Specjalny Ośrodek Szkolno -Wychowawczy w...

1

ZESPÓŁ PLACÓWEK IM. JANA PAWŁA II

W LUBACZOWIE

SPECJALNY OŚRODEK SZKOLNO - WYCHOWAWCZY

ZAJĘCIA MUZYCZNE

W ZESPOŁACH REWALIDACYJNO-WYCHOWAWCZYCH

„ Dziecko nosi w sobie muzykę spontaniczną, która chce się ujawnić.Jeżeli pomożemy dziecku rozwinąć muzykę, która jest w nim,uczynimy je istotą nie tylko lepszą i szlachetniejszą, lecz bardziej szczęśliwą.”

E. Souriau

LUBACZÓW, 2016

2

SPIS TREŚCI

Ewa Wojtanowska – Wstęp…………………………………………………………………. 3

Anna Hawrylak - Znaczenie muzyki w pracy z uczniami niepełnosprawnymi intelektualnie w stopniu głębokim. ….…………………………………………………..6

Magdalena Jacyk, Dorota Tworko - Metody stosowane w zajęciach muzycznych. ………11

Anna Wrona - Przykłady wykorzystania muzyki w pracy rewalidacyjno-wychowawczej. ..18

Agata Wójtowicz - Nietypowe instrumenty muzyczne. …………………………………….26

PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ MUZYCZNYCH

Magdalena Jacyk – Poznawanie funkcji wybranych instrumentów muzycznych. …………34

Dorota Tworko – Dostarczanie bodźców dźwiękowych przez instrumenty muzyczne. ……38

Ewa Wojtanowska – Stymulacja słuchowa oparta na piosence i dźwiękach natury

związanych z żywiołem (woda). …………………………………..........................................40

Agata Wójtowicz, Agata Pisarz, Anna Hawrylak, Teresa Hawrylak – Stymulowanie

aktywności twórczej poprzez improwizacje ruchowe, rozwijanie ekspresji muzycznej,

wprawianie w radosny nastrój poprzez piosenki o tematyce jesiennej. ……………………...42

Agata Wójtowicz, Agata Pisarz, Anna Hawrylak – „Wesołe zabawy na śniegu” –

stymulowanie wrażliwości słuchowej, wyzwalanie spontanicznej aktywności dziecka z

wykorzystaniem muzyki. ………………………………………………………….52

Anna Wrona – „W zimowej krainie” – zabawy muzyczno-rytmiczne z wykorzystaniem

instrumentów perkusyjnych. …………………………………………………………………60

BIBLIORGAFIA …………………………………………………………………………….65

3

WSTĘP

Muzykoterapia w odniesieniu do uczniów z głęboką niepełnosprawnością

intelektualną z jednej strony obejmuje stymulację emocjonalną, z drugiej natomiast

stymulację zaburzonych funkcji percepcyjno-motorycznych i społecznych. Oddziaływanie

terapeutyczne ukierunkowane jest na ożywianie procesów korowych poprzez stwarzanie

dziecku jak największej ilości doświadczeń i przeżyć. Głęboko ograniczone możliwości

w zakresie funkcji poznawczych i motorycznych uniemożliwiają stosowanie tradycyjnych

form oddziaływań. Działania terapeutyczne na tym etapie powinny zatem, pobudzać, ożywiać

dziecko, prowokować do aktywności poznawczej. Wskaźnikami takich reakcji może być

uśmiech, sygnały parafoniczne (pisk, krzyk, pojękiwania, wokalizacja), ożywienie ruchowe,

zmiany fizjologiczne (zaczerwienie skóry, pocenie się, szybszy oddech itd.). Mogą one mieć

wartość komunikacyjną, informując nas o stanie emocjonalnym i potrzebach dziecka w danej

chwili. Systematyczne stosowanie tych samych bodźców pozwala na wykrycie preferencji

dziecka w zakresie ich odbioru. Umożliwia świadome wywoływanie sytuacji sprzyjających

prostemu dialogowi z dzieckiem. Wielokrotne systematyczne powtarzanie danej piosenki,

melodii i stosowanie równocześnie z nią prostych ćwiczeń motorycznych np. uderzanie

drewnianą łyżką o deseczkę podczas refrenu pozwala nam zaobserwować czy dziecko

różnicuje dźwięki, czy pamięta aktywność, jaką wykonuje się do tego właśnie utworu.

Muzyka wpływa bezpośrednio na emocje. Każde napięcie emocjonalne posiada swoje

funkcje somatyczne w organizmie. Czasem, więc wystarczy tylko sprawny analizator słuchu,

by uzyskać zamierzony efekt. W przypadku niesprawności tego kanału stosuje się dodatkowe

bodźce (rytmiczne drgania błony bębenka wywoływane przez terapeutę, rytmiczne kołysanie

na dużej piłce itp.) pozwalające na percepcje rytmu i tempa kanałem czuciowym i kinetyczno-

ruchowym.

Gra na bębnach afrykańskich jest doskonałym sposobem, aby dziecko słabo słyszące

i niewidzące, które wykazuje słabe reakcje na bodźce z powodu poważnej

niepełnosprawności tych zmysłów wprowadzić w świat odbioru muzyki poprzez drgania.

W mojej pracy zawodowej byłam świadkiem właśnie - nazwałabym to - pierwszego

wzbudzenia z głębokiej apatii, które było wynikiem ogromnych zaburzeń, uszkodzenia

zmysłu słuchu i wzroku jak i niepełnosprawności ruchowej. Dziecko znajdujące się od roku

w zespole rewalidacyjno-wychowawczym prawie nie reagowało na żaden rodzaj stymulacji.

4

Podczas koncertu gościnnego zespołu grającego na bębnach afrykańskich dla dzieci

z zespołów rewalidacyjnych, dziewczynka w trakcie gry i narastających drgań, jakie

wywoływały uderzenia w bębny, coraz wyraźniej na nie reagowała. Było to pewnego rodzaju

wzbudzenie, pierwsza żywa reakcja na jakiś rodzaj stymulacji, reakcja na muzykę! Choć

początkowo wywołała u dziecka pewien rodzaj oszołomienia. Dziecko musiało przed końcem

koncertu opuścić salę, bo było bardzo „rozemocjonowane”, krzyczało, wykonywało ruchy

rękoma, prostowało się i zwijało w kłębek. Wyrwane ze świata ciszy i mroku, musiało sobie

poradzi z bodźcami, jakie poprzez drgania napływały do jego ciała. To doświadczenie stało

się początkiem do wychodzenia z całkowitej obojętności na to, co otaczało dziewczynkę do

tej pory. Po wprowadzeniu do terapii z tym dzieckiem większej ilości oddziaływań

muzycznych, które poprzez drgania i czucie głębokie wpływają na organizm, rozpoczęto

nowy progresywny etap w rewalidacji dziecka z tak poważnymi zaburzeniami w rozwoju.

Muzykoterapia dzieci ze sprzężoną głęboką niepełnosprawnością w zakresie funkcji

poznawczych i motorycznych to działania łączące w sobie elementy znanych metod nad

komunikacją, których nośnikiem jest muzyka. Należą do nich metoda stymulacji zmysłowej,

integracji sensorycznej, kinezjologii edukacyjnej, programy świadomości ciała, dotyku

i komunikacji Ch. Knilla.

Zajęcia muzykoterapeutyczne stwarzają doskonałe okazje do prowadzenia

różnorodnych zabaw dostarczających uczestnikom radości, odprężenia i zadowolenia.

Najczęściej zabawy muzyczno-ruchowe inspirują niepełnosprawne dziecko do różnych

czynności ruchowych. Wyrabiają one zdolność koncentracji uwagi na zjawiskach

akustycznych, ćwiczą nawyk kierowania się słuchem.

Zabawy i ćwiczenia muzyczno-ruchowe mogą być prowadzone indywidualnie lub grupowo.

Zbiorowe są bogatsze treściowo, wprowadzają zagadnienia relacji społecznych, które u dzieci

niepełnosprawnych często są mocno zaburzone.

Dzieci na ogół chętnie uczestniczą w zajęciach muzyczno – ruchowych, stanowią

bowiem one atrakcyjną formę spędzania wolnego czasu, skuteczny sposób na pokonanie

nudy, bierności i apatii.

Najczęściej prowadzi się muzykoterapię aktywną, która wykorzystuje śpiew, ruch,

taniec, grę instrumentalną, malowanie, opowiadanie. W drugiej kolejności zaś stosuje się

muzykoterapię receptywną. Nie tylko aktywne uczestnictwo w spotkaniach

5

muzykoterapeutycznych wpływa dodatnio na dziecko i jego samopoczucie. Już sama tylko

obserwacja zajęć może być dla niego dużą przyjemnością, dostarczając mu wiele radości,

zadowolenia oraz poczucie przynależności do grupy rówieśniczej.

Sztuka muzyczna towarzyszy dziecku w zabawie, nauce i wypoczynku. Wpływa

korzystnie na niemal całą jego osobowość, stanowiąc inspirację do spontanicznej głosowej,

ruchowej i zabawowej ekspresji.

W związku z powyższymi niezwykle cennymi wartościami jakie niesie ze sobą

muzykoterapia w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym od momentu powstania

zespołów rewalidacyjno-wychowawczych w 1997 r. do chwili obecnej, zajęcia muzyczne

znajdują się w ofercie edukacyjnej dla uczniów z głęboką niepełnosprawnością intelektualną.

W naszych zajęciach muzycznych wykorzystujemy elementy różnych metod. Wiele

czerpiemy z metody aktywnego słuchania muzyki wg B. Strauss, choreoterapii, metody

C. Orffa, pedagogiki zabawy KLANZA, którym poświęcony jest jeden z rozdziałów tego

biuletynu.

Ponadto w publikacji przedstawiono przykłady wykorzystania muzyki w zajęciach

z uczniami z głęboką niepełnosprawnością intelektualną oraz zaprezentowano kilka

różnorodnych, nietypowych „instrumentów muzycznych” zaprojektowanych i wykonanych

samodzielnie przez nauczycieli pracujących w SOSW w Lubaczowie, oddział - Wielkie

Oczy.

Końcowa część biuletynu zawiera przykłady konkretnych rozwiązań metodycznych

zajęć muzycznych. Autorzy scenariuszy zajęć to nauczyciele, którzy posiadają ukończone

warsztaty metodyczne z zakresu: „Aktywność muzyczno-ruchowa dzieci na podstawie

metody aktywnego słuchania muzyki wg B. Strauss”, ”Pedagogika zabawy w pracy

z osobami z upośledzeniem umysłowym”, „Zastosowanie instrumentów perkusyjnych

w rewalidacji dzieci z upośledzeniem umysłowym”, „Stymulowanie aktywności twórczej

dziecka w różnych obszarach edukacyjnych”.

mgr Ewa Wojtanowska

6

I. ZNACZENIE MUZYKI W PRACY Z UCZNIAMI NIEŁNOSPRAWNYMI

INTELEKTUALNIE W STOPNIU GŁĘBOKIM.

Jak podaje literatura, muzyka była stosowana jako element terapeutyczny na przestrzeni

wieków. W historycznych zapisach różnych kultur można napotkać liczne przykłady

uzdrawiającej mocy muzyki. Muzyka oddziałuje na każdego z nas w inny sposób. Pomimo

wysiłku badaczy, żadne powtórzone badanie nie wykazało, że poszczególny styl lub rodzaj

muzyki oddziałuje na człowieka w ten sam sposób. Nie powstały również żadne badania,

które identyfikowałyby szczególny rodzaj muzyki jako korzystny dla wszystkich uczniów.

Dlatego też muzykoterapeuta powinien stosować podczas swoich sesji terapeutycznych dużą

różnorodność stylów muzycznych i form ruchowych dostosowując je głównie do

indywidualnych możliwości uczestników zajęć, obserwując jednocześnie reakcje dziecka.

Wśród wielu zajęć rewalidacyjnych i wspomagających rozwój dziecka, występuje

szczególne zapotrzebowanie na różnorodne oddziaływania terapeutyczne, polegające na

stwarzaniu dzieciom warunków do samorealizacji przez bliskie i dostępne jego naturze formy

aktywności. Umożliwiają one zmniejszenie napięć psychofizycznych, odprężenie, radość,

wyzwolenie i rozładowanie zablokowanej energii, uzewnętrznienie i uporządkowanie

hamowanych emocji oraz w trakcie tych działań korektę zachowań, zniekształceń

i ograniczeń. Zadania takie spełniają rożne formy aktywności muzycznej i ruchowej. Według

Rudolfa Labana ruch ma fundamentalne znaczenie dla rozwoju jednostki, umożliwia

człowiekowi nawiązanie kontaktów z otaczającą go rzeczywistością i jest warunkiem jego

zdrowia psychicznego. Podstawowymi elementami w metodzie Rudolfa Labana są ruch

i kontakt fizyczny.

Wyróżnił on kilka kategorii ruchu – mianowicie:

- ruch prowadzący do poznania własnego,

- ruch kształtujący związek jednostki z otoczeniem fizycznym,

- ruch wiodący do wytworzenia się związku z drugim człowiekiem,

- ruch prowadzący do współdziałania w grupie,

- ruch kreatywny.

Rudolf Laban twierdził, że poznanie własnego ciała i jego możliwości poruszania się

w przestrzeni rodzi zaufanie do siebie, własnego ciała i poczucie bezpieczeństwa w dzieleniu

przestrzeni z innymi. Daje wiec szansę współprzeżywania z innymi ludźmi, poczucie

7

wspólnoty, łagodzi lęk, poczucie zagrożenia, jakie niekiedy wywołuje fakt dzielenia

przestrzeni z innymi dziećmi.

Najwyższym poziomem rozwoju aktywności ruchowej, zdaniem Labana, jest ruch

kreatywny, prowadzący do potrzeby tworzenia i chęci wyrażania siebie, np. poprzez taniec,

czy ruch przy muzyce.

Muzyka jest jednym z najstarszych sposobów uzewnętrzniania ludzkich przeżyć i emocji.

Daje możliwość oddziaływania nie tylko na poszczególne sfery funkcjonowania, ale i na

człowieka jako całość, gdyż łączy oddziaływania na sferę ruchową, procesy poznawcze,

emocjonalne i sferę społeczną.

Muzyka uwrażliwia na odbiór bodźców z otoczenia, wpływa na rozwój świadomości

własnego ciała, koncentrację uwagi, pamięć, wyobraźnię. Pobudza ciało w zakresie ruchów

dowolnych. Kształtuje rozwój gracji ruchów, poczucie sprawstwa, umiejętność

współdziałania w grupie. Może mieć także wpływ na kształtowanie się dyspozycji twórczych.

Jest jednym z niewerbalnych sposobów wyrażania siebie, daje możliwość odbioru miłych

i przyjemnych doznań, może być źródłem odprężenia, pomaga przezwyciężać monotonię.

Do podstawowych form oddziaływań muzykoterapeutycznych należą formy receptywne

i formy aktywne. Wśród form receptywnych wyróżnia się bierną i aktywną percepcję

muzyki.

Bierna percepcja muzyki to:

bierne słuchanie różnych gatunków muzyki,

stosowanie odpowiednio dobranej muzyki jako tła do słownych formuł

autosugestywnych w technikach relaksacji,

techniki wizualizacji z wykorzystaniem muzyki jako tła,

relaksacja w stymulacji słuchowo-wzrokowej (łączenie obrazu z muzyką),

stymulacja multisensoryczna (słuchowa, czuciowa, wzrokowa, kinestetyczno-

ruchowa) z wykorzystaniem muzyki.

Aktywna percepcja muzyki:

zabawy pobudzająco-hamujące (inhibicyjno-incytacyjne),

zabawy inscenizacyjno-ilustracyjne,

ćwiczenia z zakresu integracji rytmiczno-ruchowej,

zabawy z zakresu somatognozji (kształcące orientację w schemacie własnego ciała),

integracja funkcji percepcyjno-motorycznych,

ćwiczenia logorytmiczne jako wspomagające terapię zaburzeń mowy,

8

ekspresja ruchowa inspirowana muzyką (ruch, opowieści ruchowe, taniec,

pantomima),

ekspresja plastyczna inspirowana muzyką (malowanie, lepienie, modelowanie,

rzeźbienie),

ekspresja muzyczna inspirowana utworem muzycznym (improwizacje rytmiczno-

melodyczne).

W muzykoterapii aktywnej wyróżnia się:

śpiew (nauka słów i melodii piosenek, ćwiczenia oddechowe oparte na fonacji,

ćwiczenia ortofoniczne),

nauka gry na instrumentach muzycznych,

muzykowanie (odtwarzanie prostych struktur rytmicznych, improwizacje rytmiczne

i rytmiczno-melodyczne z wykorzystaniem instrumentarium C. Orffa, przedmiotów

codziennego użytku oraz „naturalnego instrumentu”, tj. własnego ciała: ręce, nogi,

aparat głosowy, tworzenie i wykonywanie własnych utworów muzycznych,

współmuzykowanie, gra solowa na instrumencie,

zabawy integracyjne.

Jednak w pracy z uczniami z głęboką niepełnosprawnością intelektualną rzadko

wykorzystuje się muzykę jako samodzielny element terapii. Najczęściej używa się muzyki do

uspokojenia ucznia lub pobudzenia. Łączy się ją na ogół ze śpiewem, tańcem, słowem,

kolorem itp.

Z obserwacji dzieci z głęboką niepełnosprawnością intelektualną można wywnioskować,

iż bardzo żywo reagują one na muzykę i bardzo chętnie uczestniczą w zajęciach muzycznych.

Zajęcia te wywierają bardzo pozytywny wpływ także na dzieci nadmiernie pobudliwe,

ruchliwe a czasem agresywne. Podczas zabaw muzycznych zaspokajana jest przede

wszystkim potrzeba zabawy. Można również poznawać swoje ciało, poszczególne jego

części, wykonywać celowe ruchy, uczyć się współdziałać w grupie, zwracać uwagę na

rówieśników i ich role w zabawie. Ponadto poznawać instrumenty muzyczne i wydawane

przez nie dźwięki oraz śpiewać ilustrowane ruchem piosenki, rytmizować mowę codzienną.

W zabawach muzycznych można wykorzystywać bardzo znane zabawy przedszkolne

z elementami inscenizacji. Może być bardzo wiele form zajęć muzycznych. Możemy dobierać

różne rodzaje muzyki i ruchu i łączyć je ze sobą. Aby robić to dobrze, należy postępować

ostrożnie i uważnie obserwować zachowanie się dzieci oraz elastycznie reagować na ich

potrzeby i lęki.

9

Do ulubionych form aktywności muzycznej uczniów, należy ruch i zabawa przy

muzyce oraz gra na instrumentach muzycznych. Gra na prostych instrumentach dzieciom

z głęboką niepełnosprawnością intelektualną pozwala na bycie sprawcą, a jednocześnie

kształci koordynację słuchowo - ruchową oraz prowadzi do usprawniania motoryki

i zręczności manualnej.

Dzieci mogą muzykować na prostych instrumentach, potrząsając nimi, stukając w nie

palcami, uderzając o poszczególne części ciała. Niektóre z nich będą potrafiły grać

samodzielnie, a niektóre będą wymagały pomocy nauczyciela.

Ważne jest aby umożliwić dziecku kontakt z instrumentem, na przykład przywiązując

instrument do wózka bądź za pomocą frotek zawieszać na dłoni tak, aby dziecko mogło je

trącać najbardziej ruchomą częścią ciała.

Muzykoterapia stanowi niezwykle cenną metodę w pracy z dziećmi, szczególnie

z tymi, u których problemy emocjonalne zaburzają normalne funkcjonowanie w relacjach

z innymi ludźmi. Jest metodą korzystną ze względu na uniwersalność muzyki jako środka

leczniczego, który nie powinien powodować skutków ubocznych. W trakcie terapii

muzycznej dochodzi do otwarcia nowej skali przeżyć dzieci. Ujawniają one reakcje szczere,

otwarte, bez uprzedzeń, które są tak częste w psychoterapii werbalnej. Muzyka ze względu na

swój abstrakcyjny charakter omija kontrolę intelektualną i może być odbierana w sposób

czysto emocjonalny. Umożliwia to wykorzystanie jej w sytuacjach, w których intelekt nie jest

w pełni przystosowany do przekazywania informacji werbalnych.

Wśród głównych celów muzykoterapii wymienia się:

ujawnianie i rozładowywanie zablokowanych emocji i napięć,

rozwijanie świadomości własnego ciała oraz orientacji przestrzennej,

polepszenie umiejętności komunikacyjnych oraz umiejętności celowego działania,

niwelowanie zachowań niepożądanych, takich jak: stereotypie ruchowe, agresja,

autoagresja,

wzrost akceptacji rówieśników oraz osób nieznanych,

lepsze relacje interpersonalne oraz pełniejsza integracja z grupą,

zwiększanie niezależności i autonomii,

stymulowanie kreatywności, wyobraźni oraz ekspresji twórczej,

usprawnianie dużej i małej motoryki - polepszenie sprawności fizycznej,

usprawnianie percepcji słuchowej oraz koordynacji wzrokowo - słuchowo - ruchowej,

rozwijanie zdolności celowego i twórczego działania,

rozwój mowy,

10

uczenie współdziałania w grupie.

Pracując z uczniami z głęboką niepełnosprawnością intelektualną można zaobserwować

u nich duże zaangażowanie w zajęciach muzycznych i radość z uczestnictwa

w proponowanych zabawach. Wyraża to ich mimika, pobudzenie ruchowe, wzmożone

napięcie mięśniowe. Dzieci, zwykle apatyczne, pod wpływem muzyki przytupują, klaszczą,

wykonują rytmiczne ruchy, czasami głośno się śmieją. Zajęcia z wykorzystaniem muzyki

wywierają pozytywny wpływ także na dzieci nadmierne pobudliwe, często zmieniające formy

aktywności, bardzo ruchliwe a także agresywne i autoagresywne. Często pod wpływem

muzyki te dzieci się uspokajają, wyciszają.

Reasumując można stwierdzić, iż muzyka zarówno pobudza do działania, jak również

uspokaja, przenosi w stan relaksacji. Charakter zajęć muzykoterapeutycznych zależy przede

wszystkim od możliwości percepcyjno - motorycznych uczestników zajęć, ich wieku

biologicznego, potrzeb i warunków zewnętrznych, w których będą realizowane zajęcia

(wielkość pomieszczenia przeznaczonego do prowadzenia tego typu zajęć, zasób pomocy

dydaktycznych, liczba podopiecznych na zajęciach, liczba osób wspomagających realizację

proponowanych aktywności) oraz inwencji prowadzącego. Jednak nie metody pracy są tutaj

najważniejsze, lecz współdziałanie i radość z bycia razem, bo to ona tak naprawdę rozwija.

mgr Anna Hawrylak

II. METODY STOSOWANE W ZAJĘCIACH MUZYCZNYCH.

11

W czasie prowadzenie zajęć muzycznych wykorzystujemy elementy różnych metod,

w zależności od możliwości psychomotorycznych i nastroju uczniów z głęboką

niepełnosprawnością intelektualną. Wiele pomysłów czerpiemy z metody aktywnego

słuchania muzyki wg B. Strauss, metody pedagogiki zabawy KLANZA, choreoterapii,

metody C. Orffa.

Batii Strauss nauczycielka pochodząca z Izraela pragnęła przybliżyć dzieciom muzykę

klasyczną i po wielu latach stworzyła metodę aktywnego słuchania muzyki. Dzieci

słuchając utworu wykonują proste ruchy rytmiczne według wskazówek nauczyciela.

Słuchanie muzyki tą metodą integruje różne formy aktywności: granie, tańczenie,

mówienie krótkich wierszy lub wyliczanek, rytmiczne powtarzanie prostych gestów, próby

śpiewania linii melodycznych słuchanych utworów, czy też rytmiczne snucie dowolnej

opowieści. Największą radością dzieci jest obcowanie z muzyką poprzez aktywne

wchodzenie w różne role (dyrygent, muzyk) przy użyciu różnych rekwizytów (instrumenty,

pałeczki, krążki). Wychowankowie działają słuchając muzyki. Poznają dzieło doświadczając

jego dynamiki, tempa, rytmu i przeżywają go „na sobie”, reagując ruchem, dźwiękiem.

Zajęcia takie nie nużą, bo dzieci chcą wielokrotnie słuchać utworu, ponieważ za każdym

razem mogą być w innej roli, grać na innym instrumencie, zmieniać rekwizyt czy partnera

w tańcu. Zajęcia budzą u dzieci zainteresowanie - „co się wydarzy”, wyzwalają radość

i zaangażowanie w zabawę. Uczestnicy przyswajają zasady współdziałania i przestrzegania

ustalonych reguł. Nauczyciele, którzy korzystają z tej metody mają możliwość rozwijania

aktywności twórczej własnej i ucznia, nawet, jeśli mają mniejsze doświadczenie muzyczne.

Wyróżnia się następujące etapy pracy z utworem:

1. Fabularyzowanie muzyki połączone z prostymi ruchami rytmicznymi.

2. Realizacja w tańcu.

3. Gra na instrumentach.

4. Połączenie tańca z instrumentacją.

Cele tej metody można ująć następująco:

- rozwijanie umiejętności słuchania muzyki klasycznej,

- poznawanie instrumentów muzycznych,

- rozwijanie percepcji słuchowej,

- rozwijanie poczucia więzi grupowej,

- kształcenie umiejętności ilustrowania muzyki ruchem, gestem i grą na instrumencie,

12

- rozwijanie orientacji w schemacie ciała i przestrzeni,

- kształtowanie umiejętności wykorzystania naturalnych efektów perkusyjnych (np. klaskanie,

tupanie, stukanie) do akompaniamentu podczas słuchania muzyki,

- rozwijanie umiejętności skupiania uwagi i współpracy z osobą prowadzącą,

- wdrażanie do podejmowania indywidualnych działań, przezwyciężania lęku, nieśmiałości,

- rozwijanie umiejętności zabawy oraz współpracy w parach i grupie,

- rozwijanie umiejętności czekania na swoją kolej.

Kolejną metodą modyfikowaną na potrzeby uczniów z wieloraką głęboką

niepełnosprawnością jest metoda choreoterapii czyli terapia tańcem, terapia tańcem

i ruchem. Choreoterapia jest metoda należącą do szerokiego nurtu arteterapii (terapii poprzez

sztukę). To złożona, twórcza, fascynująca, idealna metoda integracji ciała, emocji, umysłu

i ducha.

Choreoterapia to lecznicze oddziaływanie tańca i muzyki na organizm człowieka. Muzyka

i ruch tworzą tu jedność, a ponieważ muzyka nie oddziałuje na człowieka słowami ma

szczególnie duże znaczenie w terapii osoby niepełnosprawnej porozumiewającej się w sposób

niewerbalny. Jest to terapia, której głównymi narzędziami są ruch i taniec. Podstawą tej

metody terapeutycznej jest kulturowa rola tańca jako naturalnego sposobu wyrażania uczuć

i emocji.

Podstawowe przesłanki terapii tańcem są oparte na budowaniu ufności w stosunkach

interpersonalnych, rozwijaniu umiejętności komunikacji zarówno werbalnej jak

i niewerbalnej, wyrażaniu uczuć, rozwijaniu umiejętności społecznych interakcji, poprawieniu

obrazu samego siebie, a także tworzeniu umiejętności do bycia przedstawicielem samego

siebie. Terapia tańcem jest przeznaczona praktycznie dla każdego. Adresowana jest do

szerokiej grupy osób z różnego rodzaju zaburzeniami i niepełno sprawnościami. Wymaga

indywidualizacji w tworzeniu programu terapeutycznego.

Choreoterapia jest przystępna dla dzieci z głęboką niepełnosprawnością intelektualną,

ponieważ nie wymaga takich umiejętności jak sprawne manipulowanie przedmiotami,

zdolność przemieszczania się, spostrzegania złożonych wzorów itp. Dzieci zazwyczaj bierne

na innych zajęciach, w trakcie choreoterapii ewidentnie się uaktywniają. Ponieważ zajęcia

choreoterapii odbywają się w grupach, jest to również okazja do treningu komunikacji

i wchodzenia w interakcje z innymi ludźmi. Uzyskany dzięki wspólnemu tańcowi efekt

https://pl.wikipedia.org/wiki/Sztuka

13

społecznej integracji wpływa pozytywnie na samoocenę dziecka niepełnosprawnego

intelektualnie.

Podsumowując cele choreoterapii wymienić należy:

- odkrywanie własnego ciała, jego ograniczeń,

- poprawa elastyczności ciała i jakości obrazu nas samych,

- perspektywa uczenia się korzystania z życiowej energii, witalności, możliwości poruszania

się w harmonijny sposób,

- uwalnianie od stresu, wyzwalanie radości,

- pobudzanie wolności ekspresyjnej,

- inspirowanie do swobodnego wyrażania emocji.

Choreoterapia opiera się na następujących zasadach:

- zasada dostarczania dziecku radości,

- zasada odciążania psychiki dziecka i poprawiania jego nastroju,

- zasada właściwego doboru repertuaru,

- zasada wyzwalania aktywności dziecka.

Powyższe zasady dotyczą zarówno dziecka jak i terapeuty.

Jak już wyżej wspomniano stosując metodę choreoterapii należy pamiętać o właściwym

doborze repertuaru zgodnie z nastrojem dziecka niepełnosprawnego intelektualnie

Muzykę, którą wykorzystujemy w zajęciach dzielimy na trzy grupy utworów:

- muzyka wolniejsza od rytmu serca,

- muzyka zgodna z rytmu serca,

- utwory szybkie i dynamiczne.

Stosując metodę choreoterapii należy wykorzystywać nagrania w wykonaniu orkiestry,

ponieważ takie nagrania mają duże szanse dotarcia do słuchacza dzięki zawartym w sobie

bogactwie brzmień instrumentów, zróżnicowaniu dynamiki, tempu, wielości brzmień

i rozmaitości rytmów.

Taniec przy muzyce rozbudza i uaktywnia gotowość do ruchu, a osiągnięcie

najdrobniejszego sukcesu ma duże znaczenie psychologiczne dla osób niepełnosprawnych

intelektualnie w stopniu głębokim. Jest dla nich formą terapii, ponieważ w sposób naturalny

14

łączy muzykę i ruch, które angażują wiele zmysłów – słuch, wzrok, dotyk, czucie głębokie,

doznanie przedsionkowe i wibracje.

Bardzo często wykorzystywaną metodą w zajęciach muzycznych jest metoda

pedagogiki zabawy KLANZA, a dokładniej jej elementy.

Metoda ta powstała na bazie doświadczeń austriackich pedagogów i ich tzw.

Spielpedagogik, która to zrodziła się w latach 90 XX wieku i została przeniesiona na grunt

polski. Opiera się ona na rozumieniu terminu „zabawa” pojmowanego jako czynność dającą

przyjemność, wyzwalającą kreatywność, zaspokajającą różne potrzeby, pozwalającą na

poznanie nowych wartości, zdobycie wiedzy, a także na budowanie odrębnego, fikcyjnego

świata.

Metoda ta zakłada, że każdy człowiek może rozwijać się przez całe życie. Dlatego podczas

zajęć pedagog dąży do sytuacji edukacyjnych, w których każdy uczestnik może osiągnąć

sukces, co buduje jego pozytywną samoocenę i poczucie własnej wartości. W pedagogice

zabawy można wyodrębnić następujące rodzaje zabaw:

- zabawy ułatwiające wejście w grupę, poznanie nowego otoczenia,

- zabawy rozluźniające, odprężające, wykorzystujące ruch, taniec, gest, likwidujące napięcie

mięśni i napięcie psychiczne,

- zabawy ułatwiające wprowadzanie tematu, pozwalające poznać odczucia, doświadczenia,

potrzeby i oczekiwania członków grupy,

- gry dydaktyczne - przedstawienie problemu i poszukiwanie rozwiązań według

proponowanych reguł,

- gry dyskusyjne - analizowanie danego problemu z różnych stron z włączeniem

doświadczenia i dotychczasowej wiedzy,

- metody ułatwiające przekaz informacji zwrotnej, sygnalizujące indywidualną reakcję

i odczucia poszczególnych osób,

- drama - wykorzystująca grę z podziałem na role jako wstęp do omówienia konkretnego

problemu,

- zabawy umożliwiające samoocenę, poznanie własnej hierarchii wartości, własnych

spontanicznych zachowań,

15

- zabawy integrujące grupę, umożliwiające wszystkim wspólną, aktywną zabawę bez podziału

na bawiących się i obserwatorów, bez ośmieszającej rywalizacji, przypadkowych wygranych

i kilku zwycięzców.

Głównym celem tej metody jest wspieranie dzieci i młodzieży w ich indywidualnym

rozwoju, rozwijanie ich zainteresowań oraz możliwości w atmosferze akceptacji, zrozumienia

a przede wszystkim zabawy, która jest podstawową formą aktywności dzieci i najszybszą oraz

najlepszą drogą do ich pełnego rozwoju. Podstawą pracy tej metody jest holistyczna

koncepcja człowieka, która zakłada, że każdy człowiek jest w stanie się rozwijać.

Jego możliwości rozwojowe są bardzo duże, ale i zależne od oddziałujących na nie

czynników oraz środowiska, w którym żyje.

Pedagogika zabawy proponuje zabawy rozluźniające, ruchowe, muzyczne, twórcze -

taniec, śpiew, plastyka ciała, drama umożliwiająca nawiązanie kontaktu z innymi

uczestnikami, współpracę oraz niczym nie skrępowaną aktywność - ekspresję twórczą.

Metoda ta jest szeroko wykorzystywana w kształceniu specjalnym. Głównym

atrybutem wykorzystywanym w pracy opisywaną metodą jest duża, kolorowa chusta, która

przyciąga uwagę dzieci, ożywia je i daje im wiele radości, uśmiechu. Pomaga dzieciom

zapomnieć o strachu i poznać lepiej innych uczestników zabawy. Jest ona wspaniałym

środkiem do rozbudzenia dziecięcej wyobraźni, kiedy staje się balonem, wiatrem, łodzią,

siecią rybacką oraz tym wszystkim, o czym tylko można pomarzyć.

Możliwości jej zastosowania są nieograniczone, dlatego staje się ona dowodem na to, że im

prostsze formy i pomoce, tym lepsza zabawa. Zapewnia ona uczniom doznania

wielozmysłowe: wzrokowe, słuchowe, dotykowe, węchowe oraz łączy je z doznaniami

ruchowymi.

Na końcu prezentacji różnych metod najczęściej stosowanych w zajęciach

muzycznych z uczniami z głęboką niepełnosprawnością intelektualną przedstawiamy metodę

C. Orffa.

Carl Orff - wielki humanista, kompozytor i pedagog niemiecki, ogromną część

swojego życia poświęcił rozwijaniu koncepcji powszechnego wychowania muzycznego.

Zaprojektował instrumenty, które miały służyć muzykom oraz wszystkim początkującym:

dorosłym i dzieciom. Stworzył wiele dzieł symfonicznych i kameralnych, przede wszystkim

jednak uznawany jest za pedagoga zainteresowanego problemami wychowania muzycznego,

16

szczególnie zaś dziecięcą twórczością muzyczną. Stworzył wiele pieśni i utworów

dramatycznych dla dzieci.

Według twórcy tej metody wychowawczy i kształcący sens muzyki w życiu dziecka

polega na pełnym wspomaganiu jego rozwoju uczuciowego, społecznego, intelektualnego,

moralnego i fizycznego. U jednych dzieci będzie to czynne uprawianie muzyki - śpiew lub

gra na instrumencie, u innych aktywne i emocjonalne jej słuchanie. Zadaniem nauczyciela

jest ocena, co zaoferować dziecku. Już najwcześniejsze kontakty z muzyką muszą być

świadomie kierowane. Kontakty te muszą wynikać ze zrozumienia całokształtu zjawiska

„muzyka” i „osobowość dziecka”. Zabawy muzyczne mogą uczyć nie tylko śpiewem,

efektami akustycznymi, słuchaniem muzyki, ale i ruchem, teatrem muzycznym, tańcem

i gimnastyką.

W systemie edukacji muzycznej Carla Orffa główną formą zajęć jest gra na

instrumentach. Założenia dydaktyczne tej metody sprecyzować można jako twórcze podejście

dzieci do zaproponowanych przez nauczyciela zadań muzycznych. Wartość metody polega na

tym, że każdy zaplanowany przez nauczyciela nowy materiał muzyczny ma być realizowany

przy aktywnym udziale dziecka.

Metoda Orffa pozwala na twórczą samodzielność dzieci, poszukiwanie nowych rozwiązań,

odkrywanie coraz to innych środków wyrazu. Taka aktywność prowadzi do wejścia w bogaty

świat muzyki nawet przy niewielkiej wiedzy muzycznej dziecka. Zabawy muzyczne według

Carla Orffa mogą uczyć gry na instrumentach wzbogacone innymi formami aktywności:

mow,ą efektami akustycznymi, ruchem, słuchaniem muzyki.

Metoda Orffa stosowana jest również w pracy z dziećmi niepełnosprawnymi

intelektualnie. Zabawom wg Orffa towarzyszy radość. Potrzeba radości jest normalna

u każdego człowieka, a zwłaszcza u dziecka. Wynika to z jego dynamizmu, ciekawości

i aktywności. Radość z zabaw wg Orffa towarzyszy czynnemu uprawianiu muzyki. Dziecko

zadowolone jest z własnej aktywności, wyzwolonej energii i samorealizacji. Orff cały swój

program przeznacza dla pobudzenia dziecięcej radości i aktywności. Radość dostarczana jest

dzieciom przez muzykę. Atmosfera radości i swobody w kontaktach dziecka z muzyką jest

niezbędna dla jego twórczego rozwoju. Dzieci polubią muzykę, gdy otrzymają łatwe

i atrakcyjne sposoby jej poznawania i wykonywania.

17

W pracy z dziećmi „sprawnymi inaczej” nauczyciel musi iść „za dzieckiem”. Proces uczenia

się nie może toczyć się „wbrew”, musi postępować „z” czyli równolegle z rozwojem dziecka.

Taką możliwość pracy daje metoda Orffa, ponieważ w niej wykorzystuje się i przetwarza na

język muzyczny to, co dziecku najbliższe - słowo, gest, otoczenie. W metodzie tej kładzie się

akcent na tworzenie muzyki przez dziecko, grę na najprostszych instrumentach, improwizację

muzyczno – ruchową. Muzyka, ruch oraz żywe słowo przenikają się wzajemnie.

Celem zabaw i zajęć prowadzonych metodą C. Orffa jest kształcenie inwencji

twórczej dziecka, własnych kompozycji słownych, muzycznych, ruchowych. C. Orff

wprowadził muzykę elementarną. Jest to taka muzyka, którą trzeba samemu grać, w którą

jest się zaangażowanym nie jako słuchacz, ale jako współgrający. Podstawę muzyki

elementarnej stanowi improwizacja (często dźwięki: klaskanie, pstrykanie, tupanie) połączona

w różne formy, wprowadzone jako pierwsze instrumenty na zajęciach. Potem dostaje się

grzechotki i bębenki. Decydujące znaczenie dla muzyki elementarnej mają instrumenty

perkusyjne. W miarę postępów dzieci, dodaje się dzwonki i flety. Muzyka elementarna

obejmuje ruch i taniec, improwizowanie melodii, zabawy improwizowane, akompaniowanie

głosem, ćwiczenia pamięci muzycznej, rozluźnianie, odprężanie, ćwiczenia oddechowe,

ćwiczenia słuchowe, uwrażliwianie zmysłów, odczuwanie ciała, ćwiczenia rytmiczne, grę na

instrumentach. Muzyka pomaga dzieciom odreagować trudne emocje i napięcia, ułatwia

relaksację, uwrażliwia i wspomaga korekcję zaburzonych funkcji. Ruch w trakcie zabawy

jest swobodny, wywołany wewnętrznym nastrojem dziecka, wyobrażeniem sobie różnych

sytuacji, zjawisk, wydarzeń, opowieścią. Również dużo radości sprawia dzieciom budowanie

prostych instrumentów perkusyjnych.

mgr Magdalena Jacyk

mgr Dorota Tworko

III. PRZYKŁADY WYKORZYSTANIA MUZYKI W PRACY

REWALIDACYJNO - WYCHOWAWCZEJ.

18

Liczne badania naukowe dowodzą, że muzyka wywiera ogromny wpływ na organizm

człowieka. Najszybciej działa na układ sercowo-naczyniowy, oddechowy i nerwowy;

wzmacnia napięcie mięśni, przyśpiesza przemianę materii, zmniejsza napięcie nerwowe,

obniża próg wrażliwości bólowej. Ten wpływ muzyki na człowieka może mieć charakter

zarówno pozytywny jaki i negatywny. Żywiołowa, głośna muzyka o określonych wibracjach

powoduje dysharmonię organizmu – wywołuje agresję, histerię. Hałas staje się uciążliwy dla

zdrowia, gdy przekracza 50 decybeli, a od 70 decybeli zaburza już pracę organizmu.

Słuchanie utworów muzycznych, które obniżają tętno o 5 – 10 uderzeń na minutę (tętno

u zdrowego człowieka wynosi 60 - 70 skurczów na minutę) powoduje wyciszenie organizmu,

wyluzowanie, relaks. W pracy z uczniami z głęboką niepełnosprawnością intelektualną

bardzo często wykorzystujemy muzykę relaksacyjną, gdy chcemy wyciszyć uczniów

pobudzonych, rozładować ich ogromne napięcie, wprowadzić ich w stan odprężenia.

Spokojne, miarowe uderzenia w klawisze, struny, harmonia dźwięków, ich natężenie

i częstotliwość sprawiają, że uczniowie szybciej odprężają ciało, zwalniają przykurcze.

Manifestuje się to głębokimi, długimi westchnieniami, przeciąganiem i wiotkością ciała. Po

takiej muzycznej relaksacji uczeń jest odprężony i „rozartykułowany”. Godną polecenia

muzyką relaksacyjną są utwory opracowane przez polskich terapeutów:

Ewa Folej – proponuje podróże muzyczne z odgłosami delfinów, szumu fal i wiatru;

Ewa Maria Łuszczuk – skomponowała muzykę relaksacyjną do swobodnych,

leczniczych podróży w wyobraźni (dla dorosłych i dzieci);

dr Maciej Kierył wspólnie z Wojciechem Bilińskim – tworzą muzykę do ćwiczeń

muzykoterapeutycznych.

Do znanych zagranicznych kompozytorów muzyki relaksacyjnej należą m. in.: J. M. Jarre,

Vangelis, Zamfir, Simoni.

Gdy chcemy uczniów niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu głębokim

zaktywizować, wykorzystujemy bardzo często muzykę ludową z różnych regionów świata

albo utwory z muzyki klasycznej, mającej wartość ponadczasową, uniwersalną.

W czasie zajęć muzycznych prezentujemy różne piosenki i utwory muzyczne, do których

wykonujemy wspólnie z uczniami akompaniament naturalny lub grę na instrumentach

19

perkusyjnych bądź grę na „nietypowych instrumentach” wykonanych samodzielnie przez

nauczycieli.

Oto przykłady niektórych opracowań muzyczno-ruchowych:

Opracowanie ruchowe piosenek

Uczniom nie jest obojętne, to o czym śpiewamy. Słuchając śpiewu dzieci doświadczają

fizycznie piękna melodii. Piosenki chronią je przed samotnością. Umożliwiają im przeżycie

poczucia zespolenia stanu psychicznego osoby słuchającej z nastrojem danego utworu.

Ruchowa interpretacja piosenek umożliwia uczniom realizację naturalnej potrzeby ruchu.

Wspomaga rozwój oraz korektę układu ruchowego. Kształci orientację przestrzenną. Wpływa

socjalizująco i odprężająco. Stanowi źródło poznania możliwości ruchowych własnego ciała.

„Koło buduję”

Koło buduję i ciebie potrzebuję. Wstawaj, kolego, i dołącz się do niego. (x5)

Koło jest nowe, całe i gotowe. A teraz siadamy i odpoczywamy.

Opracowanie ruchowe:

Budujemy duże koło i siadamy wygodnie (na podłodze lub na krzesełkach). Wskazane

dziecko spaceruje w środku koła samo lub z opiekunem i po słowach; „Wstawaj kolego,

i dołącz się do niego” wybiera kolegę lub koleżankę. Przy powtórzeniu piosenki zaproszony

uczeń wybiera kolejne i tak zabawa toczy się do momentu, aż wszyscy uczestnicy znajdą się

w kole.

„Bałwan, bałwanek”

I. Trzy kule śniegowe, kamyki węglowe. Garnek albo kapelusz i bałwanek stoi już.

Ref.: Bałwan, bałwanek, ni to yeti, ni to człek. W śniegu bawi się z dziećmi całe dnie. x2

II. Miotła krzywa, gruby brzuch i w kapelusz śnieżką buch. Biała chmurka, biały pies- nie! To

tylko bałwan jest.

Ref.: Bałwan, bałwanek…


20

Podczas zwrotek uczniowie maszerują po obwodzie koła / dzieci „wózkowe” jadą. W czasie

refrenu uczestnicy zabawy stoją w miejscu i 2 razy powtarzają następujący układ:

2 tupnięcia nogą (prawą, lewą);

2 uderzenia rękami o uda;

2 uderzenia dłońmi w brzuch,

2 klaśnięcia w ręce.

„Zabawy wesołe”

Ref.: Zabawy wesołe w przedszkole i w szkole. Baloniki, serpentynki dla chłopczyka

i dziewczynki.

I. Mała Calineczka prosi do kółeczka.

Ref.: Zabawy wesołe…

II. Smoki z wielka paszczą śmiało, równo klaszczą.


III. Koniki z misiami tupią nogami.


IV. Wróżki czary-mary i robią się pary.


V. Laleczka wesoła zaprasza do koła.


VI. Bajkowe trole siadają w kole.



Uczniowie z pomocą osoby dorosłej wykonują polecenia zawarte w piosence.

„Mam serduszko” (na melodię piosenki: „Mam chusteczkę haftowaną”).

21

Mam serduszko, wielkie serce. Spójrz jakie czerwone. Kogo kocham, kogo lubię, rzucę w jego

stronę. Ciebie kocham, ciebie lubię, ciebie pocałuję. A serduszko, wielkie serce tobie

podaruję.”


Tworzymy jedno wspólne koło. Maszerujemy trzymając się za ręce. Wyznaczony uczeń

chodzi w środku koła w kierunku przeciwnym do pozostałych uczestników zabawy. Na słowa

piosenki” „A serduszko, wielkie serce…” wręcza serce wybranej osobie z kółka.

„Przybyli chłopaki” ( na melodię piosenki: „Przybyli Ułani”)

Przybyli chłopaki na to święto. Przybyli chłopaki na to święto. I każdy ma minę uśmiechniętą.

I każdy ma minę uśmiechniętą. Serdecznie witamy miłych gości. Serdecznie witamy miłych

gości. Życzymy im zdrowia i radości. Życzymy im zdrowia i radości.


Dziewczynki stoją naprzeciwko chłopców w półokręgu i machają do nich kolorowymi

chusteczkami przez dwa pierwsze takty. Na słowa: „Serdecznie witamy…” wszyscy

wykonują gest powitania – obie ręce rozchodzą się od środka na zewnątrz.

Instrumentalizacja piosenek

Mówiąc o instrumentach, mam na myśli instrumenty trzymane w ręku, których można

używać bez znajomości nut i wcześniejszego przygotowania (bębenek, dzwonki, tamburyn,

grzechotki, talerze, janczary, kastaniety itp.).

Uczeń z pomocą osoby dorosłej gra na instrumencie (tworzy akompaniament) w rytm

śpiewanej przez nauczyciela piosenki.

„ Dobrym uczniem warto być” ( na melodię piosenki: „Miała baba koguta”)

Dobrym uczniem warto być, warto być.

I z wszystkimi, w zgodzie żyć, w zgodzie żyć/hej.

„Witaj w klubie” ( na melodię piosenki: „Panie Janie”).

22

Witaj w klubie. Witaj w klubie.

Ty i Ty. Ty i Ty.

Warto się uśmiechać. Warto się uśmiechać.

Uwierz mi. Uwierz mi.

„Dziwne rozmowy” ( na melodię piosenki: „Gdy strumyk płynie z wolna”).

W chlewiku mieszka świnka i trąca ryjkiem drzwi. Gdy niosę jej jedzenie, to ona kwi, kwi, kwi. x2

Opodal chodzi kaczka, co krzywe nóżki ma. Ja mówię jej dzień dobry! A ona: kwa, kwa, kwa. x2

Na drzewie siedzi wrona, od rana trochę zła. Gdy pytam: Jak się miewasz? To ona: kra, kra, kra. x2

Przed budą trzy szczeniaczki podnoszą straszny gwałt. Ja mówię: cicho pieski! A one hau, hau, hau. x2

Akompaniament naturalny lub gra na instrumentach perkusyjnych

do muzyki instrumentalnej

Akompaniament naturalny, tj.:

klaskanie, tupanie (całą stopą, przednią częścią stopy, pozostawiając pięty oparte na podłodze,

piętami, pozostawiając przednią część stopy opartą na podłodze),

szuranie stopami o podłogę,

uderzanie dłońmi o kolana, stół, krzesło, podłogę,

uderzanie dłonią jednej ręki w ramię drugiej ręki,

uderzanie w mostek,

wydobywanie efektów akustycznych buzią (cmokanie, kląskanie językiem).

Celem akompaniamentu naturalnego jest zaktywizowanie całego ciała do wyrażenia

podstawowych elementów muzyki: rytmu, tempa, dynamiki, metrum.

Włoska melodia ludowa: „Tarantella” – zabawa z woreczkami.

Utwór dzielimy na dwie części różniące się dynamiką.

23

W I części rytmicznie klaszczemy na zmianę z uderzeniami w uda i równocześnie nauczyciel

rytmizuje wierszyk: „Worek mam ram, tam, tam. Worek mam, ram, tam, tam. I ty też, więc

go bierz. I ty też, więc go bierz.”

W II części podajemy woreczek sąsiadowi; woreczek czerwony „goni” woreczek zielony.

Nauczyciel rytmicznie wypowiada: „Ja, sąsiad. Ja, sąsiad. Ja, sąsiad…”

„Polka Trisch Trasch” J. Straussa

Dzieci dzielimy na 4 grupy. Dla każdej grupy przyporządkowany jest jeden instrument.

Grupa I gra na trójkątach.

Grupa II gra na marakasach.

Grupa III gra na kastanietach.

Grupa IV gra na talerzach.

Utwór dzielimy na trzy główne części. W pierwszej i drugiej części wyodrębniamy cztery

różne fragmenty muzyczne, którym towarzyszy odpowiednio gra na trójkątach, marakasach,

kastanietach i talerzach. W części trzeciej grają tylko trójkąty i marakasy.

I część

Trójkąty – 2 uderzenia

Marakasy – 3 uderzenia

Powtarzamy ten układ na zmianę 4 razy.

Kastaniety – 6 uderzeń

Talerze – 2 uderzenia

Kastaniety – 2 uderzenia


Kastaniety – 2 uderzenia


Kastaniety – 6 uderzeń


II część – powtarzamy układ gry z I części

24

III część

Trójkąty – 2 uderzenia

Marakasy – 3 uderzenia

Powtarzamy ten układ na zmianę 4 razy.

Mowa rytmizowana

z akompaniamentem naturalnym lub na instrumentach perkusyjnych.

Gra na instrumencie, klaskanie lub tupanie zgodne jest z rytmem danego wyrazu. Zachęcam

również do rytmizowania tekstów i jednoczesnego uderzania kręglami o podłogę lub stolik

(bądź uderzania jeden o drugi). Kręgle trzymamy w dłoni za tzw. główki.

Poniższe teksty rytmizujemy w ten sposób, że nauczyciel z uczniem wykonuje wszystko

wspólnie.

Teksty

Do biedronki przyszedł żuk w okieneczko puk, puk, puk.

Usiadł niedźwiedź z wędką na lodowej krze. Może jakiś śledź się złowi, złowi albo nie.

Ten mój cień, śmieszny cień, chodzi za mną cały dzień.

Nad dużą kałużą chodzi w kółko bociek, w czerwonych pończochach i kusej kapocie.

Jedna kawka drugą kawkę zaprosiła na huśtawkę. Huśtała się kawka z kawką, na

gałązce nad sadzawką. Aż zleciały sobie kawki z tej huśtawki do sadzawki.

Kto tu biega szybko tak? Nie wiesz kto? To pan szpak.

Idzie jeż, idzie jeż, może ciebie pokłóć też.

Chmury płyną nisko. Dołem chodzi słota. Piesek skrył się w budzie, bo nie lubi błota.

Ene due rabe, Chińczyk goni żabę. Żaba do strumyka, śmieje się z Chińczyka.

Raz buraczek nieboraczek zaczerwienił się jak maczek.

Na tapczanie siedzi leń, nic nie robi cały dzień.

Jadą, jadą goście, świeci dziura w moście. W dziurę goście powpadali i nie pojechali

dalej.

Mruczy miś, mały miś: Co na obiad mamy dziś?

Abecadło

A be ce – bardzo złe

De e ef – wszystkim wbrew

Gie ha jot – rudy kot

25

Ka el eł – stado pcheł

Em en o – w głowie pstro

Pe er es – czarny pies

Te u wu – brak mi tchu

Zet żet ziet – ktoś tu wszedł

mgr Anna Wrona

26

IV. NIETYPOWE INSTRUMENTY MUZYCZNE.

Nie bójmy się różnorodności,

Ona wzbogaca nas i to co robimy.

Świat muzyki jest bardzo bogaty. Muzyka wpływa na człowieka od czasów

prehistorycznych. Początkowo ludzie grali na muszlach i kościach. Z czasem instrumenty

ewaluowały. Dziś instrumentów muzycznych jest mnóstwo. Są one wykorzystywane na

całym świecie do odprawiania rytuałów religijnych, poprawienia sobie nastroju,

zrytmizowania pracy.

Dzieci uwielbiają grać na różnych instrumentach. Grając doświadczają jak one brzmią,

dowiadują się także w jaki sposób można usłyszeć, zobaczyć i dotknąć dźwięk.

Dostępne instrumenty muzyczne nie zawsze, mimo atrakcyjnego wyglądu, wzbudzają

zainteresowanie naszych wychowanków i spełniają oczekiwania pracujących z nimi

nauczycieli. Często okazuje się, że dużo więcej korzyści przynosi zastosowanie zwykłych,

prostych przedmiotów codziennego użytku, bądź różnorodnych „nieużytków” niż pięknego,

gotowego, często drogiego instrumentu muzycznego. Dużą zaletą naszych „instrumentów”

jest to, że jeżeli ulegną zużyciu, to bez problemu można wykonać nowe.

Do naszych zajęć muzycznych wykonałyśmy „instrumenty muzyczne” wykorzystując

materiały z recyklingu, puszki, pudełka, opakowania plastikowe, kapsle, itp. Mamy nadzieję,

że nasze „instrumenty muzyczne” będą inspiracją dla innych nauczycieli do dalszych

poszukiwań i twórczego wykorzystania ogólnodostępnych materiałów.

DESZCZOWE RURY

Materiały i przybory:

rolka z tektury po folii spożywczej gwoździki o długości mniejszej

niż średnica rury papier samoprzylepny do

ozdobienia ziarenka kukurydzy, groszku młotek nożyczki

27

Sposób wykonania:

Wbijamy gwoździki w rurę dookoła na całej jej długości, następnie zaklejamy jeden

z końców rury i wsypujemy ziarenka. Zaklejamy drugi koniec rury, dowolnie ozdabiamy

papierem samoprzylepnym nasz instrument.

Przechylanie instrumentu powoduje przesypywanie się ziarenek. Odgłos tworzony w ten

sposób doskonale imituje dźwięk spadających na ziemię kropel deszczu, szum wodospadu,

wiatru czy też zamieć śnieżną.

BĘBENKI

Sposób wykonania:

Z wiaderek usuwamy rączkę, pokrywkę przymocowujemy kolorową taśmą izolacyjną.

Ozdabiamy papierem samoprzylepnym. Dzieci uczą się, że uderzając w różne miejsca

bębenka można uzyskać inne dźwięki. W bębenek można uderzać dłonią albo pałeczkami.


plastikowe wiaderka papier lub folia

samoprzylepna taśma izolacyjna nożyczki

28

TAMBURYNO

Sposób wykonania:

Przy pomocy nożyczek z plastikowych butelek odcinamy dna w taki sposób, by uzyskać dwie

niewielkie miseczki. Wkładamy jedno dno w drugie, dopasowujemy do siebie. Wcześniej

wsypujemy do środka kilka kapsli. Kolorową taśmą izolacyjną oklejamy pojemniczek.

MUZYCZNE TALERZE


dwie plastikowe butelki nożyczki kapsle kolorowa taśma izolacyjna


dwa niewielkie okrągłe papierowe talerzyki

ryż, kasza lub kukurydza zszywacz papier samoprzylepny nożyczki

29

Sposób wykonania:

Dwa papierowe talerzyki ozdabiamy po wypukłej stronie papierem samoprzylepnym. Do

jednego talerzyka wsypujemy kaszę. Talerzyk z kaszą przykrywamy drugim talerzykiem,

wyrównujemy i łączymy ze sobą przy pomocy zszywacza. Musimy naprawdę gęsto zszywać

tak, aby nasiona się nie wysypywały.

MARAKASY

Sposób wykonania:

Plastikowe pojemniczki z zakrętką dowolnie ozdabiamy. Do każdego pojemnika wsypujemy

inny "wsad". Bardzo ładnie brzmią wszelkie kasze, ryż, drobne koraliki, głośniejsze dźwięki

wydaje makaron. Zakręcamy dokładnie pojemniki i zaklejamy taśmą samoprzylepną.


buteleczki plastikowe po jogurtach z nakrętką

kasza, ryż, kukurydza, drobny makaron

papier samoprzylepny dziurkacz ozdobny nożyczki

30

KOŁATKA

Sposób wykonania:

Do końców krótkich listewek przybić gwoździkami paseczki skórzane. Krótsze listewki

umocować za pomocą pasków skórzanych i gwoździków po obu stronach dłuższej listewki.

Końce krótszych listewek złączyć za pomocą paska tak, by przy poruszaniu uderzały

w środkową listewkę.

JANCZARY


2 listewki o długości 10 cm

1 listewka o długości 20 cm

pasek skórzany gwoździki młotek


listewka o średnicy około 1-1.5 cm i długości 30 cm

gwoździe kapsle młotek

31

Sposób wykonania:

W kapslach zrobić gwoździem otwory. Na gwóźdź nałożyć trzy kapsle i wbić w listewkę.

Gwoździ nie należy wbijać do samego końca, bo kapselki powinny się swobodnie kręcić

i grzechotać. W listewkę wbić 3 lub 4 gwoździe z kapslami.

KLAWESY

Sposób wykonania:

Kij do miotły pociąć na 15 cm kawałki. Miejsce przecięcia wygładzić papierem ściernym.

KOLOROWE WSTĄŻKI RYTMICZNE


kij drewniany do miotły piłka do drewna papier ścierny


wstążeczki satynowe plastikowe lub drewniane

kijki (podpórki) do kwiatków

sznureczek nożyczki zapalniczka

32

Sposób wykonania:

Do patyczków przymocowujemy za pomocą sznureczka wstążki. Wszystkie końce

satynowych wstążeczek możemy delikatnie opalić nad płomieniem zapalniczki. Pozwoli nam

to uniknąć prucia się wstążeczek w trakcie zabawy.

POMPONY

Sposób wykonania:

Bibułę pociąć w paski mniej więcej o szerokości 1cm. Wszystkie paski rozwinąć i ułożyć

równo. Następnie przeciąć wszystkie raz na pół i każdą z połówek jeszcze raz na pół tak, żeby

wyszły 4 części (w zależności od tego, jaki gęsty ma być pompon). Paski złożyć w pół.

Złapać je tak jakby za rączkę i mocno związać sznureczkiem przymocować do gumki.

MATERIAŁY KREACYJNE SŁUŻĄCE DO ILUSTROWANIA OPOWIEŚCI

Folia zwykła i bąbelkowa są bardzo atrakcyjnymi materiałami do uzyskiwania efektów

dźwiękowych. Można je wykorzystać jako „materiał kreacyjny” służący do „ilustrowania”

różnorodnych zjawisk pogodowych np. szum wiatru, odgłos padającego deszczu, skrzypienie

śniegu pod stopami itp.

Z folii można wykonać „kule śnieżne”, którymi dzieci bawią się przy piosenkach o tematyce

zimowej. Ze skrawków pianki termoizolacyjnej wycięłyśmy śnieżynki.


bibuła marszczona sznureczek gumka lub frotka nożyczki

33

Stare krawaty przerobiłyśmy na piękne „węże”, stanowią one doskonałą pomoc np. do

ilustrowania piosenki pt. „Piosenka o biednym wężu”.

Płótna o różnych kolorach odpowiadających porom roku obrazują: wiosna – zielona łąka

(dzieci falują płótnem, a nauczycielka rozsypuje kwiatki albo żabki wykonane z papieru);

zima – jasnoniebieski śnieg ( rozsypywane śnieżynki wykonane z pianki), itp.

Wszystko może stać się „muzyką”- ogranicza nas tylko własna pomysłowość.

mgr Agata Wójtowicz

34

V. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ MUZYCZNYCH

1. Tygodniowy temat: Stymulowanie percepcji słuchowej.

Dzienny – Główny temat dnia: Poznawanie funkcji wybranych instrumentów muzycznych

(dotykanie, oglądanie, obserwowanie czynności nauczyciela).

Miejsce zajęć: Zespół Placówek im. Jana Pawła II w Lubaczowie.

Czas trwania zajęć: w zależności od sprawności dzieci.

Zespół Rewalidacyjno – Wychowawczy:

W skład zespołu wchodzi czworo dzieci, z których każde ma głęboki stopień

niepełnosprawności umysłowej, a są nimi: Katarzyna, Marek, Damian, Jarosław.

Cel główny:

- usprawnianie kanału słuchowego.

Cele szczegółowe:

- poznawanie różnorodnych bodźców słuchowych,

- rozpoznawanie i różnicowanie bodźców słuchowych,

- doskonalenie umiejętności lokalizowania źródła dźwięku,

- zmniejszenie lęku przed nowymi dźwiękami,

- poprawa koordynacji słuchowo-ruchowej oraz słuchowo-wzrokowej,

- dostarczanie dźwięków głośnych, cichych, wysokich i niskich.

Metody pracy:

elementy metody aktywnego słuchania muzyki wg B. Strauss,

elementy metody C. Orffa,

pokaz,

obserwacja,

naśladownictwo.

Formy pracy:

indywidualna, grupowa.

35

Środki dydaktyczne:. tamburyn, bębenek, janczary, grzechotki, cymbałki, dzwonki o różnej

tonacji, płyta z dziecięcymi przebojami.

PRZEBIEG ZAJĘĆ:

1. Powitanie wszystkich uczniów za pomocą odgłosu dzwonka.

Nauczyciel na znak rozpoczynających się zajęć dzwoni głośno dzwonkiem,

a następnie podchodzi kolejno do każdego dziecka i prosi o wykonanie takiej samej

czynności samodzielnie bądź z pomocą.

2.Indywidualne powitanie każdego wychowanka. Śpiewanie piosenki „Witaj”

z jednoczesnym wyklaskiwaniem jej rytmu.

3. Prezentacja wybranych instrumentów muzycznych takich, jak: tamburyno, bębenek,

janczary, grzechotki, cymbałki, trójkąt, dzwonki o różnej tonacji:

• demonstracja dźwięku przez nauczyciela,

• próby wydobywania dźwięków z instrumentów muzycznych,

• słuchanie dźwięków: cichych, głośnych, wysokich, niskich.

4. Lokalizowanie źródła dźwięku - orientacja kierunkowa:

• słuchanie dźwięku wydobywającego się z instrumentu z przodu, z tyłu, z boku

wychowanka,

• przybliżanie i oddalanie źródła dźwięku .

5. Zabawa w orkiestrę:

• rozdanie instrumentów każdemu dziecku,

• słuchanie muzyki płynącej z płyty CD (piosenki pt:,, Zima zła”, ,,Ślizgawka”) i na znak

nauczyciela granie na przydzielonym instrumencie.

6.Zabawa w kulig: rozdanie dzieciom janczarów lub dzwoneczki na gumce i wspólne

śpiewanie piosenki pt: ,,Sanna”, a podczas refrenu wspólne granie na otrzymanych

instrumentach.

7.Relaksacja: dowolnej pozycji (siedząca, leżąca) wspólne wysłuchanie piosenki pt: Strojnisia

choinka.

8. Nagrodzenie dzieci słodką niespodzianką.

9. Pożegnanie:

- podziękowanie i pochwalenie uczniów za udział w zajęciach.

Załączniki

36

Teksty piosenek:

Maria Konopnicka: ,, Zima zła”

Hu! hu! ha! Nasza zima zła! Szczypie w nosy, szczypie w uszy, mroźnym śniegiem w oczy prószy, wichrem w polu gna! Nasza zima zła!

Hu! hu! ha! Nasza zima zła! Płachta na niej długa, biała, w ręku gałąź oszroniała, a na plecach drwa... Nasza zima zła!

Hu! hu! ha! Nasza zima zła! A my jej się nie boimy, dalej śnieżkiem w plecy zimy, niech pamiątkę ma! Nasza zima zła!

Barbara Kossuth,, Sanna”

Zima, zima, zima - pada, pada śnieg. Jadę, jadę w świat sankami. Sanki dzwonią dzwoneczkami: dzyń, dzyń, dzyń.......

Zasypane pola - w śniegu cały świat. Biała droga hen przed namiSanki dzwonią dzwoneczkami: dzyń, dzyń, dzyń.......

Jaka pyszna sanna - parska raźno koń.Śnieg rozbija kopytkami.Sanki dzwonią dzwoneczkami: dzyń, dzyń, dzyń.......

Jadwiga Mackiewicz ,, Strojnisia choinka”

Zielone gałązki, a na każdej świeczka,W stroiku z bibułki stoi choineczka.

Gdy zaświeci gwiazdka między gałązkami,Wesołą kolędę dla niej zaśpiewamy:Hej, kolęda, kolęda.Kolory tęczowe w bombkach-latarenkach,Choinka w koralach, strojna jak panienka.

Gdy zaświeci gwiazdka między gałązkami,Wesołą kolędę dla niej zaśpiewamy:

37

Hej, kolęda, kolęda.

Gra wietrzyk zimowy w sadzie za oknami,Strojnisia choinka słucha razem z nami.

Gdy zaświeci gwiazdka między gałązkami,Wesołą kolędę dla niej zaśpiewamy:Hej, kolęda, kolęda.

Hej, kolęda, kolęda.

mgr Magdalena Jacyk

2. Temat zajęć: Dostarczanie bodźców dźwiękowych wytwarzanych przez instrumenty

muzyczne.

38

Miejsce zajęć: DPS Lubaczów.

Czas trwania zajęć: 60 min.

Zespół rewalidacyjno-wychowawczy.

Liczba dzieci: 8 uczniów niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu głębokim.

Cele główne:

rozwijanie koordynacji wzrokowo-ruchowej oraz procesów słuchowych,

zaspokajanie potrzeby ekspresji, emocji i zabawy.

Cele szczegółowe:

rozwijanie motoryki małej i dużej poprzez potrząsanie grzechotkami oraz

poprzez zabawy ruchowe inspirowane muzyką,

poznawanie prostych instrumentów muzycznych i wydawanych przez nie dźwięków,

odczuwanie pozytywnych wibracji podczas zabaw,

skupianie uwagi na odbiorze bodźców słuchowych,

naśladowanie ruchów wykonywanych przez osoby dorosłe,

uspokajanie i wyciszanie.

Metody:

elementy Metody Dobrego Startu,

metoda F. Affolter,

metoda zabawowo-naśladowcza.

Formy pracy:

grupowa, indywidualna.

Środki dydaktyczne: magnetofon, kaseta z nagraniami muzycznymi, grzechotki,

puszki wypełnione ryżem, kaszą i fasolą, jogurty.

PRZEBIEG ZAJĘĆ:

1. Przygotowanie sali i środków dydaktycznych.

2. Przywitanie się - dzieci wraz opiekunami tworzą krąg, podają sobie ręce:

„Podajmy sobie ręce

39

w zabawie i w piosence.

Z uśmiechem na twarzy

czekamy co dzisiaj się wydarzy.”

3.Zabawy ruchowe inspirowane muzyką:

„Jedzie pociąg”- uczestnicy siedzą w kole i kładą ręce na ramiona sąsiada i naśladują pociąg.

„Paluszek”- osoby wspomagające siadają za dziećmi, biorą je za ręce i zgodnie ze słowami

piosenki pokazują poszczególne części ciała: paluszki, rączki, oko, buźkę, ząbki, nóżki.

„Drewniany konik”- dzieci próbują skakać z pomocą osoby dorosłej, pozostałe próbują

chodzić na czworaka.

„Kółko graniaste”- dzieci siedzą w kole, trzymają się za ręce i kołyszą się do przodu

i do tyłu, na słowo „bęc”- dzieci kładą się na plecy.

„Jadą, jadą misie”- dzieci przy pomocy osoby dorosłej potrząsają w rytm muzyki

grzechotkami, puszkami wypełnionymi ryżem, kaszą i fasolą.

4.Zakończenie zajęć. Dzieci wraz z opiekunami tworzą koło trzymając się za ręce.

„Podajmy sobie ręce

w zabawie i w piosence.

Z uśmiechem na twarzy

czekamy co jutro się wydarzy.”

5. Dzieci otrzymują jogurty jako nagrodę za aktywny udział w zajęciach.

mgr Dorota Tworko

3. Temat zajęć: Stymulacja słuchowa oparta na piosence i dźwiękach natury związanych

z żywiołem (wodą).

Cel główny:

Stymulacja słuchowa.

40

Doskonalenie reakcji na muzykę wolną i cichą.

Doskonalenie reakcji na sygnał dźwiękowy.

Wzbudzanie pozytywnych emocji związanych z odbiorem muzyki.

Metody pracy:

elementy metody pedagogiki zabawy – KLANZA,

elementy metody C. Orffa,

stymulacja polisensoryczna.

Formy pracy: indywidualna i grupowa.

Pomoce dydaktyczne: budzik, magnetofon, płyty z nagraniami dźwięków natury i piosenek,

chusta animacyjna, kamyczki, muszelki, plastikowa miska, plastikowe wiaderka, drewniane

deseczki, drewniane łyżki, gumy z dzwoneczkami, kostki lodu, sztuczne ognie.

Czas trwania zajęć: 60 min.

Liczba uczestników: 6 dzieci i 3 opiekunów, 1 nauczyciel prowadzący.

PRZEBIEG ZAJĘĆ:

1. Sygnał dźwiękowy z budzika jako znak rozpoczęcia zajęć.

2. Powitanie dzieci siedzących w kręgu piosenką z „Porannego Kręgu”.

3.Słuchanie odgłosów wiosennej burzy, odtworzonej z magnetofonu. Zaprezentowanie

dzieciom mgiełki wodnej w sprayu. Doświadczanie przez dzieci delikatnej mżawki

adekwatnie do odgłosów wiosennej burzy.

4. Zabawa z unoszeniem i opadaniem chusty animacyjnej do piosenki: ,,Wiosenny bal na sto

par". Spacer w koło sali z chustą animacyjną.

5. ,, Lato"- zaprezentowanie uczniom odgłosu szumiącego morza, szumu strumyka.

Zabawa w unoszenie i opadanie dłoni - góra i dół. Falowanie nimi zgodnie z tempem

piosenki: ,, Płynie, wije się rzeczka".

Zabawy polegające na wyciąganiu z miski kamyczków i muszelek oraz wrzucanie ich do

swoich wiaderek.

Ustawienie na środku sali dużej bani z kamykami i muszelkami zalewanej delikatnie wodą tak

jak w górskim potoku. Wspólna zabawa dzieci.

41

6. ,,Jesień" - zabawa w wystukiwanie rytmu piosenki: ,,Kap, kap kap, pada deszcz"

z wykorzystaniem drewnianych deseczek i drewnianych łyżek ( w czasie refrenu).

Słuchanie odgłosów natury - silnej wichury i mocno padającego deszczu.

7. ,,Zima” - pokazanie uczniom śniegu, sopelków lub kostek lodu. Zabawa zimowa w parach:

uczeń – osoba dorosła polegająca na poruszaniu gumami z przyczepionymi do nich małymi

dzwoneczkami w trakcie śpiewania piosenki ,,Sanna".

8. Zakończenie zajęć: zaciemnienie sali i zapalenie sztucznego ognia. Można również

odtworzyć dźwięki fajerwerków noworocznych.

mgr Ewa Wojtanowska

4. Temat zajęć: Stymulowanie aktywności twórczej poprzez improwizacje ruchowe,

rozwijanie ekspresji muzycznej, wprawianie w radosny nastrój przy

piosenkach o tematyce jesiennej.

42

Miejsce zajęć - sala w DPS Wielkie Oczy.

Czas trwania zajęć - 60 min.

Zespoły rewalidacyjno-wychowawcze.

Liczba uczestników zajęć - 10 dzieci z zespołów rewalidacyjno-wychowawczych oraz

zaproszeni goście: dzieci z klasy edukacyjnej I-III wraz z nauczycielką, opiekunką, rodzice

i opiekunowie prawni.

Cele główne:

stworzenie warunków sprzyjających odprężeniu i relaksacji podczas wspólnej

zabawy;

dostarczanie dzieciom z głęboką niepełnosprawnością intelektualną bodźców

stymulujących wrażliwość słuchową;

wyzwalanie pozytywnych emocji poprzez wspólne rytmizowanie piosenek;

rozwijanie doświadczeń w zakresie percepcji dotykowej;

kształtowanie pozytywnych odczuć w kontakcie z innym dzieckiem.

Cele szczegółowe - dziecko:

ma większą sprawność w wykonywaniu ruchów i czynności celowych;

jest wrażliwsze na bodźce słuchowe;

ma większą zdolność do naśladowania czynności prowadzącego;

odczuwa radość ze wspólnej zabawy;

ma większą ekspresyjność wyrażania swoich uczuć;

podejmuje próby gry na „instrumencie muzycznym”;

rozwija poczucie rytmu.

Metody pracy: opowieść słowna, zabawowo-naśladowcza, metoda F. Affolter, pedagogika

zabawy Klanza.

Formy pracy: indywidualna i zbiorowa.

Środki dydaktyczne: magnetofon, kaseta z piosenkami o jesieni, folia malarska, woreczki foliowe, materiał w kolorze brązowym, jesienne liście naturalne i papierowe, kasztany, maskotka- jeżyk, plastikowe butelki wypełnione grochem, ryżem.

PRZEBIEG ZAJĘĆ:

43

1. Przywitanie dzieci i zaproszenie do zajęć. Witanie się z kolegami, podawanie im rąk, machanie do nich podczas śpiewania piosenki: „Dzień dobry” (wszystkie piosenki podczas zajęć śpiewa prowadząca wraz z opiekunkami).

Piosenka - "Dzień dobry"

Dzień dobry, dzień dobry, wszyscy się witamy.

Dzień dobry, dzień dobry, dobry humor mamy.

Dzień dobry, dzień dobry, słońce jasno świeci.

Dzień dobry, dzień dobry, pani wita dzieci.

Dzień dobry, dzień dobry, jest bardzo wesoło.

Dzień dobry, dzień dobry, zróbmy wszyscy koło.

Dzień dobry, dzień dobry, podaj prawą rękę.

Dzień dobry, dzień dobry, zaśpiewaj piosenkę.

2. Wspólne rytmiczne klaskanie do piosenki pt. „Piosenka do zabawy”.

Jesień czy zima, wiosna czy lato

Ja na zabawę czas zawsze mam

Jest razem ze mną mama i tato

Bo ja nie lubię bawić się sam.

Razem z biedronką frunę do słonka

Z siostrą i bratem biegniemy w las

Jesień czy zima, wiosna czy lato

Ja na zabawę zawsze mam czas.

3. Dzieci wraz z opiekunkami „falują” płótnem w rytm piosenki „Przyszła jesień”.

44

Przyszła jesień, drzewa w parku

złocą się, czerwienią.

Zaczynają padać deszcze

jak zwykle jesienią.

Ref. Złota jesień, polska jesień,

czerwień jabłek z sobą niesie,

fiolet śliwek, zieleń grusz,

złota jesień przyszła już.

Pospadały z drzew kasztany,

siwe mgły się snują.

Do dalekich, ciepłych krajów

ptaki odlatują.

Ref. Złota jesień......

4. Teraz wszystkie dzieci spróbują odgadnąć o czym będzie następna piosenka:

„Spadają z drzewa

żółte, czerwone,

wicher je niesie

w tę i tamtą stronę.”(liście)

Dzieci wraz z opiekunkami „falują” płótnem w rytm piosenki „Posypały się listeczki”,

prowadząca rozrzuca kolorowe liście.

„Posypały się listeczki”

Posypały się listeczki dookoła.

45

To już jesień te listeczki z wiatrem woła:

opadnijcie moje złote i czerwone,

jestem Jesień, przyszłam tutaj w wasza stronę.

Lecą listki, lecą z klonu i kasztana,

będą z listków bukieciki złote dla nas.

Nazbieramy, nastawiamy na stoliku

tych jesiennych, tych pachnących bukiecików".

5. Naśladowanie czynności nauczyciela w trakcie układu rytmiczno - ruchowego pt. „Wieje

wiatr”.

Wieje, wieje, wieje wiatr rusza gałązkami

Wieje, wieje, wieje wiatr rusza gałązkami

Lecą z nieba liście złote, stukają kasztany

Lecą z nieba liście złote, stukają kasztany.(3x)

46

6. Rozwiązanie kolejnej zagadki da nam odpowiedź na pytanie: „O czym będzie następna

piosenka?”

„Spadłem nagle z drzewa,

leżę na trawniku,

w brązowej koszulce,

w zielonym płaszczyku.”(kasztan)

Potrząsanie butelkami wypełnionymi kasztanami w rytm piosenki „Skaczące kasztany”.

Skaczące kasztany

Gdy jesienny powiał wietrzyk,Wtedy z drzewa skoczył pierwszy.Brązowy kasztanek, hopla, hopla, bęc.W kolczastym ubraniu, bęc, bęc, bęc.Za nim skoczył drugi, trzeci.Patrzcie, czwarty jeszcze leci.Brązowy kasztanek,

hopla, hopla, bęc.W kolczastym ubraniu, bęc, bęc, bęc.Piąty kasztan skoczył w trawę.W chowanego ma zabawę.Brązowy kasztanek, hopla, hopla, bęc.W kolczastym ubraniu, bęc, bęc, bęc.Wiatr potrząsa mocno drzewem,Zaraz spadnie i dla ciebie. Brązowy kasztanek, hopla, hopla, bęc.W kolczastym ubraniu, bęc, bęc, bęc.

47

7. Uderzanie tekturowymi pałeczkami o siebie do piosenki: „Skarby jesieni”.

Skarby jesieni

Wędrowała złocistym parkiemkiedy wrzesień malował liście,niosła w koszu świeże kasztanyi winogron soczyste kiście.Znajdowała w trawie żołędzie,w lesie ciemnym pachnące prawdziwki,czarowała w sadzie owoce,pyszne gruszki, jabłuszka i śliwki.

Ref: Jesienna piosenka w deszczu srebrnych kropelkach,ma korali sznur z jarzębiny,jesienna piosenka, tańczy ruda sukienka,tańczą słodkie w kolczykach maliny.Jesienna piosenka kolorowa panienka,zaszeleści, załka najciszej,jesienna piosenka, puknie cicho w okienkai melodią do snu ukołysze.

Dzieciom plotła z wrzosów bukietyfioletowe, pachnące miodem,z chłodnym wiatrem gnała po polu,aż zawisła tuż nad ogrodem,A w humorze była wspaniałym

48

i wiedziała, że nic go nie zmieni,bo czy może być coś milszego,od śpiewania o skarbach jesieni.

Ref: Jesienna piosenka w deszczu srebrnych kropelkach,ma korali sznur z jarzębiny,jesienna piosenka, tańczy ruda sukienka,tańczą słodkie w kolczykach maliny.Jesienna piosenka kolorowa panienka,zaszeleści, załka najciszej,jesienna piosenka, puknie cicho w okienkai melodią do snu ukołysze.

8. O czym będzie następna piosenka?

„Skacze po lesie z wielkiej uciechy.Pewnie ma w dziupli smaczne orzechy.” (wiewiórka)

Potrząsanie butelkami wypełnionymi szyszkami do piosenki „Wiewióreczka”

W swej rudej sukience skacze po sosence, hop skik, hop skik, skacze po sosence.A najbardziej rada gdy orzechy zjada, hop skik, hop skik,

49

gdy orzechy zjada.

Na zimowe czasy gromadzi zapasy, hop skik, hop skik, gromadzi zapasy.

Szyszki i żołędzie, bo w zimie głód będzie hop skik, hop skik, bo w zimie głód będzie.

Ktoś ty, ktoś ty powiedz, jestem wiewióreczka, hop skik, hop skik, skończona bajeczka.

9. Rytmiczne uderzanie dłońmi w uda do piosenki „Jesienna cza, cza, cza.”

Kolorowa jesień już chodzi po lesieKasztankową grę dzisiaj zagra wiatrWietrzyk gwiżdże cza czę w jesiennym bukiecieA dzieci śpiewają cza – cza – czaRef.: Tańczymy cza cza czaCza czę wietrzyk graLiście tańczą cza częwięc tańczę i ja. ...

Już jesienna pora, już skaczą żołędzieJarzębina sznur dziś czerwony maJesienny czas, moc kolorów jest wszędzieJesienią śpiewamy cza cza czaRef.: Tańczymy cza cza cza Cza czę deszczyk gra Liście tańczą cza czę więc tańczę i ja. ...

10. To już ostatnia zagadka na dzisiejszych zajęciach :

„Mały, słaby, w lesie stoi,

nigdy się nie rusza.

I przed nikim nie zdejmuje swego kapelusza.” (grzyb)

50

Uderzanie drewnianymi pałeczkami w plastikowe butelki w rytm piosenki „Zbieramy

grzyby”.

Z wielkim koszem idzie jesień po lesie

Co w tym koszu pani jesień nam niesie

Kurki, rydze i maślaki, borowiki i kozaki

Pozbieramy dziś/2X

Poszukamy złotych kurek pod sosną

Nad potokiem smaczne rydze nam rosną


Pozbieramy dziś/2X

Muchomora ominiemy z daleka

Niech muchomor na złe muchy tu czeka


Pozbieramy dziś/2X

11. Machanie pałeczkami ze wstążeczkami w rytm piosenki „Wiatr jesienny”.

I. Wiatr jesienny, wiatr już wstał

i posprzątać w lesie chciał.

Liście pozamiatać wszak,

musi każdy leśny brat.

Ref: My pracuszki, leśne duszki

o las dbamy co dzień więc;

do sprzątania, zamiatania

mamy zawsze dużą chęć (2x)

II. Gdy jesienią pada deszcz,

bardzo ważną rzeczą jest,

51

by osuszyć kałuż sto,

aby wszystko dobrze szło.

Ref: My pracuszki...

III. Gdy sarenka zgubi się,

któż pomoże wtedy jej?

No wiadomo - leśny brat,

to wiadomo już od lat, że..

Ref: My pracuszki...

12. Naśladowanie czynności nauczyciela w trakcie słuchania piosenki „Zapasy na zimę”.

Kiedy jesień już nadchodzi

Mama łapie się za głowę:

„Tyle warzyw i owoców z działki,

Co ja teraz z nimi zrobię?

Ref. No jak to co, no jak to co?

Przetwory zrób na zimę,

A chętni są i zjedzą je,

52

Tata, córka i synek. (2x)

2. Już słoików pełne półki

Z kompotami, sałatkami,

Na ich widok ślinka zaraz cieknie

Tak nas kuszą kolorami.

13. Dzieci wytwarzają dźwięki przy pomocy woreczków foliowych, a prowadzący spryskuje

ich twarze wodą podczas piosenki „Jesień, jesieniucha”.

Ale plucha cha cha, plucha cha cha

Ale dmucha cha cha, dmucha cha cha

Niech tam leje, niech tam wieje

Ja się bawię , ja się śmieję

Żółta grucha cha cha, grucha cha cha

Hop do brzucha cha cha, brzucha cha cha


Ja się bawię , ja się śmieję

Dla mnie jesień to jest mucha cha cha

Jesień , jesień, jesieniucha cha cha


Ja się bawię , ja się śmieję.

14. Potrząsanie dużymi grzechotkami w rytm piosenki „Jadą, jadą misie”.

Jadą, jadą misie, tra la la la la,

Śmieją im się pysie, cha cha cha cha cha,

Przyjechały do lasu, narobiły hałasu,

53

Przyjechały do boru, narobiły rumoru.



A misiową jak może, prędko szuka w komorze,

Plaster miodu wynosi, pięknie gości swych prosi.

Jedzą, jedzą misie, tra la la la la,


Zjadły misie plastrów sześć

I wołają: "jeszcze jeść!"



Przyjechały do lasu, narobiły hałasu,

Przyjechały do boru, narobiły rumoru



A misiową jak może, prędko szuka w komorze,

Plaster miodu wynosi, pięknie gości swych prosi.

Jedzą, jedzą misie, tra la la la la,


Zjadły misie plastrów sześć

I wołają: "jeszcze jeść!"

15. Podsumowanie zajęć, pochwalenie dzieci za udział i przejawianą aktywność.


54

mgr Agata Pisarz

mgr Anna Hawrylak

mgr Teresa Hawrylak

5. Temat zajęć: „Wesołe zabawy na śniegu”- stymulowanie wrażliwości słuchowej,

wyzwalanie spontanicznej aktywności dziecka z wykorzystaniem muzyki.

Miejsce zajęć - sala w DPS Wielkie Oczy.

Czas trwania zajęć - 60 min.

Zespoły rewalidacyjno-wychowawcze.

Liczba uczestników zajęć - 9 dzieci z zespołów rewalidacyjno-wychowawczych oraz

zaproszeni goście: dzieci z klasy edukacyjnej IV-V wraz z nauczycielką, opiekunką, rodzice

i opiekunowie prawni.

Cele główne:

55

stworzenie warunków sprzyjających odprężeniu i relaksacji podczas wspólnej

zabawy,

dostarczanie dzieciom z głęboką niepełnosprawnością intelektualną bodźców

stymulujących wrażliwość słuchową,

wyzwalanie pozytywnych emocji poprzez wspólne rytmizowanie piosenek,

rozwijanie doświadczeń w zakresie percepcji dotykowej,

kształtowanie pozytywnych odczuć w kontakcie z innym dzieckiem.

Cele szczegółowe: dziecko -

ma większą sprawność w wykonywaniu ruchów i czynności celowych,

jest wrażliwsze na bodźce słuchowe,

ma większą zdolność do naśladowania czynności prowadzącego,

odczuwa radość ze wspólnej zabawy,

ma większą ekspresyjność wyrażania swoich uczuć,

podejmuje próby gry na „instrumencie muzycznym”,

rozwija poczucie rytmu.

Metody pracy: opowieść słowna, zabawowo-naśladowcza, metoda F. Affolter, pedagogiki

zabawy Klanza.

Formy pracy: indywidualna i zbiorowa.

Środki dydaktyczne: magnetofon, płyta z piosenkami o zimie, folia bąbelkowa, materiał

w kolorze niebieskim, śnieżynki wykonane z pianki, kule śnieżne wykonane z folii

bąbelkowej, plastikowe butelki wypełnione ryżem, tamburyna wykonane z plastikowych

butelek i kapsli, ”deszczowe rury”, pałeczki ze wstążeczkami białymi, pompony białe

i niebieskie wykonane z bibuły, dzwoneczki, patyczki drewniane – klawesy, kołatki,

dzwoneczki, strój bałwanka.

PRZEBIEG ZAJĘĆ:

1. Przywitanie zaproszonych gości oraz dzieci, zaproszenie do zajęć. Witanie się z kolegami,

podawanie im rąk, machanie do nich podczas śpiewania piosenki: „Dzień dobry” (wszystkie

piosenki podczas zajęć śpiewają nauczyciele wraz z opiekunkami, nauczyciel prowadzący

przebrany w strój bałwanka).

56

Piosenka "Dzień dobry"

Dzień dobry, dzień dobry, wszyscy się witamy.

Dzień dobry, dzień dobry, dobry humor mamy.

Dzień dobry, dzień dobry, słońce jasno świeci.

Dzień dobry, dzień dobry, pani wita dzieci.

Dzień dobry, dzień dobry, jest bardzo wesoło.

Dzień dobry, dzień dobry, zróbmy wszyscy koło.

Dzień dobry, dzień dobry, podaj prawą rękę.

Dzień dobry, dzień dobry, zaśpiewaj piosenkę.2.

Naśladowanie czynności nauczyciela w trakcie układu rytmiczno-ruchowego pt. „Wieje

wiatr”.

Wieje, wieje, wieje wiatr

Pada, pada, pada śnieg

Wieje, wieje, wieje wiatr

Pada, pada, pada śnieg

Gwiazdka tu, gwiazdka tam,

Raz, dwa, trzy, cztery,

Gwiazdka tu, gwiazdka tam,

Raz, dwa, trzy, cztery.

Jaką mamy teraz porę roku? ZIMA. Nauczyciel opowiada o zimie i zaprasza wszystkie dzieci

do „zabaw na śniegu.”

3. Potrząsanie grzechotkami wypełnionymi kapslami w rytm piosenki: „Zizizima”.

57

Zizizima, zizizima, zizizima, zizizima

Idzie zima, sroga zima,

ma na szyi biały szal,

w rękawiczkach ręce trzyma,

w butach - sople ma.

Kiedy pada świeży śnieg,

cieszą się bałwanki,

bo gdy dużo śniegu jest,

można iść na sanki. x2

Idzie zima, sroga zima

zmienia wokół cały świat,

rzuca śnieżki do komina,

od tysięcy lat.

Kiedy pada świeży śnieg,

cieszą się bałwanki,

bo gdy śniegu dużo jest,

można iść na sanki. x2

4. Czarowanie zimy, machanie pałeczkami ze wstążeczkami do piosenki „Biała zima”.

Napadało śniegu białego

Na podwórku, koło domu naszego.

Ref. Przyszła zima, biała zima

Pada, pada śnieg.

Zasypało schody i ganek.

58

Pod oknami stoi biały bałwanek.

Ref. Biały śnieżek z chmury wciąż leci.

Zima sypie go w prezencie dla dzieci.

5. Dzieci wraz z opiekunkami falują płótnem w rytm piosenki „Zabawy na śniegu”,

prowadząca rozrzuca śnieżynki.

Zabawy na śniegu

Gdy pada śnieg, biały śnieg,

Gdy sypie i prószy biały śnieg.

Z górki na pazurki zjedziemy na sankach,

A ze śniegu ulepimy białego bałwanka.



W mamę albo w tatę rzucimy śnieżkami

Przyszła mroźna, biała zima,

Pobawcie się z nami.



6. Naśladowanie chodzenia po śniegu, szeleszczenie woreczkami foliowymi do piosenki

„Tupu, tup”.

Przyszła zima biała,

śniegu nasypała.

59

Zamroziła wodę.

staw przykryła lodem.

Tupu, tup, po śniegu,

dzeń, dzeń, dzeń na sankach.

Skrzypu, skrzyp na mrozie,

lepimy bałwanka. x2

Kraczą głośno wrony,

marzną nam ogony.

Mamy pusto w brzuszku.

dajcie nam okruszków.





Ciepłe rękawiczki

i wełniany szalik.

Białej, mroźnej zimy

nie boję się wcale.





7. Potrząsanie pałeczkami deszczowymi w rytm piosenki „Tęgi mróz”.

Pomaluję szyby w kwiatki,

60

Na czerwono nos Agatki,Kubę mocno szczypnę w uszy,Mroźnym śniegiem będę prószył.Tęgi ze mnie mróz,Tęgi ze mnie mróz.Na jeziorze zmrożę wodę,Woda się pokryje lodem.Dach ozdobię sopelkami,Będę skrzypieć pod nogami.Tęgi ze mnie…..Będę trzeszczał, będę ściskał,Będę straszył, szczypał, świstał.Niech do domu szybko zmykaTen, kto wyszedł bez szalika.

8. Ilustrowanie ruchem refrenu piosenki „Rozruszanka”, w trakcie zwrotek dzieci rytmicznie

klaszczą.

Gdy Ci zimno w ręce, gdy Ci zimno w nogi, nie wchodź pod pierzynę to nie to. Co z tego, że zima mroźna jest i przykra.Zatańczymy tak, że ho ho ho.Refren:Rozruszajmy ręce, rozruszajmy nogi,rozruszajmy głowy raz, dwa, trzy. Bis

Wypijemy sobie ciepłe mleko z miodem albo łyk gorącej herbaty. To najlepsze rzeczy na zimowe chłody. Możesz spytać mamy lub taty.Refren:Rozruszajmy ręce, rozruszajmy nogi,rozruszajmy głowy raz, dwa, trzy. Bis

9. Potrząsanie butelkami z ryżem do piosenki „Tak się zachmurzyło”.

Tak się zachmurzyło słonko się ukryło, pada, pada śnieżek białydawno go nie było. / x2

Chodźmy na saneczki chłopcy i dzieweczki pojedziemy wszyscy razem z wysokiej góreczki. / x2

Pędzimy, pędzimy

61

nic się nie boimy.Aż tu naraz bęc, na śnieżeki wszyscy leżymy! / x2

10. Zabawy na śniegu – łapanie i rzucanie śnieżnych kul do kolegów w trakcie piosenki „Zimowanki”.

Kiedy śnieg zbyt mocno prószy,gdy na mrozie marzną uszy,to z Margolcią oraz z misiempobawcie się dzisiaj.

Wesołe zabawy na zimowe ranki.Dla dziewczynek i dla chłopców różne niespodzianki.2xPojedziemy saneczkamiz wielkiej górki na pazurki.Porzucamy się śnieżkami,więc bawcie się z nami.

Wesołe zabawy na zimowe ranki.Dla dziewczynek i dla chłopców różne niespodzianki.2x

Mroźne, białe zimowankija mam łyżwy, a ja sanki.Śnieżne kule utoczymy,bałwanka lepimy.

Wesołe zabawy na zimowe ranki.Dla dziewczynek i dla chłopców różne niespodzianki.2x

11. Rozsypywanie płatków śniegu na dzieci w trakcie śpiewania piosenki „Pada śnieg”.

Sypie śnieg, sypie śnieg

Sypie biały śnieżek.

Raz nasypie się do butów,

raz jest za kołnierzem. X2

Pada śnieg, pada śnieg,

biały śnieżek pada.

Biały bałwan śnieżne bajki

dzieciom opowiada. X2

62

Prószy śnieg, prószy śnieg

biały śnieżek prószy.

Już ozdobił gwiazdeczkami

zającowi uszy. X2

12. Potrząsanie dzwoneczkami w trakcie słuchania piosenki „Sanna”.

Zima, zima, zima, pada, pada śnieg

Jadę, jadę w świat sankami

Sanki dzwonią dzwoneczkami

Dzyń, dzyń, dzyń

Dzyń, dzyń, dzyń

Dzyń, dzyń, dzyń

Jaka pyszna sanna - parska raźno koń

Śnieg rozbija kopytami


Dzyń, dzyń, dzyń

Dzyń, dzyń, dzyń

Dzyń, dzyń, dzyń

Zasypane pola - w śniegu cały świat

Biała droga hen przed nami


Dzyń, dzyń, dzyń

Dzyń, dzyń, dzyń

Dzyń, dzyń, dzyń

Biegiem, biegiem, biegiem,

Razem z Panem śniegiem,

63

Przystaniemy na tej górce,

Równiutkim szeregiem.

Przystaniemy na tej górce równiutkim szeregiem.

13. Rytmiczne poruszanie pomponami przy piosence „Przygody bałwanków”.

Spadły z nieba białe gwiazdki, całe góry śniegu.

Ulepimy 100 bałwanków – śniegowych kolegów.

A bałwanki jak wiadomo stworki to wesołe

zaraz w pary się ustawią i odwiedzą szkołę.

Ref.:

Jak to dobrze być bałwankiem

hejże-ho i hopsa-ho.

Co dzień robić niespodziankę

hejże-ho i hopsa-ho.

Iść do szkoły wczesnym rankiem

i zaspiewać hopsasankę.

Hejże-ho i hopsa-ho,

Hejże-ho i hopsa-ho.

Już bałwanki siedzą w klasie, pełne wszystkie ławki.

Pani tak się przestraszyła, że dostała czkawki.

A bałwanki bardzo grzecznie, marchewka w marchewkę

piszą, liczą i śpiewają hopsasanko-śpiewkę.

Ref.:

Lecz, niestety, piecyk grzeje, robią się kałuże,

upał taki, że bałwanki nie wysiedzą dłużej.

Trzeba będzie bardzo szybko wynieść je przed szkołę,

tam się znowu będą bawić białe i wesołe.

64

14. Uderzanie drewnianymi patyczkami o siebie do piosenki „Zimowa poleczka”.

Zimowa poleczka na śniegu lub lodzie

Kochają bałwanki i tańczą ją co dzień

Zimową poleczkę na soplach gra wiatr

Bałwanki się cieszą – o tak, właśnie tak

Ref: Ha, ha, ha, ha

Hi, hi, hi, hi

Śniegowe bałwanki

To my, właśnie my

Gdy w rękach miotełki, na głowach garnuszki

Z węgielków lśnią oczka i same mkną nóżki

Zimową poleczkę na soplach gra wiatr

Bałwanki się cieszą – o tak, właśnie tak!

Ref.: Ha, ha, ha, ha…

Stanęły na chwilkę, by otrzeć pot z czoła,

Lecz skoczna muzyka do tańca nas woła,

Zimową poleczkę na soplach gra wiatr,

Bałwanki się cieszą – o tak, właśnie tak!

Ref.: Ha, ha, ha, ha

15.Potrząsanie grzechotkami wypełnionymi kapslami podczas słuchania piosenki „Kulig

Pani Zimy”.

Pędzą drogą srebrne sanie,

a za nimi innych sto ( x 2)

65

Dzwonią dzwonki lśnią zaprzęgi,

za kuligiem pędzi wiatr ( x 2)

Pani Zima ze swym dworem,

wyruszyła w wielki świat (x 2)

Siwy mróz pogania konie

a cóż to za kulig co?( x 2)

Panny Śnieżki wystrojone

głośno śmieją się ha ha ( x 2)

Każda biała pelerynkę

i kapturek biały ma ( x 2)

16. Rytmiczne uderzanie dłońmi o uda przy piosence „Zjadaj miód”.

Na katarek i na chrypę,

kaszel, dreszcze albo grypę.

Ref.: Zjadaj miód, słodki miód.

Pszczoły dadzą miodu w bród.

Łyżka miodu, szklanka mleka.

Katar z kaszlem niech ucieka

Ref.: Zjadaj miód, słodki miód…

Chcesz być zdrowy tak jak misie

chlebek z miodem jedz od dzisiaj.

Ref.: Zjadaj miód, słodki miód…

17. Podsumowanie zajęć, pochwalenie dzieci za udział i przejawianą aktywność.


mgr Agata Pisarz

mgr Anna Hawrylak6. Temat zajęć: „W zimowej krainie” – zabawy muzyczno – rytmiczne z wykorzystaniem

66

instrumentów perkusyjnych.

Miejsce zajęć: klasa w SP nr 3 SOSW Lubaczów.

Czas trwania zajęć: 30 – 45 min.

Zespół rewalidacyjno-wychowawczy.

Liczba uczniów: 2 uczniów z głęboką niepełnosprawnością intelektualną

i czterokończynowym porażeniem mózgowym.

Liczba opiekunów: 1 nauczyciel, 1 pomoc nauczyciela.

Cele główne: rozbudzanie wrażliwości na muzykę oraz kształcenie wrażliwości słuchowej.

Cele operacyjne – uczeń samodzielnie lub z pomocą:

uczestniczy w różnych formach aktywności – muzycznej, tanecznej i ruchowej,

rozwija umiejętności z zakresu komunikacji werbalnej i pozawerbalnej,

przeżywa pozytywne emocje,

koncentruje uwagę na zabawie i zadaniu,

rozwija poczucie rytmu i słuchu,

przygotowuje się do pełnienia roli kolegi / koleżanki.

Pomoce i materiały dydaktyczne: nagrania muzyki poważnej, nagrania piosenek, kubeczki

z białymi wstążkami, drewniane patyczki, woreczki, instrumenty perkusyjne, gumy

z dzwoneczkami, czapki, szaliki, rękawiczki, folia malarska, balony, ”sztuczny śnieg”,

magnetofon, materace, „gruszki” terapeutyczne, śnieżynki.

Metody pracy:

elementy metody aktywnego słuchania muzyki wg B. Strauss,

elementy metody pedagogiki zabawy – KLANZA,

elementy metody choreoterapii,

praca ciałem dziecka,

metoda świadomego dotyku F. Affolter,

metoda specjalnego oddziaływania interwencyjnego w sytuacji zadaniowej

i zabawowej.

Forma organizacyjna:

67

praca zbiorowa zindywidualizowana,

indywidualna w ramach grupy.

PRZEBIEG ZAJĘĆ:

1. Zabawa na powitanie - ustawienie dzieci w kręgu i przywitanie słowami:

„Są już z nami wszystkie dzieci. No to zaczynamy. Jedna ręka. Druga ręka. Wszystkich

dziś witamy” (zamiana miejscami).

2. Opracowanie utworu „Pizzicato” L. Delibes z wykorzystaniem metody B. Strauss.

Dzieci słuchają utworu i wspólnie z osobami wspomagającymi wykonują proste rytmiczne

ruchy z wykorzystaniem instrumentów własnoręcznie wykonanych (plastikowe kubki

z białymi wstążeczkami i drewniane patyczki). Utwór podzielony został na dwie części.

W I części, w której muzyka jest spokojna dzieci machają kubkami ze wstążkami poziomo

i pionowo; w drugiej części, która jest dynamiczna uderzają patyczkami w kubki zgodnie

z rytmem.

4. Zimowa zabawa przy piosence „Zima biała” z użyciem folii malarskiej i granatowych

balonów.

68

W czasie zwrotek dzieci wspólnie z osobami dorosłymi machają folią malarską i unoszą na

niej balony. Podczas refrenu folia wędruje w górę i balony spadają na podłogę, a dzieci

doświadczają podmuchów wiatru wywołanych tą czynnością.

5. Zabawa: „Kulig” przy piosence „Zima, zima”:

• przygotowujemy się do wyprawy - ciepło się ubieramy, zakładamy czapki, rękawice

i szaliki;

• łączymy się w pary: dziecko - dziecko z wykorzystaniem gum z dzwoneczkami,

• wspólne potrząsanie gumami na słowa piosenki: „Dzyń, dzyń, dzyń”.

Zaklęcie: „Hej zimo przybywaj saniami, syp zimo białymi płatkami”.

6. Ilustracja instrumentalna utworu muzycznego „Polka Trisch - Trasch” J . Straussa.

Dzieci siedzą w półokręgu. Każde z nich gra na innym instrumencie, tj.: trójkąt, tamburyno

zgodnie z wyznaczonym fragmentem utworu.

69

7. Fabularyzowanie utworu „Country Dance” J. F. Haendela połączone z ruchami rytmicznymi wykonywanymi wspólnie z nauczycielem.

Rytmicznym ruchom rąk towarzyszy mowa rytmizowana:

„ Kołowrotek coraz wyżej, coraz wyżej… Już.Kołowrotek coraz niżej, coraz niżej… Już. Rozchodzą się i schodzą się. I każdy sobie rzepkę skrobie, bum tarara bum.Maszerują, maszerują, maszerują już.I wachlarzyk dookoła, dookoła już.I w jedną nogę bum, i w drugą nogę bum.I każdy sobie rzepkę skrobie, bum tarara bum”.

8. Zabawa z woreczkami do włoskiej melodii ludowej: „Tarantella”.

Wsłuchując się w melodię utworu osoby wspomagające z wspólnie z dziećmi podają sobie woreczki lub klaszczą zgodnie z rytmem melodii.

70

9. Zakończenie zajęć - podziękowanie dzieciom w atrakcyjny dla nich sposób za aktywny

udział w zajęciach.

Wykorzystane utwory:

„Pizzicato” - L. Delibes

„Polka Trisch – Trasch - J. Strauss

„Country Dance” – J. F. Handel

„Tarantella” – włoska melodia ludowa

mgr Anna Wrona

71

BIBIOGRAFIA

Adamczyk–Sykut E., Stymulacja metodą choreoterapii rozwoju dzieci upośledzonych

umysłowo w stopniu głębokim, „Rewalidacja” 2005, nr 1, s. 32-41.

Bzowska L., Kownacka R. Uczymy się bawiąc, Wydawnictwo KLANZA, Lublin 2001.

Czyżewska E., Muzykoterapia w pracy z osobami głębiej upośledzonymi umysłowo,

www.literka.pl

Drogosz E., Jeszcze raz o metodzie Orffa, „Wychowanie w Przedszkolu” 1998, nr 6.

Grzegorczyk J., Morawska I., Nowakowska-Bartłomiejczyk D., Wiśniewska G., Poprzez

lekturę i zabawę ku wartościom, Wydawnictwo KLANZA, Lublin 2001.

Herzyk E., Metoda Orffa w nauczaniu dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu

umiarkowanym i znacznym, „Rewalidacja” 2004, nr 1, s. 102-108.

Kataryńczuk-Mania L., Jałocha M., Taniec jako forma artterapii, Oficyna Wydawnicza

Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2005.

Kędzior-Niczyporuk E., Wprowadzenie do pedagogiki zabawy, Wydawnictwo KLANZA,

Lublin 2001.

Kielin J., Rozwój daje radość, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2002.

Kisiel M., Elementy systemu Karola Orffa w edukacji muzycznej, „Życie Szkoły” 1999,

nr 4.

Klaman T., Piosenki – perełki. Zabawy z muzyką dla dzieci, Wydawnictwo HARMONIA,

Gdańsk 2013.

Klaman T., Gra w kolory. Zabawy z muzyką dla dzieci, Wydawnictwo HARMONIA, Gdańsk

2014.

Kołacz E., Terapia dźwiękiem, „Rewalidacja” 2001, nr 2, s. 90-92.

Landowski R., Poznawanie dziecka z zespołem Aspergera podczas zabaw muzyczno-

ruchowych, „Rewalidacja” 2007, nr 2, s. 87-91.

Maćkowiak A., Co słychać, Wydawnictwo HARMONIA, Gdańsk 2013.

72

Miosga L., Pomóż mi być, Impuls, Kraków 2005.

Pikosz K., Muzyka wspiera rozwój, www.babyonline.pl

Raszewska M., Nietypowi muzyczni pomocnicy, „Rewalidacja” 2003, nr 2, s. 73-78.

Raszewska M., Muzykoterapia jako element wspomagający rozwój psychofizyczny dzieci

z różnym stopniem niepełnosprawności intelektualnej o charakterze sprzężonym,

„Rewalidacja” 2001, nr 1, s. 54-74.

Smoczyńska-Nachtman U., Muzyka dla dzieci. Umuzykalnienie według koncepcji Carla

Orffa, WSiP, Warszawa 1992.

Stadnicka J., Terapia dzieci muzyką, ruchem i mową, WSiP, Warszawa 1998.

Szpunar J., Gęca L., Tańczymy razem, Wydawnictwo KLANZA, Lublin 2002.

Tarczyński J., Aktywne słuchanie muzyki według Batii Strauss, „Wychowanie Muzyczne

w Szkole” 2000, nr 2–3.

Zalewski M., Muzyczna zabawa, Wydawnictwo FOSZE, Rzeszów 2008.

Materiały do biuletynu zebrała i opracowała Anna Wrona

Specjalny Ośrodek Szkolno -Wychowawczy w...

Documents

Transcript of Specjalny Ośrodek Szkolno -Wychowawczy w...