seminarium 5 WIRUSY WĄTROBOWE

© Copyright by $taś

- 1 -

1. ASTROWIRUSY2. KALICIWIRUSY3. KORONAWIRUSY4. ROTAWIRUSY5. WIRUSOWE ZAPALENIA WĄTROBY (WZW)

a. WIRUS ZAPALENIA WĄTROBY TYPU B (HBV)i. DIAGNOSTYKA

b. WIRUS ZAPALENIA WĄTROBY TYPU E (HEV)c. WIRUS ZAPALENIA WĄTROBY TYPU C (HCV)d. WIRUS ZAPALENIA WĄTROBY TYPU D (HDV)e. WIRUS ZAPALENIA WĄTROBY TYPU A (HAV)

A S T R O W I R U S Y

o Jego nazwa pochodzi od gwiaździstego wyglądu wirionuo Symetria ikosaedralnao RNA (+)

o Charakteryzują się małą patogennością

o Zakażenia żołądkowo-jelitoweo Wywołują biegunki, które prawie zawsze mają łagodny przebieg

o Transmisja na drodze fekalno-oralnej

o Diagnostyka§ Wykrywanie wirusa w kale za pomocą mikroskopu elektronowego§ Metoda immunoenzymatyczna§ Sekwencjonowanie nukleotydów i hybrydyzacja dot-blot

o Epidemiologia§ Występują na całym świecie§ Zakażają się głównie małe dzieci oraz osoby starsze, osłabione innymi chorobami

K A L I C I W I R U S Y

o Symetria: ikosaedralna,o RNA (+)o Kształt wirionu zbliżony do kulistego, jednak na powierzchni występują 32 wgłębienia o profilu

kielicha (które powodują, że kształt kaliciwirusów jest dosyć charakterystyczny)

o Kaliciwirusy są klasyfikowane jako:§ ludzkie kaliciwirusy (HuCV)§ „małe, okrągłe wirusy” (SRSV)

Wirusy SRSV dzielą się na dwa podtypy:o Typ I obejmuje wirus Norwalk (Norovirus) oraz kilka podobnych wirusów,

nazwanych od regionów geograficznych, których zostały opisane

o Kaliciwirusy zakażają jelito cienkie. Zakażenie jest związane z atrofią kosmków i biegunką.

o Wirusy te są najczęstszą przyczyną wirusowego zapalenia żołądka i jelit u dorosłych.

o Wywołują trzy rodzaje epidemiologiczne określonych zespołów: wymioty, biegunkę epidemiczną,wirusowe zapalenie żołądka i jelit.

o Po bardzo krótkim okresie wylęgania (1-2 dni) stopniowo lub nagle pojawiają się następująceobjawy:

§ Nudności, wymioty§ Bóle mięśni i głowy§ Niska gorączka§ Umiarkowana biegunka (4-8 luźnych , wodnistych stolców na dobę)


- 2 -

o Wraz z rotawirusami i adenowirusami stanowią najczęstsze wirusowe patogeny układupokarmowego u dzieci

o Diagnostyka§ Metoda mikroskopii immunoelektronowej§ Wirus Norwalk- rozpoznanie na podstawie objawów klinicznych§ Metoda radioimmunologiczna§ Metody: hemaglutynacji, immunoadherencyjnej, PCR

o Epidemiologia§ Kalicywirusy przenoszą się najczęściej drogą fekalno-oralną (spożywania skażonej wody

lub surowej żywności), ale mogą też przenosić się drogą kropelkową

R O T A W I R U S Y

Oglądane w mikroskopie elektronowym przypominają koła wozu, stąd ich nazwazidentyfikowano siedem głównych grup, z czego trzy (A, B i C) są zaraźliwe dla ludzi;

o Rotawirusy grupy A są najbardziej powszechne.§ To główna przyczyna ostrej biegunki u niemowląt i dzieci (20% przypadków), około połowa

wymaga hospitalizacji. Prawie każde dziecko do lat 5 było zakażone rotawirusem.

o Rotawirus grupy B, zwany także rotawirusową gorączką dorosłych lub ADRV,§ przyczynił się do kilku poważnych epidemii biegunki, która dotknęła tysiące ludzi w

Chinach w różnym wieku.

o Rotawirus grupy C§ związany jest z rzadkimi przypadkami biegunki u dzieci w wielu krajach.

Rotawirusy posiadają genom składający się 11 segmentów dwuniciowego RNA otoczonegocharakterystycznym trzywarstwowym kapsydem

Patogeneza i obraz kliniczny

o Okres inkubacji wynosi 1-3 dni.

o Wirus zakaża komórki jelitowe (enterocyty) kosmków jelita cienkiego, prowadząc do uszkodzeńnabłonka i biegunki.

o Rotawirusy powodują ostry stan zapalny żołądkowo-jelitowy. Schorzenie to jest różnie nazywane -"biegunka niemowlęca", "biegunka zimowa", "grypa żołądkowa", "ostre niebakteryjne zakażenieżołądka i jelit" czy "ostre wirusowe zapalenie żołądkowo-jelitowe".

o Objawy często zaczynają się gorączką, nudnościami, wymiotami, po których następuje 4-8 dnibiegunki, czemu towarzyszą bóle brzucha.

o Często (u połowy chorych) objawom towarzyszy infekcja dróg oddechowych.o zwykle następuje całkowity powrót do zdrowia.o Najczęściej i najciężej chorują dzieci od 3 miesiąca do 3 lat.o Zakażenia u dzieci starszych i u osób dorosłych występują rzadziej i przebiegają łagodniej lub

bezobjawowo. U osób z upośledzoną odpornością infekcja może mieć przebieg ciężki

Powikłaniao Odwodnienieo Zaburzenia wodno – elektrolitoweo Rzadko: drgawki gorączkowe, zmiany w OUN, podwyższenie poziomu transaminaz, zapalenia

trzustki, DIC.

Epidemiologiao Wirus izoluje się zwykle ze stolców niemowląt, szerzy się prawdopodobnie drogą fekalno-oralnąo Szczyt zachorowalności podczas chłodniejszych miesięcy w roku

Diagnostykao Rozpoznanie zakażenia rotawirusowego polega na stwierdzeniu obecności antygenów wirusa w

kale osoby chorej.


- 3 -

o Obecnie podstawą diagnostyki są lateksowe testy aglutynacyjneo Powszechnie stosowany na rotawirus grupy A jest test immunoenzymatyczny (EIA).

o mikroskop elektronowyo elektroforezao RT-PCR

Rotawirusy są przenoszone drogą pokarmową.o Zasadnicze znaczenie w przenoszeniu choroby mają ręce.o Do zakażenia dochodzi głównie poprzez spożycie pokarmu zanieczyszczonego kałem osoby

chorej.o Również woda zanieczyszczona rotawirusami może być przyczyną zachorowań.o Źródłem zakażenia mogą być produkty, które nie wymagają obróbki cieplnej, takie jak sałatki,

owoce, czy przystawki.o Rotawirusy są całkiem trwałe w środowisku.

Przebycie zakażenia rotawirusem powoduje powstanie w błonie śluzowej przewodu pokarmowegoswoistych przeciwciał klasy IgA. Przeciwciała te chronią przed ponownym zakażeniem tym samym typemserologicznym wirusa. Możliwe są jednak zachorowania powtórne spowodowane innymi typami wirusa.Zachorowania te mają łagodniejszy przebieg. Przeciwciała obecne w surowicy nie pełnią funkcjiochronnych, dowodzą jedynie przebytego zakażenia

W I R U S O W E Z A P A L E N I A W Ą T R O B Y ( W Z W )

§ Wirusowe zapalenie wątroby, WZW - choroba wątroby wywołana zakażeniem wirusowym. Częstopotocznie nazywana "żółtaczką", jest to jednak termin nieprawidłowy, niemedyczny oraz nieścisły, z uwagina różnorodny przebieg wirusowych zapaleń wątroby, które mogą przebiegać bez zażółcenia powłokskórnych.

§ Wśród wirusów hepatotropowych możemy rozróżnić:o wirus zapalenia wątroby typu Ao wirus zapalenia wątroby typu Bo wirus zapalenia wątroby typu Co wirus zapalenia wątroby typu Do wirus zapalenia wątroby typu Eo wirus zapalenia wątroby typu Go TTVo SENV

Inne wirusy, pierwotnie niehepatotropowe, mogące wywołać wirusowe zapalenie wątroby:o adenowirusyo Coxsackie Bo CMV - wirus cytomegaliio EBV - wirus mononukleozy zakaźnejo HSV-1 i HSV-2 - wirus opryszczki zwykłejo VZV - wirus ospy wietrznej i półpaścao wirus świnkio wirus różyczkio wirus żółtej febry


- 4 -

W I R U S Z A P A L E N I A W Ą T R O B Y T Y P U B ( H B V )

To główny reprezentant rodziny hepadnawirusów – Hepadnaviridaepowoduje wirusowe zapalenie wątroby, zwane kiedyś żółtaczką wszczepiennąBudowa:

o to otoczkowy wirus DNA,o częściowo dwuniciowy DNAo Wirus ten posiada osłonkę zbudowaną z dwuwarstwowej lipidowej błony komórkowej, w której

zawarty jest antygen powierzchniowy HBV (HBs). Osłonka otacza właściwy kapsyd, zawierającyantygen rdzeniowy HBV (HBc), genom wirusa oraz polimerazę DNA (odwrotną transkryptazę).Kompletny zakaźny wirion zwany jest też cząstką Dane’a. Wirus namnaża się w hepatocytach.

§ Cząstki Dane’a oraz antygen HBs (ale nie antygen rdzeniowy – HBc) są uwalniane dokrwioobiegu.

§ Antygen HBs występuje w krążeniu w dwóch formach morfologicznych – w postaciwydłużonej i w formie kulistej.

§ Innym białkiem wirusowym jest antygen HBe, stanowiący zmodyfikowaną w faziepotranslacyjnej skróconą postać antygenu HBc, w wyniku czego jest pozbawiony zdolnościspontanicznego tworzenia kapsydu. Antygen ten jest również uwalniany z hepatocytów dokrwi

Szczepyo 4 antygenowo różne szczepy HBV

§ ayw§ adw§ ayr§ adr

Patogeneza i obraz kliniczny:o Okres wylęgania wzw typu B wynosi od 4 do 12 tygodni, a po nim następuje faza ostrego

zakażenia, przebiegająca z żółtaczką lub bezobjawowo czas jej trwania waha się od 2 do 12tygodni.

o Uszkodzenie komórki wątrobowej w przebiegu zakażenia HBV nie jest pierwotnie uwarunkowanecytoplazmatycznym działaniem wirusa, lecz humoralną i komórkową odpowiedziąimmunologiczną, skierowaną przeciw kodowanym przez wirusa antygenom HBs i HBc,występującym na powierzchni zakażonych hepatocytów

o U 0,5-1% osób z wzw choroba ma przebieg piorunujący, często kończący się zgonem pacjenta§ zakażenie rozwija się w nadostre zapalenie wątroby, z masywną martwicą hepatocytów,

powodującą niewydolność wątroby (przeżywalność 20-30%).§ Zapalenie piorunujące może się rozwinąć u przewlekłego nosiciela wskutek nadkażenia

wirusem Delta (HDV) lub HCV.

o W 80-90% przypadków infekcja przebiega łagodnie, z następczym całkowitym wyzdrowieniem ieliminacją wirusa HBV z organizmu.

o Zakażenie przewlekłe rozwija się u 5-10% chorych


- 5 -

§ Stwierdzono odwrotną korelację pomiędzy wiekiem, w którym pacjent ulegnie zakażeniu,a częstotliwością zakażeń przewlekłych.

· Największe ryzyko pojawienia się fazy przewlekłej występuje u zakażonychnoworodków i dzieci do pierwszego roku życia (70-90%), u dorosłych odsetek tenwynosi 5-10%.

· Przewlekłe zakażenie wiąże się z występowaniem marskości wątroby orazpierwotnego raka wątroby (15-40%). Po paleniu tytoniu, zakażenie przewlekłe HBVjest drugim, najistotniejszym czynnikiem prowokującym wystąpienie nowotworu.

§ Wyróżnia się trzy postacie (możliwe są formy mieszane)· Bezobjawowe nosicielstwo HBV· Przewlekłe przetrwałe zapalenie wątroby (CPH – chronik persistent hepatitis) bez

replikacji wirusa· Przewlekłe agresywne zapalenie wątroby (CAH) z replikacją wirusa i nasilaniem

się objawów klinicznycho Zakażenie przewlekłe może spowodować rozwój pierwotnego raka

wątroby lub marskość wątroby

o późne następstwa: marskość wątroby i jej powikłania (wodobrzusze, encefalopatia wątrobowa,zespół nerkowo-wątrobowy, krwotoki z żylaków przełyku, rak pierwotny wątroby – prowadząceostatecznie do śmierci)

o Choroba kończy się (ale nie musi – wszystko zależy od sposobu leczenia – u osób leczonych 15 –20%, u osób nieleczonych powyżej 75%) marskością i rakiem wątroby, poprzedzonymi poważnymikomplikacjami uniemożliwiającymi normalne funkcjonowanie (wodobrzusze, żylaki i krwawieniaprzełyku, żółtaczka, problemy z krzepliwością krwi, zaburzenia psychiczne do śpiączki wątrobowejwłącznie). Chorzy zazwyczaj dożywają wieku lat 50.-60., bez perspektywy skorzystania zeświadczeń emerytalnych.

Konsekwencje dysfunkcji wątrobyo W miarę postępu choroby pojawiają się powikłania. U niektórych pacjentów, z racji niewystąpienia

objawów wczesnych, powikłania mogą stanowić pierwsze symptomy uszkodzenia wątroby.§ Encefalopatia wątrobowa – upośledzona wątroba nie usuwa z krwi amoniaku i produktów

przemian związków azotowych, w wyniku czego rośnie ich stężenie we krwi. Organemnajbardziej podatnym na uszkodzenie przez metabolity azotowe jest mózg. Symptomyencefalopatii wątrobowej to: zaniedbany wygląd zewnętrzny, skłonność do zapominania,zaburzenia koncentracji, ogólne obniżenie nastroju i demotywacja, zaburzone reagowaniena bodźce, zmiany rytmu snu i czuwania (problemy ze wstawaniem);

§ Zwiększona wrażliwość na leki i alkohol – spadek tempa metabolizmu związkówaktywnych biologicznie, przez co dłużej utrzymują się one we krwi;

§ Nadciśnienie wrotne – krew płynąca z jelit oraz trzustki przez żyłę wrotną wątrobowąprzepływa przez marską wątrobę trudniej, w wyniku czego ciśnienie w żyle rośnie.Następczymi problemami nadciśnienia wrotnego są:

· Wodobrzusze – przesączanie się płynu z naczyń krwionośnych do tkanek jamybrzusznej (powiększenie wielkości brzucha, które nie jest otyłością);

· Żylaki przełyku – wynik tworzenia się krążenia obocznego przez naczynia jamybrzusznej i przełyku. Przeciążone naczynia w przełyku mają skłonność dopowiększania się i pękania, co jest przyczyną zagrażających życiu krwotoków;

§ Insulinooporność i cukrzyca typu 2;§ Wybroczyny i krwawienia – obniżona produkcja czynników krzepnięcia;§ Żółtaczka – niedostateczne tempo metabolizmu bilirubiny;§ Swędzenie skóry – odkładanie się w niej związków powstających w wyniku

nieprawidłowych przemian związków zawartych w żółci;§ Nowotwór złośliwy wątroby;§ Inne problemy – dysfunkcja wątroby może powodować upośledzenie układu

immunologicznego, zwiększając ryzyko infekcji. Chora wątroba może być przyczynąimpotencji, dysfunkcji lub niewydolności nerek bądź osteoporozy oraz problemówhormonalnych.

Czynniki ryzyka i drogi szerzenia wirusao Wirus zapalenia wątroby typu B przenosi się podczas kontaktu z zakażoną krwią lub płynami

ustrojowymi zawierającymi krew, i nie tylko podczas znacznie rzadszego kontaktu krwi własnej zkrwią nosiciela, jaki przenosi wirusa zapalenia wątroby typu C. Możliwe formy przenoszenia wirusazapalenia wątroby typu B obejmują, m.in.:

§ Naruszenie ciągłości skóry skażonymi narzędziami (tatuaże, zabiegi kosmetyczne,fryzjerskie, stomatologiczne)

§ Zakażenie płodu i noworodka od matki nosicielki


- 6 -

§ Przetoczenia krwi i jej produktów§ Kontakty seksualne z nosicielami wirusa

Diagnostyka

§ Wykrywanie zakażeń HBV opiera się na:§ badaniach serologicznych

o Zarówno antygeny, jak i przeciwciała można wykryć w surowicy pacjenta za pomocą testówimmunoenzymatycznych Poszczególne markery zakażenia tworzą określony profil

o Patrz dalej

§ oznaczaniu DNA wirusa we krwi (pDNA, HBVDNA)o wskazują na występowanie we krwi materiału genetycznego wirusa. Maksymalne stężenie

występuje tuż przed wystąpieniem objawów klinicznych. Następnie zmniejsza się. Zanika przywyleczeniu, utrzymuje się latami przy zarażeniu przewlekłym. Obecność HBVDNA jestpotwierdzeniem replikacji wirusa, potwierdza zakaźność danej osoby i jest wskazaniem do leczeniaprzeciwwirusowego.

§ Każdy nosiciel HBs powinien zostać przebadany pod kątem replikacji wirusa (należywykonać badanie HBV DNA)

§ badaniach biochemicznycho Przy zarażeniu HBV zmienia się także wiele parametrów biochemicznych takich jak: ALAT, ASPAT,

GGTP, AFP, ALP, Bilirubina, LDH, HBDH, CHE. W późniejszym okresie także funkcjonowanie nerek –CPK, CK itd.

o AFP (alfa-fetoproteina) – jest wskaźnikiem, który nieznacznie rośnie przy stanie zapalnym wwątrobie. Istotne jest jednak jego regularne badanie (zaleca się co 6-12 miesięcy), gdyż jegowzrost wskazuje na ryzyko rozwoju raka pierwotnego wątroby. Podniesienie poziomu AFPwyprzedza pojawienie się zauważalnych zmian nowotworowych w wątrobie o miesiące i lata,dając czas na skuteczną interwencję medyczną

§ badaniach pomocniczycho Przy zakażeniu przewlekłym w późniejszym okresie warto monitorować także morfologię krwi, układ

krzepnięcia, OB, nerki, elektrolity, hormony (zwłaszcza insulinę i hormony tarczycy).

§ badaniach obrazowych i histologicznych (USG, biopsja, RTG)§ zaawansowanych badaniach specjalistycznych (np. w marskości)

Ostra postać wzw typu B – diagnostyka serologiczna

o Po kolei pojawiają się się (w ostrej postaci wzw typu B): HBsAg à HBeAg à anty-HBcAg (M) àanty-HBcAg (G)à anty-HBeAgà anty-HBsAg

Pierwszym markerem zakażenia jest obecność antygenu powierzchniowego wzw typu B (HBsAg),zwyczajowo zwany czasem HBs. Antygen ten wykrywa się w surowicy w 2-4 tyg., najpóźniej dopiero w 11-12tyg. Pojawia się on w fazie namnażania wirusa.


- 7 -

HBeAg pojawia się po HBsAg. Utrzymuje się we krwi do 9 tygodni. Jeżeli po tym okresie nie zanika, rokuje toźle i wiąże się z przejściem w zakażenie przewlekłe. Monitorowanie HBe jest zazwyczaj prowadzone podczasterapii przeciwwirusowej, zaś serokonwersja (utrata HBe) jest związana ze znaczną poprawą stanu chorego.

Anty-HBc IgM – przeciwciało klasy IgM pojawia się jako pierwsze. Często niewykrywalne, ze względu nabardzo szybką eliminację wirusa (szczególnie w nadostrym zapaleniu wątroby). Pojawia się 3-5 tyg. powystąpieniu HbsAg. Przeciwciała te zanikają najpóźniej w dwa lata po zakażeniu, w przypadku zakażeniaprzewlekłego mogą się utrzymywać.

Anty-HBc IgG przeciwciało klasy IgG – pojawiają się niedługo po Anty-Hbc IgM. Utrzymują się bardzodługo. Są dowodem przebytego zakażenia.

o Antygen HBcAg nie występuje we krwi – nie ma znaczenia w rutynowej diagnostyce natomiastjego przeciwciała tak:

Anty-HBe – pojawiają się wraz z zanikiem HBeAg. Niekiedy nie występują. Korelują z eliminacją wirusa.

Anty-HBs – występują po zaniku HBsAg. Utrzymują się latami, krócej jednak niż anty-HBc IgG. W związku zeszczepieniami przeciw HBV, przy pomocy rekombinowanej szczepionki zawierającej HBsAg, ichwystępowanie (jako jedynych) jest świadectwem szczepienia.

o Anty-HBs można oznaczać także ilościowo, aby sprawdzić jakość odpowiedzi poszczepiennej(przyjmuje się, że wartości powyżej 10 IU/ml gwarantują pełną ochronę).

Przewlekła postać wzw typu B

W przewlekłej postaci po zakażeniu w surowicy pacjenta stwierdza się obecność HBsAg, lecz zamiasteliminacji HBsAg i pojawienia się przeciwciał anty-HBs, jak w przypadku wyzdrowienia z zakażenia HBV,HBsAg nadal pozostaje obecny w surowicy.

Odpowiedź immunologiczną na HBcAg wykrywa się wkrótce po zakażeniu (pojawiają się anty-HBc).

HBeAg jest obecny prawie w tym samym czasie co HBsAg i wykrywa się go przez cały okres trwaniaprzewlekłego zapalenia wątroby


- 8 -

Rokowanie jest lepsze, jeśli nastąpi „późna serokonwersja” polegająca na zaniku antygenu HBe ipojawieniu się przeciwciał anty-HBe.

o Ci pacjenci nadal mają wykrywalne stężenie HBsAg w surowicy i są narażeni na rozwój rakawątroby, lecz są mniej zakaźni niż pacjenci, u których jest obecny HBeAg

EpidemiologiaWyłącznym rezerwuarem wirusa HBV jest człowiekTransmisja następuje drogą parenteralną przez krew lub płyny ustrojowe zawierające HBV, mającekontakt z błoną śluzową, zmianami chorobowymi lub mikrourazami skóry (stosunek płciowy)

W I R U S Z A P A L E N I A W Ą T R O B Y T Y P U E ( H E V )rodzina kaliciwirusów.

Budowao okrągły, symetria ikozaedralnao bez osłonkio ss RNA

Zapalenie wątroby o etiologii zakaźnej, występuje endemicznie w Azji, Ameryce środkowej i w niektórychregionach Afryki,jest przenoszone drogą fekalno-oralną.Wyróżnia się co najmniej 13 wariantów tego wirusa, tworzących trzy grupyPatogeneza

o Przebieg zakażenia wirusem HEV jest z reguły łagodny i trudno go odróżnić od wzw typu AWystępuje tylko ostre zapalenie, nie opisano nigdy przewlekłego.Po 30 dniach od zakażenia- bezżółtaczkowe zapalenie wątroby38- 120 dzień- żółtaczkasamowyleczenie

o zakażenie HEV u kobiet ciężarnych w III trymestrze ciąży związane jest z 10-40% śmiertelnością.

Diagnostykao W wywiadzie koniecznie zapytać o pobyt w rejonie, gdzie występuje HEVo Na podstawie objawówo Wykrycie HEV w mikroskopie elektronowymo Metoda fluoroscencyjna wykrycia anty- HEVo RT- PCRo Przeprowadzenie testów na obecność przeciwciał anty- HEV: IgG i IgM gdy nie wykryto

przeciwciał dla innych wirusów hepatotropowych- technika WESTERNBLOT

W I R U S Z A P A L E N I A W Ą T R O B Y T Y P U C ( H C V )z rodziny FlaviviridaeBudowa:


- 9 -

o Pojedyncza nić RNA o dodatniej polarnościo Obecna osłonka

Wzw typu C w wielu aspektach przypomina wzw typu B. Podstawową różnicą jest jednak dużo wyższaczęstość występowania zakażenia przetrwałego (85%) w przebiegu wzw typu C, co w 70% przypadkówprowadzi do przewlekłego zapalenia wątroby, a następnie, w ciągu 20 lat, do marskości wątroby u poupływie kolejnych 10 lat – pierwotnego raka wątroby. Uważa się że przyczyną dużej zdolności przetrwaniawirusa jest jego znaczna zmienność, ułatwiająca ucieczkę wirusa przed układem odpornościowym

Większość (96%) zakażonych nie jest świadoma swojego stanu, ponieważ zazwyczaj przewlekła infekcja jestskąpoobjawowa i trwa latami.

o Średni czas trwania zakażenia HCV, od momentu wniknięcia wirusa do ustroju do poważnychproblemów zdrowotnych, jest zazwyczaj dłuższy, niż w przypadku HIV i trwa 5 do 35 lat.

Choroba często kończy się marskością i rakiem wątroby, poprzedzonymi poważnymi komplikacjami,uniemożliwiającymi normalne funkcjonowanie (wodobrzusze, żylaki i krwawienia przełyku, żółtaczka,problemy z krzepliwością krwi, zaburzenia psychiczne, do śpiączki wątrobowej włącznie).

Zapaleniu wątroby, wywołanemu przez HCV, często towarzyszą choroby autoimmunologiczne, w tymautoimmunologiczne zapalenie wątroby (AIH), które znacznie pogarszają rokowanie i czas przeżycia.

Źródła zakażeniao Źródło zakażenia stanowią ludzie chorzy na WZW i nosiciele.o HCV przenosi się podczas kontaktu krwi własnej z krwią nosiciela.o Potencjalnie zakaźny jest każdy materiał zawierający krew.o Wirus przenosi się w czasie zabiegów medycznych: pobierania i transfuzji krwi, zabiegów

operacyjnych i innych, a także przez zabiegi niemedyczne, takie jak wykonywanie tatuażu,wstrzykiwanie narkotyku niesterylną igłą lub strzykawką itd.

o Prawdopodobieństwo zakażenia przez produkty krwiopochodne wynosi 3,3%.o Możliwość okołoporodowej transmisji wirusa z matki na noworodka wynosi około 5-6%.o HCV rzadziej przenosi się drogą wertykalną i kontaktów płciowych niż HBVo

Diagnostykao Test immunoenzymatyczny (EIA) – przez wszystkie banki krwi w celu wyeliminowania nosicieli HCV,

przydatny do celów przesiewowych, lecz nie w diagnostyce u osób z grup niskiego ryzykao Rekombinowany test immunoblotting (RIBA) – do potwierdzenia rozpoznania; wysoce swoisty,

badanie fałszywie dodatnich wyników testu EIAo RNA wirusa można wykryć za pomocą RT-PCR, zaś przebieg terapii można monitorować ilościową

metodą PCR.

Epidemiologiao Częstość występowania wirusa HCV w populacji europejskiej wynosi około 0,3% i wykazuje

tendencje spadkową w młodszych grupach wiekowycho Wzw typu C reprezentuje około 50% przypadków ostrego zapalenia wątroby.o Przenoszenie odbywa się drogą krwi i preparatów krwiopochodnych. Kontakty seksualne wydają

się nie być czynnikiem ryzyka.o Jak dotąd nie znaleziono skutecznej szczepionki przeciw HCV. W wielu przypadkach możliwe jest

zahamowanie działalności wirusa w organizmie, a nawet zahamowanie procesu jegonamnażania, dzięki takim środkom jak interferon i rybawiryna. W trakcie badań jest szereg nowychleków, takich jak wiramidyna czy kwas lukrecjowy.

W I R U S Z A P A L E N I A W Ą T R O B Y T Y P U D ( H D V )nazywany też wirusem delta,jest małym, kolistym wirusem RNA.Wiriony są owalne, średnica ich wynosi 36 nm, zawierają kolistą, pojedynczą nić RNA o ujemnej polarnościbędącą najmniejszym genomem występującym w wirusach ludzkich i zwierzęcych.

Może ulegać namnażaniu jedynie w organizmach zakażonych wirusem zapalenia wątroby typy B.o Związek między tymi dwoma wirusami wynika stąd, iż HDV nie koduje białka osłonki, którym jest

HBsAg (kodowanego przez wirus HBV). Dlatego replikacja wirusa HDV może odbywać sięwyłącznie u osób zakażonych wirusem HBV

Patogeneza:


- 10 -

o Zakażenie HDV w wzw typu B znacznie nasila postęp choroby (zmniejsza szanse wyzdrowienia)§ U około 70-90% osób nadkażonych rozwija się przewlekłe zapalenie wątroby.

o Natomiast gdy równoczesne zakażenie HBV i HDV to szansa wyzdrowienia 90proc.

Zakażenie następuje drogą pozajelitową:o przez zakażone igły, strzykawki, narzędzia chirurgiczne i stomatologiczne,o przetaczanie krwi zakażonej wirusamio wydzieliny organizmu: spermę, śluz szyjkowy.o Nie występuje w kale, ślinie i łzach

Diagnostykao IgM anty-HDV

§ (po 10-15 dniach po wystąpieniu objawów

o IgG anty-HDV§ (4-11 tygodni od wystąpienia objawów)

W I R U S Z A P A L E N I A W Ą T R O B Y T Y P U A ( H A V )wirus z rodziny PicornaviridaeBudowa:

o ssRNAo symetria ikosaedralnao brak otoczki lipidowej

Znany jest tylko jeden serotyp tego wirusa. HAV jest przyczyną wirusowego zapalenia wątroby typu A, tzw.żółtaczki pokarmowej.

Drogi zakażeniao Zakażenie następuje poprzez przewód pokarmowy, przez kontakt z wydzielinami chorego lub

produktami zakażonymi (epidemie mleczne, wodne itp.).o Wirus HAV szerzy się drogą fekalno-oralną. Wydalany jest w stolcu pacjentów przez 2-3 tygodnie

przed i przez 8-10 dni po wystąpieniu żółtaczki. Cząstka wirusa jest odporna na degradację ipozostaje w środowisku, zachowując zdolność do wywołania zakażenia przez kilka tygodni

§ Przenoszenie wirusa z człowieka na człowieka może wywołać ogniska zachorowań wmiejscach o niskim poziomie higieny osobistej

§ Zanieczyszczenie pojedynczego źródła kałem zakażonej osoby (np. woda, owoce) możeprowadzić do nagłych epidemii wirusowego zapalenia wątroby typu A

Współczynnik śmiertelności wynosi mniej niż 0,1% i jest zwykle związany z piorunującym zakażeniem HAV

Obraz klinicznyo Wirus namnaża się najpierw w przewodzie pokarmowym, następnie dochodzi do wiremii, po czym

(prawdopodobnie) dochodzi do zakażenia wątroby i powstania objawów chorobowych. Wwyniku tego zakażenia dochodzi do zapalenia wątroby.

o Wirus HAV wywołuje ostrą, wysoce zakaźną formę zapalenia wątroby zwaną żółtaczką zakaźnąo Zakażenie bezobjawowe

§ Większość zakażeń wirusem zapalenia wątroby typu A u dzieci przebiega bezobjawowo, awiele przypadków objawowych przebiega bez żółtaczki i nie jest właściwierozpoznawanych. Większość zakażeń u dorosłych wywołuje objawy choroby

o Zakażenie objawowe. Okres wylęgania trwa 2-6 tygodni§ Faza przedżółtaczkowa charakteryzuje się subiektywnymi, grypopodobnymi objawami:

· brakiem apetytu,· nudnościami· wymiotami· złym samopoczuciem

§ Faza żółtaczki charakteryzuje się· Hiperbilirubinemią· Żółtaczką· powiększeniem wątroby· bolesnością w prawym górnym kwadracie brzucha· podwyższoną aktywnością enzymów wątrobowych w surowicy, takich jak

aminotransferaza alaninowa (AlAT) i aminotransferaza asparaginianowa (AspAT)


- 11 -

Diagnostyka laboratoryjnao rozpoznanie zapalenia wątroby opiera się na obrazie klinicznym oraz wynikach badań

odzwierciedlających czynność wątroby i jej stan zapalny (np. stężenie bilirubiny w surowicy,aktywność AspAT i AlAT),

o identyfikacja czynnika etiologicznego jest oparta na testach serologicznych wykrywającychprzeciwciała przeciw wirusowi HAV (np. test ELISA)

§ Stwierdzenie przeciwciał anty-HAV klasy IgM świadczy obecnym lub niedawnoprzebytym zakażeniu,

§ wykrycie przeciwciał anty-HAV klasy IgG (bez przeciwciał IgM) oznacza natomiast dawnoprzebytą ekspozycją na wirus)

Odporność po zakażeniu wirusem HAV pozostaje na całe życie, rzadko zmniejsza się w podeszłym wieku.Nawroty choroby zdarzają się, lecz nie stwierdzono przewlekłego nosicielstwa wirusa HAVDostępna jest skuteczna szczepionka zawierająca zabity wirus HAV

seminarium 5 WIRUSY WĄTROBOWE

Documents

Transcript of seminarium 5 WIRUSY WĄTROBOWE