Samotni w kosmosie. Halo, gdzie siwszyscy podziali?Irena Cieliska, fizyk 2015-06-23, ostatnia aktualizacja 2015-06-23 11:22:05Istniej tylko dwie moliwoci: albo jestemy sami we Wszechwiecie, albo nie. Obie s rwnie przeraajce -mwi Arthur C. Clarke. Nie zgadzam si z nim. Cakowita samotno wydaje mi si stokro straszniejszaJeszcze sto lat temu nasza Galaktyka wydawaa si nam caym Wszechwiatem. Garstka gwiazd otoczonanieskoczon pustk. Cho od czasw Kopernika wiedzielimy, e nie yjemy w centrum Wszechwiata, to wcijednak towarzyszyo nam poczucie absolutnej wyjtkowoci. Bylimy jedyni. Wybrani. Niepowtarzalni. Wszechwiatwydawa si statyczny i wieczny. Nikt nawet nie podejrzewa tego, e mg si on zrodzi w Wielkim Wybuchu. Nikt niemyla o ekspansji przestrzeni i o jej zakrzywianiu przez materi. W cigu zaledwie kilkudziesiciu lat wszystko sizmienio. Okazao si, e mieszkamy na peryferiach.

Stracilimy uprzywilejowan pozycj we Wszechwiecie. Ale zyskalimy nadziej, e nie yjemy tu sami.

Wok tylko cisza

Gdzie oni s? - zapyta w 1950 roku woski fizyk, noblista Enrico Fermi, wskazujc na wyran sprzeczno midzywysokim prawdopodobiestwem powstania i rozwoju pozaziemskich cywilizacji a tym, e nie udao si namzaobserwowa adnego ich ladu. Nasza Galaktyka, ze swoimi 400 mld gwiazd i 13 mld lat, jest do stara i dowielka, by rozwina si w niej cywilizacja - ba! wiele dziesitkw cywilizacji - zdolna skolonizowa przestrze, prowadzipodre midzygwiezdne, a przynajmniej wysya sygnay radiowe. Jaki wic moe by powd otaczajcej nas ciszy?

By moe obcy nie lubi podry. Moe nie tworz cywilizacji technicznych. By moe w kocu ich noblici te wskazalipodobny do Fermiego paradoks i przekonali swoich, e nie ma co szuka braci w rozumie, bo cisza panujca wkosmosie wiadczy o tym, e tam nikogo nie ma. A moe jestemy zbyt niecierpliwi - w kocu pierwszy radioteleskoppowsta w 1937 roku, szukamy wic od niecaych stu lat. To zaledwie kosmiczne mgnienie oka.

Sami emitujemy sygnay radiowe od 1895 roku. Moglibymy by usyszani tylko z okolic nie dalszych ni 120 latwietlnych. A odpowied mogaby nadej jedynie z odlegoci mniejszej ni 66 lat wietlnych.

Wysyamy sondy i sygnay radiowe. Nasuchujemy ich sygnaw. Cisza. Ostatnio astrobiolodzy w ramach projektuGlimpsing Heat from Alien Technologies Survey (G-HAT) zbadali otoczenie blisko 100 tys. okolicznych galaktyk wposzukiwaniu energetycznych mieci - resztek, ktre musiayby pozostawa po wysoko rozwinitych cywilizacjach.Kulturach, ktre poeraj niemal ca energi swoich soc, przez co z ich okolic dochodzi powinno nie wiato, aleraczej tylko rozproszone ciepo. Efekt? Nie dostrzegli nic podobnego.

Kada wystarczajco rozwinita cywilizacja jest nieodrnialna od magii - mwi trzecie prawo Clarke'a. Kadadostatecznie rozwinita cywilizacja jest nieodrnialna od natury - sparafrazowa je w 2011 r. autor powiecifantastycznych Karl Schroeder, tumaczc, dlaczego nie namierzymy kosmicznych braci w rozumie, szukajcpozostawionych przez nich odpadw energetycznych. Przyszo technologii nie polega na skakaniu z gwiazdy nagwiazd, ale na integracji ze rodowiskiem i yciu w rwnowadze termodynamicznej. Rozrzutne imperia s nie doutrzymania. Oni yj wedug zasad zrwnowaonego rozwoju. Dlatego ich nie widzimy.

wiat wciska reset

Bardziej niepokojcym powodem ich milczenia moe by hipoteza kosmicznej sterylizacji, ktrej co pewien czas majulega planety za spraw byskw gamma. Taki rozbysk to jedno z najbardziej energetycznych zjawisk odkrytych weWszechwiecie. Przeszywa Drog Mleczn raz na kilka miliardw lat, prawdopodobnie jest spowodowany wybuchemhipernowej (nag mierci masywnej gwiazdy zapadajcej si, by stworzy czarn dziur) albo zderzeniem dwchgwiazd neutronowych. Nawanica promieniowania o bardzo wysokiej energii moe cakowicie zniszczy biosfer planety,likwidujc jej warstw ozonow i dosownie gotujc wikszo organizmw ywych na jej powierzchni (tylko tepodwodne lub podziemne mogyby si osta). Jak szacuje James Annis z Fermilabu, hipernowa grozi masowymwymieraniem kadej planecie w promieniu 10 tys. lat wietlnych.

Droga Mleczna ma ksztat dysku o gruboci 1 tys. lat wietlnych i szerokoci 100 tys. lat wietlnych. To znaczy, epojedynczy bysk gamma jest zdolny ugasi ycie w jej znaczcej czci. Ewolucja musi si zaczyna od nowa.

Ta jedyna, najlepsza chwila

Dzi byski te s duo rzadsze ni w przeszoci. Z prac Tsviego Pirana i Raula Jimeneza wynika, eprawdopodobiestwo bysku jest odwrotnie proporcjonalne do nasycenia okolicznych gwiazd pierwiastkami ciszymi odhelu.

To sprawia, e nasze czasy s w sposb szczeglny przyjazne yciu.

wiat nie jest ju mody. Narodzio si i umaro wiele pokole gwiazd, a kade nastpne pokolenie tworzy pierwiastkicisze ni poprzednie. Dziki temu na Ziemi do jest wapnia i elaza, by zbudowa nasze ciaa, krew i koci. Dosiarki, fosforu, tlenu, azotu i wgla, by powstaway zwizki organiczne. Jednoczenie z upywem czasu i z nasyceniemyciodajnymi pierwiastkami galaktyki stay si bezpieczniejszym miejscem do ycia. miercionone byski gamma corazrzadziej wypalaj planety.

By moe teraz nastan zote czasy dla ycia i Wszechwiat zaroi si od cywilizacji. Ale my nie mamy czasu czeka. Bonadchodzi wanie ostatni moment, kiedy moglibymy to ycie znale.

Jeli nie znajdziemy Ich teraz, to nie znajdziemy Ich nigdy.

Nie mamy czasu

Okienko na kontakt si zamyka, poniewa przestrze si rozszerza. Rozszerza si coraz szybciej. Galaktyki oddalajsi od nas i od siebie wzajemnie tak jak rodzynki w puchncym ciecie drodowym. Prdko ich ucieczki jestproporcjonalna do odlegoci. Oznacza to, e te skupiska gwiazd, ktre s dalej od nas, uciekaj szybciej. Galaktykioddalone o milion lat wietlnych uciekaj z prdkoci 20 kilometrw na sekund. Galaktyki oddalone o miliard lat - zprdkoci 20 tys. kilometrw na sekund. Te najdalsze, najbardziej skrajne osigaj prdko ucieczki zblion doprdkoci wiata.

Jeli przyspiesz jeszcze bardziej, a prdko rozszerzania si przestrzeni nie jest ograniczona prdkoci wiata, tonie bdziemy mieli szans, by je zobaczy. wiato emitowane przez odlege gwiazdy nie nady za puchncymWszechwiatem i po prostu nie zdoa do nas dolecie. Wszak wiato nie moe si porusza szybciej od wiata.

Tak, moe to brzmi niedorzecznie, ale im szybciej Wszechwiat bdzie si rozszerza, im "wicej" go bdzie, tym mniejgo zobaczymy. Tym mniej nam zostanie do eksploracji.

To ju si rozpoczo. Niech nie zwiedzie nas to, e teleskop Hubble'a wci rejestruje wiato galaktyk pooonych wodlegoci ponad 6-7 mld lat wietlnych. Oznacza to bowiem, e widzimy te galaktyki takimi, jakie byy 6-7 mld lat temu.Widzimy wspomnienia. Rejestrujemy przeszo.

Samotni w kosmosie. Halo, gdzie si wszyscy podziali? http://wyborcza.pl/2029020,145452,18185240.html

1 z 3 2015-07-01 21:04

A jak jest tam dzi? Nie dowiemy si, bo s ju tak daleko i tak szybko si oddalaj, e ich wiato wyemitowane terazdo nas nigdy nie dotrze. Stracilimy z nimi kontakt ju na zawsze.

Jeli rozwin si tam inne cywilizacje, to nigdy si o nich nie dowiemy. One rwnie pozostan niewiadome naszegoistnienia.

Skazani na samotno

wiaty bd si raczej rodzi i umiera w cakowitej samotnoci. Oddzielone od siebie niemoliwymi do przebyciaprzestrzeniami wypenionymi pustk i ciemn energi. Uciekajce od siebie i pozostawione same sobie.

Na zdjciach mikrofalowego ta nieba, ktre wykonaa sonda Planck, naukowcy odkryli gigantyczn pustk w jednymmiejscu kosmosu. Mierzy blisko 2 mld lat wietlnych i nie znajduje si tam dosownie nic. Tak za miliardy lat bdziewyglda cay kosmos - rzadko rozrzucone enklawy starych galaktyk rozdziela bdzie milczca i ciemna pustka.

Rozumne istoty - gdziekolwiek si pojawi - bd rozwija tylko swoje wasne cywilizacje, majc jednak coraz mniejmateriau do obserwacji i porwna. Coraz mniej wiedzy i zrozumienia. Nie mogc obserwowa oddalajcych sigalaktyk, ich astronomowie pozostan niewiadomi zarwno tego, e Wszechwiat pozostaje w cigym ruchu, e sirozszerza, jak i tego, e powsta w czasie Wielkiego Wybuchu.

By moe nigdy nie odkryj prawdziwej natury Wszechwiata. Ich niebo bdzie tak stae i stabilne, jak wydawao sistae i stabilne 400 lat temu sir Isaacowi Newtonowi. Nie bd nawet szuka innych cywilizacji.

Uwizieni w ukadzie

Wbrew wszystkiemu chc wierzy, e uda si nam przezwyciy ograniczenia, ktre nakada na nas teoriawzgldnoci, uniemoliwiajc nam pokonanie ogromnych poaci przestrzeni w czasie, jaki zosta nam dany. Na raziejednak siedzimy uwizieni w Ukadzie Sonecznym jak na bezludnej wyspie, wypuszczajc w bezmiar kosmosu butelki zlakonicznymi wiadomociami. Tu jestemy. Znamy matematyk. Mamy rce i nogi. Suchamy Chopina.

Cieszymy si kadym dniem naszych niezwykych chwil. Tsknimy. Obserwujemy znikajce za horyzontem czasugalaktyki. Kiedy stracimy je z oczu, nie pozostanie nic poza ciemnoci.

Wszechwiat. CV

10-30 s - rozpoczyna si kosmiczna inflacja

100 s - powstaj deuter (stabilny izotop wodoru) oraz hel

400 tys. lat - uwalnia si mikrofalowe promieniowanie ta, pozostao po czasach, kiedy promieniowanie oddzielio siod materii; powstaj gwiazdy

8 mld lat - ekspansja Wszechwiata przyspiesza

13,8 mld lat - dzisiaj. Ludzie zastanawiaj si nad pocztkiem Wszechwiata i jego losem

20 mld lat - nastpi zderzenie galaktyk: Drogi Mlecznej z Andromed

100 mld lat - wszystkie inne galaktyki znikn z naszego pola widzenia

100 trylionw lat - wypal si ostatnie gwiazdy

Osiem elementw koniecznych do powstania ycia

Jeli ycie we Wszechwiecie jest jakkolwiek podobne do naszego (a nie przypomina Lemowskich inteligentnychobokw midzyplanetarnych), to aby si rozwijao, powinny by spenione pewne warunki. Ich lista, stworzona w 1999 r.przez paleontologa Petera Warda i astronoma Donalda Brownlee, jest do duga, co moe tumaczy, dlaczego mimoistnienia wielu planet niewiele jest zamieszkanych.

1. Odpowiednie miejsce w galaktyce. Nie za blisko rodka, gdzie jest niebezpiecznie z uwagi na wiksze prawdo-podobiestwo mierciononych byskw gamma, i nie za daleko, bo nie ma tam cikich pierwiastkw

2. Orbitowanie we waciwej odlegoci od waciwego typu macierzystej gwiazdy (przede wszystkim chodzi o to, bymoliwe byo istnienie wody w stanie ciekym)

3. Odpowiedni rozmiar i budowa planety zapewniajca wystarczajco duo powierzchni dla ycia i waciw grawitacj.Istnienie pyt tektonicznych stabilizuje temperatur

4. System planetarny z odpowiednim ukadem planet, z gazowymi olbrzymami typu Jowisz czy Saturn pooonymidaleko od gwiazdy

5. Waciwa chwila. ycie sabo sobie radzi w modych galaktykach (rozbyski gamma) i na modych planetach(ekstremalne warunki atmosferyczne i czste wybuchy wulkanw)

6. Pole magnetyczne zapewniajce ochron przed wysoko-energetycznym promieniowaniem

7. Duy ksiyc stabilizujcy warunki

8. Stabilna orbita planety. Czsto wystpujce we Wszechwiecie ukady podwjne maj zwariowane orbity

Ogldaj wideo "Nauki dla kadego" i odkrywaj najwiksze zagadki otaczajcego Ci wiata. Daj si wcign,zafascynowa, zadziwi. Spjrz na siebie i rzeczywisto z innej, naukowej strony!

Ogldaj wideo cyklu "Nauka dla kadego"

Samotni w kosmosie. Halo, gdzie si wszyscy podziali? http://wyborcza.pl/2029020,145452,18185240.html

2 z 3 2015-07-01 21:04

W ''Nauce dla kadego'' czytaj te:

Samotni w kosmosie. Jak brzmi kosmos?"Jedynym dowodem na to, e istnieje jaka pozaziemska inteligencja,jest to, e si z nami nie kontaktuj" - powiedzia kiedy Albert Einstein.Ale jak trudno jest si nam z tym pogodzi!

Samotni w kosmosie. Halo, gdzie si wszyscy podziali?Istniej tylko dwie moliwoci: albo jestemy sami we Wszechwiecie,albo nie. Obie s rwnie przeraajce - mwi Arthur C. Clarke. Niezgadzam si z nim. Cakowita samotno wydaje mi si stokrostraszniejsza

Samotni w kosmosie. Dlaczego samotno nas wykaczaWyobramy sobie, e nasz planet zamieszkuje inteligentna rasakotw. Albo jaki inny indywidualistyczny gatunek. Czy wydawabykrocie na poszukiwania ycia we wszechwiecie? Czy miaby potrzebodnalezienia innych braci w rozumie? Jako wtpi

Jak fizycy radz sobie z sikaniemWadze lotniska w Amsterdamie obniyy koszty sprztania toalet, gdy wpisuarach umieszczono obrazek... muchy. Bo mczyni lubi mie cel.Co jeszcze wynika z bada?

Nie przeszkadzaj ewolucji. Ona wie, co dla ciebie najlepsze- Wiele trapicych dzi ludzko chorb, takich jak otyo, cukrzyca typu 2, alergie, wynika z tego, e nasze ciao jestniedostosowane do warunkw, w jakich yjemy. Gdy znamy ewolucyjne przyczyny tych schorze, atwiej poszukiwa nanie skutecznego leku - mwi prof. Marek Konarzewski z Uniwersytetu w Biaymstoku, autor ksiki "Na pocztku bygd"

Jak sypiali nasi przodkowie? Osiem godzin? To mit!150 lat temu, wraz z wynalezieniem arwki, porzucilimy nasz naturalny rytm snu. Do tego dzi prbujemy spa krcej idowiadczamy coraz mniej ciemnoci. Skutki s opakane

Wielkie pytania maych ludzi. Czy pajki myj zby?- Ale pajki dbaj o higien! - obruszy si dr Janusz Kupryjanowicz z Uniwersytetu w Biaymstoku. Lekko sizmieszaem. Zadzwoniem do niego, by pomg mi rozwiza zagadk dziesicioletniej Marysi. Dziewczynka chciaawiedzie, czy pajki myj zby

Tekst pochodzi z serwisu Wyborcza.pl - http://wyborcza.pl/0,0.html Agora SA

Samotni w kosmosie. Halo, gdzie si wszyscy podziali? http://wyborcza.pl/2029020,145452,18185240.html

3 z 3 2015-07-01 21:04