SOL3 Układ Okresowy (13/04/2019)

Autorzy: dr Patryk Zaleski-Ejgierd Korekta: R. Płaczkiewicz, inż. P. Kowalski

Aktualna wersja: www.sol3.science/uklad

izotopy tylko radioaktywne; krótki okres półtrwania;

stosowany w radioterapii

zielonkawy gaz; sól kuchenna;

wybielacze; kwas żołądkowy;

sterylizacja wody; tworzywa PVC

środki

sterylizujące; materiały

fotograficzne; środki gaśnicze; medykamenty;

środki czystości; jodyna; dodatek

do soli kuchennej; materiały

fotograficzne; jodometria

czarne ciało stałe; bardzo twardy; boraks; szkło żaroodporne;

półprzewodniki; nawozy roślinne

elementy optyczne; soczewki; teleskopy; obiektywy;

lampy łukowe;

krzesiwo w zapalniczkach; powierzchnie

pieców i piekarników;

materiały ścierne

miękki metal;szkła ochronne dla spawaczy (Pr/Nd);

krzesiwa; magnesy dużej

mocy; żółte szkło

bardzo silne magnesy

(Nd-Fe-B); silniki elektryczne;

głośniki; lasery; krzesiwa

źródło promienio-twórcze; sztuczny izotop; świecące

wskazówki zegarków; mierniki

grubości

komponent magnesów

(Sm-Co); silniki elektryczne;

detektory podczerwieni

miękki metal; luminofory w

starych telewizorach;

lampy świecące w ciemności; lasery

najlepszy znany absorbent neutronów;

środek kontras-towy w NMR;

radiografia

miękki metal; luminofory w

starych telewizorach; twarde dyski;

Terfenol-D

pręty kontrolne w reaktorach

jądrowych; środki do NMR; dyski komputerowe;

Terfenol-D

lasery w zakresie

podczerwieni; chirurgia laserowa;

dyski twarde; filtry optyczne

materiały światłowodowe; wzmacniacze sygnałowe;

chirurgia; różowe szkło

bardzo rzadki metal; lasery w zakresie pod-czerwonym;

chirurgia laserowa

dodatek stopowy do stali;

wzmacniacze sygnałowe;

światłowody; lasery

krótkotrwały sztuczny

pierwiastek; brak

zastosowań praktycznych;

krótkotrwały sztuczny

pierwiastek; brak

zastosowań praktycznych;

krótkotrwały sztuczny

pierwiastek; brak

zastosowań praktycznych;

krótkotrwały sztuczny

pierwiastek; brak

zastosowań praktycznych;

radioaktywny; materiał sztuczny;

odpady promieniotwórcze; analizatory składu

minerałów

radioaktywny; materiał sztuczny;

odpady promieniotwórcze; brak konkretnych

zastosowań

radioaktywny; materiał sztuczny;

odpady promieniotwórcze; analizatory składu

minerałów

radioaktywny; materiał sztuczny; detektory dymu;

mierniki grubości; odpad

promieniotwórczy

radioaktywny; paliwo do reaktorów

atomowych; broń atomowa; statki

kosmiczne

detekcja neutronów;

dozymetry; broń atomowa; odpady promieniotwórcze;

paliwo jądrowe

paliwo jądrowe; broń atomowa;

pociski penetrujące;

chemia analityczna

promieniotwórczy; odpady

radioaktywne; brak

szczególnych zastosowań

najpopularniejszy materiał

promieniotwórczy;paliwo jądrowe;

dodatek do żarników

radio-medykament;

źródło neutronów;

odpad radioaktywny

krótkotrwały sztuczny

pierwiastek; brak

zastosowań praktycznych;

krótkotrwały sztuczny

pierwiastek; brak

zastosowań praktycznych;

krótkotrwały sztuczny

pierwiastek; brak

zastosowań praktycznych;

krótkotrwały sztuczny

pierwiastek; brak

zastosowań praktycznych;

krótkotrwały sztuczny

pierwiastek; brak

zastosowań praktycznych;

krótkotrwały sztuczny

pierwiastek; brak

zastosowań praktycznych;

krótkotrwały sztuczny

pierwiastek; brak

zastosowań praktycznych;

krótkotrwały sztuczny

pierwiastek; brak

zastosowań praktycznych;

krótkotrwały sztuczny

pierwiastek; brak

zastosowań praktycznych;

krótkotrwały sztuczny

pierwiastek; brak

zastosowań praktycznych;

krótkotrwały sztuczny

pierwiastek; brak

zastosowań praktycznych;

krótkotrwały sztuczny

pierwiastek; brak

zastosowań praktycznych;

krótkotrwały sztuczny

pierwiastek; brak

zastosowań praktycznych;

krótkotrwały sztuczny

pierwiastek; brak

zastosowań praktycznych;

krótkotrwały sztuczny

pierwiastek; brak

zastosowań praktycznych;

terapia fotodynamiczna; medykamenty; najcięższy z metali ziem

rzadkich

paliwo rakietowe; składnik wody;

najlżejszy pierw-iastek; główny

składnik gwiazd;silnie wybuchowy

najlżejszy z metali; reaktywny;

dodatek do lekkich stopów; składnik

baterii; ważny składnik leków

lekki metal; two-rzy nieiskrzące stopy; transpa-rentny dla pro-

mieni X; kamienie szlachetne

metal; miękki; reaktywny; lampy

uliczne; soda; sól kuchenna;

przemysł papierniczy

metal; lekki; chlorofil; talk;

stosowany przy produkcji rowerów, samolotów, flar i

fajerwerków

metal; miękki; reaktywny; łatwo

tworzy sole; tworzy mydła;

składnik nawozów zapałek i prochu

metal; miękki; składnik kości, zębów, mleka,

gipsu, cementu, marmuru, kredy i

koralowców

metal; miękki;

bardzo reaktywny; zegary atomowe; istotny dla tech-

nologii GPS; lampy próżniowe

metal; miękki; czerwone

fajerwerki; flary; baterie atomowe;

znacznik w radiomedycynie

metal; płynny w

temp. pokojowej; największe

stabilne atomy; zegary atomowe; lampy próżniowe

metal; miękki;

mocno absorbuje pr. X; kontrast w badaniach RTG;

zielone fajerwerki; dodatek do gum

radioaktywny; w przyrodzie

występuje tylko w

śladowych ilościach

radioaktywny;długi okres pół-

rozpadu; świecące wskazówki zegar-ków; radioterapia,

źródło radonu

stopy z glinem; rowery wyści-gowe; lampy stadionowe;

łodzie podwodne; elementy pieców

wytrzymałe i ultralekkie stopy;

przemysł kos-miczny; rowery;

implanty; pigmenty

ultra-odporne stale; sprężyny;

dodatek do narzędzi; przemysł lotniczy; fioletowe

szafiry

stal (Fe-Cr-Ni); sprzęt kuchenny i

armatura; elementy dekora-

cyjne; taśmy magnetyczne

bardzo twarda stal; maszyny do prac ziemnych; tory kolejowe;

siekiery; baterie; nawozy sztuczne

magnesy; podstawowy składnik stali;

maszyny; budownictwo;

krew; jądro Ziemi

magnesy; narzędzia tnące i

skrawające; turbiny; niebieskie szkło; ceramika;

witamina B12

magnesy; stal; naczynia

kuchenne; grzałki i druty

oporowe; baterie; jądro Ziemi

kolorowy metal; brąz; przewody (przewodnictwo

elektryczne i cieplne); mosiądz;

monety; rurki

trwałe powłoki galwaniczne; brąz (Cu-Zn); baterie;

białe farby; materiały

fosforescencyjne

luminofory w starych TV;

lasery (YAG);elementy pieców;

wysoko-temp. nadprzewodniki

bariery przeciw-neutronowe;

aparatura chemiczna;

reaktory atomowe; mat. ścierne

instalacje chemiczne;

pociągi magnetyczne;

magnesy w sprzęcie NMR

bardzo twarda stal; narzędzia

skrawające; wiertła; lufy karabinowe;

nawozy sztuczne

pierwszy sztuczny izotop; śladowe ilości na Ziemi lecz obecny

w gwiazdach; radiomedycyna

trwałe złącza elektryczne;

stalówki; powłoki ochronne;

produkcja wodoru; katalizatory

sprzęt laboratoryjny;

reflektory; termopary;

katalizatory; detektory

pasywność; absorpcja wodoru;

sprzęt laboratoryjny; stomatologia; katalizatory

przewody wysokiej jakości; wyroby

jubilerskie; naczynia; sztućce;

stomatologia; fotografia

powłoki ochronne; baterie; czerwone i

żółte farby oraz pigmenty;

urządzenia gaśnicze

pręty sterujące w reaktorach jądrowych; elektrody w palnikach

plazmowych

stopy trudnotopliwe;

sprzęt laboratoryjny;

sztuczne stawy; kondensatory

najwyższa temp. topnienia; żarniki;

narzędzia wiertnicze;

materiały ścierne; termopary

silniki rakietowe; elementy grzejne; włókna żarowe;

termopary; złącza elektryczne; katalizatory

silniki rakietowe; elementy grzejne;

wzorce masy; katalizatory; termopary

wysoko-temp.

jeden z najcięższych pierwiastków;

sprzęt laboratoryjny; stalówki; igły

sprzęt laboratoryjny; igły;

katalizatory; kraking

węglowodorów; pióra wieczne

wyroby jubilerskie;

monety; ultra-cienkie płatki złota; spoiwo lutownicze

termometry; zawory rtęciowe;

barometry; termostaty; lampy

uliczne; stomatologia

grafit; diament; fulereny; sadza; fundament życia na Ziemi; plastiki;

ropa naftowa; benzyna

bezbarwny gaz; główny składnik

powietrza; białka i proteiny; materiały

wybuchowe, nawozy sztuczne

bezbarwny gaz; składnik powietrza

i wody; oddy-chanie; stanowi połowę skorupy

Ziemskiej

inertny gaz; zjonizowany

świeci na pomarańczowo-

czerwono; lasery;super-chłodziarki;

inertny gaz; ok. 1% powietrza;

wypełnienia ża-rówki i „neony” reklamowe; gaz

ochronny

cebula; włosy; białko kurze;

gorące źródła; wulkany; gips;

gumy i tworzywa sztuczne; kwasy

trzy alotropy; kości; DNA;

magazynowanie energii (ATP);

nawozy sztuczne; kwasy; zapałki

kwarc; granit; piasek; szkło;

ceramika; silikony; okrzemki;

półprzewodniki; mikroprocesory;

metal; bardzo lekki, odporny na korozję; naczynia kuchenne; puszki; folia śniadaniowa; rowery; samoloty

lampy duże jasności; światła samochodowe; rzutniki; lampy

stroboskopowe; silniki rakietowe

półprzewodniki; tranzystory; prostowniki;

diody; fotodetektory;

soczewki

metal; topi się w upalny dzień; zwilża skórę oraz szkło;

komponent LED; mikro-lasery

trucizny na szkodniki;

półprzewodniki; urządzenia typu

LED (GaAs); mikro-lasery;

fotokopiarki; drukarki laserowe;

fotokomórki; czerwone szkło;

szampony przeciwłupieżowe;

lampy i żarówki o dużej jasności; światła samo-

chodowe; latarki; „neony” rekla-mowe; lasery

diody; spoiwa lutownicze;

produkcja luster; komponent LCD; półprzewodniki;

scyntylatory

spoiwa lutownicze; opakowania

spożywcze; brąz(Cu-Sn); szkło;

pożarnictwo

spoiwa lutownicze;

kule pistoletowe; półprzewodniki; zapałki; środki

gaśnicze

dodatek stopowy; półprzewodniki;

twarde dyski komputerowe;

generatory termo-elektryczne

radioaktywny gaz; zagrożenie

środowiskowe; stosowany w medycynie w radioterapii

miękki metal; bardzo trujący;

termometry nisko-temperaturowe;

podwodne lampy;scyntylatory

odważniki; spoiwa

lutownicze; baterie; szkło; ochrona przed

promieniowaniem

materiały lutownicze;

bezpieczniki; urządzenia gaśnicze; pigmenty;

długo-żywotny materiał

radioaktywny; występuje w

przyrodzie oraz w papierosach

niepalny, lżejszy od powietrza,

całkowicie inertny, stosowany w

laserach i jako chłodziwo

Nd PmCeLa Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb58 57 60 61 62 63 64 65 66 67 69 68 70

Pa 91 U Np.ThAc Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No90 89 92 93 94 95 96 97 98 99 101 100 102

Bh 107 MeSgDb Dsx~ Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og106 ~105 108 109 110 111 112 113 114 115 117116 118

Re 75 Os IrWTa Pt Au Hg Tl Pb Bi Po Rn74 73 76 77 78 79 80 81 82 83 84 86

Tc 43 Ru RhMoNb Pd Ag Cd In Sn Sb Xe42 41 44 45 46 47 48 49 50 51 54

Mn 25 Fe CoCrV Ni Cu Zn Ga Ge Se Kr24 23 26 27 28 29 30 31 32 34 36

Al. P . S Ar13 15 16 18 ~

C N O Ne6 7 8 10

Lr 103 RfRa Fr 88 87 104

Lu 71 HfBaCs 5655 72

Y 39 ZrSr Rb 38 37 40

Sc ~ 21 TiCaK 20 19 22

MgNa 12 11

Li 3 Be 4

H 1 He 2

Pr 59

1

1

Aktyn Tor Protaktyn Uran Neptun Pluton Berkel Kaliforn Einstein Ferm Mendelew NobelAmeryk Kiur

Lantan Cer Prazeodym Neodym Promet Samar Terb Dysproz Holm Erb Tul IterbEurop Gadolin

Dubn Seaborg Bohr Has Meitner Darmsztadt Nihonium Flerow Moscovium Liwermor Tennessine OganessonRoentgen KopernikFrans Rad Lorens Rutherford

Tantal Wolfram Ren Osm Iryd Platyna Tal Ołów Bizmut Polon RadonZłoto RtęćCez Bar Lutet Hafn

Niob Molibden Technet Ruten Rod Pallad Ind Cyna Antymon KsenonSrebro KadmRubid Stront Itr Cyrkon

Wanad Chrom Mangan Żelazo Kobalt Nikiel Gal German Selen KryptonMiedź CynkPotas Wapń Skand Tytan

Glin Fosfor Siarka ArgonSód Magnez

Węgiel Azot Tlen Neon

Hel

Lit Beryl

Wodór 2

3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

13 14 15 16 17

18

2

3

4

5

6

7

Halogenki: niemetale grupy 17, reaktywne i trujące.

Gazy szlachetne: niemetale chemiczne niereaktywne.

Półmetale: wyglądają i zachowują się jak metale ale są miękkie i mają zdecydowanie

niższe temperatury topnienia.

Metale ziem alkalicznych: wykazują wszyst-kie cechy metali; są reaktywne dlatego w

przyrodzie nie występują w stanie wolnym.

Wodór: jest szczególnym przypadkiem; nie należy do żadnej z grup.

Metale alkaliczne:bardzo reaktywne,reagują z wodą,

tworzą różne sole.

Aktynowce: spora grupa metali o niestabilnym charakterze; wszystkie aktynowce są radioaktywne. Cześć z aktynowców

stosuje się w przemyśle a część do produkcji broni atomowej.

B 5

Bor

Te 52

As 33

Si 14

Tellur

Arsen

Krzem

Metale przejściowe: to typowe metale; są twarde, kowalne (dają się formować na zimno), mają metaliczny

połysk i świetnie przewodzą prąd elektryczny i ciepło.

At 85

I 53

Br 35

Cl 17

F 9

Astat

Jod

Brom

Chlor

Fluor

SOL3 UKŁAD OKRESOWY PIERWIASTKÓWSprawdź ile wiesz o każdym z pierwiastków. Zaplanuj kolekcję i zbierz je wszystkie!

Metale ziem rzadkich: miękkie metale, chemicznie przypominają skand lub itr

przez co są dość trudne do rozdzielania.W rzeczywistości nie są aż tak rzadkie.

Niemetale: nie mają cech metali; są izolatorami. Kruche ciała stałe lub gazy.

Często barwne.

Półprzewodniki: posiadają cechy metali i niemetali. Przewodzą prąd w

pewnych warunkach.

żółtawy gaz; trujący; żrący;

pasty do zębów; powierzchnie

patelni; czynniki chłodzące;

krótkotrwały sztuczny

pierwiastek; brak

zastosowań praktycznych;

Protony

Neutrony

Elektrony

+1

10

Składniki atomów

+ =

Na Na

Na Na Na

NaNa

+ +

+ +

+

+ +F

FNa

Na

+ -

+

wiązanie jonowe wiązanie kowalencyjne wiązanie metaliczne

OO C

OO C+ +re

Wiązania: atomy dążą do posiadania pełnych powłok elektronowych; bardzo chcą posiadać dublet (2) lub oktet (8) elektronowy. W tym celu oddają swe elektrony lub współdzielą je z innymi atomami. W przypadku metali, elektrony walencyjne są wspólne dla wszystkich atomów, ta cecha metali pozwala im świetnie przewodzić prąd oraz ciepło.

Pełniejszy opis struktury atomów i molekuł jest nieco bardziej skomplikowany i wymaga znajomości elementów mechaniki kwantowej :)

Hs

Atomy: atom to układ złożony z jądra atomowego oraz elektronów. Jądro składa się z protonów i neutronów i skupia prawie całą masę atomu. Elektrony znajdują się na powłokach elektronowych a ich struktura decyduje o właściwościach chemicznych pierwiastów.

Niniejsza wersja Układu Okresowego powstała w porozumieniu i za zgodą autora oryginalnej wersji, Keith Enevoldsen. Tak niniejsza jak i oryginalna praca powstała na licencji CC BY-SĄ. Jeśli jesteś zainteresowany oryginalną wersją lub innymi podobnie pięknymi pracami, odwiedź elements.wlonk.com