RYTMIKA Z KSZTAŁCENIEM SŁUCHU Szkoła muzyczna I stopnia 2015_2016/Program rytmika z... ·...

1

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU RYTMIKA Z KSZTAŁCENIEM SŁUCHU

Szkoła muzyczna I stopnia

Ogólnokształcącej Szkole Muzycznej I stopnia

im. Prof. Marka Jasińskiego w Szczecinie

Program został opracowany przez:

mgr Elżbieta Gutowska

mgr Klaudyna Kaczmarek

mgr Agnieszka Kawęcka

mgr Agnieszka Ostrowska

mgr Agnieszka Szpakowska

mgr Elżbieta Szydłowska

Szczecin 2014

2

Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 2 lipca 2014r. w

sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa artystycznego w

publicznych szkołach artystycznych (Dz. U. z 2014 poz. 1039).

Spis treści

CELE KSZTAŁCENIA - WYMAGANIA OGÓLNE

CELE KSZTAŁCENIA - WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE

MATERIAŁ NAUCZANIA:

I. Treści nauczania i zakres umiejętności

II. Treści nauczania ze wskazówkami metodycznymi

III. Formy sprawdzania osiągnięć ucznia

IV. Opis osiągnięć ucznia

KOMENTARZ

I. Ogólna koncepcja

II. Wskazówki metodyczne

III. Opis warunków

OBUDOWA PROGRAMOWA

I. Przykładowa literatura muzyczna

II. Publikacje wydawnicze

3

CELE KSZTAŁCENIA – WYMAGANIA OGÓLNE

1. Kształcenie teoretycznych podstaw wiedzy muzycznej.

Uczeń poznaje i określa podstawowe terminy, pojęcia i zagadnienia muzyczne.

2. Rozwijanie umiejętności muzycznych.

Uczeń realizuje ćwiczenia słuchowe, słuchowo – głosowe, słuchowo – ruchowe.

3. Kształcenie ekspresji muzycznej, muzyczno – ruchowej oraz twórczej postawy w działaniu.

Uczeń tworzy własne wypowiedzi muzyczne, rozwija wyobrażnię i kreatywność.

CELE KSZTAŁCENIA - WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE

1. Kształcenie teoretycznych podstaw wiedzy muzycznej.

U c z e ń:

-- realizuje w ćwiczeniach i zabawach ruchowych poznane wartości ( cała nuta, półnuta z kropką,

półnuta, ćwierćnuta, ósemki, szesnastki, triola ósemkowe ) oraz odpowiadające im pauzy, grupy

ósemkowe i szesnastkowe;

-- stosuje zasady notacji i kaligrafii muzycznej w kluczu wiolinowym oraz nazwy literowe i solmiza-

cyje nut;

-- rozróżnia pojedyncze znaki chromatyczne ( krzyżyk, bemol, kasownik), notację znaków

przykluczowych;

-- buduje gamy i triady harmoniczne w tonacjach: C-dur, G-dur, F-dur oraz a- moll eolskiej i harmo-

licznej;

-- rozpoznaje w notacji i buduje trójdźwięki dur i moll w postaci zasadniczej;

-- rozpoznaje interwały ( pryma czysta, sekunda mała i wielka, tercja mała, wielka, kwarta czysta oraz

oktawa czysta) i odnajduje je w zapisie melodii;

-- rozpoznaje metrum dwudzielne i trójdzielne o ćwierćnutowej i ósemkowej jednostce miary;

-- zna podstawowe oznaczenia dynamiczne, artykulacyjne, agogiczne i je stosuje;

-- zapisuje i analizuje dyktanda rytmiczne i melodyczno-rytmiczne w formie: „uzupełnianek”

i „układanek”;

4

-- zna instrumenty orffowskie i potrafi na nich grać;

-- zna graficzny obraz wartości, grup rytmicznych oraz pauz i potrafi je słuchowo rozpoznać;

-- potrafi umieścić na pięciolinii usłyszany dźwięk i go nazwać;

2. Rozwijanie umiejętności muzycznych.

U c z e ń:

- świadomie i aktywnie słucha muzyki;

- jest uwrażliwiony na zmiany wysokości dźwięków i relacje między nimi;

- rozpoznaje barwę brzmienia instrumentów muzycznych;

- realizuje różnymi sposobami puls i akcent metryczny oraz rytmy złożone z poznanych wartości;

- rozpoznaje słuchowo motywy, tematy i frazy melodyczne, rytmiczne i melodyczno-rytmiczne oraz

wykonuje je na różny sposób;

- śpiewa piosenki, ćwiczenia solfeżowe oraz fragmenty utworów z literatury muzycznej;

- śpiewa i rozpoznaje:

a) gamy durowe, mollową eolską oraz harmoniczną i ich triady;

b) trójdźwięki dur i moll w postaci zasadniczej,

c) interwały w motywach muzycznych (pryma czysta, sekunda mała i wielka, tercja mała i wielka,

kwarta czysta, kwinta czysta oraz oktawa czysta),

d) kształci umiejętność czytania nut głosem z prawidłową intonacją,

3. Kształcenie ekspresji muzycznej, muzyczno – ruchowej oraz twórczej postawy w działaniu.

U c z e ń:

- improwizuje ruchem, głosem oraz na instrumentach orffowskich;

- wyraża ruchem nastrój i charakter muzyki;

- reaguje ruchem na elementy dzieła muzycznego;

- wykonuje lub tworzy akompaniament do piosenek i utworów instrumentalnych;

- współpracuje w zespole;

- buduje relacje w grupie oparte na zaufaniu i dzieleniu się wiedzą;

- tworzy i realizuje własne pomysły;

5

MATERIAŁ NAUCZANIA:

I. Treści nauczania

KLASA I

TREŚCI PROGRAMOWE

I. Ćwiczenia głosowe

Doskonalenie intonacji i impostacji głosu na podstawie

ćwiczeń i piosenek

Interwały

Wprowadzenie interwałów prostych 1cz,8cz (rozpoznawanie, budowanie, śpiewanie)

Śpiewanie interwałów prostych 1cz, 8cz w górę i w dół

Akordy

Wprowadzenie trójdźwięku tonicznego (do-mi-sol) śpiewanie i odnajdywanie w materiale

dźwiękowym

Wprowadzenie pojęcia trybu trójdźwięku dur i moll

Skale i gamy

Wprowadzenie gamy C-dur

Śpiewanie gamy w górę i w dół solmizacją i literowo

Śpiewanie rytmizowanej gamy

Śpiewanie poszczególnych tetrachordów literowo i solmizacyjnie

Rozpoznawanie w tekście gamy i poszczególnych jej stopni

Budowanie poznanej gamy w różnych wartościach rytmicznych

6

II. Ćwiczenia solfeżowe

Czytanie nut głosem w tempie – nazwami solmizacyjnymi i literowymi

Śpiewanie ćwiczeń z uwzględnieniem metrorytmiki

Próby śpiewania kanonów

Śpiewanie ćwiczeń 1 głosowych z ostinatem rytmicznym

Śpiewanie ćwiczeń solfeżowych z akompaniamentem fortepianu

Czytanie nut a’ vista z zastosowaniem następstw sekundowych i łatwych skoków

interwałowych w poznanych tonacjach

III. Metrorytmika

Wykonywanie ćwiczeń rytmicznych w metrum 2/4, ¾, 4/4,5/4 i 6/4 z wybranym sposobem

realizacji : klaskanie, stukanie, tateizacja, na instrumentach perkusyjnych

Czytanie rytmu solmizacją

Budowanie i uzupełnianie rytmu w podanym metrum

Rytmizowanie gam

Realizacja ruchowa różnymi sposobami tematów rytmicznych, jedno i dwutaktowych.

Realizacja ruchowa rytmów wybranych piosenek lub ich fragmentów

. Ćwiczenia metrorytmiczne.

odpowiednie taktowanie (wprowadzenie pojęć takt, kreska taktowa, akcent,

miara, metrum)

Ćwierćnuta jako wartość rytmiczna i jednostka metryczna

Wartości rytmiczne nut i pauz: ćwierćnuty, ósemki, półnuty, całe nuty, półnuty z kropką,

szesnastki, pauza ćwierćnutowa

Sposoby przedłużania dźwięku: kropka i łuk, fermata

Realizacja ruchowa różnymi sposobami tematów rytmicznych jedno i

dwutaktowych złożonych z poznanych wartości, w przerabianych taktach

Takty proste i złożone

Realizacja ruchowa rytmów wybranych piosenek lub ich fragmentów

Ćwiczenia utrwalające poznane wartości rytmiczne oraz wzajemne stosunki

czasowe między nimi

IV. Ćwiczenia ruchowe

ćwiczenia kształtujące prawidłową postawę – mięśni grzbietu, brzucha,

ustawienie miednicy

ćwiczenia nóg przygotowujące stawianie stóp w chodzeniu, bieganiu i podskokach

prawidłowe ustawienie głowy w pozycji statycznej i ruchu

wyrobienie skoczności – skoki obunóż i podskoki

ćwiczenia odprężające

ćwiczenia orientacyjno – porządkowe

ćwiczenia wprowadzające do ekspresji ruchu przez naśladowanie pracy, zwierząt, zabawek itp.

7

opracowanie ruchowo – przestrzenne piosenek oraz utworów instrumentalnych z literatury

dziecięcej

improwizowanie ruchu do wybranych fragmentów utworów

instrumentalnych

nauka gry na dziecięcych instrumentach perkusyjnych z wykorzystaniem zestawu Orffa

wykonywanie akompaniamentu do piosenek oraz utworów instrumentalnych

V. Ćwiczenia słuchowo – ruchowe

ćwiczenia uwrażliwiające na zmiany w muzyce

ćwiczenia z przerwą w muzyce

podporządkowanie ruchu zmianom tempa

wprowadzenie określeń: szybko – wolno, coraz szybciej

coraz wolniej, andante, moderato, allegro

podporządkowanie ruchu zmianom dynamiki i wprowadzenie określeń:

cicho – głośno, coraz ciszej – coraz głośniej, piano, forte, crescendo, decrescendo

reagowanie ruchem na dźwięki wysokie i niskie oraz pokazywanie ruchem dźwięków linii

melodycznej wznoszącej i opadającej

reagowanie ruchem na akcent metryczny w taktach o różnym metrum

VI. Ćwiczenia słuchowe

Rozpoznawanie interwałów prostych 1cz, 8cz

Wprowadzenie słuchowego rozpoznawania interwału 2m i 2w

Rozpoznawanie trybu trójdźwięków

VII. Dyktanda

Interwałowe – grane melodycznie i harmonicznie

Trójdźwiękowe

Dopisywanie brakujących fragmentów rytmu

Dyktanda rytmiczne w metrum 2/4, ¾, 4/4

Wyszukiwanie błędów

Próby pisania dyktand pamięciowych - zapis fragmentu znanej piosenki

Uzupełnianie brakujących fragmentów melodycznych

Korekta błędów

VIII. Zasady muzyki

8

Utrwalenie budowy gamy durowej

Znaki chromatyczne –fis,b, kasownik

Utrwalenie interwałów 1cz,8cz

Gruntowna znajomość gamy C

Układanie rytmów w poznanym metrum

Grupowanie wartości rytmicznych w taktach prostych

Poprawny zapis nutowy na pięciolinii

Zakres umiejętności z Rytmiki z elementami kształcenia słuchu

Klasa I

Uczeń klasy I potrafi:

1. Czysto i poprawnie melodycznie realizować głosem solmizacyjnie i literowo ( uwzględniając

określenia wykonawcze) jednogłosowe ćwiczenia w tonacji C -dur

2. Utrwalać się w tonacji C-dur za pomocą trójdźwięku tonicznego i dźwięku prowadzącego.

3. Umie wyszukać w zapisie nutowym poszczególne stopnie gamy ze wskazaniem na tonikę i dźwięk

prowadzący

4. Umie intonować, wyszukiwać i rozpoznać następujące interwały 1cz, 8cz

5. Potrafi wyszukać błędy melodyczne i rytmiczne w zapisie nutowym, dopisać brakujące fragmenty

melodii

6. Podejmować próby samodzielnego śpiewania z nut ćwiczeń w tonacji C-dur

7. Umie rozpoznać i wykonać ruchem oraz zapisywać schematy rytmiczne: ćwierćnuta, półnuta, cała

nuta, półnuta z kropką, ósemki, pauza ćwierćnutowa

8. Umie rozpoznać grupę szesnastek

9. Poprawnie zapisywać wszystkie oznaczenia nutowe

10. Poprawnie zapisać i czytać dźwięki ze znakami chromatycznymi- fis,b oraz kasownik

11. Potrafi rozpoznać metrum 2/4, ¾, 4/4,5/4 i 6/4 i tworzyć takty w w/w metrum

12. Umiejętnie realizować ruchem tematy rytmiczne, jedno i dwutaktowe oraz wybrane piosenki lub ich

fragmenty.

13. Reagować ruchem na zmiany tempa

14. Zna określenia szybko – wolno, coraz szybciej

coraz wolniej, andante, moderato, allegro , cicho – głośno, coraz ciszej – coraz głośniej, piano, forte,

crescendo, decrescendo

15. Potrafi podporządkować ruch zmianom dynamiki

16. Reagować ruchem na rejestry oraz kierunek linii melodycznej

17. Reagować ruchem na akcent metryczny w taktach o różnym metrum

18. Prawidłowo stawiać stopy w chodzeniu, bieganiu i podskokach

19. Prawidłowo prowadzić ręce w taktowaniu

20. Prawidłowo grupować poznane wartości rytmiczne

9

KLASA II

TREŚCI PROGRAMOWE




Interwały

Śpiewanie interwałów prostych 1cz,2m,2w, 8cz w górę – gamo- właściwych i w oderwaniu od

tonacji

Wprowadzenie interwałów 2m , 2w, 4cz, 5cz w zapisie i śpiewanie ich w górę jako interwałów

gamowłaściwych Wprowadzenie słuchowego rozpoznawania 3m i 3w

Intonowanie każdego interwału w górę od podanego dźwięk

Akordy

Wprowadzenie triady harmonicznej

Wprowadzenie słuchowego rozpoznawania trójdźwięku innego niż durowy i molowy

Skale i gamy

Utrwalenie gamy C-dur

Wprowadzenie gam G, F

Śpiewanie w/w gam w górę i w dół solmizacją i literowo

Śpiewanie gam rytmizowanych

Śpiewanie poszczególnych tetrachordów literowo i solmizacyjnie

Śpiewanie triady melodycznej

Rozpoznawanie w tekście w/w gam

Budowanie poznanych gam i triad


Czytanie nut głosem w tempie z pulsowaniem – nazwami solmizacyjnymi i literowymi z

realizacją oznaczeń wykonawczych

Śpiewanie ćwiczeń z pulsowaniem, z uwzględnieniem metrorytmiki

Śpiewanie ćwiczeń 1 głosowych z ostinatem rytmicznym


Próby czytanie nut a’ vista z zastosowaniem następstw sekundowych i łatwych skoków

interwałowych w poznanych tonacjach

10

III. Metrorytmika

Wykonywanie ćwiczeń rytmicznych w metrum 2/4, ¾, 4/4,5/4, 6/4 z wybranym sposobem

realizacji : klaskanie, stukanie, tateizacja, na instrumentach perkusyjnych



Rytmizowanie gam

Wprowadzenie ćwierćnuty z kropką ósemki

Realizacja ruchowa czterech szesnastek

Wprowadzenie zapisu pauzy ósemkowej – bez realizacji ruchowej


prawidłowego poruszania się podczas chodzenia, biegania, podskoków oraz skoków obunóż,

skoków dosuwanych, galopowych i przeskoków

prawidłowego prowadzenia rąk w taktowaniu oraz realizowaniu długich wartości

rytmicznych

skoordynowania ruchów rąk i nóg w realizacji rytmów z taktowaniem

pisowni wartości rytmicznych nut, ugrupowań rytmicznych i pauzy ćwierćnutowej

Kształcenie umiejętności:

podporządkowania ruchu słyszanej muzyce w zakresie tempa, dynamiki, artykulacji legato i

staccato, rytmu, wysokości dźwięku oraz pokazywania ruchem kierunku linii melodycznej

wznoszącej i opadającej

reagowania ruchem na akcent metryczny w taktach o różnym metrum

zrealizowania ruchem i zapisu rytmów złożonych z poznanych wartości rytmicznych nut,

ugrupowań rytmicznych oraz pauz w taktach o ćwierćnutowej jednostce miary

prawidłowej pisowni nut, wartości i ugrupowań rytmicznych

prawidłowym grupowaniem poznanych wartości rytmicznych w taktach o ćwierćnutowej

jednostce miary

zasadami tworzenia, realizacji i zapisu rytmów uzupełniających

zasadami tworzenia, realizacji i zapisu ćwiczeń z zakresu polirytmii: ostinatem

rytmicznym, echem rytmicznym, kanonem rytmicznym

oznaczeniami tempa: andante, moderato, allegro

oznaczeniami dynamiki: forte, mezzoforte, piano, crescendo, decrescendo

oznaczeniami artykulacji: legato, staccato

podstawowymi wiadomościami o polskich tańcach regionalnych i narodowych

Rozwijanie aktywności twórczej:

11

rozwijanie umiejętności interpretowania ruchem różnego rodzaju tematów rytmicznych,

kanonów, piosenek oraz utworów instrumentalnych z literatury dziecięcej z uwzględnieniem

kontrastów dynamicznych, agogicznych i rytmicznych

rozwijanie umiejętności interpretacji ruchem tańców polskich zgodnie z ich stylem i

charakterem

improwizowanie ruchu do wybranych fragmentów utworów instrumentalnych

zachęcanie do muzykowania zespołowego z wykorzystaniem instrumentarium Orffa

V. Ćwiczenia słuchowe

Rozpoznawanie interwałów prostych

( 1cz,2m,2w,3m,3w,4cz,5cz,8cz)


VI. Dyktanda


Trójdźwiękowe

Dyktanda rytmiczne w metrum 2/4, ¾, 4/4


Dopisywanie brakujących fragmentów melodii

Dyktanda melodyczno – rytmiczne, jednogłosowe w znanych tonacjach

Próby zapisu dyktanda pamięciowego - zapis fragmentu znanej piosenki

Dyktando – uzupełnienie melodii lub rytmu

Korekta błędów

Dyktanda synchroniczne

VII. Zasady muzyki

Budowa znanych interwałów w górę i w dół

Utrwalenie budowy gamy durowej

Utrwalenie interwałów 1cz,8cz

Utrwalenie słuchowe i wprowadzenie zapisu interwału

2m i 2w

Wprowadzenie interwałów 4cz,5cz ( zapis i słuch)

Wprowadzenie słuchowe interwału 3m i 3w

Wprowadzenie budowy trójdźwięku dur i moll

Wprowadzenie oznaczenia wykonawczego legato i staccato

Wprowadzenie oznaczeń dynamicznych mezzo forte

Gruntowna znajomość gam C, G, F

12



Wprowadzenie triady harmonicznej

Wprowadzenie zapisu pauzy ósemkowej – bez realizacji ruchowej

13


Klasa II

Uczeń klasy II potrafi:

1. Czysto i poprawnie melodycznie realizować głosem solmizacyjnie i literowo piosenki, ćwiczenia

solfeżowe oraz fragmenty utworów z literatury muzycznej

( uwzględniając określenia wykonawcze) jednogłosowe ćwiczenia w tonacjach C-,G-F w kluczu

wiolinowym ( z pulsowaniem ćwierćnutowym)

2.Utrwalać się w w/w tonacjach za pomocą trójdźwięku tonicznego i dźwięku prowadzącego, potrafi

zbudować i zaśpiewać triadę harmoniczną

3.Umie wyszukać w zapisie nutowym znane trójdźwięki triady

4.Umie intonować, budować, wyszukiwać i rozpoznać następujące interwały 1cz, 2m,2w,4cz,5cz,8cz

5.Potrafi słuchowo rozpoznać interwał 3m i 3w

6.Potrafi wyszukać błędy melodyczne i rytmiczne w zapisie nutowym

uzupełniać brakujące dźwięki w melodii

dopisać brakujące fragmenty melodii

dopisać odpowiedni rytm do podanej melodii

7 .Potrafi zaśpiewać proste melodie dwugłosowe, oraz kanony do dwóch głosów

8 .Umie rozpoznać i wykonać oraz zapisywać schematy rytmiczne: cztery szesnastki, dwie szesnastki i

ósemka, triola, ósemka z kropką i szesnastka, oraz odpowiadające nutom pauzy. Umie realizować prostą

polirytmię

9.Poprawnie zapisywać wszystkie oznaczenia nutowe

10.Potrafi rozpoznać metrum 2/4, ¾, 4/4, i tworzyć takty w w/w metrum

11.Zapisać pauzę ósemkową – bez realizacji ruchowej

12.Umiejętnie realizować ruchem cztery szesnastki

13. Prawidłowo poruszać się podczas chodzenia, biegania, podskoków oraz skoków obunóż, skoków

dosuwanych, galopowych i przeskoków Prawidłowo prowadzić ręce w taktowaniu oraz

realizowaniu długich wartości rytmicznych, skoordynować ruchy rąk i nóg w realizacji rytmów z

taktowaniem

14. Potrafi zapisać wartości rytmiczne nut, ugrupowań rytmicznych i pauzy ćwierćnutowej

15. Podporządkować ruch słyszanej muzyce w zakresie tempa, dynamiki, artykulacji legato i staccato,

rytmu, wysokości dźwięku oraz pokazywania ruchem kierunku linii melodycznej wznoszącej i

opadającej.

16. Reagować ruchem na akcent metryczny w taktach o różnym metrum

17. Realizować ruchem rytmy złożone z poznanych wartości rytmicznych nut, ugrupowań

rytmicznych oraz pauz w taktach o ćwierćnutowej jednostce miary

18. Prawidłowo zapisać nuty i ugrupowania rytmiczne, prawidłowo grupować poznane wartości

rytmiczne w taktach o ćwierćnutowej jednostce miary

19. Potrafi tworzyć, realizować i zapisać rytmy uzupełniające

20. Zna zasady tworzenia, realizacji i zapisu ćwiczeń z zakresu polirytmii: ostinatem rytmicznym,

echem rytmicznym, kanonem rytmicznym

21. Zna oznaczenia tempa: andante, moderato, allegro , oznaczenia dynamiki: forte, mezzoforte, piano,

crescendo, decrescendo oznaczenia artykulacji: legato, staccato

22. Zna podstawowe wiadomościami o polskich tańcach regionalnych i narodowych

14

KLASA III

TREŚCI PROGRAMOWE




Interwały

Utrwalenie interwałów poznanych w klasie

II – 1cz,2w,2m,4cz,5cz,8cz. W wypadku 3w,3m – utrwalenie wiadomości dotyczy tylko

słuchowego rozpoznawania

Wprowadzenie zapisu interwału 3m i 3w

Słuchowe rozpoznanie trytonu

Intonowanie każdego interwału w górę od podanego dźwięku

Intonowanie w górę interwałów gamowłaściwych w poznanych tonacjach

Akordy

15

Budowa trójdźwięku durowego molowego i zmniejszonego

Śpiewanie w górę i w dół trójdźwięków gamowłaściwych i w oderwaniu od tonacji

Trójdźwięki triady: budowa na podstawie gamy C-dur; wyszukiwanie w zapisie nutowym

trójdźwięków i określanie ich trybu oraz funkcji

Budowanie w/w trójdźwięków w górę i w dół

Skale i gamy

Gamy i trójdźwięki triady C-a, G, F

Śpiewanie gam durowych i poznanych odmian gamy molowej (naturalna, harmoniczna) w górę i w

dół solmizacją i literowo

Śpiewanie gam rytmizowanych

Śpiewanie poszczególnych tetrachordów

Śpiewanie triad harmonicznie i melodycznie

Rozpoznawanie słuchowo i w tekście w/w gam

Budowanie poznanych gam i triad


Czytanie nut głosem w tempie z pulsowaniem – nazwami solmizacyjnymi i literowymi

Śpiewanie ćwiczeń jednogłosowych oraz kanonów w poznanych tonacjach – solmizacją z

pulsowaniem, z uwzględnieniem metrorytmiki


Śpiewanie pieśni z akompaniamentem i z uwzględnieniem oznaczeń wykonawczych

Próby czytanie nut a’ vista w poznanych tonacjach

III. Metrorymika

Wykonywanie ćwiczeń rytmicznych w metrum 2/4, ¾, 4/4, 5/4, 6/4

Wprowadzenie dwóch grup szesnastkowych ósemka dwie szesnastki, dwie szesnastki ósemka

Rozpoznawanie słuchowe trioli

Przedtakt bez realizacji ruchowej




Doskonalenie umiejętności oraz osiąganie większej precyzji wykonania:

16

prawidłowego poruszania się podczas chodzenia, biegania, podskoków oraz skoków

obunóż, skoków dosuwanych, galopowych, przeskoków

prawidłowego prowadzenia rąk w taktowaniu oraz realizowaniu długich wartości

rytmicznych

skoordynowania ruchów rąk i nóg w realizacji rytmów z taktowaniem

pisowni wartości rytmicznych nut, ugrupowań rytmicznych i pauzy ćwierćnutowej

Kształcenie umiejętności:

podporządkowania ruchu słyszanej muzyce w zakresie tempa, dynamiki, artykulacji legato i

staccato, rytmu, wysokości dźwięku oraz pokazywania ruchem kierunku linii melodycznej

wznoszącej i opadającej

prowadzenie ruchu w różnych płaszczyznach zgodnie z trwaniem dźwięku lub frazy oraz

wyrażaniem ruchem zmian dynamicznych, agogicznych i artykulacyjnych

utrzymania pulsu metrycznego w takcie ćwierćnutowym

realizowanie ruchem zapisu rytmów złożonych z poznanych wartości rytmicznych nut,

ugrupowań rytmicznych oraz pauzy w takcie o ćwierć – nutowej jednostce miary

próby wykonania ruchem łańcucha realizacji tematów rytmicznych w metrum 4/4

Zapoznanie uczniów:

z prawidłową pisownią nut, wartości i ugrupowań rytmicznych w kluczu wiolinowym

z prawidłowym grupowaniem poznanych wartości rytmicznych w taktach o ćwierćnutowej

jednostce miary

realizacja ćwiczeń z zakresu polirytmii:

równoczesne wykonanie dwóch tematów rytmicznych przez dwie grupy uczniów i przez

jednego ucznia

kanonem: rytmicznym, wokalno – ruchowym, ruchowym

próby realizacji tematów rytmicznych w metrum 4/4

z zasadami tworzenia, realizacji i zapisu:

Rozwijanie aktywności twórczej:

rozwijanie umiejętności interpretowania ruchem różnego rodzaju tematów rytmicznych,

kanonów, piosenek oraz utworów instrumentalnych z literatury dziecięcej z uwzględnieniem

kontrastów dynamicznych, agogicznych i rytmicznych

rozwijanie umiejętności interpretacji ruchem tańców polskich zgodnie z ich stylem i

charakterem

kontynuowanie i rozwijanie form improwizacji zapoczątkowanych w klasach poprzednich

(ruchowa, na instrumentach perkusyjnych)

tworzenie ostinato ruchowego

17

zachęcanie do muzykowania zespołowego z wykorzystaniem instrumentarium Orffa

V.Ćwiczenia słuchowe

Rozpoznawanie interwałów prostych

( 1cz,2m,2w,3m,3w,4cz,5cz,8cz)

Tryton


Rozpoznawanie odmian gam dur i moll naturalna , harmoniczna

Rozpoznawanie grup rytmicznych

Rozpoznawanie poszczególnych tetrachordów gam

VI. Dyktanda


Trójdźwiękowe

Rozpoznawanie gam oraz tetrachordów

Dyktando – uzupełnienie melodii lub rytmu

Próby pisania dyktanda pamięciowego

Dyktanda rytmiczne


Dyktanda melodyczno – rytmiczne, jednogłosowe w znanych tonacjach

Dopisywanie rytmu do melodii

Dyktanda synchroniczne

VII. Zasady muzyki

Budowa znanych interwałów

Budowa trójdźwięków triady

Polirytmia

18

Budowa i nazwy trójdźwięków +,O , zm

Gruntowna znajomość gam C, G, F, a



19


Klasa III

Uczeń klasy III potrafi:

1. Czysto i poprawnie melodycznie realizować głosem solmizacyjnie i literowo piosenki, ćwiczenia

solfeżowe oraz fragmenty utworów z literatury muzycznej

( uwzględniając określenia wykonawcze) jedno i wielogłosowe ćwiczenia w tonacjach C-a, G, F, w

kluczu wiolinowym ( z pulsowaniem ćwierćnutowym i taktowaniem)

2. Utrwalać się w w/w tonacjach za pomocą trójdźwięku tonicznego i dźwięku prowadzącego, potrafi

zbudować i zaśpiewać triadę harmoniczną

3. Zbudować, rozpoznać i zaśpiewać trójdźwięki durowe, molowe

zmniejszone gamowłaściwe

4. Umie intonować, budować, wyszukiwać i rozpoznać następujące interwały 1cz,

2m,2w,3m,3w,4cz,5cz,8cz i tryton

5. Potrafi wyszukać błędy melodyczne i rytmiczne w zapisie nutowym

uzupełniać brakujące dźwięki w melodii

dopisać brakujące fragmenty melodii

dopisać odpowiedni rytm do podanej melodii

6. Próby śpiewania kanonów

7. Umie rozpoznać i wykonać oraz zapisywać schematy rytmiczne: cztery szesnastki, dwie szesnastki i

ósemka, ósemka i dwie szesnastki oraz pauzę ćwierćnutową, ósemkową i półnutową

8. Poprawnie zapisywać wszystkie oznaczenia nutowe

9 . Potrafi rozpoznać metrum 2/4, ¾, 4/4, oraz przedtakt i tworzyć takty w w/w metrum, budować i

uzupełniać rytm w podanym metrum

10.Wykonywać ćwiczenia rytmiczne w metrum 2/4, ¾, 4/4, 5/4, 6/4 , dwie grupy szesnastkowe:

ósemka dwie szesnastki, dwie szesnastki ósemka, rozpoznawać triolę, przedtakt bez realizacji

ruchowej

11. Potrafi prawidłowo poruszać się podczas chodzenia, biegania, podskoków oraz skoków obunóż,

skoków dosuwanych, galopowych, przeskoków

12. Prawidłowo prowadzić ręce w taktowaniu oraz realizowaniu długich wartości rytmicznych

,skoordynować ruchy rąk i nóg w realizacji rytmów z taktowaniem

13. Zapisać wartości rytmiczne nut, ugrupowania rytmiczne i pauzę ćwierćnutową

14. Podporządkować ruch słyszanej muzyki w zakresie tempa, dynamiki, artykulacji legato i staccato,

rytmu, wysokości dźwięku oraz pokazywania ruchem kierunku linii melodycznej wznoszącej i

opadającej

15. Prowadzić ruch w różnych płaszczyznach zgodnie z trwaniem dźwięku lub frazy oraz wyrażaniem

ruchem zmian dynamicznych, agogicznych i artykulacyjnych

16. Utrzymywać puls metryczny w takcie ćwierćnutowym

17. Realizować ruchem zapis rytmów złożonych z poznanych wartości rytmicznych nut, ugrupowań

rytmicznych oraz pauzy w takcie o ćwierć – nutowej jednostce miary

20

II. Treści nauczania ze wskazówkami metodycznymi

1. Rozwijanie dyspozycji muzycznej ucznia

uczeń realizuje ćwiczenia słuchowe, słuchowo-głosowe, słuchowo-ruchowe

realizuje różnymi sposobami puls i akcent metryczny oraz rytmy złożone z poznanych wartości

Uczeń bierze udział w zabawach rozwijających utrzymanie stałego pulsu i reagowanie na akcent metryczny

w różny sposób, np. klaskaniem, krokami czy dowolnymi ruchami. Jak najwcześniej poznaje duże ruchy

taktowania.

Wprowadzamy ćwierćnutę, grupę 2 ósemek i 4 szesnastek w postaci rytmizowanych słów o

odpowiedniej liczbie sylab.

Nauka i utrwalenie rytmu może się odbywać poprzez:

-klaskanie z jednoczesnym wypowiadaniem nazw tataizacyjnych wartości rytmicznych

-klaskanie oraz słuchanie równoczesnego liczenia nauczyciela

-klaskanie z równoczesnym liczeniem

-wykonanie rytmu dowolnymi ruchami

-wykonanie rytmu krokami

-wykonanie rytmu krokami z równoczesnym taktowaniem dużymi ruchami

-granie rytmu na instrumentach perkusyjnych.

Małe ruchy taktowania najłatwiej wprowadzić poprzez pomniejszanie dużych. Chociaż dla małych dzieci

nie są one proste, warto od początku próbować taktować małymi ruchami z równoczesnym śpiewaniem

piosenek czy ćwiczeń solfeżowych. Wpływa to na rozwój świadomości muzycznej (poczucia pulsu i rytmu,

utrzymania stałego tempa) i koordynacji.

- rozpoznawanie słuchem zmian wysokości dźwięków i relacje między nimi

21

Uczniowie ćwiczą umiejętność słyszenia zmian wysokości dźwięków. W muzycznych zabawach

rozróżniają, który spośród dwóch słyszanych dźwięków jest wyższy, a który niższy.

Świadomość wzajemnej relacji między dźwiękami prowadzi do nabycia umiejętności słuchowego

rozpoznawania melodii i rytmu. W celu rozwinięcia tej świadomości uczymy pokazywania ręką zmiany

kierunku linii melodycznej.

Ruchem dłoni, całego ciała lub za pomocą symboli graficznych uczniowie określają kierunek linii

melodycznej (wznosi się, opada, faluje, stoi, skacze). Następnie dołączają nazwy słyszanych dźwięków w

poznanych tonacjach.

Najbliższa dzieciom jest tercja mała g'- e'. Na niej oparte są piosenki słuchane przez dzieci. Następnie

wprowadzamy a', c' i d', czyli dźwięki pentatoniki, na której można śpiewać piosenki, wykonać pierwsze

akompaniamenty i improwizacje. Kolejne dźwięki to c'', f', h'. W ten sposób uczeń poznaje gamę C-dur i

kolejne gamy (G, F, a).

- śpiewanie i rozpoznawanie:

a) interwały w motywach muzycznych (pryma czysta, sekunda mała i wielka, tercja mała i wielka,

kwarta czysta, kwinta czysta oraz oktawa czysta)

Pomocnym sposobem zapamiętywania interwałów jest dopasowanie melodyjki do każdego z nich, np:

1 - powtórzenie tego samego dźwięku

8 - początek i koniec gamy

2 mała- zakończenie gamy- "si-do"

2 wielka - początek gamy - "do-re" "Pójdźmy wszyscy do stajenki"

3 mała - początek piosenki "Czerwone jabłuszko" lub "Deszcze niespokojne"

3 wielka - "Stary niedźwiedź"

4 czysta - "Płonie ognisko w lesie", "W murowanej piwnicy"

5 czysta - "Wyszły w pole kurki trzy"

6 mała - "Love story"

6 wielka - "Jingle bells"- zwrotka.

Ćwiczenie umiejętności rozpoznawania interwałów następuje poprzez:

- śpiewanie interwałów od podanego dźwięku bez nazywania, a w III klasie również solmizacją lub

literami

22

-zapis usłyszanych interwałów granych melodycznie a następnie harmonicznie odpowiednimi

cyframi

-odnajdywanie interwałów w śpiewanej melodii oraz na klawiaturze fortepianu;

b) trójdźwięki majorowe i minorowe w postaci zasadniczej

Ćwiczenie umiejętności rozpoznawania i śpiewania trójdźwięków następuje poprzez:

- śpiewanie trójdźwięków w górę i w dół od podanego dźwięku w grupie oraz indywidualnie

-odnajdywanie trójdźwięków w śpiewanej melodii oraz na klawiaturze fortepianu

- śpiewanie trójdźwięków durowych i molowych w podziale na trzy głosy.

c) gamy durowe, mollową eolską oraz harmoniczną i ich triady

Klasa I - uczeń śpiewa solmizacją i literami gamę C-dur. Dzieli ją na odcinki- tetrachordy. Rozpoznaje

fragmenty gamy w słyszanej melodii. Odczytuje stopnie gamy za pomocą cyfr.

Klasa II - uczeń śpiewa solmizacją i literami gamę C-dur, G-dur i F-dur. Dzieli ją na tetrachordy.

Rozpoznaje fragmenty gamy w słyszanej melodii. Odczytuje śpiewem stopnie gamy za pomocą cyfr.

Śpiewa trójdźwięki triady harmonicznej. Próbuje rozpoznawać słuchowo funkcje T, S, D w tonacji C-dur.

Na instrumentach perkusyjnych o określonej wysokości dźwięku, np. sztabkach dźwiękowych wykonuje

akompaniament do piosenek w oparciu o trójdźwięki triady gam C-dur, G-dur i F-dur.

Klasa III - uczeń doskonali umiejętności z klasy II. Poznaje i śpiewa solmizacją i literami gamę a-moll

eolską i harmoniczną oraz ich triady.

Rozpoznaje słuchowo funkcje T, S, D w poznanych tonacjach.

Śpiewanie i rozpoznawanie gam i triad pomaga w rozwinięciu poczucia tonalnego. Warto często odwoływać

się do toniki danej tonacji, np. kończyć niedokończoną melodię na tonice lub śpiewać poszczególne stopnie

gamy i rozwiązywać na tonikę. Ćwiczenia te będą pomocne podczas pisania dyktand.

d) rozwija umiejętności czytania nut głosem z zastosowaniem prawidłowej intonacji

Czytanie nut głosem i śpiewanie w myśli jest bardzo ważne dla kształcenia wyobraźni muzycznej.

23

Prawidłową intonację u dzieci uzyskujemy poprzez utrzymywanie prawidłowej postawy ciała, emisję

(śpiewanie bez forsowania dźwięku) oraz prawidłowy oddech i dykcję. Śpiew powinien być zawsze

poprzedzony ćwiczeniami oddechowymi oraz ćwiczeniami dykcyjnymi.

e) rozpoznaje słuchowo i wykonuje różnymi sposobami motywy, tematy i frazy melodyczne, rytmiczne

i melodyczno-rytmiczne

-powtarza rytm klaskaniem, tataizacją itd,

-pokazuje ręką kierunek linii melodycznej.

f) śpiewa piosenki, ćwiczenia solfeżowe oraz fragmenty utworów z literatury muzycznej

Klasa I - ćwiczenia i proste melodie z tekstem oparte na dźwiękach sol-mi, następnie na pentatonice,

wreszcie piosenki i melodie w tonacji C-dur. Wszystkie poznawane piosenki uczniowie śpiewają

solmizacją lub nazwami literowymi.

Klasa II- piosenki i ćwiczenia solfeżowe oraz fragmenty utworów z literatury muzycznej w tonacji

C-dur, G-dur i F-dur.

Klasa III- piosenki i ćwiczenia solfeżowe oraz fragmenty utworów z literatury muzycznej w tonacji

a-moll eolskiej i harmonicznej oraz wcześniej poznanych tonacjach.

Śpiew powinien występować na każdej lekcji rytmiki z kształceniem słuchu. Wszystkie poznawane

piosenki uczniowie śpiewają solmizacją lub nazwami literowymi albo realizują ich rytm.

- świadomie i aktywnie słucha muzyki

Świadome słuchanie muzyki to umiejętność zauważania zmian dynamicznych, agogicznych,

artykulacyjnych w utworze muzycznym. To również rozróżnianie barwy instrumentów. Od początku I klasy

ćwiczenia rozwijające te zdolności dzieci realizują w zabawach, reagując odpowiednim gestem lub ruchem

na zmiany w grze nauczyciela. Potem poznają odpowiednie symbole, odnajdują je w zapisie nutowym w

ćwiczeniach solfeżowych, utworach granych na swoim instrumencie.

- rozpoznaje barwę brzmienia instrumentów muzycznych

Na lekcjach rytmiki z kształceniem słuchu dzieci systematycznie stykają się z brzmieniem fortepianu i jego

rejestrów. Poznają barwy instrumentów orffowskich: grają na nich, biorą udział w zabawach na

rozpoznawanie ich brzmienia. Poznają także barwy instrumentów muzycznych ze wszystkich rodzin

poprzez:

-słuchanie i demonstrację brzmienia własnego instrumentu przez uczniów podczas lekcji i słuchanie

koncertów

-słuchanie muzyki odtwarzanej - przykłady nagrań instrumentów solo, duetów, zespołów,

24

-prezentacje medialne

-słuchanie głosu wokalnego - rozpoznawanie głosów kolegów i głosów operowych

-próby pisania dyktand granych na różnych instrumentach melodycznych.

2. Kształcenie ekspresji muzycznej i muzyczno-ruchowej

Kształcenie ekspresji odgrywa w nauczaniu artystycznym ogromną rolę, bowiem bez ekspresji nie

ma artysty. Każdy człowiek posiada potencjał możliwości twórczych, a u dzieci nieskażonych jeszcze

wpływem środowiska najłatwiej jest je rozbudzać. W każdym dziecku tkwi naturalna potrzeba wyrażania

swoich pomysłów w indywidualny sposób. Dostarczenie dzieciom możliwości radosnego muzykowania

opartego na wspólnej zabawie i improwizacji pozwala najpełniej rozwinąć ich wyobraźnię i ekspresję.

- uczeń improwizuje ruchem, głosem oraz na instrumentach orffowskich;

Improwizacja ruchem, głosem i na instrumentach może występować osobno lub dowolnie łączyć się

ze sobą.

- uczeń improwizuje ruchem

Improwizacja ruchowa występuje najczęściej, ponieważ może dotyczyć wszystkich treści nauczania.

Jest realizowana indywidualnie lub zbiorowo, z użyciem rekwizytu lub bez.

- uczeń układa następnik do poprzednika i odwrotnie

- improwizuje rytm z wykorzystaniem określonych wartości rytmicznych

- improwizuje ruchem do podanego rytmu

-improwizuje ruchem do muzyki

-tworzy formę muzyczną, np. rondo

-uczeń swobodnie improwizuje do muzyki tworzonej spontanicznie przez nauczyciela na fortepianie

lub innym instrumencie

-inhibicja- incytacja /zatrzymanie i pobudzenie ruchu na określone hasła/.

W przerwach między hasłami wszyscy uczniowie poruszają się tak, jak zaproponuje

wybrana osoba

-improwizuje charakter usłyszanego rytmu - porusza się w określony sposób, (np. ciężko, lekko,

groźnie, jak kot itp.), zupełnie dowolnie (ograniczeniem jest jedynie rytm) lub wykonuje rytm

określoną częścią ciała.

25

- improwizuje głosem

Improwizacja głosem wspomaga ćwiczenia solfeżowe. Może być zupełnie dowolna, lub ograniczona

pewnymi założeniami.

Uczeń tworzy:

-melodię do podanego rytmu

-melodię do tekstu

-melodię na podanych dźwiękach

-melodię w określonej skali, np. pentatonicznej

-melodię do funkcji harmonicznych, np. D,T czy T, S, D.

improwizuje na instrumentach

Improwizacja dotyczy rytmu lub/i melodii. Do tego celu wykorzystuje się instrumenty orffowskie o

nieokreślonej oraz określonej wysokości dźwięku, przedmioty codziennego użytku wydające dźwięki oraz

gestodźwięki.

Powyższe sposoby improwizacji mogą występować oddzielnie lub łączyć się ze sobą.

-uczeń układa tematy rytmiczne zawierające podaną wartość

-układa następnik do poprzednika i odwrotnie

-tworzy ostinata rytmiczne

-tworzy akompaniament do piosenki

-tworzy formę muzyczną /AB/

-przedstawia zmiany dynamiczne

-wraz z innymi uczniami tworzy echo rytmiczne.

- wyraża ruchem nastrój i charakter muzyki oraz elementy dzieła muzycznego

-pokazuje zmiany dynamiczne, artykulacyjne i agogiczne oraz nastrój wysłuchanej muzyki

-przedstawia ruchem frazę muzyczną, budowę formalną słuchanego utworu

-wykonuje ilustrację ruchową do piosenki i innych utworów muzycznych.

26

Odzwierciedlanie ruchem elementów utworu muzycznego jest najbardziej aktywną formą słuchania

muzyki i w najwyższym stopniu wpływa na rozwój ekspresji muzyczno-ruchowej.

- wykonuje lub tworzy akompaniament do piosenek i utworów instrumentalnych

Akompaniament może dotyczyć całego utworu lub jego wybranych części. Może wykorzystywać

instrumenty o nieokreślonej lub określonej wysokości dźwięku albo jedne i drugie. Ważne jest, aby uczeń

był świadomy, jakie dźwięki, wartości rytmiczne, dynamikę czy artykulację wykonuje w akompaniamencie.

Rodzaj akompaniamentu może się zmieniać w trakcie utworu.

Rodzaje akompaniamentu:

1) akompaniament wykorzystujący instrumenty o nieokreślonej wysokości dźwięku:

-podkreślenie nastroju piosenki lub utworu muzycznego bez określonego rytmu

-podkreślenie początku taktów lub charakterystycznego rytmu w wybranych fragmentach piosenki

lub utworu

- ostinato rytmiczne

-uzupełnienie wartości rytmicznych.

2) akompaniament wykorzystujący instrumenty o określonej wysokości dźwięku

-burdon - stojąca 5 lub 8

-ostinato melodyczne

-akordy

-proste linie melodyczne dołączone do utworu.

- uczeń wykazuje się odwagą w tworzeniu i realizacji własnych pomysłów

Zadaniem nauczyciela jest stworzenie bezpiecznej atmosfery, zachęcanie dzieci do tworzenia i

przedstawiania własnych pomysłów. Tworzenie/improwizacja powinno być stałym elementem każdej lekcji,

czymś naturalnym dla ucznia.

- współpracuje w zespole w ramach przydzielonych zadań- buduje relacje w grupie, oparte na

zaufaniu i dzieleniu się wiedzą

-uczeń bierze udział w inicjatywach artystycznych, w których publicznie prezentuje swoje dokonania

27

-uczeń przyjmuje określoną postawę: jest kierownikiem lub członkiem grupy. Uczy się wchodzenia

w różne role społeczne

-podczas pracy w grupach słabszy uczeń uczy się od lepszych.

Należy dbać o to, aby każdy uczeń miał okazję być zarówno kierownikiem jak i członkiem grupy. W ten

sposób trenuje różne role społeczne. Uczy się przewodzić grupie, podejmować decyzje i jednocześnie

słuchać innych oraz wykonywać polecenia kierownika. Należy przyjąć określone zasady dotyczące

współpracy w grupie i przestrzegać ich, np. nikt nie śmieje się z nikogo, uczniowie pomagają sobie

nawzajem.

3. Zdobywanie wiedzy ogólnomuzycznej

- uczeń realizuje w ćwiczeniach i zabawach ruchowych poznane wartości (cała nuta, półnuta z kropką,

półnuta, ćwierćnuta, ćwierćnuta z kropką, ósemka, ósemka z kropką, szesnastki, triola ósemkowa,

synkopa) oraz odpowiadające im pauzy, grupy wartości złożonych z ćwierćnut, ósemek i szesnastek

Wprowadzanie wartości rytmicznych najłatwiej rozpocząć od tych, które mieszczą się w pulsie.

Na początku nauki w pierwszej klasie można na jednej lekcji wprowadzić ćwierćnutę, grupę 2

ósemek i 4 szesnastek w postaci rytmizowanych słów o odpowiedniej liczbie sylab, a następnie utrwalać je

poprzez zestawienia tych wyrazów. Sam rytm jest dla 6-latków abstrakcją, natomiast słowo stanowi

zrozumiały konkret. Stopniowo dobrze jest zamieniać słowa na nazwy tataizacyjne.

- stosuje zasady notacji i kaligrafii muzycznej w kluczu wiolinowym oraz nazwy literowe i

solmizacyjne nut

Dziecko 6 letnie ma stosunkowo niewielkie możliwości graficzne, dlatego do zapisywania powinno

mieć odpowiedni rozmiar pięciolinii.

Uczeń pisze elementy, a następnie cały klucz wiolinowy. Poznaje zasady notacji i kaligrafii

muzycznej dotyczące zapisu współbrzmień na pięciolinii oraz na dwóch liniach dodanych górnych i

dolnych. Kojarzy wysokość dźwięku z położeniem na pięciolinii oraz z jego nazwami.

Ponieważ każda wartość rytmiczna ma swój określony czas trwania, również w zapisie powinna być

zapewniona odpowiednia przestrzeń.

Uczeń - inaczej niż w zabawie - powinien poznawać zapisywanie wartości rytmicznych w następującej

kolejności: ćwierćnuta, dwie ósemki, półnuta, cała nuta, cztery szesnastki, półnuta z kropką itd.

28

Klasa I - uczeń poznaje pięciolinię, klucz wiolinowy, linie, pola i linie dodane. Ćwiczy pisanie nut na liniach

i polach. Najpierw pisownię nut: g¹, e¹, następnie a¹, c¹ i d¹. Kolejne dźwięki to c² f¹, h¹ oraz h i d².

Wartości rytmiczne zapisuje w następującej kolejności: ćwierćnuta, dwie ósemki, półnuta, cała nuta, cztery

szesnastki, półnuta z kropką itd.

Klasa II - ćwiczy pisownię nut oktawy dwukreślnej do g² oraz a, g. Odnajduje na klawiaturze położenie

dźwięków w poznanych tonacjach, ich nazwy solmizacyjne, literowe oraz stopnie gamy.

Klasa III - utrwala pisownię nut poznanych w klasie I i II, poznaje pisownię a², h², c³. Poznaje klucz basowy

i położenie nut na pięciolinii w tym kluczu. Ćwiczy pisownię nut w kluczu basowym - nuty w oktawie małej

oraz c¹, d¹, e¹.

- nazywa interwały, podaje ich rozmiar (1 czysta, 2 mała i wielka, 3 mała i wielka, 4 czysta, 5 czysta

oraz 8 czysta) i odnajduje je w zapisie melodii

Klasa I - uczeń odnajduje półtony w zapisie gamy C-dur. Nazywa interwały 1, 8, 2 wielka, 2 mała i

zapoznaje się z zapisem graficznym ich symboli. Zapisuje nutami na pięciolinii 1 i 8.

Klasa II - uczeń nazywa interwały poznane w klasie I oraz kolejno 3 małą, 3 wielką, 4 cz, 5 cz. Zapisuje

(śpiewa i rozpoznaje słuchowo). Odnajduje na pięciolinii 1, 8. Próbuje odnajdować 2 małą i 2 wielką.

Odnajduje na klawiaturze 1, 8, 2 małą i 2 wielką, próbuje odnaleźć 3 małą i 3 wielką. Odnajduje półtony w

zapisie gamy C-dur, F-dur i G-dur.

Klasa III- uczeń nazywa interwały poznane w klasie I i II. Podaje rozmiar 1, 2 małej i wielkiej, 3 małej i

wielkiej, 4, 5 oraz 8 , odnajduje je w zapisie melodii, zapisuje nutami na pięciolinii od podanego dźwięku i

odnajduje je na klawiaturze. Odnajduje półtony gamowłaściwe w poznanych tonacjach.

- rozróżnia pojedyncze znaki chromatyczne (krzyżyk, bemol, kasownik), notację znaków

przykluczowych

Klasa I - uczeń dowiaduje się o istnieniu znaków chromatycznych.

Klasa II - uczeń poznaje pojedyncze znaki chromatyczne przykluczowe i przygodne (krzyżyk, bemol,

kasownik), ich symbole, notację i zastosowanie. Nazywa dźwięki ze znakami chromatycznymi.

Klasa III - uczeń zapisuje interwały z użyciem znaków chromatycznych. Utrwala pisownię znaków

przykluczowych i przygodnych w poznanych gamach.

- buduje gamy i triady harmoniczne w tonacjach: C-dur, G-dur, F-dur

29

oraz a-moll eolskiej i harmonicznej

Klasa I - zapisuje gamę C-dur, zaznacza półtony.

Klasa II - zapisuje gamę C-dur, G-dur, F-dur, zaznacza półtony i tetrachordy. Buduje triady harmoniczne w

tych tonacjach z pomocą nauczyciela. Poznaje oznaczenia funkcyjne T, S, D. Transponuje fragment gamy o

oktawę niżej lub wyżej.

Klasa III – zapisuje gamy i triady harmoniczne w tonacjach C-dur, G-dur, F-dur oraz a-moll eolskiej i

harmonicznej. Zaznacza półtony gamowłaściwe i tetrachordy. Transponuje fragment gamy o oktawę niżej

lub wyżej, dopasowując do skali głosu dziecka.

- rozpoznaje w notacji i buduje gamowłaściwe trójdźwięki durowe i molowe w postaci zasadniczej

Klasa I - uczeń zapisuje trójdźwięk na pięciolinii (melodycznie i harmonicznie) bez określania jego trybu,

odnajduje trójdźwięk w zapisie nutowym.

Klasa II - uczeń buduje trójdźwięki na kolejnych stopniach poznanych gam (C, G, F) bez określania jego

trybu.

Klasa III - uczeń rozpoznaje w notacji i buduje gamowłaściwe trójdźwięki durowe i molowe w postaci

zasadniczej.

- rozpoznaje metrum dwudzielne i trójdzielne o ćwierćnutowej i ósemkowej jednostce miary

Klasa I - rozpoznaje metrum 2/4, 3/4, 4/4 słuchowo i w zapisie. Zapisuje w taktach proste rytmy w podanym

metrum.

Klasa II - utrwala znajomość taktów 2/4, 3/4, 4/4. Ćwiczy dopisywanie brakujących kresek taktowych do

istniejącego rytmu. Wypełnia takty wartościami rytmicznymi. Próbuje pisać proste dyktanda rytmiczne

złożone z poznanych wartości rytmicznych.

Klasa III- poznaje takty o ósemkowej jednostce miary: 3/8, 6/8. Grupuje wartości rytmiczne w taktach w

podanym metrum.

- stosuje podstawowe oznaczenia dynamiczne, artykulacyjne i agogiczne

Klasa I - uczeń poznaje akcent muzyczny, jego charakter i symbol. Określa dynamikę wysłuchanej muzyki-

piano, forte, mezzoforte, zapisuje odpowiednimi symbolami. Poznaje znak graficzny zakończenia, repetycji,

wolty i ich znaczenie.

30

Klasa II - uczeń poznaje rodzaje dynamiki: mp, crescendo, diminuendo oraz artykulację legato i staccato.

Rozpoznaje je słuchowo, odnajduje w zapisie, zapisuje, przedstawia ruchem i głosem. Zapamiętuje

określenia agogiczne, np. lento, moderato, allegro oraz ritenuto, accelerando i fermatę. Świadomie

przyspiesza i zwalnia. Zapoznaje się z wybranymi określeniami wykonawczymi, np cantabile, dolce,

animato. Odnajduje określenia wykonawcze w nutach, z których korzysta w grze na instrumencie.

Klasa III - utrwala poznane wiadomości z klasy I i II. Poznaje łuk przedłużający trwanie dźwięku - ligaturę.

- zapisuje i analizuje dyktanda rytmiczne i melodyczno-rytmiczne w formie „uzupełnianek”

Dyktando powinno pojawiać się na lekcji systematycznie i przybierać różne formy, np. konkursu lub

zabawy. Dyktando może być realizowane w grupach, parach lub indywidualnie jako:

-łańcuszek dźwięków (zapis kilku usłyszanych dźwięków bez rytmu)

-"układanka" - układanie całości melodii z rozsypanych fragmentów

-"uzupełnianka" - uzupełnianie brakujących nut, wartości rytmicznych lub fragmentów melodii

-odnajdywanie i poprawianie błędów w zapisie rytmicznym, melodycznym i melodyczno-

rytmicznym

-zapis z pamięci poznanej melodii lub jej fragmentów

-zapis wysłuchanego rytmu

-zapis ze słuchu melodii z rytmem.

- uczeń zna nazwy oraz sposoby gry na instrumentach orffowskich

Gra na instrumentach pobudza aktywność uczniów, pomaga w utrwalaniu pojęć i umiejętności

muzycznych, dostarcza dużo radości i pozwala na przezwyciężenie nieśmiałości.

Na lekcjach rytmiki z kształceniem słuchu stosowane są instrumenty z tzw. instrumentarium Orffa.

Są to proste instrumenty, które Carl Orff zaadaptował z różnych części świata (niektóre udoskonalił i

dostosował do możliwości dzieci) i wykorzystał w swojej idei powszechnego wychowania muzycznego.

Skład instrumentarium nie jest ściśle ustalony ani ograniczony. Podstawowe instrumenty dzielą się na 2

grupy: o określonej i nieokreślonej wysokości dźwięku.

1) Instrumenty o nieokreślonej wysokości dźwięku to np:

bębenki, tamburyna, kołatki, klawesy (drewienka), marakasy (grzechotki), trójkąty, talerze

i talerzyki, brzękadełka.

2) Spośród wielu instrumentów o określonej wysokości na lekcjach rytmiki z kształceniem słuchu

wykorzystuje się przede wszystkim instrumenty sztabkowe:

dzwonki, ksylofony, metalofony oraz kolorowe sztabki dźwiękowe i bum-bum rurki, które pojawiły się

ostatnio na rynku.

31

- stosuje graficzny obraz wartości, grup rytmicznych oraz pauz, kojarzy go

z wyobrażeniem słuchowym

Uczeń rozwija zdolność wyobrażenia rytmu wewnątrz siebie, rozumienia, powtarzania

i tworzenia.

Oto kilka przykładów ćwiczeń wspomagających tę zdolność:

-improwizowanie następnika do poprzednika

-improwizowanie rytmu z wykorzystaniem określonych wartości rytmicznych

-improwizowanie ruchem do podanego rytmu

-zapisywanie swoich kompozycji.

- kojarzy wysokość dźwięku z położeniem na pięciolinii oraz z jego nazwami

Uczeń rozwija zdolność słyszenia melodii wewnątrz siebie, rozumienia, powtarzania

i tworzenia. Przykłady:

-czytanie nut głosem

-improwizowanie głosem następnika do poprzednika

-kończenie melodii na tonice

-zapisywanie swoich kompozycji.

32

III. Formy sprawdzania osiągnięć ucznia

Odpowiedzi ustne i pisemne

Zadania domowe

Testy sprawdzające większą partię materiału

Realizacja zadań muzycznych podanych przez nauczyciela

Występy uczniów w klasie, szkole i poza szkołą

Obserwacja pracy uczniów podczas zajęć indywidualnie i w grupie

IV. Opis osiągnięć ucznia

Na zakończenie etapu edukacyjnego uczeń:

- śpiewa i rozpoznaje oraz realizuje w ćwiczeniach i zabawach ruchowych poznane wartości:

cała nuta, półnuta z kropką, półnuta, ćwierćnuta, ósemki, szesnastki, oraz odpowiadające

im pauzy, triola ósemkowa grupy wartości złożonych z ósemek i szesnastek

- stosuje zasady notacji muzycznej w kluczu wiolinowym oraz nazwy literowe i solmizacyjne nut, grup

rytmicznych i pauz

- stosuje zasady notacji muzycznej grup rytmicznych i pauz

- rozróżnia pojedyncze znaki chromatyczne oraz zapis znaków przykluczowych

- śpiewa, zapisuje, rozpoznaje słuchowo, nazywa interwały oraz odnajduje je w zapisie

- śpiewa, rozpoznaje, buduje i zapisuje gamy i triady harmoniczne w tonacjach C-dur, G-dur,

F-dur oraz a-moll eolskiej i harmonicznej oraz trójdźwięki w postaci zasadniczej

- rozpoznaje metrum dwudzielne i trójdzielne o ćwierćnutowej i ósemkowej jednostce miary

- stosuje podstawowe oznaczenia dynamiczne, agogiczne i artykulacyjne

- zapisuje dyktanda rytmiczne i melodyczno - rytmiczne

33

- zna nazwy oraz sposoby gry na instrumentach orffowskich

- czyta głosem prosty zapis nutowy w obrębie oktawy razkreślnej

- improwizuje ruchem, głosem i na instrumentach orffowskich.

V. Opis warunków

Należy zatem stworzyć warunki odpowiednie do przyjęcia małych dzieci, umożliwiające im

prawidłowe funkcjonowanie, i postarać się o: odpowiedniej wielkości ławki, krzesła, instrumenty,

podnóżki do fortepianu, tablice zawieszone na odpowiedniej wysokości, instrumentarium Orffa oraz k

kolorowe i atrakcyjne pomoce dydaktyczne. Warto zmienić wygląd sali lekcyjnej, wyposażając ją

w choćby jeden element wspomagający rozwój pięcio- i sześciolatków.

Do prowadzenia zajęć niezbędna jest odpowiedniej wielkości sala z dobrą wentylacją, wyposażona w:

fortepian/pianino,

zestaw instrumentów orffowskich,

pomoce dydaktyczne, rekwizyty np: kolorowe zwiewne apaszki, obręcze, skakanki, wstążki,

woreczki, piłki, chusta animacyjna, itd.,

odtwarzacz CD/DVD,

ławki z krzesłami (jedno lub dwuosobowe),

tablica multimedialna (wskazane połączenie z Internetem)

tablica w pięciolinie.

Literatura

M. Wacholc – Solfeż elementarny kl. I – VI

M. Wacholc – Czytanie nut głosem cz. I

I. Targońska – Kształcenie pamięci muzycznej

34

D. Dobrowolska – Marucha – Dyktanda muzyczne

D. Dobrowolska- Marucha- Jak słuchać aby słyszeć

Praca zbiorowa- "Tralala- piosenki dla dzieci i młodzieży”

Z. Peret- Ziemlańska, E. Szewczyk- Uczymy się solfeżu

E. Stachurska- Ćwiczenia do realizacji przebiegów rytmicznych

T. Stachak, L. Florek, I. Tomera- Chmiel – Nowy solfeż

U. Smoczyńska – Nachtman- Zabawy i ćwiczenia przy muzyce

J. Siemkowicz- Ćwiczenia muzyczno - ruchowe

F.Flis – Materiały do kształcenie słuchu i zasad muzyki

M. Kaczurbina – L. Miklaszewski – „Nasze pierwsze nutki”

„Wlazł kotek na płotek”

„Wesołe nutki i piosenki”

Z. Noskowski – „Cztery pory roku”

M. Chowaniec – Zeszyty ćwiczeń dla szkół muzycznych

zeszyt I – V

T. Stachak, L. Florek, I. Tomera- Chmiel – Nasza muzyka I, II, III

F. Ryling – Na naszą nutę- śpiewnik ludowy

H. Chamski- Śpiewnik

K. Heering- Roztańczone nutki

R. Grabowski, M. Krause- Abi, bibi, czibi

U. Smoczyńska- Nachtman- Podajmy sobie ręce

T. Brodniewicz- Kształcenie słuchu harmonicznego A. Wacławczyk – Ćwiczenia rytmiczne I, II, III

RYTMIKA Z KSZTAŁCENIEM SŁUCHU Szkoła muzyczna I stopnia 2015_2016/Program rytmika z... ·...

Documents

Transcript of RYTMIKA Z KSZTAŁCENIEM SŁUCHU Szkoła muzyczna I stopnia 2015_2016/Program rytmika z... ·...