doradcas a d o w n i c z y

Nr 1 (9) 2015 ceNa: 5 zł (w tym 23% Vat)

ochroNa

porady

czym chronić sady przed zachwaszczeniem?

wskazówki i zalecenia dla plantatorów

herbicydy

ochrona i nawożenie malin

podpowiadamy, jak poprawić efektywność

ochrony i nawożenia

temat Numeru aktywacja skuteczności

doradca

2 aKTUalnoŚci Najważniejsze wydarzenia

6 na półce Nowości na rynku

12 pod lUpĄ regulatory wzrostu

14 doradZTwo Info-karta. podsumowanie sezonu

i zapowiedzi nowości 2015

18 TemaT nUmerU aktywacja skuteczności

22 TemaT nUmerU ph i twardość wody

24 Za płoTem program ratunkowo-naprawczy

26 ochrona armicarb i atilla. co je łączy, a co różni?

30 Za płoTem armicarb Sp. mój wybór

32 ochrona odporność na fungicydy

36 nawożenie aSX. Szybkie i skuteczne nawozy dolistne

38 ochrona herbicydy sadownicze. zmiany w asortymencie

42 poradyłączne stosowanie agrochemikaliów

44 ochronaasahi SL w ochronie przed skutkami wiosennych przymrozków

48 ZaGrożenia zwalczanie szkodników w sadach ziarnkowych wczesną wiosną

56 nawożenieNawożenie borem

60 poradyochrona malin

64 nawożenieNawożenie plantacji malin

drodZy cZyTelnicy

Na wstępie chciałbym bardzo podziękować za liczne ankiety odesłane do naszej redakcji. pytaliśmy w nich, jakie tematy i zagadnienia interesują państwa najbardziej. w tym i w kolejnych wydaniach będziemy się starali odpowiedzieć na wszystkie prośby. tematem przewodnim tego „doradcy Sadowniczego”, powracającym z pewnością w kolejnych numerach, jest poprawa efektywności zabiegu poprzez stosowanie adiuwantów oraz specjalistycznych nawozów. warto się zapoznać z dostępnymi środkami, które niewielkim kosztem pozwalają na znaczną poprawę skuteczności. zachęcam państwa także do odwiedzenia stoiska firmy agrosimex na targach Sadownictwa i warzywnictwa, które już w lutym odbędą się w warszawie. w tym roku organizatorzy przygotowali wyjątkowo bogatą ofertę wykładów.

piotr barańskiredaktor naczelny

edyTorial

70 Z branżymakhteshim-agan poland ma teraz nową nazwę: adama polska

72 TechnoloGiaSekatory original Löwe z powłoką antykorozyjną

74 prawozatrudnianie cudzoziemców

75 TechnoloGiawózki widłowe Nissan Forklift by unicarriers w produkcji i logistyce

76 prZepiSchutney jabłkowy

76 prenUmeraTa

temat Numeru18

Wydawca: Agrosimex Sp. z o.o., Goliany 43, 05-620 Błędów, kontakt: tel. +48 48 66 80 471/481, faks +48 48 66 80 835, info@agrosimex.com.pl;Zarząd: Leszek Barański, Wiesława Barańska; Redaktor naczelny: Piotr Barański.Projekt, redakcja, opracowanie graficzne: Concept Publishing Polska Sp. z o.o., ul. Nowogrodzka 42, 00-695 Warszawa, tel. +48 22 627 26 60, faks +48 22 627 26 71, biuro@cppolska.com.pl, www.cppolska.com.pl; Zarząd: Rafał Plewiński, Łukasz Skalski; Obsługa klienta: Mariusz Duliński; Redakcja: Redaktor prowadząca: Agnieszka Szymkowska; Dyrektor wydawnicza: Anna Kowalczyk; Korekta: Ewa Nowacka, Sylwia Wodzisławska; Opracowanie graficzne: Olga Baranowska, Łukasz Jurzysta; Fotoedycja: Robert Gołaszewski; DTP: Concept Publishing Polska.

Informacje zawarte w niniejszej publikacji nie stanowią oferty w rozumieniu Kodeksu cywilnego. Agrosimex Sp. z o.o. nie odpowiada za ewentualne błędy lub nieaktualności informacji.Za treść reklam i ogłoszeń redakcja nie odpowiada. Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych.

Uwaga! Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące pro-duktu. Produktu biobójczego należy używać z zachowaniem szczególnych środków ostrożności. Przed użyciem należy przeczytać etykietę i ulotkę informacyjną.Fo

to n

a ok

ładc

e: S

hutt

erst

ock.

com

; Fot

o: a

rchi

wum

agr

osim

ex

spis treści1

aKTywacjaSKUTecZnoŚci

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

Luna Sensation prasa 210x297+5.ai 1 01/12/14 15:54

2doradca aktualnościdoradca doradcadoradcaaktualności3

Kendo 50 ew TeraZ również do SToSowania w Uprawach SadownicZychw październiku 2014 roku preparat Kendo 50 ew został pozytywnie zaopiniowany przez mrirw, w efekcie czego uzyskał rozszerzenie rejestracji o zastosowanie na plantacjach kolejnych gatunków roślin uprawnych. od teraz Kendo 50 ew może być stosowany do ochrony przed mączniakiem praw-dziwym takich upraw, jak: pszenica ozima i jara, jęczmień jary, jabłoń, grusza*, winorośl* oraz uprawianych w szklarni roślin ozdobnych*. oprócz rejestracji środka z przeznacze-niem dla użytkowników profesjonalnych fungicyd uzyskał zezwolenie na stosowanie przez użytkowników nieprofesjo-nalnych. Kendo 50 ew, zawierający nową substancję aktywną – cyflufenamid – to jeden z najbardziej zaawansowanych środków mączniakobójczych dostępnych na rynku. * w uprawach małoobszarowych.

KonFerencja TrUSKawKowazgodnie z tradycją organizacji spotkań o tematyce uprawy truskawki przez firmę agrosimex 24 stycznia 2015 roku w Jasieńcu odbędzie się kolejna konferencja z tego cyklu. Będą na niej poruszane zagadnienia z dziedziny agrotech-niki, nawadniania, nawożenia oraz ochrony truskawek. prelekcje poprowadzą m.in. doradcy z firmy agrosimex i naukowcy z Instytutu ogrodnictwa w Skierniewicach.

wielKa loTeria jUbileUSZowamerpan 80 wGz okazji 50-lecia obecności substancji kaptan na polskim rynku trwa loteria związana z preparatem merpan 80 wG. do wygrania są aż dwa ciągniki Kubota (B2230, L5040) oraz Kubota rtV500 – funkcjonalny pojazd przydatny w każdym gospodarstwie. aby wziąć udział w losowaniu, wystarczy do 19 lutego 2015 roku zakupić minimum 40 kg preparatu merpan 80 wG w dowolnym sklepie i przekazać kupon konkursowy organizatorom. Losowanie nagród odbędzie się 19 lutego 2015 roku podczas targów Sadownictwa i warzywnictwa 2015. Szczegóły na stronie www.merpan.pl.

TopSin m 500 ScUniwerSalny i wSZechSTronnytiofanat metylowy, substancja aktywna topsin m 500 Sc, jest bardzo skutecznym rozwiązaniem wobec wielu chorób grzybo-wych, przyczyniających się do znaczących strat w produkcji rolnej i ogrodniczej. po rozszerzeniu rejestracji produktu jest on dopu- szczony do ponad 130 przeznaczeń. w uprawach sadowniczych znajduje zastosowanie w ochronie przed m.in.: brunatną zgnilizną drzew pestkowych*, mączniakiem prawdzi-wym brzoskwini*, leukostomozą drzew pestkowych*, chorobami kory i drewna, zgorzelami kory, gorzką zgnilizną na jabłoni, a także szarą pleśnią* i mączniakiem prawdziwym winorośli*. * Na zasadach stosowania w uprawach małoobszaro-wych.

moSpilan 20 Spponad 250 ZaSToSowaŃ w eTyKieciepreparat mospilan 20 Sp, którego substancją aktywną jest acetamipryd, uzyskał rozszerzenie rejestracji o zastoso-wanie w większości tradycyjnych, a także uprawianych na niewielką skalę gatunków roślin rolniczych, ogrodniczych i leśnych. zakresem objął zwalczanie większości szkodników zagrażających tym uprawom, m.in. prysz-czarka jabłoniaka, ogrodnicy niszczylistki. w jabłoni mospilan 20 Sp zastosowany łącznie z adiuwantem Slippa zwalcza bawełnicę korówkę. łączna liczba zastosowań na określo-ny w nowej etykiecie rodzaj rośliny uprawnej i szkodnika przekracza 250, co czyni preparat insektycydem o najszerszym zakresie etykiety spośród produktów zarejestrowanych na polskim rynku.

pyrUS 400 Scnowy FUnGicyd na parcha i SZarĄ pleŚŃpreparat – o zawartości 400 g pirymetanilu w 1 litrze – hamuje syn-tezę metioniny, co ogranicza wydzielanie enzymów niezbędnych do infekcji i penetracji grzybni patogenów w komórkach roślinnych. Fungicyd w roślinie działa kontaktowo i wgłębnie, blokując rozwój szarej pleśni na winorośli, truskawce, jeżynie i malinie oraz rozwój parcha na jabłoni i gruszy. warto podkreślić, że preparat działa nawet przy niskich temperaturach.

Foto

: arc

hiw

um a

gros

imex

, Shu

tter

stoc

k.co

m

aktualne kalendarium spotkań i konferencji sadowniczych znajdą państwo na stronie www.doradztwoSadownicze.pl

Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia oraz przestrzegaj środków bezpieczeństwa zamieszczonych w etykiecie.

SUMI AGRO POLAND SP. Z O.O. | ul. Bonifraterska 17 | 00-203 Warszawa | tel.: 22 637 32 37 | www.sumiagro.pl

Chroni sad od razu, zabija szkodniki po kilku godzinach

ŚRODEK OWADOBÓJCZY

Czy wiesz, że…Shinigami (jap. 死神) – to personi� kacja Śmierci w kulturze japońskiej.

NOWA REJESTRACJA! PONAD 250 ZASTOSOWAŃ!

Insektycyd o najszerszym zakresie stosowania!

Więcej na www.sumiagro.pl

CHROŃ PSZCZOŁY*

* Zgodnie z zaleceniami dobrej praktyki ochrony roślin, w przypadku stosowania środka w trakcie kwitnienia upraw, w celu ochrony pszczół i innych owadów zapylających środek zaleca się stosować poza okresem ich aktywności na plantacji.

Mospilan sady A4 SumiAgro MK Agrosimex 2014.indd 1 15.12.2014 14:02

4doradca aktualnościdoradca

Foto

: arc

hiw

um a

gros

imex

zapraszamy do udziału w 5. targach Sa-downictwa i warzywnictwa – tSw 2015, które odbędą się w dniach 19–20 lutego 2015 roku (czwartek i piątek) na terenie centrum targowego expo XXI przy ulicy I. prądzyńskiego 12/14 w warszawie. tSw to rekordowa liczba wystawców (prawie 200 firm) oraz odwiedzających je osób (6500). targi są znane z bardzo bo-gatej oferty maszynowej, szerokiej oferty nawozów i środków ochrony roślin. Swoje produkty i usługi prezentują czołowe polskie i zagraniczne firmy z branży. Na odwiedzających czekają liczne konfe-rencje branżowe: sadownicza, truskaw-kowa, warzywnicza (warzywa polowe i pod osłonami) oraz – po raz pierwszy – o technice ogrodniczej, a także ponad 50 wykładów, konferencje naukowe oraz prezentacje firm. podczas uroczystego otwarcia tSw 2015 już po raz drugi zosta-ną przyznane nagrody im. prof. Stefana pieniążka dla innowacyjnych produktów dla ogrodnictwa.pierwszego dnia targów odbędzie się m.in. 58. ogólnopolska Konferencja ochrony roślin Sadowniczych oraz Forum Grup. Natomiast 20 lutego zapraszamy na Sadownicze Forum ekonomiczne (SFe). Będzie to kluczowe spotkanie ekspertów z branży produkcji i sprzedaży jabłek. wezmą w nim udział krajowi i zagraniczni specjaliści, którzy przybliżą takie tematy,

TarGi TSw 2015To już 5. edycja TSW, czyli największa impreza dla producentów owoców i warzyw w kraju.

jak: zapasy jabłek w europie, aktualna sytuacja w międzynarodowym handlu jabłkami, nowe rynki dla polskich jabłek (otwarcie granic i możliwości sprzedaży, wspólny handel jabłkami w polsce, marka jabłek). więcej informacji na: www.tsw.targi.pl lub pod adresem: z.kludka@oikos.net.pl.

6doradcadoradca na półce

VaXiplanT SlŚrodek ochrony roślin, po zastosowaniu którego roślina skutecznie broni się sama przed atakiem patogenów. warunkiem jest zastosowanie preparatu przed infekcją. zarejestrowany jest w uprawie truskawki i pomidora (trwają badania nad rejestracją w uprawie jabłoni, gruszy, borówki, maliny).

Vaxiplant Sl to: brak karencji – można stosować w trakcie

zbiorów; zmniejszenie poziomu pozostałości

środków ochrony roślin w plonie; obniżenie ryzyka powstania ras

odpornych patogenów.

baSFoliar aKTiV SlBasfoliar aktiv to płynny nawóz organiczno--mineralny. Jego głównym składnikiem jest fosforyn potasu, znany ze wspomagania rośliny w obronie przed chorobami grzybowymi. Kolejnym ważnym składnikiem jest wyciąg z alg morskich Ecklonia maxima, który jest bogaty w fitohormony (głównie auksyny), jak również aminokwasy i witaminy. Basfoliar aktiv SL może być stosowany dolistnie oraz przez fertygację. produkt ma bardzo szerokie zastosowanie w wielu uprawach, m.in.: sadownictwie, warzywnictwie, rolnictwie, w uprawach owocowych oraz w szkółkarstwie.

lUna SenSaTion® 500 ScnowoŚĆ w ochronie TrUSKaweKLuna Sensation 500 Sc jest przedstawicielem najnowszej grupy fungicydów występujących pod wspólną marką Luna. w ochronie truskawek dzięki nowoczesnej formulacji produktu potwierdzono wysoką skuteczność zwalczania najgroźniejszych chorób owoców oraz liści, do których należą: szara pleśń, antraknoza, skórzasta zgnilizna, mączniak prawdziwy, biała plamistość liści.

Zalety: wyższa skuteczność zwalczania najważniejszych chorób; dłuższe przechowywanie po zbiorze; lepsza jakość owoców; lepsza zdrowotność roślin; karencja – 3 dni.

producenci truskawek otrzymują nowoczesny fungicyd, przewyższający efektywnością dotychczasowe standardy w zakresie skuteczności zwalczania najgroźniejszych chorób i wpływu na jakość owoców po zbiorze.

Foto

: arc

hiw

um a

gros

imex

, Shu

tter

stoc

k.co

m

woSK decco wosk firmy decco to preparat zabezpieczający jabłka przed utratą wody, czego konsekwencją jest utrata masy owoców. wosk nadaje trwały połysk, poprawia naturalny kolor oraz zachowuje świeżość i zapach owoców, co wpływa na poprawę wyglądu jabłek, a przez to zwiększenie ich wartości rynkowej. Głównym składnikiem preparatu jest naturalnie pozyskiwany z liści palmy wosk carnauba, który jest najtwardszym ze znanych obecnie wosków naturalnych, niewpływającym na smak owoców.

DuPontTM

Fontelis®

fungicyd

KAŻDY RODZAJ PIĘKNA WYMAGA SZCZEGÓLNEJ OPIEKIFontelis® 200 SC to nowy i nowoczesny fungicyd o działaniu kontaktowym, wgłębnym i lokalnie systemicznym do zwalczania parcha jabłoni i mączniaka prawdziwego jabłoni.

Ty produkujesz – my chronimywww.dupont.pl

Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia oraz przestrzegaj środków bezpieczeństwa zamieszczonych w etykiecie. Opróżnione opakowania przepłukać trzykrotnie wodą, a popłuczyny wlać do zbiornika opryskiwacza z cieczą użytkową. Opróżnione opakowania po środku zwrócić do sprzedawcy, u którego środek został zakupiony. Fontelis®, DuPont TM, � e miracles of science TM – znaki handlowe zarejestrowane przez E.I. Du Pont de Nemours & Co. (Inc.).

Fontelis A4 MK 2014 Agrosimex.indd 1 09.12.2014 12:38

8doradca na półcedoradca

KoromiTe® Z belchim jUż w całej eUropieBelchim crop protection nabył prawa do dystrybucji akarycydu Koromite® na rynku europejskim, w tym w polsce, już od początku 2015 roku. Koromite® jest postrzegany jako jeden z najlepszych akarycydów o szerokim spektrum działania na różne gatunki przędziorków. produkt jest skuteczny we wszystkich stadiach rozwoju (jaja, larwy, nimfy i pokolenie dorosłe). preparat wpisuje się doskonale w programy Integrowanej ochrony roślin dla warzyw, owoców i roślin ozdobnych. Firma Belchim crop protection będzie dążyć do rozszerzenia jego stosowania w innych uprawach, w tym w truskawkach.

opTySil KrZemowy anTySTreSanToptysil, produkcji Intermag, to antystresant zawierający aktywny krzem o wysokiej trwałości formy płynnej oraz dużych możliwościach mieszania zbiornikowego z większością stosowanych agrochemikaliów. optysil zawiera 200 g Sio2 w 1 litrze.preparat podwyższa tolerancję roślin na niekorzystne warunki wzrostu. redukuje transpirację w czasie suszy. Stymuluje rozwój systemu korzeniowego oraz pobieranie i lepsze wykorzystanie fosforu. wzmacnia ściany komórkowe, zwiększa odporność na patogeny grzybowe. zabiegi optysil można wykonywać w tych samych terminach co zabiegi fungicydowe. to środek bezpieczny zarówno dla stosującego, jak i dla środowiska naturalnego, a dowodem na to jest uzyskanie certyfikatu do stosowania w rolnictwie ekologicznym.

płynne KwaSy hUmUSoweNawóz Liqhumus 18 dzięki zawartości kwasów humusowych (18%), potasu (2,5%) oraz żelaza (0,2%) poprawia żyzność gleb, stymuluje wzrost oraz odporność roślin. Liqhumus 18 jest nawozem w formie zawiesiny, bardzo łatwo rozpuszczalnym w wodzie, co stwarza możliwości zastosowania w formie aplikacji dolistnej, doglebowej oraz za pomocą fertygacji.

FrUcTUS TrUSKawKai inne owoce miĘKKieFructus truskawka jest bezchlorkowym nawozem mineralnym przeznaczonym do nawożenia truskawek w uprawie gruntowej, a także malin, porzeczek, poziomek, agrestu i innych owoców miękkich. właściwy dobór makro- i mikroskładników oraz odpowiednie ich proporcje gwarantują uzyskanie wysokich plonów uprawianych roślin oraz ich dobrą jakość (owoce o odpowiedniej wielkości, zdrowotności, a także wspaniałych walorach odżywczych i smakowych). Nawóz stosowany w odpowiednich terminach (najpóźniej do końca sierpnia) i dawkach zwiększa zimotrwałość uprawianych roślin. dolomit zawarty w nawozie wpływa korzystnie na właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne gleby, co sprzyja właściwemu wzrostowi i rozwojowi roślin. więcej na: www.fructus.pl. Fo

to: a

rchi

wum

agr

osim

ex, S

hutt

erst

ock.

com

15-16 STYCZNIA 2015Warszawskie Centrum EXPO XXIul. I. Prądzyńskiego 12/14, Warszawa

PROGRAM15 stycznia 2015 (czwartek 9:00-17:30)l Kierunki zmian na rynku jabłek w obliczu kryzysu rosyjskiego, prof. dr hab. Eberhard Makoszl Rynek jabłek w obliczu rosyjskiego embarga, Prezes Związku Sadowników RP – Mirosław Maliszewski l Znaczenie nawożenia pozakorzeniowego w uprawie drzew owocowych, dr hab. Paweł Wójcikl Możliwości towarowej produkcji owoców aktinidii – MiniKiwi, dr hab. Piotr Latochal Warunki efektywnej produkcji owoców truskawki, maliny i jeżyny pod osłonami, dr Agnieszka Orzełl Uprawa borówki wysokiej pod osłonami – główne problemy agrotechniczne, dr Kazimierz Ścibisz l Patogeny borówki wysokiej – diagnostyka, monitoring i zapobieganie, dr hab. Beata Meszkal Nowoczesne metody uprawy gruszy, Jos de Wit (Holandia)

16 stycznia 2015 (piątek 9:00-17:30)l Porównanie systemów diagnostyki parcha, Sylwester Masnyl Nowości w ochronie jabłoni przed parchem, Sebastian Hauptmann (Niemcy)l Odmiany jabłek i gruszek do produkcji cydru i perry, prof. dr hab. Andrzej Przybyłal Produkcja cydru w Polsce na uproszczonych zasadach w świetle obowiązujących przepisów, Tomasz Porowskil Europejski rynek jabłek w przyszłości, dr Helwig Schwartau (Niemcy)l Nowe sporty ‘Gali’ zalecane do produkcji, dr Gerhard Baab (Niemcy)l Innowacyjne technologie przechowalnicze i ich wpływ na jakość jabłek, dr Krzysztof Rutkowskil Sposoby poprawy jakości jabłek, prof. dr hab. Kazimierz Tomalal Warunki uzyskania wysokiej jakości jabłek odmian czerwonoowocowych, Jos de Wit (Holandia)

Organizatorzy: Patronat medialny:

, prof. dr hab. Eberhard Makosz, Prezes Związku Sadowników RP – Mirosław Maliszewski

Znaczenie nawożenia pozakorzeniowego w uprawie drzew owocowych, dr hab. Paweł Wójcik, dr hab. Piotr Latocha

Warunki efektywnej produkcji owoców truskawki, maliny i jeżyny pod osłonami, dr Agnieszka OrzełUprawa borówki wysokiej pod osłonami – główne problemy agrotechniczne, dr Kazimierz Ścibisz Patogeny borówki wysokiej – diagnostyka, monitoring i zapobieganie, dr hab. Beata Meszka

F r ui t

PR

O

GPS: 52°13’29.6”N 20°57’43.8”E

ZAPRASZAMY NA XI MIĘDZYNARODOWE TARGI AGROTECHNIKI SADOWNICZEJ

10doradcadoradca doradcadoradcana półce11

na półce

reklama

Organizator: Oficyna Wydawnicza Oikos Sp. z o.o. ul. Kaliska 1 m.7, 02-316 Warszawa, tsw@tsw.targi.pl, tel. 601 202 609

Patron honorowy Patron merytoryczny Patroni targów Patroni medialniPatroni branżowi

TRSK KZGPOiW

5

Targi Owocnych Spotkań

Targi Sadownictwa i Warzywnictwa TSW 201519–20 lutego 2015Centrum Expo XXI

ul. Prądzyńskiego 12/14, Warszawa Konferencje branżowe: sadownicza, truskawkowa, o warzywach polowych i pod osłonami oraz o technicze ogrodniczej.

Sadownicze Forum Ekonomiczne.

Największa wystawa maszyn i urządzeń dla ogrodnictwa.

Najszerszy w kraju przegląd nawozów i środków ochrony roślin.

Wręczenie nagród im. prof. Pieniążka za innowacyjne produkty dla ogrodnictwa.

Loteria z cennymi nagrodami.

W trakcie trwania targów 19 lutego 2015 r. odbędzie się 58. Ogólnopolska Konferencja Ochrony Roślin Sadowniczych „Ochrona roślin sadowniczych w świetle potrzeb rynku krajowego oraz możliwości eksportu”

eSTa® KieSeriT i epSo Top®SiarcZan maGneZU Z KiZeryTUw dzisiejszym rolnictwie eSta® Kieserit (25% mgo, 50% So3) i epSo top® (16% mgo, 32,5% So3) to najwyższej jakości nawozy z minerału kizeryt w nowoczesnym odżywianiu magnezem i siarką. ze względu na ściśle określone standardy chemiczne i fizyczne, takie jak gwarantowana granulacja, całkowita roz-puszczalność w wodzie magnezu i siarki oraz brak metali cięż-kich, produkty te są integralną częścią dobrej praktyki rolniczej. dzięki tym zaletom eSta® Kieserit i epSo top® są przede wszyst-kim stosowane jako dobrej jakości nawozy doglebowe, dolistne oraz przeznaczone do fertygacji. produkty mają bardzo szerokie zastosowanie: rolnictwo, sadownictwo, ogrodnictwo, szkółkar-stwo. ze względu na naturalne pochodzenie zostały również dopuszczone do stosowania w rolnictwie ekologicznym.

nowoŚĆ!zakłady chemiczne „Siarkopol” tarnobrzeg Sp. z o.o. oferują kolejną grupę nawozów ogrodniczych oGrÓd 2001 w opakowaniach ze struną. Nowoczesne i funkcjonalne opakowania (5 kg) są dostępne już przy zatowarowaniu przedsezonowym na rok 2015. zapraszamy do zapoznania się z pełną ofertą nawozów do sadu i ogrodu na stronie: www.zchsiarkopol.pl.

roUndUp maX 2to najbardziej skoncentrowany herbicyd nieselektywny (680 g glifosatu) w portfolio firmy monsanto i jedyny w formie granul rozpuszczalnych w wodzie. dzięki technologii transorb substancja aktywna szybko jest pobierana i przemieszczana do korzeni – wystarczy 1 godzina bez deszczu po zabiegu, aby preparat został pobrany przez roślinę. Skuteczny w walce z trudnymi chwastami, m.in. mleczem, szczawiem, ostrożniem.

Foto

: arc

hiw

um a

gros

imex

, Shu

tter

stoc

k.co

m

iZolacje plUimerS od ponad 20 lat pluimers w polsce zajmuje się izolacjami termicznymi metodą natryskową przede wszystkim w sektorze rolniczo-sadowniczym. Bezspoinowe izolacje piankowe wyróżniają się bardzo dobrymi właściwościami termicznymi (Lambda λd=0,021 – piana zamkniętokomórkowa), a ponadto bardzo wysoką wytrzymałością mechaniczną na ściskanie i rozciąganie. przekonaj się, że pluimers działa zgodnie z własnym mottem – „eksperci w izolacjach”. Izolacja termiczna wykonywana przez firmę pluimers jest objęta pełną 10-letnią gwarancją!

maGneZ plUS nowy nawóZ Z Gamy aSXNawozy aSX, dzięki wysokiej zawartości makro- i mikroelementów mogą służyć do komplek-sowego nawożenia upraw. w uprawach roślin warzywnych oraz sadowniczych pierwiastkiem, którego niedobór przyczynia się do występowania wielu chorób fizjologicznych i w konsekwencji obniżenia jakości plonu, jest magnez. w związku z tym rodzina nawozów aSX poszerzyła się o aSX magnez plus, zawierający aż 10% mg, a wraz z nim 8% N, 1% B, zn, cu i Fe, 2% mn oraz 0,1 mo, który skutecznie niweluje niedobory magnezu, jedno-cześnie dokarmiając rośliny mikroelementami. mn, Fe i zn to mikroelementy, które są dodatkowo schelatyzowane przez edta, dzięki czemu zmniej-szone jest ich wiązanie w glebie i wymywanie.

capTan 80 wGto skuteczny – poparty wieloletnią praktyką sadowniczą – fungicyd. wykazuje bardzo dobre właściwości pokrywające liść, zapewnia-jąc ochronę po opadach deszczu (10–15 mm). doskonała formacja przekłada się na szerokie możliwości mieszania ze ś.o.r. captan bezpośrednio wsypany do zbior-nika opryskiwacza szybko się rozpusz-cza, nie pieni się. może być stosowany zapobiegawczo, in-terwencyjnie lub jako oprysk „Stop Spray”.

12doradca pod lupądoradca

Nowe preparaty poprawiają coraz więcej pożądanych cech owoców i potrafią efektywnie wpłynąć na wzrost i procesy w nich zachodzące. Dowiedz się, jak działają najpopularniejsze regulatory wzrostu.

reGUlaTory wZroSTU

Foto

: arc

hiw

um a

gros

imex

, Shu

tter

stoc

k.co

m

Gibb plUS 11 Slpopularny regulator wzrostu i rozwoju roślin zawierający gibereliny. poprawia jakość skórki i redu-kuje ordzawienie jabłek. zaleca się stosowanie preparatu do 4 razy w sezonie. Liczba zabiegów jest uzależniona od odmia-ny. pierwszy zabieg należy wykonać po opadnięciu płatków kwiatowych, a kolejne w odstępach 10 dni.

Globaryll 100 Slregulator wzrostu na bazie benzyloadeni-ny, który jest stosowany do przerzedzania zawiązków jabłek i gruszek powyżej 10 mm. zwiększa twardość, wielkość i jakość owo-ców. Globaryll należy stosować przy tem-peraturze przekraczającej 18oc oraz wil-gotności powyżej 70%. preparat może być mieszany z fungicydami kontaktowymi.

Topper 10 STpopularny środek hamujący opadanie jabłek i gruszek przed zbiorami. dodatkowo poprawia wybarwienie oraz zwiększa wiel-kość owoców bez wpływu na szybkość dojrzewania i spadek ich jędrności. Substancją aktyw-ną preparatu topper 10 St jest syntetyczna auksyna – trichlopyr. produkt ma postać tabletek, które są rozpuszczalne w wodzie. topper 10 St należy zastosować jednorazowo na 3–4 tygodnie przed zbiorem. po użyciu preparatu nie wystę-pują pozostałości substancji czynnej w owocach.

FlordimeX 480 SlŚrodek z grupy regulatorów wzrostu zawiera-jący etefon. ułatwia zbiór mechaniczny wiśni i poprawia ich wybarwienie, ułatwia też zbiór jabłek. preparat wnika do tkanki roślinnej, ulega rozpadowi i uwalnia etylen przy-spieszający proces oddychania i doj-rzewania owoców. Flordimex 480 SL należy stosować minimum 10 dni przed zbio-rem owoców. pro-dukt jest bezpieczny dla pszczół i owadów pożytecznych.

doradca doradztwo14

reklama

doradcadoradztwo15

użyteczność tej formy monitoringu, sygna-lizacji i doradztwa potwierdza kilkutysięcz-na grupa sadowników. System spełnia wysokie oczekiwania samych użytkowni-ków oraz jest zgodny z podstawą prawną, czyli bazą do podjęcia decyzji o wykona-niu zabiegu.okazuje się, że obecnie bez fachowego wsparcia w postaci doradztwa trudno sprostać wymaganiom rynku. ochrona staje się coraz droższa i bardziej skompli-kowana. odbiorcy z kolei oczekują produktu wysokiej jakości, ale bezpiecz-nego, bez pozostałości pestycydów. to wprowadza wielu producentów w za-kłopotanie. dzięki takim projektom jak Info-Karta produkcja na najwyższym po-ziomie jest możliwa i łatwiejsza. wystar-czy tylko czerpać wiedzę z dostępnych źródeł i odpowiednio ją wykorzystywać w swoim gospodarstwie.

ochrona w sezonie 2014miniony sezon odznaczał się silną presją ze strony patogenów i jednocześnie intensywną ochroną. łagodna zima 2013/2014 sprzyjała rozwojowi parcha, a mokra wiosna była dogodna dla wielu okresów krytycznych z wysiewami za-rodników i infekcjami. odnotowaliśmy tydzień, w którym należało wykonać 3 zabiegi przeciwko parchowi, aby uniknąć zakażenia. zapewniło to z kolei skuteczną ochronę i sad wolny od parcha do końca sezonu. dla tej choroby cha-

rakterystyczne jest to, że wciąż zaskakuje nawet doświadczonych sadowników. za-zwyczaj jest to wynik braku konsekwencji lub rutyna w ochronie. tak było również w minionym sezonie. Spośród kilku okre-sów krytycznych wyróżniał się ten w długi weekend majowy, kiedy po dziennych intensywnych opadach deszczu na ma-zowszu nad ranem wystąpił przymrozek. model chorobowy parcha naliczył jednak słabą infekcję, co było sygnalizowane w komunikatach, jednak towarzyszył jej najsilniejszy wysiew zarodników w tym sezonie potwierdzony obserwacją spore-trapów. ten, kto zbagatelizował tę sytu-ację, miał później problemy. precyzyjna sygnalizacja zagrożenia ze strony parcha jabłoni w ramach Info-Karty opiera się na następujących narzędziach i działaniach:systematycznych mikroskopowych ob-

serwacjach rozwoju parcha na starych liściach;

monitoringu i sygnalizacji infekcji (stacje imetos);

monitoringu wysiewów zarodników workowych (sporetrapy Lanzoni);

regularnych lustracjach w sadach i ob-serwacjach tempa rozwoju poszcze-gólnych faz roślin.

od 2–3 sezonów obserwujemy coraz większą presję ze strony chorób bakteryj-nych – zarazy ogniowej i raka bakteryjne-go. potwierdził to miniony sezon i w wielu sadach stwierdzono porażenie przez owe groźne patogeny. Na taką sytuację składa się kilka czynników, m.in. sprzyjający przebieg pogody w okolicach kwitnienia podstawowych gatunków sadowniczych – jabłoni i grusz. Kolejne przyczyny to późne kwitnienie późno sadzonych drze-wek z chłodni oraz – w przypadku bakterii Pseudomonas – stres wywołany przy-mrozkami podczas kwitnienia. Niestety, producenci wciąż zapominają i baga-telizują ten problem, zajęci intensywną ochroną przed parchem w tym okresie. w praktyce, na podstawie doświadczeń wielu gospodarstw, skuteczna ochrona

przed bakteriami jest możliwa dzięki profilaktyce w postaci usuwania kwiatów z późno kwitnących drzew oraz inten-sywnej ochronie zapobiegawczej opartej na standardowych preparatach miedzio-wych, jak również na nawozach stymulu-jących naturalne mechanizmy obronne roślin, np. fosforyny w nawozie Fosfiron oraz nanomiedź w nawozie Viflo cu.poza chorobami przebieg pogody w sezo-nie (ciepło i wilgotno) sprzyjał intensyw-nemu rozwojowi wielu pokoleń mszyc, włącznie z bawełnicą korówką. o ile pozostałe gatunki mszyc są stosunkowo łatwe do zwalczenia, o tyle z bawełnicą nie mogą sobie poradzić nawet najlepsi producenci. Szkodnik ten jest trudny do pokonania głównie ze względów tech-nicznych, konieczny jest więc precyzyjny zabieg przy minimalnej miąższości drzew. również zagrożenie przekroczenia pozo-stałości substancji w owocach nie ułatwia ochrony. w minionym sezonie skuteczny okazał się dwuetapowy program ochrony

inFo-KarTa podSUmowanie SeZonU i ZapowiedZi nowoŚci 2015To już dziesiąty sezon funkcjonowania systemu monitoringu i sygnalizacji Info-Karta. W tym okresie wiele się zmieniło i system został mocno rozbudowany. Zasięgiem obejmuje cały kraj, a grono użytkowników wciąż wzrasta.

robert binkiewicz

u

Stacja iMetos.K+S Polska sp. z o.o. · telefon +48 61 850 93 60 · info.kali@ks-polska.comSpółka należąca do Grupy K+S

Wszyyystkobędziezielone!

EPSO Top to szybkie rozwiązanie na niedobory magnezu. Dzięki pełnej rozpuszczal-ności w wodzie składniki z nawozu (16 % MgO, 32,5 % SO3 ) optymalnie odżywiają rośliny magnezem i siarką – polepszając wzrost i zdrowy, zielony kolor roślin.

Więcej informacji dostępnych jest na stronie www.kali-gmbh.com

Foto

: arc

hiw

um a

gros

imex

doradztwo16doradca

Foto

: arc

hiw

um a

gros

imex

reklama

doradcadoradztwo17

przed tą mszycą. pierwszy zabieg należy wykonać tuż po kwitnieniu preparatem o działaniu gazowym lub systemicznym. Kolejne zabiegi zwalczające podstawowe gatunki mszyc również „ograniczają” ba-wełnicę i to powinno zabezpieczyć sad do zbiorów. drugim terminem jest zabieg po zbiorach, gdy jest już możliwość dokład-nego dopryskania drzew, a jednocześnie są warunki pogodowe do wykonania zabiegu.od pewnego czasu ochrona przed szkodliwymi motylami (owocówki, zwójkówki) dla większości sadowników nie stanowi już większego problemu. a to dzięki dobrym narzędziom – odpowiednim preparatom oraz do-kładnemu monitoringowi i sygnalizacji.

iTrap polska od sezonu 2014itrap polska jest siecią nowoczesnych, zdalnych pułapek feromonowych reje-strujących przebieg lotów motyli podsta-wowych gatunków (owocówka jabłkó-weczka i zwójkówki). projekt zainicjowany przez firmę agrosimex, przy współpracy partnera (koncernu Syngenta), przyniósł

wiele korzyści w minionym sezonie w po-staci precyzyjnego i ogólnie dostępnego monitoringu motyli. pułapki wyposażone w standardowe feromony, odpowied-nie dla danego gatunku, oraz kamery cyklicznie wykonują zdjęcia podłogi lepowej wraz z zawartością tego, co się odłowiło. użytkownik po zalogowaniu się na platformie www.itrap-polska.pl może na bieżąco śledzić dynamikę lotu motyli

3 wymienionych gatunków w 13 lo-kalizacjach w pol-sce. w kluczo-

wych momentach przy każdej lokalizacji

zamieszczany jest komunikat wraz z zaleceniami. Serwis jest bar-

dzo przydatny zarówno dla indywidual-nych producentów, którzy nie prowadzą własnego monitoringu lub prowadzą, ale potrzebują dodatkowego wsparcia, jak i dla doradców sadowniczych, którzy mają sprawny i szybki dostęp do danych z wielu lokalizacji.

nośniki informacjiInfo-Karta to nie tylko komunikaty SmS-owe i e-mailowe dotyczące ochro-ny przed chorobami i szkodnikami. System w ciągu ostatnich lat rozwinął się o kolejne formy przekazu informacji. Są to m.in. kwartalnik „doradca Sadowniczy”, portal internetowy www.doradztwosadownicze.pl

oraz aplikacja na telefony komórkowe agro-alarm. Każda z tych form przekazu zapewnia łatwy i bezpośredni dostęp do informacji niezbędnych na czas w trakcie sezonu.poza komunikatami ochroniarskimi Info-Karta zapewnia bieżące informacje i zalecenia z dziedziny nawożenia roślin sadowniczych. Na podstawie wyników z przeprowadzanych badań gleby, liści, roz-tworu glebowego, monitoringu przebiegu pogody są opracowywane i wysyłane do abonentów informacje na temat nawożenia doglebowego, dolistnego oraz fertygacji.

przyszłośćInfo-Karta nie starzeje się, a wręcz prze-ciwnie – wciąż się rozwija i dopasowuje do potrzeb użytkowników. w kolejnym sezonie planowany jest dalszy rozwój sieci stacji pogodowych imetos oraz sieci pułapek itrap. opracowywane są coraz nowsze metody przekazu informacji, aby były one wygodne i łatwo dostępne dla producentów.

Pułapka iTrap.

Aby uzyskać dostęp do informacji z pułapek, wystarczy się bezpłatnie zarejestrować na stronie www.itrap-polska.pl.

Aplikacja Agro-Alarm.

10info-Karta

funkcjonuje już od

lat.

SUMI AGRO POLAND SP. Z O.O. | ul. Bonifraterska 17 | 00-203 Warszawa | tel.: 22 637 32 37 | www.sumiagro.pl

Ze śr

odkó

w oc

hron

y roś

lin na

leży k

orzy

stać z

zach

owan

iem be

zpiec

zeńs

twa.

Prze

d każ

dym

użyc

iem pr

zecz

ytaj

infor

mac

je za

mies

zczo

ne w

etyk

iecie

i info

rmac

je do

tycz

ące p

rodu

ktu.

Zwró

ć uwa

gę na

zwro

ty w

skaz

ujące

rodz

aj za

groż

enia

oraz

prze

strze

gaj ś

rodk

ów be

zpiec

zeńs

twa z

amies

zczo

nych

w et

ykiec

ie.

Czy wiesz, że...Sensu (jap. 扇子) – to tradycyjny japoński wachlarz składany, którego istnienie zostało udokumentowane już w VIII w., kiedy to zaczął być popularny na dworze cesarskim.

szeroki wachlarz możliwości!TOPOWY FUNGICYD

Szeroki wachlarz możliwości grzybobójczych: skutecznie zwalcza patogeny w uprawach sadowniczych,warzywach oraz w uprawie roślin ozdobnych

Działa zapobiegawczo i leczniczo, niezależnie od temperatury

Zastosowany po wiosennym formowaniu koronlub po gradobiciu, doskonale zabezpiecza uprawysadownicze przed chorobami kory i drewna

Pozwala na optymalizację kosztów ochrony

Zarejestrowany do stosowania w uprawach brzoskwini, czereśni, gruszy, jabłoni, moreli, śliwy, winorośli, wiśni

NOWA REJESTRACJA!Teraz ponad 130

zastosowań w etykiecie!

Topsin nowa rejestracja sady 210x148 SumiAgro MK 2014.indd 1 11.12.2014 14:15

19 doradcatemat numerutemat numeru18doradca

aKTywacja SKUTecZnoŚci

Foto

: arc

hiw

um a

gros

imex

, Shu

tter

stoc

k.co

m

To substancje, które stosuje się łącznie ze środkami ochrony roślin lub nawozami w celu poprawienia jakości zabiegu. Adiuwanty same w sobie nie zwalczają patogenów ani nie odżywiają roślin. Powodują natomiast zmianę właściwości fizycznych cieczy roboczej.

Adiuwanty

Slipper

Prolonger

Aby osiągnąć maksymalną skuteczność wykonanego zabiegu ochrony, należy niejednokrotnie pokonać wiele przeszkód, takich jak zła jakość wody, niedostateczne pokrycie roślin cieczą roboczą, niesprzyjające warunki pogodowe, trudne do zwalczenia patogeny itd. Na szczęście pojawia się coraz więcej sposobów na podniesienie skuteczności zabiegów w postaci nowoczesnych adiuwantów oraz nawozów wspomagających odporność roślin.

piotr barański

Substancje w nich zawarte same nie zwalczają patogenów, a jedynie wspo-magają substancje aktywne ś.o.r. pierwszym rodzajem adiuwantów, na który szczególnie warto zwrócić uwagę, są tzw. superzwilżacze. do tej grupy możemy zaliczyć m.in. preparaty Silwet Gold, Slippa, Slipper – wszystkie zawie-rają trójsiloksan. Ich główną funkcją jest radykalne, nawet kilkudziesięciokrotne obniżenie napięcia powierzchniowego cieczy, a w rezultacie rozpłynięcie się kropli oprysku na znacznie większej powierzchni. dzięki temu ciecz robocza dociera w miejsca nieopryskane bezpo-średnio, np. spodnie strony liści, zwinięte liście, miejsca osłonięte oprzędem. dodat-kowo dochodzi także do wnikania cieczy w aparaty szparkowe.Kolejnym efektem uzyskiwanym przez dodatek adiuwantów jest możliwość

zmniejszenia ilości cieczy roboczej na hektar. Niekiedy jest to nawet niezbęd-ne, ponieważ ściekanie cieczy z rośliny powoduje, że mniej substancji aktywnej pozostaje na jej powierzchni.adiuwanty można stosować z herbicyda-mi, fungicydami, regulatorami wzrostu, nawozami, jednak największy wzrost skuteczności odnotowywany jest przy ich stosowaniu łącznie z insektycydami i akarycydami. Jak dowodzą liczne bada-nia, dodanie superzwilżacza do zabiegu przeciwko przędziorkom może podnieść skuteczność zabiegu nawet o 100%.Następną grupę adiuwantów stanowią tzw. stickery, czyli środki poprawiające przyczepność cieczy do powierzchni.

w krajach takich jak Francja czy wielka Brytania wydatki na adiuwanty sięgają 5% wartości przeznaczanej na zakup środków ochrony roślin. w polsce tego typu produkty nadal są znacznie rza-dziej wykorzystywane. dlatego warto poznać, jakie korzyści niosą nowocze-sne środki wspomagające.

adiuwantyadiuwanty są to preparaty zmieniające właściwości fizyczne cieczy roboczej.

w

Należy do nich prolonger, który oprócz poprawy przyczepności zapewnia także lepsze zwilżenie i zabezpieczenie cieczy roboczej przed zmywaniem przez deszcz. zawiera on naturalne związki występujące w cytrusach i drewnie sosnowym, m.in. limoneny i terpinole-ny. związki te wiążą substancje aktywne występujące w środkach ochrony na chronionej powierzchni rośliny w specy-ficznej błonie, zapewniając ich powolne i systematyczne uwalnianie. warstwa utworzona przez adiuwant rozciąga się wraz ze wzrostem rośliny oraz nie blokuje wymiany gazowej. dzięki takie-mu działaniu ś.o.r. przez dłuższy czas oddziałują na roślinę i patogeny oraz w większym stopniu zostają wchłonięte substancje odżywcze.prolonger jest szczególnie polecany do stosowania z fungicydami, insektycy-dami oraz nawozami. w doświadczeniu przeprowadzonym przez up we wro-cławiu, gdzie badano zawartość wapnia w jabłkach po 4 zabiegach saletrą wap-niową (5 kg/ha) wraz z różnymi adiuwan-tami, wykazano, że stosowanie prolonge-ra podnosi zawartość wapnia w owocach o 42% w stosunku do kontroli.częstą przyczyną niskiej skuteczności oprysków jest zła jakość wody. cho-dzi tu zarówno o jej niewłaściwe ph, jak i o twardość. dla większości ś.o.r. optymalne ph mieści się w przedziale 5,5–6,5. Niewłaściwy odczyn może prowadzić do rozpadu lub dezaktywacji

Slippa

Silwet Gold

Zwalczanie mszycy jabłoniowej (skuteczność %).

62

66

64

68

72

70

74

70,8

64,8

73,0

60

Teppeki Teppeki + Prolonger

Teppeki +Slipper

Zwalczanie miodówki gruszowej (skuteczność %).

30

40

35

45

55

50 48,4

36,5

50,7

25

Acaramik Acaramik + Prolonger

Acaramik +Slipper

Wpływ obniżenia dawki fungicydu oraz stoso-wania adiuwantów na skuteczność zwalczania parcha jabłoni (skuteczność %).

40

60

50

70

90

80 80,6

48,5

88,3

30

Delan 0,55kg/ha

Delan 0,55kg/ha +

Prolonger 0,35

Delan 0,75kg/ha

Zastosowanie środka Delan 700 WG w znacznie obniżonej dawce wraz z adiuwantem Prolonger pozwala na uzyskanie skuteczności na poziomie podobnym jak przy użyciu pełnej dawki.

Activ 5

doradca temat numeru20 doradcatemat numeru

21

substancji aktywnej. podobnie wygląda sytuacja z twardą wodą, gdzie jony ca+ zawarte w wodzie wchodzą w reakcje z substancją aktywną, blokując jej dzia-łanie. rozwiązaniem tego problemu jest activ 5 – formalnie jest to nawóz, jednak aż 71% jego składu to korektory jakości wody, emulgatory i surfaktanty.activ 5 ma właściwości zakwaszające. posiada kolorymetryczny wskaźnik ph – ciecz zmienia barwę w zależności od odczynu, co bardzo ułatwia stosowanie preparatu. Sekwestruje jony ca+ i mg+ zawarte w wodzie, przez co obniża jej twardość, zabezpieczając substancje aktywne przed dezaktywacją. posiada także właściwości zwilżające i emulgują-ce, dzięki czemu ciecz staje się bardziej jednorodna.

71% składu Activ 5 to substancje kondycjonują-ce wodę i adiuwanty.

Korektor wody

P2O5

Emulgator + surfaktant

N

44,5%

27%

13,9%

4,3%

Stosując ten preparat, należy zacho-wać odpowiednią kolejność mieszania. Najpierw wlewamy do zbiornika wodę, a następnie activ 5, aby zmienić ph i zneutralizować jony odpowiedzial-

Zastosowanie adiuwantów wraz z nawozami wapniowymi wpływa na zwiększenie zawartości wapnia w owocach w stosunku do nawożenia bez dodatku adiuwantów.

297,5

345,5

392,5

440,0

250,0

sale

tra

wap

niow

a

sale

tra

wap

niow

a+

Act

iv 5

sale

tra

wap

niow

a +

Slip

per

sale

tra

wap

niow

a +

Pro

long

er

zawartość wapnia w jabłkach odmiany Gala (mg Ca/kg s.m.)

ne za jej twardość. dopiero na końcu dodajemy ś.o.r. Na niewłaściwy odczyn i twardość wody szczególnie wrażliwe są takie herbicydy, jak np. glifosat, kle-todym, mcpa, 2,4-d, dikamba.

pomocne nawozywspomaganie skuteczności ś.o.r. jest możliwe nie tylko dzięki poprawie właściwości fizycznych cieczy roboczej. także niektóre nawozy dostarczają roślinom substancji w takiej formie, która mobilizuje je do silniejszej reakcji na patogeny.do takich nawozów należą Fosfiron cu i Fosfiron mg. zawarty w nich fosfor występuje w formie, która jest bar-dzo łatwo transportowana w roślinie i hamuje rozwój grzybów oraz stymu-luje reakcje odpornościowe. Fosfiro-

Częstą przyczyną niskiej skuteczności oprysków jest zła jakość wody. Chodzi tu zarówno o jej niewłaściwe pH, jak i o twardość.

nowocZeSne adiUwanTy oFerUjĄ wiele UniKalnych FUnKcji, do KTórych należĄ:poprawa zwilżenia opryskiwanej powierzchni.„rozciągnięcie” kropli oprysku na powierzchni liścia.lepsze zatrzymanie substancji na powierzchni liścia.Zwiększenie penetracji miejsc trudno dostępnych.wyrównanie wielkości kropli – zapobieganie znoszeniu przez wiatr.ograniczenie zmywania przez deszcz.Korygowanie odczynu bądź twardości wody.Zapobieganie pienieniu się.

nawozy Fosfiron cu i Fosfiron mg zastosowane w mieszanym programie od fazy różowego pąka w dawkach 2,5 l/ha każdy wykazały bardzo dobrą skuteczność we wspomaganiu zwal-czania parcha jabłoni. dodanie do każdego zabiegu z Fosfironem cu lub mg fungicydu captan 80 wG zwięk-szyło skuteczność zastosowanych programów – wyniosła ona zarówno w ochronie liści, jak i owoców ponad 97%. Skuteczność takiego programu była istotnie wyższa od efektywności zastosowanych środków standardo-wych captan 80 wG i Score 250 ec. ponieważ wyniki przeprowadzonego doświadczenia są bardzo obiecujące, planowana jest kontynuacja badania w kolejnych sezonach.

ny wpływają na przemianę materii w komórkach grzybów patogenicznych, wywołując powstawanie tzw. metabo-litów stresu. te z kolei są rozpoznawane przez komórki roślinne, co wywołuje silną reakcję obronną, m.in. wzmocnie-nie ścian i błon komórkowych. ponadto dochodzi do apoptozy, czyli „samobój-czego” zamierania komórek zakażonych chorobą.

Fungicyd Dawka preparatu w kg/l na 1 ha

Porażenie owoców

Skuteczność %

Captan 80 WG 1,9 74,5

Score 250 EC 0,2 75,4

Fosfiron CuFosfiron MgFosfiron CuFosfiron Mg

2,52,52,52,5

84,3

Fosfiron CuFosfiron MgFosfiron CuFosfiron Mg

+ Captan 80 WG do każdego zabiegu

2,52,52,52,51,9

100,0

Źródło: Instytut Ogrodnictwa, Grzymkowice 2014.

Poprawa jakości cieczy użytkowej oprysków – wraz ze zmianą pH zmienia się kolor cieczy

woda ph 7,1

woda ph 6,3

dawka preparatu (ml/l)

0,5

woda ph 6

dawka preparatu (ml/l)

1

woda ph 4,9

dawka preparatu (ml/l)

2

woda ph 2,7

dawka preparatu (ml/l)

3

Fosfiron Cu

Fosfiron Mg

Źródło: Badania wykonane w Instytucie ogrodnictwa przez prof. w. tredera. Foto

: arc

hiw

um a

gros

imex

, Shu

tter

stoc

k.co

m

temat numeru23 doradcatemat numeru

22doradca i TwardoŚĆ wody

Foto

: arc

hiw

um a

gros

imex

, Shu

tter

stoc

k.co

m

Środki ochrony roślin są stosowane na uprawach warzywniczych w postaci roztworów wodnych. Jak wiadomo, jakość wody używanej do sporządzenia cieczy roboczej jest zróżnicowana w związku z pozyskiwaniem jej z różnych ujęć. O komentarz w tej sprawie poprosiliśmy Janusza Mazurka z firmy Agrosimex, doktora nauk rolniczych specjalizującego się w ochronie roślin.

Co właściciel gospodarstwa powinien kontrolować i korygować w celu za-pewnienia skuteczności zabiegów?w pierwszej kolejności każdy gospodarz powinien wykonać analizę chemiczną wody używanej do opryskiwania ze szcze-gólnym uwzględnieniem jej odczynu oraz twardości. w szczególności dotyczy to twardości węglanowej. odczyn wody ma ścisły związek z ilością kwaśnych węgla-nów (hco₃-). wraz ze wzrostem wartości odczynu (ph) wzrasta ich zawartość. w zakresie ph 5,5–7,0 zależność ta ma charakter zbliżony do prostoliniowego. twardość wody najlepiej obrazuje proces pienienia się mydła. mydło pieni się bowiem tylko w wodzie miękkiej. w wodzie twardej natomiast tworzą się kłaczkowate sole wapnia i magnezu, które są w niej nieroz-puszczalne. tymczasem tworzenie się piany gwarantuje usuwanie brudu. w twardej wodzie do osiągnięcia tego samego efektu niezbędne jest użycie większej ilości deter-gentów. podobnie jest ze środkami ochrony roślin – część z nich w twardej wodzie działa gorzej. Idąc dalej tym tropem, należy wspomnieć, że w wodach o charakterze naturalnym dominują przede wszystkim sole wapnia i magnezu, a więc twardość ogólna wody zależy głównie od obecności kationów ca2+ i mg2+. twardość wywo-ływaną przez wodorowęglany, węglany i wodorotlenki wapnia i magnezu nazywa-

my twardością węglanową, natomiast tę wywoływaną przez inne związki (siarcza-ny, chlorki, krzemiany) – niewęglanową. obydwie stanowią razem twardość ogólną wody. w polsce stopień jej twardości określa się w stopniach niemieckich º (dGh) lub w mg na 1 l wody. obecność caco3 jest rodzajem równoważnika i wskazuje na sumaryczną zawartość zarówno jonów magnezowych, jak i wapniowych. według tych norm przez wodę bardzo miękką rozumiemy taką, która mieści się w skali 0–5 według stopni niemieckich bądź taką, która w 1 l zawiera 0–85 mg caco3. przeciwnie woda bardzo twarda zawiera w 1 l ponad 510 mg caco3, co w skali niemieckiej daje ponad 30 º (dGh). Istnieją również proste metody oznaczania twardości oraz ph wody w postaci specjalnych pasków kolory-metrycznych. twardość węglanowa, jak już na początku zostało zaznaczone,

jest tą najważniejszą, jednak na skuteczność zabiegów może również wpływać twardość niewęglanowa. Generalnie można przyjąć, że sumaryczna zawartość jonów wapnia, magnezu i sodu poniżej 200 mg/l, a żelaza poniżej 1 mg/l nie powinna wpływać na obniżenie skuteczności zabiegu opryskiwa-nia. aby się o tym przekonać, należy jednak przeprowadzić dokładną analizę wody.

W jaki sposób pH i twardość wody mogą wpłynąć na działanie pre-paratów stosowanych w uprawach warzywniczych lub sadowniczych?Liczne badania wykazują, że wysoka twardość wody ogranicza skuteczne działanie środków, a w szczególności herbicydów. przede wszystkim dotyczy to tych preparatów, które formułowane są w postaci soli. prawie wszystkie rozpusz-czalne w wodzie sole ulegają zjawisku dysocjacji. Jest to proces, który polega na rozpadzie cząsteczek danego związku na cząsteczki prostsze, czyli jony, do których zaliczamy dodatnie kationy i ujemne aniony. te prostsze jony mogą wiązać się ze związkami mineralnymi znajdującymi się w wodzie, prowadząc do wytwo-rzenia substancji o słabszej aktywności bądź całkowicie są jej pozbawione. Im większa twardość wody, tym prawdo-podobieństwo takich negatywnych reakcji również wzrasta. także wysoka zawartość samego węglanu wapnia jest czynnikiem ograniczającym skuteczność działania wielu preparatów, szczególnie

ph

Activ 5

tych, których zadaniem jest wnikanie do wnętrza tkanek roślin. podczas wysy-chania cieczy roboczej węglan wapnia wytrąca się w postaci drobnoziarnistych osadów. mogą one skutecznie ograniczać wnikanie substancji chemicznych. Bardzo dobrze znają to zjawisko ci producenci, którzy stosują deszczowanie różnych upraw ogrodniczych. czasami powstały osad jest tak dobrze widoczny, że sprawia wrażenie, jakby rośliny były zaatakowane przez chorobę grzybową.

A jak wygląda sprawa pH wody? Czy jej odczyn również może mieć znaczenie?Jak najbardziej. wysokie ph wody może znacznie przyspieszać rozkład niektó-rych substancji aktywnych. utrudnione jest wnikanie do chwastów herbicydów, szczególnie tych z grupy fenoksykwasów. podwyższony odczyn wpływa również na dezaktywację substancji chemicz-nych fungicydów i insektycydów. wśród insektycydów szczególnie wrażliwe są preparaty fosforoorganiczne, a spośród fungicydów niektóre środki kontaktowe. do takich nietrwałych substancji należą mankozeb i kaptan, a tiuram może prze-chodzić w środowisku silnie alkalicznym do słabo aktywnych soli.

Czy właściciele gospodarstw ogrod-niczych są w stanie trwale zmienić właściwości wody tak, aby preparaty stosowane podczas różnorodnych zabiegów działały możliwie najsku-teczniej?możliwości trwałego zmniejszenia twar-dości wody oczywiście istnieją, jednak z reguły wiąże się to z zakupem stosunko-wo drogich urządzeń. mogą one działać na zasadzie tzw. złóż jonowymiennych, która polega na przejmowaniu przez złoże czynników powodujących twardość wody, a w szczególności wapnia i ma-gnezu. Kolejnym sposobem zmiękczania wody jest zjawisko odwróconej osmozy, gdzie z kolei wykorzystuje się półprze-puszczalną membranę, która przepuszcza czyste cząsteczki wody, zatrzymując zanieczyszczenia zbyt duże, aby prze-dostały się przez mikropory osmotycz-nej membrany. pewnym sposobem na ograniczenie negatywnego wpływu twardej wody jest również ograniczanie jej ilości. w takiej sytuacji obniżamy też ilość kationów odpowiedzialnych za jej twardość. Nie zawsze jest to jednak możliwe i nie wolno przekraczać pewnych

granic. zawsze ograniczenie ilości wody przy zachowaniu właściwej dawki skut-kuje wzrostem stężenia, co także może być niekorzystne i powodować zjawisko fitotoksyczności. oczywiście zawsze istnieje możliwość skorzystania z wody deszczowej, która w naturalny sposób charakteryzuje się dużą miękkością, ale w tym przypadku trudno zdać się wyłącznie na kaprysy pogody.

doprowadzenie ph wody do właściwego odczynu.

Czy działanie kondycjonerów wody ogranicza się tylko do poprawy wła-ściwości wody? Czy mają one wpływ również na zatrzymanie cieczy robo-czej na roślinach? activ 5 to nie tylko preparat służący do niwelowania skutków twardej wody. Jest to również klasyczny adiuwant, który dzięki zastosowaniu czynników homogenizujących ułatwia stabilizację roztworu poprzez poprawę mieszal-ności agrochemikaliów. przyczynia się do zmniejszenia napięcia powierzch-niowego, ułatwiając zatrzymywanie cieczy roboczej na roślinach. przedłuża też okres utrzymywania się środków na powierzchni tkanek. można więc śmiało powiedzieć, że jest to wszechstronny kondycjoner, łączący w sobie cechy wie-lu innych znanych na rynku adiuwantów.

rozmawiała Beata Konewka

Wysoka twardość wody ogranicza skuteczne działanie środków, a w szczególności herbicydów.

Jak najszybciej pozbyć się problemów z nieodpowiednią jakością wody? Czy można zniwelować ten problem w momencie przygotowywania cieczy roboczej?oczywiście! Jednym ze znanych sposobów ograniczających negatywny wpływ twardej wody, np. na stosowanie glifosatu, jest dodawanie do roztworu siarczanu amonu. w twardej wodzie jony siarczanowe łączą się z kationami wapnia, tworząc słabo rozpusz-czalny siarczan wapniowy. Na powierzchni roślin związek ten wytrąca się w postaci stosunkowo dużych kryształów, które nie blokują przedostawania się glifosatu do wnętrza tkanek. Jest to jednak działanie ograniczające przede wszystkim twardość węglanową. Siarczan amonowy nie ma też większego wpływu na skuteczne obniżenie ph wody. Jak więc widać, postępowanie ze zbyt twardą wodą może wymagać zastoso-wania nieco bardziej wyrafinowanych metod – sięgnięcia po specjalne kondycjonery wody. do takich substancji należy chociaż-by preparat activ 5. dzięki zastosowaniu

właściwie dobranych komponentów środek ten może służyć zarówno do zakwaszania wody, jak i do niwelowania skutków jej twardości. zostało tu zastosowane zjawisko sekwestracji, które w uproszczeniu polega na wiązaniu antagonistycznych kationów wapnia, magnezu, sodu i żelaza w nie-aktywne kompleksy. ponadto do środka został dodany specjalny barwnik odczytu umożliwiający w bardzo prosty sposób

za płotem24doradca

proGram raTUnKowo-naprawcZy

Foto

: arc

hiw

um a

gros

imex

Czy w tym sezonie wegetacyjnym wystą-piły jakieś problemy na Pana plantacji?Niestety, tak. Już od samego początku obserwowałem znacznie wolniejszy wzrost roślin w wyniku przemrożenia. Ich wygląd nie był zadowalający pomimo zastosowania na-wożenia startowego wczesną wiosną. Liście były bladozielone, a pojedyncze rośliny małe i niewyrośnięte. w trakcie sezonu wegetacyj-nego wystąpiły również problemy z ochroną roślin. Na plantacji odnotowałem wystąpienie zarówno chorób bakteryjnych, jak i grzybo-wych. Szczególnie duży problem miałem ze zwalczaniem szarej pleśni, dodatkowo pojawił się też kłopot związany z nieodpo-wiednim dokarmianiem roślin.

Czy mógłby Pan przybliżyć naszym czy-telnikom swoją strategię dokarmiania dolistnego w minionym sezonie?w związku z obserwacją plantacji od samego początku, a także po licznych konsultacjach podjąłem dosyć intensywne nawożenie specjalistycznymi nawozami dolistnymi. pro-wadzone dokarmianie dolistne było oparte na nawozach o działaniu biostymulującym. po wykonywanych zabiegach nawożenio-wych zaobserwowałem intensywny wzrost wegetatywny oraz przyrost części zielonych. Nie zauważyłem natomiast wzrostu genera-tywnego, wykształcone pędy owoconośne nie rosły, owoce były drobne i nie przyrastały na swojej masie. po zastosowaniu takiego programu nawożenia rośliny intensywnie się krzewiły, co wpłynęło na ich zwiększoną wrażliwość i podatność na patogeny choro-botwórcze. mimo prowadzenia intensywnej ochrony chemicznej zalecanymi fungicy-dami nie zaobserwowałem oczekiwanych rezultatów zwalczania szarej pleśni. dużym

www.belchim.com - tel. (22) 243 28 85ków ochrony roślin należy korzyszystać z zachowaniem bezpieczeństwa. „Ze środżdym użyciem przeczytaj informormacje zamieszczone w etykiecie Przed ka

acje dotyczące produktu. Oppróróżnione opakowania pnia o środku i informay y p y j j y

ać trzykrotnie wodą, a popłopłuczyny u wlać do zbiornika opryskiwacza przepłukaj y ą p pp p pj y ą p p

użytkową. Opróżnione opakpakowania po środku należy zwrócić doz cieczą uy ą, p pp y y p yyp p

wcy, u którego środek zosostał zakupiony.”sprzedawy ą p pp pą pą

Mszycom wstęp wzbroniony

• Wysoka skuteczność w każdych

warunkach atmosferycznych

• Długi czas działania - do 3 tygodni

• Działanie systemiczne i translaminarne

• Nieszkodliwy dla organizmów pożytecznych

Produkt zalecany do Integrowanej Produkcji

Poland_ADD.indd 1 3/12/2014 10:27:23

reklama

doradcaza płotem25

Fosfiron Mg

Owoce truskawki – po.Owoce truskawki – przed.

Łodygi – po.Łodygi – przed.

mogę powiedzieć, że presja patogenów odnotowanych na plantacji zmniejszyła się istotnie. ośmielam się twierdzić, że nastąpiło totalne zatrzymanie choroby, z którą nie dawały sobie rady standardowe fungicydy.

Czy mógłby Pan wyrazić swoją opinię dotyczącą stosowanego programu na-wożenia oraz nawozów, które zastoso-wał Pan na swojej plantacji?efekt działania nawozów obserwowałem po każdym wykonanym zabiegu. rośliny zmieniały się w oczach w swoim wzroście wegetatywnym i generatywnym. dzięki tym nawozom mogłem uzyskać plon porówny-walny z plantacjami, w których te problemy nie zostały odnotowane. owoce odmiany „marmolada” zbierałem do połowy lipca, podczas gdy większość plantatorów już dawno zakończyła zbiór. owoce były dobrze wybarwione, twarde i jędrne, co potwierdza-ło ich dobre odżywienie.

rozmawiały Karolina Felczak, Beata Konewka

wieniu. Jakość owoców była zadowalająca, ponieważ były jędrne i twarde, a przede wszystkim smaczne. rośliny pozostawały w dobrej kondycji.

Czym się Pan kierował podczas podej-mowania decyzji dotyczącej zastoso-wania nawozów w związku z obniżoną odpornością roślin i ich podatnością na porażenie przez choroby bakteryjne i grzybowe? tak duże straty obserwowane w wyniku wy-stąpienia chorób grzybowych i bakteryjnych, a także potknięcia przy pierwszej ścieżce prowadzonego nawożenia skłoniły mnie do szybkiego działania oraz szukania pomocy. przy podejmowaniu prób w ratowaniu swojej plantacji liczyłem na zwrot poniesionych kosztów oraz zebranie plonu, który mógłby być uratowany. dlatego też program ratun-kowo-naprawczy, w skład którego wchodziły nawozy Viflo cal S i Fosfiron mg, był moją ostatnią deską ratunku. I jak się okazało, bar-dzo skuteczną. wybrane nawozy zastosowa-ne w dawce odpowiedniej do fazy wzrostu roślin sprawiły, że odnotowałem przełom na plantacji. ustąpiło masowe gnicie owoców, nie obserwowano nowych infekcji na wytwo-rzonych owocach. Nastąpiła zdecydowana wizualna poprawa plantacji, nawet porażone owoce zaczęły się regenerować.

uchybieniem w pro-wadzonej ochronie było ukierunko-wanie zabiegów tylko w zwalczaniu chorób grzybowych, podczas gdy problemem okazały się pato-geniczne bakterie. dlatego postanowiłem włączyć do programu nawożenia również nawozy, które wykazały działanie indukujące odporność, czyli swego rodzaju ochronę przed grzybami i bakteriami – głównymi sprawcami chorób na mojej plantacji, a także stymulowały odżywianie. w tym przypadku mam na myśli nawozy z serii Viflo, głównie Viflo cal S oraz Fosfiron mg.

Czy może Pan opowiedzieć naszym czytelnikom parę szczegółów dotyczą-cych efektu zastosowania tych nawozów w uprawie truskawki?Już w pierwszych dniach od zastosowania programu ratunkowo-naprawczego zauwa-żyłem zdecydowaną poprawę wzrostu roślin oraz ich lepszą kondycję w kolejnych fazach rozwoju. Viflo cal S wpłynął na poprawę wzrostu generatywnego roślin. owoce rosły, wybarwiały się prawidłowo, a kwiaty zawią-zywały kolejne owoce. zaobserwowałem, że presja chorób po wdrożonym programie nawożenia istotnie się zmniejszyła. Nawet wcześniej obserwowana grzybnia szarej pleśni została przysuszona, a jagody dalej się rozwijały. ten sam efekt zauważyłem w przy-padku pędów liści oraz szyjki korzeniowej. dodatkowo zwiększyła się liczba kwiatów w kwiatostanach o żywym i zdrowym zabar-

Viflo CAL S

Tadeusz Lesiak wraz z rodziną prowadzi gospodarstwo sadownicze w gminie Błędów. Na powierzchni około 5 ha uprawia truskawkę deserową głównie z przeznaczeniem na eksport i rynek świeży. Jak uprawiać i chronić truskawki z sukcesem? To oraz inne pytania zadaliśmy Panu Tadeuszowi, który ma długoletnie doświadczenie w produkcji tego owocu.

27 doradcaochronaochrona26doradca

armicarb i aTilla co je łĄcZy, a co różni?

Foto

: arc

hiw

um a

gros

imex

, Shu

tter

stoc

k.co

m

Obecnie produkcja roślinna jest bardzo intensywna. Wciąż zwiększa się wydajność i jakość plonów. Szczególnie gatunki sadownicze wymagają niezwykle precyzyjnej i bezpiecznej ochrony. Ze względu na coraz większą presję patogenów, a także wyższe wymagania sieci handlowych pod kątem pozostałości pestycydów w owocach poszukuje się nowych, selektywnych i bezpiecznych rozwiązań w ochronie roślin. Jednym z takich popularnych związków jest wodorowęglan potasu.

robert binkiewicz, agrosimex

od niedawna polscy producenci stosują fungicyd armicarb Sp, a od sezonu 2015 dostępny będzie insektycyd atilla Sp. Ja-kie cechy wspólne mają te dwa produkty i co je odróżnia?

armicarb Sp – fungicydarmicarb to zoptymalizowana formu-lacja dwuwęglanu potasu do stosowa-nia przeciw chorobom występującym w rolnictwie i ogrodnictwie. Jest skuteczny przeciw szerokiemu spek-trum chorób w uprawie jabłoni, owo-ców pestkowych, owoców miękkich, winogron, chmielu, warzyw oraz roślin ozdobnych. Nie podlega regulacjom unii europejskiej dotyczącym pozosta-łości ś.o.r. w plonie i jest dopuszczony do stosowania w produkcji organicznej przez Komisję europejską. dzięki temu armicarb może być stosowany w progra-

oZastosowania armicarbupreparat jest rozwijany w europie przez firmę agronaturalis oraz dystrybuto-rów środków ochrony roślin. armicarb zapewnia dobry poziom zwalczania wielu istotnych ekonomicznie chorób grzybowych, włączając parcha jabłoni, Botrytis cinerea, mączniaka prawdziwe-go na winogronach, owocach miękkich i warzywach. w sadach jabłoniowych poleca się za-stosowanie 2–3 zabiegów zapobiegaw-czych w okresie początkowego wzrostu zawiązków. zalecana dawka to 5 kg/ha. armicarb polecany jest w mieszaninie

z siarką koloidalną, np. microthiol 3 kg/ha, co daje dodatkową ochronę przed mączniakiem.

atilla Sp – insektycydprodukt został zarejestrowany jako insektycyd do zwalczania miodówki gruszowej. opracowano specjalną formulację, która zapewnia skutecz-ne zwalczanie osobników miodówki w różnych stadiach rozwojowych. w pierwszej fazie działa jako repelent, powodując, że osobniki dorosłe nie-chętnie składają jaja na opryskiwane pędy. dodatkowo atilla Sp wykazuje owadobójcze (wysuszające) działanie w stosunku do najmłodszych larw, redukując aktualną populację. osta-tecznie preparat ogranicza powsta-wanie spadzi. aby uzyskać najlepsze rezultaty, bardzo ważne jest zastoso-wanie bloku 4 zabiegów. Skuteczność z pewnością nie będzie zauważalna po jednym zabiegu.wodorowęglan potasu jest związkiem bezpiecznym, niezalegającym w owo-cach, stąd nie ma ustanowionego dla niego maksymalnego poziomu pozostałości (mrL). atilla Sp nie wpły-wa również niekorzystnie na rozwój drapieżców, takich jak Anthocoris lub Typhlodromus, dzięki czemu jest polecana w programach integrowanej ochrony.

Zalecenia stosowaniawiosną, kiedy rozwój populacji miodó-wek jest dynamiczny, a ochrona trudna, zalecana jest ochrona oparta na standar-dowych produktach. Latem oraz po zbiorach atilla Sp jest doskonałym uzupełnieniem programu

mach ochrony, zarówno z konwencjo-nalnymi fungicydami, jak i w produkcji organicznej. w polsce armicarb Sp jest zarejestrowany od 2013 roku do ochrony przed parchem jabłoni. preparat ma postać proszku rozpuszczalnego w wo-dzie, zawierającego 85% dwuwęglanu potasu.

Formulacja high-techzastrzeżony system zwilżania zastoso-wany w produkcie armicarb zapewnia całkowite i dokładne pokrycie po-wierzchni rośliny, jednocześnie ograni-czając zmywanie przez deszcz rozpusz-czalnej w wodzie substancji aktywnej.

jaK dZiała armicarb Sp?ma wielostronny sposób działania, poprzez kombinację ciśnienia osmotycz-nego, ph i specyficznych reakcji jonów dwuwęglanowych i węglanowych. armicarb działa bardzo szybko, powodując odwodnienie i całkowity rozpad zarodników oraz grzybni podatnych grzybów.

Zarodniki mączniaka prawdziwego pod mikroskopem.

Grzybnia mączniaka prawdziwego pod mikroskopem elektronowym.

Zarodniki mączniaka prawdziwego 1 minutę po zabiegu Armicarbem.

Grzybnia mączniaka prawdziwego 1 minutę po zabiegu Armicarbem.

Jednorodne pokrycie powierzchni rośliny.

Lepszy kontakt z patogenem.

„Spreader”

utrzymuje przyczepność

na powierzchni aplikacji.

większa odporność na deszcz i długotrwałe

działanie.

„STicKer”

15%co-formulanty

Dwuwęglan potasu

(o wysokiej czystości)

+

W Polsce Armicarb SP

jest zarejestrowany od 2013 roku

do ochrony przed parchem

jabłoni.

doradca ochrona28

ochrony przed miodówką, gdy wykona się zgodnie z zaleceniami blok 4 zabiegów.zaletą preparatu jest jego selektywność w stosunku do naturalnych wrogów miodówki, co powoduje, że razem tworzą zrównoważony program ochrony. co bar-dzo istotne, atilla Sp nie wykazuje pozo-stałości w owocach, dzięki czemu można wykonywać zabiegi tuż przed zbiorami,

które można również potraktować jako dokarmianie potasem. atilla Sp jest środkiem kontaktowym, dlatego pierwszy zabieg zaleca się wyko-nać wówczas, gdy wzrost wegetatywny pędów jest zakończony. polecana jed-norazowa dawka to 7 kg/ha. Jeśli jednak planujemy blok 4 zabiegów, skuteczna jest dawka 5 kg/ha na każdy zabieg.

ze względu na działanie kontaktowe i wysuszające larwy, zaleca się stosowanie małej ilości cieczy roboczej 250–300 l/ha oraz wykonanie zabiegu przy niskiej wilgotności powietrza. atilla Sp nie jest odporna na zmycie przez deszcz, dlatego ważne jest śledzenie prognozy pogody i wykonanie zabiegu po opadach.

Cecha

Olej parafinowyGlinka kaolinowa

Tradycyjneprodukty

Atilla + organizmypożyteczne

Atilla + tradycyjnepreparaty

Armicarb SP Atilla SP

różnice i cechy wSpólne

Klasyfikacja

Styczeń Lipiecmarzec wrzesieńmaj ListopadLuty SierpieńKwiecień październikczerwiec Grudzień

zwalczany patogen

mechanizm działania

Formulacja

odporność na zmycie

dawka

fungicyd

parch jabłoni

odwodnienie zarodników

Sp proszek rozpuszczalny w wodzie

duża

5 kg/ha lub 3 kg/ha + 2 kg/ha siarki

insektycyd

miodówka gruszowa

repelent dla dorosłych,wysuszanie młodych larw

Sp proszek rozpuszczalny w wodzie

niska

5–7 kg/ha

zimujące osobniki dorosłe 1 pokolenie 2 pokolenie 3–4 pokolenie

oSoBNIKI doroSłeJaJa

Larwy

ostatnie pokolenie

za płotem30doradca

armicarb Sp mój wybór

Foto

: arc

hiw

um a

gros

imex

Armicarb SP to fungicyd zarejestrowany w Polsce od 2013 roku. O to, jakie korzyści przynosi jego zastosowanie w polskim sadzie, zapytaliśmy Pana Sławomira Rzeźnickiego, właściciela gospodarstwa sadowniczego Eko-Sad w gminie Błędów.

Karolina Felczak

ochrony przed grzybowymi chorobami przechowalniczymi.

Czy Armicarb SP stosował Pan solo czy w mieszaninie z innym produktem?preparat zastosowałem bez mieszania z dodatkowymi środkami ochrony. w 2013 roku wykonałem zabieg zwalczający parcha i mączniaka rzekomego w sadzie jabłoniowym na odmianie „Idared”. po zaobserwowaniu dość silnej presji ze strony tych chorób postanowiłem wykonać zabieg armicarbem przy zalecanej dawce 5 kg/ha, ale przy podwojeniu ilości wody użytej do mieszaniny (1000 l zamiast zalecanych 500 l).

Czy zaobserwował Pan jakieś dodat-kowe działanie preparatu?Jest to jedyny środek na rynku o tak krótkim okresie karencji – 1 dzień. w związku z tym postanowiłem wykorzystać go w drugiej połowie sezonu w celu zabezpieczenia przed rozwinięciem się również chorób

Dlaczego zdecydował się Pan zastoso-wać Armicarb SP?w ubiegłym roku dzięki firmie agro-simex uczestniczyłem z doświadcze-niu wdrożeniowym z zastosowaniem nowego fungicydu zawierającego dwuwęglan potasu. dowiedziałem się, że preparat nie pozostawia resztek toksycznych substancji w owocach oraz jest bezpieczny dla pszczół, co wpłynę-ło na moją decyzję zastosowania środka w sadzie. duży wpływ miał także krótki okres karencji, którym charakteryzuje się preparat, dzięki czemu może być użyty na krótko przed zbiorami w celu

d

przechowalniczych. Jabłka odmiany „Idared” traktowane armicarbem są prze-chowywane w warunkach kontrolowanej at-mosfery. po dwóch miesiącach przechowy-wania pobrałem próbę kontrolną, w której nie zaobserwowałem żadnych objawów chorobowych na owocach. pomimo krótkie-go odstępu zabiegu od ostatnich opadów deszczu preparat zadziałał prawidłowo.

Czy jest Pan zadowolony ze skutecz-ności Armicarbu przeciwko chorobom grzybowym?po zastosowaniu armicarbu na rośli-ny w dużym stopniu porażone przez mączniaka rzekomego po około trzech tygodniach od zabiegu nastąpiło całko-wite zatrzymanie objawów chorobowych. dodatkowo nie wystąpiły nawroty cho-roby. preparat zdecydowanie ograniczył również rozwój infekcji wtórnych parcha. w doświadczeniu wdrożeniowym na plantacji borówki po zastosowaniu armicarbu nie pojawiły się objawy szarej pleśni, a te już obecne zostały skutecznie zahamowane. owoce borówki, które zostały wyjęte z pomieszczenia chłodni-czego, po kilku dniach od zbioru zacho-wywały bardzo dobrą jakość i trwałość.

Jakie korzyści dało Panu zastosowa-nie Armicarbu?preparat stanowi dobrą alternatywę w ochronie przed parchem i mączniakiem prawdziwym jabłoni. Skutecznie zabez-piecza przed porażeniem przez choroby grzybowe oraz ogranicza ewentualne nawroty choroby. wiele tradycyjnych pre-paratów stosowanych na parcha powodu-je powstawanie ras odpornych patoge-nów. armicarb Sp może śmiało stanowić alternatywę dla fungicydów używanych dotychczas masowo.

Czy będzie Pan stosował Armicarb SP w sezonie 2015?tak. Jestem bardzo zadowolony z efek-tów hamowania mączniaka na jabłoni oraz szarej pleśni na borówce wyso-kiej. w 2015 roku planuję zastosować armicarb Sp w połączeniu ze środkiem przeciw parchowi jabłoni oraz w innych mieszankach zaproponowanych przez doradców firmy agrosimex. oczekuję rozszerzenia zastosowania preparatu o gatunki jagodowe.

rozmawiali Beata Konewka, robert Binkiewicz

33 doradcaochronaochrona32doradca

odpornoŚĆ na FUnGicydy

Foto

: arc

hiw

um a

gros

imex

, Shu

tter

stoc

k.co

m

cZynniKi decydUjĄce o wySTĄpieniU odpornoŚci: mechanizm działania grzybobójczego środka.presja selekcyjna środka, jaką wywiera na populację grzyba.mobilność mutacyjna i zdolność reprodukcyjna samego patogenu

(grzyb Venturia inaequalis charakteryzuje się dużą zmiennością).intensywność prowadzonej ochrony chemicznej.monokulturowa forma uprawy jabłoni.

Syllit 65 WP

Zato

Program ochrony jabłoni przed parchem jabłoni opiera się – jak np. w tym sezonie wegetacyjnym – na wykonaniu średnio około 28 zabiegów. Przy wadliwym doborze środków może się to znacząco przyczynić do powstania zjawiska odporności.

Karolina Felczak

występujące w procesie ewolucyjnym. odporność jest to zdolność organizmu do dostosowania się do warunków otocze-nia, a stosowanie środków ochrony roślin jest jednym z takich właśnie warunków. Należy pamiętać, że w danej populacji niektóre osobniki będą potrafiły się rozwijać mimo działania ś.o.r., gdyż są one odporne. aktualnie można wyróżnić kilka rodzajów odporności: metaboliczną, krzyżową, wielokrotną, behawioralną, pe-netracyjną oraz – najistotniejsze w przy-padku odporności powstałej na fungi-cydy – ilościową i jakościową. Nie ulega wątpliwości, że każda z tych odporności może znacząco obniżyć skuteczność ś.o.r., a tym samym decydować o sukce-sie prowadzonego programu ochrony. Jedną z głównych przyczyn powstawania odporności jest presja selekcyjna.

problem z odpornością na fungicydy szczególnie uwidacznia się w sezonie parchowym. zwłaszcza w przypadku, gdy program ochrony jest oparty na jednym lub dwóch środkach oraz występuje czę-sto odnotowywany błąd, czyli stosowanie preparatów z tej samej grupy chemicznej.

definicja odpornościzjawisko odporności patogenów na stosowane fungicydy znane jest od kilkudziesięciu lat. Jak wynika z literatury naukowej, jej rozwój to naturalne zjawisko

p

Natomiast osobniki, które potrafią prze-trwać w takich specyficznych warunkach, rozwijają się dalej i zaczynają dominować w tej grupie.

ryzyko odporności w przypadku częstych zabiegów prze-ciwko określonemu patogenowi z uży-ciem ś.o.r. z tej samej grupy chemicznej i takim samym mechanizmie działania może nastąpić selekcja naturalna w postaci zmian genetycznych, których skutkiem jest mniejsza wrażliwość. taka odporność może doprowadzić do cał-kowitego braku skuteczności substancji aktywnych grup chemicznych fungi-cydów. Jak pokazują dane naukowe uzyskane z prowadzonych badań, zja-wisko odporności V. inaequalis w polsce oraz innych krajach europy zachodniej dotyczy większości grup fungicydów. aktualnie stwierdzono występowanie odporności na benzimidazole, inhibi-tory biosyntezy ergosterolu, dodynę i strobiluryny.

odporność – aktualna sytuacjawystępowanie form Venturia inaequalis, odpornych na fungicydy dodynowe i stro-bilurynowe, zostało stwierdzone podczas prowadzonych badań w ciągu ostatniego dziesięciolecia przez naukowców z ośrod-ków badawczych. wtedy też odnotowano bardzo wysoki wskaźnik odporności grzy-ba w badanych sadach zlokalizowanych w centralnej polsce. aktualnie również w sadach jabłoniowych w krajach zachod-niej europy, np. holandii, Francji, Belgii,

zjawisko odporności V. inaequalis dotyczy większości stosowanych grup chemicz-nych. uważa się, że w polsce problem ten tyczy się w szczególności fungicydów strobilurynowych i dodynowych.

odporność dynamicznie się zmniejszadotychczas stwierdzona odporność w sa-dach towarowych nie oznacza, że określo-ny wskaźnik form odpornych utrzymuje się przez cały czas na tym samym poziomie. tam, gdzie zaprzestano stosowania danej

Strobiluryny posiadają wysoce specy-ficzny mechanizm działania grzybo-bójczego.

zaliczane są do grupy związków o bardzo wysokim ryzyku powsta-wania odporności wśród grzybów patogenicznych.

w polskich sadach jabłoniowych fun-gicydy te są stosowane do zwalczania parcha jabłoni od 1998 roku.

mechanizm odporności na tę grupę środków nie jest jeszcze do końca wyjaśniony.

w ostatnich latach w niektórych sadach odnotowano obniżenie sku-teczności tej grupy chemicznej.

FUnGicydy STrobilUrynowe:

czym jest presja selekcyjna?to wielokrotne i powtarzalne stwarzanie identycznych warunków środowiskowych dla danej populacji. oznacza to stosowanie środków o takim samym mechanizmie działania i tej samej substancji aktywnej na identyczną populację, co doprowadza do usunięcia z niej osobników wrażliwych.

reklama

doradca ochrona34

reklama

doradcaochrona35

substancji, nie dochodzi już do selekcji form odpornych, a pula genowa w popula-cji parcha w naturalny sposób powraca do stanu początkowego (wyjściowego – bez odporności). w większości przypadków od dokonanej diagnozy minęło kilka lub kilkanaście lat. od tamtej pory nastąpiły znaczące zmiany w przyjętych progra-mach, dlatego też w sadach jabłoniowych, w których odporność stwierdzono kilka lat temu, należy te badania powtórzyć, by określić aktualny jej poziom. w związku z bardzo dużym zainteresowa-niem sadowników tym tematem podjęto wstępne badania. z przeprowadzonych doświadczeń w sezonie wegetacyjnym 2014, w którym warunki pogodowe były stosunkowo sprzyjające rozwojowi parcha jabłoni, można stwierdzić, że w analizo-wanych sadach wskaźnik odporności jest wysoki, ale są też takie sady, gdzie jest bardzo niski. Badania populacji V. inaequalis w monitorowanych sadach jabłoniowych wykazały, że udział form o obniżonej wrażliwości na krezoksym metylu jest znacznie wyższy niż w przy-padku trifloksystrobiny. analizując wskaźnik form odpornych V. inaequalis na krezoksym metylu w przeprowadzonych próbach, widać, że utrzymywał się on na

poziomie wysokim i bardzo wysokim. taki wynik wskazuje, że substancja aktywna zapewnia dość niską skuteczność w pro-wadzonej ochronie chemicznej. Nato-miast w przypadku dodyny uzyskane wy-niki wskazują na niski lub średni stopień odporności, co jest bardzo obiecujące w przygotowywaniu programu ochrony na przyszły sezon wegetacyjny.

wnioski… i co dalej?wykonane badania pilotażowe i analiza otrzymanych wyników pozwala na skon-struowanie następujących wniosków: Jedynie w przypadku preparatu

zawierającego krezoksym metylu można stwierdzić, że poziom odpor-ności jest wysoki. w analizowanych kombinacjach udział form o obniżonej wrażliwości na substancję czynną trifloksystrobinę oraz dodynę jest

utrzymywany na niskim oraz średnim poziomie.

wykonane badania potwierdzają, że następuje wyraźna zmiana zmierza-jąca w kierunku powrotu populacji grzyba do jego form pierwotnych = wyjściowych, bez odporności. Jest to niewątpliwie bardzo obiecujące w podejmowaniu decyzji dotyczących ustalania programu ochrony na kolejne sezony.

wartość wskaźnika form odpornych wynikała przede wszystkim z prowa-dzonego programu ochrony chemicz-nej sadu i stosowania fungicydów z określonych grup chemicznych.

w czasie prowadzonej obserwacji mikroskopowej zauważono, że naj-

dodyna w ochronie sadów była pierwszym lokalnie systemicznym środkiem działającym zapobiegaw-czo, interwencyjnie oraz wyniszczają-co w zwalczaniu parcha jabłoni.

mechanizm działania środka polega na zakłóceniu funkcjonowania plazmalemmy, w wyniku czego zaburzona zostaje wymiana substan-cji między komórkami grzyba a otoczeniem.

Stosowanie często w zaniżonych dawkach tego związku spowodowało pojawienie się form odpornych Ventu-ria inaequalis na dodynę.

w polsce pojawienie się odporności na fungicydy dodynowe zanotowano pod koniec lat 80. ubiegłego stulecia.

ryzyko odporności jest tylko przy sto-sowaniu niezgodnym z zaleceniami zawartymi w etykiecie rejestracyjnej.

FUnGicydy dodynowe:

Stosowanie mieszanin fungicydu strobilurynowego i powierzchniowego znacznie wpływa na obniżenie strat powodowanych wystąpieniem form odpornych, nawet przy znacznym udziale tych form w populacji.

w przypadku gdy w sadach towarowych występują formy odporne na wysokim i bar-dzo wysokim poziomie, należy ograniczyć stosowanie wybranej grupy fungicydów do 1–2 razy w sezonie lub całkowicie zaniechać ich używania.

z danej grupy chemicznej ś.o.r. należy wybierać substancje aktywne, które wykazują najlepszą i najwyższą skuteczność w stosunku do zwalczanego patogenu.

termin wykonania zabiegu należy dostosować i skorelować z momentem przekroczenia przez dany agrofag jego progu ekonomicznej szkodliwości.

do zabiegów fungicydowych należy dodawać adiuwanty, które niewątpliwie poprawią skuteczność wykonywanego zabiegu. adiuwant zapewnia całkowite pokrycie blaszki liściowej oraz prawidłowe wnikanie i penetrację substancji aktywnej, a tym samym jej działanie.

Należy bezwzględnie przestrzegać zalecanych dawek i stosować środki ochrony roślin zgodnie z ich etykietą – instrukcją stosowania.

ZapobieGanie powSTawaniU Form odpornych

skuteczniejszym środkiem hamu-jącym kiełkowanie zarodników, ale także powodującym ich uszkodze-nie, m.in. wysuszanie spór i zniszcze-nie ścian komórkowych, był preparat zato, który zawiera trifloksystrobinę.

wartość wskaźnika form odpornych w przypadku dodyny była znacznie

mniejsza w porównaniu z wartością wskaźnika form odpornych prze-badanych populacji na strobilury-ny. Skuteczność dodyny zawartej w preparacie Syllit potwierdziła doniesienia z literatury dotyczące jej działania wobec innych patogenów grzybowych, np. Alternaria alternata, Fusarium avenaceum oraz Botrytis ci-nerea, oraz działania bakteriostatycz-nego wobec bakterii patogenicznych z rodzaju m.in. Pseudomonas spp., Erwinia spp.

mówiąc o zjawisku odporności, nie można generalizować tylko jednej

grupy fungicydów oraz wniosków z badań wykonanych kilka lat temu.

obecnie prowadzone programy ochrony sadów jabłoniowych są na tyle zróżnico-wane i zmodyfikowane, że nie przyczynia-ją się do powstawania zjawiska odpor-ności populacji grzyba V. inaequalis. Nie ulega wątpliwości, że badania dotyczące odporności należy powtórzyć oraz cały czas prowadzić monitoring zarówno roz-woju form odpornych grzyba, jak i ryzyka wykształcenia odporności, a także stoso-wać się do zaleceń ochrony przeciw V. inaequalis zgodnych z aktualnym sta-nem zagrożenia tym patogenem.

Odporność to zdolność organizmu do dostosowania się do warunków otoczenia.

Foto

: Sch

utte

rsto

ck.c

om

nawożenie36doradca

aSX

Foto

: arc

hiw

um a

gros

imex

, Shu

tter

stoc

k.co

m

aby nawożenie dolistne było skuteczne, powinniśmy pierwsze zabiegi wykonać na początku sytuacji stresowych preparatami, w których składniki pokarmowe są łatwo dostępne dla roślin, mają odpowiednio dobrane proporcje makro- i mikroskład-ników, a także dostarczyć je w odpowied-nich ilościach. można to uzyskać poprzez zmieszanie kilku nawozów, ale każde takie mieszanie wiąże się z ryzykiem wytrącenia osadów, zatkania dysz opryskiwacza lub nawet uszkodzeń liści. doskonałym sposobem pozwalającym zastąpić mieszanie kilku nawozów i poprawiającym skuteczność nawożenia jest stosowanie nawozów z serii aSX.

Nawozy te od innych obecnych na rynku wyróżnia:wysoka koncentracja makroskładni-

ków oraz bardzo wysoka koncentra-cja mikroskładników (2–6%) w 100% schelatowanych przez edta.

azot w nawozach występuje w for-mie amidowej, najszybciej pobiera-nej przez liście roślin uprawnych.

ZastosowanieaSX FoSFor plus jest przeznaczony do nawożenia drzew i krzewów owo-cowych na początku wegetacji, przed kwitnieniem oraz w okresie wiosennych chłodów. aSX maKro plus najlepiej stosować w okresie intensywnego wzro-stu roślin i owoców. aSX potaS plus skutecznie likwiduje niedobory potasu i boru. Najlepiej stosować go na począt-ku suszy oraz w okresie intensywnego wzrostu owoców. aSX maGNez plus należy stosować w celu likwidacji niedo-borów magnezu, w okresie wiosennych chłodów. wysoka koncentracja żelaza zdecydowanie podnosi efektywność magnezu, syntezę chlorofilu i sprawność fotosyntezy.zalecana dawka wszystkich nawozów aSX to 2–3 kg/ha. Niewątpliwym atutem tych nawozów jest bardzo dobra roz-puszczalność oraz wygoda stosowania – jeden nawóz, bez konieczności miesza-nia kilku składników.

Nawożenie dolistne jest bardzo popularną metodą aplikacji nawozów. W ten sposób możemy szybko i skutecznie uzupełnić niedobory składników pokarmowych w okresach intensywnego wzrostu i w sytuacjach stresowych (zimno, sucho lub nadmiar opadów), kiedy zablokowane jest pobieranie ich z gleby.

N P2O5 K2O MgO SO3 B Cu Fe Mn Mo Zn

ASX FOSFOR plus

10,0 30,0 10,0 2,0 – 0,3 0,3 0,2 0,8 0,02 2,0

ASX MAKRO plus

16,0 18,0 18,0 2,0 – 0,1 0,6 0,2 0,8 0,01 0,3

ASX POTAS plus

10,0 15,0 22,0 2,0 – 2,0 0,1 0,4 1,0 0,02 0,3

ASX MAGNEZ plus

8,0 – – 10,0 20,0 1,0 1,0 1,0 2,0 0,1 1,0

a

SZybKie i SKUTecZne nawoZy doliSTne

Skład chemiczny nawozów ASX w %

39 doradcaochronaochrona38doradca

herbicydy SadownicZe

Zmiany w aSorTymencie

Foto

: arc

hiw

um a

gros

imex

środki to: chwastox extra 300 SL (mcpa), Kerb 50 wp (propyzamid) oraz dolistne graminicydy powschodowe: agil 100 ec (propachizafop) i Fusilade Forte 150 ec (fluazyfop-p-butylowy), które jednak z powodu niewielkiego zakresu zwalczanych chwastów nie odgrywają ważnej roli w sadach. Jest to bardzo skromna paleta środków, która w 2014 roku została dodatkowo uszczu-plona. 30 września rejestrację stracił bardzo przydatny dolistny herbicyd układowy o szerokim spektrum zwalcza-

Niestety, od wielu lat odnotowuje się coraz mniej substancji chwastobójczych zarejestrowanych do sadów. powoduje to określone konsekwencje, przede wszystkim uniemożliwia prowadzenie racjonalnej rotacji herbicydów, a jest ona niezbędna, aby nie dopuścić np. do kompensacji zachwaszczenia i pojawie-nia się biotypów chwastów odpornych na określoną substancję chemiczną czy do nadmiernego skażenia środowiska i płodów rolnych.

GlifosatNajpowszechniej i najchętniej stosowa-ną w uprawach sadowniczych sub-stancją chemiczną pozostaje glifosat. pozostałe zarejestrowane do sadów

N

i przez wiele sezonów. Niesie to za sobą konkretne zagrożenia dla środowi-ska. okazało się, że glifosat działa szko-dliwie na układ rozrodczy człowieka, a jego całkowity rozkład w środowisku zajmuje do kilkunastu miesięcy. Jest to jedna z przyczyn dużych zmian w etykie-tach rejestracyjnych wielu preparatów zawierających właśnie tę substancję aktywną. większość z tych nowo zare-jestrowanych ma znaczne ograniczenia w ich stosowaniu. część z nich może być aplikowana maksymalnie 2 razy w sezo-nie, inne – tylko jednokrotnie (na razie zapis dotyczy konkretnego preparatu handlowego, a nie substancji czynnej), ponadto większość z nich jest zarejestro-wana jedynie do sadów jabłoniowych. Kończą się zezwolenia na stosowanie kilku herbicydów na bazie glifosatu, które miały do niedawna szeroką reje-strację, czyli możliwość ich aplikacji we wszystkich gatunkach drzew ziarnko-wych i pestkowych. w efekcie obecnie

w takich uprawach, jak sady czereśnio-we, brzoskwinie czy aronia brakuje zarejestrowanych herbicydów. zdecydo-wanie lepiej przedstawia się możliwość zwalczania chwastów na plantacjach truskawek, gdzie zarejestrowanych jest kilkanaście substancji aktywnych, w tym kilka doglebowych.Jednym z nielicznych środków chwasto-bójczych, który jeszcze zachował szero-ką rejestrację, jest roundup®max 2. moż-na go wykorzystać zarówno w uprawie jabłoni, jak i gruszy, wiśni czy śliw. ma on wyższą zawartość substancji czynnej: glifosat występuje w ilości 680 g w 1 kg środka (68%). Bardzo łatwo rozpuszcza się w wodzie (jest pod postacią granul) i jest szybko pobierany oraz przemiesz-czany w roślinie, a minimalny okres od zabiegu do deszczu wynosi 1 godzinę. polecana dawka dla wyżej wymienio-nych gatunków to 2,5 kg/ha. w związku z zagrożeniami dla śro-dowiska rozsądne jest stosowanie

reklama

Zgodnie z ideą integrowanej ochrony stosowanie chemicznych środków chwastobójczych jest jedną z wielu możliwości ograniczania zachwaszczenia. Jednak z powodu

ograniczeń w stosowaniu metod chemicznych coraz większego znaczenia nabierają metody alternatywne: agrotechniczne, mechaniczne, fizyczne i biologiczne. Niestety,

te są raczej drogie, pracochłonne, a ich wdrożenie w gospodarstwie powoduje niejednokrotnie problemy techniczne. Na razie to właśnie walka chemiczna jest

w dalszym ciągu tą najtańszą i najskuteczniejszą.

barbara błaszczyńska

nych chwastów, w tym tych najbardziej uciążliwych, wieloletnich i trwałych – Starane 250 ec (fluroksypyr). dodatko-we utrudnienia wynikają z zawężonego zakresu rejestracji wielu herbicydów na bazie glifosatów.Glifosat to substancja czynna całej grupy herbicydów dolistnych o działaniu układowym. od wielu lat jest najczęściej stosowana w szerokiej praktyce. Nieste-ty, jest również nadużywana – jej aplikacja w sadach odbywa się niejednokrotnie kilka razy w ciągu roku

Roundup Max 2

doradca ochrona40

glifosatu metodą dawki dzielonej. pełną dawkę polecaną do niszczenia występujących gatunków dzieli się na dwie lub trzy części, a zabiegi powtarza co 2–3 tygodnie. umożliwia to zarówno skuteczniejszą kontrolę nad gatunkami trwałymi, jak i sys-tematycznie wschodzącymi chwa-stami jednorocznymi. pozwala to na efektywniejsze ograniczenie wysoko rosnących chwastów, takich jak przy-miotno kanadyjskie i komosa biała, oraz ogranicza wydawanie nasion przez chwasty. przeciwdziała też sy-tuacji, gdy chwasty dorastają do nisko położonych gałęzi drzew, utrudniając użycie środków chwastobójczych. zmniejszenie dawek glifosatu bez zmniejszenia jego skuteczności jest możliwe również z wykorzystaniem adiuwanta lub wspomagacza. chwastox extra 300 SL to kolejny bar-dzo powszechnie stosowany herbicyd, używany solo lub łącznie z glifosatem. Jest to środek dolistny o działaniu układowym, niszczący tylko chwa-sty dwuliścienne, w tym trwałe, np. ostrożeń, powój, mniszek i skrzyp. Jest też bardzo przydatny do niszczenia kwitnących miododajnych chwastów w pasach murawy. w ofercie herbicydów sadowniczych bardzo brakuje tych doglebowych. mimo wielu niezaprzeczalnych zalet (skutecznie zabezpieczają i dają długo-trwały efekt chwastobójczy,

W najbliższym czasie planowana jest rejestracja środka na bazie diflufenikanu, związku z grupy fenoksynikotyno-anilidów.

najlepiej w listopadzie, przed wschodami lub bezpo-średnio po wschodach chwastów do fazy kilku liści właściwych. zabiegu nie powinno się odkładać do przedwiośnia. Kerb 50 wp zastosowany w tempera-turze wyższej niż 15°c oraz poddany działaniu słońca ulega szybkiemu rozkładowi, co zmniejsza jego skuteczność. dobry efekt chwastobójczy utrzymuje się do przełomu czerwca i lipca. preparat skutecznie niszczy trawy oraz niektóre gatunki dwuliścienne, z wyjątkiem chwastów: rumianowatych, mniszka pospolitego, starca zwyczajnego, ostrożnia polnego i wyk. polecane dawki: drzewa 1–2-letnie (3–4 kg/ha), drzewa starsze (4–5 kg/ha). wyższe dawki środka należy stosować na glebach zwięzłych oraz do zwal-czania gatunków mniej wrażliwych. Brakuje również bezpiecznych herbicydów do młodych sadów, a więc środków dolistnych o działaniu kontaktowym. tam zdecydowanie powinno się bazować na metodach agrotechnicznych lub mechanicznych.

nowe produktywobec tak skromnego asortymentu substancji che-micznych herbicydów zarejestrowanych w polskich sadach cieszy fakt pojawienia się nowych. w naj-bliższym czasie planowana jest rejestracja środka na bazie diflufenikanu, związku z grupy fenoksy-nikotynoanilidów. preparat będzie koncentratem w formie stężonej zawiesiny do rozcieńczania wodą, stosowanym nalistnie, przeznaczonym do jesiennego zwalczania chwastów dwuliściennych (głównie fiołka polnego), w sadach jabłoniowych oraz w pszenicy ozimej. diflufenikan jest pobierany głównie poprzez liście oraz częściowo przez korzenie chwastów. Naj-większy efekt chwastobójczy uzyskuje się, stosując środek wiosną we wczesnych fazach rozwojowych chwastów, tj. w czasie kiełkowania lub krótko po ich wschodach, gdy gleba nie jest jeszcze pokryta chwa-stami lub gdy są one w fazie siewek. wilgotna gleba sprzyja skuteczności preparatu.

W przypadku diflufenikanu polecany będzie następujący schemat w sezonie:

przed kwitnieniem drzew podać glifosat,

po kwitnieniu (optymalnie w maju/czerwcu) zaaplikować glifosat + diflufenikan (dobry efekt jest do zbiorów),

po zbiorach z kolei ponownie podać glifosat.

Pamiętaj!

Sady po połowie maja.

Chwastox Extra 300 SL

reklam

a

Foto

: arc

hiw

um a

gros

imex

Prowadzenie racjonalnej rotacji herbicydów jest niezbędne, aby nie dopuścić m.in. do kompensacji zachwaszcze-nia i pojawienia się biotypów chwastów odpornych na daną substancję.

Czy wiesz, że...

co pozwoliłoby np. na ograniczenie liczby aplikacji glifosatu) ta grupa herbicydów jest wycofywana z sadow-nictwa z powodów ekologicznych. pozostał jeszcze Kerb 50 wp. późna jesień to optymalna pora jego aplikacji. wymaga stosowania na wilgotną glebę w okresie chłodów,

Trwałość emulsji – wynik negatywny. Trwałość emulsji – wynik pozytywny.

43 doradcaporadyporady42doradca

Foto

: arc

hiw

um a

gros

imex

, Shu

tter

stoc

k.co

m

pamiĘTaj!przy stosowaniu mieszanin tank-mix należy zachować szczególną ostrożność, ponieważ obok wielu korzyści przemawiających za łącznym stosowaniem agrochemikaliów zawsze istnieje ryzyko spoczywające na stosującym, że w niesprzyjających warunkach mogą nastąpić trudności w wykonaniu zabie-gu, obniżenie skuteczności ochrony bądź uszkodzenie roślin.

Producenci rolni i sadownicy doskonale wiedzą, jakie korzyści niesie możliwość łącznego stosowania agrochemikaliów. To sposób na ograniczenie liczby zabiegów w ciągu sezonu, obniżenie kosztów technicznych, oszczędność czasu, sprzętu, wody i paliwa. Daje to również możliwość zastosowania podzielonych dawek środków ochrony roślin, połączenia zabiegów ochrony roślin z nawożeniem dolistnym, wykorzystania sprzyjających warunków pogodowych do szybszego wykonania zabiegów oraz poprawy organizacji prac polowych.

dr inż. agnieszka Kukuła

zainteresowanie producentów możliwo-ścią łącznego stosowania agrochemika-liów znacznie wzrosło po wejściu w życie przepisów rozporządzenia parlamentu europejskiego i rady 1107/2009 (we) z dnia 21 października 2009 roku. obo-wiązek przestrzegania zapisów etykiety został ograniczony do wymagań dotyczą-cych maksymalnej dawki środka ochrony roślin, długości okresu karencji oraz maksymalnej liczby zastosowań środka ochrony roślin w ciągu roku. to oznacza, że mieszanie ze sobą poszczególnych agrochemikaliów, tzw. tank-mix, nie jest sprzeczne z prawem, pod warunkiem że etykieta środka ochrony roślin wyraźnie tego nie zabrania. przy podejmowaniu decyzji o łącznym stosowaniu agrochemi-kaliów należy jednak pamiętać, że środki ochrony roślin muszą być stosowane właściwie, tzn. zgodnie z zasadami do-brej praktyki ochrony roślin. odpowie-dzialność za ewentualne ujemne skutki ponosi osoba wykonująca zabieg, a nie producent preparatu. Nieumiejętne sporządzanie mieszaniny lub mieszanie ze sobą przypadkowych agrochemikaliów może wywołać niepo-żądane efekty. do najczęstszych należą:

z

dają za prawidłowe mieszanie się z innymi agrochemikaliami. mogą one ze sobą reagować, powodując pogorszenie właści-wości fizykochemicznych mieszaniny. aby zminimalizować ujemne skutki stosowania mieszanin tank-mix, przeprowadza się testy mieszalności. pierwszym ich etapem jest sprawdzenie zgodności fizykochemicznej mieszanin. testy wykonywane w warun-kach laboratoryjnych (zgodnie z dobrą praktyką Laboratoryjną) polegają na spraw-dzeniu kilku podstawowych parametrów jakościowych mieszaniny: trwałość zawiesiny wodnej, trwałość emulsji wodnej, trwałość i jakość roztworu wodnego, trwałość piany, ph pojedynczego składnika,ph mieszaniny. mieszaniny sporządza się w wodzie twardej, w maksymalnym, zalecanym na etykiecie stężeniu oraz w stężeniu podwójnym. Składniki badanych mieszanin rozcieńcza się w wodzie i powoli dodaje do siebie, ciągle mieszając. Bardzo istotna jest kolejność do-dawania agrochemikaliów. Składniki dodaje się w następującej kolejności: 1. roztwory nawozów mineralnych.2. roztwory nawozów mikroelementowych.3. Środki ochrony roślin w kolejności: wG,

wp, Sc, ec, eG, ew, Se, SL, Sp, SG (jeśli etykieta nie mówi inaczej).

oznaczanie poszczególnych parametrów jakościowych wykonuje się według normali-zowanych metod (pN) oraz metod własnych opracowanych w laboratorium badającym mieszalność agrochemikaliów. wyniki z po-szczególnych testów ocenia się za pomocą trójstopniowej skali, w której „+” oznacza wynik pozytywny (możliwość łączenia), a „–” wynik negatywny. w przypadku ozna-czenia „+/–” należy zachować szczególną ostrożność (niektóre parametry są na granicy dopuszczalności, w niesprzyjających warun-kach mogą wystąpić efekty negatywne). wyniki zestawia się i na ich podstawie opracowuje tabele mieszania. zawierają one praktyczne informacje na temat możliwości łącznego stosowania agrochemikaliów. oso-ba korzystająca z tabeli powinna pamiętać, że ciecz użytkowa musi być przygotowywa-na powoli, przy stale włączonym mieszadle. mieszaniny agrochemikaliów należy wyko-rzystać bezpośrednio po ich przygotowaniu. dłuższy odstęp między przygotowaniem mieszaniny tank-mix a zabiegiem może wywołać niezgodność fizykochemiczną, będącą następstwem nieprzewidzianych reakcji chemicznych.

utrata stabilności cieczy roboczej, np. rozwarstwienie, zważenie, wytrącenie się osadu,

nadmierne pienienie się, zmiana ph mieszaniny. w następstwie tego może dojść m.in. do trudności technicznych związanych z wykonaniem zabiegów przez zbyt duże pienienie się mieszaniny, zapychanie dysz i filtrów opryskiwacza, uszkodzenia sprzętu, obniżenia skuteczności oraz wzrostu fitotoksyczności.

Testy mieszalnościNa rynku dostępnych jest wiele preparatów zawierających tę samą substancję czynną, ale różne substancje pomocnicze, np.: no-śniki, rozpuszczalniki, zwilżacze, substancje emulgujące, konserwanty, stabilizatory ph. to te substancje najczęściej odpowia-

Mieszanie ze sobą poszczególnych agrochemikaliów, tzw. tank-mix, nie jest

sprzeczne z prawem, pod warunkiem że etykieta środka ochrony roślin

wyraźnie tego nie zabrania.

łĄcZne SToSowanie aGrochemiKaliów

Pienienie się – wynik pozytywny (z lewej), na granicy akceptowalności (z prawej). Trwałość zawiesiny – wynik pozytywny. Trwałość zawiesiny – wynik negatywny.

45 doradcaochronaochrona44doradca

Foto

: Shu

tter

stoc

k.co

m

Ryzyko wystąpienia wiosennych przymrozków powodujących uszkodzenie roślin sadowniczych występuje w Polsce na terenie całego kraju, ale z różną intensywnością i częstotliwością zależnie od regionu.

dr inż. adam Słowińskiarysta LifeScience polska Sp. z o.o.

wprzymrozki wejdą na stałe do naszego kalendarza. Każdy spadek temperatury i związana z nim strata wielkości i jakości plonu jest bardzo dotkliwa dla sadowni-ków. Nic więc dziwnego, że sięgają oni po wszelkie dostępne metody ochrony sadów przed skutkami przymrozków. Spośród wszystkich preparatów wyko-rzystywanych w tym celu biostymulator asahi SL należy do najczęściej stosowa-nych i cieszy się zaufaniem sadowników popartym pozytywnymi wynikami skuteczności.

aSahi Sl w ochronie prZed SKUTKami wioSennych prZymroZKów

przymrozek i jego skutkiwiosenne przymrozki są przyczyną uszkodzenia bądź zniszczenia pąków kwiatowych, kwiatów lub zawiązków owoców drzew i krzewów. w wyniku działania ujemnej temperatury dochodzi do powstania kryształów lodu w przestrze-niach międzykomórkowych i w komórkach roślin. to z kolei prowadzi do uszkodze-nia lub zniszczenia organów w wyniku destrukcji struktury wewnątrzkomórkowej tkanek roślinnych. Stopień uszkodzeń zależy przede wszystkim od temperatury i od fazy rozwojowej rośliny (patrz: tabela). Na przykład w fazie zielonego pąka jabłoni do całkowitego uszkodzenia części gene-ratywnych dochodzi przy temperaturze od -6°c do -8°c i odpowiednio w fazie różowego pąka przy temperaturze około -5°c, a podczas pełni kwitnienia w tempe-raturze od -3°c do -4°c.

w ostatnich kilku latach przymrozki pojawiały się co roku. można pokusić się o stwierdzenie, że w związku ze zmianami klimatu i przesunięciem zimy z miesięcy jesiennych w kierunku wiosny, Arysta LifeScience Polska Sp. z o.o.

ul. Przasnyska 6b, 01-756 Warszawa, tel.: +48 22 866 41 80, fax: +48 22 866 41 90, www.arysta.pl

Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia oraz przestrzegaj środków bezpieczeństwa zamieszczonych w etykiecie.

…jestem 80 WG, CAPTAN 80 WG…

47 doradcaochronaochrona46doradca

Zastosowany przed

przymrozkami Asahi SL

stymuluje także mechanizm

obronny rośliny.

– w pełni kwitnienia. zabiegi wykonano co najmniej 12 godzin przed pierwszą falą przymrozków. w doświadczeniach oceniano procent zawiązanych owoców

Przebieg temperatury w okolicach Grójca 2–4 maja 2011 roku

-8

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

00.00 06.00 12.00 18.00 00.00 06.00 12.00 18.00 00.00 06.00 12.00 18.00 00.00

˚c

SkałowoBelsk duży

po opadzie czerwcowym na podsta-wie liczby kwiatów i zawiązków przed opadem oraz plon i jego podstawowe parametry (patrz: tabela). zastosowa-nie asahi SL zdecydowanie poprawiło zawiązywanie owoców (o 5–11% w sto-sunku do kontroli). wyższy odsetek zawiązanych owoców przełożył się na wysokość plonu, a lepsza jakość zawiąz-ków – na większe owoce.

nie tylko interwencyjniewykorzystanie asahi SL w uprawie roślin sadowniczych nie sprowadza się wy-łącznie do zabiegów interwencyjnych podejmowanych w przypadku wystą-pienia przymrozków. podstawowym zastosowaniem powinno być włączenie tego preparatu do technologii produkcji owoców. Stosowanie tego środka razem

z innymi kompleksowo poprawia wielkość i jakość plonów. asahi SL stosuje się w formie opryski-wania w dawce 0,6 l/ha. zabiegi należy rozpocząć po wznowieniu wegetacji wiosną, kiedy pojawią się pierwsze liście, dzięki którym rośliny mogą pobrać preparat. zaleca się wykonanie kilku zabiegów w sezonie – jak wskazują bada-nia i praktyka – nie częściej niż co 10–14 dni. zabieg interwencyjny powinno się wykonać co najmniej 12 godzin przed spodziewanym przymrozkiem, po jego wystąpieniu zaś – najwcześniej po 12 godzinach (przy założeniu, że kolejna noc nie przyniesie spadku temperatu-ry poniżej 0°c). Koszt asahi SL wynosi ok. 100 zł/l (zależnie od opakowania i dystrybutora), czyli pojedynczy zabieg kosztuje około 60 zł/ha.

Według definicji meteorologicznej przymrozek to spadek temperatury minimalnej powietrza poniżej 0°C, najczęściej w nocy bądź nad ranem w dniu, w którym średnia tempera-tura wynosi powyżej 0°C.

Przymrozek

Komentarz eksperta

Wytrzymałość na mróz pąków kwiatowych, kwiatów i zawiązków owoców jabłoni w okresie przedwiośnia i wiosny (za A. Basak)

Faza rozwoju pąka BBCH Temperatura (w °C), w której uszkodzonych zostaje:

10% kwiatów 90% kwiatów

Nabrzmiewanie pąków 1 -11,9 -17,6

Ukazywanie się pierwszych liści 52 -7,5 -15,7

Rozchylanie (pękanie) okryw 53 -5,6 -11,7

Zielony pąk 56 -3,9 -7,9

Początek różowego pąka 57 -2,8 -5,9

Różowy pąk 59 -2,7 -4,6

Początek kwitnienia 60 -2,3 -3,9

Pełnia kwitnienia 65 -2,9 -4,7

Zawiązki owoców (po kwitnieniu) 72 -2,3 -3,3

biostymulatory preparaty te usprawniają procesy życiowe zachodzące w roślinach bez modyfikowa-nia ich naturalnego przebiegu. Biostymu-latory nie biorą bezpośredniego udziału w regulacji procesów życiowych rośliny, ale wpływają na ich metabolizm. Substancją aktywną biostymulatora asahi SL są związki fenolowe, które uczestniczą w wielu ważnych procesach metabolicznych roślin.Sposób działania asahi SL w ochronie przed skutkami przymrozków polega na wspomaganiu i przyspieszaniu wyko-rzystania dużych, naturalnych zdolności

regeneracyjnych roślin. rzadko się bo-wiem zdarza, żeby w czasie przymrozków zginęły lub zostały uszkodzone wszystkie komórki. możliwości regeneracji zależą od tego, czy pozostałe żywe komórki będą w stanie funkcjonować. asahi SL wspoma-ga regenerację żywych komórek. zasto-sowany przed przymrozkami stymuluje także mechanizm obronny rośliny.w 2011 roku w okolicach Grójca

w sadach jabłoniowym, gruszowym i wiśniowym rozpoczęto doświadcze-nia z asahi SL. Na początku maja przez całą polskę przeszła fala mrozów, która wyrządziła największe szkody w wiel-kopolsce i na Kujawach. Na Kujawach temperatura spadła poniżej -11°c, w wielkopolsce – poniżej -6°c. w centralnej polsce obniżyła się do około -2°c w ciągu dwóch nocy.w opisywanym doświadczeniu sprawdzano wpływ zabiegów prepara-tem asahi SL, zastosowanym w dawce 0,5 l/ha, na jabłonie „celeste” i „Braeburn”, gruszę „Konferencję” i wi-śnię „Kelleris”. zabiegi biostymulatorem asahi SL wykonywano 3-krotnie: 2–3 maja, 9 maja i 16–17 maja. podczas pierwszego zabiegu jabło-nie były w fazie różowego pąka, czyli początku kwitnienia, a grusze i wiśnie

Późnowiosenny opad śniegu w sadzie jabłoniowym.

Foto

: Arc

hiw

um A

gros

imex

, A. S

łow

ińsk

i, Shu

tters

tock

.com

Wiosną 2011 roku opady śniegu ochroniły kwiaty jabłoni w centralnej Polsce przed przemarznięciem.

Sadownicy stosują Asahi od lat. Głównym celem zabiegu jest ochrona roślin przed przymrozkiem lub regeneracja po jego wystąpieniu. Dość często występujące przymrozki w różnych regionach sadowniczych potwierdziły wysoką skuteczność Asahi w ograniczaniu uszkodzeń i ochronie plonu. Niektóre zabiegi są również traktowane jako popra-wiające kondycję i wigor roślin, co przekłada się na wzrost i plonowanie sadów. Zaletą preparatu jest dobra kompatybil-ność w mieszaninie z innymi pestycydami.

Robert Binkiewicz doradca sadowniczy Agrosimex

48 49doradca doradcazagrożeniazagrożenia

ZwalcZanie SZKodniKów w Sadach ZiarnKowych wcZeSnĄ wioSnĄ

Catane 800 ECZoom 110 SC

Okres od początku wegetacji do kwitnienia to najważniejszy czas w walce z groźnymi szkodnikami jabłoni: przędziorkami, pordzewiaczami, niektórymi gatunkami mszyc, zwójkami. Z kolei w tym czasie w sadach gruszowych najgroźniejsze są miodówki, w niektórych dodatkowo szpeciele i zwójki.

barbara błaszczyńska

nol 96 ec 2%, catane 800 ec 2% i treol 770 ec 1,5%. ograniczają one populację przędziorków już na starcie, ułatwiają kontrolę nad nimi w dalszej części se-zonu i w konsekwencji obniżają koszty walki z tą grupą szkodników. oleje powinny być stosowane tylko w tych kwaterach sadu jabłoniowe-go, w których jest duży potencjał jaj przędziorka owocowca i w przypadku zaobserwowania w poprzednim roku zmniejszonej skuteczności niektórych akarycydów. oleje są również przydat-ne w przypadku wystąpienia skorupi-ka jabłoniowego. można go zwalczać także podczas migracji larw spod tarczek – po kwitnieniu – preparatem movento 100 Sc.

Kluczowe lustracje okres bezlistny – w tym czasie

określamy obecność i wielkość złóż jaj zimowych. Jaja przędziorka zlokalizowane są na powierzchni 2–3-letnich gałązek od spodniej stro-ny, szczególnie w miejscu rozgałę-zień, u podstawy krótkopędów. prze-glądamy drzewa losowo, oddzielnie dla poszczególnych odmian/kwater. w pierwszej kolejności szukamy przę-dziorków na odmianach szczególnie ulubionych przez szkodnika: „Gala”, „piros”, „Lobo”, „Idared”, „Golden de-licious”, „rubin”, „elstar”, „delikates”, ale też „Gloster”, „Szampion”, „Ligol”, „Fuji” i w tych kwaterach, w których w poprzednim roku przędziorek nie był skutecznie zwalczony. przeglą-damy na 40 drzewach po jednej gałęzi na obecność zimowych jaj przędziorka owocowca. w przypadku stwierdzenia umiarkowanej liczebno-

jabłonieJednym z ważniejszych zabiegów wcze-snowiosennych w sadach jabłoniowych jest zwalczanie przędziorka owocow-ca. obok akarycydów bardzo przydatne są również preparaty olejowe. wynika to z ich dużej, potwierdzonej w bada-niach i w praktyce, skuteczności oraz z faktu, że niektóre akarycydy mają słab-sze działanie na tę grupę szkodników. zjawisko odporności to coraz częściej obserwowany problem w sadach, w któ-rych w poprzednich latach nadużywano niektórych akarycydów (w przypadku preparatów olejowych nie stwierdzono, jak do tej pory, zjawiska odporności). proponowane oleje parafinowe to: Kata-

J

ści jaj (grupy jaj o średnicy do 0,5 cm) należy koniecznie wykonać kolejną lustrację w fazie różowego pąka. Jeśli jednak na drzewach będą spoty-kane grupy jaj o średnicy 0,5–1 cm i większe, niezbędny będzie zabieg zwalczający przędziorki przed kwit-nieniem.

okres różowego pąka (początek kwitnienia) – lustracje w tym czasie są konieczne zarówno wtedy, gdy stosowaliśmy preparaty olejowe lub akarycydy (trzeba ocenić ich skutecz-ność), jak i wówczas, gdy wcześniej nie zwalczaliśmy roztoczy. przędzior-ków szukamy na najstarszych liściach, rozetowych, w środkowej części koro-ny drzewa. próg zagrożenia w tej fazie rozwojowej to minimum 3 szt./liść.

Jeśli podczas lustracji zostanie zaobserwowany przekroczony próg szkodliwości szkodnika, przed kwit-nieniem ochronę można zaplanować w dwojaki sposób: 1. pierwszy zabieg – wykorzystanie preparatu olejowego w okresie pękania pąków (zielony pąk).2. drugi lub pierwszy zabieg – powinien być zaplanowany w fazie zielonego/różowego pąka, ewentual-nie na początku kwitnienia, co zbiega się z wylęganiem larw z jaj zimowych. wówczas poleca się zastosować jeden z akarycydów: zoom 110 Sc, apollo 500 Sc, Nissorun 050 ec (działają na jaja i wylęgające się larwy). przy przewadze larw i form dorosłych (oraz potrzebie jednoczesnego zwalcza-nia pordzewiaczy) można już sięgnąć po akarycydy działające na formy ruchome – ortus 05 Sc, a w fazie różo-wy pąk/kwitnienie – do 4 tygodni po kwitnieniu – Koromite/Sumo 10 ec.olej powinien dokładnie pokryć jaja, w ten sposób uniemożliwia wymianę gazową pomiędzy jajem a otoczeniem. w konsekwencji zostaje zaburzony pro-ces wylęgania się larw. z tego powodu potrzebna jest duża ilość cieczy robo-czej (800–1000 l/ha lub więcej) w zależ-ności od wielkości drzew. aby poprawić skuteczność zabiegu i uzyskać jeszcze lepsze naniesienie, każdy rząd oprysku-jemy 2 razy, najlepiej jadąc raz z jednej, a raz z drugiej strony rzędu.

w sadach jabłoniowych aplikację można wykonać w okresie mysiego ucha lub nie-co później, na początku zielonego pąka na odmianach „Idared” i „Ligol”, co zbiega się najczęściej z początkiem wylęgania larw. opóźnienie zabiegu grozi zmianami

fitotoksycznymi na młodych tkankach (przy niekorzystnych warunkach pogo-dowych), ale jest bardziej skuteczne niż zabieg przeprowadzony zbyt wcześnie. Na wiosnę obok preparatów olejowych wykonywane są również inne zabiegi

Nie ma skutecznej walki z przę-dziorkami bez systematycznych lustracji sadu. Dopiero na tej podstawie sadownik może podjąć trafną decyzję: kiedy, czym, w ja-kiej kwaterze i na jakiej odmianie konieczny będzie zabieg ochrony. Przy okazji lustracji oceniamy również skuteczność zabiegu wykonanego wcześniej. Jest to bardzo ważne, aby nie przeoczyć konieczności szybkiego powtó-rzenia opryskiwania. Ponadto jest wówczas możliwość zaobserwo-wania ewentualnej obniżonej skuteczności zastosowanego wcześniej akarycydu. Jeśli sa-downik dopuści do niekontrolowa-nego rozwoju szkodnika, wówczas walka z nim w dalszej części sezonu jest przede wszyst-kim bardzo droga i mało skuteczna.

Pamiętaj!

Objawy żerowania przędziorka owocowca. Tak silne porażenie liści w okresie kwitnienia świadczy o tym, że wiosną sadownik nie podjął właściwego zwalczania.

Oleje można również wykorzystać do ogranicze-nia misecznika śliwowego w sadach śliwowych.

Mszyca jabłoniowo-babkowa ma negatywny wpływ (pośredni i bezpośredni) na jakość jabłek.

Białe pułapki lepowe zaleca się powiesić w okresie różowego pąka – służą one do monitorowania lotów owocnic.

Objawy żerowania pordzewiacza jabłoniowego. Zmiana koloru spodniej strony blaszki liściowej świadczy o dużej populacji szkodnika.

Faza różowego pąka to optymalny czas zwalczania zwójkówek, głównie bukóweczki i różóweczki.

Zabiegi wiosenne w okresie budowania pierw-szych kolonii mszycy jabłoniowo-babkowej są konieczne, aby nie dopuścić do jej niekontrolo-wanego rozwoju w dalszej części sezonu.

Objawy żerowania zwójki różóweczki.

Koromite 10 EC

Foto

: arc

hiw

um a

gros

imex

, Shu

tter

stoc

k.co

m

50doradca zagrożenia

ochrony, z wykorzystaniem insekty-cydów/fungicydów. Należy wówczas zachować odstęp czasowy między nimi a aplikacją oleju (według zaleceń). ponadto niektóre odmiany wykazują zwiększoną wrażliwość na późniejsze terminy aplikacji olejów, jeśli mają już liście. Należy do nich „Golden delicious” czy „Braeburn”. zabieg powinno się planować w okresie w miarę stabilnej, ciepłej i bezdeszczo-wej pogody. aplikując akarycydy – obok właściwej dawki preparatu, dla uzyskania zado-walających efektów ochrony – ważne jest użycie odpowiedniej ilości wody: im więcej, tym lepiej (od 500 l wzwyż), szczególnie przy licznej populacji szkodnika. Nie bez znaczenia są również warunki atmosferyczne w trakcie zabie-gu i kilka dni po nim. akarycydy lepiej działają w temperaturze powietrza powyżej 20°c, co wiąże się z większą aktywnością szkodników (należy jednak unikać dużego nasłonecznienia i niskiej wilgotności powietrza). poleca się do niektórych akarycydów dodanie adiu-wantu, np. Slipper w dawce 150–200 ml/ha, co poprawia skuteczność zabie-gu. przędziorkom często towarzyszą pordzewiacze. ulubioną odmianą tych szkodników jest z pewnością grupa „Jonagoldów”, „Szampion”, „elstar”, „Golden delicious”, „Ligol”, „Fuji”. pordzewiacz jabłoniowy w sadach silnie zasiedlonych wymaga wykonania 2 lub 3 zabiegów ochrony w sezonie, rozpoczynając najlepiej przed kwitnie-niem, w fazie różowego pąka. w tym czasie pojawiają się również formy ruchome przędziorka owocowca i oba te szkodniki mogą być jednocześnie zwalczane akarycydem ortus 05 Sc – w maksymalnej dawce 1,5 l/ha. Kolej-nym akarycydem jest Koromite 10 ec – polecany również w wyższej dawce 1 l/ha, ale poza okresem kwitnienia. przy dużej presji pordzewiaczy wskaza-ne jest powtórzenie zabiegu zaraz po kwitnieniu. właściwości ograniczające szpeciele i przędziorki wykazują rów-nież użyte przeciwko mączniakowi ja-błoni dwu- lub trzykrotnie na początku sezonu (faza zielonego/różowego pąka kwiatowego) fungicydy siarkowe: thio-vit Jet, microthiol 80 wG i te zawierające mankozeb (penncozeb 80 wp, Vondozeb 75 wG) – poza kwaterami z niedawno zaintrodukowanym dobroczynkiem.

Należy pamiętać o czterodniowym odstępie czasowym od zabiegu prepa-ratami siarkowymi a olejowymi. poleca-my również mieszaninę merpan 80 wG + jeden z wymienionych wyżej nawo-zów siarkowych – do jednoczesnego zwalczania mączniaka, pordzewiaczy/przędziorków i parcha. w niektórych sadach w minionym roku to mszyce były szkodnikiem szczegól-nie uciążliwym, którego nie udało się skutecznie zwalczyć. owady występo-wały licznie, praktycznie od rozpoczęcia rozwoju wegetacyjnego aż do jesieni. Nasilone problemy związane z tą grupą

szkodników występują najczęściej w sa-dach, w których nie przeprowadzono zabiegu zwalczającego przed kwit-nieniem drzew. po kwitnieniu jabłoni kolonie mszyc są już z reguły bardzo zaawansowane w rozwoju i trudne do skutecznego zwalczania. w sadach, w których w poprzednim sezonie mszyce – a przede wszystkim jedna z najgroźniejszych jabłoniowo-babkowa – wystąpiły w dużym nasileniu i nie były skutecznie zwalczone, powinny być zaplanowane 2 zabiegi przed kwitnie-niem: w fazie mysiego ucha/zielonego pąka, a drugi bezpośrednio przed

zabiegi wiosenne w okresie budowania pierwszych kolonii są konieczne, aby nie dopuścić do rozbudowania populacji mszycy jabłoniowo-babkowej i jej niekontro-lowanego rozwoju w dalszej części sezonu. Skuteczność zabiegów wykonywanych po zauważeniu pierwszych kolonii jest zazwyczaj wysoka, a radykalnie spada, gdy te działania się opóźnia.

wioSenna ochrona prZed mSZycĄ jabłoniowo-babKowĄ

Lustracje w okresie do kwitnienia są nieodzowne zarówno w okresie

przedłużających się upałów, jak i chłodnej pogody.

Foto

: arc

hiw

um a

gros

imex

Kolonia mszycy jabłoniowej.

ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. przed każdym użyciem przeczytaj imformacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. zwróć uwagę na zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia oraz przestrzegaj środków bezpieczeństwa zamieszczonych w etykiecie.

zagrożenia52doradca

Foto

: arc

hiw

um a

gros

imex

, Shu

tter

stoc

k.co

m

wioSenna ochrona prZed ZwójKamiZabieg wiosenny nie zabezpieczy cał-kowicie owoców przed zwójkami, ale jego efektywność wynosi 50–80%, w zależności od sezonu i prepara-tu, co oznacza konieczność walki również w okresach wylęgania się gąsienic letnich pokoleń. przed kwit-nieniem trzeba zaopatrzyć się więc w pułapki feromonowe do monitoro-wania letnich pokoleń zwójkówek.

Pamiętaj!Preparaty z grupy makrocyklicznych laktonów, do których należy Affirm 095 SG, są toksyczne dla pszczół do 3 godzin po zabiegu i nie wolno ich stosować podczas kwitnienia drzew czy chwastów.

kwitnieniem lub zaraz po kwitnieniu. próg zagrożenia to jedno drzewo na 50 monitorowanych.pierwsze lustracje nie są w praktyce wykonywane przez sadowników, gdyż są kłopotliwe i czasochłonne. Larwy wszystkich gatunków mszyc są po wylęgu trudno zauważalne. Nie dość, że są małe, to żerują między ściśnięty-mi pojedynczymi pąkami i wymagają aktywnego szukania.w okresie przed kwitnieniem poleca-my aficydy: pirimor 500 wG i teppeki 50 wG, oraz jeden z zarejestrowanych pyretroidów. pirimor 500 wG działa kontaktowo, żołądkowo i gazowo, w roślinie systemicznie. wymaga

bezwzględnie wyższych temperatur w trakcie 2–3 dni po jego aplikacji, wysokiej wilgotności powietrza oraz najlepiej bezwietrznej pogody. Niestety, od 2015 roku pirimor ma rejestrację tylko na mszycę jabłonio-wą i tylko w dawce 0,4 kg/ha. Jeżeli chcemy poszerzyć zakres zwalczanych szkodników czy poprawić skutecz-ność przeciwko np. bawełnicy, to do pirimoru możemy dodać pełną dawkę calypso 0,2 l/ha lub mospilanu 0,2 kg/ha (polecane też na mszyce solo). teppeki 50 wG działa systemicz-nie. zwalcza mszyce: jabłoniową, jabło-niowo-zbożową i jabłoniowo-babkową. preparat bardzo dobrze radzi sobie z mszycami odpornymi na niektóre grupy insektycydów (np. pirimor czy neonikotynoidy) i jest przy tym wysoce selektywny. działa w szerokim zakresie temperatur 5–25°c, a jego dobra sku-teczność utrzymuje się do 3 tygodni po zabiegu. do jednoczesnego zwalczania mszyc, kwieciaka czy zwójek w okresie przed kwitnieniem można zastosować np. Karate zeon 050 cS, decis mega 50 wp czy jeden z preparatów z grupy neonikotynoidów.zwalczanie kwieciaka należy przepro-wadzić w sytuacji, kiedy były zauwa-żone uszkodzone pąki w poprzednim roku. w walce z tym szkodnikiem najle-piej sprawdzają się pyretroidy (zgodnie z ich rejestracją). druga możliwość to połączenie zwalczania mszyc i kwieciaka poprzez zastosowanie preparatu z grupy neonikotynoidów, np. calypso 480, mospilan 20 Sp (zabieg wykonuje się przy zwiększonej

aktywności szkodnika w temperaturze minimum 12°c).owocnice czasami potrafią zaskoczyć. występują niespodziewanie licznie, mimo że rok wcześniej nie były pro-blemem. Lokalnie mogą wyrządzać znaczące szkody. zaleca się umieścić w sadzie białe pułapki lepowe przed kwitnieniem, od fazy różowego pąka, aby monitorować lot szkodnika. Jeśli do końca kwitnienia jest odłowionych ok. 20 błonkówek, to w fazie opadania płat-ków (koniec kwitnienia) należy wykonać zabieg preparatami: calypso 480 Sc lub mospilan 20 Sp. w sadach, w których licznie występuje zwójka siatkóweczka i wydłubka oczateczka, gąsienice żerują na po-czątku fazy zielonego pąka i w tej fazie rozwojowej drzew powinny być też zwalczane. zwójkę bukóweczkę i ró-żóweczkę zwalcza się trochę później, w fazie różowego pąka. w tym czasie kończy się także wylęganie z jaj gąsie-nic zwójki różóweczki. w kwaterach, w których było dużo zwójek w po-przednim sezonie, polecamy wykonać 2 zabiegi przed kwitnieniem, zarówno

Mospilan 20 SP

Rumo 30 WG Affirm 095 SG

Teppeki 50 WG

Przełomowa skuteczność w zwalczaniu mączniaka prawdziwego w sadach

Nowa substancja aktywna – cy� ufenamid – z nowej grupy chemicznej

Działanie zapobiegawcze i interwencyjne – możliwość elastycznegoterminu zabiegu

Niezbędny element kompleksowej ochrony jabłoni, gruszy* i winorośli* Zastosuj Kendo:

• w jabłoni i gruszy – 0,4-0,5 l/ha • winorośl – 0,15-0,5 l/ha Masz mączniaka? Stosuj Kendo!

Ze śr

odkó

w oc

hron

y roś

lin na

leży k

orzy

stać z

zach

owan

iem be

zpiec

zeńs

twa.

Prze

d każ

dym

użyc

iem pr

zecz

ytaj

infor

mac

je za

mies

zczo

ne w

etyk

iecie

i info

rmac

je do

tycz

ące p

rodu

ktu.

Zwró

ć uwa

gę na

zwro

ty w

skaz

ujące

rodz

aj za

groż

enia

oraz

prze

strze

gaj ś

rodk

ów be

zpiec

zeńs

twa z

amies

zczo

nych

w et

ykiec

ie.

SUMI AGRO POLAND SP. Z O.O. | ul. Bonifraterska 17 | 00-203 Warszawa | tel.: 22 637 32 37 | www.sumiagro.pl

OSTRY FUNGICYD

®

Ze śr

odkó

w oc

hron

y roś

lin na

leży k

orzy

stać z

zach

owan

iem be

zpiec

zeńs

twa.

Prze

d każ

dym

użyc

iem pr

zecz

ytaj

infor

mac

je za

mies

zczo

ne w

etyk

iecie

i info

rmac

je do

tycz

ące p

rodu

ktu.

Zwró

ć uwa

gę na

zwro

ty w

skaz

ujące

rodz

aj za

groż

enia

oraz

prze

strze

gaj ś

rodk

ów be

zpiec

zeńs

twa z

amies

zczo

nych

w et

ykiec

ie.

Czy wiesz, że… Kendo (jap. 剣道 kendō, pol. droga miecza) – to sztuka walki wywodząca się z szermierki japońskich samurajów.

doty

cząc

e pro

dukt

u. Zw

róć u

wagę

na zw

roty

wsk

azują

ce ro

dzaj

zagr

ożen

ia or

az pr

zestr

zega

j śro

dków

bezp

iecze

ństw

a zam

ieszc

zony

ch w

etyk

iecie.

doty

cząc

e pro

dukt

u. Zw

róć u

wagę

na zw

roty

wsk

azują

ce ro

dzaj

zagr

ożen

ia or

az pr

zestr

zega

j śro

dków

bezp

iecze

ństw

a zam

ieszc

zony

ch w

etyk

iecie.

z szermierki japońskich samurajów.

* w uprawach małoobszarowych

NOWA REJESTRACJA!

Kendo jablon A4 MK 2014 Agrosimex.indd 1 15.12.2014 15:57

doradca zagrożenia54

NAWÓZ WEOtoczkowany nawóz mineralny NPK o kontrolowanym uwalnianiu składników pokarmowych. Przeznaczony do startowego nawożenia drzew i roślin przesadzanych. Nawóz bezchlorkowy.

Więcej informacji na stronie www.compo-expert.pl

NAWÓZ WE

Basacote® Starter 6M

i roślin przesadzanych. Nawóz bezchlorkowy.składników pokarmowych. Przeznaczony do startowego nawożenia drzew i roślin przesadzanych. Nawóz bezchlorkowy.

Skład:16% N azot ogólny 3,5% N azot azotanowy 12,5% N azot amonowy25% P2O5 fosfor rozpuszczalny w obojętnym cytrynianie amonu i w wodzie 22% P2O5 fosfor rozpuszczalny w wodzie6% K2O potas rozpuszczalny w wodzie1% MgO magnez ogólny, 0,7% MgO magnez rozpuszczalny w wodzie2,5% S siarka ogólna, 2,0% S siarka rozpuszczalna w wodzie0,01% B bor / 0,05% Cu miedź / 0,27% Fe żelazo / 0,06% Mn mangan / 0,015% Mo molibden / 0,015% Zn cynk

Wyłączny dystrybutor:

reklama

doradcazagrożenia55

w fazie zielonego pąka, jak i potem – różowego pąka kwiatowego. Jeśli planuje się wykonać tylko jednokrotny zabieg, najlepszym terminem jest faza różowego pąka. w tym czasie są obec-ne już praktycznie wszystkie gatunki zwójkówek, które są istotne z punktu widzenia ochrony. Insektycydy poleca-ne na zwójki to działające kontaktowo: rumo/Steward 30 wG, runner 240 Sc oraz preparaty nieselektywne (jeden z zarejestrowanych pyretroidów lub preparat na bazie chloropiryfosu rel-dan 225 ec).w sytuacji wysokiej presji zwójkówek bardzo dobrze sprawdzają się preparaty o działaniu wgłębnym (skuteczniej docierają do zwiniętych części pąków, w których żeruje część gąsienic i lepiej zwalczają wylęgającą się stopniowo różóweczkę), takie jak affirm 2,5–3 kg/ha lub te zawierające chloropiryfos. Jeśli zastosujemy przed kwit-nieniem selektywne rumo/Steward 30 Sc

czy runner 240 Sc, to trzeba uzupełnić ich działanie opryskiem na mszyce. preparaty te korzystnie jest stosować wraz ze zwilżaczem w większej ilości wody (ok. 750 l/ha). Skuteczność zabiegu zdecy-dowanie poprawia adiuwant Slipper.

GruszeSkuteczne zwalczanie szpecieli jest możliwe tylko wczesną wiosną. proble-mów w sadach gruszowych przysparza-ją coraz częściej wzdymacz i podskór-nik gruszowy. w poprzednich latach brakowało preparatów do walki z nimi, czego efektem jest wzrost populacji i zagrożenie wystąpieniem szkodników w wielu sadach. zabiegi chemiczne przeciwko podskórnikowi powinny być wykonywane już w okresie pękania pąków i ukazywania się liści, najpóźniej w fazie zielonego pąka – zabieg należy przeprowadzić w ciepły, słoneczny dzień, kiedy szkodniki znajdują się na powierzchni liści. z kolei zwalczanie wzdymacza gruszowego powinno być przeprowadzone nieco później, pod koniec zielonego lub w początkowej fazie białego pąka kwiatowego (albo tuż po kwitnieniu). w przypadku występo-wania obu szkodników jednocześnie zabieg najlepiej zaplanować w fazie zielonego pąka kwiatowego. Niedawno rejestrację do zwalczania szpe-cieli na gruszy otrzymał ortus 05 Sc i jest to obecnie jedyny akarycyd dla grusz. oprócz szpecieli zwalcza on także przędziorki. w przypadku dużej presji ze strony opisanych szkodników jeden zabieg może być niewystarczający. Niestety, ortus 05 Sc można stosować tylko raz w sezonie. w przypadku nie-skutecznej walki z tą grupą szkodników powinno się rozważyć introdukcję do sadu dobroczynka gruszowego.miodówka gruszowa plamista zimuje pod postacią osobników dorosłych. Gdy tylko wiosną temperatura osiągnie 10°c (luty, marzec lub początek kwiet-nia), zaczynają one składać pierwsze jaja.

po 3–4 dniach ocieplenia jest dobry moment do zastosowania jednego z zarejestrowanych pyretroidów, które – pod warunkiem wykonania zabiegu w najcieplejszym momencie dnia – niszczą osobniki dorosłe, zanim te zdążą złożyć jaja (ograniczają jednocześnie populację kwieciaka jabłkowca). można również zastosować preparat z grupy neonikotynoidów – apacz 50 wG lub zawierający wodoro-węglan potasu – atilla Sp. Nieco później, bo od fazy rozwiniętego pierwszego li-ścia można również sięgnąć po mospilan 20 Sp (zalecenia w ramach rozszerzenia rejestracji w uprawach małoobszaro-wych). Środek ogranicza występowanie osobników dorosłych i larw pierwsze-go pokolenia. miodówki zwalczamy zawsze z dodatkiem zwilżacza.Kolejna lustracja jest wymagana kilka dni przed kwitnieniem, kiedy należy przejrzeć 50 gałązek z pąkami kwia-towymi długości 20 cm, po 1 pędzie z drzewa. próg zagrożenia to obecność

jaj i larw na ponad 5 pędach. to wtedy właśnie pojawia się pierwsza genera-cja larw. do dyspozycji sadownika są wówczas: ponownie apacz 50 wG lub dimilin 480 Sc (ten koniecznie w daw-ce 0,3 l/ha, gdyż w wyższej nie jest obojętny dla pszczół). zabieg wykonuje się w maksymalnym okresie składania jaj i pierwszych wylęgających się larw. od momentu pojawiania się pierwszych zielonych części do momentu kwitnie-nia oraz po kwitnieniu (nie podczas kwitnienia) polecamy również glinkę kaolinową. Kaolin działa całkiem dobrze przeciwko miodówkom. problem z tym preparatem polega na tym, że bardzo łatwo się zmywa. po 10 mm deszczu jest całkowicie zmyty, po 5 mm deszczu zmywa się w połowie. w praktyce glinkę kaolinową stosujemy jedynie w okre-sach suchej pogody, gdy miodówki wykazują największą aktywność. tuż przed kwitnieniem zagrożeniem mogą być również zwójkówki liściowe, mszyce czy paciornica gruszowianka

– szkodniki raczej występujące lokal-nie, ale w niektórych sadach mogą być również groźne dla plonu. w przypadku zagrożenia przez zwójki zabieg wyko-nuje się przed kwitnieniem lub zaraz po nim preparatami: affirm 095 SG, mospilan 20 Sp (zalecenia w ramach rozszerzenia rejestracji w uprawach małoobszarowych) lub jednym z zare-jestrowanych pyretroidów (jednak te nie powinny być wykorzystywane o tej porze ze względu na to, że niszczą pożyteczną faunę w sadzie). z kolei paciornicę gruszowiankę zwalcza się po przekroczeniu progu zagro-żenia (uszkodzonych w poprzednim sezonie 20 zawiązków, po przej-rzeniu 200 sztuk, po 10 z drzewa) w fazie zielonego pąka kwiatowego preparatem calypso 480 Sc. mszy-ce zwalczamy po zauważeniu ich pierwszych kolonii. po w ycofaniu pirimoru 500 wG można sięgnąć po mospilan 20 Sp lub jeden z zaleca-nych pyretroidów.

Skuteczne zwalczanie szpecieli jest możliwe tylko wczesną wiosną. Problemów

w sadach gruszowych przysparzają coraz częściej wzdymacz i podskórnik gruszowy.

Apacz 50 WG Ortus 05 SC

Bawełnica korówka.

Foto

: arc

hiw

um a

gros

imex

56doradca nawożeniedoradca

nawożenie borem

Foto

: arc

hiw

um a

gros

imex

Uzyskanie wysokich i dobrych jakościowo plonów owoców wymaga od każdego sadownika zapewnienia optymalnego zaopatrzenia we wszystkie składniki pokarmowe, zarówno makro-, jak i mikroskładniki. Jednym z najważniejszych mikroskładników w uprawie drzew i krzewów owocowych jest bor.

Krzysztof Zachaj

zawartość boru w glebach polski jest bardzo niska – na ponad 90% gleb waha się w prze-dziale 0,4–0,8 mg/100 g gleby. Silny deficyt boru w podłożu prowadzi do zaburzeń w rozwoju strefy włośnikowej systemu ko-rzeniowego, przez co spada zdolność drzew do pobierania wody i składników pokarmo-wych. Brak boru powoduje także: zaburzenia w wykształcaniu pyłku i za-

lążni, co pogarsza wytwarzanie kwiatów, kwitnienie, lotność pyłku i wiązanie owo-ców, a w konsekwencji znacznie redukuje wysokość plonu,

pogorszenie zdolności gromadzenia cukrów w owocach, przez co spadają ich walory smakowe,

z wzrost liczby owoców zdeformowanych, popękanych i ordzawionych.

przy niskiej zawartości boru spada koncen-tracja wapnia w owocach, co dodatkowo pogarsza ich zdolności przechowalnicze. aby dokładnie określić potrzeby nawoże-nia borem, należy wykonać analizy che-miczne gleby, a w trakcie wegetacji także liści i owoców. Jeżeli w analizach owoców zawartość boru będzie <17 mg B/kg s.m., to oprócz nawożenia dolistnego konieczne jest nawożenie doglebowe borem. zapobiegnie to drastycznemu zahamowaniu wzrostu i rozwoju drzew jabłoni oraz grusz, a także czereśni, śliw i wiśni.

Terminy stosowania i sposób aplikacji nawozów borowychNajbardziej popularnym sposobem aplikacji nawozów borowych jest nawożenie dolistne. w zależności od zasobności gleb w bor i pogody należy wykonać zabiegi w fazie białego/różowego pąka, pełni kwitnienia, opadania płatków kwiatowych i na początku wzrostu zawiązków. w sadach, w których w poprzednim sezonie obserwowano nasilone objawy deficytu boru lub jest bardzo sucho, warto wykonać 1–2 zabiegi w okresie wzrostu owoców. aby zapewnić dobre zaopatrzenie drzew w bor w następ-nym sezonie, zabieg trzeba przeprowadzić bezpośrednio po zbiorach owoców. obecnie na rynku jest bardzo szeroki wybór nawozów borowych.Na szczególną uwagę zasługuje Bolero produkowane przez firmę Sdp. Nawóz ten zawiera 120 g boru w postaci pentaboranu sodu oraz sorbitol, alkohol cukrowy, dzięki któremu następuje zwiększenie ruchliwości boru jako pierwiastka i jego szybkie prze-mieszczanie się w roślinie. w ten sposób bor, po wniknięciu przez szparki i pory, przenika bezpośrednio do łyka oraz drewna – do stref,

w których następuje rozwój i reprodukcja ro-ślin. Kiedy Bolero dotrze do miejsca działania, wiązania między cukrami i borem ulegają zerwaniu, a bor wnika bezpośrednio tam, gdzie jego działanie jest najbardziej skutecz-ne i najszybsze, zmniejszając wydatkowanie energii przez roślinę. efektywność nawozu podnosi także optymalny dla pobierania przez rośliny odczyn ph – 6. zalecana dawka nawozu to 1–3 l/ha. do nawożenia dolistnego borem polecamy także rheobor opracowany przez firmę rosier. Nawóz zawiera 7% B oraz 12% cao. Bor w tym preparacie występuje w postaci boranu wapnia, który jest naturalnym skład-nikiem występującym na naszej planecie. Jest to pierwszy w polsce nawóz zawiera-jący bor w tej formie. rheobor jest w pełni bezpieczny dla roślin, środowiska i ludzi. Nie powoduje fitotoksyczności oraz wykazuje przedłużone działanie w roślinie. Nawóz jest pobierany przez liście w ciągu 2 godzin od zabiegu. w tym roku w sprzedaży będzie także rosabor, który zawiera 150 g boru w postaci boroetanoloaminy. doskonałym źródłem boru w okresie wzrostu owoców są również nawozy mikrostar complex oraz aSX potas plus, który zawiera 2% B.

nawożenie dogleboweten rodzaj nawożenia borem należy wyko-nać w sadach, których gleby są bardzo ubo-gie w bor, w sadach młodych oraz wszędzie tam, gdzie w poprzednim sezonie wystąpiły zwiększone objawy braku tego składnika. Najlepszym terminem jest jesień po zbiorach owoców lub bardzo wczesna wiosna. Naj-lepszym nawozem borowym do stosowania doglebowego jest missibor. zawiera on 21% boru w postaci trzywodnego oktaboranu sodu. Nawóz ten stosujemy w formie opry-sku doglebowego w dawce 5–15 kg/ha. Bor jest także zawarty w nawozach azoto-wych Salmag z borem (0,2% B), Nitrabor (0,3% B) oraz wieloskładnikowych, np. rosafert 15-5-20-2 + 0,5% B oraz w mniej-szych ilościach w rosafert 12-12-17, yaramila complex. dlatego też na glebach ubogich w bor, podejmując decyzję o kupnie nawo-zów i układając programy nawożenia, warto dobierać nawozy o wyższej koncentracji tego składnika.

Rheobor

Rosabor

Fertileader Gold

Bolero

wczesna wiosna

początek wegetacji

wzr

ost p

ędów

(wys

.30-

50 c

m)

początek kwitnienia

zaw

iązy

wanie

, wzr

ost

i dojr

zew

anie o

wocó

w

przed kwitnieniem

FERTIACTYL STARTER

5 l/ha

FERTILEADER VITAL 4 l/ha

FERTILEADER AXIS 3 l/ha

FERTILEADER GOLD BMo 2 x 3 l/ha

FERTILEADER ELITE

2 x 3 l/ha

FERTILEADER VITAL 5 l/ha

(10 dni po Elite)

FERTILEADER ELITE 3 l/ha

(co 10 dni do końca zbiorów)

SULFAMMO 23 N PRO**

200-300 kg/ha

EUROFERTIL 33 N PRO**

300-400 kg/ha

PHYSIOMAX 975* 300-600 kg/ha

PROGRAM ODŻYWIANIA MALINY JESIENNEJ

* dawkowanie w zależności od zasobności gleby w dostępny wapń** dawkowanie w zależności od zasobności gleby w dostępny azot

EUROFERTIL 33 N PRO**

300-400 kg/ha

Dodatkowo:FERTILEADER MAGNUM 5 l/ha

w przypadku niedoboru magnezu

UWAGA NA PRZYMROZKI: Na 24 h przed spodziewanym przymrozkiem należy zastosować FERTILEADER LEOS w dawce 5 l/ha, a dzień po przymrozku FERTILEADER VITAL w dawce 5 l/ha

Timac Agro Polska sp. z o.o.ul. Kasztanowa 4 64-320 Niepruszewotel.: 61 899 44 20, fax: 61 899 44 23 www.timacagro.pl

porady60doradca

ochrona malin

Foto

: arc

hiw

um a

gros

imex

, Shu

tter

stoc

k.co

m

reklama

doradcaporady61

Calypso 480 SC

W ciągu ostatnich lat zmienił się asortyment środków ochrony, głównie insektycydów. Wycofano część preparatów o szerokim spektrum działania, a wprowadzone nowe produkty mają znacznie ograniczony zakres zwalczanych szkodników. Ma to swoje trudne do zaakceptowania przez producentów malin konsekwencje, brakuje bowiem środków do skutecznego zwalczania niektórych szkodników.

barbara błaszczyńska

turze powyżej 10oc). Należy wówczas 3–4-krotnie sprawdzać pąki w próbie 150–200 pędów. w przypadku stwier-dzenia powyżej 5% zasiedlonych pędów konieczny jest zabieg z użyciem jednego z zarejestrowanych pyretro-idów. ostatnio w ramach rozszerzenia rejestracji w uprawach małoobszaro-wych do zwalczania wyżej wymienio-nych szkodników rejestrację uzyskał również mospilan 20 Sp.

przed kwitnieniemSzkodniki są w tym czasie dużym zagro-żeniem na plantacjach odmian owocu-jących na pędach jednorocznych. Są to m.in.: mszyce, gąsienice zjadające liście, przędziorki i pryszczarek namalinek łodygowy. z kolei plantacje odmian owocujących na pędach drugorocznych wymagają monitorowania i ewentualnego zwalczania – przede wszystkim kwieciaka malinowca i kistnika malinow-ca, ale także mszyc, przędzior-ków, zwójek czy pryszczarka namalinka łodygowego. okres przed kwitnieniem to również optymalny moment na rozpo-częcie ochrony przed zamiera-niem pędów malin. ocenę zagrożenia przez mszyce przeprowadzamy już od ukazywania się pierwszych liści do kwitnienia (w przypad-ku odmian owocujących na pędach jednorocznych ocenę powtarzamy co 10–14 dni).

Jeśli stwierdzi się powyżej 5% zasiedlo-nych pędów po przejrzeniu 200 pędów (4 próby po 50 pędów), konieczne jest rozpoczęcie zwalczania. Niestety, w 2014 roku rejestrację straciło kilka preparatów, pozostały jedynie calypso 480 Sc, mospilan 20 Sp i niektóre pyre-troidy (zgodnie z aktualną rejestracją). Insektycydy te o szerokim spektrum zwalczanych szkodników ograniczą jednocześnie inne, które występują w tym czasie. mszyce są groźne, nawet w sytuacji stwierdzenia niezbyt licznych populacji, gdyż są wektorami chorób wirusowych.zwójka różóweczka i inne gatunki gąsienic wymagają zwalczania przed kwitnieniem (pyretroid i mospilan 20 Sp) w przypadku stwierdzenia powyżej 10% uszkodzonych wierzchołków pę-

dów w próbie 200 przejrzanych (4 próby po 50 pędów). prysz-czarek namalinek łodygowy występuje powszechnie na malinie owocującej zarówno na pędach jednorocznych, jak i dwuletnich – lokalnie w dużym nasileniu – i wyma-ga zwalczania na plantacjach uszkodzonych w ubiegłym roku. Jeśli stwierdzi się powy-żej 5% pędów uszkodzonych przez larwy szkodnika (te by-tują licznie pod skórką w spę-kaniach kory lub zranieniach), konieczne jest zwalczanie środkami calypso 480 Sc, mospilan 20 Sp i niektórymi

pyretroidami (zgodnie z aktualną reje-stracją). plantacje opryskuje się w okre-sie lotu much, zazwyczaj gdy młode pędy osiągną wysokość 20–30 cm, starając się skierować strumień cieczy na dolne części pędów. przy dużym zagrożeniu koniecz-ne jest powtórzenie zabiegu po 7–10 dniach.Na plantacjach odmian tradycyjnych owocujących na pędach ubiegłorocznych zagroże-niem dla plonu są kwieciak i kistnik malinowiec. Samice kwieciaka składają jaja do pąków kwiato-wych, a następnie podgryzają ich szypułkę. z kolei larwy kistnika żerują na dnie kwiatowym oraz w owocach, powodując ich robaczywienie. opryski-wanie wykonuje się w okresie żero-wania chrząszczy na liściach i pąkach kwiatowych co 10–14 dni i bezpośred-nio przed kwitnieniem, a nawet po raz kolejny na początku kwitnienia.

oczy-wiście przed

zabiegiem konieczna jest ocena zagrożenia. w przypad-ku tych szkodników lustracje roz-poczynamy 1, 2 i 3 tygodnie przed kwitnieniem, sprawdzając obecność charakterystycznych uszkodzeń blaszki liściowej bądź sprawdzając obecność uszkodzonych pąków kwiatowych.

można również strząsać chrząszcze z losowo wybranych kwiatostanów na podstawioną płytkę (4 próby po 50 kwiatostanów). dla kwieciaka progiem zagrożenia są dwa strząśnięte chrząszcze, a jeden chrząszcz w przy-padku oceny zagrożenia przez kistnika. polecane preparaty to calypso 480 Sc, mospilan 20 Sp i niektóre pyretroidy (zgodnie z aktualną rejestracją). Bardzo dużym zagrożeniem na planta-cjach malin, głównie tych owocujących na pędach jednorocznych w lata suche

Ochrona po zbiorze owoców dotyczy odmian owocujących na pędach dwuletnich (poza przędzior-kami, które wymagają zwalczania zarówno na plantacjach tradycyj-nych, jak i jesiennych).

Czy wiesz, że...

okres bezlistnyw tym czasie na plantacjach może być konieczne zwalczanie kilku groźnych szkodników. w przypadku zagrożenia przez pryszczarka malinowca czy prze-ziernika malinowca w okresie wczes-nej wiosny należy przede wszystkim wycinać i palić pędy z galasowatymi naroślami powodowanymi przez te szkodniki, a usytuowanymi w dolnej ich części lub na szyjce korzeniowej. wycięte pędy trzeba palić, by uniemoż-liwić wylot muchówek pryszczarka czy motyli przeziernika i złożenie przez nie jaj na kolejnych pędach. próg zagroże-nia wynosi powyżej 5% zasiedlonych pędów w próbie 200 przejrzanych (4 próby po 50 pędów). Na niektórych plantacjach w okresie bardzo wczesnej wiosny zagrożeniem może być również krzywik maliniaczek. zabieg jest potrzebny tylko tam, gdzie w poprzednim sezonie stwierdzono uszkodzenia (trocinowate odchody i ciemnoczerwone gąsienice z czarną głową w wykształconych, wyrośnię-tych pąkach). można również dokonać próby oceny zagrożenia w bieżącym sezonie – wykonuje się to od początku nabrzmiewania pąków (w tempera-

ŚRODEK GRZYBOBÓJCZY

ukłon w kierunku skutecznej ochrony! Skutecznie zwalcza szarą pleśń w uprawie

truskawki* Zawiera nową substancję aktywną – mepanipirym,

na którą nie stwierdzono odporności Ma bardzo korzystną cenę w stosunku do jakości Nie wywołuje objawów � totoksyczności

na truskawce Ma krótki okres karencji (3 dni), jest selektywna

dla pszczół i innych owadów pożytecznych

* wg wyników badań przeprowadzonych przez producenta ogranicza również występowanie mączniaka prawdziwego oraz antraknozy

Czy wiesz, że...Gejsza (jap. geisha, pol. dosł. ‘osoba uprawiająca sztukę’) – to wszechstronnie wykształcona kobieta zajmująca się w sposób mistrzowski sztuką konwersacji, tańca, śpiewu i gry na tradycyjnych instrumentach japońskich, a także kaligra� ą, ikebaną i innymi sztukami japońskimi.

SUMI AGRO POLAND SP. Z O.O. | ul. Bonifraterska 17 | 00-203 Warszawa | tel.: 22 637 32 37 | www.sumiagro.pl

Ze śr

odkó

w oc

hron

y roś

lin na

leży k

orzy

stać z

zach

owan

iem be

zpiec

zeńs

twa.

Prze

d każ

dym

użyc

iem pr

zecz

ytaj

infor

mac

je za

mies

zczo

ne w

etyk

iecie

i info

rmac

je do

tycz

ące p

rodu

ktu.

Zwró

ć uwa

gę na

zwro

ty w

skaz

ujące

rodz

aj za

groż

enia

oraz

prze

strze

gaj ś

rodk

ów be

zpiec

zeńs

twa z

amies

zczo

nych

w et

ykiec

ie.

® – zastrzeżony znak towarowy fi rmy Kumiai Chemical Industry, Co. Ltd. Japonia

Frupica 210x148 SumiAgro MK 2014.indd 1 11.12.2014 14:19

porady62doradca

Foto

: arc

hiw

um a

gros

imex

, Shu

tter

stoc

k.co

m

reklama

doradcaporady63

i gorące, są przędziorki. z powodu małej liczby selektywnych insektycy-dów producenci z konieczności sięgają po uniwersalne pyretroidy. Niestety, ich nadużywanie stymuluje rozwój przędziorków. w sytuacji stwierdzenia dwóch lub więcej form ruchomych na 1 listek liścia złożonego na planta-cjach odmian tradycyjnych, a 1 szkod-nika na odmianach owocujących na pędach jednorocznych, konieczne jest zwalczanie (przeglądamy 150–200 liści, wykonujemy 3–4 próby po 50 pojedyn-czych liści przede wszystkim w dolnej części pędów). ponowną rejestrację dla malin uzyskał ortus 05 Sc. można wy-konać tym akarycydem jedynie jeden zabieg w sezonie.oddzielnego omówienia wymaga przebarwiacz malinowy. Jest to szpeciel notowany głównie na odmianie Glen ample. Niestety, przenosi się też na inne odmiany i jest wektorem groźnego wirusa plamistości liści malin. Żeruje na dolnej stronie liści, wysysając zawartość komórek, a jednocześnie wprowadza do nich toksyny. w miejscu żerowania pojawiają się jasnozielone, a później żółte plamy, blaszka liściowa mato-wieje, ma mozaikowate zabarwienia.

dodatkowo obserwuje się nierówne dojrzewanie i rozsypywanie się owo-ców. Konsekwencją jest znaczna reduk-cja plonu. objawy te mogą świadczyć o przeniesieniu przez szkodnika wirusa plamistości liści maliny. Szkodnik jest ograniczany podczas zwalczania przę-dziorków, najlepiej w czasie pękania pą-ków, ale również tuż po kwitnieniu oraz po zakończonym zbiorze (od końca lipca do września).Konieczne jest także zabezpieczenie pędów przed chorobami: zamieraniem pędów malin i szarą pleśnią. pierwsze opryskiwanie wykonuje się w okresie, gdy nowe pędy osiągną wysokość 10–20 cm, a następne co 10 dni. polecane fungicydy to: mythos 300 Sc, rovral aquaflo 500 Sc, Sadoplon (maks. 2 razy w sezonie przemiennie z fungicy-dami o innym mechanizmie działania), Signum 33 wG, Switch 62,5 wG.uzupełnieniem ochrony chemicznej jest usuwanie (poprzez wykoszenie) wszystkich młodych pędów przed końcem maja. pozwala to na rezygnację z dwóch pierwszych opryskiwań fun-gicydami (rezygnujemy z tego zabiegu jedynie w lata suche i na plantacjach założonych na glebach lekkich).

Kwitnieniew czasie kwitnienia może zaistnieć potrzeba rozpoczęcia lub kontynuacji zabiegów przeciwko szkodnikom, takim jak: mszyce, przędziorki, kistnik malino-wiec i pryszczarek namaliniak łodygowy. preparaty polecane w tym okresie są ta-kie, jak te stosowane przed kwitnieniem: calypso 480 Sc, mospilan 20 Sp i pyre-troidy (zgodnie z aktualną rejestracją). w okresie kwitnienia konieczne jest dalsze zabezpieczenie roślin przed szarą pleśnią i zamieraniem pędów malin. opryskiwania wykonuje się od początku kwitnienia co 7 dni z zachowaniem karencji preparatów. zabiegi intensyfikujemy szczególnie w lata wilgotne. Najkrótszą jednodnio-wą karencję ma teldor 500 Sc. trzydniowy okres dotyczy fungicydów: Signum 33 wG, mythos 300 Sc i rovral aquaflo 500 Sc. tydzień przed pierw-szym zbiorem można zastosować dodatkowo Switch 62,5 wG.

po zbiorze owocówto okres, kiedy należy kontynuować monitorowanie mszyc (progi zagrożenia są takie, jak te z wiosny). po stwierdze-niu mszyc na wierzchołkach pędów

konieczny jest zabieg jednym z zare-jestrowanych pyretroidów lub mospi-lanem 20 Sp. Bezpośrednio po zbiorze owoców w sytuacji zagrożenia trzeba również wykonać i ewentualnie powtó-rzyć 1–2 razy co 10–14 dni opryskiwanie przeciwko dwóm groźnym szkodnikom: pryszczarkowi namalinkowi łodygowe-mu i przeziernikowi malinowcowi. dokładnie należy pokryć cieczą roboczą głównie dolne części pędów. polecane preparaty to: calypso 480 Sc, mospilan 20 Sp i pyretroidy (zgodnie z aktualną rejestracją). dużym zagrożeniem w tym okresie mogą być przędziorki. progi za-grożenia są zróżnicowane w zależności od uprawianych odmian. dla odmian np. „polana”, „polka” zabieg jest konieczny po stwierdzeniu już tylko 1 sztuki szkod-nika na 1 listek liścia złożonego, a dla odmian tradycyjnych próg zagrożenia w tej fazie rozwojowej roślin to powyżej 5 sztuk form ruchomych na liść. Jedy-nym akarycydem dopuszczonym do stosowania na malinach jest

W czasie kwitnienia może zaistnieć potrzeba rozpoczęcia lub kontynuacji zabiegów przeciwko szkodnikom.

ortus 05 Sc – pod warunkiem że nie był zastosowany wcześniej w danym sezo-nie. w warunkach sprzyjających poraże-niu roślin przez zamieranie pędów malin

i szarą pleśń wskazane jest dwukrotne opryskiwanie plantacji (zestaw fungi-cydów jest taki, jak do zwalczania tych chorób w okresie wegetacji).

Objawy chorobowe malin.

65 doradcanawożenienawożenie64doradca

nawożenie planTacji malin

Foto

: arc

hiw

um a

gros

imex

, Shu

tter

stoc

k.co

m

Najważniejsze jest dobre zaopatrzenie gleby w fosfor przed założeniem plantacji i utrzymywanie właściwego odczynu gleby.

Pamiętaj!

Rosafert 15-5-20

Rosafert 12-12-17

Rosaleaf 1

FOSFOR plus

Rosaleaf 4System korzeniowy malin jest dobrze rozbudowany i zalega głównie w warstwie 0–20 cm. Dlatego na plantacjach nie zaleca się spulchniania gleby po zastosowaniu nawozów w celu wymieszania ich z glebą.

barbara błaszczyńska

z siłą wzrostu roślin i/lub zawartością N w liściach (szczegółowe zalecenia w tym zakresie są w metodyce Integrowanej ochrony malin).przenawożenie N powoduje zbyt silny wzrost roślin i zwiększa ich podatność na patogeny. Jego dawki w pierwszych dwóch latach po założeniu plantacji po-

winny wynosić 6–12 g N/m2 na powierzch-ni pasów o szerokości 1 m i wskazane jest podzielenie ich na 3 równe części. pierwszą podajemy, gdy przyrosty pędów mają ok. 10 cm, następne – po 3 i 6 tygo-dniach. w drugim roku azot podajemy w pasy o szerokości 1,5 m, dzieląc dawkę na 2 części: pierwszą aplikujemy, gdy przyrosty pędów osiągną długość ok. 10 cm, a drugą 4 tygodnie później. od trzeciego roku nawozy azotowe sieje się na całą powierzchnię plantacji. w przypadku odmian tradycyjnych (owo-cujących na pędach dwuletnich) zalecane dawki azotu są w zakresie od 20–40 kg do 60–80 kg/ha w zależności od zawar-tości materii organicznej w glebie. dawki dzieli się na dwie, a terminy są takie jak w drugim roku.dla odmian powtarzających owocowanie dawki azotu są wyższe o 40–50% i po-dzielone na 3 części (początek wegetacji, 3–4 tygodnie później, przełom maja i czerwca). w uprawie maliny jesiennej ważny jest również odpowiedni dobór nawozów azotowych. wczesnowiosenną dawkę azotu można wysiać w postaci mocznika, saletry amonowej lub np. siarczanu amonu aS 21. Forma amonowa azotu (Nh4

+) wprowadzona do gleby we wczesnych fazach rozwojowych korzyst-

Nawożenie malin – podobnie jak innych gatunków sadowniczych – powinno opierać się na wynikach analizy gleby, liści oraz na ocenie wizualnej rośliny. Niewłaściwe nawożenie prowadzi nie tylko do obniżenia plonowania roślin, lecz także do zwiększenia ich podatności na szkodniki czy choroby oraz nadmiernego zanieczyszczenia środowiska naturalne-go, głównie gleby i wód. w integrowanej produkcji owoców wykonywanie analizy gleby raz na 3–4 lata jest obowiązkowe. Na plantacji maliny istnieje także możli-wość podejmowania decyzji o nawożeniu p, K i mg na podstawie analizy liści. Liście zrywa się u odmian tradycyjnych bez-pośrednio po zbiorze owoców, a u tych owocujących na pędach tegorocznych na przełomie lipca i sierpnia (próba 200 sztuk bez ogonków, pobranych ze środkowych części pędów). mimo że analiza chemicz-na liści nie jest konieczna, to wskazane jest jej wykonywanie raz na jakiś czas. pozwala to bowiem na weryfikację strate-gii nawożenia opracowanej na podstawie analizy chemicznej gleby i jest cennym jej uzupełnieniem.

nawożenie azotem (n) Kierując się wytycznymi integrowanej ochrony, potrzeby nawozowe malin w stosunku do azotu powinno się oszaco-wać na podstawie zawartości materii or-ganicznej w glebie, weryfikując je zawsze

N

nie stymuluje wzrost wegetatywny roślin. Kolejne dawki azotu powinny być poda-wane w nawozach zawierających jedynie formę azotanową (No3

-) lub z niewielkim udziałem formy amonowej. według dr. zbigniewa Jarosza z up Lublin nadmiar tej formy azotu w okresie zawiązywania i wyrastania owoców może pogarszać ich odporność mechaniczną, np. tropi-cote, Saletra wapniowa czeska, Nitrabor, calcinit lub ducanit. polecamy również wieloskładnikowe nawozy bezchlorkowe, wybierane w zależności od zasobności

Regulacja pH gleby przed założeniem plantacji może przynieść w tym przypadku lepsze efekty niż dodatkowe nawożenie nawozami fosforowymi.

sadowniczych wynikają częściej z niewła-ściwego odczynu gleby oraz tzw. efektu starzenia (przechodzenia fosforu w glebie w trudno rozpuszczalne związki), co powoduje silne ograniczenie pobierania tego składnika. zatem regulacja ph gleby przed założeniem plantacji może przy-nieść w tym przypadku lepsze efekty niż dodatkowe nawożenie nawozami fosfo-rowymi – udostępni jego zapasy w glebie dotychczas niedostępne. warto o tym pamiętać, gdy analizy gleby wskazują na silne jej zakwaszenie. Jeśli jednak analiza

boru, wapnia czy siarki, np. superfosfat wzbogacony – Fosdar 40 (powinny być stosowane na glebach o małej zawartości tych składników). przypuszcza się, że do-danie do nawozów fosforowych małych ilości azotu poprawia nieco tempo pobie-rania fosforu przez rośliny. Jeśli w sezonie pojawią się na roślinach charakterystyczne objawy niedoboru tego składnika (fioletowopurpurowe przebarwienia ogonków i blaszek liścio-wych), co najczęściej ma miejsce wiosną w okresie ochłodzeń, fosfor powinno się zastosować opryskiwaniem pozakorze-niowym, wybierając np. nawozy z grupy rosaleaf 1 10-52-5-2-6,6 + mikroskładniki w dawce 2–4 kg/ha (całkowicie rozpusz-czalny nawóz NpK z magnezem, siarką i mikroskładnikami, również odpowiedni do fertygacji). warto sięgnąć po nawóz aSX Fosfor plus w dawce 2–3 kg/ha (cał-kowicie rozpuszczalny w wodzie nawóz NpK mg) lub rosasol 8-50-12 + mikro, rosasol 15-30-15 (+7,9 S) + mikro w daw-

gleb: rosafert 12-12-17-2; rosafert 15-5-20-2; rosafert 5-12-24-3 czy yaramila complex. w uprawie maliny jesiennej intensywne nawożenie azotem powinno być zrównoważone poprzez odpowiednie dawki potasu.

nawożenie fosforemzapotrzebowanie malin na ten pierwia-stek jest stosunkowo niewielkie do 10 kg/ha, a w przypadku malin owocu-jących na pędach tegorocznych – ok. 16 kg. rośliny pobierają kilkakrotnie mniej fosforu niż azotu. Nie umniejsza to jednak ogromnej roli tego makroskład-nika, który ma ogromny wpływ między innymi na jakość owoców – ich wielkość, wybarwienie i jędrność, ale wpływa również na prawidłowy rozwój korzeni. objawy niedoboru fosforu w uprawach

gleby na plantacji wykaże braki fosforu, konieczne jest jego podanie, starając się wybierać nawozy zawierające fosfor łatwo rozpuszczalny (ponieważ jony fosforowe bardzo wolno przemieszczają się w głąb profilu glebowego), np. wieloskładnikowe z grupy rosafertów. Są to bezchlorkowe, granulowane nawozy NpK z magnezem, siarką i mikroelementami, w których fosfor występuje pod postacią rozpusz-czalnego w wodzie pięciotlenku fosforu. wybieramy ten z większą zawartością fos-foru, np. rosafert 5-12-24-3 lub rosafert 12-12-17-2. Stosujemy je w rzędach malin wiosną w dawce 150–550 kg/ha (w zależ-ności od wyników analizy gleby). można również sięgnąć po jednoskładnikowe nawozy fosforowe: superfosfat prosty (pojedynczy) oraz potrójny. Nawozy te mogą zawierać domieszki magnezu i/lub

doradca nawożenie66

To nie cud to amofoska

www.fosfory.plwww.agrosimex.pl

reklama

doradcanawożenie67

ce 4–5 kg/ha (całkowicie rozpuszczalny nawóz NpK z magnezem, siarką i mikro-elementami do dokarmiania dolistnego i fertygacji).

nawożenie potasem Największe zapotrzebowanie na ten składnik przypada na okres zawiązywania owoców oraz ich intensywnego wzrostu. potas jest pobierany przez rośliny w ilości 1,5–2 razy większej niż azot. Standardowo poleca się przy średniej zasobności gleby w ten składnik dawki 50–80 kg K2o/ha, przy niskiej 80–120 kg K2o/ha. maliny owocujące na pędach jednorocz-nych nawozi się standardowo dawką 100–140 kg K2o/ha, ale przenawożenie tym składnikiem może utrudnić roślinom pobieranie wapnia i magnezu. dawki można podzielić i wysiewać je wraz z nawozami azotowymi.Nawozy potasowe można wysiewać na całą powierzchnię plantacji lub pasowo (ok. 1,5–2 m) w rzędy, stosując wówczas nieco niższą dawkę na hektar. Najlepiej stosować je w formie siarczanowej ze względu na wrażliwość malin na jony chlorkowe. aby zminimalizować zawar-tość niepożądanego chloru w liściach malin, po sól potasową można sięgać jedynie późną jesienią i szczególnie na glebach cięższych, ubogich w przyswajal-ny potas, na których zachodzi potrzeba użycia wysokich dawek tego składnika. Niestety, wraz z wypłukiwaniem chlorków wypłukaniu ulega także potas i sadownik nie wie tak naprawdę, jaka ilość potasu podanego jesienią pozostaje do dyspozy-cji roślin wiosną. zdecydowanie lepszym rozwiązaniem jest używanie wiosną nawozów potasowych siarczanowych (siarczan potasu), najlepiej z dodatkiem magnezu, szczególnie na glebach lekkich,

np. patentkali 30% K2o, 10% mgo, 42,5% So3. wczesną wiosną polecamy również nawozy wieloskładnikowe z większą zawartością potasu w dawce odpowiada-jącej aktualnemu zapotrzebowaniu roślin na potas, np. rosafert 5-12-24-3, rosafert 15-5-20-2.Jeśli na roślinach uwidocznią się braki potasu, poleca się opryskiwanie dolistne: rosaleaf 5 9-14-38-2-10, rosaleaf 6

10-5-40-2-17,5 w ilości 2–4 kg/ha,rosasol 9-12-36 (+17,1 S) + mikro, rosa-

sol 8-17-41 + mikro, rosasol 12-3-43 (+6 S) + mikro w dawce 4–5 kg/ha,

aSX potas plus 22% p₂o₅ w dawce 2–3 kg/ha,

cIGo K express (46,7 g N i 500 g K w 1 l nawozu) w dawce 4 l/ha,

metalosate potassium (potas w na-wozie występuje w postaci bardzo małych molekuł skompleksowanych unikalnym zestawem naturalnych aminokwasów). polecana dawka to 2–4 l/ha,

w przypadku obawy o niedobory zarówno potasu, jak i fosforu polecamy aSX makro plus, nawóz o zrównowa-żonej zawartości NpK i mg (18% p₂o₅, 28% K₂o i 2% mgo).

nawożenie magnezemroczne zmniejszanie glebowych zaso-bów magnezu przez jego wymywanie poza zasięg korzeni odpowiada mniej więcej ilości tego pierwiastka pobra-nego przez rośliny wraz z plonem. tak więc nawożenie magnezem może wahać się od 40 do 80, a nawet 120 kg mgo/ha. Na glebach lekkich wskazane jest coroczne dostarczanie tego skład-nika zamiast podawania go w wysokich

dawkach co 3–4 lata. Jeżeli zawartość magnezu w glebie jest optymalna, polecana dawka to 30–50 kg mg/ha. Najtańszym sposobem uzupełnienia magnezu jest zastosowanie wapna magnezowego, np. wapniak Kornicki to nawóz na bazie kredy, granulat o składzie 50% cao + mgo 4,5% czy oxyfertil mix mg 60/20 lub oxyfertil mg 75/25. Jeśli jednak odczyn gleby będzie w zakresie optymal-nym, zaleca się zastosować Kizeryt (siarczan magnezu – skład: 25% mgo i 20% S) lub nawozy wieloskładnikowe, np. rosafert 5-12-24-3. Stosunkowa niewielka ilość mg w tych ostatnich może być zbyt mała, aby skorygować większe niedobory tego składnika, ale jest wystarczająca w celu corocznego nawożenia zachowawczego.planując nawożenie magnezem na podsta-wie analizy gleby, ważne jest jednoczesne uwzględnienie stosunku ilościowego K/mg, który nie powinien przekraczać 3,5. wysoka i bardzo wysoka wartość sto-sunku decyduje o potrzebie nawożenia magnezem nawet wtedy, gdy zawartość mg w glebie jest w zakresie wysokim. zalecane dawki mgo przy bardzo wyso-kim stosunku powinny być takie, jak przy

niskiej zawartości mg w glebie, a więc maksymalne. Jednocześnie należy za-niechać nawożenia potasem. Jeśli jednak będzie potrzeba zastosowania wysokich dawek potasu, to powinniśmy uwzględnić dodatkowe nawożenie magnezem.Gdy analizy wykażą potrzebę szybkiego dostarczenia roślinom magnezu lub gdy na liściach wystąpią objawy niedoboru tego składnika, wskazane jest kilkakrotne dolistne zastosowanie siarczanu magne-zu, nawozu aSX magnez plus w dawce 2–3 kg/ha (nawóz azotowo-magnezo-wy – 10% mgo, z siarką oraz bardzo wysoką zawartością mikroskładników pokarmowych) lub agrocean mg – 5 l/ha przynajmniej 3 razy w sezonie (koncentrat nawozowy z ekstraktem z alg morskich, 13% mgo).malina jest bardzo wrażliwa nie tylko na niedobory magnezu, ale także żelaza, które jest niezbędne do syntezy chloro-filu. Niedobory magnezu i żelaza nasilają się w latach suchych lub po obfitych opadach deszczu, dlatego też w trakcie

wegetacji należy wykonać 2–4 zabiegi nawozami: siarczan magnezu 10 kg/ha + mikrostar

complex 0,5 kg/ha (stała mieszanka mikroskładników pokarmowych),

mikrostar Fe + azofol 5 l/ha (koncen-trat nawozowy do dokarmiania roślin azotem 16,1%, magnezem 4% i siarką So₃ 8,1%),

metalosate Fe (dawka 1,5–2 l/ha).

borJego niedobór występuje głównie na glebach lekkich i słabo próchnicznych. Jednak gdy wiosna jest chłodna i desz-czowa, objawy niedoboru boru mogą pojawiać się nawet na glebach żyznych. Jeśli wynikają one ze zbyt małej jego

zawartości w glebie, konieczne jest doglebowe nawożenie borem. polecamy zastosowanie nawozu missibor – jest to całkowicie rozpuszczalny nawóz borowy do stosowania doglebowego po zbiorach owoców lub wczesną wiosną (i dolistnego). zalecaną dawkę na hektar (5–10 kg) tego nawozu trzeba rozpuścić w 10 l wody, następnie wlać do opryski-wacza napełnionego do połowy wodą przy włączonym mieszadle i uzupełnić wodą do pełna. Należy opryskiwać powierzchnię gleby z użyciem belki herbicydowej. do zabiegów dolistnych polecamy: Bolero w dawce 0,5–2 l/ha, manni-plex B (2 l/ha), missibor (0,25 kg/ha), rheobor (0,5–1 l/ha), agrocean B (2 l/ha).

MAKRO plus

POTAS plus

Foto

: arc

hiw

um a

gros

imex

, Shu

tter

stoc

k.co

m

Mikrostar complex

To nie cud to amofoska

www.fosfory.plwww.agrosimex.pl

To nie cud to amofoska

www.fosfory.plwww.agrosimex.pl

nawożenie68doradca

Foto

: arc

hiw

um a

gros

imex

, Shu

tter

stoc

k.co

m

reklama

doradcanawożenie69

wapnowaniemalina ma dużą tolerancję w zakresie ph gleby, chociaż optymalny zakres to 5,5–6,7. zakwaszenie gleby ogranicza się poprzez wapnowanie. ocena potrzeby wapnowania i dawka wapna zależą od odczynu i kategorii agronomicznej gleby oraz okresu użycia wapna. Na glebach lekkich poleca się używać nawozy wapniowe w formie węglanowej, a na średnich i ciężkich w formie tlenkowej – bardzo szybko ph takich gleb podniesie np. oxyfertil 50% cao i 15% mgo podany jesienią w ilości 500 kg/ha. Jeśli w glebie analiza wykaże niski poziom mg (<4 mg na glebach lekkich i <6 mg na glebach średnich i ciężkich), celowe jest użycie nawozów wapniowych z magne-zem. przy optymalnym poziomie mg należy wybrać nawóz wapniowy bez magnezu, np. wapniak Jurajski (wapno nawozowe węglanowe niezawierające magnezu). z kolei wapniak Kornicki to na-wóz również na bazie kredy, ale z magne-zem (skład 50% cao + mgo 4,5%).

wapnowanie wykonuje się co 3–4 lata w dawkach 500–2500 kg cao/ha w zależności od wyników analizy gleby – wczesną wiosną lub późną jesienią. wiosną nawozy wapniowe rozsiewa się, gdy powierzchniowa warstwa gleby jest rozmarznięta. Jesienne wapnowa-nie najlepiej wykonać przed końcem października lub w pierwszej połowie listopada. alternatywnym rozwiązaniem jest coroczne wapnowanie równoważące ilość wapnia wypłukiwanego z pola w ciągu roku, w ilości 200–300 kg cao/ha. Generalnie na glebach lekkich, o małej buforowości w stosunku do odczynu, wapnowanie wykonuje się częściej i w mniejszych dawkach niż na glebach gliniastych. Stosowanie zbyt wysokich dawek wapna, głównie na gle-bach lekkich, może doprowadzić do ich przewapnowania i zniszczenia struktury (zwiększa się wówczas nadmiernie prze-puszczalność gleb lekkich). Następuje też ograniczenie pobierania mikroskładni-ków, takich jak: Fe, mn, zn, cu.

Na glebach lekkich, o małej buforowości w stosunku do odczynu, wapnowanie wykonuje się częściej i w mniejszych dawkach niż na glebach gliniastych.

Na plantacjach od dawna niewapnowa-nych, na których istnieje ryzyko niskiej zawartości wapnia przyswajalnego dla roślin, jego ilość można zwiększyć poprzez zastosowanie saletry wapniowej (np. yaraLiva tropicote lub Nitrabor) przy okazji nawożenia azotem. Najszybciej wapń jest pobierany przez rośliny z formy saletrzanej. dobry efekt daje też podawa-nie roztworu saletry wapniowej poprzez fertygację łącznie z dolistnymi zabiegami tym nawozem. Nie zastąpi to w żadnym wypadku wapnowania plantacji.wapń dostarczony drogą pozakorzeniową bardzo korzystnie wpływa na parame-try owoców (większa masa owoców, zawartość cukrów, kwasów organicznych, suchej masy i witaminy c). duże, jędrne, twarde i trwałe owoce malin są chętnie kupowane przez konsumentów i prze-mysł. aby takie uzyskać, należy zapewnić odpowiednie zaopatrzenie ich w wapń. w tym celu od momentu wytworzenia pierwszych owoców polecamy wykonać kilkakrotne co 10–14 dni opryskiwanie dolistnymi nawozami wapniowymi – od początku kwitnienia do okresu zawią-zywania owoców. do pierwszych 2–3 zabiegów polecamy metalosate calcium w dawce 2 l/ha. wapń w tym nawozie jest uzupełniony unikalnym kompleksem aminokwasów, dzięki czemu pobierany

jest praktycznie w ciągu 3 godzin od za-biegu. do kolejnych oprysków polecamy zastosować rosatop ca, agrocean ca czy Viflo cal S, który oprócz wapnia zawiera także nanosrebro, dzięki czemu stymuluje mechanizmy obronne roślin i zdecydo-wanie poprawia zdrowotność owoców. polecamy również Folanx ca 29 (zawiera 40,6% cao w postaci mrówczanu wapnia) – najbardziej skoncentrowany nawóz wapniowy na rynku, który jest szybko pobierany przez liście i owoce.

maliny jesienne maliny jesienne („polana”, „polka”) mają płytki system korzeniowy, dlatego też warto zastosować na początku wegetacji nawozy poprawiające żyzność gleb, np. rosahumus, który zawiera kwasy humu-sowe w dawce 3–6 kg/ha (poprawiają dostępność i wykorzystanie składników pokarmowych z nawozów mineralnych, korzystnie wpływają na rozwój systemu korzeniowego oraz na stosunki wodno--powietrzne w glebie i gromadzenie

wody po opadach), oraz delsol – popra-wiający sprawność biologiczną gleb. Nawóz ten zdecydowanie zwiększa dostępność i pobieranie fosforu oraz żelaza z gleby.rosahumus podany dolistnie w dawce 150–200 g/ha + rosasol 19-19-19 w dawce 3–4 kg/ha zapewni dodatkowo szybki start roślin po zimie. aby przyspieszyć wzrost roślin po rozpoczęciu okresu wegetacji, można stosować także Fosfiron mg w dawce 2–3 l/ha, rosaleaf 2, aSX makro plus w dawce 2–3 kg/ha, Fertigreen kombi.

Fertygacja w uprawie malin Gdy wiosna i lato są suche, wraz z nawad-nianiem należy stosować nawozy całko-wicie rozpuszczalne w wodzie, np. z serii rosasol. zaleca się stosowanie fertygacji raz w tygodniu, zużywając w tym celu ok. 10–15 kg nawozów (stężenie pożywki 0,01–0,015%).

do fertygacji malin polecamy – szczegól-nie na początku wegetacji w celu pobu-dzenia systemu korzeniowego: rosasol 15-30-15 i Fosfiron mg. przed kwitnie-niem, w okresie intensywnego wzrostu, rosasol 19-19-19, Fosfiron mg, a w okresie kwitnienia i owocowania rosasol 8-17-41 i rosasol 8-24-34. przemiennie z rosaso-lami warto zastosować saletrę wapniową, calcinit lub ducanit.

Metalosate Calcium

Fosfiron Mg

Calcinit

Ducanit

Viflo Cal S

z branży70doradca

maKhTeShim-aGan poland ma TeraZ nowĄ naZwĘ:

adama polSKa

Foto

: arc

hiw

um a

gros

imex

reklama

doradcaz branży71

Doświadczenie w branży ochrony roślin sięgające siedmiu dekad wstecz i potencjał naszej stale rozwijającej się działalności połączyliśmy w globalnej marce ADAMA.

na lokalnych potrzebach rolników, ale także na misji rozwoju rolnictwa na całym świecie. decyzja o wprowadze-niu globalnej marki to kolejny etap naszej ewolucji: od grupy indywidual-nie działających firm do zintegrowanej marki – jednego globalnego dostawcy produktów i usług dla rolników.

nowe podejścieNowa nazwa wraz z nowym logo odzwierciedla nasze praktyczne, a jednocześnie nowoczesne podejście. oferowane przez nas cyfrowe rozwią-zania pod postacią wielu nowatorskich, użytecznych aplikacji doradczych dostarczają naszym klientom wsparcie,

potrzeby i trafnie na nie odpowiada. dlatego mimo wprowadzenia glo-balnej, zintegrowanej komunikacji dostrzegamy konieczność dostosowa-nia jej do naszych działań lokalnych, zgodnych z potrzebami rolników i partnerów działających w naszej społeczności. wiele kluczowych aspek-tów naszej działalności będzie nadal zależeć od zapotrzebowania polskiego rynku i polskich rolników.

mamy nadzieję, że wprowadzane przez nas zmiany spotkają się z państwa pozytywnym przyjęciem.

witamy w adama!

proces zmiany rozpoczęliśmy w marcu 2014 roku. przewidujemy, że pełne przejście do nowej nazwy zajmie nam 18 miesięcy. adama to nowe imię dla prostych rozwiązań w rolnictwie.

pochodzenie nazwyNazwa pochodzi od słowa oznaczające-go ziemię. obrazuje skupienie się firmy

pktóre pozwala na szybkie i skuteczne reagowanie na wyzwania, z jakimi nieustannie mierzą się przedsiębiorcy z branży rolnej.

marka pełna ambicjiNaszą ambicją jest tworzenie orga-nizacji, która prawidłowo odczytuje

technologia

SeKaTory oriGinal lÖweZ powłoKĄ anTyKoroZyjnĄ

Foto

: arc

hiw

um a

gros

imex

Firma Original Löwe, słynąca z najwyższej jakości nożyc i sekatorów, wprowadziła we wszystkich swoich modelach innowacyjny system pokrycia metalowych części.

dzięki nowemu systemowi już od teraz wszystkie stalowe części sekatorów będą optymalnie chronione przed korozją. cząsteczki metalu dodawane do powłoki tworzą wrażenie piaskowanego metalu. dodatkowo powłoka o ciemniejszej barwie, używana do pokrycia ostrzy, zawiera składnik zapobiegający przyklejaniu się do niej zabrudzeń. to poprawi wydajność pracy oraz ułatwi utrzymanie sekatora w czystości. – od dawna rozważaliśmy użycie specjalnej powłoki pokrywającej nasze narzędzia tną-ce. większość naszych produktów jest wy-korzystywana w ogrodnictwie, gdzie stykają się z zabrudzeniami i wysoką wilgotnością, a przez to stalowe elementy są narażone na korozję – informuje randolph Schröder, właściciel firmy original Löwe.

d

powłoKa ma GrUboŚĆ jedynie 0,01 mm!

Ciemnoszara powłoka zabezpiecza przed korozją i zabrudzeniami. Stosowana na wszystkich ostrzach Löwe.

Wszystkie części sekatorów Original Löwe są wytwarzane i montowane wyłącznie w firmowym zakładzie w Kilonii, na północy Niemiec.

Jasnoszara powłoka zabezpiecza przed korozją. Używana na wybranych elementach.

Przed

Przed

Po

Po

72doradcadoradca OSTATNIA SZANSA NA ZAKUP

NISSORUNU 050 EC!

SUMI AGRO POLAND SP. Z O.O. | ul. Bonifraterska 17 | 00-203 Warszawa | tel.: 22 637 32 37 | www.sumiagro.pl

na dłużej!

W sprzedaży do 31.11.2015 W stosowaniu do 30.11.2016

Zwalcza jaja, larwy i nimfy przędziorka owocowca na jabłoni

Polecany w dawce 0,9 l/ha Na roślinie wykazuje działanie wgłębne Wykazuje bardzo długi okres skutecznego działania

(do 2-3 miesięcy) Odporny na zmywanie przez deszcz Selektywny dla owadów pożytecznych Zalecany w Integrowanej Produkcji

Nissorun®

ŚRODEK PRZĘDZIORKOBÓJCZY

Ze śr

odkó

w oc

hron

y roś

lin na

leży k

orzy

stać z

zach

owan

iem be

zpiec

zeńs

twa.

Prze

d każ

dym

użyc

iem pr

zecz

ytaj

infor

mac

je za

mies

zczo

ne w

etyk

iecie

i info

rmac

je do

tycz

ące p

rodu

ktu.

Zwró

ć uwa

gę na

zwro

ty w

skaz

ujące

rodz

aj za

groż

enia

oraz

prze

strze

gaj ś

rodk

ów be

zpiec

zeńs

twa z

amies

zczo

nych

w et

ykiec

ie.

Nissorun A4 SumiAgro MK Agrosimex 2014.indd 1 16.12.2014 10:53

doradcadoradcatechnologia7574doradcadoradca

wóZKi widłoweniSSan ForKliFT by UnicarrierSw prodUKcji i loGiSTyceW ostatnich latach notujemy zwiększone zainteresowanie klientów z sektora sadowniczego sprzętem techniki magazynowej, w szczególności modelami Reach Truck oraz unoszącymi wózkami paletowymi z napędem elektrycznym.

jakub Korczak dyrektor oddziału Grójec

w ofercie NISSaN Forklift by unicarriers posiadamy specjalną wersję wózka reach truck serii rG model uNd 140 z wąskim podwoziem. wózek przy szerokości całko-witej równej 1120 mm ma idealny wymiar dla skrzyniopalety 1000 x 1200 mm, dzięki czemu jest optymalnym rozwiązaniem do obsługi tego rodzaju jednostek. udźwig nominalny wynoszący 1400 kg i szeroki zakres podnoszenia do 8950 mm dodatkowo predysponują ten model do użytkowania w komorach chłodniczych. model uNd 140 cechuje także zastosowa-nie nowoczesnych technologii wpływają-cych na: efektywność (m.in. silniki ac z funkcją

odzysku energii, zmiana kierunku jazdy w pedale przyspieszenia),

w bezpieczeństwo pracy (m.in. system S3

– wspomagający stabilność, system dcc – dynamiczna kontrola skrętu),

komfort użytkowania (m.in. wielofunk-cyjny joystick ergo Logic, minikierowni-ca z przesuwnym podłokietnikiem).

Standardowo wózki serii rG są wyposa-żone w komputer pokładowy atc3 z wy-świetlaczem i klawiaturą, który posiada wbudowane funkcje diagnostyczne oraz kody pIN pozwalające zaprogramować indywidualne dla danego operatora pa-rametry pracy wózka. w opcji za dopłatą znajdują się m.in. kamera z monitorem, poziomowanie wideł, wskaźnik wagi ładunku, selekcjoner wysokości (progra-mowanie żądanych wysokości podnosze-nia z informacją na wyświetlaczu). NISSaN Forklift by unicarriers jest też czołowym dostawcą unoszących wóz-ków paletowych z napędem elektrycz-nym. popularna seria pLL o udźwigu od 1450 do 2000 kg dysponuje szerokim wachlarzem długości (1000–2350 mm) i rozstawu wideł (520 mm lub 680 mm). zastosowane w wózkach silniki ac wpły-wają na ograniczenie zużycia energii (dłuższa żywotność baterii), a ergono-miczny dyszel sterujący, wyposażony

w wyświetlacz i klawiaturę, zapewnia komfortową obsługę nawet w ograniczo-nych przestrzeniach. Standardowo wózki serii pLL są wyposażone w komputer po-kładowy atc t4 zawierający licznik mo-togodzin i wskaźnik naładowania baterii oraz dostęp za pomocą kodów pIN, które pozwalają zaprogramować parametry pracy wózka pod danego operatora. modele serii rG i pLL łączą cechy wspólne dla wszystkich produktów marki NISSaN Forklift by unicarriers – wysoką jakość wykonania i niezawodność, co doceniają szczególnie klienci z branży sadowniczej, w której sprzęt jest wykorzystywany in-tensywnie w wymagających warunkach.

KonTaKT polsad – oddział Grójec worów 42a, 05-600 Grójectel. (48) 332 02 92

prawo

Foto

: arc

hiw

um a

gros

imex

, Shu

tter

stoc

k.co

m

ZaTrUdnianie cUdZoZiemcówWybór procedury, w ramach której planujemy powierzyć wykonywanie pracy osobie pochodzącej zza tzw. wschodniej granicy, zależy m.in. od okresu planowanego zatrudnienia.

dominika janiszewska-Kajka Kancelaria radców prawnych Stopczyk & mikulski sp. p.

procedura uproszczonaobecnie możemy zatrudnić obywateli armenii, Białorusi, Gruzji, mołdowy, Federacji rosyjskiej i ukrainy bez obo-wiązku uzyskania zezwolenia na pracę w okresie do 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy (licząc od pierwszego dnia wjazdu do polski). w tym celu w urzędzie pracy (właściwym ze względu na miejsce pobytu stałego lub siedzibę podmiotu powierzającego wykony-wanie pracy) co najmniej na 7 dni przed planowaną datą zatrudnienia należy złożyć:1. dwa egzemplarze czytelnie wypełnionego formularza oświadczenia o zamiarze powierzenia wykonywania pracy cu-dzoziemcowi wraz z pod-pisanym pouczeniem prawnym (bez śladów przerabiania, skreślania i powielania).2. dokumenty wniosko-dawcy (do wglądu): dokument tożsamości, wpis do KrS lub zaświadczenie ceIdG

(dla podmiotu prowadzącego działal-ność gospodarczą), lub zaświadczenie o podleganiu ubezpieczeniu w KruS, zaświadczenie z urzędu gminy o po-wierzchni fizycznej i przeliczeniowej go-spodarstwa rolnego lub inny dokument

ppotwierdzający posiadanie gospodar-stwa rolnego (dla osoby prowadzącej gospodarstwo rolne).

oryginał oświadczenia z naniesioną wzmianką o rejestracji należy przekazać cudzoziemcowi. Będzie ono stanowiło podstawę do ubiegania się przez cudzo-ziemca o wizę w celu wykonywania pracy w polsce (w oparciu o umowę o pracę bądź umowę cywilnoprawną).

procedura uzyskania zezwolenia na pracęw przypadku zamiaru powierzenia wykonywania pracy na okres powyżej 6 miesięcy do właściwego urzędu pracy należy:1. zgłosić ofertę pracy na stanowisko, na którym będzie zatrudniony cudzo-ziemiec, podając proponowany okres zatrudnienia.

2. złożyć wniosek o wy-danie „Informacji starosty na temat możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych podmiotu powierzającego wyko-nanie pracy cudzoziem-cowi w oparciu o rejestry bezrobotnych i poszuku-jących pracy”.w przypadku informacji na temat braku możliwo-ści zaspokojenia potrzeb kadrowych do właści-wego wojewody należy złożyć wniosek o wydanie zezwolenia na pracę przez cudzoziemca na

terytorium rp (typ a). we wniosku należy wskazać m.in. miejsce pracy, stanowisko, rodzaj pracy, wynagrodzenie brutto, a także okres zatrudnienia danego cudzo-ziemca. do wniosku dołącza się:1. Kopię wszystkich wypełnionych stron paszportu cudzoziemca.

2. dowód uiszczenia opłaty do wniosku.3. dowód osobisty lub ważny dokument podróży pracodawcy.4. Informację starosty.wzory wniosków znajdują się na stronach internetowych urzędów wojewódzkich. oryginał decyzji o zezwoleniu na pracę należy niezwłocznie przekazać cudzo-ziemcowi. po przepracowaniu 3 miesięcy na podstawie oświadczenia o zamiarze powierzenia wykonywania pracy u tego samego pracodawcy nie ma konieczności pozyskania informacji starosty.

Akty prawne:1. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji

zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2014 r., poz. 1146).

2. Rozporządzenie MPiPS z dnia 20 lipca 2011 r. w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na teryto-rium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (Dz.U. z 2011 r. Nr 155, poz. 919 ze zm.).

3. Ustawa z dnia 15 czerwca 2012 r. o skutkach powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcom nielegalnie przebywającym na terytorium Polski (Dz.U. z dnia 6 lipca 2012 r., poz. 769).

Nielegalne zatrudnianie cudzoziem-ców (np. bez wymaganego zezwo-lenia, powierzenie innej pracy niż określona w zezwoleniu) stanowi czyn zabroniony i jest zagrożone grzywną w wysokości 3000–5000 zł, karą ograniczenia wolności, a nawet pozbawienia wolności do 3 lat. Dotkliwą konse-kwencję dla pracodawcy stanowi także zakaz dostępu do niektórych środków unijnych lub zasądzenie na rzecz Skarbu Państwa równo-wartości środków otrzymanych w ciągu ostatniego roku.

Konsekwencje nielegalnego zatrudnienia

przepis76doradca

Bezpłatna prenumerata magazynu AgrosimexTak, chcę otrzymywać bezpłatnie magazyn

Ulica

Kod pocztowy Miejscowość

Telefon

E-mail

l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l

l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l

l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l

l l l l l l l l l l l l0-

-

Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych zawartych w niniejszym formularzu przez Agrosimex

Jestem świadomy dobrowolności podania danych oraz prawa dostępu do treści swoich danych, a także prawa do ich poprawiania.

sipdoP ataD

Imię i nazwiskol l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l

Drogi Czytelniku, jeśli chcesz otrzymywać jeden z naszych magazynów, wypełnij tę kartkę i odeślij ją pod wskazany adres.

Wystarczy:

✓ zaznaczyć krzyżykiem pole TAK, sadowniczy, warzywniczy lub rolniczy

✓ podać swoje dane

✓ złożyć podpis na dole zgłoszenia

✓ wycięty formularz włożyć do koperty i wysłać pocztą na podany adres

Czy chcesz dostawać bezpłatnie nasz magazyn?

Agrosimex Sp. z o.o.Goliany 43 05-620 Błędów

sadowniczy warzywniczy rolniczy

Foto

: arc

hiw

um a

gros

imex

, Shu

tter

stoc

k.co

m

SKładniKi: – 16 dużych kwaskowatych jabłek– 50 g świeżego imbiru – ½ litra octu jabłkowego– cebula– 4–6 ząbków czosnku – szklanka brązowego cukru– sól, pieprz– łyżeczka chilli– spora garść rodzynek– 50 g siekanych migdałów– ¼ szklanki gorczycy (opcjonalnie)

prZyGoTowanie:posiekaj imbir, cebulę i czosnek. obrane i pokrojone jabłka gotuj w occie z cukrem, aż będą miękkie. dodaj imbir, cebulę i czosnek oraz wszystkie pozostałe składniki, a następnie gotuj około 20 minut bez przykrycia, często mieszając drewnianą łyżką do uzyskania konsystencji dżemu. po ostudzeniu przełóż do słoików. Jeśli jednak chcesz przechowywać chutney dłużej, to wówczas jeszcze gorący przełóż do wyparzonych i osuszonych słoików. Następnie odwróć je do góry dnem i odstaw do całkowitego wystygnięcia. chutney nie potrzebuje pasteryzacji.

Chutney wywodzi się z kuchni indyjskiej.

To rodzaj konfitury przygotowanej z warzyw bądź owoców. Najczęściej jest pikantny lub słodko-

-kwaśny. Proponujemy chutney jabłkowy, który przygotujesz w kilkanaście minut. Świetnie spraw-

dzi się w towarzystwie drobiu, ryb oraz serów.

chUTney jabłKowy

Czy wiesz, że...

Roundup® jest tylko jeden

TRANSORB 2 wysoka skuteczność niszczenia chwastów i możliwość uprawy mechanicznej od 2 do 5 dni po zabiegu

QUICK BURN EFFECT efekt działania preparatu widoczny w krótkim czasie po zastosowaniu

efektywny nawet podczas trudnych warunków atmosferycznych, zarówno wiosną, jak i jesienią skuteczny oprysk zaledwie 1 godzinę przed deszczem potwierdzone działanie aż na około 50 gatunków chwastów

Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytajinformacje zamieszczone na etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na sformułowania i symbole

wskazujące rodzaj zagrożenia oraz przestrzegaj środków bezpieczeństwa zamieszczonych na etykiecie.

Monsanto Polska Sp. z o.o. ul. Domaniewska 49, 02-672 Warszawa

infolinia: 022 395 65 09 www.monsanto.pl