RZECZPOSPOLITA TŁUMACZENIE PATENTU …public.sds.tiktalik.com/patenty/pdf/269065.pdfdla instalacji...

RZECZPOSPOLITA POLSKA

Urząd Patentowy Rzeczypospolitej

Polskiej

(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP 2500473

(96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: 16.03.2011 11158535.2 (97) O udzieleniu patentu europejskiego ogłoszono: 21.08.2013 Europejski Biuletyn Patentowy 2013/34 EP 2500473 B1

(13) (51)

T3 Int.Cl. E02D 7/28 (2006.01) E02D 27/42 (2006.01) E02D 27/52 (2006.01)

(54) Tytuł wynalazku:

Sposób wytwarzania fundamentu instalacji offshore

PL/E

P 25

0047

3 T3

(30) Pierwszeństwo:

(43) Zgłoszenie ogłoszono:

19.09.2012 w Europejskim Biuletynie Patentowym nr 2012/38

(45) O złożeniu tłumaczenia patentu ogłoszono:

31.03.2014 Wiadomości Urzędu Patentowego 2014/03

(73) Uprawniony z patentu:

HOCHTIEF Solutions AG, Essen, DE Herrenknecht AG, Schwanau, DE

(72) Twórca(y) wynalazku:

MARC PETERS, Freiburg, DE THOMAS STUDER, Kippenheim, DE JENS WIEMANN, Hamburg, DE FENNO LEENWERKE, Winschoten, NL CHRISTOF GIPPERICH, Wuppertal, DE

(74) Pełnomocnik: rzecz. pat. Teresa Kuczyńska

POLSERVICE KANCELARIA RZECZNIKÓW PATENTOWYCH SP. Z O.O. ul. Bluszczańska 73 00-712 Warszawa

Uwaga: W ciągu dziewięciu miesięcy od publikacji informacji o udzieleniu patentu europejskiego, każda osoba może wnieść do Europejskiego Urzędu Patentowego sprzeciw dotyczący udzielonego patentu europejskiego. Sprzeciw wnosi się w formie uzasadnionego na piśmie oświadczenia. Uważa się go za wniesiony dopiero z chwilą wniesienia opłaty za sprzeciw (Art. 99 (1) Konwencji o udzielaniu patentów europejskich).

1

85P33711PL00 EP 2 500 473 B1

Opis

[0001] Wynalazek dotyczy sposobu wytwarzania fundamentu

dla instalacji offshore, w szczególności dla siłowni

wiatrowej offshore. Instalacja offshore oznacza stałą

budowlę, która jest wznoszona na otwartym morzu, a w

szczególności przed wybrzeżem. Instalacjami offshore,

oprócz siłowni wiatrowych offshore, mogą być również na

przykład platformy wiertnicze lub mosty.

5

10

15

20

25

30

[0002] Siłownia wiatrowa offshore ma z reguły element

konstrukcyjny, przez który siłownia wiatrowa jest

zakotwiona w dnie morskim. Tego rodzaju instalacja

offshore jest znana na przykład z WO 2010/139380 A1. Na

ten element konstrukcyjny jest nasadzany maszt, który

stosunkowo wysoko wystaje z powierzchni wody. Na

wierzchołku masztu jest umieszczony między innymi

generator, urządzenie łożyskujące dla wirnika i sam

wirnik. Siłownie wiatrowe offshore mogą wystawać na

ponad 150 m z powierzchni wody i są z reguły

instalowane bądź kotwione na głębokości wody do 50 m.

Fundament siłowni wiatrowych na dnie morskim jest

wystawiony na stosunkowo wysokie siły bądź obciążenia w

szczególności ze względu na falowanie, obciążenia

wiatrem i ciężar własny siłowni wiatrowej oraz ze

względu na dynamiczne siły wynikające z pracy

instalacji.

[0003] W dotychczas znanych z praktyki środkach do

realizacji fundamentu dla siłowni wiatrowych offshore

są stosowane albo tak zwane monopale (ciężkie rury o

dużej średnicy do ponad 6 m) albo ciężkie kratownicowe

konstrukcje stalowe, w szczególności tak zwane

trójnogi, trójpale lub podstawy kratownicowe typu

2

„jacket”. Te elementy konstrukcyjne są normalnie

kotwione w dnie morskim przez wbijanie bądź za pomocą

pali wbijanych. Te techniki wbijania są związane ze

znacznymi emisjami hałasu w morzu i dlatego mają

niekorzystny wpływ na środowisko naturalne. Dotyczy to

w szczególności wielkości instalacji znacznie powyżej 5

MW, do których dąży się w przyszłości, z odpowiednio

dużymi korpusami fundamentowymi. Poza tym takie środki

związane z wbijaniem są ograniczone w zależności od

odnośnej lokalnej geologii. W przypadku skał litych,

warstw gliny lub lokalnych odłamów skalnych w dnie

morskim, fundamentowanie siłowni wiatrowych offshore za

pomocą środków wbijanych jest często bardzo trudne bądź

nie jest już możliwe.

5

10

15

20

25

30

[0004] W związku z powyższym, technicznym problemem

leżącym u podstaw wynalazku jest zapewnienie sposobu

wspomnianego na wstępie rodzaju, w którym obciążenia

ekologiczne mogą zostać zminimalizowane, w którym

zależność od lokalnej geologii jest zmniejszona, i za

pomocą którego może być zrealizowany fundament o

wyższej nośności.

[0005] W celu rozwiązania tego problemu technicznego,

wynalazek zapewnia sposób wytwarzania fundamentu dla

instalacji offshore, w szczególności dla siłowni

wiatrowej offshore, w którym element konstrukcyjny w

postaci rurowego, pustego w środku korpusu jest

trzymany w pionowej bądź w zasadzie pionowej pozycji za

pomocą urządzenia manipulacyjnego, w którym element

konstrukcyjny jest następnie opuszczany swoim dolnym

końcem na dno morskie,

w którym następnie na dolnym końcu elementu

konstrukcyjnego za pomocą urządzenia wiertniczego jest

wiercony otwór wiertniczy w dnie morskim i element

3

konstrukcyjny – odpowiednio do postępu wiercenia – jest

opuszczany w otworze wiertniczym, w którym element

konstrukcyjny, po osiągnięciu swojej końcowej

głębokości, jest ustalany w otworze wiertniczym w swoim

położeniu, 5

10

15

20

25

30

i w którym element konstrukcyjny następnie sam jest

stosowany jako element fundamentowy lub jako część

korpusu fundamentowego bądź jako zabezpieczenie pustej

przestrzeni dla elementu fundamentowego.

[0006] W ramach wynalazku leży to, że w przypadku

elementu konstrukcyjnego chodzi o rurowy, pusty w

środku korpus ze stali lub z żelbetu. Korzystnie

element konstrukcyjny bądź pusty w środku korpus jest

ukształtowany cylindrycznie i korzystnie również pusta

przestrzeń w elemencie konstrukcyjnym jest

ukształtowana cylindrycznie. Ponadto w ramach wynalazku

leży to, że pusta przestrzeń, korzystnie cylindryczna

pusta przestrzeń rozpościera się wzdłuż całej długości

elementu konstrukcyjnego bądź wzdłuż całej długości

pustego w środku korpusu.

[0007] To, że element konstrukcyjny za pomocą

urządzenia manipulacyjnego jest trzymany w pionowej

bądź w zasadzie pionowej pozycji oznacza w ramach

wynalazku, że podłużna oś elementu konstrukcyjnego bądź

rurowego pustego w środku korpusu jest zorientowana

pionowo bądź w zasadzie pionowo. O ile tutaj i poniżej

jest mowa o morzu bądź dnie morskim, nie wyklucza to

zastosowania sposobu według wynalazku w akwenach wód

słodkich. Pod tym względem dno morskie oznacza również

na przykład dno jeziora lub rzeki.

[0008] Według jednej postaci wykonania wynalazku,

element konstrukcyjny według wynalazku jest stosowany

bezpośrednio jako element fundamentowy. Do tego celu

4

wskazane jest, aby był on ukształtowany jako ciężka

rura z metalu lub żelbetu dla trwałego użytku jako

cześć konstrukcji nośnej. Element konstrukcyjny bądź

element fundamentowy jest wówczas uzupełniany o kolejne

komponenty konstrukcyjne, na przykład trzon wiatraka

lub pylon.

5

10

15

20

25

30

[0009] Według innej postaci wykonania wynalazku,

element konstrukcyjny jest stosowany jako część korpusu

fundamentowego i jest wówczas uzupełniany przez co

najmniej jeden kolejny element fundamentowy. W

przypadku tego elementu fundamentowego może chodzić o

monopal lub na przykład nogę trójnogu.

[0010] W ramach wynalazku leży to, że element

konstrukcyjny wprowadzany w dno morskie służy poniekąd

jako element wtykowy dla elementu fundamentowego.

Element fundamentowy może być wprowadzony korzystnie

odcinkiem trzonu w górny koniec elementu wtykowego.

[0011] Według kolejnej korzystnej postaci wykonania

wynalazku, element konstrukcyjny jest stosowany jako

zabezpieczenie pustej przestrzeni dla wytworzenia

elementu fundamentowego. Element konstrukcyjny w ramach

tego rozwiązania według wynalazku jest stosowany w

szczególności poniekąd jako tracone deskowanie,

orurowanie lub zabezpieczenie wyłomu.

[0012] W ramach wynalazku leży to, że element

konstrukcyjny jest najpierw transportowany pływająco do

miejsca zastosowania bądź miejsca ustawienia. Transport

może odbywać się pontonem, statkiem lub tym podobnym.

Pływający stan elementu konstrukcyjnego jest przy tym

realizowany albo przez samopływający rurowy pusty w

środku korpus albo za pomocą co najmniej jednego

zbiornika pływającego, który jest wprowadzony w rurowy

pusty w środku korpus lub go obejmuje. Wskazane jest,

5

aby element konstrukcyjny był transportowany pływająco

do miejsca zastosowania tak, aby jego podłużna oś była

zorientowana poziomo bądź w zasadzie poziomo. W ramach

wynalazku leży to, że element konstrukcyjny jest

najpierw opuszczany bądź jest opuszczany na swoje

miejsce zastosowania bądź miejsce ustawienia.

Opuszczanie może ponadto odbywać się aż na dno morskie

lub aż do określonej pozycji. Wskazane jest, aby do

tego celu wyżej wspomniane zbiorniki pływające były

balastowane lub wypełniane wodą. Element konstrukcyjny

może być tu również najpierw tylko składowany

tymczasowo i później ustawiany bądź instalowany lub

później być transportowany do swojego miejsca

zastosowania bądź miejsca ustawienia. Pod tym względem

w ramach wynalazku transport elementu konstrukcyjnego z

jednej strony i instalacja bądź kotwienie elementu

konstrukcyjnego z drugiej strony są od siebie

oddzielone.

5

10

15

20

25

30

[0013] W ramach wynalazku leży to, że dla instalacji

bądź dla kotwienia elementu konstrukcyjnego jest

stosowane urządzenie osadzające. W przypadku urządzenia

osadzającego może chodzić w szczególności o platformę

samopodnośną lub statek. Wskazane jest, aby element

konstrukcyjny był przenoszony w pozycję pionową bądź w

pozycję w zasadzie pionową, i to korzystnie za pomocą

urządzenia podnośnikowego, które korzystnie jest

umieszczone bądź ustalone przy bądź na urządzeniu

osadzającym. Zalecane jest poza tym, aby urządzenie

osadzające było podtrzymywane i pozycjonowane na dnie

morskim za pomocą nóg podnoszących. W ramach wynalazku

leży to, że element konstrukcyjny w swojej pozycji

pionowej bądź w pozycji w zasadzie pionowej jest

ustalany przez urządzenie manipulacyjne według

6

wynalazku bądź jest mocowany przez urządzenie

manipulacyjne według wynalazku i jest trzymany w

pozycji pionowej bądź w pozycji w zasadzie pionowej. W

ramach wynalazku leży ponadto to, że urządzenie

manipulacyjne jest przyłączane bądź ustalane na

urządzeniu osadzającym.

5

10

15

20

25

30

[0014] Według szczególnie korzystnej postaci wykonania

wynalazku element konstrukcyjny jest trzymany przez

urządzenie manipulacyjne w swojej górnej połowie,

korzystnie w górnej ćwiartce w odniesieniu do swojej

wysokości h. Korzystnie, urządzenie manipulacyjne

posiada elementy mocujące, między którymi jest mocowany

element konstrukcyjny. Przy tym może chodzić o obejmową

konstrukcję mocującą. W ramach wynalazku leży to, że

element konstrukcyjny jest prowadzony bądź trzymany w

odniesieniu do swojej pionowej i poziomej pozycji za

pomocą urządzenia manipulacyjnego.

[0015] Wskazane jest, aby element konstrukcyjny

najpierw był mocowany w urządzeniu manipulacyjnym, a

następnie za pomocą urządzenia manipulacyjnego i

urządzenia podnośnikowego był przemieszczany w kierunku

dna morskiego. Korzystnie, następnie element

konstrukcyjny jest tak zwalniany przez urządzenie

manipulacyjne, że może on pod swoim własnym ciężarem

opaść na dno morskie bądź pod swoim własnym ciężarem

osiąść w dnie morskim. Zaleca się, aby następnie na

dolnym końcu elementu konstrukcyjnego za pomocą

urządzenia wiertniczego był wiercony otwór wiertniczy w

dnie morskim, przy czym wskazane jest, aby ten otwór

wiertniczy miał większą średnicę bądź nieco większą

średnicę niż średnica zewnętrzna elementu

konstrukcyjnego.

7

[0016] Według korzystnej postaci wykonania sposobu

według wynalazku, urządzenie manipulacyjne przy

opuszczaniu elementu konstrukcyjnego w otwór

wiertniczy, trzymając element konstrukcyjny w jego

pozycji, jest prowadzone w kierunku dna morskiego.

Wskazane jest, aby urządzenie manipulacyjne było przy

tym prowadzone pionowo ku dołowi na co najmniej jednej

szynie prowadzącej urządzenia osadzającego. Prowadzenie

odbywa się przy tym korzystnie tak długo, aż element

konstrukcyjny osiągnie swoją końcową głębokość w dnie

morskim. To, że element konstrukcyjny jest trzymany w

swojej pozycji przez urządzenie manipulacyjne oznacza w

ramach wynalazku, że element konstrukcyjny jest

trzymany bądź prowadzony w odniesieniu do swojej

pionowej i/lub poziomej pozycji przez urządzenie

manipulacyjne. Według korzystnej postaci wykonania

wynalazku, postęp wiercenia następuje krokowo. Oznacza

to, że najpierw wierci się na określoną odległość do

dołu, po tym element konstrukcyjny swoim dolnym końcem

jest osadzany na dnie otworu wiertniczego, a następnie

ponownie wierci się dalej na określoną odległość i

również po tym element konstrukcyjny swoim dolnym

końcem jest osadzany na dnie otworu wiertniczego i tak

dalej aż do osiągnięcia końcowej głębokości elementu

konstrukcyjnego. Przy tym wskazane jest, aby element

konstrukcyjny był prowadzony bądź trzymany przez

urządzenie manipulacyjne według wynalazku.

5

10

15

20

25

30

[0017] Bardzo korzystna postać wykonania wynalazku

charakteryzuje się tym, że urządzenie wiertnicze

przynajmniej częściowo jest umieszczone w pustej

przestrzeni elementu konstrukcyjnego. Wskazane jest,

aby urządzenie wiertnicze było wprowadzane i

pozycjonowane w pustej przestrzeni elementu

8

konstrukcyjnego, gdy element konstrukcyjny został

osadzony na dnie morskim bądź osiadł w dnie morskim. W

ramach wynalazku leży to, że przynajmniej napęd

wiertniczy urządzenia wiertniczego oraz ewentualnie

kable zasilające dla tego napędu wiertniczego są

umieszczone w pustej przestrzeni elementu

konstrukcyjnego. W przypadku napędu wiertniczego może

chodzić o hydrauliczny lub elektromotoryczny napęd

wiertniczy. Wskazane jest, aby urządzenie wiertnicze

bądź napęd wiertniczy był ustalony w pustej przestrzeni

elementu konstrukcyjnego przez połączenie kształtowe.

5

10

15

20

25

30

[0018] Według zalecanej postaci wykonania wynalazku

ścianka wyprzedzającego otworu wiertniczego podczas

operacji wiercenia jest podtrzymywana hydraulicznie za

pomocą cieczy. W przypadku tej cieczy może chodzić o

wodę morską obecną w pustej przestrzeni elementu

konstrukcyjnego i w otworze wiertniczym lub o zawiesinę

podtrzymującą, na przykład zawiesinę podtrzymującą na

bazie polimeru lub na bazie bentonitu. To hydrauliczne

podtrzymywanie powinno uniemożliwić zapadniecie się

ścianki otworu wiertniczego. W ramach wynalazku leży

również to, że hydrauliczne podtrzymywanie przez ciecz

w pustej przestrzeni elementu konstrukcyjnego jest

realizowane za pomocą co najmniej równego lub

podwyższonego poziomu cieczy w porównaniu do lustra

morza.

[0019] Korzystna postać wykonania sposobu według

wynalazku charakteryzuje się tym, że wierci się

techniką pełnego przekroju, i że do tego celu

korzystnie stosowane jest koło tnące zainstalowane na

dolnym końcu elementu konstrukcyjnego. Wirujące koło

tnące odrywa dno w otworze wiertniczym i korzystnie

prowadzi oderwany materiał dna do urządzenia

9

transportowego. Kolejna postać wykonania wynalazku

charakteryzuje się tym, że wierci się techniką

częściowego przekroju. Przy tym wskazane jest, aby

stosowany był wirujący bęben tnący obsadzony

narzędziami wrębowymi, który korzystnie jest

zamontowany na trójwymiarowo ruchomym ramieniu. Również

tutaj wskazane jest, aby wirujący bęben tnący

doprowadzał oderwany materiał dna do urządzenia

transportowego.

5

10

15

20

25

30

[0020] Poniżej zostaną objaśnione korzystne czynności

sposobu dla sposobu według wynalazku. W ramach

wynalazku leży to, że operacja wiercenia rozpoczyna się

po tym, jak element konstrukcyjny został doprowadzony

do pionowej bądź w zasadzie pionowej pozycji i został

opuszczony na dno morskie. Otwór wiertniczy –

odpowiednio do średnicy elementu konstrukcyjnego – jest

sukcesywnie wiercony w dnie morskim. Ponadto w ramach

wynalazku leży to, że element konstrukcyjny jest przy

tym trzymany bądź ustalany w swoim położeniu za pomocą

urządzenia manipulacyjnego. Zalecane jest, aby

urządzenie wiertnicze było posuwane naprzód za pomocą

pras. Wskazane jest, aby w celu planowego i

kontrolowanego sterowania siłą docisku urządzenia

wiertniczego, sterowanie prasą na dolnym końcu elementu

konstrukcyjnego było wykonywane przez sterowanie

siłowe. Zaleca się, aby sterowanie urządzeniem

wiertniczym odbywało się za pośrednictwem jednostki

sterującej urządzenia osadzającego. Jak już objaśniono

powyżej, element konstrukcyjny według korzystnej

postaci wykonania wynalazku po każdym posuwie wiercenia

odpowiednio do postępu wiercenia jest krokowo

opuszczany na dno otworu wiertniczego. Wskazane jest,

aby odbywało się to za pomocą urządzenia

10

manipulacyjnego. Zasadniczo, w ramach wynalazku leży

również to, aby element konstrukcyjny prowadzić w

sposób ciągły przy wierceniu.

[0021] Zalecana postać wykonania wynalazku

charakteryzuje się tym, że element konstrukcyjny jest

stosowany z zewnętrznym płaszczem bądź płaszczem

pierścieniowym i wewnętrznym płaszczem bądź płaszczem

pierścieniowym, i że między zewnętrznym a wewnętrznym

płaszczem jest umieszczona co najmniej jedna pusta

komora. Otwiera to możliwość wypełniana wodą pustej

komory bądź pustych komór i/lub wypompowywania wody z

pustej komory bądź pustych komór. Wskazane jest, aby

wypełnianie wodą i/lub wypompowywanie wody odbywało się

poprzez pionowe i/lub poziome grodzie. Przez planowe

wypełnianie wodą pustej komory bądź pustych komór i/lub

wypompowywanie wody z pustej komory bądź pustych komór

można w korzystny sposób sterować ustawianiem elementu

konstrukcyjnego do pionu i/lub postępem wiercenia

poniekąd w ramach sterowania wyporem.

5

10

15

20

25

30

[0022] Według bardzo korzystnej postaci wykonania

wynalazku, materiał dna oderwany podczas operacji

wiercenia jest odtransportowywany do góry przez pustą

przestrzeń elementu konstrukcyjnego. Wskazane jest, aby

pusta przestrzeń elementu konstrukcyjnego podczas

operacji wiercenia była całkowicie bądź prawie

całkowicie wypełniona cieczą, tak żeby oderwany

materiał dna mógł być hydraulicznie odtransportowywany,

a korzystnie żeby był odtransportowywany w ramach

jednego hydraulicznego obiegu transportowego. Wskazane

jest, aby oderwany materiał dna był następnie

doprowadzany do instalacji rozdzielającej do

oddzielania cieczy i materiału dna. Zwrócono już uwagę

na to, że ciecz w pustej przestrzeni elementu

11

konstrukcyjnego przyczynia się również do

hydraulicznego podtrzymywania ścianek otworu

wiertniczego bądź ścianki otworu wiertniczego.

[0023] Ponadto, zwrócono już uwagę na to, że w ramach

wynalazku leży to, że otwór wiertniczy jest tworzony z

nadmiernym przekrojem względem zewnętrznej średnicy

elementu konstrukcyjnego, a więc że średnica otworu

wiertniczego jest większa bądź nieco większa niż

zewnętrzna średnica elementu konstrukcyjnego. W

szczelinę bądź szczelinę pierścieniową między elementem

konstrukcyjnym a ścianką otworu wiertniczego może być

wprowadzany środek smarowy. Przez to zmniejszone jest

tarcie między płaszczem elementu konstrukcyjnego a

ścianką otworu wiertniczego. Według zalecanej postaci

wykonania wynalazku, jako środek smarowy stosowana jest

zawiesina bentonitowa.

5

10

15

20

25

30

[0024] Według szczególnie korzystnej postaci wykonania

wynalazku, w szczelinę bądź szczelinę pierścieniową

między elementem konstrukcyjnym a ścianką otworu

wiertniczego jest wprowadzany środek smarowy, który

podczas operacji wiercenia jest płynny bądź lepki, a po

zakończeniu operacji wiercenia utwardza się (roztwór 1-

fazowy). W przypadku tego środka smarowego chodzi

korzystnie o zawiesinę zaprawową.

[0025] Jeżeli nie jest stosowany żaden środek smarowy

lub jest stosowany środek smarowy niewiążący taki jak

na przykład zawiesina bentonitowa, w ramach wynalazku

leży to, że w szczelinę bądź w szczelinę pierścieniową

między elementem konstrukcyjnym a ścianką otworu

wiertniczego po zakończeniu operacji wiercenia jest

wtłaczany materiał wypełniający, korzystnie

hydraulicznie wiążący materiał wypełniający. Wskazane

jest, aby zawiesina bentonitowa po osiągnięciu końcowej

12

głębokości elementu konstrukcyjnego była z powrotem

usuwana ze szczeliny pierścieniowej. Do tego celu

korzystnie poprzez pustą przestrzeń elementu

konstrukcyjnego, w szczelinę pierścieniową jest

wtłaczana zaprawa, która wypiera zawiesinę bentonitową.

Według zalecanej postaci wykonania, na górnym końcu

szczeliny pierścieniowej jest przewidziany pierścień

wychwytujący do wychwytywania zawiesiny bentonitowej,

aby nie wyciekała ona do wody morskiej.

5

10

15

20

25

30

[0026] Bardzo korzystna postać wykonania wynalazku

charakteryzuje się tym, że po zakończeniu operacji

wiercenia, przynajmniej część komponentów urządzenia

wiertniczego jest demontowana a w szczególności

przynajmniej część komponentów urządzenia wiertniczego

umieszczonych w pustej przestrzeni elementu

konstrukcyjnego jest demontowana. Wskazane jest, aby z

pustej przestrzeni elementu konstrukcyjnego był

ponownie usuwany przynajmniej napęd wiertniczy, a

według szczególnie korzystnej postaci wykonania również

głowica wiertnicza bądź narzędzia wiertnicze. W ramach

sposobu według wynalazku korzystny jest całkowity

demontaż komponentów urządzenia wiertniczego.

Urządzenie wiertnicze bądź komponenty urządzenia

wiertniczego mogą być później w korzystny sposób

ponownie użyte.

[0027] Zaleca się, aby po zakończeniu operacji

wiercenia, element konstrukcyjny był ustalany w swoim

położeniu w otworze wiertniczym. Do tego celu służy w

szczególności wyżej wspomniana zaprawa bądź wyżej

wspomniany materiał wypełniający w szczelinie bądź

szczelinie pierścieniowej między elementem

konstrukcyjnym a ścianką otworu wiertniczego. Według

postaci wykonania wynalazku, element konstrukcyjny jest

13

dodatkowo ustalany za pomocą kotew wciskanych, które są

wbijane przez otwory w rurowym pustym korpusie w

otaczający go podmorski grunt budowlany. Te kotwy

wciskane poprawiają wprowadzanie obciążeń w grunt

budowlany i zwiększają obciążalność rurowego pustego

korpusu bądź elementu konstrukcyjnego.

5

10

15

20

25

30

[0028] W końcu, korzystnie po demontażu przynajmniej

części komponentów urządzenia wiertniczego, sam element

konstrukcyjny jest stosowany jako element fundamentowy.

Wskazane jest, aby do tego celu miał on postać ciężkiej

rury z metalu lub żelbetu/betonu sprężonego dla

trwałego użytkowania jako część konstrukcji nośnej.

Element konstrukcyjny bądź element fundamentowy jest

następnie uzupełniany o kolejne elementy konstrukcyjne,

na przykład trzon wiatraka lub pylon.

[0029] Według drugiej postaci wykonania wynalazku,

element konstrukcyjny jest stosowany jako część korpusu

fundamentowego. Wskazane jest, aby wówczas element

fundamentowy był wprowadzany w pustą przestrzeń bądź w

górny koniec elementu konstrukcyjnego stosowanego jako

główny element fundamentowy i był w tej pozycji

ustalany. Ustalanie jest korzystnie realizowane za

pomocą środka wiążącego. Element konstrukcyjny w tej

drugiej postaci wykonania może być lżejszy i/lub

krótszy niż w wyżej objaśnionej pierwszej postaci

wykonania. Jednak wskazane jest, aby element

konstrukcyjny był również ciężką rurą z metalu lub

żelbetu/betonu sprężonego. Zaleca się, aby element

fundamentowy był wykonany jako część konstrukcyjna ze

stali, żelbetu i/lub betonu sprężonego. Przy tym

element fundamentowy może być ukształtowany albo jako

monolityczny albo z pojedynczych prefabrykowanych i

połączonych elementów pierścieniowych.

14

[0030] Według trzeciej postaci wykonania wynalazku,

element konstrukcyjny służy jako zabezpieczenie pustej

przestrzeni bądź kołek dla elementu fundamentowego.

Element fundamentowy jest przy tym wprowadzany w pustą

przestrzeń elementu konstrukcyjnego i jest tam

ustalany. Korzystnie, ustalanie również tutaj jest

realizowane za pomocą środka wiążącego. W tej postaci

wykonania, element konstrukcyjny bądź pusty w środku

korpus może być znacznie lżejszy niż w obu poprzednio

opisanych postaciach wykonania. Wskazane jest, aby

element fundamentowy również tutaj był monolityczną

częścią konstrukcyjną ze stali, żelbetu lub betonu

sprężonego bądź był utworzony z pojedynczych

prefabrykowanych elementów złożonych w całość.

5

10

15

20

25

30

[0031] Według kolejnej postaci wykonania wynalazku, po

instalacji bądź zakotwieniu elementu konstrukcyjnego,

pusta przestrzeń elementu konstrukcyjnego przynajmniej

w dolnej części może być wypełniana oderwanym

materiałem dna bądź zwiercinami. Przez to zapewnia się

poprawioną stabilność korpusu fundamentowego, a poza

tym nieszkodliwe dla środowiska ponowne użycie

oderwanego materiału dna.

[0032] U podstaw wynalazku leży przekonanie, że za

pomocą sposobu według wynalazku można wytwarzać

fundament instalacji offshore, przy czym obciążenia

ekologiczne, a w szczególności niepożądane emisje

hałasu są znacznie zminimalizowane w porównaniu do

znanych środków opisanych na wstępie. Sposób według

wynalazku jest również w znacznym stopniu niezależny od

lokalnych warunków geologicznych. Fundament wytwarzany

za pomocą sposobu według wynalazku odznacza się

zaskakująco wysoką nośnością i to przy jednoczesnej

redukcji mas i ciężarów komponentów, które są

15

wmontowywane w jednym kroku roboczym. Tym samym

przezwyciężane są dotychczas istniejące ograniczenia

dla wielkości instalacji offshore. Należy również

zwrócić uwagę na to, że sposób według wynalazku działa

z pomocą stosunkowo prostych i wymagających małego

nakładu środków, a zatem może być realizowany

stosunkowo tanio.

5

10

15

20

25

[0033] Poniżej wynalazek zostanie bliżej objaśniony w

oparciu o rysunek przedstawiający tylko jeden przykład

wykonania. W schematycznym przedstawieniu figury

pokazują:

Figura 1 pierwszą fazę sposobu według wynalazku,

Figura 2 drugą fazę sposobu,

Figura 3 trzecią fazę sposobu według wynalazku,

Figura 4 czwartą fazę,

Figura 5 piątą fazę,

Figura 6 szóstą fazę sposobu,

Figura 7a,b,c trzy postaci wykonania siódmej fazy

sposobu według wynalazku z kilkoma

trzema fazami częściowymi,

Figura 8 widok z góry elementu konstrukcyjnego z

ustalonym na nim urządzeniem

manipulującym w postaci obejmowej

konstrukcji mocującej, oraz

Figura 9 przekrój przez postać wykonania elementu

konstrukcyjnego z umieszczonym po

stronie wewnętrznej urządzeniem

wiertniczym dla sposobu według

wynalazku.

16

[0034] Figury przedstawiają wyraźniej sposób według

wynalazku do wytwarzania fundamentu dla instalacji

offshore, a mianowicie w przykładzie wykonania według

Figur dla siłowni wiatrowej offshore.

[0035] W, przedstawionej na Figurze 1, pierwszej fazie

sposobu według wynalazku, element konstrukcyjny 1 w

postaci rurowego, pustego w środku korpusu jest

korzystnie najpierw transportowany jako pływający.

Pływająca pozycja elementu konstrukcyjnego 1 jest

przedstawiona na figurze 1 linią kropka-kreska. W

przykładzie wykonania, element konstrukcyjny 1 ma

postać samodzielnie pływającego, pustego w środku

korpusu, i to z zamocowanymi wewnątrz rurowego, pustego

w środku korpusu, bliżej nieprzedstawionym zbiornikami

pływającymi. Poza tym, w przykładzie wykonania,

transport odbywa się za pomocą dwóch holowników 2.

Zaleca się, aby element konstrukcyjny 1 następnie był

opuszczany na dno morskie 3 (na figurze 1 narysowane

linią ciągłą). Wskazane jest, aby do tego celu

zbiorniki pływające we wnętrzu elementu konstrukcyjnego

1 były balastowane. W stanie opuszczonym na dno morskie

3, element konstrukcyjny 1 według postaci wykonania

może być najpierw składowany tymczasowo i dopiero w

późniejszym czasie być kotwiony w dnie morskim. Według

innej postaci wykonania i w przykładzie wykonania,

element konstrukcyjny 1 jest instalowany bezpośrednio

po opuszczeniu.

5

10

15

20

25

30

[0036] Do tego celu, według przedstawionej na figurze 2

drugiej fazy sposobu według wynalazku, urządzenie

osadzające w postaci platformy samopodnośnej 4 jest

przenoszone w miejsce instalacji elementu

konstrukcyjnego 1. Platforma samopodnośna 4 ma płytę 6

platformy samopodnośnej ruchomą względem nóg

17

podnoszących 5 w kierunku pionowym. Do elementu

konstrukcyjnego 1 leżącego na dnie morskim 3 przyłącza

się następnie urządzenie podnośnikowe 7 umieszczone na

platformie samopodnośnej 4.

[0037] Według przedstawionej na figurze 3 trzeciej fazy

sposobu według wynalazku, element konstrukcyjny 1 jest

przenoszony za pomocą urządzenia podnośnikowego 7 w

pionową pozycję. Element konstrukcyjny 1 znajdujący się

w pionowej pozycji jest następnie mocowany w urządzeniu

manipulacyjnym 8 platformy samopodnośnej 4. Na figurze

8 jest przedstawiona korzystna postać wykonania

urządzenia manipulacyjnego 8 według wynalazku. Tutaj

urządzenie manipulacyjne 8 ma obejmową konstrukcję

mocującą z obejmami mocującymi 9 do mocowania elementu

konstrukcyjnego 1. Na figurze 8 widać również wyraźnie,

że w przykładzie wykonania i według korzystnej postaci

wykonania wynalazku, element konstrukcyjny 1 ma kołowy

przekrój poprzeczny, a zatem jest ukształtowany

cylindrycznie. Mocowanie elementu konstrukcyjnego 1 w

urządzeniu manipulacyjnym 8 odbywa się korzystnie i w

przykładzie wykonania (figura 3) na górnym końcu

elementu konstrukcyjnego 1.

5

10

15

20

25

30

[0038] Figura 4 pokazuje czwartą fazę sposobu według

wynalazku. Tutaj element konstrukcyjny 1 za pomocą

urządzenia manipulacyjnego 8 przesuwnego pionowo na co

najmniej jednej szynie prowadzącej 10 platformy

samopodnośnej 4 jest prowadzony do dna morskiego 3.

Innymi słowy dolny koniec elementu konstrukcyjnego 1

jest odstawiany na dnie morskim 3. Przy tym według

postaci wykonania wynalazku, na krótko przed dotarciem

do dna morskiego 3, element konstrukcyjny 1 w

urządzeniu manipulacyjnym 8 jest zwalniany, tak żeby

element konstrukcyjny 1 opadł pod swoim ciężarem

18

własnym pionowo do dołu do dna morskiego 3 i

ewentualnie osiadł w dnie morskim 3. Następnie odbywa

się wiercenie otworu wiertniczego 11 dla wprowadzenia

elementu konstrukcyjnego 1 w dno morskie 3 za pomocą

urządzenia wiertniczego 12. Korzystna postać wykonania

tego urządzenia wiertniczego 12 jest schematycznie

przedstawiona na figurze 9. Zostanie ono jeszcze

bardziej szczegółowo omówione poniżej.

5

10

15

20

25

30

[0039] Otwór wiertniczy 11 jest wiercony sukcesywnie

dnie morskim 3 odpowiednio do średnicy elementu

konstrukcyjnego 1. Przy tym element konstrukcyjny 1

jest prowadzony za pomocą urządzenia manipulacyjnego 8

przesuwnego pionowo na szynie prowadzącej 10. Wskazane

jest, aby element konstrukcyjny 1 był prowadzony bądź

trzymany przez urządzenie manipulacyjne 8 zarówno w

odniesieniu do poziomego kierunku, jak i w odniesieniu

do pionowego kierunku. W przedstawionej na figurze 5

piątej fazie sposobu według wynalazku, została już

osiągnięta końcowa głębokość elementu konstrukcyjnego 1

i urządzenie manipulacyjne 8 w tej fazie jest jeszcze

przyłączone na górnym końcu elementu konstrukcyjnego 1.

[0040] Według przedstawionej na figurze 6 szóstej fazy

szyna prowadząca 10 z urządzeniem manipulacyjnym 8

umieszczonym na dolnym końcu szyny prowadzącej 10 jest

przesuwana do góry. Otwór wiertniczy 11 jest poza tym

wiercony z nadmiernym przekrojem, tak że średnica

otworu wiertniczego 11 jest nieco większa niż średnica

zewnętrzna elementu konstrukcyjnego 1. W powstałą przy

tym szczelinę pierścieniową 13 między elementem

konstrukcyjnym 1 a ścianką otworu wiertniczego według

korzystnej postaci wykonania wynalazku jest wtłaczany

środek smarowy, który podczas operacji wiercenia jest

19

płynny lub gęstopłynny, a po zakończeniu operacji

wiercenia utwardza się.

[0041] Figury 7a, 7b i 7c pokazują każdorazowo

częściowe fazy dla trzech różnych postaci wykonania

sposobu według wynalazku. 5

10

15

20

25

30

[0042] W postaci wykonania według figury 7a, element

konstrukcyjny 1 został najpierw wprowadzony odpowiednio

do uprzednio opisanych faz. Jest on w tym przypadku na

tyle długi, że wystaje on ponad lustro 25 morza.

Dlatego też umieszczanie kolejnego elementu

fundamentowego nie jest wymagane, a odcinek łącznikowy

17 (transition piece – część przejściowa) w drugiej

fazie częściowej może zostać nasadzony bezpośrednio na

element konstrukcyjny 1, wyrównany i ustalony. W

trzeciej fazie częściowej z figury 7a, na odcinku

łącznikowym 17 są następnie mocowane maszt 18, oraz

pozostałe komponenty siłowni wiatrowej, takie jak

wirnik 19 itd.

[0043] Figura 7b pokazuje cztery fazy częściowe

kolejnego sposobu postępowania. Przy tym element

konstrukcyjny 1 jest stosowany jako element wtykowy dla

elementu fundamentowego. W górny koniec elementu

konstrukcyjnego 1 jest wprowadzany element fundamentowy

w postaci monopala 15. Przy tym, monopal 15 zagłębia

się swoim dolnym odcinkiem 16 trzonu w pusty w środku

górny koniec elementu konstrukcyjnego 1. Wskazane jest,

aby monopal 15 był ustalany na elemencie konstrukcyjnym

1 za pomocą środka wiążącego. Następnie, w trzeciej

fazie częściowej z figury 7b, na monopal 15 jest

nasadzany odcinek łącznikowy 17, wyrównywany i ustalany

na nim. W czwartej fazie częściowej z figury 7b,

następnie na odcinku łącznikowym 17 są mocowane maszt

20

18, oraz pozostałe komponenty siłowni wiatrowej, takie

jak wirnik 19 itd.

[0044] W przykładzie wykonania według figury 7c,

element konstrukcyjny jest używany jako deskowanie

tracone. W drugiej fazie częściowej, element

fundamentowy w postaci monopala 15 jest wprowadzany w

pustą przestrzeń elementu konstrukcyjnego 1 i jest w

niej ustalany. W trzeciej fazie częściowej, odcinek

łącznikowy 17 jest nasadzany na monopal 15, wyrównywany

i ustalany. Następnie, w czwartej fazie częściowej, jak

opisano powyżej, na odcinku łącznikowym 17 są mocowane

maszt 18, oraz pozostałe komponenty siłowni wiatrowej,

takie jak wirnik 19 itd.

5

10

15

20

25

30

[0045] W kolejnej, nieprzedstawionej postaci wykonania,

w oparciu o postać wykonania według figury 7c,

rezygnuje się z zastosowania odcinka łącznikowego 17

(transition piece). Ten odcinek łącznikowy 17 służy

przede wszystkim do tego, aby kompensować

niedokładności położenia korpusu fundamentowego. Jest

on tak wyrównywany i ustalany na korpusie

fundamentowym, że przyłączany do niego maszt może być

zamontowany dokładnie w wymaganym położeniu, w

szczególności w odniesieniu do jego pionowej

orientacji. Jeżeli korpus fundamentowy jak opisano

uprzednio jest wsadzany w uprzednio utworzoną pustą

przestrzeń, może on się sam dokładnie wyrównać. Maszt

może być następnie zamontowany bezpośrednio na korpusie

fundamentowym zaopatrzonym w odpowiedni górny koniec.

Zastosowanie oddzielnego odcinka łącznikowego 17

(transition piece) nie jest wymagane. ”Transition

piece” jest tak jakby zintegrowany w korpusie

fundamentowym.

21

[0046] Figura 9 przedstawia możliwą postać wykonania

sposobu według wynalazku. Tutaj większość komponentów

urządzenia wiertniczego 12 jest umieszczona w pustej

przestrzeni 20 elementu konstrukcyjnego 1. Tak więc w

szczególności, w tej pustej przestrzeni 20 jest

umieszczony napęd wiertniczy 21 urządzenia wiertniczego

12. Tylko głowica wiertnicza 22 wystaje z dolnego końca

elementu konstrukcyjnego 1 w głąb otworu wiertniczego

11. Głowica wiertnicza 22 może mieć nieprzedstawione tu

bliżej koło tnące dla wiercenia techniką pełnego

przekroju. Przez wirujące koło tnące materiał dna w

otworze wiertniczym 11 jest odrywany, a następnie

odtransportowywany. Kolejna nieprzedstawiona postać

wykonania sposobu według wynalazku przewiduje

wybieranie dna techniką częściowego przekroju. Przy

tym, operacja wybierania odbywa się za pomocą bębna

tnącego/bębna wrębowego wirującego na ruchomym ramieniu

i wyposażonego w narzędzia wrębowe. Według postaci

wykonania szczególnie korzystnej i pasującej do obu

uprzednio opisanych wariantów sposobu, materiał dna

oderwany podczas operacji wiercenia jest

odtransportowywany przez pustą przestrzeń 20 elementu

konstrukcyjnego 1 do góry. Na figurze 9 jest

schematycznie przedstawiony odpowiedni przewód

transportujący 23.

5

10

15

20

25

30

[0047] Figura 9 pokazuje ponadto, że pusta przestrzeń

20 elementu konstrukcyjnego 1 jest wypełniona cieczą

24. Przy tym ciecz 24 wypełnia pustą przestrzeń 20 do

poziomu cieczy podwyższonego w porównaniu z lustrem 25

morza. Przez to ścianki otworu wiertniczego 11 są

hydraulicznie podtrzymywane, aby uniemożliwić

zapadnięcie się ścianek otworu. Za pomocą cieczy 24,

materiał dna oderwany podczas wiercenia może być poza

22

5

10

15

20

25

tym hydraulicznie odtransportowywany poprzez przewód

transportujący 23, i to korzystnie w ramach

nieprzedstawionego bliżej na figurze 9 hydraulicznego

obiegu transportującego. Po zakończeniu operacji

wiercenia, korzystnie całe urządzenie wiertnicze 12 z

przewodem transportującym 23 jest demontowane bądź

usuwane przez pustą przestrzeń 20 z elementu

konstrukcyjnego 1. W przypadku cieczy 24 może poza tym

chodzić o zawiesinę podtrzymującą. W ramach wynalazku

leży to, że zawiesina podtrzymująca pozostała w

szczelinie pierścieniowej 13 między elementem

konstrukcyjnym 1 a ścianką otworu wiertniczego jest

usuwana, o ile nie jest ona utwardzona (roztwór 1-

fazowy). Do tego celu, w nieprzedstawiony bliżej

sposób, korzystnie poprzez pustą przestrzeń 20 elementu

konstrukcyjnego 1, w szczelinę pierścieniową 13 jest

wtłaczana od dołu zaprawa. Zawiesina podtrzymująca na

bazie bentonitu jest następnie wypierana do góry i

korzystnie jest wychwytywana za pomocą pierścienia

wychwytującego 26 umieszczonego nad szczeliną

pierścieniową 13 i jest usuwana. Zaprawa utwardza się w

szczelinie pierścieniowej 13 i w ten sposób ustala

element konstrukcyjny w jego położeniu.

HOCHTIEF Solutions AG Herrenknecht AG Pełnomocnik:

23

85P33711PL00 EP 2 500 473 B1

Zastrzeżenia patentowe

1. Sposób wytwarzania fundamentu dla instalacji

offshore, w szczególności dla siłowni wiatrowej

offshore,

w którym element konstrukcyjny (1) w postaci rurowego,

pustego w środku korpusu jest opuszczany z pływającej

pozycji z podłużną osią zorientowaną poziomo bądź z

podłużną osią zorientowaną w zasadzie poziomo, przy

czym opuszczanie następuje aż na dno morskie (3) lub do

z góry określonej pozycji nad nim,

5

10

15

20

25

30

w którym element konstrukcyjny jest przenoszony w

pozycję pionową bądź w pozycję w zasadzie pionową, i w

którym element konstrukcyjny (1) jest trzymany w

pozycji pionowej bądź w pozycji w zasadzie pionowej za

pomocą urządzenia manipulacyjnego (8),

przy czym element konstrukcyjny (1) jest następnie

opuszczany swoim dolnym końcem na dno morskie (3), przy

czym następnie na dolnym końcu elementu konstrukcyjnego

(1) za pomocą urządzenia wiertniczego (12) jest

wiercony otwór wiertniczy (11) w dnie morskim (3) i

element konstrukcyjny (1) – odpowiednio do postępu

wiercenia – jest opuszczany w otworze wiertniczym (11),

i

przy czym element konstrukcyjny (1) po osiągnięciu

swojej końcowej głębokości jest ustalany w otworze

wiertniczym (11).

2. Sposób według zastrzeżenia 1, w którym element

konstrukcyjny (1) jest transportowany pływająco do

miejsca zastosowania bądź miejsca instalacji.

3. Sposób według jednego z zastrzeżeń od 1 do 2, w

którym urządzenie manipulacyjne (8) jest przyłączone

24

bądź umieszczone na urządzeniu osadzającym, i w którym

urządzenie osadzające korzystnie jest podtrzymywane i

pozycjonowane na dnie morskim (3) za pomocą nóg

podnoszących (5).


którym element konstrukcyjny (1) jest trzymany przez

urządzenie manipulacyjne (8) w swojej górnej połowie,

korzystnie w górnej ćwiartce, w odniesieniu do swojej

wysokości (h), i w którym urządzenie manipulacyjne (8)

korzystnie ma elementy mocujące, między którymi jest

mocowany element konstrukcyjny (1).

5

10

15

20

25

30


którym urządzenie manipulacyjne (8) podczas opuszczania

elementu konstrukcyjnego (1) w otwór wiertniczy (11),

trzymając element konstrukcyjny (1) w jego pozycji,

jest prowadzone w kierunku dna morskiego (3).


którym urządzenie wiertnicze (12) przynajmniej

częściowo jest umieszczone w pustej przestrzeni (20)

elementu konstrukcyjnego (1).


którym ścianki otworu wiertniczego (11) są

hydraulicznie podtrzymywane, na przykład przez

zastosowanie zawiesiny podtrzymującej lub wody morskiej

umieszczonej w otworze wiertniczym (11) bądź w pustej

przestrzeni (20) elementu fundamentowego (1).


którym wierci się techniką pełnego przekroju, i w

którym do tego celu korzystnie stosowane jest koło

tnące zainstalowane na dolnym końcu elementu

konstrukcyjnego (1).

25


którym wierci się techniką częściowego przekroju, i w

którym do tego celu korzystnie jest stosowany bęben

wrębowy lub podobny wirujący na ramieniu wychylnym.


którym materiał dna oderwany podczas operacji wiercenia

jest odtransportowywany przez pustą przestrzeń (20)

elementu konstrukcyjnego (1) do góry.

5

10

15

20

25

30


którym element konstrukcyjny (1) jest stosowany z

zewnętrznym płaszczem i wewnętrznym płaszczem, i w

którym między zewnętrznym a wewnętrznym płaszczem jest

umieszczona co najmniej jedna pusta komora, która może

być wypełniana wodą, i/lub z której może być

wypompowywana woda.


którym w szczelinę bądź w szczelinę pierścieniową (13)

między elementem konstrukcyjnym (1) a ścianką otworu

wiertniczego jest wprowadzany środek smarny.

13. Sposób według zastrzeżenia 12, w którym jest

stosowany środek smarny, który podczas operacji

wiercenia jest płynny bądź lepki, a po zakończeniu

operacji wiercenia utwardza się.


którym w szczelinę bądź w szczelinę pierścieniową (13)

między elementem konstrukcyjnym (1) a ścianką otworu

wiertniczego po zakończeniu operacji wiercenia jest

wtłaczany materiał wypełniający, korzystnie

hydraulicznie wiążący materiał wypełniający.


którym po zakończeniu operacji wiercenia co najmniej

26

5

10

15

20

część komponentów urządzenia wiertniczego (12) jest

demontowana a w szczególności co najmniej część

komponentów urządzenia wiertniczego (12) umieszczonych

w pustej przestrzeni (20) elementu konstrukcyjnego (1)

jest demontowana.


którym element konstrukcyjny (1) jest stosowany jako

główny element fundamentowy, i w którym pomocniczy

element fundamentowy jest wprowadzany w górny koniec

elementu konstrukcyjnego (1) i jest ustalany w tej

pozycji na elemencie konstrukcyjnym (1).


którym element konstrukcyjny (1) jest stosowany jako

zabezpieczenie pustej przestrzeni dla elementu

fundamentowego, i w którym element fundamentowy jest

wprowadzany w pustą przestrzeń elementu konstrukcyjnego

(1).

HOCHTIEF Solutions AG Herrenknecht AG Pełnomocnik:

RZECZPOSPOLITA TŁUMACZENIE PATENTU …public.sds.tiktalik.com/patenty/pdf/269065.pdfdla instalacji...

Documents

Transcript of RZECZPOSPOLITA TŁUMACZENIE PATENTU …public.sds.tiktalik.com/patenty/pdf/269065.pdfdla instalacji...