Seria: Prace Wydzia - wuj.pl w kulturze tom 7... · Na okładce kościół pw. św. Michała...

Seria: Prace Wydziału Zarządzania i Komunikacji Społecznej Studies of the Faculty of Management and Communication

KOMITET REDAKCYJNY:

Andrzej Stanisław Barczak (redaktor naukowy), Krystyna Bednarska-Ruszajowa, Alicja Helman,Tomasz Goban-Klas, Maria Kocójowa, Emil Orzechowski, Andrzej Szopa, Michał du Vall

Nr 9: Zarządzanie w kulturze. Red. Łukasz Gaweł, Emil OrzechowskiNo 9: Culture Management. Ed. by Łukasz Gaweł, Emil Orzechowski

SEKRETARZ REDAKCJI

Magdalena Król

PROJEKT OKŁADKI I STRON TYTUŁOWYCH

Jacek SzczerbińskiNa okładce kościół pw. św. Michała Archanioła w Dębnie Podhalańskim (fot. Łukasz Gaweł)

REDAKCJA

Katarzyna Kolowca-Chmura

KOREKTA

Jadwiga Rolińska

SKŁAD I ŁAMANIE

Hanna Wiechecka

Książka finansowana przez Wydział Zarządzania i Komunikacji SpołecznejUniwersytetu JagiellońskiegoProjekt zrealizowano przy udziale finansowym Miasta Krakowa

© Copyright by Uniwersytet JagiellońskiWydanie I, Kraków 2006All rights reserved

ISBN 83-233-2255-4ISSN 1896-8201

www.wuj.pl

Wydawnictwo Uniwersytetu JagiellońskiegoRedakcja: ul. Michałowskiego 9/2, 31-126 Krakówtel. (012) 631-18-81, (012) 631-18-82, tel./fax (012) 631-18-83Dystrybucja: ul. Wrocławska 53, 30-011 Krakówtel. (012) 631-01-97, tel./fax (012) 631-01-98tel. kom. 0506-006-674, e-mail: [email protected]: BPH PBK SA IV/O Kraków, nr 62 1060 0076 0000 3200 0047 8769

Zarządzanie w kulturze, tom 7 © UJ, Kraków, 2006

Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione

Spis treści

Wstęp ......................................................................................................................................... 7

Zarządzanie w kulturzeDorota Sieroń-Galusek, Kilka uwag na temat zarządzania instytucją kultury w Polsce ............. 11Katarzyna Barańska, Wiatr w żaglach, czyli misja Muzeum Etnograficznego im. Seweryna

Udzieli w Krakowie.............................................................................................................. 15Anna Kościuszko, Muzeum nie tylko dla muzealników – o marketingu w muzeach i roli

muzeów na przykładzie Muzeobrania................................................................................... 25Joanna Szulborska-Łukaszewicz, Realizacja i skutki programu pilotażowego w Krakowie....... 39Łukasz Gaweł, Zabytkowe świątynie drewniane – model zarządzania na przykładzie kościoła

św. Leonarda w Lipnicy Murowanej .................................................................................... 55

Teoria zarządzaniaKatarzyna Barańska, Zarządzanie dla wartości, czyli o odpowiedzialności menedżerów

kultury słów kilka ................................................................................................................. 63Andrzej Mirski, Twórczość jako wyzwanie i szansa dla współczesnego zarządzania ................ 71Barbara Jedlewska, Marketing w działalności podmiotów kultury – aktualne wyzwania,

problemy i doświadczenia .................................................................................................... 95Mateusz Lewandowski, Zmiany w sposobach zarządzania a pomiar efektywności zarządzania

w instytucjach kultury........................................................................................................... 107Bogusław Nierenberg, Publiczne przedsiębiorstwo medialne – zarządzanie, systemy, modele.. 113Łukasz Gaweł, Zarządzanie marką a rynek usług kulturalnych – na przykładzie Szlaku

Architektury Drewnianej ...................................................................................................... 123

Obszary i pogranicza kulturyJan Paweł Gawlik, Teatr zaniedbanej szansy ............................................................................. 131Bianka Kurylczyk, Suknie Heleny Modrzejewskiej na tle mody epoki ..................................... 141Joanna Szulborska-Łukaszewicz, Wstęp do rozważań na temat sytuacji bułgarskiego teatru

po upadku komunizmu ......................................................................................................... 163Joanna Szulborska-Łukaszewicz, Festiwal teatralny „Nowy Bułgarski Dramat” w Szumen...... 173Anna Maria Jarząbek, Rola imprez integrujących społeczność regionu śląskiego i katowickiej

dzielnicy Zawodzie............................................................................................................... 183Anna Lubecka, „Tożsamość na sprzedaż” – czyli kilka uwag o marketingu tożsamości

etnicznych............................................................................................................................. 195



Spis treści6

Recenzje i sprawozdaniaElżbieta Chromiec, ICCPR 2006 Vienna – IV Międzynarodowa Konferencja Badaczy

Polityki Kulturalnej .............................................................................................................. 209Aneta Pepaś, Recenzja – Joanna Hołda, Zbigniew Hołda i Dorota Ostrowska, Prawne

podstawy działalności kulturalnej, Zakamycze 2005, ss. 226............................................... 215Jan Sadkiewicz, Studia w Roskilde Universitetscenter ............................................................... 219Katarzyna Siądecka, Recenzja – „Zarządzanie w kulturze”, tomy 1–6, Wydawnictwo

Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2000–2005.............................................................. 225

KronikaMałgorzata Lisowska, Kronika Katedry Zarządzania Kulturą w Instytucie Spraw Publicznych

Uniwersytetu Jagiellońskiego ............................................................................................... 231

Informacje o autorach i redaktorach książki ......................................................................... 239



WSTĘP

Rok temu napisaliśmy: „Tom »Zarządzanie w kulturze«, który Państwo otrzymują,opatrzony jest numerem 6, co znaczy, że już od sześciu lat udaje się – dzięki finansowejpomocy Wydziału Kultury Urzędu Miasta Krakowa – systematycznie wydawać jedentom rocznie. Bardzo chcielibyśmy, aby od następnej edycji można było mówić nie »tom«czy »zeszyt«, ale »numer«, co oznacza, iż chcemy byt tego jedynego w Polsce wydaw-nictwa o takim profilu ustabilizować w formule rocznika”. Zamysłu tego nie udało się narazie spełnić, a to z dość interesującej przyczyny. Otóż nasz wydawca zaniedbał wysyła-nia sygnalnych egzemplarzy do Biblioteki Narodowej, zaś warunkiem nadania przez niąpublikacji statusu czasopisma i numeru ISSN jest dostarczenie po 2 egzemplarze wcześ-niejszych wydań. Okazało się, że nakład niektórych tomów jest tak gruntownie wyczer-pany, iż niemożliwe jest skompletowanie pakietu obowiązkowych egzemplarzy. Nawetredaktorzy serii kompletu wydawnictwa nie mają, gdyż swoje egzemplarze udostępniliwcześniej różnym instytucjom akademickim na wieczne nieoddanie. Z jednej stronykłopot, z drugiej – powód do dumy; dowód, że jest to wydawnictwo prawdziwie po-trzebne. I nie należy z niego rezygnować, niezależnie od formuły.

Otrzymują zatem Państwo tom 7 Zeszytów Naukowych Uniwersytetu Jagielloń-skiego „Zarządzanie w kulturze”. Tradycyjnie już jest to możliwe dzięki stałej współ-pracy Redakcji z Wydziałem Kultury Urzędu Miasta Krakowa, który jest cierpliwymsponsorem wydawnictwa, co z jednej strony wynika z rozumienia misji Wydziałui UMK, z drugiej zaś z faktu, że – jak to przy mecenacie i sponsoringu bywa – dar-czyńca jest partnerem, którego hojność przynosi mu niejakie korzyści. I jest to chybaukład zdrowych relacji: samorząd współpracujący z instytucją naukową m.in. dla po-żytku promocyjnego twórców, animatorów oraz instytucji kultury, a także i miasta,w którym działają. Ale nie cele promocyjne, choćby i najszlachetniej rozumiane, są dlanas najważniejsze. Najistotniejsza jest refleksja ogólna: sedno kultury, sens kultury,funkcjonowanie kultury, jej tworzenie, jej upowszechnianie. Kwestie te znajdują zaśproste i oczywiste przełożenie na reguły zarządzania: tworzenie misji, zasad politykikulturalnej, dyplomacji kulturalnej (co ostatnio jest modne w Ameryce, lecz w istociestare jak świat cywilizowany), działania pragmatyczne instytucji kultury etc., etc.

Zawartość niniejszego tomu odpowiada takiemu właśnie rozumieniu powinnościinstytucji akademickiej o profilu dydaktyczno-badawczym. Publikujemy zatem tekstybędące przedmiotem autorskiej refleksji i tym samym wprowadzające do dyskusji (mi-sja, marketing kultury, twórcze zarządzanie), w tym oparte na materiale historycznym,ale (jak uważamy) inspirującym dla poszukiwania współczesnych modeli (teatru TVczy kreowania wizerunku artysty). Tradycyjnie zamieszczamy grupę artykułów typu„przykład dobrej roboty”. Jest wreszcie i część o charakterze sprawozdawczo--informacyjnym oraz recenzje.

Autorami tekstów są pracownicy naukowi, studenci studiów podyplomowych (teżmagisterskich), doświadczeni administratorzy instytucji kultury. Pragniemy zwrócićPaństwa uwagę na bardzo ważną dla nas nowość, a mianowicie na fakt, że w niemal



Wstęp8

równej proporcji publikują swe prace autorzy krakowscy, jak i spoza Krakowa. Jest towynikiem intensywnej współpracy na linii: Kraków – Lublin (UJ – UMCS) czy Kra-ków – Wrocław (UJ – prywatna Dolnośląska Wyższa Szkoła Służb Publicznych „Ase-sor”). Efektem są choćby dwie konferencje naukowe (pod hasłem: kultura – animacja –zarządzanie) czy lubelska publikacja książkowa pod redakcją B. Jedlewskiej, zawiera-jąca m.in. materiały z krakowskiej konferencji zorganizowanej w styczniu 2006. Tenrodzaj współpracy chcielibyśmy kontynuować i poszerzać, widząc w tym inspirację,szansę na lepsze wzajemne zrozumienie i koordynację wysiłków zarówno badawczych,jak i dydaktycznych.

Redaktorzy Tomu 7



RECENZJE I SPRAWOZDANIA



Elżbieta Chromiec

ICCPR 2006 VIENNA – IV MIĘDZYNARODOWAKONFERENCJA BADACZY POLITYKI KULTURALNEJ

W dniach 12–16 lipca 2006 roku w Wiedniu spotkało się ponad 400 badaczy poli-tyki kulturalnej z 52 krajów (w tym liczne grupy z USA i Australii), aby zaprezento-wać wyniki swoich aktualnych ekspertyz lub komentarze z badań oraz dyskutować nadich praktycznym zastosowaniem. Początki tej inicjatywy sięgają roku 1999, kiedy to donorweskiego Bergen przybyło 140 pracujących naukowo nad różnymi aspektami poli-tyki kulturalnej naukowców z 17 krajów. Kolejne dwa spotkania – odbywające sięmniej więcej co dwa lata – miały miejsce w Wellington (Nowa Zelandia) oraz w Mont-realu (Kanada). Najciekawsze prace każdorazowo publikowane są w czasopiśmie spe-cjalistycznym „The International Journal of Cultural Policy”. Oprócz międzynarodowejdebaty organizatorzy zapewniają także program artystyczny i turystyczny; w Wiedniubył to znakomity spektakl grupy ImPulsTanz, udział w interaktywnej wystawie mo-zartowskiej w Albertinie, przyjęcie w Rathauskeller z udziałem władz miasta, dla chęt-nych także wieczór przy Heurigen na Grünzingu oraz wycieczka do Linzu – przyszłejeuropejskiej stolicy kultury.

Tegoroczne spotkanie zorganizował EDUCULT – Instytut Edukacji Artystyczneji Naukowej, działający w ramach MuseumsQuartier; w jego malowniczych wnętrzachrozegrał się pierwszy dzień tego imponującego kongresu. Po kilkugodzinnej nieoficjal-nej sesji zorganizowanej przez liczną grupę uczestników z krajów niemieckojęzycz-nych rozpoczęła się wspólna uroczystość inauguracyjna, prowadzona sprawnie przezdyrektora EDUCULT, dr. Michaela Wimmera. Wykłady wprowadzające wygłosiliznani teoretycy: prof. Hans Abbing z Uniwersytetu w Amsterdamie („Od sztuki wy-sokiej do sztuki nowej”) oraz prof. Vincent Dubois z Instytutu Studiów PolitycznychUniwersytetu Strasburskiego („Polityka kulturalna wobec innych polityk: społecz-no-historyczne hipotezy na temat obecnych tendencji”). H. Abbing – socjolog kulturyi artysta fotografik zarazem – zwrócił uwagę na charakterystyczne cechy nowychdziałań artystycznych: ich dialog z widzem, brak ustalonych konwenansów, otwartośćna nowe technologie, świadomy flirt z wymaganiami rynku, wielowariantowość, zmia-nę modelu twórcy i odmienne kreowanie przestrzeni. One decydują o popularnościnowej sztuki, a zarazem przesądzają o spadku zainteresowania odbiorców tradycyjny-mi formami, takimi jak koncerty klasyczne, opera czy balet.

Kolejne obrady toczyły się w salach znakomitej uczelni – wiedeńskiego Universitätfür Musik und Darstellende Kunst. Równolegle odbywało się aż 58 sesji, podczas któ-rych autorzy badań zaprezentowali 210 projektów, każdorazowo recenzowanych przez



Elżbieta Chromiec210

badacza z innego kraju, po czym następowały dyskusje. Wybór tematów sesji był im-ponujący: od teoretycznych (np. „Teoretyczne i metodologiczne wprowadzenie dopolityki kulturalnej”, „Socjologiczne wprowadzenie do polityki kulturalnej”, „Aspektypolityczne polityki kulturalnej”, „Tożsamość kulturowa – różnorodność kulturowa”) popraktyczne (m.in. „Wspieranie, sponsorowanie oraz patronat nad polityką kulturalną”,„Przemysły kreatywne i kulturalne”, „Ewolucja charakteru pracy w sektorze kultury”).Po raz pierwszy wielu ekspertów prezentowało swój dorobek w zakresie badań uczest-nictwa w kulturze oraz na temat transformacji sektora kultury jako obszaru kreatywne-go. Pierwszy raz zorganizowano także Forum Młodych Badaczy Polityki Kulturalnej;w tym gronie już błyszczą talenty Cristiny Farinhy (Holandia) czy Nadii Kiwan(Wielka Brytania).

Inna formą proponowaną przez organizatorów były dyskusje panelowe z udziałemekspertów w zakresie poszczególnych aspektów współczesnej polityki kulturalnej.Największym zainteresowaniem cieszyły się takie tematy, jak: „Polityka kulturalnaTurcji i jej rola w negocjacjach z UE”, „Rola instytucji międzynarodowych (np.UNESCO, Rady Europy) w transferze kulturowym”, „Relacje między politykamia badaczami polityki kulturalnej”. Dyskusje były bardzo ożywione, po części dziękizabierającym głos fachowcom, ale też znakomitym moderatorom, takim jak: FrancoBianchini (kierujący Wydziałem Planowania w Kulturze i Polityce Uniwersytetu DeMonfort w Leicester), Mercedes Echerer (doświadczona europarlamentarzystkaz Hiszpanii), Oliver Benett (redaktor naczelny „The International Journal of CulturalPolicy”, wykładowca Uniwersytetu Warwick), Albrecht Goeschel (Dyrektor Nie-mieckiego Instytutu Urbanistyki w Berlinie), Milena Dragicevic-Sesic (przewodniczą-ca Sekcji UNESCO ds. Polityki Kulturalnej i Zarządzania w Kulturze) oraz MarkSzuster (z Departamentu Polityki Urbanistycznej Instytutu Technologicznego Massa-chusetts). Niestety, dyskusje panelowe odbywały się również równolegle z prezenta-cjami w ramach sesji i – zdaniem wielu uczestników – nie było to najlepsze rozwiąza-nie organizacyjne.

Ważnym zagadnieniem konferencji były także najnowsze międzynarodowe pro-jekty badawcze i wydawnicze oraz międzynarodowe aspekty polityki kulturalnej. Ba-dania porównawcze prowadzone przez Instytut Europejski ERICarts pod kierownic-twem Andreasa Wiesanda stanowią znakomitą bazę danych dla decydentów naszczeblu unijnym, zaś w ramach projektu „Kompendium polityk kulturalnych a współ-czesne trendy w Europie” tworzy się sieć już ponad 50 krajów, które chcą uczestniczyćw aktualizacji oraz wymianie danych dotyczących programów, środków, działańi debat w zakresie polityki kulturalnej. Prezydent sieci Europejskiego Forum Sztukii Dziedzictwa (EFAH) Raj Isar wraz z kierownikiem Centrum ds. SpołeczeństwaObywatelskiego Uniwersytetu Kalifornijskiego (UCLA) Helmutem K. Anheieremwydają serię „Kultury i Globalizacja”, dotyczącą najbardziej aktualnej tematykiw zakresie polityki kulturalnej, mając tym samym nadzieję na ożywioną międzynaro-dową debatę. Cenne są także projekty stron internetowych, jak np. ConnectCP –otwarta platforma prezentująca biografie naukowe badaczy polityki kulturalnej, ichaktualne publikacje i realizowane projekty.

W konferencji udział wzięło stosunkowo niewielu uczestników z krajów EuropyŚrodkowo-Wschodniej, a zupełnie zabrakło przedstawicieli Czech, Ukrainy czy Moł-dowy. Jedną z przyczyn były niewątpliwie wysokie koszty uczestnictwa (nie urucho-miono stosownego systemu wspierającego mniej zamożnych badaczy). Interesujące



ICCPR 2006 VIENNA – IV MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA BADACZY... 211

jest przy tym, że charakter poszczególnych grup „krajowych” był odmienny: z Polskiprzyjechała piątka badaczy z Uniwersytetu Jagiellońskiego, Dolnośląskiej WyższejSzkoły Służb Publicznych „ASESOR” oraz prywatnej fundacji Pro Cultura, z Rosjinatomiast – przedstawiciele rządowych agend z Moskwy, Petersburga i Kaliningradu,z Węgier – dwie osoby z niezależnych organizacji. Bułgarię reprezentowała grupamłodych badaczy związanych z uniwersytetami zachodnimi, pojedynczy uczestnicy– Słowację, Słowenię, Estonię i Litwę, natomiast w skład zespołów z Łotwy, Rumunii,Chorwacji i Serbii weszli zarówno przedstawiciele administracji, jak i nauki oraz trze-ciego sektora w kulturze. Nieliczni współtworzyli eksperckie zespoły panelistów– a były to wyłącznie panie: prof. Dorota Ilczuk (Pro Cultura, Polska), prof. MilenaDragicevic-Sesic (Uniwersytet Belgradzki, Serbia), Nina Obuljen (Instytut Stosun-ków Międzynarodowych, Chorwacja) oraz Lidia Varbanova (LabforCulture, Bułga-ria), ale żaden przedstawiciel Europy Środkowej, Wschodniej i Południowej nie zna-lazł się w zespołach otwierających i podsumowujących tę konferencję.

Zupełnie zrozumiała w tym kontekście była też odmienność tematyki wystąpieńprelegentów z nowych państw unijnych, czego przykładem są choćby trzy prezentacjepolskich uczestników. Prof. Emil Orzechowski – założyciel i kierownik Katedry Za-rządzania Kulturą UJ – prezentował tezy swojej najnowszej książki Arte et Ratione,gdzie przez przywołanie myśli św. Tomasza z Akwinu sugeruje potrzebę wnikliwegospojrzenia na warunki życia i działania w kulturze (nie tylko w sztuce!), które wyma-gają dobrych reguł politycznych, odpowiedniej infrastruktury, a następnie – stosowne-go zarządzania. Dr Bożena Gierat-Bieroń z Instytutu Europeistyki UJ przedstawiłapoczątki kształtowania polskiej polityki kulturalnej w warunkach państwa demokra-tycznego, rekapitulując, iż transformacja w kulturze nie miała charakteru rewolucyjne-go, nie stworzono nowych mechanizmów strukturalnych ani nowych rodzajów relacjipomiędzy podmiotami w kulturze, a czynnik finansowy zdawał się rozstrzygać o nie-możności fundamentalnych zmian w tym sektorze. Dr Małgorzata Sternal (UJ, por.wyżej) omówiła wyniki swoich badań na temat potrzeb zawodowych polskich pracow-ników kultury w zakresie zarządzania i marketingu, sugerując jednocześnie bliższąwspółpracę pomiędzy menedżerami, władzami lokalnymi oraz wyższymi uczelniamiw celu opracowania spójnych strategii w tym względzie.

Poziom wystąpień w poszczególnych sekcjach był zróżnicowany – z części możnabyło zrezygnować. W niektórych przypadkach temat czy lokalny problem były bardziejzajmujące niż rozwiązania metodologiczne badaczy. Wielu z nich prezentowało intere-sujące rozwiązania systemowe i ich ewaluację, np. rozwijaną od 2003 roku inicjatywęaustriackich miast (Wiednia, Salzburga i Grazu), czyli tzw. Kulturpass (wolny wstępdo wielu instytucji kulturalnych dla najuboższych, defaworyzowanych, migrantówitp.). Inne rekapitulowały nowe pomysły organizacyjne, jak Festiwal Nauki i Sztukiw 25 szwajcarskich miastach, gdzie próbowano przybliżyć idee współczesnej nauki zapomocą działań artystycznych, bądź New Music New College z Florydy, proponującenowy koncept edukacji w zakresie muzyki eksperymentalnej, tworzonej w kontakciez publicznością. Ciekawe były wyniki badań nad programem wspierania aktywnościkulturalnej fińskich imigrantów. Dużym zainteresowaniem cieszyły się także sesjepoświęcone kształtowaniu kreatywnych środowisk, miast bądź produktów (np. działal-ność Creative Cities International z Nowego Jorku).

Kreatywność okazała się prawdziwym leitmotivem tej konferencji. Tam, gdzie auto-rzy pokusili się o szeroką analizę sytuacji na rynku kultury i sztuki współczesnej (np.



Elżbieta Chromiec212

Andreas Wiesand, K. Wolf i G. Birnkraut), pojawiają się nowe pojęcia: „sektora kre-atywnego”, „produkcji kreatywnej”, nieco w opozycji do nieprecyzyjnego określenia„klasy kreatywnej”. Skoro szacunkowo 4,7 mln ludzi w 31 badanych krajach europej-skich (2,5% siły roboczej kontynentu!) – a z pracującymi zarobkowo liczba ta urośniedo 5 milionów (w USA – 2,5 mln!) – współtworzy aktywność sektora kultury, skoropotencjał tego sektora w Europie da się wycenić na ponad 380 mln euro (podobnąwartość ma jego odpowiednik w USA!), to co przesądza o tak niewspółmiernie niskimzainteresowaniu tą sferą wśród polityków Unii Europejskiej? W poprawkach do wspól-notowej Strategii lizbońskiej (lipiec 2005) zabrakło stosownych sugestii i kierunkówdziałania, uwzględniających zarówno potrzeby kilkumilionowej rzeszy pracującychw tym sektorze, jak też znaczący wpływ tego sektora na kondycję miast i regionów,o dochodach biznesu w kulturze (przemysł wydawniczy, organizacja festiwali itp.) czypotrzebach kulturalnych wielu środowisk nie wspominając – zauważa Wiesand.

Myśl przewodniczącego Instytutu ERICarts znakomicie rozwijają Karin Wolfi Gesa Birnkraut, kierujące hamburskim i wiedeńskim Institut für Kulturkonzepte.Autorki wystąpienia zwracają uwagę na zmiany w zakresie rynku pracy sektora kulturyi sztuki w ciągu ostatnich 15 lat. Z uwagi na rozwój nowych mediów i technologiizmienił się charakter produkcji kreatywnej. Umiejętności kontaktu i zdolności intelek-tualne grają coraz większą rolę, a indywidualna przedsiębiorczość wydaje się stanowićzasadniczą cechę nowego typu pracownika kultury, szczególnie że możliwość zatrud-nienia na pełen etat jest coraz mniejsza. Gwałtowne zmiany powoduje także digitaliza-cja produkcji w tym sektorze. Tworzenie stron internetowych, wzornictwo (web-design), reklama wirtualna, edukacja i komunikacja za pośrednictwem mediów elek-tronicznych zyskują na znaczeniu jako potencjalne obszary aktywności kulturalnej oraztypy zatrudnienia. Powoduje to także wiele zmian w zakresie stosunków pracy, niety-powe i nowe formy zatrudnienia cechuje bowiem szczególna zmienność, mobilność,działalność projektowa, krótkoterminowość lub czasowość angażu, często praca macharakter wolontariacki i na ogół jest nisko opłacana, choć zaangażowanie i istotnośćoraz jakość pracy jest tożsama z działaniami pracowników etatowych. Z danych staty-stycznych wynika, że 129 tys. Austriaków jest czynnych zawodowo w sektorze kultu-ry, z czego 100 tys. w samym Wiedniu. Rocznie liczba ta zwiększa się o 4,8%. Naj-większy udział mają tu samodzielni pracownicy (stanowią połowę wszystkich zatrud-nionych w sektorze kultury), a ich liczba rośnie 4-krotnie szybciej niż w pozostałychsektorach rynku pracy.

Wiedza i zdolności analityczne badaczy polityki kulturalnej nie zawsze i nie wszę-dzie zyskują na znaczeniu, przy czym osobnym problemem jest szersze upowszechnia-nie badań tego typu, o potrzebie rozwijania relacji między badaczami a politykami niewspominając. Że jest to trudne zadanie na przyszłość, zauważył także w swoim pod-sumowaniu M. Wimmer, stwierdzając nieobecność podczas konferencji czołowychaustriackich polityków odpowiedzialnych za sprawy kultury, z wyjątkiem posłankiCariny Felzmann. Nadzieją środowiska są młodzi naukowcy, bezkompromisowo i fa-chowo penetrujący aktualną sytuację sektora kultury, których wysiłek oby doceniłyi stosownie wykorzystały kolejne pokolenia polityków. A podczas uroczystości zamy-kającej spotkanie wręczono CPRA 2006 – Nagrodę Europejskiej Fundacji Kulturyoraz Stiftelsen Riksbanken Jubiläumsfond dla młodego badacza polityki kulturalnej,którym okazał się doktorant z Uniwersytetu Bolońskiego Marcello M. Mariani –autor projektu badawczego „Europejskie organizacje muzyki klasycznej live: porów-



ICCPR 2006 VIENNA – IV MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA BADACZY... 213

nanie ich finansowych i organizacyjnych struktur oraz systemów zarządzania”. Kuzachwytowi zebranych Marcello – również muzyk z wykształcenia – zagrał wspaniałykoncert fortepianowy, co raz jeszcze uświadomiło uczestnikom konferencji sens ichpracy badawczej, służącej poznaniu, ochronie i wspieraniu ludzkiej twórczości orazinicjatywności.



Aneta Pepaś

RECENZJA – JOANNA HOŁDA, ZBIGNIEW HOŁDAI DOROTA OSTROWSKA, PRAWNE PODSTAWY

DZIAŁALNOŚCI KULTURALNEJ, ZAKAMYCZE 2005, SS. 226

Prowadzenie działalności kulturalnej w Polsce od kilku lat przybiera formę świa-domego planowania, programowania oraz organizowania przedsięwzięć kulturalnychna szczeblu lokalnym, krajowym i międzynarodowym. Przygotowania Polski do wej-ścia w struktury europejskie, a także trwające dostosowania naszego kraju do wymo-gów unijnych spowodowały, że sfera kultury również ulega istotnym przeobrażeniom.Zauważalne jest przede wszystkim przenikanie ekonomii i marketingu do organizacjikulturalnych. Ponadto animatorzy, menedżerowie, twórcy i organizatorzy kultury,podejmując działalność kulturalną, przekonują się, że wiedza prawnicza jest obecniejednym z najważniejszych elementów ich kompetencji.

Autorzy publikacji z wykształcenia są prawnikami, a także doświadczonymi prak-tykami nie tylko w dziedzinie prawa, ale również edukacji. Od kilku lat z powodze-niem prowadzą przedmiot o nazwie „prawne podstawy działalności kulturalnej” nastudiach pedagogicznych, w ramach specjalności animator i menedżer kultury. Ponadtozawodowo związani są z prestiżowymi polskimi uniwersytetami.

Publikacja Prawne podstawy działalności kulturalnej stanowi formę podręcznikaakademickiego. Autorzy podkreślają, że przeznaczony jest on przede wszystkim dlastudentów, szczególnie tych, którzy przygotowują się do wykonywania zawodu ani-matora bądź menedżera kultury. Książka może być również przydatna studentomkulturoznawstwa oraz kierunków związanych z zarządzaniem, marketingiem i pra-wem. Ponadto polecana jest osobom pracującym lub pragnącym podjąć pracę w sferzekultury.

Podręcznik składa się z siedmiu rozdziałów, poruszających najistotniejsze zagad-nienia związane z prowadzeniem działalności kulturalnej. W krótkim wstępie autorzywyjaśniają jego przeznaczenie oraz podkreślają, że zawiera „wiedzę podstawową, któramoże i powinna być wzbogacona w ramach wykładów, ćwiczeń, konwersatoriów czyseminariów”.

Pierwszy rozdział dotyczy podstawowych wiadomości z zakresu prawa. Autorzywyjaśniają, z czego składa się system prawa, oraz definiują każdy z jego elementów.Następnie w skrócie została omówiona Konstytucja RP, określająca źródła prawa po-wszechnie obowiązujące w Polsce. Kolejne istotne punkty dotyczą norm i przepisówprawnych oraz stosowania i wykładni prawa. Autorzy zwracają również uwagę naistotę wymiaru sprawiedliwości, czyli sądy i trybunały, oraz problematykę napraw



Aneta Pepaś216

człowieka, którą zalicza się do najważniejszych zagadnień w życiu publicznym, szcze-gólnie w warunkach powszechnej integracji między narodami.

Rozdziały drugi, trzeci i czwarty zostały opracowane według kryterium poziomuprowadzenia działalności kulturalnej. Zgodnie z tym podziałem autorzy podręcznikaw rozdziale drugim zajmują się działaniami w sferze kultury na poziomie ponadnaro-dowym, czyli Unii Europejskiej. Czytelnik ma możliwość zapoznania się z treściąnajważniejszych dokumentów europejskich dotyczących kultury oraz z funkcjonowa-niem instytucji wspólnotowych. Treść rozdziału została wzbogacona o informacjedotyczące programów i funduszy europejskich bezpośrednio i pośrednio związanychz kulturą. Rozdział trzeci dotyczy prowadzenia działalności kulturalnej na poziomiekrajowym (centralnym – Ministerstwo Kultury) oraz lokalnym (samorządowym – gmi-na, powiat, województwo). Autorzy publikacji prezentują aktualną wiedzę w tym za-kresie, np. omawiają w skrócie główne założenia Narodowej Strategii Rozwoju Kultu-ry oraz wyjaśniają w przystępny sposób funkcjonowanie samorządu terytorialnego.Rozdział trzeci wyjaśnia ponadto, na czym polega organizowanie przedsięwzięć kultu-ralnych na poziomie instytucjonalnym. Zostaje przytoczona Ustawa o organizowaniui prowadzeniu działalności kulturalnej, która wskazuje instytucje kultury, realizującezałożenia polityki kulturalnej państwa. Obok publicznych instytucji działalność w tymobszarze mogą prowadzić również organizacje pozarządowe, tj. fundacje i stowarzy-szenia oraz organizacje pożytku publicznego, których działalność reguluje Ustawao pożytku publicznym i wolontariacie z 2004 roku. W rozdziale czwartym omówionopodstawy prawne takich instytucji, jak muzea i biblioteki, oraz została przedstawionatreść Ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach, a także Ustawy o ochro-nie zabytków i opiece nad zabytkami.

Rozdział piąty dostarcza wiedzy z zakresu prawa autorskiego. Zawiera m.in. histo-rię aktów prawnych regulujących tę problematykę. Autorzy nie skupiają się jednakwyłącznie na historii. Wyjaśniają, co jest, a co nie jest „utworem”, czyli przedmiotemprawa autorskiego. Następnie tłumaczą, kto jest „twórcą” zgodnie z ustawą. Charakte-ryzują również prawo osobiste i majątkowe.

W rozdziale szóstym autorzy zachęcają Czytelnika do przestudiowania zagadnieńzwiązanych z prawem prasowym. Objaśniają treść Ustawy o radiofonii i telewizji.W tym zakresie dużo miejsca poświęcają reklamie, jej formom i funkcjom, a takżedziałalności mediów sprzecznej z prawem. Godny polecenia jest również fragmentrozdziału dotyczący kinematografii, ze względu na trwające dyskusje na temat przy-szłości polskiego filmu.

Rozdział siódmy przybliża Czytelnikowi Kodeks cywilny znowelizowany w 2003roku. Autorzy przede wszystkim skupiają się na podmiotach prawa cywilnego orazczynnościach prawnych związanych z ww. podmiotami. Omawiany rozdział stanowirównież doskonałe źródło wiedzy praktycznej dla osób poszukujących pracy w sferzekultury. Autorzy wyjaśniają rodzaje umów zawieranych między pracodawcą a pracow-nikiem.

Podręcznik akademicki Prawne podstawy działalności kulturalnej autorstwa do-świadczonych prawników i dydaktyków dostarcza podstawowej wiedzy prawniczej,niezbędnej przy planowaniu, prowadzeniu i organizowaniu działalności kulturalnej.Coraz większe wymagania stawiane animatorom i menedżerom kultury przez praco-dawców, ale również i uczestników przedsięwzięć kulturalnych sprawiają, że chętniejpodnoszą oni swoje kwalifikacje. Wiedza prawnicza bardzo często stanowi fundament



RECENZJA – PRAWNE PODSTAWY DZIAŁALNOŚCI KULTURALNEJ 217

owych kwalifikacji. Istotnym atutem podręcznika jest uwzględnienie aktualnej proble-matyki, dotyczącej m.in. działalności kulturalnej w Unii Europejskiej, jak równieżpodstaw prawnych funkcjonowania mediów w Polsce.

Autorom publikacji udało się uniknąć nadużywania terminologii prawniczej. Jaksami podkreślają, „(...) każde zagadnienie omawiane jest w sposób przystępny – takżedla tych osób, które nie studiują (i nie studiowały) na wydziałach prawa”. Ponadtopublikację charakteryzuje logiczny i przejrzysty układ. Całość została starannie zreda-gowana, również pod względem technicznym. Omawiana publikacja stanowi źródłoniezbędnej wiedzy dla studentów, jak również osób zawodowo związanych z kulturą.



Jan Sadkiewicz

STUDIA W ROSKILDE UNIVERSITETSCENTER

Na uniwersytecie w Roskilde, w Danii, spędziłem w ramach programu Socra-tes/Erasmus drugi semestr roku akademickiego 2005/2006, tzn. sześć miesięcy.W niniejszym tekście opisuję podstawowe zasady i warunki studiowania na tejuczelni, a także sens odbytego stażu z punktu widzenia mojego podstawowego kie-runku studiów w Instytucie Spraw Publicznych UJ, jakim jest zarządzanie i marke-ting, specjalność zarządzanie kulturą. Chciałbym jednak uniknąć powielania infor-macji, które każdy może znaleźć na stronie internetowej (www.ruc.dk; dostępnaw duńskiej i angielskiej wersji językowej), dlatego postaram się przede wszystkimpodzielić doświadczeniami, o których nie wspomina się w oficjalnych broszurach,a które zdobywa się tylko poprzez bezpośredni kontakt z instytucją. Mam nadzieję,że uda mi się oddać warunki „techniczne” i ogólną atmosferę codziennej naukiw Roskilde Universitetscenter (RUC).

Studia na uniwersytecie w Roskilde zorganizowane są na 10 wydziałach (depart-ments):

I. Life Sciences and Chemistry – www.ruc.dk/ruc_en/departments/dept1/II. Mathematics and Physics – www.ruc.dk/ruc_en/departments/dept2/III. Geography and Int. Development Studies –

www.ruc.dk/ruc_en/departments/dept3/IV. Environment, Technology and Social Studies –

www.ruc.dk/ruc_en/departments/dept4/V. History and Social Theory – www.ruc.dk/ruc_en/departments/dept5/VI. Language and Culture – www.ruc.dk/ruc_en/departments/dept6/VII. Communication, Journalism and Computer Science –

www.ruc.dk/ruc_en/departments/dept7/VIII. Social Sciences – www.ruc.dk/ruc_en/departments/dept8/IX. Psychology, Philosophy and Science Studies –

www.ruc.dk/ruc_en/departments/dept9/X. Department of Educational Studies – www.ruc.dk/ruc_en/departments/dept10/Wydziały mogą mieć jednostki podrzędne – taką był instytut Cultural Encounters

na wydziale Language and Culture, w którym studiowałem w czasie pobytu w Danii.Instytut ten zajmuje się rozmaitymi zagadnieniami związanymi z kontaktami ludzipochodzących z różnych kultur i/lub posługujących się różnymi językami; najważniej-sze z tych zagadnień to: różnorodność kulturowa, problemy mniejszości narodowychi innych, dwu- i wielojęzyczność, procesy zachodzące podczas nauki i posługiwania się



Jan Sadkiewicz220

językami obcymi itp. Instytut posiada własną, odrębną w ramach RUC kadrę nauczy-cielską, jednak praktycznie wszyscy wykładowcy z Cultural Encounters łączą toz pracą na innych uczelniach duńskich, przede wszystkim w Kopenhadze i Aalborgu.Nauka w innych jednostkach organizacyjnych RUC może różnić się, w pewnychszczegółach, od opisanego poniżej trybu studiowania w Cultural Encounters, general-nie jednak odbywa się na tych samych zasadach.

Program studiów w RUC opiera się na systemie punktowym ECTS. Aby zaliczyćsemestr, każdy student musi zdobyć 30 punktów, 60 – aby zaliczyć module, czyli rok.Studia zaczynają się od 3-letnich licencjackich (bachelor’s studies), które można na-stępnie kontynuować na 2-letnich magisterskich (master’s studies). Punkty zdobywasię poprzez uczestnictwo w kursach i grupach czytelniczych, pisanie prac, przygoto-wywanie projektów grupowych. Można też zdobywać punkty, uczęszczając na dodat-kowe zajęcia prowadzone przez inne wydziały.

Jeśli chodzi o kursy, to student ma pewną swobodę w ich wyborze. Instytut propo-nuje kilka, z których jeden jest obowiązkowy (core course), natomiast spośród pozo-stałych trzeba wybrać przynajmniej dwa, aby otrzymać punkty za ich zaliczenie. Kursysą „warte” od 3 do 4 punktów każdy, ale bezwzględnymi warunkami uzyskania jakich-kolwiek punktów jest zaliczenie trzech kursów oraz napisanie pracy dotyczącej jedne-go z nich. Wybór tematu pracy, jak i kursu, do którego będzie się ona odwoływać,pozostaje w gestii studenta, musi jednak znaleźć akceptację prowadzącego kurs. Kursyw Cultural Encounters trwają około dwóch miesięcy, po czym student ma jeszcze po-nad miesiąc na napisanie pracy. Większość zajęć jest prowadzona w dwóch językach,tzn. rano prowadzony jest wykład po duńsku, a po południu, dokładnie na ten samtemat, po angielsku Aby zaliczyć semestr, trzeba też uczestniczyć w spotkaniach grupczytelniczych w języku obcym. Dotyczy to słuchaczy studiów stacjonarnych, tzn. nieobejmuje przebywających w RUC w ramach wymian typu Socrates/Erasmus. Człon-kowie takiej grupy ustalają listę lektur, które następnie czytają i omawiają na zajęciachwraz z prowadzącym. Należy wspomnieć, że w tym przypadku „język obcy” oznaczajęzyk inny niż duński, norweski, szwedzki i angielski, których znajomość w Danii niejest niczym nadzwyczajnym, a także inny niż język macierzysty, jeżeli student pocho-dzi spoza Skandynawii.

Obowiązek ten ma na celu rozwijanie umiejętności językowych – absolwent studióww Cultural Encounters powinien być osobą wielojęzyczną. Zasada ta wpisuje się w pe-wien element polityki kulturalnej państwa duńskiego, tzn. kształtowanie wielojęzycznegospołeczeństwa; innym przejawem tej działalności jest fakt, że wiele programów telewizji,nie tylko publicznej, ale także stacji komercyjnych, prezentowanych jest w języku an-gielskim z duńskimi napisami. Polityka ta prowadzona jest już od kilkudziesięciu lati trzeba przyznać, że daje znakomite efekty: praktycznie wszyscy Duńczycy mówią,w sposób przynajmniej komunikatywny, po angielsku. Z drugiej strony ma to też nega-tywny wpływ na czystość języka ojczystego – pojawił się nawet termin Danglish naokreślenie kierunku, w którym zmierza mowa współczesnych Duńczyków.

Wracając do struktury studiów, pozostał jeszcze do opisania projekt (tzw. groupproject work) – i jest to absolutnie najważniejszy element nauki, odróżniający RUC nietylko od Uniwersytetu Jagiellońskiego, ale także od innych uczelni duńskich. Praca nadprojektami to nie tylko jeden z elementów nauki – to idea, na której opiera się RUC odmomentu założenia w roku 1972 i wokół której koncentruje się życie uczelni. Projektjest też najwyżej punktowany w systemie ECTS – można za niego otrzymać nawet 20



STUDIA W ROSKILDE UNIVERSITETSCENTER 221

punktów. Głównym założeniem jest praca studentów, w grupach od dwóch osóbwzwyż, pod opieką jednego z wykładowców, nad wybranym przez nich zagadnieniem,w przeciągu całego semestru. Terminarz pracy nad projektem jest z góry określonyw programie danego semestru, jeszcze przed jego rozpoczęciem.

Instytut przeznacza kilka dni na sformowanie grup projektowych. W tym czasiestudenci i wykładowcy zbierają się na kilka godzin dziennie, dyskutują na temat pro-ponowanych tematów, wysuwają własne, wreszcie dobierają się w grupy i określająwstępnie temat projektu. Następnie mają kilka dni na wybór swojego opiekuna.W instytucie można uzyskać informację na temat każdego wykładowcy, zawierającąkrótki życiorys, dorobek naukowy i zainteresowania. Grupy składają aplikacje o pozy-skanie konkretnego opiekuna; o ich przydzieleniu do poszczególnych grup decydujerada wydziału.

Moim zdaniem (i wielu innych studentów RUC także) praca nad projektem to pa-sjonujące zadanie, poszerzające w ogromnym zakresie nie tylko wiedzę teoretyczną,ale również praktyczne umiejętności komunikacji, współpracy, funkcjonowaniaw grupie, przekonywania do własnych poglądów, osiągania kompromisów itp. Myślę,że takie doświadczenia są przydatne w pracy zawodowej w o wiele większym stopniu,niż nabyte w trakcie nauki indywidualnej. Studenci mają decydujący wpływ na tematprojektu, dzięki czemu mogą pracować nad problemami, które naprawdę ich interesują.Praca nad projektem jest bardzo intensywna, ponieważ na całym uniwersytecie kładziesię na nią największy nacisk.

Świetnym pomysłem jest wprowadzenie procesu „wewnętrznej oceny” w połowiesemestru. Grupy dobiera się w pary, które przekazują sobie nawzajem określoną liczbęstron swoich projektów. Po kilku dniach obie grupy spotykają się, razem z opiekunami,i dyskutują na temat pracy, starając się zwrócić uwagę na błędy oraz podzielić suge-stiami i doświadczeniami. Dzięki temu projekt pozwala nabyć także umiejętności ana-lizy i oceny pracy, poznać bliżej sam proces tworzenia projektu.

Pod koniec semestru grupa składa w instytucie gotowy projekt, który ma postaćkilkudziesięciostronicowego opracowania ze spisem treści i bibliografią, a po 2–3 ty-godniach studenci zdają egzamin z jego tematyki. Egzamin, na którym obecny jestopiekun i egzaminator zewnętrzny, to najpierw krótka prezentacja przygotowana przezstudentów, a następnie, zapoczątkowana przez pytania egzaminujących, swobodnadyskusja na temat projektu. Członkowie grupy muszą zapewnić kawę i ciastka, którymiwszyscy posilają się w trakcie trwającego nieraz godzinami egzaminu. Ocen nie wpi-suje się do indeksów, których tam w ogóle nie ma, ale w każdej chwili można otrzy-mać odpowiednie certyfikaty w sekretariacie instytutu. Wszystkie projekty, począwszyod tych opracowanych przed 30 laty, kiedy zakładano RUC, do tych z ostatniego seme-stru, są dostępne w bibliotece uniwersyteckiej.

Jak pisałem powyżej, studia na innych wydziałach czy w instytutach RUC wyglą-dają bardzo podobnie. Zawsze najważniejszy jest projekt, który czasami może byćpodzielony na dwa mniejsze. Studia na różnych wydziałach można dowolnie łączyć;w takim wypadku najlepiej zwrócić się do sekretarki instytutu, która nie tylko jestświetnie w każdej sprawie poinformowana, ale zazwyczaj załatwia też wszystkie for-malności. Ponadto pamięta imię, nazwisko i kraj pochodzenia każdego swojego pod-opiecznego (studenci RUC to środowisko wielonarodowe), a przed jej gabinetem nigdynie ma kolejek. Sekretariaty są czynne codziennie od godz. 8 do 16, z wyjątkiem czasu



Jan Sadkiewicz222

między 12 a 13, kiedy wszyscy mają przerwę na lunch – w tej godzinie nie możnanikomu przeszkadzać.

Poza tą przerwą wszyscy pracownicy RUC są do dyspozycji studentów. W RUCpanuje zasada, że drzwi do wszystkich gabinetów są zawsze otwarte – w każdej chwilimożna wejść i zapytać o swoją sprawę. Na stronie internetowej można znaleźć adresmailowy każdego wykładowcy, a w sekretariacie bez problemów uzyskać jego/jej nu-mer telefonu. Studenci zwracają się do pracowników po imieniu, nieważne, czy majądo czynienia z sekretarką czy profesorem, i vice versa.

W każdym instytucie jest pracownia komputerowa z dostępem do internetu, kuch-nia i jadalnia-świetlica. Każdy student loguje się do komputera osobistym hasłem, copozwala przechowywać w swoim profilu użytkownika dane bez obawy, że ktoś inny jeusunie. Ponadto do dyspozycji studentów jest program o nazwie Portalino, pozwalają-cy w łatwy sposób dzielić się danymi z innymi użytkownikami. Każdy student posiadaswój własny, uniwersytecki adres mailowy, na który otrzymuje wszystkie ważne ogło-szenia, informacje od sekretarek i wykładowców, przypomnienia o nadchodzącychterminach, np. składania prac. Na terenie całego uniwersytetu można korzystać z bez-przewodowego internetu.

Świetnie wyposażone kuchnie pozwalają studentom w każdej chwili napić się kawy,herbaty czy ugotować obiad. W lodówce można przechowywać swoją żywność. Jest toszczególnie pomocne osobom dojeżdżającym z daleka i spędzającym na uniwersyteciecały dzień. Studenci i wykładowcy korzystają z tych samych pomieszczeń. Bardziejleniwi mogą kupić gotowy posiłek, a także papierosy i alkohol (piwo), w uniwersyteckiejstołówce. Obok niej znajduje się księgarnia, w której można dostać wszystkie podręczni-ki akademickie, inne pomoce naukowe oraz bilety komunikacji publicznej. W każdyminstytucie są także pomieszczenia przeznaczone na spotkania grup projektowych, a takżepokoje do spania – często zdarza się, że grupa intensywnie pracująca nad projektem spę-dza w instytucie noc. Studenci mają dostęp do swoich instytutów 24 godziny na dobę,7 dni w tygodniu. Legitymacja studencka jest jednocześnie kartą chipową, która wrazz osobistym numerem PIN pozwala dostać się do budynku i korzystać z jego wszystkichpomieszczeń, z wyjątkiem gabinetów pracowników.

RUC ma własną, dobrze wyposażoną bibliotekę. Jej największym atutem jest prostyi przejrzysty system komputerowy, który pozwala szybko i sprawnie znaleźć konkretnepozycje, jak również literaturę dotycząca określonego tematu. Porównanie z systememinternetowym Biblioteki Jagiellońskiej wypada zdecydowanie na korzyść RoskildeUniversitetsbibliotek (Jagiellonka ma jednak nieporównanie większe zbiory). Po znale-zieniu książki można wydrukować mapę, według której znajdujemy książkę na półce.Następnie podchodzimy do stanowiska, gdzie samodzielnie, za pomocą legitymacjistudenckiej, wprowadzamy do systemu dane dotyczące wypożyczenia przez nas książ-ki. Bibliotekarz może w ogóle nie uczestniczyć w tym procesie. Trzeba przyznać, żeJagiellonka, w której co krok sprawdza nas ochroniarz, a na książkę czeka się godzinę,okazuje studentom o wiele mniej zaufania. Na początku każdego semestru organizo-wany jest 1,5-godzinny kurs korzystania z biblioteki, na którym trzeba zapamiętaćtylko jedną rzecz: gdzie jest stanowisko informacji – tam zawsze jest ktoś, ktoz uśmiechem pomoże nam we wszystkich problemach. Jednym z pracowników bibliotekijest Polak, p. Andrzej Dąbrowski (nota bene RUC zatrudnia wielu obcokrajowców).

RUC ma siłownię, wynajmuje też dla studentów halę sportową. Cotygodniowe za-jęcia gry w piłkę nożną, siatkówkę i inne organizuje Biuro Międzynarodowe (Interna-



STUDIA W ROSKILDE UNIVERSITETSCENTER 223

tional Office), prowadzone przez byłych i obecnych studentów. Biuro organizuje teżwiele wycieczek, przeznaczonych głównie dla studentów z zagranicy, m.in. na Born-holm, Jutlandię, do Kopenhagi, Legolandu, fabryki Carlsberga i in. Prowadzi też re-krutację wolontariuszy na coroczny festiwal w Roskilde, który jest jedną z większychtego typu imprez na świecie.

W porównaniu z Uniwersytetem Jagiellońskim, w RUC o wiele łatwiejszy i szerszyjest dostęp do wszelkich zasobów uczelni, zarówno ludzkich (pracowników), jaki rzeczowych (książki, internet). Sekretariaty są czynne dłużej, wykładowcy częściejprzebywają na terenie uniwersytetu, instytuty są dostępne bez przerwy – właściwie,gdyby były jeszcze łazienki, to można by tam mieszkać. Panuje bardzo swobodna at-mosfera, studenci i wykładowcy odpoczywają, jedzą i rozmawiają w tych samychmiejscach, a dystans pomiędzy mistrzem a uczniem jest o wiele mniejszy; ale, zgodniez tym, co twierdzą Duńczycy, inne uczelnie duńskie są pod tym względem bliższepolskim niż modelowi Roskilde.

Praca nad projektami pozwala w twórczy sposób, szeroko rozwinąć wiedzę na te-mat swoich zainteresowań, pod ścisłą i kompleksową opieką wykładowcy. Na zarzą-dzaniu kulturą w ISP UJ też często przygotowywaliśmy projekty grupowe, ale niemożna ich porównać z tymi z Roskilde. Podczas gdy na Uniwersytecie Jagiellońskimsą traktowane po macoszemu, w RUC studenci koncentrują się na nich, są one grun-townie oceniane, a końcowy raport to tylko część wiedzy, którą grupa nabyła na danytemat. Praca nad takim projektem daje satysfakcję, jest o wiele bardziej interesującaniż słuchanie wykładów, a jej efekt jest większy i trwalszy. Natomiast jeśli chodzio kursy, to mam wrażenie, że one z kolei były dość powierzchowne i momentami cha-otyczne. W ciekawy sposób rozwiązano problem sprawdzania obecności: w ciągu 15minut, po każdych zajęciach, student miał obowiązek oddać do sekretariatu kartkęz krótką odpowiedzią na pytanie, które prowadzący zadawał pod koniec wykładu,a które dotyczyło omawianego w tym dniu zagadnienia. Odpowiedzi te nie były ocenia-ne, ale miały dostarczać prowadzącemu informacji, co studenci zrozumieli z wykładu.

Przede wszystkim jednak studia w RUC są o wiele prostsze i mniej stresujące niżna Uniwersytecie Jagiellońskim, ponieważ w Roskilde student nie zajmuje się żadnymiformalnościami, nie spędza czasu w kolejkach, nie musi pisać żadnych podań ani cho-dzić z indeksem po wpisy – tym wszystkim zajmuje się sekretarka instytutu. Można doniej przyjść z każdą sprawą, a ona ją załatwi i o wszystkim poinformuje. Przypominateż studentom o rzeczach, o których zdarzy się im zapomnieć, a w szczególnie pilnychsprawach dzwoni do studenta, potrafi też skontaktować się przez znajomych, jeżeliw żaden inny sposób nie może do kogoś dotrzeć. To wszystko pozwala studentomRUC skupić się tylko i wyłącznie na nauce, która w takiej sytuacji, okazuje się, możebyć przyjemnością.

Pobyt w Danii uważam osobiście za niezwykle pożyteczne, bezcenne wprost uzu-pełnienie studiów w ISP UJ. W ciągu tych sześciu miesięcy miałem okazję poznaćsposób funkcjonowania i organizację zagranicznej instytucji oświatowo-kulturalnej,jaką jest Roskilde Universitetscenter, a także odwiedziłem wiele innych instytucji kul-tury. Poprzez udział w projekcie rozwinąłem wiedzę na temat swoich zainteresowańoraz umiejętności współpracy z osobami pochodzącymi z innych krajów, często o zu-pełnie innych doświadczeniach w zakresie dotychczasowego wykształcenia i sposobupracy. Wziąłem udział, jako wolontariusz, w organizacji dużej, międzynarodowej im-prezy muzycznej – festiwalu w Roskilde. Dzięki organizowanym na uczelni kursom,



Jan Sadkiewicz224

a także codziennym kontaktom z wielonarodową społecznością studentów RUC, po-prawiłem znajomość języków angielskiego i włoskiego, a także nauczyłem się podstawjęzyka duńskiego. Myślę, że w dużym stopniu poznałem kulturę Danii, a w niecomniejszym także kultury krajów pochodzenia innych stypendystów programu Socra-tes/Erasmus. Jestem przekonany, że doświadczenia wyniesione z tego stypendium nietylko zaprocentują w mojej przyszłej działalności zawodowej lub naukowej, ale rów-nież pozostaną wspaniałym wspomnieniem na całe życie.



Katarzyna Siądecka

RECENZJA – „ZARZĄDZANIE W KULTURZE”, TOMY 1–6,WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO,

KRAKÓW 2000–2005

„Wciąż nie jest jasna rola,jaką nasze państwo przypisuje kulturze

na obecnym etapie rozwoju społecznego,w sytuacji transformacji gospodarczej i politycznej,

w obliczu przyjętych strategicznych kierunkówi celów rozwoju kraju”.

Grażyna Prawelska-Skrzypek1

Już 6 tomów publikacji „Zarządzanie w kulturze” w ciągu sześciu lat opublikowała,przy wsparciu finansowym Miasta Krakowa, Katedra Zarządzania Kulturą Uniwersy-tetu Jagiellońskiego. Najbliższe plany związane są z wydawaniem od następnego tomuomawianej serii w formie rocznika o zasięgu ogólnopolskim, w całości poświęconegoproblemom zarządzania kulturą.

Redaktorem wszystkich tomów jest Emil Orzechowski, a w redagowaniu każdegoz nich uczestniczyli dodatkowo: Robert Kardzis (tom 1), Katarzyna Plebańczyk (tomy2–5), Katarzyna Barańska (tomy 2 i 5) i Łukasz Gaweł (tomy 3–6).

Autorami zamieszczonych tekstów są nie tylko pracownicy i doktoranci Uniwersy-tetu Jagiellońskiego, ale także studenci i absolwenci kierunku zarządzanie kulturą,pracownicy wielu instytucji kultury, jak również – w ostatnim tomie – autorzy zagra-niczni (z Włoch, Niemiec, Wielkiej Brytanii). Redaktorzy poszczególnych tomówgrupowali tematycznie teksty, nadając tym grupom różne nazwy, np.: Artykuły, Próbyanaliz, Materiały, Recenzje i sprawozdania, Zarządzanie w kulturze, Obszary i pogra-nicza kultur, Polityka kulturalna w Polsce, Case studies, Wykłady, sesje, sympozja,W kręgu muzeów. Ten brak konsekwencji w nazewnictwie wynika prawdopodobnie zestale poszukiwanej przez pomysłodawców i realizatorów publikacji ostatecznej oraznajodpowiedniejszej formy.

1 G. Prawelska-Skrzypek, Polityka kulturalna województw, „Zarządzanie w kulturze” 2001, tom

2, s. 134.



Katarzyna Siądecka226

Tematyka zamieszczonych w omawianej serii tekstów jest niezwykle różnorodna.Oscyluje pomiędzy dwoma, wydawałoby się odległymi, biegunami: z jednej strony –refleksją akademicką nad sytuacją kultury (nie tylko w Polsce), a codzienną praktykąinstytucji kultury – z drugiej. Już tytuły wstępów Emila Orzechowskiego, dziekanaWydziału Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ, do poszczególnych tomów, takiejak: Zarządzać kulturą? – dlaczego? po co? i jak?, Europejska integracja intelektual-na, Dlaczego w Polsce nie jest możliwa sensowna polityka kulturalna?, sugerująogromną rozpiętość tematyczną, skumulowaną pod hasłem „Zarządzanie w kulturze”.

Jeden z obszerniejszych bloków tematycznych stanowią artykuły dotyczące politykikulturalnej naszego kraju. Skupiają się one na zmianach modelu organizacji i finanso-wania sektora kultury, przeprowadzanych reformach ustrojowych oraz prawnychaspektach funkcjonowania tegoż sektora. Wiele tekstów odnosi się także do politykiUnii Europejskiej oraz poszczególnych krajów członkowskich i regionów, dając moż-liwość porównania, szczególnie rozumienia znaczenia i roli kultury nie tylko w proce-sie integracji, ale i szeroko pojętego rozwoju człowieka, społeczeństw.

Wielu autorów próbuje dokonywać krytycznej (czasami wręcz bardzo ostrej) ocenysystemu i polityki kulturalnej w Polsce, reform, deklaracji i stopnia ich realizacji przeznastępujące po sobie władze, zarówno przed, jak i po 1989 roku. Jednocześnie szcze-gółowo przedstawiane są zagadnienia związane z polityką kulturalną, zadaniami, obo-wiązkami, kompetencjami, problemami i barierami poszczególnych szczebli admini-stracji: centralnej, wojewódzkiej i samorządowej.

Z omawianych przykładów i analiz wyłania się obraz braku zdefiniowanych no-wych założeń polskiej polityki kulturalnej, chaosu koncepcyjnego, zagubienia misjipaństwa w dziedzinie kultury i sztuki, niedostatecznego finansowania instytucji, aletakże problemów z określaniem przez nie ich aktualnej i przyszłej roli w społeczeń-stwie. Ponadto w licznych wypowiedziach wielokrotnie powracają postulaty koniecz-ności jak najszybszego podjęcia i rozwiązania naglących spraw w dziedzinie kulturyoraz dylematów polityki kulturalnej, ustalenia priorytetów, jak i realizowania nowo-czesnego zarządzania w kulturze. Wskazują też na obszary niezbędnych badań, opra-cowań, raportów.

Równowagą dla tej ostrej krytyki stać się mogą opisane w każdym z tomów przy-kłady z praktyki: zarówno polityki kulturalnej (przede wszystkim województwa mało-polskiego i gminy Kraków), jak i działalności instytucji (domów, centrów, ośrodkówkultury, bibliotek, wydawnictw, teatrów, szkół artystycznych, muzeów, galerii, funda-cji, stowarzyszeń, rynku muzycznego, warsztatów terapii zajęciowej, a nawet Kościo-ła), funkcjonujących w różnych miastach, choć i w tym zakresie dominował Kraków.Autorzy tekstów poruszali wiele problemów, z którymi stykają się w codziennej pracypodmioty działające w sektorze kultury, szczególnie w nowych i dopiero poznawanychprzez nie warunkach wolnego rynku. Zagadnienia te dotyczą głównie struktury organi-zacyjnej i zarządzania instytucjami kultury, badania efektywności ich funkcjonowania,analizy popytu i podaży na rynku kultury (zarówno niedochodowym, jak i w przemy-słach kultury; pokuszono się również o porównanie zarządzania instytucją kulturyw sektorze publicznym i prywatnym) oraz wykorzystania marketingu (głównie promo-cji). Uzupełnieniem tej tematyki są również omówione szczegółowo zagadnienia teoriii praktyki zarządzania projektami kulturalnymi, pozyskiwania dodatkowych środkóworaz sponsorów, mecenasów, ich znaczenia dla istnienia i rozwoju oferty kulturalnej,efektywnego zdobywania i wydawania funduszy czy też poszukiwania oszczędności



RECENZJA – „ZARZĄDZANIE W KULTURZE”, TOMY 1–6, WYDAWNICTWO... 227

(w tym outsourcing). Te opracowania – studia przypadków – można uznać za próbęwstępnego, nieco chaotycznego jeszcze, raportu stanu kultury w Polsce (a raczejpunktach na mapie Polski). Najlepiej opisany przykład – Kraków – jest bogatym źró-dłem praktyki w zarządzaniu instytucjami kultury, bankiem pomysłów na realizacjęwłasnej drogi, zwanej „polityką kulturalną”, pomysłów na aktywizowanie środowiskgospodarczych do bezpośredniej współpracy ze środowiskami twórczymi, na zarzą-dzanie zadaniami własnymi gminy oraz wypracowanie sprawnego systemu programówwspomagających kulturę i jej twórców. Wskazany przykład może być także cennymźródłem pozytywnych wzorów dla wielu pracowników nie tylko instytucji kultury, aleprzede wszystkim departamentów i wydziałów kultury w pozostałych województwachi miastach.

W serii „Zarządzanie w kulturze” znalazły się również teksty o innej nieco tematy-ce, np. dotyczące nowych technologii i ich wpływu na kondycję współczesnego czło-wieka oraz możliwości ich wykorzystania w nowoczesnym zarządzaniu kulturą. Zna-leźć można również informacje o związkach ekonomii i humanistyki, finansowaniukinematografii, działalności Euroregionu „Tatry”, możliwościach i konieczności mar-ketingu narodowego, problemach związanych z rewindykacją dóbr kultury, wolonta-riacie... Każdy z tomów zakończony jest recenzjami i sprawozdaniami, a także przej-rzystą Kroniką Katedry Zarządzania Kulturą w Instytucie Spraw Publicznych UJ.

Należy podkreślić, że w całej serii znajdują się liczne wykresy i zestawienia tabela-ryczne, jasno obrazujące omawiane zagadnienia, a wykorzystana przez autorów litera-tura bez wątpienia stanowi dla zainteresowanych obfite źródło istotnej i ważnej biblio-grafii oraz przepisów prawnych. Ponadto w czterech pierwszych tomach (niestety,tylko) znalazły się króciutkie, ale (przypuszczam) niezwykle przydatne dla obcoję-zycznego czytelnika, podsumowania tekstów w języku angielskim.

Omawiane tomy są niewątpliwie próbą pogodzenia teoretycznych refleksji z prak-tycznymi zagadnieniami, a dzięki temu pobudzenia szerokiej i konstruktywnej dyskusjina temat roli kultury we współczesnej gospodarce rynkowej, przede wszystkim natemat priorytetów polityki kulturalnej kraju, województw i samorządów.

Wydaje się, że przedstawienie niewspółmiernie większej liczby przykładów prak-tycznych niż teorii było właśnie celowym zamierzeniem pomysłodawców i realizato-rów omawianej serii. Przybliża się tu rzadko w literaturze poruszane, a najczęściejtraktowane hasłowo tematy, a nade wszystko przedstawia się i analizuje przykładyzastosowania teorii marketingowych oraz teorii zarządzania w praktyce kulturalnej.Autorzy tekstów podjęli trudne i silnie krytykowane wyzwanie adaptacji na grunciekultury pojęć i zagadnień ekonomicznych, przekładania ich na problematykę i realiakultury. Wydaje się, że „Zarządzanie w kulturze” może stać się bodźcem do poszuki-wania odpowiedzi na wiele istotnych współcześnie pytań: o kompetencje menedżerakultury, kształt programów kształcenia, wizję absolwenta kierunków zarządzania kul-turą, kierunki polityki kulturalnej, finansowania kultury, oraz być powodem ciągłegostawiania nowych. Może stać się również silnym impulsem do poszukiwania „możli-wości przyszłego ożywienia »zahibernowanej« w okresie »przeżycia« kultury”2 orazumożliwić wyjście naprzeciw kumulującym się współcześnie problemom: „rozmowygłuchych – 3P: polityków, profesjonalistów, publiczności”, nadmiernej biurokracji,

2 J. Łysiński, A. Czernicka, Kilka uwag na temat wprowadzania tak zwanych kontraktów w in-stytucjach artystycznych w Polsce, „Zarządzanie w kulturze” 2002, tom 3, s. 25.



Katarzyna Siądecka228

zmęczenia środowisk twórczych koniecznością uzasadniania swojego istnienia wy-łącznie osiąganiem celów ekonomicznych i społecznych (zamiast koncentracji na włas-nej działalności twórczej), skutecznego pozyskiwania dodatkowych środków finanso-wych tylko przez te instytucje i grupy zawodowe, które potrafią mówić odpowiednimjęzykiem i wytrwale trenują wypełnianie aplikacji o dotacje z różnych funduszy3.

3 J. Holden, Cenić kulturę, „Zarządzanie w kulturze” 2005, tom 6, s. 129–137; A. Krawczyk, Po

trzykroć muzeum. Idea muzeum wobec kryzysów państwa, społeczeństwa i jednostki, „Zarządzaniew kulturze” 2005, tom 6, s. 244.



KRONIKA



Małgorzata Lisowska

KRONIKA KATEDRY ZARZĄDZANIA KULTURĄW INSTYTUCIE SPRAW PUBLICZNYCH UNIWERSYTETU

JAGIELLOŃSKIEGO

Dydaktyka

Od roku akademickiego 1996/1997 prowadzone są 3-letnie studia dzienne i zaocznelicencjackie, kierunek: zarządzanie i marketing, specjalność: zarządzanie kulturą, a odroku 1999/2000 uruchomione zostały 2-letnie uzupełniające magisterskie studia dzien-ne i zaoczne. W roku akademickim 2005/2006 zarządzanie kulturą studiowało na stu-diach dziennych magisterskich typu „Y” (z możliwością uzyskania tytułu licencjata potrzech latach) 95 osób, na studiach zaocznych magisterskich typu „Y” – 33, na studiach2-letnich uzupełniających magisterskich dziennych – 82, na studiach 2-letnich uzupeł-niających magisterskich zaocznych – 51. W roku akademickim 2006/2007 decyzjąSenatu UJ studia na specjalności: zarządzanie w sektorze publicznym, specjalizacjazarządzanie kulturą, są prowadzone jako studia pięcioletnie jednolite magisterskie.

Spis prac magisterskich obronionych w roku akademickim 2005/2006

Nazwisko i imię autorapracy

Nazwisko i imię promotora Tytuł pracy magisterskiej

Batiuk Dorota Swaryczewska Magdalena Ochrona, rewaloryzacja i adaptacja zabytkówtechniki na przykładzie projektu zagospoda-rowania starej rzeźni w Jarosławiu

Błażej Maria Wojciechowski Jan Formy polityki kulturalnej i zakres ich reali-zacji w mediach po 1989 roku – przykładTelewizji Polskiej SA

Chochorek Barbara Lubecka Anna Powstanie i stan obecny rynkowego modelufinansowania kultury

Cielesta Anna Mirski Jan Rola marketingu w działalności teatru naprzykładzie Teatru Ludowego w Krakowie

Dziuba Joanna Swaryczewska Magdalena Zarządzanie dziedzictwem kulturowym naprzykładzie fortyfikacji nowożytnych. Pro-gram zagospodarowania Krakowskiego FortuBorek 52



Małgorzata Lisowska232

Gąsiorowska Małgorzata Sowa Kazimierz Sponsoring i jego rola w finansowaniu dużejcyklicznej imprezy kulturalnej na przykładzieMiędzynarodowego Festiwalu „WratislaviaCantas”

Groń Anna Prawelska-Skrzypek Grażyna Efektywność funkcjonowania PedagogicznejBiblioteki Wojewódzkiej w Nowym Sączui w Krakowie

Hajto Katarzyna Lubecka Anna „Marsz Pamięci” w Krakowie jako elementpromocji turystycznej i rewitalizacji krakow-skiej dzielnicy Podgórze

Haligowska Natalia Lubecka Anna Strategia rozwoju instytucji kultury na przy-kładzie Muzeum Historii Fotografii

Jakubowska Kornelia Wojciechowski Jan Zabawka jako produkt kulturowy i rynkowy– przykład lalki Barbie

Jastrzębska Anna Kurleto Halszka Creative Commons jako alternatywa w zarzą-dzaniu prawami autorskimi do utworu

Kmieć Dorota Swaryczewska Magdalena Park archeologiczny w gminie Michałowice– szansą rozwoju lokalnego

Kościuszko Anna Orzechowski Emil Muzeum nie tylko dla muzealników. O rolimuzeów i marketingu w muzeach na przykła-dzie Nocy Muzeów, Dnia Otwartych DrzwiMuzeów Krakowskich i Muzeobrania

Krawiec Klaudyna Kurleto Halszka Kino jako instytucja kultury. Perspektywyrozwoju na tle wybranych krajów europej-skich

Kwandrans Anna Górski Piotr Motywowanie dzieci do sportu na przykładziesekcji koszykarskiej klubu KS Korona Kra-ków

Leśniak Katarzyna Mirski Jan Zarządzanie twórczościąLewandowski Mateusz Prawelska-Skrzypek Grażyna Metody mierzenia efektywności zarządzania

w jednostkach sektora publicznegona przykładzie instytucji kultury

Łuszczek Ewa Prawelska-Skrzypek Grażyna Działalność środowiskowych klubów kulturyna przykładzie filii Centrum Kultury „DworekBiałoprądnicki” w Krakowie

Malatyńska Anna Wojciechowski Jan Dzieło malarskie jako produkt kultury nawspółczesnym rynku sztuki w Polsce

Mietniowska Katarzyna Lubecka Anna Rola reklamy we współczesnej kontrkulturzeMigda Justyna Wojciechowski Jan Promocja kultury artystycznej w otwartych

przestrzeniach miejskichMiśkiewicz Anna Maria Kurleto Halszka Perspektywy rozwoju oraz kształtowanie

nowego wizerunku placówki w środowiskulokalnym dzielnicy na przykładzie TeatruŁaźnia Nowa

Muzyk Monika Kurleto Halszka Outsourcing jako narzędzie zarządzaniaw instytucji kultury

Nagawiecka Anna Kurleto Halszka Prezentacja, upowszechnianie i promocjakultur mniejszości narodowych i etnicznychw cyklicznych programach etnicznychTelewizji Polskiej SA Oddział w Krakowiew latach 1993–2005



KRONIKA KATEDRY ZARZĄDZANIA KULTURĄ W INSTYTUCIE SPRAW... 233

Parafińska Ewa Lubecka Anna Rola komunikacji w zarządzaniu organizacjąwielokulturową

Perchlicki Andrzej Wojciechowski Jan Metody promocyjne miasta Krakowa wobeczmian w ruchu turystycznym w latach 2004––2006

Pieczonka Magdalena Lubecka Anna Centrum handlowe – nowe centrum kulturypopularnej

Piszczek Dominika Barańska Katarzyna Komunikacja w środowisku wewnętrznyminstytucji na przykładzie Muzeum Narodowe-go w Krakowie

Raźniak Waldemar Prawelska-Skrzypek Grażyna Zarządzanie projektami w publicznych te-atrach muzycznych na przykładzie TeatruMuzycznego im. Danuty Baduszkowejw Gdyni, Teatru Muzycznego Romaw Warszawie i National Theatre w Londynie

Szacoń Katarzyna Mirski Jan Fenomen krakowskiego KazimierzaSzostak Aneta Lubecka Anna Wpływ polityki państwa polskiego

w dziedzinie mediów elektronicznych po roku1989 na obecność kultury w programachtelewizyjnych nadawców o zasięguponadregionalnym

Tąta Joanna Kuleto Halszka Odrodzenie idei społeczeństwa obywatelskie-go a rozwój trzeciego sektora w Polsce

Wieczorkowska Alicja Lubecka Anna Kształtowanie obrazu kultury polskiej zagranicą na przykładzie Polskiego OśrodkaSpołeczno-Kulturalnego (POSK) w WielkiejBrytanii

Wolnik Justyna Lubecka Anna Kultura szansą rozwoju gminy OrnontowiceWróbel Beata Prawelska-Skrzypek Grażyna Zarządzanie komunikacją

w międzynarodowych projektach kulturalnychna przykładzie programu Kultura 2000

Zając Dominika Lubecka Anna Rola reklamy w promocji instytucji kultury naprzykładzie Muzeum Narodowegow Krakowie

Spis prac licencjackich obronionych w roku akademickim 2005/2006

Nazwisko i imię autorapracy Nazwisko i imię promotora Tytuł pracy licencjackiej

Jarczok Jacek Plebańczyk Katarzyna Instrumenty public relations wykorzystywaneprzez muzyków do kreowania swojegowizerunku na przykładzie zespołu Metallica

Bereś Anna Gaweł Łukasz Promocja wartości w polskiej reklamiespołecznej

Janik Michał Gaweł Łukasz Działalność sponsorska w dziedzinie kultury

Klama Ewa Gaweł Łukasz Rynek polskiego artystycznego plakatufilmowego




Kurdziel Joanna Plebańczyk Katarzyna Kreowanie wizerunku firmy międzynarodo-wej w kontekście lokalnym. Studium przy-padku szkoły językowej Bell w Polsce orazw Chinach

Pogonowska Magdalena Plebańczyk Katarzyna Wybrane elementy kreowania wizerunkuwykorzystywane przez Muzeum HistoryczneMiasta Krakowa

Zdebska Joanna Gaweł Łukasz Kształtowanie wizerunku poprzez produkt naprzykładzie Starego Teatru im. HelenyModrzejewskiej w Krakowie

Studia podyplomowe

Katedra Zarządzania Kulturą Uniwersytetu Jagiellońskiego organizuje roczne po-dyplomowe studia z zakresu zarządzania kulturą. Studia adresowane są do wszystkich,którzy chcą zdobyć lub poszerzyć wiedzę z tej dziedziny. Dają pracownikom sektorakultury szansę podniesienia kwalifikacji oraz uwrażliwiają na istotne dla rozwoju kul-turalnego sprawy. Założeniem Podyplomowych Studiów Zarządzania Kulturą jesttakże integracja środowiska ludzi związanych z kulturą. Są one prowadzone od 1996roku; ukończyło je już ponad 180 osób. Wybrane prace dyplomowe są drukowanew Zeszytach Naukowych Wydziału Zarządzania i Komunikacji Społecznej w ramachrocznika „Zarządzanie w kulturze”.

Realizacja programu studiów odbywa się poprzez wymianę doświadczeń, zapozna-wanie się z aktualnymi osiągnięciami, rozwiązaniami i pomysłami w przedmiocie stu-diów, prezentacje polityki kulturalnej Polski i innych krajów. Zajęcia są prowadzoneprzez teoretyków i praktyków, między innymi z:

– European Network of Cultural Administration Training Centres (ENCATC),– Centre for Arts and Media Management w Utrechcie (Holandia),– Ministerstwa Kultury,– Uniwersytetu Jagiellońskiego,– Politechniki Krakowskiej,– Akademii Ekonomicznej w Krakowie.Swoimi doświadczeniami dzielą się także dyrektorzy domów kultury, muzeów, ga-

lerii, teatrów oraz innych instytucji kulturalnych.

Spis prac dyplomowych obronionych w roku akademickim 2005/2006

Lp. Nazwisko Imię Temat pracy

1 Bargiel Anna Misja miesięcznika artystycznego dla dzieci „Dada”2 Baś Joanna Historia powstania i zarządzanie prywatną instytucją kultury na

przykładzie Galerii f5 & Księgarni Fotograficznej

3 Burian Maria Program opieki nad zabytkami województwa opolskiego4 Bylica Barbara Działalność Instytucji Kultury w Gminie Gierałtowice – Gminna

Biblioteka Publiczna




15 Czekaj Anna Pobudzanie i kierowanie aktywnością twórczą publicznościmuzealnej na przykładzie pracowni działań muzealnych ZamkuKrólewskiego w Warszawie

16 Furmańczyk Iwona Instytut Sztuki Wyspa w latach 2004–0617 Głowacka Anna Budowanie wizerunku Centrum Filmowego „Ars” na podstawie

strony internetowej18 Hliniak Krzysztof Czy potrzebne nam jest polskie dziedzictwo taneczne? Próba

sformułowania misji instytucji kultury zajmującej się upo-wszechnianiem polskich tańców narodowych i regionalnych

19 Jarząbek Anna Rola placówki kulturalnej w niwelowaniu barier społecznychpoprzez organizację imprez integracyjnych na przykładzie działal-ności Miejskiego Domu Kultury „Zawodzie” w Katowicach

10 Jasina Sylwia Strategia rozwoju gminy i miasta Józefów w zakresie kulturyi turystyki

11 Karp Agnieszka Edukacja kulturalna dzieci12 Karpała Jadwiga Dzisiejsza sytuacja i funkcjonowanie zespołu kameralnego na

rynku usług muzycznych13 Kępa Sylwia „Sokrates w drodze do liceum” – projekt edukacyjno-kulturalny

wtrącający namysł filozoficzny oraz naukowy i kulturalnyw życie licealistów

14 Kosowska-Osman Izabela Organizacja festiwalu teatralnego na przykładzie III-letniegoFestiwalu Małych Form Teatralnych w Teatrze „Bagatela”w Krakowie

15 Kuc Teresa Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka – strategia upowszechnia-nia wartości dziedzictwa narodowego – propozycje na lata2007–13

16 Łabuś Zofia Działalność zespołów folklorystycznych w kontekście procesukultywowania tradycji ludowych poprzez realizację działalnościkulturalno-oświatowej w Bieruńskim Ośrodku Kultury

17 Myśliwiec Monika Strategiczne wspieranie sztuki przez sektor biznesu w Niem-czech – wybrane przykłady

18 Orłowska Małgorzata Collage Teatralny – Festiwal Teatrów Autorskich 1992–200019 Przybylska Magdalena Strona internetowa jako narzędzie reklamy wybranych bibliotek

oraz propagandy czytelnictwa20 Rożek Dominik Formy działań promocyjnych w miejsko-gminnych domach

kultury (na przykładzie Staszowskiego Ośrodka Kultury)21 Różańska Ewa Teatr modelem zarządzania instytucją kultury22 Różnicka Małgorzata Miejsce kultury w rozwoju gminy Rawicz – identyfikacja pro-

blemów na podstawie analizy SWOT23 Skwara Agnieszka Elementy public relations instytucji non profit na przykładzie

biblioteki publicznej24 Smożewska-

-WójcikiewiczMagdalena Teatrzyk Dziennikarza i Aktora w Kielcach (1961–69)

25 Soliński Mateusz Rola i znaczenie współczesnej instytucji kultury na przykładzieGalerii Autorskiej Jana Kaji i Jacka Solińskiego

26 Tarnowska Anna Niektóre aspekty zarządzania instytucją teatru operowegow gospodarce rynkowej

27 Tercz Katarzyna Planowanie projektu28 Tokar Izabela Badania rynkowe. Segmentacja rynku29 Wolanin Zbigniew Muzeum Nikifora – propozycja strategii działania placówki jako

muzeum nowoczesnego30 Zieńko Grażyna Kultura w mikroregionie Unii Europejskiej na przykładzie

Nowego Wiśnicza




Współpraca międzynarodowa i krajowa

• W lutym 2006 roku odbyło się spotkanie przedstawicieli ośrodków akademic-kich prowadzących studia z zakresu zarządzania kulturą. Do udziału w obradachna temat koncepcji promowania zarządzania kulturą jako dyscypliny akademic-kiej zostali zaproszeni przez Katedrę Zarządzania Kulturą między innymi wy-kładowcy z Uniwersytetu im. A. Mickiewicza (Poznań), Uniwersytetuim. M. Curie-Skłodowskiej (Lublin), Uniwersytetu Jagiellońskiego (Instytut Pe-dagogiki).

• W dniach 18–21 maja 2006 roku w Bratysławie (Słowacja) ENCATC zorgani-zował coroczną konferencję. „Competence in Diversity or Diversity in Compe-tence” – tak brzmiał temat spotkania. W konferencji oprócz pracowników na-ukowych Katedry wzięli udział także studenci zarządzania kulturą.

• W dniach 13–14 czerwca 2006 roku odbyła się zorganizowana przez Zakład Pe-dagogiki Kultury Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie Ogólno-polska Konferencja Naukowa „Akademickie kształcenie animatorów i menedże-rów kultury w Polsce: koncepcje, doświadczenia, wyzwania”. Celem konferen-cji było stworzenie okazji do dyskusji nad aktualnym oraz przyszłym modelemakademickiego kształcenia kadry menedżerów zarządzania kulturą w Polsce.W konferencji wzięli udział przedstawiciele Katedry – prof. dr hab. Emil Orze-chowski, dr Katarzyna Plebańczyk, dr Katarzyna Barańska. Poszczególne sesjepoświęcone były między innymi omówieniu predyspozycji i kompetencji ani-matora i menedżera kultury, rynkowi pracy w sektorze kultury, perspektywicz-nemu modelowi akademickiego kształcenia animatorów i menedżerów kultury.Konferencja ta zainicjowała współpracę z ww. Zakładem Pedagogiki. Spotkaniutowarzyszyło wydawnictwo przygotowane pod redakcją naukową Barbary Je-dleńskiej Akademickie kształcenie animatorów i menedżerów kultury w Polsce –koncepcje, doświadczenia, wyzwania. W publikacji znalazły się artykuły: prof.dr hab. E. Orzechowskiego Zarządzanie w naukach humanistycznych (kultura –– zarządzanie: gdzie jesteśmy?), prof. dr. hab. G. Prawelskiej-Skrzypek Zarzą-dzanie kulturą w kontekście zarządzania publicznego, dr Małgorzaty SternalKształcenie menedżerów kultury – współdziałanie w sieciach europejskich, mgrMałgorzaty Lisowskiej Kształcenie menedżerów kultury w Instytucie Spraw Pu-blicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego.

• W marcu 2001 roku Katedra Zarządzania Kulturą UJ przystąpiła do realizacjiprojektu „Synaxis Baltica” – a Baltic Sea Region Students Platform on Art andWelfare. Projekt ma na celu wymianę doświadczeń i nawiązywanie współpracyw zakresie zarządzania kulturą pomiędzy krajami regionu bałtyckiego, tworze-nie sieci kontaktów pomiędzy przyszłymi pracownikami kultury i uczelniamikształcącymi studentów w tej dziedzinie. W dniach 9–23 września 2006 rokuspotkanie odbyło się w Görlitz (Niemcy).

• Przedstawiciele Katedry wzięli udział w konferencji międzynarodowej na tematspołeczeństwa dialogu, zorganizowanej w dniach 12–13 października 2006 rokuw Wilii Decjusza (Kraków). Obrady poświęcone były takim zagadnieniom, jakwspółzależność i wzajemne przenikanie się cywilizacji i kultur, dekonstrukcjitożsamości kulturowej.




Wykłady i spotkania (poza planem studiów)

Program „Ambasador”, rozpoczęty w 1997 roku cykl wykładów o kulturze, pre-zentuje założenia polityki kulturalnej prowadzonej przez państwa posiadające akredy-tację dyplomatyczną w Polsce.

Rok akademicki 2005/2006

• 15 marca 2006 roku wykład wygłosił Jego Ekscelencja, Anil Wadowa, Ambasa-dor Indii. Temat wykładu brzmiał: Introduction to Indian culture and culturalpolicy. Wykład rozpoczął organizowane w Krakowie obchody Święta Holi.

• 26 kwietnia 2006 roku wykład wygłosił Jego Ekscelencja, Franklin Gonzales,Ambasador Boliwariańskiej Republiki Wenezueli. Temat wykładu brzmiał: Po-lityka kulturalna w czasach zmian w Wenezueli. Wykład był ilustrowany filmempt. Przemierzając Wenezuelę.

Publikacje Katedry Zarządzania Kulturą UJ

• Gaweł Ł., Orzechowski E. (red.), „Zarządzanie w kulturze”, t. 6, Kraków 2005.• Plebańczyk K., Górski P., Oferta kulturalna Krakowa 2005 w opinii jej odbior-

ców, Kraków 2005.

Habilitacje

W roku 2005 zatwierdzona została – na podstawie dorobku naukowego – habilitacjaz zakresu zarządzania w naukach humanistycznych dr Doroty Ilczuk. Dr hab. DorotaIlczuk prowadzi badania nad polityką kulturalną i zarządzaniem w kulturze. Jest autor-ką książek z zakresu ekonomiki kultury, funkcjonowania III sektora w Polsce, społe-czeństwa obywatelskiego. Przygotowała również wiele ekspertyz dla instytucji euro-pejskich i krajowych. W roku 2005 zostało przeprowadzone kolokwium habilitacyjnew sprawie nadania tytułu doktora habilitowanego dr Janowi Wojciechowskiemu,a w roku 2006 zatwierdzono ww. habilitację. Dr hab. Jan Wojciechowski jest autoremksiążek między innymi z zakresu polityki kulturalnej, a także wielu ekspertyz.



INFORMACJE O AUTORACH I REDAKTORACH KSIĄŻKI

dr Katarzyna Barańska – adiunkt w Katedrze Zarządzania Kulturą w InstytucieSpraw Publicznych na Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ, pracownikMuzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie, współpracownik Mu-zeum Zamku w Niedzicy (zbiory etnograficzne), członek Kolegium Redakcyjnego„Opuscula Musealia” wydawanego przez Muzeum UJ, członek Stowarzyszenia Histo-ryków Sztuki, Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, ICOM (MiędzynarodowaRada Muzeów).

dr Elżbieta Chromiec – adiunkt w Dolnośląskiej Wyższej Szkole Służb Publicznych„ASESOR” we Wrocławiu, współpracuje m.in. z UAM w Poznaniu. Zajmuje się edu-kacją nieformalną, polityką kulturalną oraz badaniami międzykulturowymi. Jest kie-rownikiem autorskich studiów podyplomowych „Administracja i przedsiębiorczośćw kulturze” w DWSSP „ASESOR” oraz koordynatorem wielu projektów międzykultu-rowych (np. Saksońskie ścieżki polskiej historii i kultury, 2006; Kultura polska wNiemczech. Przykład: Dolny Śląsk – Saksonia, 2005).

dr Łukasz Gaweł – adiunkt w Katedrze Zarządzania Kulturą w Instytucie Spraw Pu-blicznych na Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ. Zajmuje się proble-mami związanymi z odnawianiem, rewitalizacją oraz modelami zarządzania małymiobiektami zabytkowymi.

Jan Paweł Gawlik – publicysta, krytyk teatralny, dramaturg, dyrektor i kierownikartystyczny kilku teatrów, m.in. w latach 1970–1980 Starego Teatru w Krakowie,a także Teatru Telewizji Polskiej (1977–1982) oraz Teatru Rzeczypospolitej (1983––1985). Autor kilku dramatów i sztuk telewizyjnych, granych w kraju i za granicą, orazszkiców teatralnych w tomach Twarze teatru i Okolice teatru. Otrzymał m.in. nagrodętygodnika „Polityka” Drożdże za rok 1974 (wraz z Jerzym Jarockim, Konradem Swi-narskim i Andrzejem Wajdą).

Anna Maria Jarząbek – od 2001 roku pracuje w Miejskim Domu Kultury „Zawo-dzie” i filii „Bogucice” w Katowicach, prowadząc m.in. edukację historyczno-regio-nalną dla dzieci i młodzieży. Współpracując z instytucjami zajmującymi się osobaminiepełnosprawnymi, propaguje ich twórczość na Śląsku. Prowadzi grupy teatralne„Kropka” i „Przecinek”. Autorka i organizatorka cyklu imprez „Obok nas”, propagują-cego bogactwo kulturowe mniejszości narodowych w Polsce, oraz cyklu „GościniecŚląski”, prezentującego historię, tradycję i kulturę różnych części Śląska.

dr Barbara Jedlewska – adiunkt w Zakładzie Pedagogiki Kultury na Wydziale Peda-gogiki i Psychologii UMCS w Lublinie. Zajmuje się problematyką edukacji i animacjikulturalnej, zagadnieniami dotyczącymi sukcesu rynkowego i jego uwarunkowań



Informacje o autorach i redaktorach książki240

w sferze działalności kulturalnej i edukacyjnej oraz problemami wychowania w wa-runkach kultury konsumpcyjnej i popkultury.

Anna Kościuszko – absolwentka zarządzania kulturą w Instytucie Spraw Publicznychna Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ, pracownik działu marketingui nowych technologii Apollo Film Sp. z o.o.

Bianka Kurylczyk – absolwentka teatrologii na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Mateusz Lewandowski – absolwent zarządzania kulturą w Instytucie Spraw Publicz-nych na Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ. Konsultant w agencjiUIT Marketing Buro w Tilburgu. Zajmuje się zastosowaniem Strategicznej Karty Wy-ników oraz miernikami efektywności zarządzania w sektorze kultury.

Małgorzata Lisowska – absolwentka teatrologii na Uniwersytecie Jagiellońskim,kierownik sekretariatu Instytutu Spraw Publicznych; od początku istnienia SzkołyZarządzania Kulturą (obecnie Katedra Zarządzania Kulturą) prowadzi jej Kronikę.

dr hab. Anna Lubecka – adiunkt w Instytucie Spraw Publicznych na WydzialeZarządzania i Komunikacji Społecznej UJ, specjalizuje się w zagadnieniach komu-nikacji interkulturowej oraz wielokulturowości i jej wpływu na tworzenie tożsamościnarodowej w krajach postkomunistycznych w kontekście tworzenia zjednoczonejEuropy i trendów globalnych. Od 2004 roku jest kierownikiem Zakładu Między-kulturowej Komunikacji Społecznej w ISP UJ, a od 2001 dyrektorem „ProgramuAmbasador” w ISP UJ. W 2004 roku stworzyła program w języku angielskim dlaobcokrajowców studiujących na UJ (Courses in Business and Communication) i jestjego kierownikiem.

dr Andrzej Mirski – adiunkt w Katedrze Zarządzania Kulturą w Instytucie SprawPublicznych na Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ, zajmuje się psy-chologią organizacji i zarządzania, zagadnieniami marketingu oraz psychologią spo-łeczno-rozwojową i psychologią twórczości.

dr Bogusław Nierenberg – adiunkt w Katedrze Zarządzania Kulturą w InstytucieSpraw Publicznych na Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ, dzienni-karz i redaktor naczelny Radia Opole S.A.

prof. dr hab. Emil Orzechowski – teatrolog, polonista, pomysłodawca i założycielSzkoły, a następnie Katedry Zarządzania Kulturą na Wydziale Zarządzania i Komuni-kacji Społecznej w Instytucie Spraw Publicznych UJ, promotor kształcenia menedże-rów kultury w ramach systemu szkolnictwa wyższego w Polsce.

Aneta Pepaś – asystent w Zakładzie Pedagogiki Kultury na Wydziale Pedagogikii Psychologii UMCS w Lublinie. Zajmuje się m.in. polityką kulturalną, problematykąfunduszy strukturalnych na rzecz kultury, organizacjami pozarządowymi w kulturze,animacją środowiska lokalnego, marketingiem w działalności kulturalnej oraz zagad-nieniami menedżeryzmu i promocji kultury.



INFORMACJE O AUTORACH I REDAKTORACH KSIĄŻKI 241

Jan Sadkiewicz – student V roku zarządzania kulturą w Instytucie Spraw Publicznychna Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ oraz II roku historii na tej sa-mej uczelni.

dr Katarzyna Siądecka – adiunkt w Zakładzie Pedagogiki Kultury na Wydziale Pe-dagogiki i Psychologii UMCS w Lublinie. W obszarze jej zainteresowań naukowychznajdują się m.in. teoria upowszechniania kultury oraz marketing i menedżeryzmw kulturze.

dr Dorota Sieroń-Galusek – adiunkt w Katedrze Edukacji Kulturalnej na WydzialeEtnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie. W centrum jejzainteresowań badawczych leżą: problematyka edukacji międzykulturowej, rola misjiw kształtowaniu i zarządzaniu instytucjami kultury, zagadnienia warsztatu współczes-nego animatora/menedżera kultury.

Joanna Szulborska-Łukaszewicz – absolwentka teatrologii na Uniwersytecie Jagiel-lońskim oraz podyplomowego Studium Menedżerów Kultury przy Kolegium Ekono-miki Światowej Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, doktorantka w InstytucieSpraw Publicznych na Wydziale Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ. Od 1993roku pracownik wydziału zajmującego się sprawami kultury w Urzędzie Miasta Kra-kowa. W roku akademickim 2004/05 i 2005/06 lektorka języka polskiego na Uniwer-sytecie im. Konstantyna Presławskiego w Szumen (Bułgaria). Obszar zainteresowańnaukowych: polityka kulturalna i zarządzanie w sektorze kultury przez samorządyróżnych szczebli w Polsce i Europie.



Seria: Prace Wydzia - wuj.pl w kulturze tom 7... · Na okładce kościół pw. św. Michała...

Documents

Transcript of Seria: Prace Wydzia - wuj.pl w kulturze tom 7... · Na okładce kościół pw. św. Michała...