S t r o n a | 1

S t r o n a | 2

05. Szlak Gryfitów

Najciekawszymi miejscami na trasie są zamki i inne miejsca rozsiane w obszarze Południowego

Bałtyku, które łączy wspólna opowieść. Te miejsca znajdują się w czterech krajach: Polska: Szczecin,

Wolin, Kamień Pomorski, Trzebiatów, Szczecinek, Bytów, Słupsk, Darłowo; Szwecja: Kalmar, Malmö,

Landskrona; Dania: Helsingør, Kopenhaga; Niemcy: Barth, Greifswald, Wolgast, Ueckermünde oraz inne

miejsca z ciekawą historią, przyrodą, kulinariami i wydarzeniami.

Koncepcja Szlaku TAJEMNICE ZAGINIONEGO KSIĘSTWA, – Co wspólnego ze sobą mają zamki na polskim

i niemieckim Pomorzu oraz w Skandynawii? Z pewnością ta wyprawa Cię zaskoczy. To nie jest zwykła

podróż przez zamki i muzea, ponieważ historia, którą na niej usłyszysz, pozwoli Ci przenieść się do

fascynującego świata tajemnic i przygód. Podróżując szlakiem, staniesz się częścią tej fascynującej historii

i odkryjesz tajemnice zaginionego księstwa. Będą też piękne krajobrazy, wycieczki rowerowe i kajakowe

oraz spacery w uroczej scenerii przyrody.

Trasa stwarza wyjątkową okazję dla miłośników odkrywania tajemnic i przygód.

Dawno, dawno temu, w krainie graniczącej z wodami Morza Bałtyckiego, przez ponad pół tysiąca lat

panowała niezwykła dynastia. Ich symbol - gryf - mityczne zwierzę z ciałem lwa, głową, pazurami

i skrzydłami orła do dziś jest symbolem krainy przy morzu, czyli Pomorza.

Dzielni Gryfici o słowiańskich korzeniach bardzo dbali o rozwój swojego księstwa. Gryfitki zaś były

kobietami mądrymi i roztropnymi. Jedną z nich była Elżbieta - kobieta o niezwykłej urodzie i sile, a do

Propozycja szlaku

S t r o n a | 3

tego wnuczka króla Polski Kazimierza Wielkiego. Została ona żoną Świętego Cesarza Rzymskiego Karola

Luksemburskiego. Elżbieta urodziła się w zamku w Darłowie. Niemal pół wieku później, w tym samym

miejscu, na świat przyszedł chłopiec, który wkrótce stał się królem całej Skandynawii i zyskał przydomek

Cesarza Północy. Pozbawiony tronu, po prawie 40 latach rządów osiadł na Gotlandii, skąd organizował

pirackie wyprawy. Legendy mówią, że skarby, które zdobył, do dziś spoczywają na dnie Bałtyku.

Prawdopodobnie myślisz, że jak przystało na książęcą dynastię, dynastia Gryfów miała życie jak z bajki...?

Nic bardziej mylnego! Nieszczęśliwa miłość i czary doprowadziły do upadku księstwa, kiedy młody

i przystojny książę Ernest Ludwik stał się wielką miłością Sydonii von Borcke - szlachcianki pomorskiego

rodu. Planowany ślub się nie odbył, a odrzucona Sydonia rzuciła klątwę na ród Gryfitów, co doprowadziło

do wymarcia dynastii. Szlachcianka została okrzyknięta czarownicą, której ścięto głowę i spalono na

stosie.

Podążanie szlakiem Gryfitów pozwoli Ci przenieść się w tamte czasy i odkryć sekrety, romanse, losy tej

książęcej dynastii, ich związki z templariuszami, krzyżakami, wikingami, hanzą, czy unią kalmarską oraz

znaczenie dynastii Gryfitów w rozwoju tej części Europy.

SZCZECIN

LOKALIZACJA

Stolica i największe miasto województwa zachodniopomorskiego, położone nad Odrą i jeziorem Dąbie. Miasto znajduje się

zaledwie kilka kilometrów od Meklemburgii-Pomorze Przednie w Niemczech. Do Szczecina można dojechać samochodem,

komunikacją publiczną: autobusem lub pociągiem, a także samolotem (lotnisko - Szczecin Goleniów). Miasto znajduje się na

Zachodniopomorskim Szlaku Żeglarskim łączącym porty jachtowe na Odrze i wzdłuż Morza Bałtyckiego. Można tu dopłynąć

jachtem i zatrzymać się w nowoczesnej marinie w pobliżu centrum miasta lub wodolotem ze Świnoujścia. Zamek Książąt

Pomorskich położony jest na wzgórzu w pobliżu Odry i jest dobrze widoczny przy wjeździe do miasta.14°34'E 53°26'N

CHARAKTERYSTYKA MIEJSCA

Szczecin jest historyczną stolicą Księstwa Pomorskiego, a obecnie stolicą województwa zachodniopomorskiego. Jednym

z najważniejszych zabytków na Szlaku Gryfitów jest Zamek Książąt Pomorskich – dawna siedziba władców Pomorza, ściśle związana

z historią miasta. Siedziba rozbudowywana była na przestrzeni wieków - od drewnianej w średniowieczu, poprzez Kamienny Dom

w XV wieku (jego relikty przetrwały do dziś), gotycko-renesansowy zamek księcia Bogusława X z przełomu XV i XVI w., renesansową

rezydencję księcia Jana Fryderyka z XVI wieku. Obecna pięcioskrzydłowa renesansowa sylwetka zamku z dwoma dziedzińcami

pochodzi z XVI wieku z okresu jego przebudowy przez księcia Filipa II – mecenasa kultury, który dobudował do zamku skrzydło

muzealne. Dzisiejszy zamek, zgodnie z wolą księcia Filipa II, służy uprawianiu sztuki. Zamek jest siedzibą instytucji kultury „Zamek

Książąt Pomorskich” - odbywają się tu wystawy, koncerty, pokazy filmowe i turnieje rycerskie. Ma tu także swoją siedzibę Opera

na Zamku. Jest to także siedziba władz regionalnych i informacji kulturalnej i turystycznej. Można tutaj poznać historię zamku

odkrywając tajemnice dawnych jego mieszkańców. W krypcie znajduje się sześć książęcych sarkofagów. Jest tu także Cela

Czarownicy opowiadająca historię słynnej Sydonii von Borcke, która, jak głosi legenda, rzuciła klątwę na ród Gryfów przyczyniając

się do wymarcia dynastii książęcej. Koniecznie trzeba także odwiedzić Gabinet Lubinusa, twórcy słynnej, XVII w. Wielkiej Mapy

Księstwa Pomorskiego. Na dziedzińcu warto zwrócić uwagę na wieżę zegarową i tablicę erekcyjną Barnima XI z 1538 r. z Wielkim

Herbem Księstwa Pomorskiego. Po wyjściu z zamku obowiązkowym punktem na Szlaku Gryfów jest Muzeum Narodowe przy

ul. Staromłyńskiej i wystawa Złoty Wiek Pomorza przedstawiająca sztukę dworu książęcego w XVI i XVII wieku. Wystawa prezentuje

zachowane książęce ubiory, obrazy, wyposażenie z zamków i kościołów Gryfów oraz rozległe drzewo genealogiczne tej jednej

z najdłużej panujących w Europie dynastii. W Gabinecie Pomorskim można natomiast zobaczyć pieczęcie, medale i pieniądze

stosowane w Księstwie Pomorskim na przestrzeni wieków. W pobliskiej, górującej nad miastem katedrze, znajduje się Kaplica

Książąt Pomorskich, a nad nią witraż z Wielkim Herbem Księstwa Pomorskiego. 2 lutego każdego roku, w rocznicę ślubu Bogusława

X z Anną Jagiellonką odbywa się tematyczne zwiedzanie zamku, któremu towarzyszy szczególna oprawa artystyczna. We wrześniu

zaś odbywa się Święto Gryfa i Turniej Rycerski.

S t r o n a | 4

ATRAKCJE

Szczecin to miasto wody i zieleni: 1/3 miasta to rzeki i jeziora, 1/3 to duże i różnorodne kompleksy leśne, dlatego miasto korzysta

z marki Floating Garden. Centrum miasta ma unikalną architekturę miejską: skomplikowany, satelitarny system placów jest

połączony z pięknymi parkami i alejami. Bliskość przyrody pozwala ludziom odpoczywać, a także spędzić czas aktywnie pływając

kajakiem lub żeglując. Warto wybrać się na spacer uroczymi Wałami Chrobrego, czy udać się na koncert do najnowocześniejszej

filharmonii w Europie. Szczecin to miasto akademickie z bogatą ofertą kulturalną. Szczególnie dużą atrakcją są Dni Morza, podczas

których przy szczecińskich nabrzeżach cumują żaglowce, zapraszając do ich zwiedzania.

KAMIEŃ POMORSKI

LOKALIZACJA

Miasto położone jest nad brzegiem Zalewu Kamieńskiego w odległości około 10 km od Morza Bałtyckiego i około 90 km od

Szczecina. Do Kamienia Pomorskiego można dojechać samochodem, komunikacją publiczną - autobusem lub pociągiem. Miasto

położone jest na Zachodniopomorskim Szlaku Żeglarskim, łączącym porty jachtowe na Odrze i wzdłuż Morza Bałtyckiego, dlatego

możesz tu dopłynąć jachtem i zatrzymać się w nowoczesnej marinie w pobliżu centrum miasta.14°46'E 53°58'N

CHARAKTERYSTYKA MIEJSCA

Kamień Pomorski jest jednym z najstarszych miast na Pomorzu Zachodnim. W przeszłości miasto było stolicą Księstwa

Pomorskiego i stolicą biskupstwa. Historię przeszłości potwierdzają dobrze zachowane zabytki. Najważniejszym obiektem na

Szlaku Gryfów jest kompleks katedralny (Pomnik Historii). Znajduje się tu romańsko-gotycka katedra z unikalnym wirydarzem.

Katedra, której początki sięgają misji chrystianizacyjnej biskupa Ottona z Bambergu, zwanego Apostołem Pomorza (w XII w.). Po

reformacji katedra przeszła pod panowanie książąt pomorskich, którzy piastowali także funkcję biskupów. Ostatnim z nich był

Bogusław Ernest de Croy, bratanek Bogusława XIV, ostatniego księcia z dynastii Gryfów. Jako spadkobierca dynastii książęcej

ufundował wyposażenie katedry, między innymi wysokiej klasy artystycznej barokowe organy, których wygląd i dźwięk możemy

podziwiać do dzisiaj.

ATRAKCJE

Kamień Pomorski jest miastem uzdrowiskowym, ponieważ ma specyficzny mikroklimat, złoża solanki i torfu. Kamień Pomorski to

miejsce z historią słowiańską, polską, duńską, brandenburską, szwedzką i pruską, co znalazło również odzwierciedlenie

w architekturze ocalałych obiektów. Warto zobaczyć w Kamieniu Pomorskim: Basztę i Bramę Wolińską, gotycki ratusz z XIV w. oraz

poznać historię miasta odwiedzając Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej. Od ponad pięćdziesięciu lat w katedrze odbywa się

Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej i Kameralnej. Na Zalewie Kamieńskim organizowane są liczne imprezy żeglarskie,

a nowoczesna marina to miejsce, w którym można zacumować, aby poznać uroki tego historycznego miasta.

TRZEBIATÓW

LOKALIZACJA

Trzebiatów leży nad rzeką Regą, ok. 8 km od Morza Bałtyckiego, 35 km od Kamienia Pomorskiego i 120 km od Szczecina. Stare

Miasto znajduje się nad brzegiem rzeki, na wzgórzu otoczonym murami obronnymi. Najważniejsze dla Szlaku Gryfitów miejsca to

znajdujące się w starej części miasta Kaplica św. Ducha i Pałac nad Młynówką. 54°03′26″N 15°16′43″E

CHARAKTERYSTYKA MIEJSCA

Ponad 700 lat historii miasta, widoczny jest w każdym jego zakątku, przypominając o ważnych wydarzeniach i związanych z nimi

postaciach. Z punktu widzenia Szlaku Gryfitów najważniejszym miejscem do odwiedzenia jest Kaplica św. Ducha, w której w 1534

r. odbył się sejmik stanów pomorskich. To tutaj książęta pomorscy postanowili wprowadzić reformację i przyjąć luteranizm jako

religię panującą na Pomorzu. Pałac nad Młynówką to zabytek o szczególnie wysokiej wartości historycznej w Trzebiatowie. Jego

początki sięgają XIII wieku, kiedy to wybudowano tu dom dla księżnej Anastazji, wdowy po Bogusławie I. Po jej śmierci budynek

został przebudowany na potrzeby klasztoru Norbertanek. Po wprowadzeniu reformacji na Pomorzu w 1534 r. budynki klasztorne

stały się własnością książąt pomorskich, a po śmierci Bogusława XIV (ostatniego księcia z dynastii Gryfów) i po wojnie

trzydziestoletniej pałac przeszedł w ręce Brandenburgii. W odbudowanym pałacu znajdują się relikwie dawnego klasztoru

norbertanek i rezydencji książęcej. Dzisiejszy pałac jest siedzibą Trzebiatowskiego Ośrodka Kultury i Muzeum. Placówka pielęgnuje

pamięć o dawnych mieszkankach tego pałacu – księżnej pomorskiej Anastazji, księżnej pomorskiej Zofii (wdowy po Filipie II),

a także Marii Czartoryskiej, która mieszkała tu w XVII wieku.

S t r o n a | 5

ATRAKCJE

Trzebiatów jest miastem wielokulturowym - to miasto czterech religii: ewangelickiej, katolickiej, prawosławnej i greckokatolickiej.

Spacerując ulicami Trzebiatowa, warto zwrócić uwagę na XVII-wieczne sgraffito przedstawiające słynną słonicę Hansken, tę samą,

którą Rembrandt uwiecznił na obrazie „Adam i Ewa”. Miasto dzięki swojemu układowi ulic i zachowanym zabytkom ma specyficzny,

urzekający wręcz klimat. W ostatni weekend czerwca w mieście odbywają się Trzebiatowskie Spotkania Kultur „Sąsiady”, na

przełomie lipca i sierpnia „Festiwal Kaszy”, a połowie sierpnia Pałacowa Noc w Muzeum. Miejscem, które także warto odwiedzić

jest kościół Macierzyństwa Najświętszej Marii Panny, który często odwiedzają pary pragnące mieć potomstwo. Przez miasto

przebiega Europejski Szlak Kulturowy Droga św. Jakuba, która wiedzie także przez pobliski Gosław – wieś o szachulcowej

zabudowie, gdzie można doświadczyć życia w dawnej wsi uczestnicząc w żniwach, młóceniu zboża, pieczeniu chleba, czy wyrobie

masła.

SZCZECINEK

LOKALIZACJA

Miasto na Pomorzu Zachodnim, położone na granicy Pojezierza Drawskiego i Pojezierza Szczecineckiego, pomiędzy trzema

jeziorami: Trzesiecko, Wielimie i Wilczkowo. Przez miasto przebiegają drogi krajowe i wojewódzkie oraz prowadzi linia kolejowa -

można zatem tu dojechać samochodem i pociągiem. 53°42'24"N 16°41'37"E

CHARAKTERYSTYKA MIEJSCA

Nazwa miasta, Nowy Szczecin, wyraźnie odnosiła się do Szczecina, stolicy Księstwa Pomorskiego. Miasto ze względu na swoje

położenie - w otoczeniu trzech jezior, na krańcu Księstwa Pomorskiego przy granicy z państwem krzyżackim miało duże znaczenie

obronne. Pierwsza siedziba książąt Pomorskich wybudowana w tym miejscu była bardziej strażnicą rycerską niż zamkiem

książęcym. Wybudowanie przez krzyżaków w XIV r. potężnego zamku w niedalekim Człuchowie, było wyzwaniem dla książąt

pomorskich, którzy wkrótce rozbudowali także swój zamek w Szczecinku. To w tym zamku mistrz krzyżacki Ulrich von Jungingen

zabiegał o poparcie książąt pomorskich przed Bitwą pod Grunwaldem. Najważniejszą dla Szczecinka Gryfitką jest księżna Jadwiga

Brunszwicka, żona księcia pomorskiego Ulryka. I choć jej pobyt w Szczecinku to okres wojny trzydziestoletniej, to księżna wpisała

się na stałe w karty dziejów miasta oraz pomorskiego szkolnictwa, fundując w 1640 roku gimnazjum i stypendia dla

najzdolniejszych jego uczniów. Ufundowała też szpital i wiele cennych elementów wyposażenia kościoła św. Mikołaja. Według

jednej z legend księżna Jadwiga, jako „biała dama” błąka się po ulicach miasta, gdyż nie uszanowano jej ostatniej woli o pochówku

w Szczecinku. Jej sarkofag znajduje w Darłowie w kościele Mariackim obok sarkofagu księcia Eryka Pomorskiego i księżnej Elżbiety,

żony Bogusława XIV, którego śmierć zakończyła istnienie dynastii Gryfitów. Innym miejscem związanym z dynastią jest Wzgórze

Marientron (tron Maryi), na którym książęta pomorscy w XIV w. ufundowali klasztor augustianów. Tutaj została pochowana księżna

Elżbieta, żona Bogusław V i córka polskiego króla Kazimierza Wielkiego. Budowla jednak popadła w ruinę. W okresie II wojny

światowej był tu niemiecki obór kobiecy Reichsarbeitsdienst. Dzisiaj w odbudowanym Zamku Książąt Pomorskich mieści się

Centrum Konferencyjne z zapleczem gastronomicznym i hotelowym. Dzieje Gryfitów i księżnej Jadwigi można poznać w pobliskim

Muzeum Regionalnym, natomiast po klasztorze augustianów i księżnej Elżbiecie pozostała tylko pamięć.

ATRAKCJE

Dużą atrakcją Szczecinka są jeziora. Miasto w swoim herbie ma czarny książęcy gryf na złotym polu (gryf kaszubski) i srebrną rybę

- prawdopodobnie jesiotra, zamieszkującego wody szczecineckich jezior. Dla miłośników aktywnego wypoczynku na jeziorze tuż

obok Zamku czeka jeden z najdłuższych w Europie wyciągów do wakeboardingu i jazdy na nartach wodnych, a także sieć

wypożyczalni rowerów. Po jeziorze Trzesiecko kursuje tramwaj wodny - nazwa jednego z nich nawiązuje do uwielbianej przez

mieszkańców Szczecinka księżnej Jadwigi. Latem odbywa się tu wiele wydarzeń sportowych, rekreacyjnych i kulturalnych – jedną

z nich jest Piknik Księżnej Jadwigi.

BYTÓW

LOKALIZACJA

Bytów znajduje się około 100 km od Szczecinka, około 55 km od Słupska i 100 km od Gdańska. Do miasta najlepiej dojechać

samochodem. Połączenia transportu publicznego są możliwe, jednak zajmuje to dość dużo czasu.17°30'E 54°10'N

CHARAKTERYSTYKA MIEJSCA

Najważniejszym zabytkiem Bytowa jest zamek. Na ziemi, którą książę Pomorski Warcisław IV sprzedał krzyżakom, wznieśli oni

w 1390-1405 z nieociosanych kamieni polnych, potężne mury z narożnymi basztami. Zamek otoczony był fosą przez który wiódł

zwodzony most. Po przegranej przez krzyżaków Bitwie pod Grunwaldem zamek został przejęty przez króla Polski Władysława

Jagiełłę, który przekazał go w lenno księciu pomorskiemu Bogusławowi VIII, a po zawarciu traktatu o przyjaźni polsko-pomorskiej

w 1466 r. książę pomorski Eryk II otrzymał zgodę na wykupienie Bytowa z rąk krzyżackich. W 1500 r. książę Bogusław

S t r o n a | 6

X unowocześnił fortyfikacje zamku i otoczł go drugą fosą. Zamek stał się jedną z rezydencji książąt pomorskich. Barnim XI

wybudował tu okazały Dom Książęcy, salę rycerską oraz zbrojownię. Stary Dom Zakonny przeznaczono na cele gospodarcze -

mieścił się tu m.in. browar, piekarnia i spichlerz. Na polecenie ostatniego Gryfity, księcia Bogusława XIV w 1623 r. wybudowano tu

Dom Wdów będący siedzibą wdowy po jego bracie Franciszku I. Zniszczony podczas wojny trzydziestoletniej zamek, odbudowała

siostra Bogusława XIV Anna de Croy. Podczas kolejnych wojen zamek został bardzo zniszczony. Dzisiaj po odbudowie zamek ma

nadal imponujące rozmiary. Ma tu swoją siedzibę Muzeum Zachodnio-Kaszubskie, ośrodek kultury oraz hotel z restauracją.

W Muzeum można zapoznać się m.in. z wystawą nawiązującą do czasów krzyżackich i panowania Gryfitów. Zobaczymy tu

np. słynną Wielką Mapę Księstwa Pomorskiego Eilharda Lubinusa oraz zabytki związane z wprowadzeniem w Księstwie Pomorskim

reformacji. Znajduje się tu także galeria portretów książąt pomorskich związanych historycznie z bytowskim zamkiem począwszy

od Eryka II, który w 1454 roku otrzymał zamek od Kazimierza Jagiellończyka, po Bogusława XIV, który w 1637 roku swą bezpotomną

śmiercią zakończył panowanie dynastii Gryfitów na Pomorzu. W Muzeum odbywają się lekcje muzealne, a w ostatnich dniach lipca

turnieje rycerskie.

ATRAKCJE

Wędrując po Bytowie warto odwiedzić Gotycką Wieżę św. Katarzyny, pozostałość po pierwszej świątyni Bytowa, w której

eksponowane są zabytki archeologiczne ziemi bytowskiej, Muzeum Szkoły Polskiej ukazujące historię Kaszubów i ich tożsamości,

kaszubską Zagrodę Styp-Rekowskich w Płotowie będącą niegdyś ostoją polskości na bytowskiej ziemi. Miasto położone jest wśród

wzgórz, lasów i licznych jezior, co czyni go niezwykle atrakcyjnym pod względem turystycznym, wędkarskim i łowieckim. W pobliżu

miasta znajduje się wiele ścieżek przyrodniczych i dydaktycznych, które można pokonać pieszo, rowerem lub kajakiem.

SŁUPSK

LOKALIZACJA

Słupsk nad rzeką Słupią – dawna siedziba Książąt Pomorskich, położony jest 18 km od Morza Bałtyckiego i około 50 km od Bytowa,

50 km od Darłowa, 50 km od Lęborka. Do miasta można dojechać samochodem, pociągiem i autobusem. 54°27′57″N 17°01′45″E

CHARAKTERYSTYKA MIEJSCA

Najważniejszym obiektem Słupska na Szlaku Gryfitów jest Zamek Książąt Pomorskich. Warto wiedzieć, że pierwszą próbę budowy

zamku w mieście podjął już w XIV w. pochodzący ze Słupska książę Bogusław V, który zawierając antykrzyżacki sojusz z królem

polskim Kazimierzem Wielkim, otrzymał rękę jego córki Elżbiety. Syn Bogusława V i Elżbiety Piastówny Kaźko słupski (książę

Kazimierz IV) został usynowiony przez swojego dziadka i predestynowany do tronu Polski. Niestety zmarł przedwcześnie zanim

zdążył objąć władzę w kraju. Zamiar budowy zamku udał się jednak Bogusławowi X, który w latach 1505-1507 wybudował

rezydencję książęcą. Przed zamkiem stoi pomnik księcia Bogusława X. W zamku mieszkała wraz z synem ostatnia księżna z rodu

Gryfitów – Anna de Croy, która prowadziła w Słupsku fundację na rzecz upowszechniania sztuki i kultury (m.in. ufundowała kościół

w Smołdzinie). Odbudowany po zniszczeniach wojennych zamek swoim wyglądem nawiązuje do renesansowej przebudowy ze

schyłku XVI w. Od 1965 w zamku mieści się Muzeum Pomorza Środkowego (ekspozycje znajdują się w zamku i Młynie Zamkowym).

Na ekspozycjach zobaczymy przede wszystkim nawiązania do czasów książęcych, dawne rzemiosła i sztukę pomorską (m.in. rzeźbę

sakralną, dzieła funeralne, malarstwo), sarkofagi ostatnich książąt Pomorskich (tutaj kończy się linia dynastyczna Gryfitów), militaria

czy arcydzieło sztuki manierystycznej w postaci srebrnego ołtarza darłowskiego. W sieni zamkowej nie mogło oczywiście zabraknąć

Wielkiej Mapy Księstwa Pomorskiego autorstwa Eilharda Lubinusa. W Muzeum prowadzone są lekcje na temat historii Pomorza

z naciskiem na dzieje Gryfitów. W mieście wyznaczono miejski Szlak Gryfitów, na którym oprócz Zamku Książąt Pomorskich

znajdują się różne ciekawe miejsca, związane z tematyką Szlaku: Młyn Zamkowy z XIV wieku i Kościół św. Jacka, który księżna

Erdmuta uczyniła kościołem zamkowym (jej obraz umieszczony jest w ołtarzu, a obok niej jest jej mąż, książę Jan Fryderyk).

Wewnątrz kościoła znajdują się również zabytkowe organy ufundowane przez Ernesta de Croy, spadkobiercę dynastii Gryfitów.

Jego epitafium oraz epitafium jego matki Anny. Latem odbywają się tu koncerty organowe. Idąc wzdłuż murów obronnych

dochodzimy do ogrodów zamkowych. Jest to substytut ogrodu księżnej Erdmuty. W każdą niedzielę lipca i sierpnia nieopodal

zamku - na historycznym Rynku Rybackim zlokalizowanym na tzw. Wyspie Młyńskiej odbywają się Jarmarki Gryfitów, spotkania

z historią, sztuką i tradycjami połączone ze współczesnymi prezentacjami kulturalnymi.

ATRAKCJE

Inną atrakcją miasta jest Baszta Czarownic - Część starego obwarowania miasta, potem przekształcona na więzienie. Zasłynęła jako

miejsce kaźni ostatniej słupskiej czarownicy Triny Papisten skazanej w 1701 roku. Obecnie znajduje się w niej filia Bałtyckiej Galerii

Sztuki Współczesnej. W pobliskim Białym Spichlerzu można zobaczyć największą kolekcję obrazów Witkacego. Atrakcją miasta jest

także Ratusz Miejski - neogotycka budowla wybudowana w 1901 roku, siedziba władz miejskich z 56-metrową wieża, na którą

prowadzi 180 schodów oraz zegar ratuszowy, którego mechanizm można obejrzeć od środka, a także ścienne malowidła wewnątrz

pokazujące sceny z historii miasta. Dla miłośników dwóch kół wytyczona jest trasa rowerowa Pierścień Gryfitów - ciekawy,

urozmaicony i dobrze oznakowany szlak, dający możliwość poznania regionalnej architektury Ziemi Słupskiej. Rozpoczyna się

i kończy w Swołowie - stolicy "Krainy w Kratę".

S t r o n a | 7

DARŁOWO

LOKALIZACJA

Darłowo to miasto położone nad Morzem Bałtyckim w dolinie rzeki Wieprzy i rzeki Grabowej, około 200 km od Szczecina, 170 km

od Gdańska i około 100 km od Szczecinka. Do miasta najlepiej dojechać samochodem. Połączenia transportem publicznym są

możliwe, jednak zajmują dość dużo czasu. Miasto znajduje się na Zachodniopomorskim Szlaku Żeglarskim łączącym porty jachtowe

na Odrze, Zalewie Szczecińskim i wzdłuż Morza Bałtyckiego, dlatego można tu dotrzeć jachtem i zatrzymać się w nowoczesnej

marinie. Przez miasto przebiega europejska trasa rowerowa EURO VELO 10 i Eurovelo 13 oraz pomorski odcinek europejskiego

szlaku kulturowego Droga św. Jakuba 54°25′15″N 16°24′38″E

CHARAKTERYSTYKA MIEJSCA

Książęca siedziba w Darłowie wybudowana została w XIV wieku przez księcia Bogusława V, którego żoną była Elżbieta, córka króla

Polski Kazimierza Wielkiego. Wkrótce odbył się tu zjazd książąt pomorskich. Pomimo, że Gryfici traktowali zamek w Darłowie jako

siedzibę czasową, dokładali wiele starań, by zamek nabierał splendoru godnego książęcej rezydencji. Najbardziej znanym

darłowianinem, któremu miasto zawdzięcza swoją obecną nazwę „Królewskie Miasto Darłowo” był urodzony na darłowskim zamku,

Eryk Pomorski, zwany Cesarzem Północy i Ostatnim Wikingiem a Bałtyku”. Książę z dynastii Gryfitów, któremu przy chrzcie nadano

imię Bogusław, gdy miał 7 lat, został adoptowany przez najpotężniejszą władczynię ówczesnej Europy, cioteczną babkę i duńską

królową Małgorzatę I i otrzymał nowe, skandynawskie imię Eric. Wkrótce został królem Danii, Szwecji i Norwegii. Gdy w 1397 r. na

zamku w Kalmarze zawarty został sojusz państw skandynawskich, zwany Unią Kalmarską młody Gryfita został jej władcą. Wkrótce

nad Bałtykiem, głównie w okolicach cieśniny Sund, młody król wzniósł zamki i fortece, aby wykorzystując ich strategiczne położenie

kontrolować żeglugę na Bałtyku. Pobierał cła od przepływających przez cieśninę statków, dzięki którym miasta w rządzonych przez

niego regionie mogły się wzbogacać. Wybudował m.in. Zamek w Malmö, założył miasto Landskronę, w której wybudował fortecę,

wybudował Zamek Kronborg w Helsingørze i w Kopenhadze, do której przeniósł stolicę Danii z Roskilde. Konflikt z państwami

Hanzeatyckimi i nierówne inwestycje w rządzonych przez niego miastach doprowadziły do detronizacji Króla Eryka, który po prawie

40 latach rządów osiadł na Gotlandii, skąd organizował wyprawy pirackie. Legendy mówią, że skarby, które zrabował, do dziś

spoczywają na dnie Bałtyku. W 1449 r. Powrócił do Darłowa i był księciem słupskim aż do śmierci w 1459 r. W tym czasie darłowski

zamek znacznie się ożywił i rozbudował. Część przywiezionego majątku Eryk podarował swojej kuzynce, Zofii – matce przyszłego

wielkiego księcia pomorskiego Bogusława X., w czasach panowania którego darłowski zamek także był rozbudowywany.

Odbudowa zamku po pożarze w 1624 r. przyniosła kolejne zmiany jego wyglądu. Z tego okresu pochodzi bogate ufundowane

przez księżną Elżbietę, żonę ostatniego Gryfity, Bogusława XIV wyposażenie utworzonej kaplicy zamkowej.

ATRAKCJE

Darłowo jest ze względu na swoje nadmorskie położenie miastem wypoczynkowym, do którego każdego roku przyjeżdżają rzesze

turystów. Miasto ma swój niepowtarzalny średniowieczny klimat. Oprócz Zamku Książąt Pomorskich na uwagę zasługuje Kościół

Mariacki, w którym znajduje się kaplica z sarkofagami króla Eryka Pomorskiego, księżnej pomorskiej Jadwigi ze Szczecinka oraz

księżnej Elżbiety, żony ostatniego Gryfity. W kościele warto zwrócić uwagę na ambonę, która przedstawia sceny z bałtyckiego

tsunami z 1497 r., kiedy to morskie fale osiągając wysokość 20 m wdarły się w ląd niszcząc wszystko co spotkały na swojej drodze.

Z XV w. pochodzi dwunastoboczna kaplica św. Gertrudy wybudowana w stylu gotyku skandynawskiego. Z 30 tego typu

wybudowanych (rotundowych) kaplic na Pomorzu zachowały się tylko cztery (w Darłowie, Koszalinie, Słupsku i Wolgaście). Atrakcją

turystyczną w nadmorskiej dzielnicy Darłowa Darłówku jest latarnia morska oraz rozsuwany most łączący rozdzielone rzeką

Wieprzą dwie części miasta. W Darłowie, które żyje historią Eryka Pomorskiego organizowanych jest wiele imprez i wydarzeń dla

dzieci, młodzieży i turystów. W Darłówku natomiast odbywa się Międzynarodowy Zlot Historycznych Pojazdów Wojskowych

nawiązujących do militarnej historii miasta z okresu II wojny światowej.

KALMAR

LOKALIZACJA

Kalmar znajduje się w południowo-wschodniej Szwecji, w Cieśninie Kalmarskiej (Kalmarsund) naprzeciwko wyspy Öland, położonej

nad Morzem Bałtyckim. Kalmar połączony jest z wyspą jednym z najdłuższych mostów w Europie. Na obrzeżach miasta jest port

lotniczy, a samym mieście znajduje się marina. Możesz więc do Kalmaru dostać się samochodem, pociągiem, samolotem i jachtem.

56°39'29.4"N 16°21'18.2"E

CHARAKTERYSTYKA MIEJSCA

Kalmar jest uważany za jedno z najstarszych i najciekawszych miast w południowej Szwecji, a kalmarski zamek jest jednym

z najstarszych zamków w tym kraju. Jego początki sięgają 1100 r. Tutaj, w 1397 r., zawarta została Unia Kalmarska, najpotężniejszy

sojusz północnej Europy. Jego władcą był młody, pochodzący z Darłowa książę Eryk Pomorski. Związek powstały w wyniku

politycznych działań królowej Danii, Małgorzaty I, zjednoczył trzy królestwa pod berłem jednego monarchy. W muzeum można

poznać historię zamku i jego mieszkańców. Odwiedzając zamek warto zatrzymać się w sali poświęconej matce Skandynawii -

królowej Małgorzacie I, która adoptowała młodego księcia z dynastii Gryfów i uczyniła go władcą Skandynawii. W części

multimedialnej można dowiedzieć się więcej o Unii Kalmarskiej i rządach Eryka Pomorskiego. Zamek w Kalmarze ma wiele do

S t r o n a | 8

zaoferowania swoim gościom, zarówno dorosłym, jak i dzieciom. Co roku w lipcu w murach zamku organizowany jest Festiwal

Renesansu (Renässansdagarna), podczas którego można podziwiać m.in. pokazy rycerskie, turnieje lub występy trubadurów.

ATRAKCJE

Centrum miasta Kalmar znajduje się zaledwie kilka minut od zamku. Do dziś zachowało się malownicze stare miasto, które otaczają

pozostałości średniowiecznych murów obronnych. Oprócz zamku, który jest najważniejszym zabytkiem warto zwiedzić zbudowaną

w latach 1660-1700 barokową katedrę (Kalmar domkyrka), zobaczyć budynek ratusza (Kalmar Rådhus), Teatr Miejski, wybudowaną

w 1658 r. wieżę Västerport, która niegdyś broniła dostępu do głównej części miasta, Nordstjernan (Stary Browar), Muzeum Regionu

Kalmar, muzeum okrętowe. Miłośnicy przyrody mogą wybrać się na wycieczkę do pobliskiej Olandii. Aby poznać dalsze losy króla

Eryka, zwanego Cesarzem Północy i Ostatnim Wikingiem na Bałtyku warto udać się w podróż na Gotlandię, do twierdzy Visborg.

MALMӦ

LOKALIZACJA

Miasto w południowej Szwecji, położone na półwyspie Skåne na malowniczym brzegu cieśniny Öresund. Po wybudowaniu w 2000

r. drogowo-kolejowego mostu nad cieśniną Sund jest on uważany za tzw. „Bramę do Szwecji”. Jest to najdłuższy most w Europie,

który składa się z mostu o długości 7845 m, sztucznej wyspy o długości 4055 m i tunelu o długości 3510 m. Jest najdłuższym

mostem w Europie, jak również najdłuższym mostem na świecie, który łączy dwa państwa. Do miasta można dojechać

samochodem, pociągiem lub dopłynąć jachtem zatrzymując się w nowoczesnej marinie. 55°37'15.2"N 13°00'11.1"E

CHARAKTERYSTYKA MIEJSCA

Najstarsze historyczne wzmianki o Malmö pochodzą z drugiej połowy XII wieku, a najstarsze zachowane przywileje miejskie

pochodzą z 1353 r. W tym czasie miasto należało do ówczesnego Królestwa Danii. Król Skandynawii, Eryk Pomorski, po przejęciu

władzy w Skandynawii, postanowił wykorzystać strategiczną lokalizację Ӧresund, przez którą płynęły niezliczone hanzeatyckie

statki handlowe. Jednym z głównych celów politycznych tego ambitnego władcy z dynastii Gryfów było opanowanie handlu na

Morzu Bałtyckim, dlatego zbudował fortece nad brzegiem cieśniny. Jedną z nich jest dzisiejszy zamek w Malmö. Przed wejściem

do Zamku warto zatrzymać się na chwilę przy tablicy dedykowanej Erykowi Pomorskiemu i przedstawiającej historię powstania

Zamku. Królowi Erykowi Malmö zawdzięcza swój herb, który przetrwał do dziś prawie niezmieniony i przedstawia w srebrnym polu

głowę czerwonego gryfa w klejnocie. Region Skanii ma również głowę gryfa w swoim herbie.

ATRAKCJE

Z punktu widzenia Szlaku Gryfitów najważniejszym miejscem jest Zamek. Znajduje się on w pięknej, zielonej okolicy w centrum

miasta. Od 1937 r. Zamek pełni funkcję muzeum historii regionu, historii miasta oraz historii przyrodniczej i technologicznej.

Odwiedzając Muzeum w Malmö, warto skorzystać z bezpłatnej wycieczki Bring Your Own Device. Za pomocą smartfona można

poznać historię zamku, poczynając od czasów królowej Małgorzaty I i króla Eryka Pomorskiego. Malmö to miasto, w którym można

znaleźć wiele miejsc oznaczonych gryfem: mosty, budynki, studzienki ściekowe, pomniki. Po wyjściu z zamku warto odwiedzić

Banérskajen - małą uliczkę, gdzie rano można kupić świeże ryby od rybaków. Będąc w Malmö, musisz odwiedzić Stortorget -

główny plac miasta. Istnieje on od 1538 r. i ma około. 2 500 m2 oraz sąsiadujący z nim mały rynek. Wiele średniowiecznych części

miasta zburzono w 1530 r., aby zrobić miejsce dla Stortorget, który uznano za największy rynek w krajach nordyckich. Na głównym

placu znajduje się Stary Ratusz i Dom Kockska, budynek z początku XVI wieku oraz kościół św. Piotra, który jest pięknym gotyckim

ceglanym kościołem założonym na początku XIV wieku. W 1518 Jörgen Kock został mianowany mistrzem mennicy w Malmö dla

królestwa Danii. Dom Jörgena Kocka we wspaniałym późnogotyckim stylu został zbudowany w latach 1522-1525. Ratusz został

zbudowany z inicjatywy burmistrza miasta Jörgena Kocka i został ukończony w 1546 roku. Chociaż wygląd ratusza zmienił się na

przestrzeni wieków, na budynku i flagach zobaczyć można także znajomą sylwetkę gryfa.

LANDSKRONA

LOKALIZACJA

Landskrona znajduje się nad brzegiem cieśniny Öresund, ok. 50 km od Malmö i ok. 35 km od Helsingør. Do miasta można dojechać

samochodem, pociągiem lub dopłynąć jachtem. 55°52′13″N 12°49′49″E

CHARAKTERYSTYKA MIEJSCA

Miasto zawdzięcza swój początek królowi Skandynawii Erykowi Pomorskiemu, który chcąc przejąć pełną kontrolę nad żeglugą

i handlem na Bałtyku, zbudował nad cieśniną Sund twierdze w Malmö, Helsingørze, Kopenhadze oraz założonej przez siebie

w 1413 r. w miejscu dawnej duńskiej wioski rybackiej Sønder Sæby w prowincji Scania mieście Landskrona. Wzniósł tu także klasztor

karmelitów i kościół. Miasto założył na wzór modelu miast z Pomorza.

S t r o n a | 9

Wybudowane nad cieśniną naprzeciw siebie cytadele strzegły wejścia na wody Bałtyku. Aby stopniowo wyeliminować ruch

handlowy statków Hanzy, król Eryk nawiązał kontakt z kupcami z Anglii, Holandii i Nowogrodu. W 1422 r. wydał dekret, w którym

tylko miasta skandynawskie uzyskały monopol na handel i rzemiosło w regionie unii kalmarskiej. W wyniku walk z Hanzą twierdza

spłonęła, a w 1549 r. król duński Christian III w tym samym miejscu wybudował zamek. Zamek i Cytadela przez wieki były jedną

z najnowocześniejszych twierdz w krajach nordyckich. W 1720 r. miasto, podobnie jak jego prowincja, stało się częścią Szwecji.

Dziś Cytadela słynie z dobrze zachowanego systemu fos. Jest świadkiem historii i pięknym terenem rekreacyjnym. W miejskim

Muzeum znajduje się wystawa założeniu miasta w 1413 – jej istotną częścią jest Eryk Pomorski. Król Szwecji Karol XVI Gustaw

w 2013 r. z okazji 600lecia nadania przez Eryka Pomorskiego praw miejskich zainaugurował Walk of Fame - spacer szlakiem znanych

postaci, które kształtowały miasto. Pierwszą postacią na tej trasie jest Eryk Pomorski. Wydarzenie odbywa się co roku 20 marca

w rocznicę nadania praw miejskich. Każdego roku dodaje się dwa nowe kamienie pamiątkowe.

ATRAKCJE

W okolicach zamku Landskrona jest wiele do zobaczenia i przeżycia. Na terenie fortyfikacji są najstarsze zachowane ogrody,

z wieży ciśnień roztacza się widok na miasto z otoczeniem, nad najbardziej ruchliwą cieśniną świata w kierunku Kopenhagi

i Helsingör. W pobliskich dawnych Koszarach Adolfa Fredriksa mieści się dziś muzeum, uważane są za jedno z najciekawszych

w kraju. Tutaj historia Landskrony powstaje w środowiskach scenograficznych. W parku zamkowym znajduje się galeria sztuki

współczesnej. Kilka razy dziennie z Landskrony wypływa prom na wyspę Ven z sielskim krajobrazem.

HELSINGØR

LOKALIZACJA

Duńskie miasto w północno-wschodniej części Zelandii, położone 40 km na północ od Kopenhagi nad cieśniną Sund. Na

przeciwległym brzegu cieśniny znajduje się bliźniacze szwedzkie miasto Helsingborg. Komunikacja między nimi odbywa się

promem. Z Kopenhagi do Helsingør jest ok. 45 km. Można tu dojechać samochodem, pociągiem albo dopłynąć jachtem.

56°02'21.0"N 12°37'16.2"E

CHARAKTERYSTYKA MIEJSCA

Pierwsza wzmianka o Helsingør pochodzi z 1231 roku, ale wcześniej było to miejsce znane jako rynek, na którym Wikingowie

sprzedawali swoje zdobycze. Osada przybrała formę miejską za czasów króla Eryka Pomorskiego, który wykorzystał jego położenie

i w 1420 r. zbudował nad cieśniną Sund fortecę. Wraz z twierdzą Kärnan Helsingborg na przeciwległym wybrzeżu cieśniny

kontrolował on wejście statków na Morze Bałtyckie. Od tego czasu rozpoczął się rozwój miasta. Dzięki twierdzy Kronborg

i wymuszonym opłatom za przekroczenie cieśniny miasto stało się sławne jako port morski.

Z punktu widzenia Szlaku Gryfitów największą atrakcją turystyczną miasta i najważniejszym miejscem do odwiedzenia jest Zamek

Kronborg. Został on rozsławiony przez Williama Szekspira, który umieścił w nim w nim akcję Hamleta. Kronborg jest jednym

z najważniejszych renesansowych zamków w północnej Europie i został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Historia

zamku rozpoczyna się w 1420 roku, kiedy król Skandynawii, Eryk Pomorski zbudował w tym miejscu fortecę, która do złudzenia

przypominała zamek w Darłowie, w którym się on urodził. W XVI w. król Fryderyk II kazał radykalnie przekształcić średniowieczną

fortecę we wspaniały renesansowy zamek. W 1629 r. Pożar zniszczył część zamku, ale Christian IV wykorzystał tę okazję, aby

odbudować / odnowić prawie cały gmach. W jego murach znajduje się także kościół. W 1658 r. Kronborg został oblegany i zdobyty

przez Szwedów, którzy zabrali wiele cennych dzieł sztuki jako łup wojenny. W 1785 roku zamek przestał być rezydencją królewską

i został przekształcony w koszary dla wojska. Armia opuściła zamek w 1923 r. I po gruntownej renowacji został on otwarty dla

publiczności. Dziś zamek Kronborg wygląda inaczej niż prawie sześć wieków temu, ponieważ został przebudowany w stylu

renesansowym i jest doskonałą rezydencją, ale zwiedzając zamek zobaczyć też można makietę pierwszej fortecy, która wyglądem

przypomina darłowski zamek z tego samego okresu. W Helsingør znajduje się również statua Eryka Pomorskiego, któremu miasto

zawdzięcza swój rozwój.

ATRAKCJE

W pobliżu zamku Kronborg znajduje się klasztor karmelitów, jeden z najlepiej zachowanych w Europie. Swoje istnienie zawdzięcza

Erykowi Pomorskiemu, który po pielgrzymce do Ziemi Świętej sprowadził mnichów do Danii, oferując im ziemię w Elsinore. Klasztor

organizuje koncerty i jest otwarty dla turystów. W Helsingør warto odwiedzić Narodowe Muzeum Nauki i Technologii. Istnieje tu

duża kolekcja silników parowych, rowerów, motocykli i zabytkowych samochodów. Ciekawe jest również Duńskie Muzeum Morskie.

Muzeum ma wystawy dotyczące floty handlowej w Danii, historii żeglugi na Grenlandię i duńskie Zachodnie Indie, a także wiele

wystaw czasowych. Można tu także odpocząć na łonie natury nad Jeziorem Esrum, które jest drugim co do wielkości duńskim

jeziorem z zachwycającą przyrodą, i rezerwatem ptaków.

S t r o n a | 10

KOPENHAGA

LOKALIZACJA

Stolica i największe miasto Danii, położone na wschodnim wybrzeżu Zelandii i częściowo Amager. Od 2000 r. jest połączone

mostem przez cieśninę Sund ze szwedzkim Malmö. Przez miasto przebiega europejska trasa rowerowa EURO VELO R10.

Do Kopenhagi można dojechać samochodem I pociągiem oraz dopłynąć promem i jachtem. 55°40'30.3"N 12°34'28.8"E

CHARAKTERYSTYKA MIEJSCA

Kopenhaga została założona w latach 1160 – 1167, gdy biskup Absalon zbudował małą fortecę na wyspie „Slotsholmen”, aby

chronić nowe miasto. Kopenhaga, która początkowo była małą wioską rybacką Wikingów, szybko rosła ze względu na położenie

w pobliżu cieśniny Sund. Jej znaczenie istotnie wzrosło po utworzeniu w 1397 r. z inicjatywy najpotężniejszej kobiety ówczesnej

Europy - królowej Małgorzaty I, sojuszu krajów skandynawskich zwanego Unią Kalmarską. Władcą związku został zaadoptowany

przez Małgorzatę I, młody książę z dynastii Gryfitów - Eryk Pomorski. Młody król doceniając strategiczną lokalizację miasta,

wybudował na ruinach Slotsholmen nowy zamek i przeniósł stolicę Danii z Roskilde do Kopenhagi. Od tego czasu znaczenie miasta

szybko rosło, nie tylko jako centrum handlu i rzemiosła, ale także jako centrum polityczne i naukowe. Dania w tym czasie stała się

potęgą morską na Bałtyku i nowoczesnym państwem europejskim. Dzisiaj w tym samym miejscu, w którym wcześniej znajdował

się zamek króla Eryka, stoi zamek Christiansborg, który jest siedzibą duńskiego parlamentu, rządu oraz muzeum. Slotsholmen jest

połączony z miastem 9 mostami, z których głównym jest Marble Bridge (Marmorbroen) w południowo-zachodniej części wyspy.

Historię miasta można poznać w pobliskim Muzeum Narodowym, gdzie znajduje się m.in. gobelin z wizerunkiem Eryka

Pomorskiego po detronizacji, jeden z kolekcji 43 gobelinów wykonanych na zlecenie króla Danii Fryderyka II. a także oryginalny

tkany z jedwabiu i złoconego srebra pas króla Eryka.

ATRAKCJE

Jedną z najważniejszych atrakcji Kopenhagi jest Plac Ratuszowy z potężnym ratuszem z przełomu XIX i XX wieku. Jego wieża służy

turystom za punkt widokowy. Na placu znajduje się pomnik Hansa Christiana Andersena - najsłynniejszego bajkopisarza na świecie.

W pobliskim porcie znajduje się jeden z najbardziej znanych symboli miasta i Danii - Mała Syrenka, bohaterka jednej z baśni

Andersena. Charakterystycznym miejscem w mieście jest port z XVII wiecznymi z kolorowymi domami.

BARTH

LOKALIZACJA

Miasto w Meklemburgii-Pomorzu Przednim w Niemczech. Do Barth można dojechać samochodem, autobusem lub pociągiem,

a także samolotem (lotnisko w Stralsund-Barth). Barth znajduje się na południowym brzegu Zatoki Boddeńskiej, dlatego można tu

dotrzeć także jachtem. 54°22′N 12°43′E

CHARAKTERYSTYKA MIEJSCA

Początki Barth są nieznane. Niektórzy mówią, że została założona przez ocalałych z zatopionego miasta Wineta. Pierwsza wzmianka

o mieście pochodzi z 1255 r., kiedy książę Rugii złożył w dokumencie podziękowania dla miasta Barth. Ostatni książę Rugii, Wisław

III, zbudował tu zamek w 1315 roku. Po jego śmierci miasto przeszło pod panowanie książąt pomorskich z dynastii Gryfitów.

Najwybitniejszym władcą miasta był Bogusław XIII (1544-1606), któremu miasto zawdzięcza m.in. kanalizację, aptekę i szkołę.

Założył też pierwszą drukarnię, w której w latach 1584 - 1588 zostało wydrukowanych w nowoczesnej technologii 700 egzemplarzy

Biblii Lutra. Tę historię można poznać odwiedzając Centrum Biblijne znajdujące się w dawnym kościele św. Jerzego. W miejscu

nieistniejącego zamku księcia Bogusława XIII stoi dzisiaj pałac, w którym znajduje się dom opieki. W Barth warto odwiedzić gotycki

kościół Mariacki. Warto zwrócić uwagę na jeden z żyrandoli przedstawiający cierpiącego gryfa. Poświęcony jest pamięci zmarłych

sześciorga dzieci Bogusława XIII. W kościele znajduje się krypta małych Gryfitów. W miejscu dawnych murów obronnych znajdują

się kamienice okalające miasto w charakterystycznej dla murów obronnych linii, a nad zatoką przystań.

ATRAKCJE

Tsunami na Bałtyku. Dawno, dawno temu nad Morzem Bałtyckim u ujścia Odry, znajdowało się jedno z największych miast Europy

tamtych czasów. Nazwa miasta brzmiała Wineta. Było to znane centrum portowe i handlowe. Informacje o tym mieście można

znaleźć w starych kronikach. Nie wiadomo dokładnie, gdzie znajdowała się Wineta, ponieważ nie znaleziono żadnych pozostałości

tego miasta. Nie ma jednak wątpliwości, że było to nad obecną Zatoką Pomorską. W mitach to słowiańskie miasto jest określane

jako bardzo bogate, a nawet luksusowe. Prawdopodobnie miasto doświadczyło rozkwitu około ósmego wieku. Podobno

S t r o n a | 11

mieszkańcy prowadzili rozwiązły i grzeszny tryb życia. Pewnego dnia huk i potężny grzmot dobiegający z głębi morza i wysokie

fale uderzyły nagle w wybrzeże, które weszły daleko na ląd, siejąc spustoszenie, topiąc ludzi i zwierzęta. Miała to być kara za

bezbożność i rozpustę. To wydarzenie potwierdzają dowody historyczne i naukowe. Po katastrofie Szwedzi zabrali złoto, srebro,

cynę, marmur i przewieźli statkiem na Gotlandię. Uważa się, że mieszkańcy Winety, którym udało się przeżyć katastrofę, założyli

miasto, zwane Barth. W mieście istnieje muzeum poświęcone Winecie, a co roku odbywa się Festiwal Wineta. I choć Wineta już nie

istnieje, to pamięć o tym wielkim mieście pozostała do dziś nie tylko w Barth, ale także w Wolinie – „mieście zatopionych bogów”,

gdzie znajduje się skansen Centrum Słowian i Wikingów Wolin-Jomsborg-Vineta, gdzie każdy rok w pierwszy weekend sierpnia

odbywa się festiwal Słowian i Wikingów, podczas którego można znaleźć echa dawnej Winety.

GREIFSWALD

LOKALIZACJA

Greifswald (Gryfia) - miasto w Meklemburgii-Pomorzu Przednim, ok. 60 km od Barth, 37 km od Stralsundu, 30 km od Wolgast

i 165 km od Szczecina. Miasto położone jest nad rzeką Ryck w pobliżu ujścia do Morza Bałtyckiego. Można tu dotrzeć nie tylko

samochodem lub pociągiem, ale także dopłynąć jachtem. 54°06′N 13°23′E

CHARAKTERYSTYKA MIEJSCA

Nazwa miasta Greifswald pochodzi od gryfa, który jest herbem książęcej dynastii książąt pomorskich. Miasto zostało założone

w 1199 roku, kiedy cystersi założyli klasztor Eldena. Chociaż dzisiaj z klasztoru pozostały tylko ruiny, warto je odwiedzić i poznać

historię tego miejsca. Na jednej z zachowanych ścian znajduje się tablica pamiątkowa z informacją, że w tym miejscu zostało

pochowanych kilku przedstawicieli dynastii Gryfów, wśród nich Anna Jagiellonka (1476–1503), zwana Matką Gryfitów, żona

Bogusława X i córka króla Polski Kazimierza Jagiellończyka. W 1250 r. miasto otrzymało prawa miejskie od księcia Warcisława III.

W 1456 r. w mieście powstał pierwszy i istniejący do dzisiaj uniwersytet na Pomorzu. Przed budynkiem Uniwersytetu znajduje się

pomnik zwany pomnikiem Rubenowa ilustrujący historię Uniwersytetu. Wśród uwiecznionych tam postaci jest współzałożyciel

uniwersytetu książę Warcisław IX i książę Bogusław XIV, który świadomy końca dynastii przekazał uniwersytetowi kilka wiosek

i własność dawnego klasztoru cystersów w Edenie. To dało uniwersytetowi ponad dwieście lat niezależności finansowej. Po

wygaśnięciu dynastii książę Ernest Bogusław de Croy przekazał Uniwersytetowi między innymi insygnia rektorskie używane do

dzisiaj, które przechowywane są w Pommersches Landesmuseum. Najcenniejszym eksponatem w Muzeum jest Gobelin Croya -

tkany złotem, srebrem i jedwabiem (wysokość 454 cm, szerokość 686 cm) gobelin będący rodzajem politycznej i ideologicznej

deklaracji Gryfów. Przedstawia on książąt pomorskich i saskich oraz słynnych reformatorów: Marcina Lutra, Filipa Melanchthona

i Jana Bugenhagena. Der Croy-Teppich, uzyskał w 2014 r. w Niemczech status narodowego skarbu kultury. Doskonałą kopię

gobelinu można zobaczyć w Muzeum Narodowym w Szczecinie na wystawie Złoty Wiek Pomorza.

ATRAKCJE

Ciekawym miejscem dla turystów w Greifswaldzie jest Rynek otoczony domami w stylu hanzeatyckim i ratuszem. Warto także

odwiedzić gotyckie kościoły wybudowane w charakterystycznym dla Pomorza gotyku ceglanym: katedrę św. Mikołaja, kościół św.

Jakuba i kościół Mariacki. Miasto znajduje się na Szlaku Gotyku Ceglanego, Szlaku Hanzeatyckim i Drodze św. Jakuba. Nad rzeką

znajduje się zabytkowy drewniany most zwodzony, w pobliżu którego zacumowane są kutry i stoją liczne restauracje, w których

można zjeść świeże ryby. Podczas spaceru po mieście warto odwiedzić Muzeum Caspara Davida Friedricha, jednego z największych

przedstawicieli malarstwa romantycznego. W jego obrazach możemy także znaleźć ruiny klasztoru Eldena.

WOLGAST

LOKALIZACJA

Wolgast (Wołogoszcz)- miasto w Meklemburgii-Pomorzu Przednim ok. 30 od Greifswaldu, 40 km od Świnoujścia i 125 km od

Szczecina. Miasto położone jest przy cieśninie Piana przy ujściu do Morza Bałtyckiego, nazywanej „bramą na wyspę Uznam”.

Znajduje się tu przystań, więc można tu dotrzeć nie tylko samochodem i pociągiem, ale także dopłynąć jachtem. 54°03′11″N

13°46′31″E.

CHARAKTERYSTYKA MIEJSCA

Wolgast od 2010 roku nosi oficjalną nazwę Miasto Książęce. Była to jedna ze stolic Księstwa Pomorskiego. Początki miasta sięgają

1128 r., kiedy to książę pomorski Warcisław I przybył tu wraz z biskupem Ottonem z Bambergu z misją chrześcijańską. Wraz

z rozwojem Księstwa Pomorskiego w XV wieku, na półwyspie (Wyspa Zamkowa), zbudowano ogromny zamek, który był siedzibą

książąt pomorskich. Urodziło się tu wielu przedstawicieli dynastii Gryfów. Zamek nie przetrwał do dzisiejszych czasów. Jego

miniaturę i część ocalałych elementów można zobaczyć w Muzeum Historii „Kaffeemühle”, gdzie można poznać historię miasta.

S t r o n a | 12

W pobliżu znajduje się gotycka bazylika św. Piotra z XIII-XV w., która w 1532 r. stała się kościołem książęcym. Kościół jest jedną

z najważniejszych nekropolii dynastii Gryfitów. Znajdują się w nim dwie krypty z wieloma bogato zdobionymi sarkofagami książąt.

Wejście do krypty przykrywa tablica z Wielkim Herbem Księstwa Pomorskiego. W kościele należy również zwrócić uwagę na

epitafium księcia Filipa I z herbem Pomorza. Na jednym z filarów znajduje się herb księcia Bogusława X, a w północnej części wieży

herb książąt z XVI wieku. Przypominają one o przeprowadzonych rekonstrukcjach zamku. Warto zajrzeć także do pochodzącej

z XV w. rotundowej kaplicy św. Gertrudy, która również niesie pamięć o pomorskich książętach. Znakiem wspaniałych czasów

miasta z czasów książęcych jest herb miasta a na mim dwa czarne gryfy, wsparte na łapach i kluczach, obejmujące wieżę zamkową.

ATRAKCJE

Wolgast z kościołem św. Piotra i kaplicą św. Gertrudy należą do Europejskiego Ceglanego Szlaku Gotyckiego. Jest to styl

architektoniczny charakterystyczny dla krajów na obszarze Południowego Bałtyku. Turystyczną atrakcją jest wieża kościoła św.

Piotra, z której rozlega się widok na panoramę miasta i wyspę Uznam. Na głownym placu miasta znajduje się barokowy ratusz,

który padł ofiarą pożarów w czasie wojny trzydziestoletniej, ale w latach 1720-1724 został całkowicie przebudowany. Między

Wyspą Zamkową a starym miastem znajduje się port muzealny. W tym miejscu zacumowany jest najstarszy prom kolejowy

w Europie - parowiec o nazwie „Stralsund”. W Wolgaście w 1777 r. urodził się słynny niemiecki ilustrator i malarz Philipp Otto

Runge, uważany za wybitnego portrecistę i pejzażystę oraz za jednego z prekursorów romantyzmu w sztuce niemieckiej. Dom,

w którym się urodził, wystawia pełnowymiarowe kopie jego obrazów, których oryginały znajdują się w galerii w Hamburgu.

Atrakcją, szczególnie dla młodych turystów, jest Familienterpark (rodzinne małe zoo z dodatkowymi atrakcjami dla dzieci).

UECKERMÜNDE

LOKALIZACJA

Ueckermünde (Wkryujście) - miasto w Meklemburgii-Pomorzu Przedmim ok. 70 km od Wolgast i 60 km od Szczecina. Miasto

położone jest nad Zalewem Szczecińskim, na północno-zachodnim skraju Puszczy Wkrzańskiej. Wdo miasta można dojechać

samochodem i dopłynąć jachtem. 53°44′N 14°02′E

CHARAKTERYSTYKA MIEJSCA

Nazwa miasta pochodzi od rzeki Wkry (niem. Uecker), która ma tutaj ujście. Z punktu widzenia Szlaku Gryfitów najważniejszym

miejscem w Ueckermünde jest Zamek Książąt Pomorskich. Został on zbudowany w 1546 r. przez księcia Filipa I. Wcześniej w tym

miejscu znajdował się „ufortyfikowany dom”, w którym odbywały się spotkania rady książęcej, tymczasowa rezydencja i pałacyk

myśliwski. Była to dzisiejsza wieża zamkowa, do której dodano czteroskrzydłowe zabudowania. Zamek był otoczony fosą

i kamiennym murem, a wejście do zamku prowadziło przez zwodzony most. Wraz z budową nowej siedziby książę Filip I ufundował

kamienną tablicę ze swoim wizerunkiem w zbroi i ozdobnym kapeluszu. Kopia tej tablicy znajduje się na portalu nas wejściem do

zamkowej wieży, a oryginał znajduje się w Muzeum Narodowym w Szczecinie. Szczególną rolę w historii miasta i książęcej siedziby

odegrał książę Bogusław X. Przez pewien czas mieszkała tu pierwsza żona księcia Małgorzata, a później także jego umiłowana

druga żona Anna Jagiellonka - polska królewna, a dzięki temu, że urodziła mu ośmioro dzieci, w tym pięciu synów – bliska wymarciu

dynastia Gryfitów przedłużyła swoje panowanie i istnienie Księstwa Pomorskiego o blisko 150 lat. Anna nie doczekała jednak zmian

wprowadzonych przez jej synów, bowiem zmarła w 1503 roku w zamku w Ueckermünde mając zaledwie 27 lat. Pochowana zaś

została w klasztorze Eldena w Greifswaldzie.

Dziś w zamku znajdują się Ratusz i Muzeum Haffmuseum. Ekspozycja podzielona jest na cztery sekcje: znaleziska dawnej i nowej

przeszłości, historia miasta, główne gałęzie gospodarki (odlewnia, cegielnia, rybołówstwo i żegluga) z terytorium Ueckermünde

oraz artykuły gospodarstwa domowego i gospodarstwa domowe z różnych epok. W przestrzeni miasta można zobaczyć gryfy,

które również znajdują się w jego herbie. Z wieży rozciąga się wspaniały widok na Ueckermünde i Zalew Szczeciński.

ATRAKCJE

Ueckermünde to miejscowość wypoczynkowa. W mieście znajduje się ogród zoologiczny chętnie odwiedzany przez rodziny

z dziećmi. Największą atrakcją w tym miejscu są zwierzęta, ale są tu także liczne i duże place zabaw dla najmniejszych gości.

Pięknym miejscem w mieście jest historyczny rynek z pomnikiem rybaka. Interesująca jest także okoliczna przyroda miasta. Dlatego

warto wybrać się na wycieczkę rowerową lub spacer po Parku Krajobrazowym Zalewu Szczecińskiego. Obok ogrodu zoologicznego,

portu, starego miasta i licznych atrakcji rekreacyjnych, to małe miasteczko ma jeszcze jedną ciekawą ofertę, skierowaną przede

wszystkim do dzieci, ale także do ludzi, którzy lubią przyrodę i życie na wsi. „Tierproduktion Haffküste”, gdzie dzieci mogą

doświadczyć bezpośredniego kontaktu z pracą na wsi.

S t r o n a | 13

Zapraszamy do udziału w projekcie podmioty branży turystycznej zainteresowane wykorzystaniem naszych koncepcji

do stworzenia przy naszej pomocy całkiem nowych propozycji dla swoich klientów.

Fundacja „Instytut Badań nad Demokracją I Przedsiębiorstwem Prywatnym” ul. Trębacka 4; 00-074 Warszawa,

tel.: 022 630 96 21, 22 630 98 01-03, e-mail: iped@kig.pl, www.iped.pl