalny UlE

Ladies and Gentlemen,

Being myself an electrical engineer, I felt really delighted when the jubilee of the ninetieth anniversary of the Association of Polish Electrical Engineers was announced. I felt honored when I was invited to its celebration. And it is my pleasure today to have the opportunity, in my capacity of General Secretary to UIE, the International Union for Electricity Applications, to share with you, who are a distinguished member of UIE, some reflections and ideas which could be of common interest.

Let me first congratulate all of you with your anniversary, let me also congratulate the management committee of your association for its decision to celebrate this anniversary – yes, it is important not to forget anniversaries! - , and let me congratulate the organizers of the congress for the well chosen theme of the congress “Polish Electrical Engineering – tradition, the present and the future”.

For UIE, the International Union for Electricity Applications, the defense of electricity and its applications belongs to its core mission. Therefore, I propose that I present you some of our viewpoints on the past, the present and the future of electricity applications.

Let me start with the point that is the shortest one: the future of electricity applications. In technology, we simply don’t know what the future will be. When the microwave heating effect was discovered, as a spin-off of telecommunication technology, nobody believed that this sophisticated kind of heating could ever be useful. When the first microwave ovens were built, nobody believed that the market could ever be interested in it. Nowadays microwave ovens are pre-eminently a mass-product and microwave ovens are found almost in every kitchen all over the world. Mobile phones firstly appeared as a gadget in James Bond movies. Who could imagine that it could became the most obvious personal accessory which it is today?

The forecast of technology is a very risky endeavour, and if we don’t know the future of electricity applications, the two examples just given show that these electricity applications enhance the enjoyability of life.

“If you want to know the future, study the past.” So told Confucius, the great philosopher of China.

So let us have a look at the past. Let me tell you some words about the origins of UIE. Officially, I mean, before the law, UIE originated in the year 1959. In that year our association, which at that time was called the “International Union for Electroheat” got an official statute as an international association governed by the law of the French Republic. What were the reasons to create an association of electroheat at that time? Actually, the very first international electroheat congress was organized in 1936 already, in the Netherlands. Those were the years of the Great Depression after the stock exchange crash of 1929, years of worldwide economic fragi-lity. But there was also the growing knowledge that electricity could be an ingredient in the production of new materials, aluminium for instance. Indeed, if you want to produce aluminium, you need some dust, bauxite, and a lot of electricity. And what makes then the Netherlands take the initiative of organizing an international elec-

Tekst wystąpienia sekretarza generalnego uIE, Koena Van Reusela

32

troheat congress? Well, certainly at that time the Netherlands disposed of a lot of cheap electricity, by means of hydropower. Economic fragility, growing awareness of electricity as an ingredient in the production of new ma-terials, and the availability of cheap electricity, these three factors make it understandable that a first electroheat congress was organized in 1936 in the Netherlands. It was the basis of what finally, in 1959, became UIE, the International Union for Electroheat. Electroheat has been a major theme in our international association for many years. Poland has always been, and still is a distinguished member. In 1972 there was the VIIth International Electroheat Congress in Warsaw. The electroheat issue was further enforced by the entrance of nuclear power in the eighties of the last century. As nuclear power is responsible for a large amount of ever present base-load, promoting electroheat applications was one of the ways to solve the problem of an abundant electricity supply during the still hours.

Energy efficiency became a major theme from the nineties of the last century up to the present day. Electricity as energy vector had to be compared with other energy carriers like fuel and natural gas. This kind of exercise made UIE broaden its scope from electroheat to all kind of electricity applications. The energy efficiency exercise made it also clear that electricity is not that energy carrier just like that, easily to compare with or to replace by any other energy carrier. Due to very interesting electromagnetic phenomena, the coupling of electrical energy with materials can be meticulously managed. Even in heating applications, electricity brings in something more than just heating, for instance in melting metals it also brings in mechanical energy under the manifestation of stirring forces on the melt.

In the actual debate on energy efficiency, where things are too simply proposed as if it were quite easy to replace one energy carrier by another energy carrier, it is important to bring into prominence that electricity has some interesting particularities that cannot be found in other energy carriers.

These insights bring electroheat engineers to the persuasion that the original Electroheat field of study should be redefined as a field of study that is broadened into Electromagnetic Processing of Materials. Electromagnetic Processing of Materials as a field of study in which the interaction is studied between electromagnetic energy, of all frequencies, with materials of all kinds. When it belongs to the mission of UIE to make a bridge between science, and industry, UIE will help indeed to facilitate this shift from Electroheat to Electromagnetic Processing of Materials.

After having broadened the scope from electroheat to electricity applications in general, there is now a re-newed attention for electroheat – let us call it now electromagnetic processing of materials. The electricity com-panies, which are in fact important stakeholders of UIE, have to operate now in a liberalized market. Customer relationship is something very important in a competitive environment. Projects on Electromagnetic Processing are long term projects, constructing long term relationships with customers. These kind of long term projects are projects that electricity companies are eager to support in order to build a long term relationship with the customer. Therefore, Electroheat, or Electromagnetic Processing of Materials was a major theme at the last UIE congress, which was so successfully organized by our UIE vice-president prof. Jerzy Barglik and his team in Krakow last year.

Ladies and gentlemen, after a short look into an unforeseeable but always promising future, we studied the past, and we arrived in the present. Electromagnetic Processing of Materials has become a major issue within UIE, to accomplish its mission to defend electricity. Electricity is something to be proud of. Justified pride is so-mething that has always been well understood by the Polish nation. The Polish Committee , the Stowarzyszenie Elektrikow Polskich, was one of the founding fathers of UIE, as it is mentioned on the letter dated 28th August 1958 to the French authorities asking permission to create an international association named UIE. Therefore, the pride of your 90th anniversary is also my pride as General Secretary of an association in the defense and the promotion of electricity. Yes, we are proud on your membership of our association, we are happy to have your chairman, prof. Jerzy Barglik, as our distinguished UIE vice-president. Ladies and gentlemen, let this celebration of your anniversary be a moment of pride and happiness. We never know, at least not in an exact, scientific way, what the future will bring. Let us continue to work together to put our insights in electricity and its applications to the benefit of mankind, enhancing the enjoyability of life for all people. If we don’t exactly know the future, we nevertheless can be confident that those that have a great past, will have a bright future.

I thank you for your attention.


Szanowni Państwo,

Będąc inżynierem elektrykiem, naprawdę bardzo ucieszyłem się, kiedy dowiedziałem się o ogłoszeniu rocznicy 90- lecia SEP. Tym bardziej poczułem się zaszczycony, kiedy zostałem zaproszony na uroczystości związane z tymi obchodami. Jest mi dziś bardzo miło, że mam sposobność we własnym imieniu jako Sekretarz Generalny UIE (International Union for Electricity Applications ), Międzynarodowej Unii Zastosowań Elektro-techniki, podzielić się z Państwem, jako wyróżniającym się członkiem UIE, kilkoma refleksjami i myślami, które mogą posłużyć naszym wspólnym interesom.

Na początku pozwólcie Państwo, że złożę wszystkim Wam gratulacje z okazji Waszej rocznicy, pozwólcie mi także pogratulować Zarządowi Waszego Stowarzyszenia za podjęcie decyzji o organizacji uroczystych obchodów tej rocznicy – tak, to jest ważne, aby nie zapominać o rocznicach. Pozwólcie mi pogratulować organizatorom tego Kongresu za dobrze wybrany temat kongresu „Elektryka Polska – tradycja, teraźniejszość i przyszłość”.

Dla UIE, Międzynarodowej Unii Zastosowań Elektrotechniki, obrona elektryczności i jej zastosowań stano-wi jej główną misję. Dlatego proponuję zaprezentować Państwu kilka naszych punktów widzenia na przyszłe, teraźniejsze i tradycyjne zastosowania elektryczności.

Pozwolę sobie zacząć od punktu, który jest jednym z najkrótszych: przyszłość zastosowań elektryczności. W technologii, my po prostu nie wiemy co będzie w przyszłości. Kiedy odkryto efekt grzewczy fal mikrofalowych, co było efektem przekazywania osiągnięć naukowo-technicznych z dziedzin wojskowych i kosmonautycznych – ogólnej gospodarce /tzw. spin-off/, nikt nie wierzył, że ten wyrafinowany sposób ogrzewania będzie mógł być kiedykolwiek użyteczny. Kiedy zostały zbudowane pierwsze kuchenki mikrofalowe, nikt nie wierzył, że rynek kiedykolwiek zainteresuje się nimi. W dzisiejszych czasach kuchenki mikrofalowe są wybitnie wyróżniającym się produktem masowym i można je znaleźć w prawie każdej kuchni na całym świecie. Telefony komórkowe pojawiły się najpierw jako gadżet w filmach z Jamesem Bondem. Kto sobie wtedy wyobrażał, że staną się one tak powszechnym, wręcz obowiązkowym osobistym akcesorium, jakim są teraz.

Prognozy w technologii są bardzo ryzykownym działaniem, i jeżeli nie znamy przyszłości zastosowań elek-

tryczności, te dwa powyższe przykłady pokazały nam właśnie, że te zastosowania elektryczności uwydatniają przyjemności życia.

„Jeśli chcesz znać przyszłość, badaj przeszłość” powiedział Konfucjusz, wielki filozof chiński.

Spójrzmy więc trochę w przeszłość. Pozwólcie Państwo, ze powiem kilka słów o pochodzeniu UIE. Ofi-cjalnie UIE powstało w 1959 roku. W tym roku stowarzyszenie, które nazywało się wtedy „International Union of Electroheat”, otrzymało oficjalny statut jako międzynarodowe stowarzyszenie podlegające prawu Republiki Francuskiej.

Jakie były powody stworzenia stowarzyszenia elektrotermii w tamtym czasie?Naprawdę, pierwszy międzynarodowy kongres elektrotermii został zorganizowany już w 1936 roku w Holandii.

To były lata wielkiego kryzysu po krachu na giełdzie w 1929 roku, lata światowej słabości gospodarczej. Ale wtedy nastąpił wzrost wiedzy, że elektryczność mogłaby być składnikiem w produkcji nowych materiałów, na przykład aluminium. Naprawdę, jeśli chcecie produkować aluminium, to potrzebujecie trochę piasku, boksytu i dużo elektryczności. Co sprawiło, że Holandia podjęła inicjatywę zorganizowania międzynarodowego kongresu elektrotermii ? Cóż, z całą pewnością, w tym czasie Holandia dysponowała mnóstwem taniej elektryczności z elektrowni wodnych. Słabość gospodarcza, rosnąca świadomość, że energia elektryczna jest składnikiem produkcji nowych materiałów i dostępność taniej energii – te trzy czynniki czynią zrozumiałym, że pierwszy kongres elektrotermii został zorganizowany w Holandii, w 1936 roku. To było podstawą, aby ostatecznie w 1959 roku powstało UIE, Międzynarodowa Unia Zastosowań Elektrotechniki. Elektrotermia było głównym tematem w naszym stowarzyszeniu przez wiele lat.

Polska zawsze była i wciąż jest wyróżniającym się członkiem UIE. W 1972 roku w Warszawie odbył się VII Międzynarodowy Kongres Elektrotermii. Kwestia nagrzewnictwa elektrycznego była później sforsowana w latach osiemdziesiątych ubiegłego stulecia przez wejście energii jądrowej. Dlatego promowanie zastosowań elektro-termii było jedną z dróg, aby rozwiązać problem obfitości dostaw elektryczności i jest to aktualne do dziś.

Efektywność energetyczna stała się głównym tematem od lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia do dnia dzisiejszego. Elektryczność jako wektor energii musiała być porównywana z innymi nośnikami energii jak paliwa i gaz ziemny

3�

Ten rodzaj działania sprawił, że UIE rozszerzyło zakres swojej działalności z elektrotermii na wszystkie rodzaje zastosowań elektryczności. Przykład efektywności energetycznej jasno pokazuje, że elektryczność jest nośnikiem, którego nie można porównać, ani zastąpić innym nośnikiem energii. Z powodu bardzo interesującego zjawiska elektromagnetyki, połączenie energii elektrycznej z materiałami może być skrupulatnie wykorzystane. Nawet w zastosowaniach nagrzewnictwa, elektryczność przynosi coś więcej niż ogrzewanie, na przykład w topnieniu metali dostarcza także energii mechanicznej.

W aktualnej debacie na temat efektywności energetycznej gdzie tak łatwo wysuwane są wnioski jak na przykład, że jak było całkiem prosto zastąpić jeden nośnik energii innym nośnikiem, trzeba jednak zaznaczyć, że elektryczność ma kilka interesujących szczegółów, których nie posiadają inne nośniki energii.

Te względy prowadzą inżynierów od elektrotermii do przekonania, że badania w dziedzinie elektrotermii powinny być przedefiniowane jako badania w dziedzinie poszerzonej o zastosowanie pola elektromagnetycz-nego do przetwarzania metali.

Zastosowanie pola elektromagnetycznego do przetwarzania metali jako dziedzina badawcza, zajmuje się badaniem wzajemnego oddziaływania energii elektromagnetycznej, wszystkich częstotliwości, na różnego rodzaju materiały. I tu zadaniem UIE jest stworzenie pomostu pomiędzy nauką a przemysłem.

Po rozszerzeniu zakresu działalności od elektrotermii do ogólnych zastosowań elektryczności, teraz ponownie zwrócono uwagę na elektrotermię, pozwólmy sobie jednak teraz nazywać to zastosowaniem pola elektromag-netycznego do przetwarzania surowców.

Firmy elektryczne, które są w rzeczywistości ważnymi organizacjami w UIE, muszą działać teraz na zlibera-lizowanym rynku. Relacje między klientami są czymś bardzo ważnym w środowisku konkurencji. Plany zastoso-wania pola elektromagnetycznego do przetwarzania metali są długoterminowe, budujące długoterminowe relacje z klientami. Dlatego, elektrotermia oraz zastosowania pola elektromagnetycznego do przetwarzania metali, były głównymi tematami, na ostatnim kongresie UIE, który został z powodzeniem zorganizowany w ubiegłym roku, przez naszego Wiceprezydenta UIE Prof. Jerzego Barglika i jego załogę z Krakowa.

Panie i Panowie, po krótkim spojrzeniu w nieprzewidywalną, ale zawsze obiecującą przyszłość, zbadaniu przeszłości, dotarliśmy do teraźniejszości. Zastosowanie pola elektromagnetycznego do przetwarzania metali stało się główną kwestią w ramach UIE, aby zrealizować swoją misję obrony elektryczności. Elektryczność jest czymś z czego możemy być dumni.

Uzasadniona duma jest czymś, co zawsze było dobrze rozumiane przez naród Polski. Stowarzyszenie Elek-tryków Polskich było jednym z „ojców” UIE, jako że jest wymienione w liście z 28 sierpnia 1958 roku, skierowa-nego do władz Francuskich z prośba o zezwolenie na stworzenie międzynarodowego stowarzyszenia o nazwie UIE. Dlatego duma z okazji Waszej rocznicy 90-lecia, jest także moją dumą, jako Sekretarza Generalnego stowarzyszenia działającego w obronie i na rzecz promocji elektryczności. Tak, jesteśmy dumni, że jesteście członkiem naszego stowarzyszenia, jesteśmy szczęśliwi, że prof. Jerzy Barglik – Prezes SEP jest wyróżniającym się Wiceprezydentem UIE.

Panie i Panowie, pozwólmy, aby ta uroczystość poświęcona Waszej rocznicy była momentem dumy i szczęś-cia. My nigdy nie wiemy, przynajmniej nie wiemy dokładnie, naukową drogą, co przyniesie nam przyszłość. Pozwólmy więc sobie kontynuować wspólną pracę, mając na względzie elektryczność i jej zastosowania dla dobra ludzkości, poprawiając jakość życia wszystkich ludzi. Dokładnie nie znamy przyszłości, niemniej możemy być pewni, że to co mamy, to wspaniała przeszłość, a świetlana przyszłość nadejdzie.

Dziękuję za uwagę.(Tłumaczenie: Anna Dzięcioł – Dział Naukowo-Techniczny SEP)

Po wystąpieniach gości Przewodniczący Centralnej Komisji Odznaczeń i Wyróżnień SEP, członek honorowy SEP, prof. Stanisław Bolkowski odczytał listę wyróżnio-nych medalem 90-lecia SEP. Medal otrzymali: Arendarska Jolanta, Boroń Andrzej, Chałas Zbigniew, Chmielewski Marek, Chojecki Jan, Domżalski Tadeusz, Gagatko NN, Gawąd Kazimierz, Gołębiowska Jolanta, Kaczorek Ta-deusz, Karwat Czesław, Kołakowski Tomasz, Kołłątaj Jerzy, Konklewska Aleksandra, Lipiński Tadeusz, Mali-nowski Tadeusz, Marecki Jacek, Mosiński Franciszek, Niedojadło Jerzy, Paczesna Joanna, Panicz Zenon,

Pawlak Mariusz, RusinJan, Skomudek Waldemar, Synal Bohdan, Szczepański Tadeusz, Szmidt Jan, Szpotański Jacek, Strzałka Jan, Szastałło Jerzy, Szydłowski Jacek, Szymczak Piotr, Swiderski Tadeusz, Tymoszyk Marek, Wadowski Andrzej, Wyporski Stefan, Zgarda Zygmunt, Zięba Krzysztof, Zimny Zygmunt, Żurawski Mieczysław. Medal wręczał prezes SEP Jerzy Barglik.

Medale 90-lecia SEP będą także wręczane podczas uroczystości w oddziałach oraz na zebraniu świąteczno-noworocznym 16 grudnia 2009 r. w Warszawie.


Na zakończenie I części obrad wystąpił Zespół Pieśni i Tańca Politechniki Warszawskiej z programem przygo-towanym specjalnie dla uczestników Kongresu. Występ młodych artystów został przyjęty owacyjnie, a bukiet kwia-tów od prezesa SEP wraz otrzymała studentka Wydziału Elektroniki i Technik Informacyjnych.

Po przerwie rozpoczął się panel historyczny prowadzo-ny przez Aleksandra Gąsiorskiego. Jego uczestnikami byli członek honorowy SEP Jacek Szpotański i młody historyk Marek Jakubiak.

Wyróżnieni Medalem 90-lecia SEP

Występ Zespołu Pieśni i Tańca Politechniki Warszawskiej

Po zakończeniu dyskusji panelowej wykład na temat początków polskiej elektryki wygłosił członek honoro-wy SEP prof. Jerzy Hickiewicz z Politechniki Opolskiej. Następnie członek ZG SEP, przewodniczący Rady Izby Rzeczoznawców Andrzej Wawrzyński oraz przewodni-czący Komisji Kwalifikacyjnej Izby prof. Jan Maksymiuk omówili działalność rzeczoznawczą w roku bieżącym, roku jubileuszu 50-lecia Izby.

Kolejnym punktem obrad kongresowych było ogłosze-nie wyników tegorocznych edycji konkursów organizowa-nych przez SEP.

Panel historyczny

Laureaci Konkursu na najaktywniejsze koło SEP

3�

P o d z i ę k o w a n i e

Prof. M. Bartosik z Politechniki Łódzkiej, laureat konkursu im. prof. M. Pożaryskiego

Ostatnim punktem obrad Kongresu było przyjęcie wniosków kongresowych.

Zamieszczamy je w bieżącym numerze Spektrum. Zamknięcia obrad I Kongresu Elektryki Polskiej do-

konał prezes SEP Jerzy Barglik. Podziękował wszystkim uczestnikom za przybycie i aktywny udział w obradach, a organizatorom za ogromny trud włożony w organizację Kongresu.

Laureaci konkursów: Józef Gromek (z medalem), dyrektor Instytutu Tele- i Radiotechnicznego

oraz przedstawiciel firmy Procom System S.A. z Wrocławia

zabezpieczeniowymi, analizy jakości energii i rozsze-rzonymi funkcjami samotestowania” (szerzej o tym produkcie pisze mgr inż. Joanna Florkowska-Trąbińska w bieżącym numerze).

Rozstrzygnięto także konkurs na produkt innowacyjny. Decyzją kapituły konkursu laureatami zostali: Procom System SA z Wrocławia za „Miernik jakości energii elek-trycznej CERTAN PQ-lOO” oraz ZPUE Włoszczowa za „Nową generację rozdzielnic pierścieniowych SN w izolacji gazu SF6 typoszeregu TPM”.

Szanowne Koleżanki i Szanowni Koledzy!

Pragnę podziękować za liczny udział w obradach I Kongresu Elektryki Polskiej oraz za cenny wkład merytoryczny związany z przygotowaniem i przeprowadzeniem tego ważnego wydarzenia.

Od szeregu lat w Stowarzyszeniu mówiono o potrzebie zorganizowania Kongresu, podejmowano stosowne uchwały. Do-brze się stało, ze w ostatnim roku kadencji obecnych władz naczelnych SEP udało się wreszcie to przedsięwzięcie z sukcesem zrealizować. To był najlepszy sposób godnego uczczenia Jubileuszu 90-lecia SEP.

Sukces merytoryczny i organizacyjny Kongresu traktuję jako sukces grupy ludzi, którzy zaangażowali się w to przedsięwzięcie, a więc jako nasz wspólny sukces. Jest bowiem faktem, że sukces wynika zawsze z umiejętności działania w silnych, dobrze zorganizowanych i mających wspólny cel grupach.

Szanowne Koleżanki, Szanowni Koledzy!Jestem przekonany, że Kongres stał się znaczącym wydarzeniem w działalności naszego Stowarzyszenia, a sformułowane

wnioski przyczynią się do rozwoju polskiej elektryki - tej tak istotnej dla SEP i naszego Kraju gałęzi nauki i gospodarki, dla ży-cia i rozwoju społeczno-gospodarczego Polski, a także staną się podstawą włączenia ich w doskonalenie działalności naszej Organizacji – Stowarzyszenia Przyjaciół, Stowarzyszenia Elektryków Polskich. Jestem także przekonany, że sukces Kongresu przełoży się w widoczny i znaczący sposób na rozwój działalności w Oddziałach SEP i Waszych Środowiskach.

Jeszcze raz serdecznie dziękuję!Prezes SEP

Jerzy Barglik

Wyniki konkursu na najaktywniejsze koło SEP podał przewodniczący Komisji Konkursowej Andrzej Klacz-kowski z Oddziału Zagłębia Węgłowego SEP (wyniki są zamieszczone na stronie www.sep.com.pl). Prezes SEP i przewodniczący Komisji Kół i Współpracy z Oddziałami SEP Zbigniew Lubczyński — członek honorowy i członek ZG SEP — wręczyli dyplomy laureatom konkursu.

Laureatem konkursu im. prof. Mieczysława Pożary-skiego na najlepszy artykuł opublikowany w prasie sto-warzyszeniowej został prof. Marek Bartosik z Politechniki Łódzkiej. Artykuł został opublikowany w Przeglądzie Elek-trotechnicznym (szczegółowe wyniki konkursu zostały po-dane w kongresowym numerze Spektrum, a tekst artykułu prof. M. Bartosika zamieścimy w jednym z najbliższych numerów).

Z kolei wręczono nagrody i wyróżnienia kongreso-we. Laureatem Konkursu o medal Prezesa SEP został Instytut Tele- i Radiotechniczny z Warszawy za produkt: „Sterownik polowy SN ze zintegrowanymi funkcjami

16 września 2009 r.


Wnioski generalne I Kongresu Elektryki Polskiej

1. Uczestnicy Kongresu uważają, że jego zorganizowanie jest właściwą i godną formą uczczenia dziewięćdziesią-tej rocznicy Stowarzyszenia Elektryków Polskich, jako największej organizacji branżowej wchodzącej w skład Federacji Stowarzyszeń Naukowo–Technicznych NOT. Wyniki obrad I Kongresu potwierdzają dominującą rolę elektryki w postępie cywilizacyjnym i wskazują na nowe jej zastosowania ukierunkowane na rozwój i innowacyjność oraz badania naukowe w warunkach harmonijnego i trwałego współistnienia człowieka i biosfery.

2. Wykorzystanie możliwości tkwiących w tej dyscyplinie wymaga zdecydowanego przyspieszenia rozwoju krajowego potencjału elektroenergetycznego w celu wzrostu bezpieczeństwa dostaw energii przy rów-noległym działaniu na rzecz poprawy efektywności energetycznej, rozwoju konkurencyjności rynku paliw i energii oraz ograniczenia oddziaływania energetyki na środowisko.

3. Kongres, doceniając potrzebę rozwoju odnawialnych źródeł energii, a także źródeł opartych na paliwach konwencjonalnych, jednoznacznie potwierdza nie-zmienne stanowisko elektryków, że najważniejszym na obecnym etapie rozwoju polskiej elektroenergetyki problemem jest wprowadzenie energetyki jądrowej op-artej na reaktorach trzeciej generacji, jako dojrzałych technologicznie i bezpiecznych, nawet w warunkach ataków terrorystycznych, a zarazem zapewniających wytwarzanie tańszej niż w innych opcjach energii elektrycznej przy zachowaniu czystego powietrza, wody i gleby.

4. Jednym z najważniejszych zadań stojących przed polską elektroenergetyką jest budowa pierwszej i następnych elektrowni jądrowych. Wskutek przerwania budowy pierwszej elektrowni jądrowej w Żarnowcu, Polska utraciła zdobyty przed dwu-dziestu laty potencjał wiedzy ludzkiej i możliwości produkcyjnych naszego przemysłu w dziedzinie energetyki jądrowej. Dzisiaj trzeba te straty odrobić. Każdy rok opóźnienia we wprowadzeniu elektro-wni jądrowych oznacza rok niepotrzebnych strat i utrwalanie naszego zacofania w tej dziedzinie. Uczestnicy Kongresu zdecydowanie popierają plany rozpoczęcia i szybką realizację Programu Energetyki Jądrowej w Polsce tak, aby w 2020 roku uruchomić pierwszą elektrownię jądrową, a w roku 2030 osiągnąć znaczący udział tej ener-getyki w bilansie energetycznym kraju. Z tego też powodu Kongres wyraża zadowolenie z powołania Pełnomocnika Rządu ds. Energetyki Jądrowej i deklaruje pełne poparcie dla jego działań.

5. W związku z realizacją elektrowni jądrowych, a także spodziewanym dużym przyrostem mocy źródeł od-nawialnych – w tym przede wszystkim wiatrowych – Kongres zwraca uwagę na konieczność znaczących inwestycji sieciowych związanych z rozbudową, mo-dernizacją i budową nowych linii wysokiego napięcia

oraz budową odpowiednich stacji przy elektrowniach zwłaszcza w północnej części kraju, a także linii zwiększających zdolności KSE do transgranicznej wymiany energii elektrycznej, co pozwoli na aktywne uczestnictwo Polski w wewnątrzunijnym rynku energii elektrycznej.

6. Aktualna i perspektywiczna rola infrastruktury energe-tycznej wyłania potrzebę ścisłej koordynacji działań. Stowarzyszenie Elektryków Polskich wspólnie z Ko-mitetem Elektrotechniki Polskiej Akademii Nauk opo-wiada się za powołaniem w tym celu ośrodka badań strategicznych, jako silnego zaplecza eksperckiego z zakresu energetyki (np. Centrum Strategicznego Energetyki).

7. Procesy przemian cywilizacyjnych w pojawiającym się społeczeństwie informacyjnym wymagają inten-sywnych działań w zakresie budowy infrastruktury informacyjnej i komunikacyjnej oraz upowszechniania usług sieciowych. Rozwój tych struktur wpłynie na doskonalenie technologii elektronicznych w zakresie przetwarzania sygnałów, powszechnej komputeryzacji oraz na stosowanie coraz nowocześniejszych techno-logii fotonicznych, wykorzystujących przesył sygnałów świetlnych w transmisji informacji.

8. Wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną, perspektywa budowy elektrowni jądrowych, budowa źródeł odnawialnych i modernizacja infrastruktury elektroenergetycznej pociąga za sobą konieczność produkcji odpowiednich urządzeń i sprzętu instala-cyjnego, kabli elektroenergetycznych i telekomuni-kacyjnych, układów energoelektronicznych, maszyn elektrycznych specjalnych konstrukcji, co wymaga wsparcia rozwoju polskiego przemysłu elektrotech-nicznego.

9. Mając na uwadze między innymi duże zróżnicowanie systemów zasilania trakcji elektrycznej w Europie, Kongres widzi potrzebę pilnego opracowania stra-tegii przystosowania PKP do nowych warunków, wynikających głównie z przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Zadanie to powinno zostać po-wierzone powołanemu w tym celu zespołowi spe-cjalistów w postaci grupy roboczej, umiejscowionej w strukturach PKP.

10. Z zadowoleniem należy przyjąć decyzję MNiSzW o przywróceniu egzaminu maturalnego z mate-matyki. Przyczyni się to z pewnością do lepszego przygotowania młodzieży do podejmowania trud-nych studiów technicznych, w tym także w zakresie elektryki i kierunków pokrewnych. Intensywny rozwój elektrotechniki, elektroniki, telekomunikacji, informa-tyki, mechatroniki, automatyki i robotyki, bioinżynierii i innych dyscyplin wchodzących w skład elektryki wymaga podjęcia działań wspierających rozwój technicznego szkolnictwa średniego, wyższego i podyplomowego, a także wzmożonych inicjatyw w obszarze kształcenia ustawicznego i kształcenia otwartego.

3�

Wnioski szczegółoweElektroenergetyka

1. Energetyka jądrowa oparta na reaktorach trzeciej generacji jest technologią dojrzałą i bezpieczną. Za-pewnia ona wytwarzanie tańszej niż w innych opcjach energetycznych energii elektrycznej przy zachowaniu czystego powietrza, wody i gleby. Środki i technologie ochrony fizycznej stosowane w reaktorach trzeciej generacji zapewniają bezpieczeństwo nawet w razie ataków terrorystycznych. Jak wykazały wieloletnie studia międzynarodowe prowadzone w ramach Unii Europejskiej, energia jądrowa jest obok hydroenergii technologią najbardziej przyjazną dla człowieka. Jed-nocześnie zapewnia ona niezawodność dostaw energii elektrycznej i sprzyja wzmocnieniu bezpieczeństwa energetycznego kraju zarówno w bliskiej jak i w dale-kiej przyszłości.

2. Kongres z zadowoleniem przyjął decyzję Rządu o mianowaniu wysoce kompetentnej osoby na stano-wisko Pełnomocnika Rządu ds. Energetyki Jądrowej. Uczestnicy Kongresu wyrażają poparcie dla jego działań i deklarują współpracę wszystkich elektryków, a w szczególności środowiska energetyków jądro-wych działającego w SEP przy zdobywaniu popar-cia społeczeństwa dla energetyki jądrowej. Dobrze się stało, że Pełnomocnik Rządu pochodzi z silnej struktury elektroenergetycznej, mającej w dodatku ambicję pokierowania budową elektrowni. Będzie on miał w tej strukturze poparcie.

3. Kongres SEP z satysfakcją stwierdza, że SEP było jedną z nielicznych organizacji pozarządowych konse-kwentnie i z uporem od kilkudziesięciu już lat czynnie popierającą ideę wdrożenia energetyki jądrowej w Pol-sce. W Komitecie Energetyki Jądrowej SEP, działają-cym nieprzerwanie od lat 80-tych ubiegłego stulecia, zebrało się grono gorących zwolenników energetyki jądrowej z różnych branż, nie tylko elektryków, którzy podtrzymywali wiarę w rozwój energetyki jądrowej w Polsce w okresach dla niej bardzo niekorzystnych, wśród nieprzyjaznego niejednokrotnie otoczenia. W ciągu ostatnich piętnastu lat SEP był inicjatorem i organizatorem szeregu konferencji międzynarodo-wych i krajowych poświęconych energetyce jądrowej. Przed kilku laty SEP był inicjatorem założenia bratniej organizacji SEREN (Stowarzyszenie Ekologów na Rzecz Energetyki Nuklearnej), z którym bardzo ściśle współpracuje. Od wielu lat SEP współpracuje również z Polskim Towarzystwem Nukleonicznym (PTN).

4. Należy dołożyć wszelkich starań, by akty prawne niezbędne do budowy pierwszej elektrowni jądrowej zostały jak najszybciej opracowane i przyjęte przez władze państwowe, a wyższe uczelnie, jednostki badawczo–rozwojowe i przemysł zapewniły dopływ kadr dla energetyki jądrowej. Konieczne jest także wznowienie działań dotyczących wyboru lokalizacji dla pierwszej i następnych elektrowni jądrowych w Polsce oraz rozpoczęcie przygotowań do ogłoszenia przetar-gów na dostawę urządzeń i budowę elektrowni.

5. Kongres zwraca się do Pełnomocnika Rządu ds. Energetyki Jądrowej z postulatem, aby przy analizach lokalizacyjnych przyszłej elektrowni jądrowej brać pod uwagę aspekt wykorzystania ciepła odpadowego w celach grzewczych. Szczególnie mogłoby to być korzystne dla Warszawy, która jest miastem w Polsce z najbardziej rozbudowaną siecią ciepłowniczą.

6. Aktualna i perspektywiczna rola infrastruktury ener-getycznej wyłania potrzebę ścisłej koordynacji badań oraz wynikających z nich wniosków i działań. Zadania te winny być powierzone interdyscyplinarnemu ośrod-kowi badań strategicznych jako silnemu zapleczu eks-perckiemu (centrum energetyki), które m.in. powinno kontynuować działania nakreślone w programie prof. M. Bartosika.

7. Cele i środki realizacji polityki energetycznej pań-stwa muszą być zgodne z realiami i warunkami Unii Europejskiej. Szczególną rolę odgrywać powinna koncepcja transeuropejskich sieci transportowych (TEN), stwarzająca przesłanki tworzenia łączy mię-dzysystemowych (interkonektorów) i korytarzy infra-strukturalnych.

8. Konieczne jest wykorzystanie nowoczesnych narzędzi analityczno–prognostycznych dla oceny w kategoriach koszt/efekt różnych strategii rozwoju sektora. Ważne jest czynne uczestnictwo strony polskiej np. w apli-kacjach modelu prognozującego zmiany użytkowania gruntów, sekwestracji CO2, skutków polityki niskowę-glowej, wykorzystania biomasy i konsekwencji polityki ograniczania zmian klimatycznych, współpracującego z globalnym modelem sektora energii POLES, a także wykorzystania doświadczeń programu APD.

9. Biorąc pod uwagę szczególne znaczenie metrologii, która uczy adekwatnego modelowania matematycz-nego zjawisk fizycznych, procesów przemysłowych, a także procesów badanych przez współczesną naukę Kongres proponuje podjęcie działań zmierzających do zwiększenia udziału przedmiotów metrologicznych w programach studiów wyższych.

10. Należy przykładać dużą wagę do zapewnienia właści-wego rozwoju badań i kształcenia w zakresie mecha-troniki, łącznie z rozważeniem zasadności powołania w Polsce przemysłowego instytutu naukowo–badaw-czego.

11. Dla utrzymania odpowiedniego poziomu bezpie-czeństwa dostaw energii elektrycznej dla gospodarki i ustabilizowania go w przyszłości, konieczny jest dalszy rozwój krajowego parku elektrowni węglowych, ponieważ w warunkach krajowych węgiel kamienny i brunatny będzie jeszcze w następnych dziesięciole-ciach odgrywał istotną rolę jako źródło energii.

12. Istotne jest zwiększenie udziału elektrowni opalanych gazem, zarówno gazowo–parowych do pracy podsta-wowej jak i elektrowni szczytowych – zwłaszcza wobec nieuchronnego zwiększenia udziału elektrowni wiatro-wych w krajowym systemie elektroenergetycznym.


13. W warunkach krajowych konieczne jest traktowanie konwencjonalnych elektrowni cieplnych (opalanych węglem, a także gazem), odnawialnych źródeł energii oraz elektrowni jądrowych nie jako konkurencyjnych, lecz jako równorzędnych elementów zorientowanego na przyszłość, zapewniającego bezpieczeństwo do-staw energiii efektywnego ekonomicznie „energymix” krajowej elektroenergetyki.

14. Z punktu widzenia potrzeb Krajowego Systemu Energe-tycznego za najkorzystniejszą należy uznać lokalizację elektrowni jądrowej w północnej części kraju.

15. Realizacja inwestycji sieciowych na potrzeby wypro-wadzenia mocy (energii) z elektrowni jądrowej (i nie tylko z tego powodu) wymaga kilkuletniego okresu przygotowawczego. W świetle obecnych regulacji prawnych jest to okres ok. siedmiu lat.

16. Należy zwrócić się do firmy Vattenfall Heat Poland oraz Prezydenta Warszawy o przedstawienie analiz różnych rozwiązań zasilania Stolicy w ciepło i energię elektrycz-ną oraz przedstawienie planu zaprzestania spalania przez warszawskie elektrociepłownie węgla (3-4 mln ton/rok). W tym kontekście jest wskazane zwrócenie się do Pełnomocnika Rządu ds. Energetyki Jądrowej o włączenie w zakres badań lokalizacyjnych elektrowni jądrowych także elektrociepłowni jądrowych.

17. Istnieje pilna potrzeba działań w zakresie wdrażania w transporcie kolejowym technologii efektywnych energetycznie, w tym m.in. systemów automatycznego sterowania ogrzewaniem rozjazdów, wyposażenia w odpowiednie czujniki (temperatury, śniegu, nawiewu), systemów monitoringu GPS do oceny parametrów energetycznych lokomotyw spalinowych.

18. Należy wspierać badania i zapewnić warunki rozwoju energoelektroniki, umożliwiającej energooszczędne uzdatnianie, przetwarzanie oraz użytkowanie energii elektrycznej i poprawę jej jakości. Za konieczną należy uznać intensyfikację badań w obszarze nowych topologii jak i nowych technologii w odniesieniu do przekształtni-ków stosowanych w elektroenergetyce konwencjonalnej i rozproszonej. Jednym z podstawowych warunków unowocześnienia systemu energetycznego jest upo-wszechnienie w energoelektronice nowoczesnych ukła-dów energoelektronicznych, w tym układów służących do regulacji przepływów energii. Szersze zastosowanie przekształtników energoelektronicznych w obecnym sy-stemie elektroenergetycznym pozwoliłoby na pełniejsze wykorzystanie istniejących zasobów dystrybucyjnych i przesyłowych, przy zachowaniu dotychczasowego stanu, a nawet poprawie bezpieczeństwa zasilania i efektywności energetycznej wychodząc naprzeciw dyrektyw Unii Europejskiej i przygotowywanej obecnie ustawie o efektywności energetycznej.

19. Technika świetlna wniosła i nadal wnosi istotny wkład w rozwój elektrotechniki w Polsce oraz w działalność Stowarzyszenia Elektryków Polskich, a z racji na swoje medialne cechy bywa w pierwszej kolejności utożsamiana z elektrotechniką.

20. Z zadowoleniem stwierdza się, że wykształciła się polska szkoła iluminacji obiektów i jest ona zauważana i wyko-rzystywana w szerszym, europejskim kontekście.

21. Technika świetlna – polski przemysł oświetleniowy jest tym obszarem gospodarki, który stwarza możliwości szybkiego rozwoju przy minimalizacji poniesionych nakładów.

22. Uwarunkowania prawne dotyczące wycofywania żaro-wych źródeł światła i ich wymiany nakładają na środo-wisko elektryków obowiązki edukacyjne w stosunku do społeczeństwa, przy zachowaniu obiektywizmu oceny dokonywanych zmian.

23. Należy wysoko ocenić osiągnięcia krajowego przemysłu kablowego, przed którym narastają nowe zadania wy-nikające ze zwiększonego zapotrzebowania na energię elektryczną przy coraz bardziej zaawansowanym tech-nologicznie procesie przetwarzania energii pozyskiwanej ze źródeł odnawialnych i magazynów energii z jedno-czesnym zachowaniem wymogów ekologicznych.

24. W ostatniej dekadzie nastąpił gwałtowny rozwój technologii w obszarze Elektrotechniki Okrętowej, związany z poprawą bezpieczeństwa morskiego i efektywności eksploatacji statków, a takze wzrostem wymagań w zakresie ochrony środowiska.

25. Wśród dominujących trendów w Elektrotechnice Okrętowej można wskazać:

• wzrost całkowitej mocy zainstalowanej w elektro-wniach okrętowych do poziomu kilkudziesięciu MW oraz napięć do kilkunastu kV,

• coraz szersze zastosowanie elektrycznych napę-dów głównych statków o mocach powyżej 20 MW (silniki synchroniczne instalowane w pędnikach gondolowych, zasilane z przekształtników ener-goelektronicznych),

• wprowadzenie sieci elektroenergetycznych o podwyższonej niezawodności, uzyskanej na drodze systemowej redundancji i systemu grodzi ochronnych, na statkach klasy DPC (dynamicz-nego pozycjonowania),

• konieczność dogłębnej analizy systemów elek-troenergetycznych nowo budowanych statków pod kątem jakości energii elektrycznej na etapie projektowania jednostki, (ciągłego monitoringu parametrów jakości energii w czasie eksploata-cji statku) jako czynnika zwiększającego ryzyko awarii wielu systemów okrętowych,

• rozwój urządzeń w wykonaniu przeciwwybucho-wym (w tym rozwiązań iskrobezpiecznych) do zastosowań na statkach morskich,

• intensywne prace nad modyfikacją światowego morskiego systemu łączności alarmowej i bezpie-czeństwa GMDSS w świetle implementacji strategii e-nawigacji oraz odnośnych aktów legislacyjnych międzynarodowej organizacji morskiej IMO.

26. Kongres popiera inicjatywę renowacji grobu rodziny Dzieślewskich na cmentarzu Łyczakowskim we Lwo-wie, gdzie spoczywa prof. Roman Dzieślewski, który był pierwszym polskim profesorem elektrotechniki. Prof. Roman Dzieślewski (1863-1924) został powołany na profesora nadzwyczajnego na Wydziale Budowy Machin CK Szkoły Politechnicznej w 1891 roku i został kierownikiem Katedry Elektrotechniki na tym Wydzia-le. W roku akademickim 1901/1902 był wybrany na Rektora CK Szkoły Politechnicznej we Lwowie.

�0

Informacja o założycielach Stowarzyszenia Elektryków Polskich


kongreselektryki polskiej

Zbigniew KierzkowskiKonsorcjum Sieci Laboratoriów WOD: Łódź-Olsztyn-Polkowice-Poznań, Wyższa Szkoła Informatyki w Łodzi

Jan KwiatkowskiPolitechnika Wrocławska

PrzedmowaPodczas Sesji omawiano aspekty technologiczne, or-

ganizacyjne i gospodarcze „kształtowania społeczeństwa informacyjnego”, prezentowane przez specjalistów i ośrodki współpracujące w tematyce wirtualnej organizacji działań – WOD. Tematyka Sesji obejmowała głównie na tematykę budowy infrastruktury informacyjnej i komunikacyjnej i upo-wszechnianiu usług sieciowych.

W programie Sesji prezentowano 22 prace; nawiązywały one do tematyki organizowanych przez ZG SEP corocznych Konferencji Okrągłego Stołu: Polska w drodze do społeczeń-stwa informacyjnego.

Wychodzi się z założenia, że procesy przemian cywiliza-cyjnych w pojawiającym się społeczeństwie informacyjnym są następstwem upowszechniania technologii informacyjnych i komunikacyjnych – I&CT (Information and Communication Technology) i technologii wirtualnej (cyfrowej) organizacji działań – WOD. Określają one nowe sposoby wirtualnej inte-gracji (współdziałania) przedsiębiorstw i wirtualnej integracji (współpracy) ludzi – główne czynniki rozwoju technologii społeczeństwa informacyjnego – IST (Information Society Technology).

W efektywnej budowie społeczeństwa informacyjnego niezbędne jest wykorzystanie innowacyjnych paradygmatów architekturalnych tworzenia systemów informatycznych, sta-wiających nacisk na definiowanie usług, które spełnią wyma-gania użytkownika. Do nich należy architektura zorientowana na usługi – SOA (Service Oriented Architecture).

Tworzone są coraz powszechniej różnorodne systemu wzajemnej (interaktywnej) wymiany danych, sieciowe systemy cyfryzacji i archiwizacji dokumentów źródłowych, i dostępu do informacji przedmiotowej, budowane dla wirtualnej (cyfrowej) organizacji działań. W środowisku różnorodnych wirtualnych sieci danych – D i wiedzy (informacji) przedmiotowej – WP: e – SD&WP podlegają przemianom:

• przedmiot i formy nauczania; pojawiają się nowe profile pacy zawodowej,

• zachowania człowieka w życiu, w środowisku publicznych systemów informatycznych; pojawia się wirtualna integra-cja współpracujących ze sobą ludzi,

• postępowanie przedsiębiorstw we współdziałaniu; pojawiają się wirtualne przedsiębiorstwa („przedsiębiorstwa przyszło-ści”), wirtualne struktury organizacji pracy zespołowej. Architektura infrastruktury złożonej z wzajemnie powią-

zanych systemów informacyjnych nie tylko definiuje jej we-wnętrzną budowę, lecz w znacznym stopniu odpowiada na pytanie, w jaki sposób może być ona zastosowana i w jakim kierunku przebiegać mogą jej modyfikacje.

Zwraca się uwagę na wiele sposobów, często różnych opisów obrazów społeczeństwa informacyjnego. Pokazuje się, że różnice wynikają stąd, że do opisu nieznanej rzeczywistości trzeba brać pod uwagę czynniki technologiczne, informacyjne i organizacyjne, które maja wpływ na obrazy cyfrowej organi-zacji w gospodarce, polityce i społeczeństwie.

Przemianom strukturalnym podlegają działania: organiza-cyjne i gospodarcze, społeczne i polityczne, polityki naukowej i edukacyjne. Reformowane są tradycyjne struktury działań. Wprowadzane zmiany nie ograniczają się tylko do przemian organizacyjnych (przedsiębiorstw, instytucji, polegających głównie na tzw. decentralizacji) lecz reformowanie w coraz większym stopniu polegać zaczyna na przemianach, okre-ślanych jako przemiany strukturalne, których istota polega na tworzeniu mechanizmów zarządzania funkcjami i zadaniami w nowym cyfrowym stylu (wirtualnej organizacji) działań. Decentralizacja nie wystarcza. Jej skutki są niewystarczające w procesach przemian strukturalnych organizacji nowego społeczeństwa; ograniczanie się do rozumienia przemian jako proces decentralizacji, to tak, jakby chcieć opisywać kształt składowej bez stawiania wcześniej, w centrum uwagi, obrazu całości nowego społeczeństwa, a głównie zachowań osobo-wych i dobra wspólnego (całości społeczeństwa). Wszystko to jest ważne w ustalaniu zachowań osobowych i postępowania

Problematyka społeczeństwa informacyjnego1)

1) Materiał dostarczony przez Biuro SEP. Publikujemy go w brzmieniu dosłownym

��

organizacji w tworzeniu infrastruktury informacyjnej i organi-zacyjnej nowego społeczeństwa.

Sesję przygotowała Sieć Laboratoriów WOD: Łódź – ól-sztyn – Polkowice – Poznań.

Uczestniczyły w niej zespoły: Wyższej Szkoły Informatyki w Łodzi, Olsztyńskiej Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządza-nia, Dolnośląskiej Wyższej Szkoły Techniki i Przedsiębior-czości w Polkowicach, Politechniki Poznańskiej i Politech-niki Wrocławskiej. W przygotowaniu Sesji udzieliły pomocy firmy: Vector On Line z Poznania i DNS Polska z Krakowa, uczestniczyły Studenckie Koła Naukowe Sieci Laboratoriów WOD: Łódź – Olsztyn – Polkowice – Poznań oraz Politechniki Poznańskiej.

Treści Sesji są komplementarne względem tematyki przygotowywanego XII Seminarium problemowego WOD: Człowiek i organizacje w środowisku lokalnych i regionalnych społeczności informacyjnych; Włocławek 5 – 6 listopada 2009.

Organizatorami Seminarium są: Urząd Miasta Włocław-ka, Wyższa Szkoła Informatyki w Łodzi-Włocławku, Wyższe Seminarium Duchowne we Włocławku. Patronem organiza-

Sieć Laboratoriów WOD: Łódź-Olsztyn-Polkowice-Poznań

cyjnym Seminarium jest: Stowarzyszenie Elektryków Polskich – SEP, główny organizator Obchodów w Polsce Światowego Dnia Społeczeństwa Informacyjnego. Patronem naukowym Seminarium jest: Towarzystwo Naukowe Prakseologii – TNP. Pracom badawczo-rozwojowych patronuje: Ministerstwo In-frastruktury – MI. Planowana tematyka główna włocławskiego XII Seminarium problemowego WOD jest następująca: 1. Wprowadzenie: Elementy integralność rozwoju społecz-

ności informacyjnych.2. Budowa infrastruktury informacyjnej i komunikacyjnej

i upowszechnianiu usług sieciowych.3. Obrazy cyfrowej organizacji działań. 4. Przekazywanie wiedzy i kształtowanie osobowości w pe-

dagogice kompetencji informacyjnych. 5. Zachowania osobowe i dobro wspólne w strukturach

współdziałania.

Zbigniew Kierzkowski, Jan Kwiatkowski

Współprzewodniczący

Warszawa, dnia 3 września 2009

listopad – grudzień 2009 ��www.spektrumsep.eu

Część IWprowadzenie

Zbigniew KierzkowskiKonsorcjum Sieci Laboratoriów WOD: Łódź-Olsztyn-Polkowice-Poznań, Wyższa Szkoła Informatyki w Łodzi

Wirtualna organizacja działań w rozwoju technologii społeczeństwa informacyjnego

Procesy przemian cywilizacyjnych w pojawiającym się społeczeństwie informacyjnym są następstwem upowszech-niania technologii informacyjnych i komunikacyjnych – I&CT (Information and Communication Technology) i technologii wirtualnej (cyfrowej) organizacji działań – WOD. Określają one nowe sposoby wirtualnej integracji (współdziałania) przedsiębiorstw i wirtualnej integracji (współpracy) ludzi – główne czynniki rozwoju technologii społeczeństwa infor-macyjnego – IST (Information Society Technology). Obecnie obserwuje się wiele sposobów, często różnych opisu obrazów społeczeństwa informacyjnego. Różnice wynikają stąd, że do opisu nieznanej rzeczywistości trzeba brać pod uwagę czynniki technologiczne, informacyjne i organizacyjne, które maja wpływ na obrazy cyfrowej organizacji w gospodarce, polityce i społeczeństwie.

Kształtuje się środowisko współdziałania przedsiębiorstw i współpracy ludzi ze składowymi (A, B i C, D) integracji infor-macyjnej i organizacyjnej działań.

Na technologie WOD składają się elementy:T – techniczne, I – informacyjne, H – czynniki ludzkie (udziału człowieka), O – organizacyjne.

T – Składowa techniczna obejmuje elementy budowy infosfery komunikacji na wpół (semi) bezpośredniej otwartej opartej na międzysieciowych serwisach informacyjnych: KsBO-MSI; mówimy o pojawianiu się wirtualnego środowiska informacji – środowiska systemów WOD. W systemach WOD korzysta się z usług infrastruktury KsBO-MSI:

Rys. 1. Główne czynniki stanowienia struktur społeczeństwa informacyjnego

�V

• tworzenia zasobów danych cyfrowych – D w procesie cyfryzacji, archiwizacji i przekazywania dokumentów źród-łowych informacji przedmiotowej;

• agregacji zasobów cyfrowych – D i komputerowej wymiany informacji,

• dostępu do zasobów cyfrowych D i wizualizacji informacji, koordynacji przepływu informacji.

I oraz H – Składowa informacyjna i udziału ludzi okre-ślają metody komputerowe tworzenia i wymiany zasobów danych cyfrowych – D, a także sposoby strukturalizacji wiedzy przedmiotowej – WP, wszystko ustalane przez człowieka (human factors). Potrzebna jest strukturalizacja gromadzenia dokumentów źródłowych informacji przedmiotowej – D jako składowej technologicznej wiedzy przedmiotowej – WP. Reali-zowane jest to przez człowieka z wykorzystaniem kompetencji informacyjnych: statycznych – dostępu do danych i rozumienia informacji (treści), dynamicznych – dostępu do informacji i tworzenia schematów wiedzy przedmiotowej – WP.

O – Składowa organizacyjna przedstawia obrazy wirtualnej (cyfrowej) organizacji działań w obszarach: nauczania, życia – zachowań indywidualnych i społecznych ludzi, pracy – wirtu-alnych sposobów integracji ludzi we współpracy i wirtualnych

sposobów integracji przedsiębiorstw w organizacji ich współ-działania. Rezultatem jest kształtowanie struktur cyfrowej (wirtualnej) organizacji: (1) nauczania, (2) życia – zachowań człowieka (ludzi) w środowisku publicznych systemów infor-macyjnych, (3) pracy, (4) współdziałania przedsiębiorstw.

Struktury zatem WOD w pojawiającym się społeczeństwie informacyjnym, tworzone coraz powszechniej to różnorodne systemu wzajemnej (interaktywnej) wymiany danych, sieciowe systemy cyfryzacji i archiwizacji dokumentów źródłowych, i dostępu do informacji przedmiotowej, budowane dla wirtu-alnej (cyfrowej) organizacji działań. W środowisku tym, róż-norodnych wirtualnych sieci danych – D i wiedzy (informacji) przedmiotowej – WP: e – SD&WP podlegają przemianom: • przedmiot i formy nauczania; pojawiają się nowe profile

pacy zawodowej, • zachowania człowieka w życiu, w środowisku publicznych

systemów informatycznych; pojawia się wirtualna integra-cja współpracujących ze sobą ludzi,

• postępowanie przedsiębiorstw we współdziałaniu; pojawiają się wirtualne przedsiębiorstwa („przedsiębiorstwa przyszło-ści”), wirtualne struktury organizacji pracy zespołowej. Technologie społeczeństwa informacyjnego stwarzają

możliwości kontaktu i komunikowania oraz tworzenia dotąd niespotykanych relacji. Możliwości komunikowania w wielu przypadkach nabierają cech strukturalnej regularności; poja-wiają się społeczności wirtualne, jednoczące rozproszonych ludzi i organizacje wokół wspólnych prac, zainteresowań, czy nawet idei. W społeczności wirtualnej jednostka, czy organi-zacja jest jej aktywnym uczestnikiem, społeczność upoważnia je do korzystania ze wszystkiego, co one proponują. Kontakty, poza wykorzystywaniem komunikacji komputerowej, cechuje wzajemność, a także – także bezinteresowna – wymiana infor-macji. Uwidacznia się poczucie osiągania własnych korzyści, możliwe w środowisku wzajemnej (interaktywnej) wymiany zasobów danych. Należy sądzić, że ustalać się będą swego rodzaju normy ustalające obowiązki człowieka i organizacji w zespołach społeczności wirtualnych. Społeczności wirtu-alne wnoszą więc elementy, które mogą być przedmiotem wartościowania (idei, myśli, informacji, wiedzy).

Niebezpieczeństwo niestosownych uregulowań współza-leżności wzajemnej ludzi i organizacji mogą stać się niestety instrumentem manipulacji. Jest wiele rodzących się wątpliwości. Także obecne zasady własności, przenoszone na społeczności wirtualne, prowadzą do wielu pytań o przyszłość infrastruktury organizacji społeczeństwa. Czy będzie sprywatyzowana? Czy będzie podzielona między tych, których stać na jej kupno? Czy coraz bardziej połączona i rosnąca w siłę, o coraz mniej-szych kosztach, znajdzie się pod kontrolą dużych, czy małych organizacji? Jak formułować nowe paradygmaty organizacji społeczeństwa, głównie gospodarcze, społeczne polityczne i społeczne? Ujawnią się nierówności (wynikające z aktywno-ści osobowej w procesach tworzenia i dostępu do zasobów informacyjnych – nazywanych zasobami intelektualnymi). Na rodzące się pytania nie można poszukiwać odpowiedzi jedynie w kontekście badań nad metodami, technikami i użytecznością nowych technologii wirtualnej organizacji działań – WOD. Istota bowiem przemian polega na tym, że technologie WOD – stają się nowoczesną humanistyką; uwzględniają wprost czynniki udziału człowieka (human factors) w przemianach struktural-nych organizacji działań. Technologie wirtualnej organizacji działań – WOD

w przemianach strukturalnych społeczeństwie informacyjnym

listopad – grudzień 2009 Vwww.spektrumsep.eu

Przemianom strukturalnym podlegają działania: organiza-cyjne i gospodarcze, społeczne i polityczne, polityki naukowej i edukacyjne. Reformowane są tradycyjne struktury działań. Wprowadzane zmiany nie ograniczają się tylko do przemian organizacyjnych (przedsiębiorstw, instytucji, polegających głównie na tzw. decentralizacji) lecz reformowanie w coraz większym stopniu polegać zaczyna na przemianach, okre-ślanych jako przemiany strukturalne, których istota polega na tworzeniu mechanizmów zarządzania funkcjami i zadaniami w nowym cyfrowym stylu (wirtualnej organizacji) działań.

Decentralizacja nie wystarcza. Jej skutki są niewystarczające w procesach przemian strukturalnych organizacji nowego społeczeństwa; ograniczanie się do rozumienia przemian jako proces decentralizacji, to tak, jakby chcieć opisywać kształt składowej bez stawiania wcześniej, w centrum uwagi, obrazu całości nowego społeczeństwa, a głównie zachowań osobo-wych i dobra wspólnego (całości społeczeństwa). Wszystko to jest ważne w ustalaniu zachowań osobowych i postępowania organizacji w tworzeniu infrastruktury informacyjnej i organi-zacyjnej nowego społeczeństwa.

Podmiotowy udział ludzi w procesach:gospodarczych, społecznych, politycznych

Infoetyka:– poprawność danych, wiarygodność informacji– jawność procesów informacyjnych, integralność

w podziale korzyści

Strukturalizacja (kognitywiści)dokumentów żródłowych informacji

przedmiotowej

Organizacjai użytkowanie struktur

KsBO-MSI

Rozwój technologiispołeczeństwa informatycznego

ibudowa struktur

wirtualnej (cyfrowej)organizacji działań

Kompetencje informacyjne:1) statyczne – dostępu do danych cyfrowch

i rozumienia informacji,2) dynamiczne – dostępu do informacji

tworzenia schematów wiedzy przedmiotowej

Budowa infrastrukturykomputerowo-komunikacyjnej:

wirtualnych sieci wzajemnej (interaktywnej)wymiany zasobów cyfrowych

i wiedzy przedmiotowej

Cyfryzacja, archiwizacja i dostępdo dokumentów źródłowych

informacji przedmiotowej(digitaliści, akcesorzyści)

Przemiany technologii przetwarzania danych i technologie organizacji działań:inżynieria współpracy ludzi i współdziałania przedsiębiorstw

V�

Jan KwiatkowskiPolitechnika Wrocławska, Wydział Informatyki i Zarządzania

Infrastruktura informacyjna i komunikacyjna we współdziałaniu

Wykorzystywane współcześnie systemy komputerowe powstały jako rezultat wieloletniej ewolucji. Ewolucji związanej ze zmianą możliwości technicznych – wzrostem prędkości obliczeń, malejącym czasem i rosnącą przepustowością ko-munikacji, rosnącą pojemnością urządzeń przechowywania danych, ale przede wszystkim ewolucji w pojmowaniu założeń stojących u podstaw konstrukcji i wykorzystania systemów informatycznych. Architektura systemu nie tylko definiuje jego wewnętrzną budowę, lecz w znacznym stopniu odpowiada na pytanie, w jaki sposób może być on zastosowany i w jakim kierunku przebiegać mogą jego modyfikacje. Jednocześnie w ostatnich latach coraz większego znaczenia nabierają ob-liczenia równoległe gdzie w proces obliczeniowy mający na celu rozwiązanie określonego zadania zaangażowanych jest jednocześnie wiele procesorów. Celem takiego postępowa-nia jest przyspieszenie obliczeń, czyli otrzymanie wyników szybciej niż w przypadku systemu z jednym procesorem. Przy rozwiązywaniu niektórych problemów jest to jedyny sposób, aby otrzymać wyniki w sensownym, akceptowalnym czasie, przykładowo, w systemach prognozowania pogody bez ob-liczeń równoległych ostateczną prognozę (o akceptowalnej wiarygodności) otrzymalibyśmy zbyt późno. Wynika z tego, że jako strukturę implementacyjną współczesnych systemów należy brać pod uwagę rozproszone środowiska obliczeniowe średniej i dużej skali.

Z drugiej strony aktualne tendencje w projektowaniu systemów bazują na paradygmacie SOA (Service Oriented Architecture). Pojęcie SOA nie ma jednej uznanej definicji. Bazując na pracy [2] SOA jest podejściem do projektowania, implementacji i rozmieszczania systemu informatycznego w taki sposób, że system jest tworzony z komponentów im-plementujących dyskretne funkcje biznesowe. Komponenty te, zwane „usługami”, mogą być rozproszone geograficznie oraz w razie potrzeby mogą być rekonfigurowane w nowy proces biznesowy. W literaturze poruszającej tematykę sy-stemów zorientowanych na usługi pojawiają się pojęcia IaaS (Infrastructure as a Service), PaaS (Platform as a Service) oraz SaaS (Software as a Service). Pierwsze jest to usługa polegającą na dostarczeniu przez dostawcę całej infrastruk-tury informatycznej, jak np. wirtualizowany sprzęt, skalowany w zależności od potrzeb użytkownika. SaaS to usługa polega-jąca na tym, że aplikacja jest przechowywana i udostępniana przez producenta użytkownikom poprzez Internet. Zdejmuje to z użytkownika obowiązki instalacji, zarządzania, aktuali-zacji czy nawet zapewnienia bezpieczeństwa i przerzuca je na dostarczyciela aplikacji. Pojęcie PaaS nie jest do końca sprecyzowane i oznacza usługę polegającą na udostępnieniu przez dostawcę wirtualnego środowiska pracy.

Mechanizmy używane do budowy standardowych syste-mów muszą obecnie ewoluować w kierunku zapewnienia po-dobnych celów jak w systemach SOA. Przykładowo, podczas

projektowania architektury systemu należy brać pod uwagę aby była ona bezpieczna, elastyczna i umożliwiała zmienność. Przy rozpatrywaniu wydajności systemów należy brać pod uwagę, pomoc w zapewnieniu, że wydajność web serwisów spełnia wymagania wydajnościowe dla systemu SOA.

Inną z często używanych technik jest wirtualizacja systemów. Można ją wykorzystać w systemach SOA do dostarczania zasobów obliczeniowych w zmienny i dyna-miczny sposób w celu polepszenia dostępności i wydajności serwisów. Zamiast poświęcać jeden zasób sprzętowy na jeden system z serwisami, kolejny na kolejny zestaw itd., można zwirtualizować te systemy i osadzić na tym samym sprzęcie.

SOKU (Service Oriented Knowledge Utility) jest nowym paradygmatem dostarczania usług oraz infrastruktury infor-matycznej w następnej dekadzie, po 2010 roku [1]: • elastyczną, wydajną i efektywną kosztowo metodą budowy,

wykorzystania i rozwijania rozwiązań ICT (Information Com-munication Technology) w biznesie, nauce i społeczności.

• bazuje na istniejących sprawdzonych przemysłowych prak-tykach, aktualnych trendach oraz nowych pojawiających się technologiach

• dostarcza zasad i metod do łączenia usług w ekosystem, promuje tym samym współpracę oraz samoorganizację

• charakteryzuje się zwiększoną zwinnością, mniejszymi kosztami dodatkowymi, większą dostępnością do usług dla ogółu i przesunięciem środka ciężkości rozwiązania od tradycyjnych dostawców usług ICT na pośredników oraz konsumentów końcowychIdea SOKU jest naturalnym rozszerzeniem i kombinacją

dotychczasowych koncepcji rozwijanych w ramach Web Services, technologii gridowych, Semantic Web, przetwarza-nia rozproszonego oraz samoorganizujących się systemów i bazuje na następujących założeniach: • Service Oriented – architektura zawiera usługi które mogą

być tworzone dynamicznie, stąd struktura, zachowanie i umiejscowienie usługi może się zmieniać w czasie

• Knowledge – usługi SOKU są zorientowane na wiedzę („semantyczne”), ułatwia to automatyzację usług oraz dostarczanie użytkownikom usług wysokiej jakości

• Utility – jest bezpośrednio i natychmiast dostępną usługą z określoną funkcjonalnością i wydajnością Te nowe podejścia do procesu wytwarzania systemów łączą

w sobie cechy systemów sieciowych, webowych oraz seman-tycznych, jak również wymaga budowy specyficznej infrastruk-tury implementacyjnej umożliwiającej ich tworzenie, dostarczanie i korzystanie z nich. Dlatego ich infrastruktura implementacyjna składa się z szeregu współdzielonych oraz współpracujących ze sobą elementów. Najważniejsze z nich to: • Zasoby fizyczne (różnorodny sprzęt zapewniający przetwa-

rzanie informacji, jej przechowywanie oraz przesyłanie)

listopad – grudzień 2009 V��www.spektrumsep.eu

Leszek BorzemskiPolitechnika Wrocławska

Rozwój usług sieciowych

Technologie informacyjne i komunikacyjne (I&CT) są istot-nym katalizatorem i stymulatorem wzrostu gospodarczego i społecznego. Ich rozwój przyczynia się do przybliżenia nas do społeczeństwa informacyjnego, w którym dysponować będziemy nowoczesną siecią telekomunikacyjną obejmującą swoim zasięgiem wszystkich obywateli oraz rozbudowanymi i dostępnymi dla wszystkich za pomocą usług sieciowych zasobami informacyjnymi oraz rozwiązaniami wspomagają-cymi transparentnie dla użytkownika jego potrzeby komu-nikacyjne i obliczeniowe. W społeczeństwie informacyjnym środki i metody przetwarzania informacji i komunikowania, są podstawą tworzenia dochodu narodowego i dostarczają źródła utrzymania większości społeczeństwa.

Aktualne kierunki rozwoju społeczeństwa informacyjne-go dotyczą zintensyfikowania rozwoju sieci teleinformatycz-nej Internet jako środka komunikacji obywatelskiej i infor-macji publicznej, upowszechniania dostępu do informacji, udoskonalania procesów informacyjnych, komunikacyjnych oraz edukacyjnych celem uzyskania jak najszerszego stoso-wania I&CT. W miarę jak stosowanie I&CT stanie się coraz powszechniejsze, rośnie również wpływ tych technologii na społeczeństwo, polepszając jakość usług publicznych i czyniąc je mniej kosztownymi i bardziej dostępnymi; polepszając jakość życia. Usługi i reści oparte na I&CT stanowią podstawowy element społeczeństwa opartego na wiedzy.

Niewątpliwie to Internet (wraz z jego architekturą komu-nikacyjną i stosem protokołów TCP/IP) stał się najpoważniej-szym środowiskiem rozwojowym wszelkiego rodzaju usług sieciowych. Jest on z jednej strony źródłem, katalizatorem oraz stymulatorem nowych usług oraz paradygmatów roz-woju systemów informatycznych mających świadczyć te

usługi. Z drugiej strony, jest środowiskiem wdrażania ich archetypowych rozwiązań, w którym one przeżywają – i dalej się rozwijają, bądź nie przeżywają – i są „gwiazdami” jednego tylko sezonu.

W efektywnej budowie społeczeństwa informacyjnego niezbędne jest wykorzystanie innowacyjnych paradygmatów architekturalnych tworzenia systemów informatycznych, stawiających nacisk na definiowanie usług, które spełnią wymagania użytkownika. Do nich należy architektura zo-rientowana na usługi – SOA (Service Oriented Architecture). Ten paradygmat architekturalny kreuje nową jakość usług sieciowych i pozwala w sposób elastyczny tworzyć wielo-platformowe rozwiązania informatyczne, w tym o charakterze rozproszonym i funkcjonujące w sieciach komputerowych, mogące funkcjonować w sposób zintegrowany, niezależnie od platform i implementacji ich komponentów. Pojęcie SOA obejmuje zestaw metod organizacyjnych i technicznych mający na celu lepsze powiązanie biznesowej strony organizacji z jej zasobami informatycznymi. SOA należy rozumieć szeroko, bowiem dotyczy ona wielu poziomów abstrakcji projektowanego systemu, począwszy od pozio-mu biznesowego, a skończywszy na poziomie rozwiązań technicznych sieci komputerowych. Usługą jest tu każdy element oprogramowania, mogący działać niezależnie od innych oraz posiadający wyspecyfikowany interfejs, za pomocą, którego udostępnia realizowane funkcje. Algorytm działania usługi jest zdefiniowany przez interfejs skrywający szczegóły implementacyjne, które są nieistotne z punktu wi-dzenia procesów klienckich korzystających z usług. Interfejsy usług są definiowane w sposób abstrakcyjny i niezależny od platformy implementacyjnej. Usługi są udostępniane za pomocą niezależnego protokołu komunikacyjnego.

• Zasoby informacyjne (dane zawarte w bazach danych, hurtowniach danych, systemach ekspertowych, itp.)

• Usługi reprezentowane przez dostępne pakiety programo-we, aplikacje i inne składowe systemu

• Mechanizmy zarządzania zasobami, zadaniami, itp.

Innym ważnym problemem który pojawia się we współ-czesnych systemach jest ich wydajność, rozumiana zarówno jako wydajność wykorzystywanych komputerów jak łączy komunikacyjnych. Rozpatrywanie wydajności systemu nie może być pozostawione dopiero na etap testowania rozwią-zania. Już w trakcie projektowania architektury należy zdobyć i zastosować wiedzę na temat oczekiwań względem niej. Oczekiwania te można podzielić na oczekiwania biznesowe, aplikacyjne oraz niefunkcjonalne. Oczekiwania biznesowe oznaczają przykładowo izolację (odseparowanie) procesu od usługi, zwiększenie widzialności operacyjnej, zwiększenie

elastyczności biznesowej. Oczekiwania aplikacyjne, to zestaw wymagań otrzymywanych od projektantów aplikacji lub ser-wisu. Natomiast do wymagań niefunkcjonalnych zaliczamy wymagania takie jak zarządzalność usług, bezpieczeństwo, wydajność, skalowalność oraz wymagania ogólne, przykłado-wo związane z realizacją interfejsu użytkownika.

LITERATURA

[1] Future for European Grids: GRIDs and Service Oriented

Knowledge, Utilities Vision and Research Directions 2010 and Beyond, Next Generation GRIDs Expert Group Report 3 January 2006

[2] “A New Service-Oriented Architecture (SOA) Maturity model”, Sonic Software Corporation, AmberPoint Inc.,BearingPoint, Inc., Systinet Corporation http://www.psclistens.com/enTo-uchCMS/FileUplFolder/soa_maturity_model.pdf

V��

Część IIWybrane problemy techniczne

budowy infrastruktury informacyjnej i komunikacyjnej

Wojciech Kabaciński, Janusz Kleban, Mariusz ŻalPolitechnika Poznańska

Rozwój optycznych sieci dostępowych

Gwałtowny rozwój Internetu oraz sieciowych usług multimedialnych prowadzi do wzrostu zapotrzebowania na dużą szybkość transmisji zarówno w sieciach szkieletowych, jak i w sieciach doprowadzających sygnał do użytkowników końcowych, nazywanych sieciami dostępowymi. Istniejąca infrastruktura sieci dostępowych, projektowana dla usług głosowych oraz prostych usług multimedialnych, nie spełnia wymagań, jakie nakładają na sieci nowoczesne usługi mul-timedialne oraz telewizja HDTV. Poza tym w każdym domu znacząco wzrasta liczba komputerów i innych urządzeń korzystających z usług sieciowych.

Rozwój sprzętu komputerowego wychodzi na przeciw zapotrzebowaniom nowoczesnych usług, które wymagają transmisji danych z prędkościami mierzonymi w Gb/s. W takim otoczeniu coraz większy nacisk kładzie się na rozwój optycznych sieci dostępowych, które oferują duże szybko-ści transmisji (na poziomie 2,5 Gb/s) oraz transmisję bez regeneracji na większe odległości niż w przypadku sygna-łów elektrycznych. Przedstawiono rozwiązania stosowane w optycznych sieciach dostępowych. Szczególną uwagę zwrócono na rozwiązania stosowane w sieciach PON oraz

na możliwości realizacji systemów FTTx. Przedstawiono również rozwiązania przyszłościowe takie jak SPON oraz sieci wykorzystujące ROADM.

Pierwsza generacja optycznych sieci dostępowych opie-rała się głównie na połączeniach typu punkt-punkt. Szybki rozwój systemów DWDM, a także UWDM (ang. Ultra WDM) pozwala na optymalne wykorzystanie pasma pojedynczego włókna światłowodowego. Operatorzy mają obecnie moż-liwość jednoczesnej transmisji w jednym włóknie kilkuset (DWDM) długości fal optycznych, czyli kanałów (każdy o przepustowości 2,5 Gb/s lub 10 Gb/s), a w przyszłości nawet kilka tysięcy kanałów (UWDM). Techniki te implementowane bardzo szybko w sieciach szkieletowych wymuszają rozwój optycznych sieci dostępowych w kierunku obejmowania co-raz większego obszaru i wprowadzania urządzeń aktywnych takich jak OXC i ROADM, które potrafią dokonać komutacji sygnałów optycznych. Obecnie techniki te są jeszcze sto-sunkowo drogie, ale ich wdrożenie w dalszej perspektywie czasowej staje się nieuniknione, choćby ze względu na coraz większą popularność telewizji HDTV.

Jan Kwiatkowski, Marcin PawlikPolitechnika Wrocławska, Wydział Informatyki i Zarządzania

Budowa struktur gridowych – sieci współdziałających komputerów i agregacji zasobów

w strukturach organizacyjnych

Wzrost szybkości działania sieci komputerowych oraz dostępność do komputerów osobistych daje możliwość zwiększenia dostępnej mocy obliczeniowej. Klastry i gridy, do niedawna dostępne tylko w Centrach Superkomputerowych można aktualnie spotkać w wielu firmach. W pracy przedsta-wiono krótki przegląd współcześnie dostępnych środowisk

przetwarzania średniej i dużej skali opartych głównie na strukturach gridowych. Umożliwiają one w stosunkowo prosty i niedrogi sposób wykorzystać obliczenia równoległe, które nabrały w ostatnim czasie dużego znaczenia dając możliwość rozwiązywania problemów niemożliwych do rozwiązania z wykorzystaniem klasycznych systemów jednoprocesoro-

listopad – grudzień 2009 �Xwww.spektrumsep.eu

wych. W pracy porównano trzy aktualnie stosowane systemy: klastry obliczeniowe, systemy gridowe oraz systemy chmur obliczeniowych [1,2,4]. Pokazano jak w prosty, nie wyma-gający dodatkowych inwestycji sposób można zbudować klaster obliczeniowy, który może być wykorzystywany dla różnych celów.

Ewolucja architektur systemów przetwarzania zaowo-cowała powstaniem całej rodziny różnorodnych rozwiązań informatycznych. Szybki rozwój i zachodzące z każdym dniem zmiany uniemożliwiają opracowanie dokładnej taksonomii. Poszczególne systemy czerpią od siebie wzajemnie idee i rozwiązania. System zbudowany na zasadzie chmury obli-czeniowej (ang. „cloud”) może wykorzystywać paradygmaty SOA/SOKU, cechować się możliwościami systemu gridowego, korzystać z heterogenicznych zasobów i realizować model „oprogramowania jako usługi” (ang. „SaaS – software as a service”). Tak zaawansowane systemy nie doczekały się jeszcze opracowania, zaś większość istniejących rozwiązań scharakteryzować można poprzez wybór jednej klasy, do której należą. Szkic etapów rozwoju architektur systemów przetwarzania średniej i dużej skali zaprezentowany został na rys. 1.

Rys. 1. Szkic etapów rozwoju architektur systemów przetwarzania średniej i dużej skali

Cumulus – Wydziałowy Grid badawczy Wydziału In-formatyki i Zarządzania Politechniki Wrocławskiej został uruchomiony w roku 2005. Początkowo grid został zbudo-wany jako instalacja składająca się z dwóch klastrów zloka-lizowanych w dwóch różnych laboratoriach dydaktycznych Wydziału Informatyki i Zarządzania Politechniki Wrocławskiej [3]. Klastry były uruchamiane w czasie zajęć dydaktycznych na których były wykorzystywane oraz w godzinach nocnych gdy nie odbywały się zajęcia dydaktyczne. Pierwszy klaster składał się z 14 dynamicznych węzłów roboczych natomiast drugi z 40 roboczych węzłów dynamicznych oraz dwóch wę-złów testowych, tzw. węzły dedykowane pracujące cały czas. Oba klastry kontrolowane są przez odpowiednie serwery, pracujące pod kontrolą autorskiego systemu zbudowanego na bazie systemu operacyjnego Linux Debian, zarządcy zasobów Torque, zarządcy zadań Maui, systemu Globus Toolkit i monitora systemu Ganglia. Dodatkowo w gridzie wykorzystywany jest również serwer backupu. Następnie rozbudowano grid o dodatkowy klaster testowy składają-cy się tylko z dwóch węzłów dedykowanych. Klaster ten funkcjonował cały czas i przeznaczony był dla testowania opracowywanych aplikacji.

Rys. 2. Architektura Wydziałowego Gridu Cumulus

Powyższa konfiguracja w miarę upływu czasu ulegała zmianom ze względu na uszkodzenia sprzętu oraz zmiany kon-figuracji sieci Wydziałowej, jednakże rdzeń pozostał bez zmia-ny (zmiany związane były głównie z liczbą dostępnych węzłów dynamicznych oraz dedykowanych). Aktualnie w różnych okresach czasu uruchamiane są pojedyncze klastry lub cały grid w zależności od potrzeb. Grid był dotychczas wykorzy-stywany dla następujących celów: badania w ramach projektu szóstego programu ramowego „Dependability of Distributed Systems” – DeDiSys, badania w ramach ogólnopolskiego programu badawczego „Clusterix – National Cluster of Linux Systems” (grant 6T11 2003C/06098) – służył do badań nad klastrami dynamicznymi, jednodniowych szkoleń w ramach programu Clusterix dotyczących problematyki podłączania klastrów dynamicznych. Wykorzystywany był również dla potrzeb grantu badawczego ETD finansowanego z środków projektu HPC-Europa Unii Europejskiej, na zajęciach dla stu-dentów w ramach przedmiotów: ,,Środowiska Przetwarzania Równoległego i Rozproszonego”, „Wprowadzenie do prze-twarzania rozproszonego i równoległego” oraz na studiach po angielsku „ Parallel and Distributed Systems”, jak również do realizacji prac dyplomowych, w tym również przez studentów studiujących w ramach programu SOCRATES/ERASMUS oraz realizacji prac doktorskich.

LITERATURA

[1] Baker M.: Cluster Computing White Paper, 2000, University

of Portsmouth[2] Kesselman C., Foster I. (ed.): The Grid: Blueprint for a New

Computing Infrastructure, 1998 Morgan Kaufmann Publis-hers

[3] Kwiatkowski J., Pawlik M., Frankowski G., Wyrzykowski R., Karczewski K.: Attaching dynamic clusters to CLUSTERIX Grid. 2006, Proc. Cracow ‘06 Grid Workshop

[4] Foster I.: There’s Grid in them thar Clouds, Ian Foster’s blog http://ianfoster.typepad.com/blog/2008/01/theres-grid-in.html, 2008

X

Piotr Harasimowicz, Michał MałkaVector On – Line – Poznań, DNS Polska – Kraków

Konsolidacja serwerów i wirtualna integracja zasobów danych

Infrastruktura IT służy organizacjom do świadczenia sze-rokiego zakresu usług, które, aby zachować konkurencyjność, muszą być nieustannie rozwijanie. W związku z tym, organi-zacje zobligowane są do zwiększania mocy obliczeniowej i uruchamiania nowych serwerów, na których pracować będą nowe usługi. Sytuacja, w której organizacje zmuszone są do ciągłego wzrostu ilości serwerów fizycznych, prowadzi do pojawiania się typowych trudności. Bez wątpienia dodanie nowych serwerów fizycznych do istniejącej infrastruktury, poza kosztem samych maszyn, generuje powiększenie kosztów związanych z zasilaniem, chłodzeniem, utrzymaniem i administracją infrastruktury. Często stosowaną praktyką jest przydzielanie pojedynczego serwera fizycznego do obsługi pojedynczej aplikacji. Wyskalowanie go w sposób, który uchroni zainstalowaną aplikację przed ewentualnymi wzrosta-mi obciążenia doprowadza do sytuacji, w której na przykład zasoby samego procesora wykorzystane są na poziomie 10%. Sprawia to, że zwrot z takiej inwestycji, często wypada niekorzystnie. Kolejnymi trudnościami bez wątpienia staje się administracja coraz większą liczbą serwerów fizycznych, przez co pracownicy departamentów IT swój czas poświęcają na zadania związane z ich utrzymaniem, zamiast na strategicz-ne projekty, które zwiększają jakość usług a co za tym idzie maksymalizują zyski organizacji.

Odpowiedzią na wyzwania związane ze wzrostem ilości serwerów i niewykorzystaniem ich możliwości sprzętowych są rozwiązania wirtualizacyjne. Technologia wirtualizacji pozwala na instalację systemu operacyjnego i aplikacji w serwerze wir-tualnym, których to następnie duża ilość może pracować na pojedynczym, fizycznym serwerze x86. Dzięki temu wartość współczynnika konsolidacji przekracza 10 maszyn wirtualnych

na jeden procesor fizyczny. Każde obciążenie, które kiedyś wymagało dedykowanego serwera fizycznego oraz znacznego nakładu pracy administracyjnej, przy pomocy tej technologii, w łatwy sposób może być umieszczone na maszynie wirtualnej. Istniejący na rynku producenci oprogramowania do wirtualizacji, dostarczają szereg narzędzi i technologii do jeszcze lepszego wykorzystania zasobów informatycznych. Możliwe jest połą-czenie wielu rożnych fizycznych serwerów x86 w zdefiniowa-ną grupę serwerów (klaster), która obejmuje ich procesory, pamięć operacyjną i zasoby dyskowe. Maszyny wirtualne są wtedy przypisane do grupy, a nie do pojedynczego serwera, co sprawia, że odpowiednie narzędzia potrafią utrzymywać równowagę obciążeń pojedynczych serwerów wchodzących w skład grupy według wcześniej zdefiniowanych reguł. Kolejne mechanizmy służą między innymi do migracji pracujących ma-szyn wirtualnych między serwerami fizycznymi w celu zapew-nienia ustalonego poziomu usług, w momencie, gdy obciążenie maszyny wzrasta. Możliwe jest również nie tylko budowanie klastrów wydajnościowych, ale także klastrów wysokiej dostęp-ności (HA). A podczas gdy wiele maszyn wirtualnych pracuje w zdefiniowanej grupie serwerów, wykorzystanie dostępnych zasobów procesorowych przekracza poziom 70% co zwiększa zwrot z inwestycji zakupionych serwerów fizycznych.

Wirtualizacja serwerów to obecnie już nie tylko trend, a pewnego rodzaju standard. Rośnie liczba organizacji, które już wdrożyły rozwiązania wirtualizacyjne, zapewniając skuteczną konsolidację i hermetyzację serwerów fizycznych, dzięki czemu już zdecydowanie obniżyły koszty posiadania i eksploatacji zasobów IT, usprawniły zarządzanie, zwiększyły poziom utylizacji sprzętu i przede wszystkim odpowiednio przygotowały się na wzrost.

Józef Janyszek, Agnieszka KwiecieńVector On – Line – Poznań, DNS Polska – Kraków

Udostępnianie serwerów obliczeniowych w badaniach naukowych i technicznych

Komputerowe wspomaganie badań naukowych jest współcześnie realizowane na wielu etapach pracy badawczej i dotyczy różnych jej aspektów. Zdarza się, że podczas prze-prowadzania eksperymentów w tradycyjnych laboratoriach badacz napotyka na liczne trudności związane z dokładnym śledzeniem zachodzących procesów. Dlatego duża część ba-dań przeprowadzana jest obecnie z wykorzystaniem symulacji komputerowych, zanim zespół badawczy przystąpi do pracy

eksperymentalnej. Konstruowane są modele komputerowe badanych obiektów i na nich wykonuje się pierwsze testy i analizy. Do przeprowadzania takich symulacji konieczne jest korzystanie z infrastruktury HPC (High Performance Computing).

Rozwój technologii komputerowych i sieciowych w ostat-nich latach pozwolił na osiągnięcie wydajności komputera rzędu 1 PetaFlop/s. Superkomputery ostatnich lat często

listopad – grudzień 2009 X�www.spektrumsep.eu

bazują na rozwiązaniach i technologiach klastrowych, zaś klastry, przez stosowanie coraz szybszych sieci połączeń i dedykowanych rozwiązań, stają się podobne do superkom-puterów. Sieci gridowe rozwijają się równie dynamicznie. Rozwiązywanie niektórych problemów jest możliwe z wy-korzystaniem silnie rozproszonych struktur, jakimi są gridy, część problemów wymaga jednak dostępu do superkom-puterów o architekturze SMP (Symmetric Multiprocessing) i NUMA (Non-Uniform Memory Access). Budowane są także superkomputery o architekturze specyficznej, projektowanej pod kątem rozwiązywania konkretnego problemu lub klasy problemów (np. oparte o programowalne układy FPGA, czy VLSI).

Wychodząc naprzeciw powyższym wyzwaniom realizowa-ny jest aktualnie projekt PL Grid, jego celem jest dostarczenie polskiemu środowisku naukowemu usług gridowych, pozwa-lających na realizację w ramach programów określanych mia-

nem e Science wykorzystania zaawansowanych technologii informatycznych do badań naukowych w takich dziedzinach jak: fizyka, astronomia, chemia, biologia, meteorologia, medy-cyna i inne. Cel główny projektu zostanie osiągnięty poprzez następujące działania:• budowę infrastruktury produkcyjnej i, po jej uruchomieniu,

bieżące zarządzanie polskim gridem,• umożliwienie działania gridów dziedzinowych,• dostosowanie gridu do wymagań użytkowników,• testowanie i instalacja oprogramowania aplikacyjnego,• zapewnienie wsparcia użytkownikom gridu.

Budowana polska infrastruktura gridowa będzie „kompa-tybilna” i „interoperacyjna” z gridem europejskim i światowym, i podejście to do udostępniania usług obliczeniowych (sko-ordynowane i spójne) jest jednym z elementów, które może podnieść konkurencyjność polskich badań naukowych.

Piotr TarłowskiKonsorcjum Sieci Laboratoriów WOD: Łódź-Olsztyn-Polkowice-Poznań,

Politechnika Poznańska i Wyższa Szkoła Informatyki w Łodzi

Koordynacja partnerstwa w wirtualnych systemach informacji przedmiotowej

Wspólne przestrzenie informacyjne systemów wirtualnej organizacji działań – WOD i konkretne wirtualne sieci zaso-bów danych cyfrowych – D i wiedzy przedmiotowej – WP: e-SD&WP kształtują metody wymiany plików inspirowane za-stosowaniami architektury P2P do integracji zasobów. Wspól-ne przestrzenie informacyjne budowane są w infrastrukturze sieciowo konsolidowanych, rozproszonych serwerów i sie-ciowej integracji zasobów cyfrowych. Pojawiają się „gridowe” środowiska usług infrastruktury informacyjno-komunikacyjnej, struktury P2P partnerskich zasobów cyfrowych. Przykładem może być infrastruktura informacyjna i komunikacyjna Sieci laboratoriów WOD. Chodzi o organizację wymiany danych konsolidującą procedury tworzenia i wymiany dokumentów źródłowych w schematach WP poszczególnych partnerów WOD.

Problemowo zorientowane systemy integracji danych i pozyskiwania informacji, których zasobami są odpowiednio strukturalizowane zasoby D i WP, kształtują struktury infosfery KsBO-MSI.

Zasoby D to dokumenty informacji prymarnej (dokumenty źródłowe) w postaci plików komputerowych. Sposoby tworze-nia zasobów D określają technologie digitalizacji, sieciowego gromadzenia i obiegu dokumentów (skanowanie, indeksowa-nie, przechowywanie, odtwarzanie i archiwizacja).

Struktura zasobów WP wynika z rozumienia wiedzy jako interpretacji zasobów D i reprezentowania tej interpretacji jako wiedzy wykorzystywanej i generowanej w procesach myślowo-decyzyjnych człowieka. WP jest więc pojęciem funkcjonalnym, a zasoby WP to nie tylko technologie gromadzenia zasobów D i dostęp do problemowo zorientowanej informacji (dokumenty

pozyskiwane z zasobów D), lecz także stan umysłu człowie-ka (stan wynikający z interpretacji zasobów D), zestawiane w schemat WP (modelach skojarzeniowych), tworzonych przez człowieka (human factors technologii WOD).

Sieci te to wspólna przestrzeń informacyjna – wirtualne środowisko informacji – potrzebne w kształtowaniu struktur cyfrowej organizacji działań. Wspólna przestrzeń informa-cyjna kształtowana jest przez gridowe środowisko aplikacji sieciowej integracji zasobów D i pozyskiwania WP. Mówimy o wirtualnych systemach informacji przedmiotowej (osobowej, zespołowej itd.), wykorzystywanych dla koordynacji partner-stwa i działań kooperacyjnych w pojawiających się strukturach cyfrowej organizacji działań społeczeństwa informacyjnego.

Architektura P2P udostępnia rozproszone mechanizmy wymiany, wynikające ze znaczenia partnerstwa, m.in. tzw. sąsiedztwa, czy znajomości. W architekturze P2P nie istnieje schemat globalnego opisu zasobów. Grupy partnerów mogą tworzyć sieci – wirtualne systemy informacji przedmiotowej (osobowej, zespołowej itd.) – dla rozwiązywania różnorodnych zadań, z koordynacją partnerstwa i działań kooperacyjnych w różnorodnych strukturach cyfrowej organizacji działań. W architekturze P2P partnerzy wymieniają między sobą pole-cenia, realizują te polecenia, a serwery pełnią rolę centralnych katalogów i wspomagania wyszukiwania zapotrzebowań infor-macyjnych partnerów. Zasada działania sieci polega na tym, że wszyscy partnerzy włączani są w proces wymiany plików. Zwykle plik dzielony jest na fragmenty stanowiące jednostki wymiany. Niezbędna jest kontrola autentyczności fragmentów. W architekturze P2P odwzorowywane są procesy wymiany danych. P2P składa się z otwartej sieci rozproszonych aplikacji

X��

sieciowych partnerów (ang. peer), gdzie każda aplikacja może wymieniać dane i usługi ze zbiorem innych aplikacji, tworzą-cych zbiór jego znajomych (ang. acquaintances). Zakłada się, że aplikacje są w pełni autonomiczne w wyborze swoich znajomych. Ponadto zakłada się, że nie ma kontroli w formie globalnych rejestrów, usług, ani globalnego zarządzania zasobami. Dane pamiętane w różnych bazach danych mogą mieć współzależność (semantyczną). Związki te mogą być wyrażane za pomocą formuł koordynacyjnych określających sposób powiązań aplikacji z jego znajomymi. Formuły koor-dynacyjne wymuszają spójność danych i propagację uaktu-alnień. Dodatkowo aplikacje wymagają znajomości protokołu wymiany i ustalenia poziomu koordynacji między nimi. Poziom koordynacji powinien być dynamiczny, co oznacza, że zestaw formuł koordynacyjnych może się zmieniać w zależności od tego, czy powiązania między parami są luźne, zacieśniają się, czy są w ogóle likwidowane (z powodu zmiany zainteresowań i zadań poszczególnych aplikacji). Przy tak dynamicznych zmianach nie można przyjąć istnienia globalnego schematu dla wszystkich zasobów danych w sieci P2P, a nawet dla wszystkich znajomych zasobów danych. Co więcej, zmiany te oznaczają, że partnerzy powinni mieć możliwość wzajemnej integracji przy minimalnej interwencji człowieka. Mamy więc do czynienia ze środowiskiem dynamicznym i rozszerzalnym. Partnerzy mogą wchodzić i wychodzić z systemu. Partner wchodząc do systemu wnosi swoje dane, swoje schematy oraz odwzorowania między schematami swoimi i swoich part-nerów. W ten sposób dynamicznie kształtuje się sieć na różne sposoby powiązanych ze sobą systemów współpracujących w procesach integracji i wymiany danych. Wymiana danych między partnerami wiąże się z problemami koordynacji tej wymiany oraz integracji danych w procesie wymiany.

Różnorodne systemy WOD łączą, poprzez środowisko informacyjne, funkcje i zadania partnerów współdziałania. Inaczej niż dotąd – w tradycyjnych zastosowaniach kompute-rów i sieci komputerowych – trzeba spojrzeć m.in. na kwestie strukturalizacji środowiska informacyjnego współdziałania, ponieważ współdziałanie odwzorowywane jest w sieciowo gromadzonych zasobach danych cyfrowych D, uwzględniają-cych różne sposoby dostępu do danych i ich interpretacji jako odpowiednich kategorii wiedzy przedmiotowej – WP.

Punktem wyjścia budowy różnorodnych e-SD&WP jest strukturalizacja sieciowego gromadzenia danych cyfrowych, a także synteza usług koordynacji ich wymiany. Rezultatem jest ustanawianie partnerstwa we współdziałaniu, które wyni-ka z ustalenia reguł koordynacji współdzielenia partnerskich zasobów danych cyfrowych (peer digital data resources).

Podczas tworzenia warunków partnerstwa w środowisku wirtualnych systemów informacji przedmiotowej napotyka-my na kilka problemów, które należy rozwiązać. Pierwszym z jakim mamy tutaj do czynienia jest tworzenie mechanizmu zarządzania informacją w oparciu o syntezę reguł partnerstwa. Reguły partnerstwa ustalają zasady, bądź współpracy ludzi w rozwiązywaniu ustalonych zadań, bądź współdziałania organizacji (rozwiązywanie wielozadaniowych problemów).

Reguły współdziałania wirtualnych systemów informacji przedmiotowej zakładają że zbiór wszystkich danych w sieci P2P składa się z lokalnych (relacyjnych) baz danych. Każda z baz zawiera zbiór znajomych, który definiuje topologię sieci P2P. Między każdą parą partnerów definiowane są odwzo-

rowania pozwalające na transformację danych, przy czym odwzorowania te powinny być odkrywane automatycznie na podstawie dostępnych metadanych, takich jak schematy czy ontologie. Bardziej złożone zależności semantyczne między danymi w różnych bazach danych mogą być definiowane za pomocą tzw. formuł koordynacyjnych. Formuły koordynacyjne mogą być użyte na dwa sposoby. Po pierwsze, do definio-wania ograniczeń, które muszą zostać spełnione przez zbiór relacji. Po drugie, formuły koordynacyjne mogą być użyte do tworzenia zapytań.

Nie mniej ważnym problemem w wirtualnych systemach informacji przedmiotowej jest utrzymywanie wirtualnego śro-dowiska informacji, a w szczególności struktur wirtualnych sieci danych cyfrowych i wiedzy przedmiotowej w procesach koordynacji przepływu informacji we wzajemnej (interaktyw-nej) wymianie partnerskich zasobów danych. Do rozwiązania tych problemów możemy korzystać z algorytmów zarządzania, takich jak np. Pastry, EpiChord i in.

Jednym z poważniejszych problemów z jakimi się spo-tykamy w procesach koordynacji przepływu informacji jest wiele jednoczesnych zmian (przyłączeń i odłączeń) różnych węzłów sieci.

Dla zapewnienia niezawodności sieci, węzły sąsiadujące wymagają uaktualnień z węzłami dołączanych lub opusz-czających sieć. Jeżeli tablica tras węzła straci dokładność, wzrośnie opóźnienie systemu spowodowane wysyłaniem wiadomości do nieistniejącego węzła. Jeżeli zjawisko to bę-dzie dalej wzrastać, sieć zacznie się dzielić, znacznie obniży się wydajność i jakość sieci. Mechanizmy utrzymania sieci wymagają skutecznych metod znajdowania nieaktualnych wpisów w tablicach tras i zamiany ich na aktualne.

Ponieważ wyszukiwanie zapytań w sieci i utrzymanie ru-chu sieci leżą u podstawy przepustowości łącza, to utrzymanie ruchu powinno zostać ograniczone tylko do tego, co jest ściśle potrzebne do posiadania precyzyjnej tablicy tras. Intuicyjnie, utrzymanie ruchu przez węzeł powinno być proporcjonalne do tempa zmian jego sąsiadów. Dlatego algorytmy utrzyma-nia powinny być skonstruowane w taki sposób, by zawierać skuteczne mechanizmy radzące sobie z tak dynamicznymi zmianami.

LITERATURA

[1] Tarłowski P., Pankowski T., Koordynacja wymiany danych w środowisku P2P, Rozdział w książce pt. Bazy Danych – Struktury, Algorytmy, Metody; Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, Warszawa 2006, s. 37-45

[2] Kierzkowski Z., N’Sir M., Talaga Z., Tarłowski P., Współdzia-łanie i nauczanie w przemianach strukturalnych społeczeń-stwa informacyjnego, Biuletyn Organizacyjny i Naukowo-Techniczny Stowarzyszenia Elektryków Polskich – Artykuły naukowe i techniczne, wrzesień (9) 2007; s. X-XII

[3] Tarłowski P., Koordynacja partnerstwa w środowisku in-formacyjnym współdziałania, XI Seminarium problemowe WOD: Technologie i kultura współdziałania w społeczeństwie informacyjnym, Sesja problemowa: Budowa wirtualnego środowiska informacji – temat główny, Polkowice 15-16 listopada 2007, Towarzystwo Naukowe Prakseologii – Sieć Laboratoriów WOD, Wydawnictwo SORUS, Warszawa-Łódź-Olsztyn-Polkowice-Poznań 2007, Plan-Tematyka-Tezy (opracowanie: Z. Kierzkowski), s. 15

listopad – grudzień 2009 X��www.spektrumsep.eu

Część IIIUpowszechnianie usług

technologii informacyjnych i komuniukacyjnych

Zbigniew KierzkowskiKonsorcjum Sieci Laboratoriów WOD: Łódź-Olsztyn-Polkowice-Poznań,

Wyższa Szkoła Informatyki w Łodzi

Analiza poziomu rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce

Do głównych czynników rozwoju technologii społe-czeństwa informacyjnego - IST i stanowienia jego struktur należą: • globalizacja informacyjna działań, a więc rozwój infra-

struktury i usług I&CT, będące wynikiem: (1) wirtualnych sposobów organizowania, (2) wzajemnej wymiany danych – D i wiedzy przedmiotowej – WP,

• globalizacja organizacyjna i gospodarcza, będące konse-kwencją: (3) organizacyjnej integracji (wirtualnej) przed-siębiorstw, (4) integralności gospodarczej współdziałania, w elastycznych, uczących się struktur organizacji wirtual-nych,

• przemiany kulturowe, społeczne i polityczne, wynikające z nowych sposobów pracy ludzi, będące wynikiem: (5) nara-

Główne składowe rozwoju technologii społeczeństwa informacyjnego

X�V

stającej roli zasobów danych – D i wiedzy przedmiotowej – WP w przemianach organizacji działań, udziału usług I&CT w PKB, (6) konsekwencji podmiotowego udziału ludzi w strukturach społeczeństwa (cyfrowej organizacji działań). Poziom penetracji gospodarki przez I&CT uważany jest

obecnie za jedną z miar rozwoju ekonomicznego oraz stopnia zaawansowania społeczeństwa informacyjnego. Metodologia pomiaru nasycenia gospodarek nowymi technologiami jest zróżnicowana. W makroskali obraz kształtowany może być w oparciu o zagregowane wskaźniki opracowane dla ONZ, WEF (World Economic Forum) bądź OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development). Obejmują one zazwyczaj składowe ilościowe i jakościowe; oprócz nasycenia gospodarki I&CT ukazują przystępność cenową, stan infra-struktury, potencjał zasobów ludzkich, czy też klimat prawny dla upowszechniania technologii. Mamy tu metodologie: DOI – Digital Opportunity Index (World Summit Information Society – WSIS – ONZ) oraz NRI – Network Readiness Index (WEF). Rozpowszechnienie I&CT na poziomie krajowym mierzone jest na wiele sposobów. Z jednej strony statystyki publiczne oferują zestawy wskaźników ilościowych obrazujących posiadanie przez gospodarstwa domowe i instytucje komputerów, telefo-nów (stacjonarnych i komórkowych), dostępu do Internetu itp., z drugiej strony osiągalne są opracowania zawierające dane o dostępności, użytkowaniu, infrastrukturze i nasyceniu I&CT, sporządzane dla monitorowania międzynarodowych inicjatyw na rzecz rozwoju społeczeństwa informacyjnego (Programy e:Europe 2005, iEurope 2010, Milenijne Cele Rozwoju ONZ).

Opracowana w 2005 roku przez agendy ONZ wraz z ITU (International Telecommunication Union) wskaźnik DOI (szan-sy cyfrowej) określany jest jako jednolite narzędzie oceny rozwoju społeczeństwa informacyjnego na świecie. Metodo-logia jest jednym z efektów porozumienia – Partnership for the Measurement of ICTs for Development, zawartego w ramach WSIS (światowego szczytu społeczeństwa informacyjnego – WSIS: The World Summit on The Information Society) – Tunis 2005. Podejście jest kontynuacją wskaźnika DAI (Di-gital Access Index), proponowanego dla WSIS w roku 2003 (Genewa). Nowością jest międzynarodowa standaryzacja wskaźników ilościowych, zdefiniowanych i zaakceptowanych w dokumencie szczytu. Jako wskaźnik zagregowany, DOI jest instrumentem makroekonomicznym umożliwiającym klasyfikację i porównywanie państw w różnych aspektach społeczeństwa informacyjnego. Podstawą jest pomiar pozio-mu rozpowszechnienia I&CT w gospodarce, wskazujący na zaawansowanie w rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Dane podstawowe zostały sklasyfikowane za pomocą trzech pod indeksów, wskaźnik DOI jest ich średnią arytmetyczną:• szansa – by uczestniczyć w społeczeństwie informacyjnym

konsumenci powinni mieć zapewniony dostęp do I&CT, zarówno w kategorii pokrycia obszaru, jak i przystępności cenowej; kategorie te są opisane przez wskaźniki: procent populacji pokryty telefonią komórkową, koszt dostępu do Internetu jako procent dochodu per capita, wydatki na telefon komórkowy jako procent dochodu per capita,

• infrastruktura – składa się z dwóch kategorii: sieci in-formacyjne – opisane przez wskaźniki takie jak: procent gospodarstw domowych ze stałymi liniami telefonicznymi na 100 mieszkańców, abonenci telefonii komórkowej

na 100 mieszkańców, liczba gospodarstw domowych z dostępem do Internetu i liczba użytkowników bezprzewo-dowego Internetu na 100 mieszkańców; kategoria sprzęt, reprezentowana jest przez liczbę gospodarstw domowych posiadających komputer,

• wykorzystanie – opisywane przez dwie kategorie: zasięgu użytkowania I&CT – widzianą jako procent liczby osób sto-sujących Internet oraz kategorię jakości obrazującą poziom możliwości funkcjonalnych infrastruktury; wskaźnikiem wybranym dla tej kategorii jest udział liczby abonentów Internetu szerokopasmowego w ogólnej liczbie abonentów Internetu.Raport WSIS 2006 wyjaśnia jak za pomocą wskaźnika

DOI mierzyć „szansę cyfrową” lub możliwości obywateli w zakresie dostępu do I&CT i ich użytkowania. Raport zawiera klasyfikację państw według DOI oraz indeksów składowych, dostarczając wglądu w tendencje rozpowszechniania I&CT w poszczególnych obszarach świata. Najwyżej pozycje w rankingu światowym zajmują Korea Pd. i Japonia oraz europejskie kraje nordyckie. Wysoki poziom DOI posiadają Kanada i USA zajmując miejsca w drugiej dziesiątce. Polska z 38 miejscem plasuje się poniżej średniej EU, wyższe pozycje zajmuje dwadzieścia państw Unii.

Technologie informacyjne i komunikacyjne pozostają poważną siłą stymulującą pozytywne zmiany w świecie. Teza ta znajduje uzasadnienie na stronach piątej edycji z cyklu The Global Information Technology Report 2005-2006. Dostrzega-jąc dynamiczną ewolucję I&CT, ich rosnący wpływ na wzrost ekonomiczny autorzy raportu dostarczają obrazu globalnej pa-noramy użytkowania I&CT, wskazują pojawiające się możliwości i wyzwania z nimi związane. Istotą dokumentu jest światowy rankingu państw, uzyskany z zastosowaniem wskaźnika NRI (wskaźnika gotowości sieciowej). Wskaźnik postrzegany jako miara podsumowującą ogólny rozwój I&CT na danym obszarze, pozwala na porównanie stopnia zaawansowania w rozwoju społeczeństw informacyjnych. Wskaźnik NRI definiowany jest jako stopień przygotowania kraju lub społeczeństwa do partycy-pacji i czerpania korzyści z rozwoju technologii informacyjnych i komunikacyjnych. W zamyśle autorów obrazuje społeczny potencjał do udziału w świecie sieciowym (Networked Word) obecnie oraz w przyszłości. Wskaźnik umożliwia porównywa-nie dokonań społeczeństw w obszarze I&CT oraz weryfikację polityki państwa pod kątem jej skuteczności w tym zakresie. Profile poszczególnych państw zostały usystematyzowane z uwzględnieniem zdolności do działania w sieci rozumianej jako Networked Society – społeczeństwo sieciowe. Wybór 115 krajów objętych raportem wynika z możliwości uzyskania rzetelnych danych, objętych opracowaniami tworzonymi przez WEF. Raport zawiera także rankingi państw wg indeksów składowych (component idexes) oraz korespondujących z nimi pod indeksów, dostarczając dokładniejszych zestawień krajów z ukazaniem ich słabych i mocnych stron na każdym poziomie agregacji danych. Konstrukcja NRI jest zbudowana w oparciu o trzy przesłanki:• istnienia trzech głównych obszarów zainteresowań w za-

kresie rozwoju i użytkowania I&CT, tj.: osoby indywidualne, biznes i administracja ,

• istnienia środowiska makroekonomicznego i prawnego dla I&CT, w którym poszczególni reprezentanci ww. obszarów grają istotną rolę,

listopad – grudzień 2009 XVwww.spektrumsep.eu

• poziom zastosowania w poszczególnych obszarach jest powiązany z gotowością do użytkowania technologii I&CT i korzyściami uzyskiwanymi przez ich wdrożenie. Wskaźnik NRI wyliczany jest jako średnia arytmetyczna

z trzech indeksów składowych: środowisko – gotowość do stosowania I&CT i użytkowania technologii. Każdy indeks składowy został podzielony na trzy po indeksy. Do uzyskanych w ten sposób dziewięciu po indeksów zostały przypisane zmienne wydzielone z zestawu 51 danych opracowanych analitycznie. Pod uwagę wzięto dane ilościowe: pochodzące z badań własnych i dostępnych statystyk oraz dane prze-tworzone pochodzące z publikacji Banku Światowego, ITU oraz dane jakościowe: uzyskane z opracowania ponad 4500 odpowiedzi na ankiety rozesłane wśród menagerów i rządzą-cych w 115 państwach w ramach projektu Executive Opinion Survay –GEOS, prowadzonego dla WEF. Wyniki rankingu są rezultatem przeliczeń pod indeksów z użyciem technik analizy czynników pierwszych (factor analysis). W efekcie średnia wartości poszczególnych wskaźników i po indeksów wynosi zero. W takim ujęciu państwa mające ujemne wartości NRI plasują się poniżej, a państwa z dodatnimi wartościami po-wyżej średniej wyników dla 115 krajów branych pod uwagę. Wynikowe wartości po indeksów zostały uśrednione w elu wyliczenia indeksów składowych, średnia arytmetyczna in-deksów składowych to wskaźnik NRI.

Osiągane wielkości indeksu sygnalizują główne trendy, wskazują możliwości i zagrożenia, ukazują jak przedstawia się zaawansowanie poszczególnych narodów w dostępie do sieciowego świata (Networked World). Rezultaty rankingu NRI przynoszą pierwszą pozycję Stanom Zjednoczonym, które wyprzedzają nieznacznie Singapur. W pierwszej dziesiątce uplasowało się aż sześć państw europejskich; Korea Pd znalazła się na 16 miejscu. Pozycja Estonii (23) czyni z tego kraju lidera spośród krajów przyjętych do Unii w roku 2004; średnia państw UE wynosi NRI=0,64, wynik ten daje pozycję pomiędzy 26 a 27; poniżej średniej unijnej znalazły się Por-tugalia (27), Hiszpania (31), Czechy (32), Węgry (38), Włochy (42), Litwa (51). Polska (NRI = -0.09) zajmuje 53 pozycję co jest najgorszym wynikiem w UE, choć w porównaniu z po-przednią edycją raportu pozycja uległa poprawie o 24 miejsca. W Ameryce Południowej przewodzi Chile (29) zdecydowanie dystansując Brazylię (52) i Meksyk (55), wartość wskaźnika dla kontynentu wynosi NRI = -0,28. Średnia wartość NRI dla świata wynosi minus 0,31, najmniejsze wartości wskaźnika osiągane są w państwach afrykańskich (średnia Afryki NRI = -0,52), ranking zamyka Etiopia z NRI = -1,39.

Pozycja naszego kraju wynika przede wszystkim z bardzo niskich notowań w obszarach opisywanych pod indeksami: I.2 Środowisko polityczne i prawne (62), II.4 Gotowość w administracji (61) i III.9 Użytkowanie w administracji (90) Stosunkowo korzystny obraz nasz kraj uzyskuje w obszarach I.3 Środowisko infrastruktury (42), II.4 Gotowość w biznesie (39), III.7 Użytkowanie indywidualne (43). Poziom rozwoju społeczeństwa informacyjnego naszego kraju mierzony wskaźnikiem NRI jest stosunkowo niski, wśród konkluzji na-leży zauważyć braki w legislacji, a także determinacji rządu i administracji w zakresie wdrażania ICT.

Podsumowując przedstawiane dość szczegółowe streszczenie tego opracowania zauważmy, że nowoczesne technologie stwarzają jakościowo inne możliwości dostępu do

informacji, zmieniają warunki podejmowania decyzji ekono-micznych, prowadzą do skracania tzw. czasu ekonomicznego, przyspieszają procesy biznesowe i kulturowe. Technologie I&CT uznawane są za podstawę nowego ładu ekonomiczne-go charakterystycznego dla społeczeństwa informacyjnego. Wskaźniki ilościowe i jakościowe (zarówno makro jak i mi-kroekonomiczne) obrazujące rozpowszechnienie technologii społeczeństwa informacyjnego – IST są obok analiz sektora informacyjnego w gospodarkach, pożądanym narzędziem do oceny i porównania stopnia zaawansowania w rozwoju postindustrialnego społeczeństwa informacyjnego.

Potrzeby parametryzacji i oceny rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce są oczywiste. Jednak wobec braku jednolitej definicji i kryteriów po wypełnieniu, których społe-czeństwo staje się informacyjnym, można jedynie podejmować próby pokazania metodologii badania całościowego rozwoju społeczeństwa informacyjnego na obszarze kraju. Pomocnym narzędziem są w tym przypadku omawiane wyżej wskaźniki: DOI i NRI oraz ich składowe obrazujące zaawansowanie w poszczególnych obszarach w kontekście technologicznym. Obraz Polski w zakresie budowy społeczeństwa informa-cyjnego na tle państw UE kształtowany jest także na bazie monitoringu realizacji programów eEurope 2005 oraz iEurope 2010. Dzięki niemu można śledzić zmiany i postęp w wybra-nych obszarach w skali państwa. Dla dopełnienia wizerunku i wskazania przyczyn dysproporcji konieczną jest uzyskanie obrazu zmiany w poziomu rozwoju, zarówno całości Kraju, jak i poszczególnych regionów, „w polskiej drodze do społe-czeństwa informacyjnego”. Pewnych instrumentów dostarcza w tym przypadku program UNDERSAND 2005, obejmujący zasięgiem dziesięć wybranych regionów w Europie; jego uczestnikiem jest jeden z regionów RP. Koniecznym wydaje się określenie i zastosowanie jednolitych miar pozwalających sparametryzować rozwój społeczeństwa informacyjnego we wszystkich regionach kraju. Spojrzenie takie pozwali wskazać szanse i zagrożenia dla rozwoju regionów i dostarczy prze-słanek do oceny adaptacji IST w czasie.

Uwaga: Tekst wystąpienia opracowano korzystając z ana-liz prowadzonych przy udziale Tadeusza Makulskiego (por. Kierzkowski Z., Makulski T., Analiza poziomu społeczeństwa informacyjnego i miejsce naszego Kraju, Międzynarodowa Konferencja Naukowa: Unia Europejska – Kto zyskał a kto traci?, Olsztyńska Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania, Olsztyn 2004, s. 110-113 i dalsze opracowania prezentowane na Seminariach problemowych WOD w roku 2005 i 2007.

XV�

Lucyna KwiatkowskaKonsorcjum Sieci Laboratoriów WOD: Łódź-Olsztyn-Polkowice-Poznań,

Olsztyńska Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania

Wirtualna organizacja procesów gospodarczych1)

Poprawa efektywności funkcjonowania przedsiębiorstw poprzez zastosowanie koncepcji organizacji wirtualnej wy-maga modelowych rozwiązań wskazujących na konieczność zmian w trzech wymiarach: organizacyjno – strukturalnym, kształtowania współdziałania oraz wdrożeń I&CT. Organizacja wirtualna postrzegana jest jako metoda organizacji działań, sposób rozwiązania problemów, dla poprawy wydajności i efektywności każdej organizacji rzeczywistej. Prezentowany model umożliwia analizowanie możliwości kreowania struktur wirtualnej integracji przedsiębiorstw, przedstawia założeń dla rozwoju różnych typów organizacji wirtualnej opierając się na założeniach efektywności alokacji zasobów, efektywności rynkowej poprzez wykorzystanie zagregowanych korzyści funkcjonowania na rynku, efektywności procesowej optymali-zującej proces generowania wartości. Pozwala to weryfikować postępowanie przedsiębiorstw w środowisku „wirtualnych procesów gospodarczych”. Organizacja wirtualna przedsię-biorstw nie jest wyłącznym skutkiem wpływu I&CT na kształto-wanie powiązań gospodarczych, ale powstaje także w wyniku łączenia komplementarnych umiejętności kluczowych, czemu towarzyszą działania zmierzające do wzrostu stopnia integra-cji, z udziałem takich narzędzi koordynacji jak zaufanie, otwar-tość, jawność, wzajemność. Przemieszczanie się w obrębie wymiarów modelu w poszukiwaniu wirtualnej formy (formy hybrydowej) odpowiedniej do sygnałów napływających z rynku inicjuje dynamiczne otoczenie i potrzeba osiągnięć gwarantu-jących szansę utrzymania pozycji konkurencyjnej w „globalnej gospodarce”. Zaproponowany model znajduje szczególne zastosowanie w diagnozie przedsiębiorstw, które funkcjonują jako przedsiębiorstwa tradycyjne – w tym kontekście staje się on narzędziem obrazującym ich ewolucyjną ścieżkę rozwoju, polegającego na stopniowym wdrażaniu I&T i osiąganiu coraz większych możliwości wirtualizacji działań. Model stanowi platformę tworzenia form organizacyjnych, które różnią się stopniem sformalizowania związków – od luźnych połączeń, które wymagają realokacji praw własności (przesunięcie w kierunku autonomicznych podmiotów), po elektroniczną hierarchię z elementami wertykalnej integracji. Pojawiające się sposoby wirtualnej organizacji działań są wynikiem rozstrzyg-nięć między autonomią i swobodą, a współzależnością (rynek – hierarchia). Istniejąca dychotomia przejawia się z jednej strony wokół tworzenia elastycznych, zamiennych powiązań, które pozwolą na integrację, dobranych za pośrednictwem rynku, kluczowych kompetencji (hipoteza rynku elektronicz-nego), z drugiej strony pojawia się konieczność, aby miały one charakter powiązań już ukształtowanych i podtrzymywanych, po to, by w pełni wykorzystać rynkowe szanse i zgromadzone zasoby wiedzy (hipoteza środka).

Podstawową płaszczyznę rozważań nad fenomenem or-ganizacji wirtualnej przedsiębiorstw stanowi nowa ekonomia instytucjonalna, która stwarza możliwość pogłębionej analizy współczesnej organizacji gospodarczej, traktując przedsię-biorstwo bardziej jako strukturę zarządzania niż jako funkcję produkcji. Centralnym punktem rozważań ekonomii neoin-stytucjonalnej jest teoria kosztów transakcyjnych, w świetle której podstawowym „atomem” procesu gospodarowania jest transakcja i koszty transakcyjne stanowiące tworzywo, z którego zbudowany jest zarówno rynek, jak i hierarchia. Przyjmuje się, że hierarchia jest synonimem przedsiębiorstwa i oznacza ścisłe relacje nakazowo-kontrolne, gdzie procesy koordynacji realizuje widzialna ręka menedżera. W efekcie wymiany koszty transakcyjne sprowadzają się do kosztów koordynacji, które obejmują koszty ustalenia prawidłowej ceny, koszty zawarcia transakcji, koszty wynikające z asymetrii informacji, a także koszty realizacji umów. Fundamentalną tezę dla omawianych poglądów wysunął Coase, który udowodnił, że rynki i struktury hierarchiczne stanowią alternatywne spo-soby organizacji gospodarczej. W świetle koncepcji ekonomii neoistytucjonalnej wirtualna organizacja to hybrydowa forma organizacyjna, posiadająca cechy tak struktur rynkowych, jak i hierarchicznych, w której koszty transakcyjne decydują o sposobie organizacji powiązań partnerskich w kreowaniu struktur zarządzania.

W założeniach koncepcyjnych modelu należy uwzględnić także zjawiska technologiczne, które mają wpływ na rolę i miejsce technologii informacyjnej w kształtowaniu rynku i hierarchii oraz hybrydowych form organizacyjnych. Głów-nie analizie poddano wpływ czynników technologicznych na powstawanie nowych form organizacyjnych konsolidujących elementy alternatywnych struktur zarządzania w kontekście podstawowych atrybutów transakcji (asymetria informacyjna, specyfika aktywów, ograniczona racjonalność czy zachowania oportunistyczne).

Prezentowany model kreowania organizacji wirtualnej przedsiębiorstw – MKOWP jest analityczną koncepcją, która umożliwia wnikliwy opis procesu jej tworzenia, zachodzącego w trójwymiarowej przestrzeni przekształceń wyznaczonej: • wymiarem organizacyjno – strukturalnym, który dotyczy

procesów zróżnicowania przedsiębiorstw w wyniku mo-dularyzacji, czego konsekwencją jest koncentracja na kluczowych kompetencjach poprzez wykorzystywanie metody outsourcingu (KK),

• wymiarem kształtowania współdziałania, dotyczącego działań związanych z koordynacją i integracją zachowań koniecznych dla spójnego funkcjonowania rozproszonych podmiotów gospodarczych i tworzenia efektywnych mię-dzyorganizacyjnych powiązań (KI),

• wymiarem wdrożeń i wykorzystywania technologii infor-matyczno – komunikacyjnych (IT).

1) Tematyka prezentowana przez Marka Adamowicza; uzupełniona jego opracowaniem pt. Integracja informacyjna przedsiębiorstw: Wybrane rozwiązania praktyczne.

listopad – grudzień 2009 XV��www.spektrumsep.eu

Wyodrębnione obszary przekształceń umożliwiają for-mułowanie trójwymiarowej koncepcji kreowania organizacji wirtualnej przedsiębiorstw. Przedmiotem analizy teoretycznej oraz badań empirycznych są równoczesne zmiany, zachodzące w obrębie zidentyfikowanych wymiarów, które obejmują wielo-aspektowe przekształcenia zachodzące w przedsiębiorstwach i w przestrzeni między nimi. W założeniach projektowych za-prezentowany model wyklucza binarną koncepcję wirtualizacji (wirtualny – nie wirtualny), opierając się na koncepcji continuum wirtualizacji, która koncentruje się na procesie wirtualnego organizowania, czyli stopniowym przejawianiu cech wirtuali-zacji. Dodatkowym wsparciem teoretycznym prezentowanego modelu wirtualizacji jest podejście Lorscha i Lawrence’a, którzy przyjmują pięć składowych projektowania struktur organiza-cyjnych: zróżnicowanie (specjalizacja, podział pracy, koncen-tracja na procesach), koordynacja, integracja, delegowanie i formalizacja. Dla opisu prezentowanego modelu posłużono się trzema kolejnymi składowymi wyżej przedstawionej koncepcji. Składowa formalizacji, opisująca stopień sformalizowania struk-tury i przypływów informacyjnych oraz składowa decentralizacji, dotycząca delegowania uprawnień, zostały ujęte w obszarze koordynacji i integracji zachowań. Obserwacja zjawisk to-warzyszących pojawianiu się organizacji wirtualnej wymaga uwzględnienia czynników (zmiennych) sytuacyjnych. Przy wyborze zmiennych zwrócono uwagę na zmienne szczególnie istotne w rozwoju organizacji wirtualnej, do których zaliczono dynamiczne otoczenie, wielkość przedsiębiorstwa oraz jego osiągnięcia gospodarcze, ponadto świadomość i wiedzę kadry zarządzającej w zakresie stosowania nowoczesnych metod organizacji i zarządzania przedsiębiorstwem.

Za pomocą prezentowanego modelu wirtualizacji, zbadano podatność i możliwości organizacji wirtualnej 87 przedsię-biorstw stanowiących reprezentatywną próbę populacji 500 najlepszych przedsiębiorstw w Polsce za rok 2001, klasyfiko-wanych w periodyku „Rzeczpospolita” z roku 2002. Głównym kryterium wytypowania „pięćsetki”, jako populacji generalnej do badania reprezentatywnego była obecność istotnej z punktu widzenia kreowania wirtualnej organizacji cechy, –posiadania technologii informacyjnej (infrastruktura komputerowa, dostęp do Internetu, technologie e – biznesu oraz zastosowanie systemów informatycznych wspomagających zarządzanie ERP). Charakteryzując przyjęte do badania przedsiębiorstwa wzięto również pod uwagę efekty restrukturyzacji organizacyjno – własnościowej, które znalazły wyraz w statusie własnościo-wym badanych przedsiębiorstw. Przedsiębiorstwa na „Liście 500” to przedsiębiorstwa, które mają za sobą najgłębsze zmiany w zakresie restrukturyzacji organizacyjno – własnościowej, których efektem jest wykształcenie struktury odpowiadającej przyjętej strategii rozwoju.

Ciekawe są wyniki analiz co do możliwości kreowania orga-nizacji wirtualnej przedsiębiorstw w trójwymiarowym ujęciu prze-mian, z perspektywy założeń ekonomii neoinstytucjonalnej:• dostrzega się ograniczone możliwości i niski stopień podat-

ności badanych przedsiębiorstw na wirtualną organizację działań, pomimo zauważalnych symptomów prawidłowych tendencji rozwoju w tym kierunku; ograniczenia procesów wirtualizacji wynikają przede wszystkim: (a) z niskiego tempa zmian w obszarze rozwiązań organizacyjno – struk-turalnych prowadzących do koncentracji na kluczowych kompetencjach w wyniku podejmowania outsourcingowej

formuły organizacji, (b) z braku właściwych dla wirtualne-go środowiska narzędzi koordynacji, takich jak zaufanie, otwartość, wzajemność, które zastąpiłyby dotychczas stosowane instytucjonalne narzędzia współdziałania, (c) z niskiego poziomu wdrożeń zaawansowanych technologii informacyjnych umożliwiających zewnętrzną integrację (procesową) współdziałających podmiotów,

• w warunkach polskich, pomimo prawidłowych tendencji, rozwój wirtualnych form organizacyjnych ograniczany jest przez niedostateczne korzystanie z metody outsourcin-gowej, a więc składowej strategii inżynierii procesowej w kierunku koncentracji na kluczowych kompetencjach; mimo tego, że wiele firm deklaruje gotowość do jej podjęcia, jednak tylko niewielka część tę strategię realizuje,

• za opóźnienia w realizacji organizacji wirtualnej odpowiada także niskie tempo wdrożeń zaawansowanych technologii komputerowych, np. CRM, SCM, które umożliwiają obsługę procesów zewnętrznych, a poprzez funkcję koordynacyjną ni-welują problemy czasowego i przestrzennego rozproszenia,

• barierą hamującą możliwości rozwoju wirtualnej organizacji przedsiębiorstw jest brak narzędzi koordynacji działań właściwych dla środowiska wirtualnego, integrujących stopniowo „rozpadające się” struktury; procesy odchodze-nia od wertykalnej integracji do układów horyzontalnych, wyraźnie wstrzymuje przewaga takich narzędzi instytucjo-nalnych jak ścisła kontrola, procedury i zależności hierar-chicznie, wysoki stopień formalizacji działań (z narastającą wirtualizacją przedsiębiorstw nie współgra także istotne narzędzie koordynacji, jakim jest zaufanie),

• z przeprowadzonych badań wynika, że większe możliwo-ści i większą podatność na rozwój wirtualizacji posiadają przedsiębiorstwa duże, które w realiach gospodarki polskiej są często liderami w stosowaniu nowoczesnych systemów zarządzania, dysponującymi odpowiednimi zasobami finansowymi na wdrażanie najnowszych technologii; one też głównie inicjują zmiany strukturalne,

• przeprowadzone badania nie potwierdzają związku prze-mian w kierunku organizacji wirtualnej z osiągnięciami go-spodarczymi rozpatrywanych przedsiębiorstw; realizowane osiągnięcia kojarzone są wyłącznie ze zmianami zacho-dzącymi w obszarze zmian organizacyjno – strukturalnych, na poziom osiągnięć nie wpływają działania wdrożeniowe I&CT, co tłumaczy początkowe stadium rozwoju wirtuali-zacji przedsiębiorstw,

• zaobserwowane cechy przedsiębiorstw w zakresie wyty-czonych wymiarów wirtualizacji sprzyjają bardziej powsta-waniu organizacji wirtualnej wewnętrznej, na płaszczyźnie przedsiębiorstwa,

• pozytywną rolę w rozwoju organizacji wirtualnej przed-siębiorstw w Polsce odgrywają aspiracje i ambicja za-rządzających w stosowaniu najnowszych technik i metod zarządzania, w tym organizacji wirtualnej; kreowanie wize-runki firmy nowoczesnej wiąże się z większą skłonnością i właściwym nastawieniem do wdrażania zasad wirtualizacji (to pozytywne podejście jest wyrazem posiadanej wiedzy menedżerskiej, a także umiejętności dostrzegania roli czynników przemian, co potwierdziły przeprowadzone badania wpływu wiedzy i umiejętności kadry kierującej w zakresie wirtualnych rozwiązań organizacyjnych na realizację osiągnięć przedsiębiorstw).

XV��

Włodzimierz OlszewskiKonsorcjum Sieci Laboratoriów WOD: Łódź-Olsztyn-Polkowice-Poznań, Dolnośląska Wyższa Szkoła Techniki i Przedsiębiorczości w Polkowicach

Postępowanie organizacji w środowisku lokalnych i regionalnych społeczności informacyjnych

Czynniki rozwoju regionalnego. Współczesna faza rozwoju społeczno-gospodarczego zdominowana jest przez wzrost znaczenia informacji i tworzenie wiedzy determinujących innowacyjność regionów funkcjonujących w Gospodarce Opartej o Wiedzę.

Polityka regionalna polega na sterowaniu procesem rozwoju społeczności lokalnych przez władze samorządo-we. Czynniki rozwoju wpływają na przemiany społeczności lokalnych i mają miejsce w granicach regionu a swoje źródła mają zarówno w jego granicach (wewnętrzne) lub też poza re-gionem (zewnętrzne). Bogaty zbiór współczesnych czynników rozwoju regionalnego prezentowany w literaturze przedmiotu można podzielić na 3 grupy: infrastruktura techniczna, kapitał ludzki, czynniki miękkie (w tym kapitał społeczny i innowacje). Wyróżnia się dwa modele realizacji polityki regionalnej:• intraregionalną – regiony upodmiotowione w sensie kom-

petencyjnym i finansowym,• interregionalną – działania państwa wobec regionów

(nowym zjawiskiem związanym z polityką interregionalną jest prowadzenie interwencjonalizmu w układzie ponad-narodowym).

W realizacji obu polityk można stosować działania zmie-rzające do poprawy warunków rozwoju w celu ograniczenia możliwości pojawienia się w przyszłości barier dla rozwoju (podejście prorozwojowe), oraz działania naprawcze lub łagodzące negatywne zjawiska, które już zaszły i są kon-sekwencją błędów i zaniechań z przeszłości (podejście interwencyjne).

Innowacje technologiczne i organizacyjne są uważane za podstawowy czynnik rozwoju regionalnego we wszyst-kich współczesnych modelach rozwoju a kapitał społeczny jest nową kategorią kapitału, sprzyjającą przedsiębiorczości i innowacyjności, co w literaturze często określa się „lepkoś-cią” regionu i co stanowi o jego konkurencyjności.

Życie społeczne, w tym gospodarka wymaga koor-dynacji niezbędnej dla procesu rozwoju. Obok modeli mechanizmów rynkowych i hierarchii nowym modelem jest sieć, będąca poziomą formą organizacyjną. Struktura sieciowa dotyczy różnych rodzajów działalności zarówno gospodarczych jak i administracyjnych, edukacyjnych, społecznych itd.

Środowisko sieciowe służy tworzeniu wiedzy i dostęp-ności do informacji, które zachodzą na różnych poziomach organizacji społecznych i są nowym czynnikiem wzrostu (obok kapitału, pracy i surowców) w Gospodarce Opartej o Wiedzę. Istotą takiego społeczeństwa jest sieć relacji społecznych oraz swobodny dostęp do uczestniczenia w różnych organi-zacjach i grupach społecznych czy kręgach zainteresowań przez jednostkę.

W tego typu społeczeństwie, będącym jednym z przeja-wów społeczeństwa informacyjnego jednostka jest określana jako węzeł sieci, co oznacza, że organizuje ona swoje życie prawie wyłącznie dzięki własnym wyborom interakcji z innymi jednostkami. W ten sposób tworzona jest sieć wzajemnych relacji, bardzo często krótkotrwałych.

Koncepcja środowiska sieciowego w Związku Gmin Zagłębia Miedziowego. Związk Gmin Zagłębia Miedziowego (Polkowice, Chocianów, Przemków, Gaworzyce, Grębo-cice, Radwanice, Jerzmanowa, Pęcław) buduje wspólnie infrastrukturę internetową na łączach światłowodowych (prowadzonych głównie pod liniami przesyłowymi energii elektrycznej średniego napięcia; około 70% taniej od trady-cyjnych sposobów).

W pierwszej kolejności planuje się dotarcie do wykluczo-nych internetowo wsi i małych miasteczek – oprócz Internetu telewizja kablowa wysokiej rozdzielczości – odbiorcy indywi-dualni. Projekt obejmuje także instytucje publiczne: urzędy gmin, szkoły, biblioteki, siedziby jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej, ośrodki kultury, Ośrodki Pomocy Społecznej, ośrodki zdrowia, świetlice, itp.

Finansowanie projektu przedstawia się następująco: 15% dochody własne Związku Gmin Zagłębia Miedziowego, 85% Regionalny Program Operacyjny Urządu Marszałkow-skiego.

Obecnie na zlecenie Gminy Polkowice realizowany jest innowacyjny projekt budowy transmisyjnej sieci dystrybucyjnej na obszarze cyfrowego wykluczenia pozwalający przetesto-wać rozwiązanie.

Wpływ środowiska sieciowego na przemiany społeczności lokalnych w Związku Gmin Zagłębia Miedziowego. Budowanie infrastruktury IT towarzyszą działania dotyczące jej wykorzy-stania dla przemian organizacji działań środowisk lokalnych funkcjonujących w środowisku sieciowym. Do najważniejszych działań można zaliczyć:• wsparcie systemu oświaty szkolnej w nowoczesny sprzęt,

zwiększenie liczb godzin obowiązkowych z zakresu IT, możliwość rozwijania zainteresowań w ramach zajęć pozalekcyjnych (koła, konkursy) – gmina Polkowice po-siada jeden z najwyższych wskaźników liczby komputerów w szkołach

• Program Burmistrza „Gmina Polkowice w społeczeństwie informacyjnym” w ramach którego wszyscy chętni miesz-kańcy mają bezpłatnie uczestniczyć w kursach obsługi komputera organizowanych przez Dolnośląską Wyższą Szkołę Przedsiębiorczości i Techniki

• udział słuchaczy Uniwersytetu Trzeciego Wieku w obowiąz-kowych zajęciach informatycznych (przeszło 200 osób),

• budowanie ogólnodostępnej miejskiej infrastruktury IT (kioski informatyczne, darmowy Hotspot),

listopad – grudzień 2009 X�Xwww.spektrumsep.eu

Przyjęte założenia topologiczne sieci ZGZM

• udział w szkoleniach informatycznych osób niepełnospraw-nych z dysfunkcjami ruchowymi itp.,

• dostęp dla studentów, kadry naukowo-dydaktycznej po-przez światłowód do Wrocławskiej Sieci Akademickiej, a za jej pośrednictwem do zasobów cyfrowych całego świata,

• udział pracowników Jednostkom Samorządu Terytorialne-go w konferencjach, seminariach dotyczących przemian strukturalnych organizacji społeczeństwa informacyjnego, wyzwań stojących przed edukacją, problematyki etyki współdziałania w środowisku sieciowym, itp.

• wdrażanie w podległych Jednostkach Samorządu Teryto-rialnego instytucjach e-administracji.

Wdrażane działania stanowią przygotowanie zarówno mieszkańców jak i władz Subregionu polkowickiego do tworzenia lokalnego społeczeństwa informacyjnego. Na uwagę zasługuje fakt komplementarności działań zarówno w sferze materialnej jak i niematerialnej (upowszechnianie idei społeczeństwa informacyjnego, kształtowanie kompe-tencji medialnych społeczeństwa we wszystkich grupach wiekowych).

LITERATURA

[1] Bendyk E., Antymatrix: człowiek w labiryncie sieci, Warszawa 2004

[2] Castells M., The Information Age: Economy. Society and Culture., Vol. 3: End of Millennium, Oxford 1998

[3] Churski P., Czynniki rozwoju regionalnego i polityka regio-nalna w Polsce w okresie integracji z Unią Europejską, Wyd. Naukowe UAM, Poznań 2008

[4] Drucker P. F., Społeczeństwo pokapitalistyczne. [5] Goban – Klas T. Nadchodzące społeczeństwo medialne, [w:]

„Chowanna” 2007, T. 2 (29) [6] Kierzkowski Z., Modelowanie strukturalnych organizacji dzia-

łań, XI Seminarium Problemowe WOD, Polkowice 2007 [7] Koncepcja techniczno-organizacyjna subregionalnego sieci

IT dla obszaru Związku Gmin Zagłębia Miedziowego, Pol-kowice 2008

[8] Naisbitt J., Megatrendy, Zysk i S-ka, Poznań 1997 [9] Trapscott D., Gospodarka cyfrowa. Nadzieje i niepokoje Ery

Świadomości Systemowej, s. XI, XII[10] Wenta K., Teoretyczne przesłanki dla pedagogiki mediów

[w:] K. Wenta, E. Perzycka (red.), Edukacja informacyjna. Technologie informacyjne w ponowoczesnym świecie, Ofi-cyna Wydawnicza CD i DN, Szczecin 2005

Topologia szkieletu subregionalnej sieci IT dla obszaru ZGZM

XX

Jerzy CzerbniakKonsorcjum Sieci WOD: Łódź-Olsztyn-Polkowice-Poznań

Wyższa Szkoła Informatyki w Łodzi

Dylematy użyteczności usług informatycznych

Usługi informatyczne to bardzo szerokie pojęcie. Pod pojęciem „użyteczność usług informatycznych” należy rozu-mieć stopień dopasowania rozwiązania informatycznego do

potrzeb użytkownika. Do oceny stopnia dopasowania zaliczamy łatwość nauki i obsługi, efektywność uzyskiwanych wyników, poczucie satysfakcji z korzystania z danej usługi. Rozwiązaniem

Zbigniew TalagaZespół Szkół Budownictwa Nr 1 w Poznaniu

Postępowanie nauczyciela w przyjaznych procesach cyfrowego stylu nauczania

W ostatnich latach trwają intensywne prace na rzecz przemian programowych nauczania, zmierzających w kierunku tworzenia „edukacji skutecznej, przyjaznej i nowoczesnej”. Tematyka ta jest komplementarna względem problematyki rozwoju technologii społeczeństwa informacyjnego, a w tym względem tworzenia skutecznych sposobów cyfrowej (wir-tualnej) organizacji działań w strukturach współdziałania i nauczania kształtującego się społeczeństwa informacyjnego w kontekście przemian ekonomiczno-gospodarcze, społecz-no-kulturowe i edukacyjnych. Wśród ważnej problematyki dostrzega się następujące tematy: • strukturalizacja przekazywania wiedzy i wymagań w pro-

cesie nauczania, • organizacja międzyszkolnego współdziałania,• znaczenie integracji między przedmiotowej w przemianach

postępowania szkoły,• wpływ Internetu na komunikację interpersonalną,• nowoczesne technologie w przemianach nauczania ogólnego,• przemiany programowe nauczania informatyki i technologii

informacyjnych w szkolnictwie ogólnym, • nowe strategie postępowania nauczyciela w nauczaniu

i upowszechnianie sprawnych narzędzi metodycznych. Problematyka ta dotyczy przemian w technologiach,

ukierunkowanych na cyfrową organizację, ze szczególnym uwzględnieniem przemian strukturalnych nauczania ogólnego, na podstawie stosowania metod informatyki i technologii infor-macyjnych w cyfrowej organizacji nauczania w różnorodnych szczegółowych dziedzinach przedmiotowych.

Punktem wyjścia prac nad przemianami organizacji na-uczania jest rozwój środowiska informacyjno-sieciowego, które stwarza nowe, nieznane dotąd możliwości wzajemnego przekazywania wiedzy tematycznej i osobowej. Widać bowiem, że przyszłością edukacji, zorientowanej na tworzenie nowego obrazu społeczeństwa (z podmiotowym udziałem człowieka w procesach organizacyjnych, gospodarczych, społecznych i politycznych) jest skuteczne przekazywanie podstawowych kompetencji informacyjnych kształtowanych w szkole.

Potrzebne są przemiany wielo aspektowe. Po pierwsze potrzebne jest upowszechnienia problematyki strukturalizacji wiedzy i standaryzacji wymagań w poszczególnych etapach edukacji. Po drugie ważne jest tworzenie infrastruktury wza-jemnej wymiany i korzystania z wiedzy osobowej uznanych specjalistów, reprezentujących obszary różnorodnej wiedzy humanistycznej i wiedzy specjalistów w obszarze I&CT. Po trzecie trzeba dostrzegać, że wzajemne nauczanie i współ-działanie nie jest możliwe bez przemian systemów edukacji, traktowanych jako sprawczy czynnik kształtowania tych umie-jętności, wpływających na przemiany strukturalne nauczania, opartego do przekazywaniu zasobów cyfrowych, w tworzo-nych przez nauczycieli schematach wiedzy przedmiotowej. Dodatkowym przymiotem podejmowanych prac jest to, że szkoły coraz skuteczniej same wspierają przemian służące podmiotowemu rozwojowi uczniów; stąd dostrzegana jest rola współdziałania szkół w ramach prac nad przemianami nauczania. Uwzględnia się znaczenie zagadnień etycznych, które stanowią paradygmat pracy nauczycieli, z narastającą interakcją uczeń-nauczyciel w kolejnych etapach edukacji. Taki obraz prac, wynikający z nowoczesnej wiedzy na temat potrzeb przemian przedmiotu i form nauczania w strukturach „nowego społeczeństwa”, może służyć promocji (upowszech-nianiu) nowych podstaw programowych nauczania, zmierza-jących w kierunku tworzenia „edukacji skutecznej, przyjaznej i nowoczesnej”. Potrzebne są jednak nowe uregulowania organizacyjne (m. in. w pracach nadzoru pedagogicznego), a nawet potrzeby uregulowań prawnych (m. in. w przemianach prawa oświatowego), dostosowywania prawa oświatowego do nowoczesnych trybów przekazywania wiedzy. Chodzi o „umocowania” także formalno – prawne upowszechniania doskonalenia podstawy programowej … w poszczególnych typach szkół pod kątem jej zgodności z gospodarką opartą na wiedzy – podstawy programowej, będącej konsekwencją tworzenia struktur cyfrowego stylu nauczania.

listopad – grudzień 2009 XX�www.spektrumsep.eu

Piotr Kozłowicz, Michał KonklewskiEmtel System Sp. z o.o., Poznań

Praktyczne aspekty integracji systemów łączności oraz bezpieczeństwa osób i mienia

Generowane przez systemy alarmowe, p. poż., telewizji przemysłowej, kontroli dostępu czy systemy komunikacyjne sygnały są źródłem wielu informacji, które wykorzystane w odpowiedni sposób np. przez system telekomunikacyjny mogą

posłużyć zwiększeniu bezpieczeństwa osób i mienia. Istotnym aspektem takiej integracji jest możliwość współpracy z szero-ką gamą systemów, przy jednoczesnym wskazaniu kierunku dalszego rozwoju.

informatycznym, z którego korzysta użytkownik może być np. system operacyjny komputera, oprogramowanie realizujące jedną lub więcej usług informatycznych, zintegrowane pakiety oprogramowania itp. Wachlarz potrzeb użytkowników jest bardzo szeroki i zróżnicowany, zleży od wieku, wykształcenia, rodzaju pracy, miejsca przebywania. Ciągle powiększa się zakres funkcjonalności oprogramowania, czyli zwiększa się zakres realizowanych funkcji odpowiadających potrzebom użytkowników. Świadomy swoich potrzeb użytkownik może wybrać z bogatej oferty odpowiednie narzędzie. Pojawia się dylemat czy produkt spełni oczekiwanie, czy będzie łatwy w użytkowaniu, czy inaczej czy będzie użyteczny? A użyteczność wybranego narzędzia może być różna (np. różne oceny użyt-kowników systemów operacyjnych firmy Microsoft, różnych dystrybucji Linux, wygody użytkowania różnych wersji pakietu MS Office). Jeśli korzystamy z narzędzi darmowych to błędny wybór niesie ze sobą tylko stratę czasu. Ale przy podejmowaniu decyzji dotyczących np. zakupu rozwiązań informatycznych znaczenie użyteczności staje się istotne. Średni przychód na głowę mieszkańca w Polsce wynosi 56% średniego przychodu w Unii Europejskiej. Oznacza to konieczność przemyślanych wyborów pod kątem funkcjonalności i użyteczności.

Użyteczność usług informatycznych zdecydowanie wspo-maga potrzeby, postawy i kompetencje korzystania z nowych technologii i ma bezpośrednie przełożenie na tempo rozwoju e-infrastruktury. Zapewnienie fizycznego dostępu do usług in-formatycznych jest oczywiście warunkiem koniecznym rozwoju społeczeństwa informacyjnego ale sposób korzystania z tych usług zależy od potencjału intelektualnego użytkowników. To użytkownik decyduje o tym jak, kiedy, w jakim celu będzie korzystał z nowych możliwości. Czasami sposób korzystania z usługi jest narzucony, np. program PŁATNIK, typy i formaty dokumentów. Wymusza to podniesienie poziomu kompeten-cji użytkownika (nauka własna, szkolenia) ale nie powoduje automatycznego wzrostu potrzeb korzystania z innych usług. Według Raportu Polska 2030 np. w latach 2003 – 2006 16% – 18% Polaków posiadało komputer w domu ale go nie używało.

Także stopień wykorzystania funkcjonalności dytorów tekstu, arkuszy kalkulacyjnych, programów poczty elektronicznej, jest niski. Wydaje się, że jedną z przyczyn jest niedopasowanie do umiejętności użytkownika użyteczności oprogramowania. Jeśli korzystanie z oprogramowania i sprzętu jest intuicyjnie łatwe to wykorzystanie ich możliwości rośnie. Przykładem jest sukces rynkowy telefonu iPhone. Gra rynkowa twórców oprogramowania podnosi użyteczność usług nformatycznych. Zdają sobie oni sprawę, że trudności w obsłudze zniechęcają do korzystania z oferowanych usług informatycznych a tym samym zmniejszają ich zyski.

Projektowanie zorientowane na użytkownika bada potrzeby, wymagania i ograniczenia końcowego użytkownika i jest pod-stawową metodą użyteczności. Niestety nie ma uniwersalnego końcowego użytkownika. Dlatego jest trudno wytworzyć uni-wersalny produkt informatyczny. Konieczne jest dopasowanie się użytkownika do wytworzonego produktu. Użytkownik musi posiadać chęć, umiejętność i możliwości uczenia się. Pierwsza cecha ma uwarunkowania wiekowo-kulturowe ale może być wymuszona konkurencją na rynku pracy. Druga cecha zależy od systemu edukacji i indywidualnych predyspozycji. Trzecia cecha zależy od polityki czyli rzeczywistej realizacji przestrzeni równych szans. Wyszukanie frazy „darmowe kursy obsługi komputera” daje wyniki wskazujące na silne wspomaganie kur-sów z środków Unii Europejskiej. Dyrektywy Unii Europejskiej wymuszają na Polsce budowę infrastruktury społeczeństwa informacyjnego. Firmy komercyjne stworzą możliwości płatnego dostępu do szerokopasmowego Internetu. Możliwości aktywne-go korzystania z usług informatycznych są i będą coraz większe. Na tym tle możliwości cyfrowej organizacji działań integrujące przedsiębiorstwa i ludzi są olbrzymie. Realizacja tych możli-wości zależy od łatwości korzystania z usług informatycznych. Dopasowanie oprogramowania do możliwości użytkownika końcowego jest kluczowym zagadnieniem szybkiej budowy społeczeństwa informacyjnego przygotowanego między innymi do wirtualnej organizacji działań.

W związku z rozpowszechnieniem nieprawdziwych informacji, iż SEP jest dłużnikiem byłego sekretarza generalnego Jana Grzybowskiego, podaje się do publicznej wiadomości, że wszystkie należności zostały zainteresowanemu zapłacone.

Biuro SEP

K O M U N I K A T

XX��

Mgr inż. Joanna Florkowska-TrąbińskaDział Promocji ITR

Sterowniki polowe SN ze zintegrowanymi funkcjami zabezpieczeniowymi,

analizy jakości energii i rozszerzonymi funkcjami samotestowania

Instytut Tele- i Radiotechniczny jest wiodącą jednostką badawczo-rozwojową w branży elektronicznej i elektroener-getycznej, której prace skoncentrowane są wokół dwóch priorytetowych kierunków: inteligentne teleinformatyczne sy-stemy wspomagania decyzji na potrzeby sterowania i kontroli złożonych układów infrastruktury przemysłowej oraz integra-cja zaawansowanych technologii elektronicznych na rzecz zastosowań przemysłowych. Szczególne osiągnięcia Instytut uzyskuje w dziedzinie opracowywanych teleinformatycznych urządzeń i systemów dla energetyki. ITR oferuje szeroką gamę wielofunkcyjnych urządzeń zabezpieczeniowych do zastosowań w energetycznych sieciach i rozdzielniach nn i SN. Najnowsze produkty, nowa generacja sterowników polowych ze zintegrowanymi funkcjami zabezpieczeniowymi, analizy jakości energii i rozszerzonymi funkcjami samotestowania, reprezentowane przez urządzenia MUPASZ 710 i 810 extreme, zostały opracowane na podstawie wieloletnich doświadczeń ITR w zakresie Mikroprocesorowych Urządzeń do Pomiarów, Sterowania i Zabezpieczeń (MUPASZ), ich weryfikacji na podstawie rozwiązań światowych i uwzględnieniu potrzeb, trendów i wymagań stawianych nowoczesnym urządzeniom. Produkt ten uhonorowany wieloma prestiżowymi nagroda-mi i wyróżnieniami, wychodzi naprzeciw zapotrzebowaniu zarówno dostawców jak i odbiorców na energię elektryczną o wysokiej jakości. Pozwala rozwiązać problem sterowania, pomiaru i analizy istotnych parametrów sieci w każdym newral-gicznym punkcie sieci elektroenergetycznej, na bieżąco i przy małym nakładzie kosztów. Eliminuje konieczność stosowania kosztownych, wolno stojących analizatorów jakości energii.

Podczas I Kongresu Elektryki Polskiej Polskiej „Elektryka polska – tradycja, teraźniejszość i przyszłość” zorganizowa-nego w dniach 2–4 września 2009 r. z okazji 90-lecia Stowa-rzyszenia Elektryków Polskich, najnowsze opracowanie ITR, sterowniki polowe ze zintegrowanymi funkcjami zabezpie-czeniowymi, analizy jakości energii i rozszerzonymi funkcjami samotestowania, zostało nagrodzone prestiżową nagrodą SEP – Medalem Prezesa SEP w kategorii „Produkt”.

Grupa sterowników polowych SN ze zintegrowanymi funkcjami zabezpieczeniowymi, analizy jakości energii oraz funkcjami samotestowania, reprezentowana przez MUPASZ 710 i MUPASZ 810 Extreme stanowi nowatorskie w skali światowej połączenie funkcji urządzeń zabezpieczeniowych

dla energetyki z w pełni funkcjonalnym analizatorem jakości energii, zgodnym z PN EN 50160:2002, PN EN 61000-4-7 i PN EN 61000-4-30. Sterowniki przeznaczone są do pracy w polach: zasilających, odpływowych, łącznika szyn i pomiarowych. Dedykowane są do ochrony linii kablowych i napowietrznych, generatorów synchronicznych, transfor-matorów, silników oraz baterii kondensatorów. Stanowią optymalne i kompleksowe rozwiązanie dla nowoczesnych rozdzielnic SN. Mogą pracować w ekstremalnych warun-kach klimatycznych np. na Syberii w Rosji (MUPASZ 810 extreme). Zintegrowanie z analizatorem jakości energii daje możliwość wyeliminowania kosztownych, wolno stojących analizatorów i upowszechnienia kontroli jakości energii w każdym miejscu sieci energetycznej, w szczególności bli-sko odbiorcy energii oraz źródeł zakłóceń, przy minimalnych nakładach finansowych. Urządzenia dają operatorom sieci rozdzielczych możliwość centralnego monitorowania jakości energii dostarczanej odbiorcom (m.in. takich parametrów, jak wzrost wyższych harmonicznych w sygnałach oraz współczynnika THD), szybkiej reakcji na zmiany parametrów sieci i podejmowania skutecznych działań zapobiegających powstawaniu zakłóceń. Urządzenia pracują w trybie ciągłym, bezobsługowo, z wyjątkiem okresowych przeglądów w zakre-sie przewidzianym dla warunków eksploatacyjnych. Zakres i terminy badań są dostosowane do badań urządzeń energe-tycznych, z którymi one współpracują np. generatorów, stacji elektroenergetycznych itd. Sterowniki dostępne są w kilku wersjach użytkowych, różniących się m.in. wymiennymi pa-nelami czołowymi, wielkością obudowy oraz wyposażeniem (osiem modułów dodatkowych). Panel czołowy zaprojekto-wany na najwyższym światowym poziomie pod względem ergonomiczności i wzornictwa, zapewnia przyjazny i czytelny interfejs z urządzeniem. Pozwala na bezpośrednią wizualiza-cję wyników pomiaru, stanów zabezpieczeń, monitorowanie oraz sterowanie i kontrolę sieci z jednoczesną ciągłą kontrolą jakości energii w miejscu zainstalowania.

Zastosowanie nowoczesnych układów pomiarowych dostosowanych do współpracy z cewkami Rogowskiego daje poprawę bezpieczeństwa użytkowania poprzez odizolowanie obwodów pierwotnych oraz zmniejszenie powierzchni zajmo-wanej przez tradycyjne przekładniki i zmniejszenie kosztów całej instalacji.

a r t y k U ł r e k l a m o W y

listopad – grudzień 2009 XX��www.spektrumsep.eu

Dzięki wbudowanym 16 profilom, odpowiadającym wszystkim głównym typom pól rozdzielczych, urządzenia nie wymagają żmudnego programowania konfiguracyjnego, z wyjątkiem nastawienia aktywności zabezpieczeń i automatyk oraz progów działania i czasów opóźnień. Dostarczane są do odbiorcy w pełni skonfigurowane.

Oprogramowanie zapewnia możliwość tworzenia włas-nych algorytmów i typów pól, przy wykorzystaniu ponad 250 gotowych bloków funkcjonalnych i ponad 100 predefi-niowanych algorytmów i funkcji sterowniczych. Menadżer użytkownika kontroluje i identyfikuje dostęp 12 użytkowników do 11 funkcji urządzenia takich, jak: zmiany nastaw, edycji parametrów konfiguracyjnych, sterowania łącznikami, obsługi rejestratora zakłóceń, itp. Interfejs użytkownika dostępny jest w 3 wersjach językowych, posiada 16 typów pól (profili) wbudowanych, konfigurowanych w 4 zestawach (bankach) nastaw. Dziennik o pojemności 1000 zdarzeń rejestruje do 5 parametrów zdarzeń takich, jak wartość prądu, napięcia, czas zadziałania itp. Przejrzyste i intuicyjne menu zapewnia swo-bodną konfigurację, kontrolę najważniejszych stanów pracy urządzenia oraz sterowanie i czytelną wizualizację.

Takie zalety sterowników, jak duża dokładność pomia-rów i zabezpieczeń (0,5% dla I i U w zakresie do dwukrotnej wartości nominalnej), elastyczność w zakresie konfiguracji, wysoka uniwersalność (16 typów pól w jednym urządzeniu), ułatwiają kompleksową obsługę rozdzielni.

W procesie projektowania zwrócono szczególną uwagę na minimalizację gabarytów urządzenia, poprzez optymaliza-cję wielkości płytek drukowanych oraz maksymalne zmniej-szenie zapotrzebowania na moc pobieraną.

Urządzenia integrują funkcje pomiarowe, automatyki, ste-rowania i zabezpieczeń, rejestratora zdarzeń i zakłóceń oraz analizatora jakości energii i rozszerzone funkcje samotesto-wania. System samotestowania przewiduje dwie główne grupy działań w zakresie kontroli i testowania cyfrowych zespołów zabezpieczeniowych:• samokontrolę przeprowadzaną bez przerywania pracy ze-

społu, obejmującą sprawdzenie sum kontrolnych obszaru programu i ważnych obszarów pamięci danych (nastawy, zdarzenia, blokady, hasła), sukcesywną kontrolę pamięci zapisywalnej, stan baterii, sprawność analogowych torów pomiarowych w rozszerzonym zakresie, dokładność przetwornika analogowo-cyfrowego, napięcia wewnętrz-ne. „Istotną nowością jest objęcie sprawdzeniem całych analogowych torów pomiarowych włącznie z zaciskami wejściowymi zespołu zabezpieczeniowego”.

• automatyczną okresową kontrolę sprawności zespołu, która obejmie otwarcie wyłącznika i jego odłączenie od pola rozdzielczego (wyjazd wózka), kontrolę torów pomia-rowych, pełną kontrolę dwustanowych torów wejściowych i wyjściowych (od zacisków wejściowych do zacisków wyj-ściowych), kontrolę działania zabezpieczeń zwarciowych, ziemnozwarciowych (w tym kątowych) i napięciowych, przesłanie wyników do systemu nadrzędnego, opracowa-nie i archiwizację raportu z przeprowadzonej kontroli.Do realizacji tego sposobu testowania wymagane jest

wyposażenie pola rozdzielczego w moduł generacji sygna-łów testujących i komutacji sygnałów dwustanowych, który ściśle współpracuje on-line z nadzorowanym sterownikiem polowym.

Proces kontroli obejmuje również procedurę określenia stopnia zużycia wyłącznika, realizowaną w oparciu o analizę kluczowych parametrów wyłączników SN w czasie ich eks-ploatacji, takich jak: czasy załączania oraz czasy wyłączania poszczególnych jego kolumn. W celu zwiększenia pewno-ści w odniesieniu do wartości tych czasów, oprócz analizy stanów generowanych przez łączniki krańcowe (skojarzone z wyłącznikiem SN), do ich wyznaczenia wykorzystano także wyniki analizy wartości chwilowych prądów fazowych, stosując metodę progowania. Zaimplementowany w urządzeniu EAZ algorytm umożliwia dostarczenie służbom eksploatacyjnym informacji pozwalających na wczesną eliminację ryzyka awarii. Wyznaczone przez algorytm poszczególne czasy stanowią dane wejściowe dla innych procedur, np. dla procedury in-formującej użytkownika o stanie wyłącznika SN.

Parametry funkcjonalne sterowników:

• zabezpieczenia prądowe, nadprądowe, zależne, napięciowe,

łukoochronne, działające na podstawie pomiaru składowej

podstawowej sygnału lub wartości harmonicznych,

• kontrola stanu, sterowanie wyłącznikiem i 8 łącznikami,

• układ synchronicznego załączania,

• zabezpieczenia różnicowe,

• 5-krotna automatyka SPZ (Samoczynne Powtórne Załącze-

nie),

• automatyka SCO z funkcją SPZ po SCO (SCO–Samoczynne

Częstotliwościowe Odciążenie),

• analizator jakości energii,

– pomiar oraz agregacja danych pomiarowych zgodnie z PN

EN 50160:2002, PN EN 61000-4-7 i PN EN 61000-4-30,

– pomiar poziomu interharmonicznych z rozdzielczością

5 Hz w paśmie do 2 kHz,

– pomiar do 40 harmonicznej,

– dokładność pomiaru częstotliwości 0,007 Hz,

• rejestrator zakłóceń: rejestracja wszystkich sygnałów ana-

logowych i dwustanowych, dowolna konfiguracja sygnałów

rejestrowanych,

• autonomiczne zabezpieczenie nadprądowe I>>>,

• zabezpieczenie łukoochronne (do 8 wejść czujników łuku),

• zabezpieczenie różnicowe transformatorów, generatorów

i silników,

• kontrola cewek sterujących wyłącznika,

• 8 specjalizowanych kart rozszerzeń,

• przenośny programator,

• praca w temperaturze od -40° do +55°C,

• łącza komunikacyjne RS485/422, światłowód, IrDA, USB,

• integracja z systemami SCADA (Ethernet, Modbus RTU, IEC

60870-5-103, IEC 61850

XX�V

Wszystkie sygnały C/A dostępne w urządzeniu rejestrowa-ne są za pomocą wbudowanego rejestratora zakłóceń. Stany pracy urządzenia m.in. dotyczące działania algorytmów oraz ustawienia blokad, awaryjnego otwarcia wyłącznika, sygnali-zacji UP, zwarcia, przeciążenia, doziemienia są monitorowane i wyświetlane za pomocą zespołu sygnalizacji diodowej na płycie czołowej urządzenia.

Sterowniki dzięki swojej uniwersalności pozwalają na rea-lizację zarówno rozwiązań standardowych jak i niestandardo-wych, np. na zastosowanie w istniejących, modernizowanych stacjach energetycznych.

Zastosowane w sterownikach najnowocześniejsze i wy-magane w energetyce, protokoły komunikacyjne MODBUS/TCP, MODBUS RTU, IEC 60870-5-103, IEC 61850, szybkie łącza komunikacyjne (RS-485/422, światłowodowe, Ether-net) zapewniające komunikację poziomą i pionową w stacji energetycznej, pozwalają na ich integrację z rozbudowanymi systemami teleinformatycznymi SCADA.

Prezentowane urządzenia charakteryzuje wysoki poziom nowoczesności (co potwierdzają liczne zgłoszenia paten-towe i uzyskane patenty) oraz wysokie walory społeczne i ekonomiczne.

Do kontroli jakości energii elektrycznej i monitorowania zakłóceń w sieci stosowano dotychczas wolno stojące kosztowne analizatory jakości energii. Z uwagi na wysoki koszt (kilka tysięcy euro) wykorzystywane one były jedynie do celów wyrywkowej, krótkotrwałej kontroli i w nielicznych punktach sieci. Oferowana przez ITR nowa generacja ste-rowników polowych MUPASZ 710 i MUPASZ 810 extreme posiada wbudowane, wewnętrzne analizatory jakości energii. Rozwiązanie takie minimalizuje koszty, pozwala na monito-rowanie jakości energii w wielu miejscach, w szczególności tam, gdzie jest ono najbardziej efektywne i pożądane, czyli blisko źródeł zakłóceń i blisko użytkownika energii. Zapewnia również kontrolę parametrów sieci w sposób ciągły i w znacz-nie większej liczbie miejsc niż dotychczas, bez ponoszenia znaczących nakładów.

W procesie projektowania zwrócono szczególną uwagę na aspekty ekologiczne urządzeń, poprzez minimalizację gabarytów urządzenia (optymalizacja wielkości płytek dru-kowanych) oraz maksymalne zmniejszenie zapotrzebowania na moc pobieraną.

Oferowane przez ITR nowe sterowniki polowe SN ze zin-tegrowanymi funkcjami zabezpieczeniowymi, analizy jakości energii i rozszerzonymi funkcjami samotestowania poddane zostały serii badań na zgodność z dyrektywami i normami zharmonizowanymi, takimi jak:• Dyrektywy WE dotyczące:

– kompatybilności elektromagnetycznej (EMC) 2004/108/WE,

– urządzeń elektrycznych niskonapięciowych (LVD) 2006/95/WE,

• normy zharmonizowane:– PN-EN 50263:2004 Kompatybilność elektromagne-

tyczna (EMC). Norma wyrobu dotycząca przekaźników pomiarowych i urządzeń zabezpieczeniowych,

– PN-EN 60255-5:2005 Przekaźniki energoelektryczne. Część 5: Koordynacja izolacji przekaźników pomia-rowych i urządzeń zabezpieczeniowych. Wymagania i badania

– PN-EN 60255-6:2000 Przekaźniki energoelektryczne. Przekaźniki pomiarowe i urządzenia zabezpieczenio-we.

– PN-EN 60529:2003 Stopnie ochrony zapewniane przez obudowy (Kod IP)

– normy rosyjskie ГОСТ i МЭК.

Urządzenia poddano badaniom kompatybilności, środo-wiskowym i pomiarom izolacji.

Uzyskane wyniki były podstawą do otrzymania certyfika-tów potwierdzających wysoką jakość wyrobu oraz stanowią podstawę przyjęcia do eksploatacji w zakładach energetycz-nych, elektrowniach, zakładach przemysłowych oraz innych przedsiębiorstwach.

Prezentowana nowa generacja sterowników polowych ze zintegrowanymi funkcjami zabezpieczeniowymi, analizy jako-ści energii i rozszerzonymi funkcjami samotestowania zastąpi oferowane dotychczas przez ITR wielofunkcyjne urządzenia do pomiarów, sterowania, automatyki i zabezpieczeń dla sieci energetycznych SN.

Podsumowanie

Zastosowanie prezentowanej grupy urządzeń w sieciach energetycznych SN pozwoli na:• eliminację kosztów kontroli jakości energii, poprzez wy-

eliminowanie kosztownych wolno stojących analizatorów i połączenie funkcji sterowania, automatyki, zabezpieczeń i pomiarów z analizą jakości,

• niezawodną pracę wyłączników poprzez ciągłą kontrolę podstawowych ich parametrów,

• minimalizację kosztów obsługi – urządzenia pracują w trybie ciągłym, bezobsługowo, z wyjątkiem okresowych przeglądów w zakresie przewidzianym dla warunków eksploatacyjnych; zakres i terminy badań urządzenia za-bezpieczeniowego dostosowane są do badań urządzeń energetycznych, z którymi one współpracują, np. genera-torów, stacji elektroenergetycznych itd.,

• realizację centralnego i ciągłego monitorowania jakości energii dostarczanej odbiorcom,

• poprawę bezpieczeństwa użytkownika, dzięki dostosowa-niu urządzenia do nowoczesnych układów pomiarowych tj. cewki Rogowskiego i odizolowanie od obwodów pier-wotnych,

• poprawę jakości i niezawodności energii dostarczanej do odbiorców, dzięki możliwości szybkiej reakcji na zmiany parametrów sieci (tj. wzrost wyższych harmonicznych czy współczynnika THD) oraz zakłócenia, na podstawie wyników pomiaru z analizatora jakości energii,

• możliwość upowszechnienia kontroli jakości energii w wielu miejscach, w których jest ona najbardziej celowa, tj. blisko odbiorcy energii oraz źródeł powstawania zakłóceń,

• szybką komunikację poziomą i pionową w stacji energe-tycznej, dzięki zastosowaniu interfejsu RS-485/422, łączy światłowodowych i Ethernetu,

• możliwość integracji z rozbudowanymi systemami tele-informatycznymi, w tym SCADA, dzięki zastosowaniu najnowocześniejszych protokołów komunikacyjnych typu MODBUS/TCP, MODBUS RTU, IEC 60870-5-103, IEC 61850.

Jest to pierwsza publikacja na rynku ks ięgarsk im, k tó ra omawia w przystępny sposób, w jaki sposób można zaoszczędzić na ogrzewaniu i jak ko-rzystać z prawa energe-tycznego na co dzień.

Rozdział 1. Jak zaoszczę-

dzić na ogrzewaniu, czyl i programowa regulacja układów grzewczych

Czy istnieje jakiś uniwersalny przepis, jak za-

oszczędzić na ogrzewaniu budynku? Dla wszystkich jest oczywiste, że budynek powinien być: dobrze zaprojektowa-ny, prawidłowo wykonany i staranie utrzymywany podczas eksploatacji. Do tego dochodzi jeszcze jeden czynnik, często niedoceniany – regulacja całego układu cieplnego i poszczególnych instalacji. Tu kryją się dodatkowe możli-wości oszczędzania.

Autor starał się odpowiedzieć na pytania:• jak prawidłowo zaprojektować budynek, jeśli jesteśmy

inwestorami? • jak poprawić charakterystyki istniejącego układu cieplne-

go, nie wydając zbyt dużo pieniędzy? • gdzie są ukryte możliwości zmniejszenia zużycia energii

bez obniżania komfortu cieplnego?

Pierwsza pozycja na rynku księgarskim, w której przedstawiono rodzaje uprawnień, jakie może zdobyć energe-tyk oraz wyczerpująco omówiono ochronę przeciwporażeniową w sieciach i instalacjach elektroenergetycznych wysokiego napięcia.

W rozdziale 1 – dotyczącym upraw-nień – przedstawiono rodza je uprawn ień przydatnych dla ener-

getyków, poczynając od eksploatacyjnych, a kończąc na specjalistycznych, z zakresu jakości energii elektrycznej. Omówiono uprawnienia: • dla dozoru,• budowlane,• biegłego sądowego,• audytora energetycznego,• rzeczoznawcy,• weryfikatora.

Opisano wymagania na poszczególne uprawnienia, po-dano też praktyczne wskazówki, np. jakie dokumenty i gdzie należy je złożyć, aby przystąpić do odpowiedniego egzaminu. Zrobiono to w bardzo przystępnej formie – krok po kroku.

Autorem rozdziału 1 jest dr inż. Jan Strzałka, prze-wodniczący Centralnej Komisji Uprawnień Zawodowych i Specjalizacji Zawodowej Inżynierów, wieloletni wykładowca AGH w Krakowie.

Wydawnictwa Centralnego Ośrodka Szkolenia i Wydawnictw

Stowarzyszenia Elektryków Polskich

Kontakt: Jerzy SzczurowskiSEP COSiWul. Świętokrzyska 1400-050 Warszawatel./fax 022 336 14 [email protected]

Poradnik energetyka praktyka Zeszyt nr 1

Poradnik energetyka praktyka Zeszyt nr 2

Autorem rozdziału 1 jest prof. dr hab. inż. Aleksander Szarowski, pracownik Politechniki Koszalińskiej, specjalista w dziedzinach ciepłownictwa, doskonalenia spalania paliwa i ochrony atmosfery, Rzeczywisty Członek Międzynarodowej Akademii Badań Stosowanych, Wiceprezes Środkowopo-morskiego Towarzystwa Naukowego Ochrony Środowiska, ekspert PURMO.

Rozdział 2. Prawo energetyczne na co dzieńKażdy elektryk, oprócz praktycznej wiedzy technicz-

nej, musi równie doskonale orientować się w bieżących regulacjach prawnych dotyczących wykonywanego zawodu. Najbardziej istotnymi ustawami, jakie powinien znać, są: Prawo energetyczne oraz Prawo budowlane.

Autor przedstawił w przystępny sposób genezę Prawa energetycznego, wskazując najbardziej istotne dla energetyka przepisy oraz – na przykładach sytuacji spotykanych w życiu codziennym – omówił zagadnienia związane z procesem przyłączania urządzeń do sieci elektroenergetycznych oraz z procesem dostarczania odbiorcom energii elektrycznej. Ponadto, dla ułatwienia poruszania się w gąszczu przepisów, podał alfabetyczny zbiór najważniejszych definicji i pojęć używanych w Prawie energetycznym.

Czytelnik będzie zatem wiedział, kiedy trzeba zmienić zasilanie z jednofazowego na trójfazowe i otrzyma instrukcje „Krok po kroku” jak się do tego zabrać i jakie spełnić formal-ności. Ponadto omówiono: zagadnienia dotyczące dopro-wadzenia prądu do budowanego domu, zmiany sprzedawcy energii elektrycznej, przerw w dostawie prądu itp.

Autorem rozdziału 2 jest mgr inż. Jarosław Łabno, wieloletni pracownik przedsiębiorstwa energetycznego, osoba odpowiedzialna za formalnoprawne aspekty rozwoju sieci dystrybucyjnej, moderator Forum SEP.

Rozdział 2 – dotyczący ochrony przeciwporażeniowej w sieciach i instalacjach elektroenergetycznych wysokiego napięcia – zawiera wiadomości podstawowe, niezbędne do zrozumienia tematu. Omówiono w nim również:• środki ochrony przeciwporażeniowej w stacjach wysokiego

napięcia,• projektowanie ochrony przeciwporażeniowej przy uszko-

dzeniu w stacjach wysokiego napięcia,• algorytm projektowania ochrony przy uszkodzeniu

w liniach wysokiego napięcia, • dobór parametrów elementów instalacji uziemiających

w ramach „projektu podstawowego”, • kryteria skuteczności ochrony.

Autorem rozdziału 2 jest dr inż. Witold Jabłoński, wi-ceprzewodniczący Centralnej Komisji Norm i Przepisów SEP, były, wieloletni pracownik naukowo-dydaktyczny Politechniki Wrocławskiej, specjalista w dziedzinie ochrony przeciwpora-żeniowej w urządzeniach niskiego i wysokiego napięcia.

Do książki jest dołączona płyta CD-ROM, na której zawarto przepisy legislacyjne, ustawy, zarządzenia, prawa (np. energetyczne i budowlane) związane z zawodem ener-getyka, na które są powołania w rozdziale 1, dotyczącym uprawnień.

Zalety książki:• staranny dobór materiałów,• sposób przedstawienia omawianych zagadnień, • aktualność informacji.

Jest to pierwsza publikacja książkowa, w której tak kompleksowo przedstawiono zarówno zagadnienia dotyczące uzyskiwania uprawnień przez energetyków, jak i ochrony przeciwporażeniowej w sieciach i instalacjach elektroener-getycznych wysokiego napięcia.

Prezentowane poradniki są wspólnym projektem wydawniczym Stowarzyszenia Elektryków Polskich i Wydawnictw Naukowo-Technicznych Sp. z o.o.

Spektrum 09 11 12

Education

Transcript of Spektrum 09 11 12