Podręcznik programu Kalzium - KDE Documentation - · zdjeciach.˛ Jest to wolne oprogramowanie na...

32
Podr˛ ecznik programu Kalzium Carsten Niehaus Polskie tlumaczenie: (c) 2005 Mandriva Poland Polskie tlumaczenie: Pawel D ˛ abek

Transcript of Podręcznik programu Kalzium - KDE Documentation - · zdjeciach.˛ Jest to wolne oprogramowanie na...

Page 1: Podręcznik programu Kalzium - KDE Documentation - · zdjeciach.˛ Jest to wolne oprogramowanie na licencji GNU Public License. Mozesz wyswietla´ c´ układ okresowy pierwiastków

Podrecznik programu Kalzium

Carsten NiehausPolskie tłumaczenie: (c) 2005 Mandriva Poland

Polskie tłumaczenie: Paweł Dabek

Page 2: Podręcznik programu Kalzium - KDE Documentation - · zdjeciach.˛ Jest to wolne oprogramowanie na licencji GNU Public License. Mozesz wyswietla´ c´ układ okresowy pierwiastków

Podrecznik programu Kalzium

2

Page 3: Podręcznik programu Kalzium - KDE Documentation - · zdjeciach.˛ Jest to wolne oprogramowanie na licencji GNU Public License. Mozesz wyswietla´ c´ układ okresowy pierwiastków

Spis tresci

1 Wprowadzenie 6

2 Podstawowe informacje o Kalzium 7

3 Korzystanie z Kalzium 10

3.1 Ogólne uwagi o uzywaniu Kalzium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

3.2 Okno informacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

3.2.1 Ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

3.2.2 Orbitale Bohra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113.2.3 Rózne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123.2.4 Izotopy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

3.2.5 Przeglad danych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

3.2.6 Widmo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143.3 Numeracja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

3.4 Zestawy kolorów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

3.5 Narzedzia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

3.5.1 Tablica izotopów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

3.5.2 Frazy ryzyka/bezpieczenstwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

3.5.3 Słowniczek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173.5.4 Wykres danych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

3.5.5 Analizator równan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183.5.6 Pasek boczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

3.5.6.1 Ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

3.5.6.2 Stan skupienia materii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

3.5.6.3 Linia czasu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203.5.6.4 Obliczanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213.5.6.5 Pokaz legende . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

4 Konfiguracja Kalzium 23

Page 4: Podręcznik programu Kalzium - KDE Documentation - · zdjeciach.˛ Jest to wolne oprogramowanie na licencji GNU Public License. Mozesz wyswietla´ c´ układ okresowy pierwiastków

Podrecznik programu Kalzium

5 Linia polecen 25

5.1 Menu i skróty klawiszowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

5.1.1 Menu Plik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255.1.2 Menu Widok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255.1.3 Menu Narzedzia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

5.1.4 Menu Ustawienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275.1.5 MenuPomoc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

6 Pytania i odpowiedzi 29

7 Jak moge pomóc? 30

8 Podziekowania i licencja 31

A Instalacja 32

A.1 Jak zdobyc Kalzium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

A.2 Wymagania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

A.3 Kompilacja i instalacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

4

Page 5: Podręcznik programu Kalzium - KDE Documentation - · zdjeciach.˛ Jest to wolne oprogramowanie na licencji GNU Public License. Mozesz wyswietla´ c´ układ okresowy pierwiastków

Streszczenie

Kalzium jest programem prezentujacym układ okresowy pierwiastków chemicznych.Umozliwia on odnalezienie informacji o pierwiastkach i poznanie faktów na temat układuokresowego.

Page 6: Podręcznik programu Kalzium - KDE Documentation - · zdjeciach.˛ Jest to wolne oprogramowanie na licencji GNU Public License. Mozesz wyswietla´ c´ układ okresowy pierwiastków

Podrecznik programu Kalzium

Rozdział 1

Wprowadzenie

Program Kalzium udostepnia wszechstronna wiedze na temat układu okresowego pierwiast-ków. Dzieki niemu mozesz zdobyc cenne informacje o pierwiastkach, a nawet obejrzec je nazdjeciach. Jest to wolne oprogramowanie na licencji GNU Public License.

Mozesz wyswietlac układ okresowy pierwiastków w podziale na bloki, grupy, rodziny. Mozeszkreslic diagramy dla pewnego zakresu pierwiastków, według takiego kryterium jak punkt wrze-nia lub masa atomowa. Mozesz cofnac zegar i sprawdzic jakie pierwiastki były znane w danymokresie czasu. Wreszcie, mozesz okreslic mase molekularna czasteczek.

6

Page 7: Podręcznik programu Kalzium - KDE Documentation - · zdjeciach.˛ Jest to wolne oprogramowanie na licencji GNU Public License. Mozesz wyswietla´ c´ układ okresowy pierwiastków

Podrecznik programu Kalzium

Rozdział 2

Podstawowe informacje o Kalzium

Tak wyglada Kalzium przy pierwszym uruchomieniu. Mozesz właczyc program wybiera-jacProgramy → Edukacja → Nauka → Kalzium z Menu K lub naciskajac klawisz Alt+F2 i wpro-wadzajac kalzium w polu.

Interfejs Kalzium jest podzielony na panel nawigacyjny po lewej (czerwony, 1) i tabele (niebieska,2) zawierajaca pierwiastki z układu okresowego. Standardowy pasek menu pozwala okreslic, coma byc wyswietlane, natomiast pasek stanu wyswietla dane. Mozesz ukryc panel nawigacyjnywybierajac z menu Widok → Pokaz pasek.

Jesli naprowadzisz kursor myszy na pierwiastek z układu, pojawia sie podstawowe dane o pier-wiastku w zakładce Przeglad panelu nawigacyjnego.

Mozesz wybrac rózne sposoby wyswietlania układu okresowego: z podziałem na rodziny, nastrukture krystaliczna, w zaleznosci od własciwosci kwasowych itp.. Mozesz dokonywac tychzmian, wchodzac do menu Widok → Zestaw.

Jesli chcesz poznac szczegóły na temat okreslonego pierwiastka, kliknij go w tabeli układu, aotworzy sie okno informacyjne.

7

Page 8: Podręcznik programu Kalzium - KDE Documentation - · zdjeciach.˛ Jest to wolne oprogramowanie na licencji GNU Public License. Mozesz wyswietla´ c´ układ okresowy pierwiastków

Podrecznik programu Kalzium

Mozesz konstruowac wykresy korzystajac z menu Narzedzia → Wykresl dane. Wybierasz to, cochcesz umiescic na osi Y oraz wskazujesz zakres pierwiastków na osi X. Ponizszy zrzut ekranowyprzedstawia wykres masy pierwiastków od 1 do 10.

Słowniczek (Narzedzia → Słowniczek) wyjasnia wiekszosc najwazniejszych pojec chemicznychi zawiera zdjecia podstawowych narzedzi wraz z opisem ich działania.

8

Page 9: Podręcznik programu Kalzium - KDE Documentation - · zdjeciach.˛ Jest to wolne oprogramowanie na licencji GNU Public License. Mozesz wyswietla´ c´ układ okresowy pierwiastków

Podrecznik programu Kalzium

9

Page 10: Podręcznik programu Kalzium - KDE Documentation - · zdjeciach.˛ Jest to wolne oprogramowanie na licencji GNU Public License. Mozesz wyswietla´ c´ układ okresowy pierwiastków

Podrecznik programu Kalzium

Rozdział 3

Korzystanie z Kalzium

3.1 Ogólne uwagi o uzywaniu Kalzium

Oto zrzuty ekranowe Kalzium w czasie działania:

Program Kalzium jest bardzo łatwy w obsłudze. Został zaprojektowany dla uczniów we wszyst-kich przedziałach wiekowych, jako mała i szybka baz danych.

3.2 Okno informacyjne

Okno informacyjne otwieramy przez klikniecie lewym przyciskiem myszy na którymkolwiekpierwiastku. Własnie tutaj mozemy otrzymac informacje o pierwiastku. Dzieki przyciskom nadole okna dialogowego mozesz zmieniac wyswietlany pierwiastek, bez koniecznosci zamykaniaokna.

10

Page 11: Podręcznik programu Kalzium - KDE Documentation - · zdjeciach.˛ Jest to wolne oprogramowanie na licencji GNU Public License. Mozesz wyswietla´ c´ układ okresowy pierwiastków

Podrecznik programu Kalzium

3.2.1 Ogólne

W menu Ogólne znajdziesz najwazniejsze informacje o pierwiastku. W srodku znajduje sie sym-bol pierwiastka, a liczba atomowa u dołu, po lewej. Górny lewy róg zawiera nazwe pierwiastka,natomiast dolny prawy pokazuje mase atomowa.

3.2.2 Orbitale Bohra

Karta Model atomu wyswietla powłoki atomowe. Kazda orbita odpowiada powłoce atomowej,a kazdy zółty okrag przedstawia elektron.

11

Page 12: Podręcznik programu Kalzium - KDE Documentation - · zdjeciach.˛ Jest to wolne oprogramowanie na licencji GNU Public License. Mozesz wyswietla´ c´ układ okresowy pierwiastków

Podrecznik programu Kalzium

3.2.3 Rózne

Karta Rózne uzupełnia informacje o biezacym pierwiastku. Zawiera ona date odkrycia orazpochodzenie nazwy.

3.2.4 Izotopy

Karta Izotopy zawiera informacje o izotopach danego pierwiastka.

MasaMasa tego izotopu.

Neutrony

Liczba neutronów tego izotopu.

ProcentProcentowy udział atomów danego izotopu w pierwiastku. Czesto nazywany abundancjalub wzgledna czestoscia wystepowania.

Czas połowicznego rozpadu

Wyłacznie w przypadku niestałych izotopów mozna mówic o czasie połowicznego roz-padu. Tym terminem okreslamy czas, w którym połowa izotopu rozpada sie.

Energia i tryb rozpadu

Niektóre izotopy, w czasie procesu rozpadu radioaktywnego, emituja promieniowanie cza-steczkowe. Kazdy proces rozpadu uwalnia własciwa sobie energie, która jest wymienianaobok trybu rozpadu.

Spin i parzystosc

Spin jadra i jego parzystosc.

Moment magnetyczny

Magnetyczny moment dipolowy jadra, mierzony w magnetonach jadrowych.

12

Page 13: Podręcznik programu Kalzium - KDE Documentation - · zdjeciach.˛ Jest to wolne oprogramowanie na licencji GNU Public License. Mozesz wyswietla´ c´ układ okresowy pierwiastków

Podrecznik programu Kalzium

3.2.5 Przeglad danych

Karta Przeglad danych zawiera informacje o róznych faktach zwiazanych z pierwiastkiem.

W zaleznosci od danych dostepnych w Kalzium, bedziesz mógł zobaczyc rózne promienie ato-mowe pierwiastków. Promien walencyjny, to promien neutralnego atomu pierwiastka w cza-steczce. Moze to na przykład byc odległosc O-H w wodzie. Promien atomowy, to promienelementarnego atomu, np. nie zwiazanego z niczym. Promieniem van der Waalsa okreslamyodległosc miedzy dwoma atomami tego samego rodzaju, w dwóch równych czasteczkach, np.dwóch atomach wegla w propanie. Ostatni mozliwy promien to promien jonowy, towarzyszymu informacja o ładunku.

Masa pierwiastka to srednia wazona masa wszystkich jego izotopów.

13

Page 14: Podręcznik programu Kalzium - KDE Documentation - · zdjeciach.˛ Jest to wolne oprogramowanie na licencji GNU Public License. Mozesz wyswietla´ c´ układ okresowy pierwiastków

Podrecznik programu Kalzium

3.2.6 Widmo

14

Page 15: Podręcznik programu Kalzium - KDE Documentation - · zdjeciach.˛ Jest to wolne oprogramowanie na licencji GNU Public License. Mozesz wyswietla´ c´ układ okresowy pierwiastków

Podrecznik programu Kalzium

3.3 Numeracja

Opcja numeracja (nomenklatura) jest sposobem numerowania 18 grup układu okresowego. Mo-zesz zmienic numeracje na IUPAC, stary IUPAC lub CASlub tez wyłaczyc ja całkowicie.

Nastepujace opcje w menu Widok Numeracja moga byc uzyte do zmiany pokazanej numeracji:

• Brak numeracji: jesli ta opcja jest aktywna, nie zostanie zastosowana zadna numeracja okre-sowa.

• IUPAC (domyslnie): to International Union of Pure and Applied Chemistry. MiedzynarodowaUnia Chemii Czystej i Stosowanej okresla wiekszosc standardów stosowanych przez chemi-ków. Nowy system IUPAC nadaje arabskie liczby od 1 do 18 wszystkim kolumnom.

• CAS: to Chemical Abstracts Service. W tej klasyfikacji zwiazków chemicznych litery zostałyprzypisane głównym grupom pierwiastków: (A) - głównej grupie, (B) - pierwiastkom przej-sciowym. Pomimo tego, ze numeracja oficjalna jest IUPAC, numeracja CAS jest wciaz stoso-wana w szkołach i laboratoriach.

• Stary IUPAC: w starym systemie IUPAC oznaczano kolumny rzymskimi liczbami, po któ-rych nastepowały litery «A» lub «B». Kolumny były numerowane w taki sposób, ze pierwszesiedem oznaczano od «IA» do «VIIA», kolumny od 8 do 10 «VIIIA», kolumny od 11 do 17oznaczano od «IB» do «VIIB», a kolumna 18 została oznaczona«VIII». Z powodu zamieszania,jakie tworzyły systemy stary IUPAC i CAS, IUPAC przyjeło swój nowy system.

3.4 Zestawy kolorów

Kalzium potrafi zademonstrowac, gdzie, w relacji do ich okresowego «bloku» i «grupy», znajdujasie dane pierwiastki, a dodatkowo podaje ich własciwosci kwasowe i stan skupienia materii (tzn.stały/ciekły/gazowy) w danej temperaturze.

Zestawy kolorów mozna zmieniac w menu Widok → Zestaw.

• Monochrome: wszystkie pierwiastki sa w takim samym kolorze. Mozesz zmienic domyslnykolor wybierajac Ustawienia → Konfiguruj Kalzium... i przechodzac do karty Kolory.

• Bloki: wyswietla inny kolor dla kazdego bloku.

• Ikony: wyswietla ikony dla kazdego pierwiastka.

• Rodzina: przedstawia kazda z dziewieciu rodzin w innym kolorze.

• Grupy: wyswietla inny kolor dla kazdej grupy. Grupa to pionowa kolumna w układzie okre-sowym pierwiastków. W standardowym układzie okresowym jest 18 grup. Pierwiastki wgrupie maja podobna konfiguracje walencyjnej powłoki elektronowej i w efekcie podobne wła-snosci.

• GradientWyswietlanie gradientowe pokazuje elementy w zaleznosci od własnosci, które mozesz wy-brac ponizej i z gradientowym zestawem kolorów. Pierwiastki, dla których brak jest danych,sa wyswietlane na szaro.

15

Page 16: Podręcznik programu Kalzium - KDE Documentation - · zdjeciach.˛ Jest to wolne oprogramowanie na licencji GNU Public License. Mozesz wyswietla´ c´ układ okresowy pierwiastków

Podrecznik programu Kalzium

– Promien walencyjny– Promien van der Waalsa– Masa atomowa– Punkt wrzenia– Punkt topnienia– Elektroujemnosc (Pauling)– Powinowactwo elektronowe– Data odkrycia– Pierwsza jonizacja

3.5 Narzedzia

3.5.1 Tablica izotopów

Tablica izotopów... pokazuje znane izotopy pierwiastków.

Wystepuja rózne rodzaje izotopów, czesc jest stabilna, zas pozostałe nie. Niestabilne izotopymoga ulegac rozpadowi alfa lub dwóm róznym rodzajom rozpadu beta. Jest to zaznaczone zapomoca róznych kolorów.

16

Page 17: Podręcznik programu Kalzium - KDE Documentation - · zdjeciach.˛ Jest to wolne oprogramowanie na licencji GNU Public License. Mozesz wyswietla´ c´ układ okresowy pierwiastków

Podrecznik programu Kalzium

Kalzium potrafi wyswietlac izotopy dla pewnego zakresu pierwiastków.

3.5.2 Frazy ryzyka/bezpieczenstwa

Frazy R/S, znane inaczej jako Frazy ryzyka/bezpieczenstwa, numery R/S. zdania R/S, to sys-tem kodów zagrozen i fraz słuzacych do oznaczania niebezpiecznych pierwiastków i zwiazkówchemicznych. Fraza R/S zwiazku składa sie z czesci dotyczacej ryzyka (R) oraz bezpieczenstwa(S), po których nastepuje kombinacja liczb. Kazda liczba odpowiada jednej frazie. Fraza odpo-wiadajaca kombinacji znaków i liczba ma takie samo znaczenie w róznych jezykach.

3.5.3 Słowniczek

W słowniczku zawarte sa definicje najczesciej uzywanych narzedzi chemicznych oraz pewnedane naukowe. Po lewej stronie okna znajduje drzewo tematów. Na górze umieszczono terminychemiczne, a ponizej drugie drzewo narzedzi laboratoryjnych.

Na górze okna znajduje sie pasek wyszukiwania - jesli zaczniemy do niego wprowadzac tekst,drzewa natychmiast zaczna sie dostosowywac. Przycisk po prawej stronie na koncu paska wy-szukiwania przywraca stan poczatkowy.

17

Page 18: Podręcznik programu Kalzium - KDE Documentation - · zdjeciach.˛ Jest to wolne oprogramowanie na licencji GNU Public License. Mozesz wyswietla´ c´ układ okresowy pierwiastków

Podrecznik programu Kalzium

3.5.4 Wykres danych

Okno dialogowe Wykres danych pozwala przedstawic niektóre informacje w sposób graficzny.Na osi X wybieramy zakres pierwiastków (od jeden do najwyzszego numeru). Dokonujemy tegoprzy uzyciu pól w oknie dialogowym: Pierwszy pierwiastek i Ostatni pierwiastek.

Kalzium potrafi tworzyc wykresy dla pewnego zakresu pierwiastków.

3.5.5 Analizator równan

Analizator równan pozwala uzytkownikowi rozwiazywac równania chemiczne. Oto przykład:

aH2O + bCO2 -> cH2CO3

18

Page 19: Podręcznik programu Kalzium - KDE Documentation - · zdjeciach.˛ Jest to wolne oprogramowanie na licencji GNU Public License. Mozesz wyswietla´ c´ układ okresowy pierwiastków

Podrecznik programu Kalzium

Obliczone równanie ukaze sie po prawej stronie okna. Jak widac w pierwszym przykładzie,mozliwe jest równiez okreslenie wartosci jednego lub wiecej współczynników - wówczas innewspółczynniki zostana skorygowane. Co wiecej, symbole pierwiastków czy ładunki elektrycznemoga sie znajdowac w nawiasach, co widac w dwóch ostatnich przykładach.

Kalzium moze rozwiazywac równania chemiczne

3.5.6 Pasek boczny

3.5.6.1 Ogólne

Karta Ogólne jest pierwsza karta. Pokazuje ona ogólne dane na temat pierwiastka, nad którymjest kursor.

3.5.6.2 Stan skupienia materii

Karta Stan materii znajduje sie na drugim miejscu w panelu nawigacyjnym.

Na poczatku widoczne sa nastepujace ikony i tekst:

19

Page 20: Podręcznik programu Kalzium - KDE Documentation - · zdjeciach.˛ Jest to wolne oprogramowanie na licencji GNU Public License. Mozesz wyswietla´ c´ układ okresowy pierwiastków

Podrecznik programu Kalzium

Kalzium moze zademonstrowac, które pierwiastki sa stałe/ciekłe/gazowe w danejtemperaturze.

3.5.6.3 Linia czasu

Funkcja Linia czasu pozwala poznawac pierwiastki z wybranego okresu. Wspaniale jest obser-wowac jak układ okresowy zmieniał sie wraz z odkrywaniem wciaz nowych pierwiastków. Jesliprzesuniesz suwak w lewo, zauwazysz, ze niektóre pierwiastki znikneły. Pojawia sie ponownie,jesli przesuniesz kursor w prawo. Dodatkowo, liczba bedzie sie stale zmieniac.

Liczba przedstawia date, która wybrałes. Jesli przesuniesz suwak na np. 1856, zobaczysz jedyniepierwiastki, które były znane w 1856.

Na pewno zauwazysz, ze pewne pierwiastki nawet dzis nie sa pokazane. Dzieje sie tak, ponie-waz niektóre z nich nie sa jeszcze odkryte, ale ich istnienie jest prognozowane.

20

Page 21: Podręcznik programu Kalzium - KDE Documentation - · zdjeciach.˛ Jest to wolne oprogramowanie na licencji GNU Public License. Mozesz wyswietla´ c´ układ okresowy pierwiastków

Podrecznik programu Kalzium

Układ okresowy w przeszłosci (pierwiastki znane w 1856)

3.5.6.4 Obliczanie

Karta Obliczanie jest ostatnia karta na pasku bocznym. Słuzy ona do obliczania masy czasteczek.

Na poczatku widoczne sa nastepujace ikony i tekst:

Obliczanie

21

Page 22: Podręcznik programu Kalzium - KDE Documentation - · zdjeciach.˛ Jest to wolne oprogramowanie na licencji GNU Public License. Mozesz wyswietla´ c´ układ okresowy pierwiastków

Podrecznik programu Kalzium

3.5.6.5 Pokaz legende

Pokaz legende pozwala na wyswietlenie legendy dla biezacego schematu (grupy, rodziny, bloki).Legenda jest wyswietlana domyslnie, ale jezeli ja ukryjesz, pozostanie schowana dopóki nie wy-bierzesz opcji Pokaz. Kalzium zachowa ustawienia w plikach konfiguracyjnych, wiec przy na-stepnym uruchomieniu, powrócisz do ostatnich ustawien.

22

Page 23: Podręcznik programu Kalzium - KDE Documentation - · zdjeciach.˛ Jest to wolne oprogramowanie na licencji GNU Public License. Mozesz wyswietla´ c´ układ okresowy pierwiastków

Podrecznik programu Kalzium

Rozdział 4

Konfiguracja Kalzium

Kalzium posiada wiele opcji konfiguracyjnych, do których masz dostep poprzez menu Ustawie-nia → Konfiguruj Kalzium....

Na karcie Kolory mozesz ustawic rózne kolory dla kazdego schematu.

23

Page 24: Podręcznik programu Kalzium - KDE Documentation - · zdjeciach.˛ Jest to wolne oprogramowanie na licencji GNU Public License. Mozesz wyswietla´ c´ układ okresowy pierwiastków

Podrecznik programu Kalzium

Na karcie Jednostki mozesz wybrac jednostki. Mozesz wybierac pomiedzy domyslna jednostkakJ/mol, a eV. Temperatura jest pokazywana domyslnie w stopniach Kelvina, ale mozesz ja poka-zac w stopniach Celsjusza lub Fahrenheita.

Na karcie Rózne mozna ustawic wyswietlanie masy atomowej pierwiastków lub tylko numeruw układzie okresowym.

24

Page 25: Podręcznik programu Kalzium - KDE Documentation - · zdjeciach.˛ Jest to wolne oprogramowanie na licencji GNU Public License. Mozesz wyswietla´ c´ układ okresowy pierwiastków

Podrecznik programu Kalzium

Rozdział 5

Linia polecen

5.1 Menu i skróty klawiszowe

5.1.1 Menu Plik

Plik → Zapisz jako ...

Zapisuje tablice Kalzium jako obrazek.

Plik → Zakoncz (Ctrl+Q)Wychodzi z Kalzium

5.1.2 Menu Widok

Widok → Numeracja Grup → Brak numeracji

Wyswietl schemat bez numeracji.

Widok → Numeracja Grup → IUPAC

Wyswietla numeracje IUPAC.

Widok → Numeracja Grup → CAS

Wyswietla numeracje CAS.

Widok → Numeracja Grup → Stary IUPAC

Wyswietla stara numeracje IUPAC.

Widok → Zestaw → MonochromeWyswietla wszystkie pierwiastki w jednym kolorze tła.

Widok → Zestaw → BlokiWyswietla róznymi kolorami cztery bloki pierwiastków.

Widok → Zestaw → Ikony

Wyswietla ikony dla kazdego pierwiastka.

25

Page 26: Podręcznik programu Kalzium - KDE Documentation - · zdjeciach.˛ Jest to wolne oprogramowanie na licencji GNU Public License. Mozesz wyswietla´ c´ układ okresowy pierwiastków

Podrecznik programu Kalzium

Widok → Zestaw → RodzinaWyswietla róznymi kolorami rodziny pierwiastków.

Widok → Zestaw → Grupy

Wyswietla róznymi kolorami grupy pierwiastków.

Widok → Gradient → Brak gradientu

Wyłacza wyswietlanie gradientu dla tablicy.

Widok → Gradient → Promien walencyjny

Wyswietla promien walencyjny pierwiastków.

Widok → Gradient → van Der WaalsaWyswietla promien van der Waalsa pierwiastków.

Widok → Gradient → Masa atomowaWyswietla mase atomowa pierwiastków.

Widok → Gradient → Temperatura wrzenia

Wyswietla temperature wrzenia pierwiastków.

Widok → Gradient → Temperatura topnienia

Wyswietla temperature topnienia pierwiastków.

Widok → Gradient → Elektroujemnosc (Pauling)

Wyswietla elektroujemnosc pierwiastków.

Widok → Gradient → Powinowactwo elektronoweWyswietla powinowactwo elektronowe pierwiastków.

Widok → Gradient → Data odkrycia

Wyswietla date odkrycia pierwiastków, róznicujac kolor tła dla kazdego stulecia.

Widok → Gradient → Pierwsza energia jonizacji

Wyswietl energie pierwszej jonizacji pierwiastków.

Widok → Tablice → Tablica: Klasyczny układ okresowy

Wyswietla klasyczny układ okresowy i wszystkie pierwiastki.

Widok → Tablice → Tablica: Krótki układ okresowy

Wyswietla układ okresowy bez metali przejsciowych.

Widok → Tablice → Tablica: Metale przejsciowe

Wyswietla układ okresowy zawierajacy jedynie metale przejsciowe.

Widok → Tablice → Tablica: Układ okresowy

Ta pozycja wyswietla tablice pierwiastków sugerowana przez DZ Deutscher Zentralaus-schuss ´ Niemiecki komitet centralny´ .

Widok → Pokaz/ukryj legende

Przełacza wyswietlanie legendy.

Widok → Pokaz/ukryj pasek boczny

Przełacza wyswietlanie paska bocznego.

26

Page 27: Podręcznik programu Kalzium - KDE Documentation - · zdjeciach.˛ Jest to wolne oprogramowanie na licencji GNU Public License. Mozesz wyswietla´ c´ układ okresowy pierwiastków

Podrecznik programu Kalzium

5.1.3 Menu Narzedzia

Narzedzia → Wykres danych

Otwórz okno wykresu danych.

Narzedzia → Tablica izotopów

Otwiera okno tablicy izotopów.

Narzedzia → Słowniczek

Otwiera słowniczek.

Narzedzia → Analizator równan

Otwiera okno analizatora równan.

Narzedzia → Konwertuj pliki chemiczne...

Otwiera okno dialogowe słuzace do importowania i eksportowania danych w wielu for-matach plików chemicznych oraz typach danych dla biblioteki Open Babel.

Narzedzia → Frazy R/S

Otwiera okno dialogowe Frazy ryzyka/bezpieczenstwa.

Narzedzia → Tablice

Wyswietla okno dialogowe zawierajace Alfabet grecki, Przedrostki liczbowe oraz liczbyrzymskie.

Widok → Narzedzia → Edytor molekuł...

Otwiera okno edytora molekuł.

Narzedzia → Eksportuj dane

Otwiera okno dialogowe, w którym mozna wybrac Pierwiastki oraz ich Własciwosci, któremaja byc wyeksportowane do pliku HTML.

5.1.4 Menu Ustawienia

Ustawienia → Pokaz pasek narzedzi

Przełacza wyswietlanie głównego paska narzedzi.

Ustawienia → Pokaz pasek stanu

Przełacza wyswietlanie paska statusu.

Ustawienia → Konfiguracja skrótów...

Konfiguracja przyporzadkowania klawiszy klawiatury do róznych zadan.

Ustawienia → Konfiguracja pasków narzedzi...

Konfiguruje elementy, które chcesz umiescic na pasku narzedzi

Ustawienia → Konfiguracja Kalzium...

Wyswietla okno ustawien Kalzium.

27

Page 28: Podręcznik programu Kalzium - KDE Documentation - · zdjeciach.˛ Jest to wolne oprogramowanie na licencji GNU Public License. Mozesz wyswietla´ c´ układ okresowy pierwiastków

Podrecznik programu Kalzium

5.1.5 MenuPomoc

Pomoc → Podrecznik Kalzium (F1)

Uruchamia System pomocy KDE na stronie pomocy programu Kalzium (czyli na tym do-kumencie).

Pomoc → Co to jest? (Shift+F1)

Zmienia kursor myszy w strzałke ze znakiem zapytania . Klikniecie na elemencie pro-gramu spowoduje otworzenie okna pomocy objasniajacego funkcje tego elementu (o iletaka pomoc istnieje).

Help → Raport o błedzie...

Otwiera okienko zgłoszenia błedu, w którym mozesz zgłosic bład lub prosbe o dodanienowej funkcji.

Pomoc → O programie Kalzium

Wyswietla informacje o autorach i wersji programu.

Pomoc → Informacje o KDE

Wyswietla informacje o wersji KDE i inne podstawowe informacje.

28

Page 29: Podręcznik programu Kalzium - KDE Documentation - · zdjeciach.˛ Jest to wolne oprogramowanie na licencji GNU Public License. Mozesz wyswietla´ c´ układ okresowy pierwiastków

Podrecznik programu Kalzium

Rozdział 6

Pytania i odpowiedzi

1. Czy kiedykolwiek bede musiał płacic za Kalzium?Nie, nigdy. Ale autor zawsze bedzie wdzieczny za miły e-mail lub DVD bedace «podzie-kowaniem». Kalzium jest na licencji GPL, wiec nigdy nie bedziesz musiał płacic za tenprogram.

29

Page 30: Podręcznik programu Kalzium - KDE Documentation - · zdjeciach.˛ Jest to wolne oprogramowanie na licencji GNU Public License. Mozesz wyswietla´ c´ układ okresowy pierwiastków

Podrecznik programu Kalzium

Rozdział 7

Jak moge pomóc?

1. Dostarczaj nam danych.W swiecie nauki postep jest ogromny. Jezeli znajdziesz niepoprawne lub brakujace dane,napisz prosze do nas.

2. Poszukaj błedów lub przeslij swoje propozycjeJezeli znajdziesz błedy w programie lub masz pomysł na jego ulepszenie, prosze pisac naadres [email protected].

30

Page 31: Podręcznik programu Kalzium - KDE Documentation - · zdjeciach.˛ Jest to wolne oprogramowanie na licencji GNU Public License. Mozesz wyswietla´ c´ układ okresowy pierwiastków

Podrecznik programu Kalzium

Rozdział 8

Podziekowania i licencja

KalziumPrawa autorskie do programu: (c) 2001-2005 Carsten Niehaus [email protected]

Współpraca:

• Pino Toscano [email protected]

Polskie tłumaczenie: (c) 2005 Mandriva [email protected]

Paweł [email protected]

Ten program jest rozprowadzany na zasadach Licencji GNU Free Documentation License.

Ten program jest rozprowadzany na zasadach Licencji GNU General Public License.

31

Page 32: Podręcznik programu Kalzium - KDE Documentation - · zdjeciach.˛ Jest to wolne oprogramowanie na licencji GNU Public License. Mozesz wyswietla´ c´ układ okresowy pierwiastków

Podrecznik programu Kalzium

Dodatek A

Instalacja

A.1 Jak zdobyc Kalzium

Kalzium jest czescia projektu KDE (http://www.kde.org/ ).

Kalzium znajduje sie w pakiecie kdeedu na ftp://ftp.kde.org/pub/kde/ , głównym serwerzeFTP projektu KDE.

A.2 Wymagania

Samo Kalzium znajdziesz pod adresem Strona domowa Kalzium jest czescia projektu KDE-Edu

A.3 Kompilacja i instalacja

Aby skompilowac i zainstalowac program Kalzium w Twoim systemie, uruchom nastepujacepolecenia w katalogu głównym dystrybucji programu Kalzium:

% ./configure% make% make install

Poniewaz program Kalzium uzywa autoconf i automake, nie powinno byc problemów ze skom-pilowaniem go. Jesli napotkasz problemy, prosze je zgłosic na listach e-mailowych KDE.

32