RYSZARD ZAJĄC

wystawa 05.01.2017 - 24.02.2017

PromocjeGaleria ODK Jelenia Góra

VENUS W JELENIEJ GÓRZE

DO „VENUS”

NIEŚ NAS MITYCZNY PEGAZIEZRODZONY Z FANTAZJI NATCHNIONEGO ZEUSAPORWIJ NAS METAFORĄ POETYCZNY KONIUDO WRÓT POSEJDONA DO TRAGICZNEJ TROIDO UTOPII NA KRETĘ... W RESZTKI ATLANTYDYW RUINY PERGAMONU BEZ NIKE... BEZ KONITU Z ODYSEUSZEM NA HOMERA SZLAKUZ WYSPY NA WYSPĘ DO PROMETEUSZAA PO DRODZE ???CENTAURY+CYKLOPY+WROGIE MINOTAURYPORANIĄ NAS SRODZE.MY NA SKRZYDŁACH IKARA ODNAJDZIEMY DROGĘI Z DŁUTAMI FIDIASZA W ŚWIĘTO DIONIZOSAWYRZEŹBIMY RADOSNY AFRODYTY TANIECAŻ PRZYJDZIE PIĘKNA VENUS STROJNA+ZWIEWNA +PACHNĄCASKUSZONA PRAMUZYKĄ BOSKIEGO APOLLANA STOLE W OLIWKACH W KIŚCIACH WINOGRADUODDA MI SIĘ CAŁA JAK NIGDY NIKOMU

KRETA 08.08.2015 ZAJĄC

MANIFEST O „VENUS”

APOTEOZA KOBIECEGO AKTU - TEGO CO W „VENUS” I POZA... INTUICJA PRAWDY MANIFESTACJA WIELOWARTOŚCIOWOŚCI W TOTALNEJ KREACJI BRZEMIENNEJ AMFORY ŚWIADOMOŚĆ DUCHA TRANSCENDENTALNEGO KONGLOMERAT EROTYCZNEGO SPEŁNIENIA TRANSFORMACJA KREATYWNEJ OSOBOWOŚCI METAMORPHOSIS...FORMA AKTU PRZEDWIECZNOŚCI POZAWIEKOWOŚĆ ZMYSŁOWOŚCI ASOCJACJA DUCHA REFORMACJA RELACJI POLITYCZNYCH ILUMINACJA KOSMICZNYCH OBJAWIEŃ ORGAZMÓW CIELESNYCH SATYSFAKCJI...WOLNOŚCI!!!OD „KAMASUTRY” DO „MADONNY”OD MITOLOGII GRECKIEJ POPRZEZ MROKI EGIPTU I ANTYCZNE „IMPERIUM PAX ROMANUM” ŚREDNIOWIECZE ZE „ŚWIĘTĄ INKWIZYCJĄ” AKTÓW SPALANIEM NA STOSIE ANIOŁÓW REFORMACJI AŻ DO NEOKLASYKI I ŚWIATA ABSTRAKCJI...CO WIEMY O KOBIECIE? CZEGO JESZCZE NIE? KIM BYŁA ONA? KIM MOGŁABY BYĆ?KIM TERAZ JEST? KIM BĘDZIE?ODKRYWAM JĄ NA NOWO JAK BEZLUDNĄ WYSPĘ+POLANĘ+JASKINIĘNOC PO NOCY W NAGIEJ „VENUS” NABIERAŁA MOCY IDEA TRYUMFU NIENADAREMNIE!ZANIM OBJAWI SIĘ KRYZYS MUSZĄ OBUDZIĆ SIĘ PASJEZANIM GOTOWOŚĆ OSIĄGNIE APOGEUM INTELEKT INFANTYLNIE Z FORMY W FORMĘ ZGAŚNIEWŁAŚNIE!!! CZYM JEST? CZEGO PRAGNIE? DOKĄD ZMIERZA? PRAMATKA? PRAMADONNA? PRAVENUS? PRAKOBIETA?CZY TO TYLKO ROZNEGLIŻOWANA MODLISZKA? SAMICA?CZY OPĘTANA ŻĄDZĄ WŁADZY PANI „TYRANOZAUROWA” CARYCA!CZY TEŻ MUZĄ JAK NAZWAŁEM NA ZIEMI KOBIETĘ LUB „VENUS”NIEDAJĄCĄ SIĘ ZROZUMIEĆ I ODKRYĆ PLANETĘPS.TO JEST BEZKRES + BEZOPISOWOŚĆ WYIDEALIZOWANA TA BEZCZELNOŚĆ PIĘKNA PROWOKACJĄ BUNTU ŚMIERCI ZDETRONIZOWANIAABY CZŁOWIEK NIE POGRĄŻYŁ SIĘ DO KOŃCA W OTCHŁANI STRACHUKOBIETA IMPROWIZUJĄCA JEST GODNA ZACHWYTU

CZARNE 30.10.2016 ZAJĄC3

Ryszard Zając – urodzony 06.01.1951 w Jeleniej Górze. Obecnie mieszka i tworzy w Niemczech. Od 1985 tam też wystawia swoje prace, także w Norwegii, Holandii, Szwecji, Belgii, Czechach i w Polsce.W styczniu 2017 zgodził się pokazać swoje prace w swoim rodzinnym mieście. Wystawa VENUS W JELENIEJ GÓRZE to debiutujące prace na wystawie Ryszarda Zająca, a Galeria Promocje ODK ma zaszczyt je gościć. Na przestrzeni dziejów w całej historii sztuki pięknem porywają i wzruszając serce widza akty kobiece widziane oczami wielu artystów rzeźbiarzy – jak Auguste Rodin, Camille Claudel, Xawery Dunikowski, Katarzyna Kobro. Również Ryszard Zając zmaga się z tą niełatwą materią. Doskonałość proporcji, harmonia linii, wyważona kompozycja oraz budulec, z której powstaje rzeźba. Marmur i drewno to elementy, które nadają sztuce Zająca inny wymiar. Niczym muzyka lat 70-tych tworzona przez rzeźbiarzy i plastyków w grupie rockowej CZWARTY WYMIAR - grupa, której liderem był Ryszard Zając i która grała do 1980 - podobnie jak grupa artystyczna Synteza zapoczątkowana przez Zająca w 1975.Historyczne czasy lat 1970-80 w Polsce nie sprzyjały zachodnim nurtom artystycznym, które stawały się wtedy inspiracją dla młodych artystów. Tzw. „dzieci kwiaty” były zbyt kolorowe w szarej rzeczywistości i postrzegane raczej jako „niebieskie ptaki” - co nie miało znaczenia pozytywnego. Nie było łatwo zaistnieć w siermiężnej rzeczywistości z wartościami, które nie wpisywały się

5

w społeczną i artystyczną propagandę tamtych czasów. Czas ten był trudny pomimo wielu talentów i odwagi nadającej ton wielkiej indywidualności, którą zawsze był i jest Ryszard Zając. Obecne prace artysty, akty niezwykle dojrzałe i odważne, to temat niełatwy lecz inspirujący Go całe życie. Właśnie teraz postanowił odkryć dla nas swoje pasje i fascynacje pięknem kobiecego ciała. Jednak ciało wybrał jako subtelną materię, aby wyrazić to, co sam czuje. Poprzez kobiece akty można dostrzec wiele ważnych wątków dotyczących obecnych dziejów Europy, Azji, a także o znaczeniu kobiety w świecie i jej odwiecznej roli. Pracę FUKUSHIMA KISS (2016) artysta poświęcił największej tragedii, która nastąpiła na skutek wybuchu elektrowni atomowej w 2011, której nie są w stanie uporządkować nawet roboty, bo promieniowanie jest tak ogromne, a ciągły wyciek promieniowania do wód gruntowych i oceanów zagraża całemu światu.PORWANIE EUROPY i APOLLO I DAFNE (1999-2000) to płaskorzeźby, w których zawarte są dawno odkryte fascynacje mitologią starożytną z elementami liryki miłosnej zaczerpniętymi z kultury hinduskiej (cykl płaskorzeźb KAMASUTRA).W pracy MASAKRA W NICEI (2016) artysta ukazuje nam ogromny ładunek smutku, bólu, rozpaczy, wskazuje, w jakim emocjonalnym spętaniu i traumie znajduje się kraj po zamachu podczas obchodów Dnia Bastylii. Młode pisklęta wychodzące z otwartych ust są jak wypłoszone z gniazda rodzinnego dzieci, którym brakuje bezpiecznych skrzydeł matki.W 2009 artysta odkrywa kamień i od 2010 intensywnie pracuje z marmurem „Biała Marianna” wydobywanym na terenie Kotliny Kłodzkiej. Porwany ogromną pasją tworzenia obserwuje i zachwyca się fascynującymi kolorami na mokrej powierzchni marmuru. Ignoruje wszelkie zabezpieczenia przed pyłem i nie zważając na zagrożenia w roku 2011 i 2014 w wyniku zatrucia organizmu pyłem marmurowym znalazł się w szpitalu. W tej zapalonej pasji, której efektem były zatrucia, powstaje rzeźba TĘCZA, nazwana inaczej rzeźbą ANIOŁA oraz grupa kubistycznych form: NIKE, PTAK I CENTAUR oraz TRZY GRACJE.Na wystawie znalazły się również tzw. formy użytkowe w drewnie – np. postaci: LICZYRZEPA, BYK, VIZJONER, siedziska o fantazyjnych kształtach: ŁAWECZKA „MAMA DINO I BABY DINO”, TRON oraz DĘBOWY STOLIK.Wszystkie te prace pochodzą z niezwykłego świata wyobraźni, w którym szaleją burze, huragany policzkują twarz, promienie słońca ocieplają w południe, podmuch wiatru podczas księżycowej pełni delikatnie ją smagają, łany zboża kłują przy polnej drodze, a mozolna praca wyciska krople potu na czole, aby znów siedząc na drewnianym RZEPIE wychylić do ust kielich porannej rosy o świcie.To świat zmiennych kolei losu, to niziny kryzysów i wyżyny euforii, to słodko-gorzkie wino codzienności, to pełnia tworzenia i surowa prawda istnienia, to fragment świata baśni wyśnionej i stworzonej w marmurze i drewnie przez Ryszarda Zająca.

Dorota Leszczyłowska, Galeria Promocje, Jelenia Góra, 11.12.2016

W latach 1979-97 – gdy byłem dyrektorem w Szkole Rzemiosł Artystycznych uczęszczało tam około 600 osób. Znałem wówczas wszystkich uczniów. Ryszard Zając kształcił się w klasie rzeźby w 1965 – 68. Był mieszkańcem Cieplic. Zawsze wyróżniał się i był indywidualistą nie tylko jako uczeń, ale również w sposobie ubierania się – długie włosy, kolorowe ubrania, które nosił modnie jak hippis.Należał do grupy artystycznej, której inspiracją twórczą był artysta rzeźbiarz Marian Szymanik – absolwent Szkoły im. Antoniego Kenara w Zakopanem, kształcił się pod kierunkiem Władysława Hasiora – znanego wówczas szczególnie na podkarpaciu. Hasior, jak i później profesor Marian Konieczny, wywarli duży wpływ na Jego twórczość.

Dyrektor Władysław Kuc, Zespół Szkół Rzemiosł Artystycznych, Jelenia Góra-Cieplice 07.12.2016

Grupa uczniów kierowana przez Szymanika wykonała wiele rzeźb, z których najważniejszą są MIECZE, które obecnie stoją przy hotelu w Cieplicach. Rzeźba powstała jako symbol na cześć Pokoju w Budziszynie.W latach 70-tych Ryszard Zając razem z grupą absolwentów utworzył grupę SYNTEZA. Rzeźby wykonane przez grupę w tzw. czynie społecznym były usytuowane na terenie Cieplic i Jeleniej Góry . Grupa SYNTEZA stworzyła również szereg rzeźb, które stały na Placu Ratuszowym oraz w Muzeum Przyrodniczym w Cieplicach. Pan Zając zawsze był wyróżniany przez grono artystów plastyków w całej kotlinie jeleniogórskiej – specjalizujących się w różnych kierunkach sztuki – rzeźbiarzy, malarzy, grafików, fotografików oraz teoretyków i krytyków sztuki.

7

1

23

4

Jan Superson, Wicedyrektor Liceum Plastycznych w 2997-2004 przy ZSRA, Jelenia Góra, 12.12.2016

Ryszard Zając – osobowość skupiająca w sobie wiele talentów i pasji, wśród których najważniejsze miejsce zajmuje rzeźba. Rzeźby uczył się pod okiem Mariana Szymanika, który wywarł wielki wpływ na młodego adepta sztuki. O tym, jak bardzo ceni swojego nauczyciela, świadczą częste wspomnienia podczas wernisaży własnych wystaw.

Głównym materiałem stosowanym przez artystę jest drewno (ostatnio również sięga po kamień).Dla Ryszarda Zająca drewno jest źródłem inspiracji, źródłem sensów i znaczeń, filozoficznym pojęciem, które zawiera w sobie zarówno szacunek do natury jak i zachwyt nad jej pięknem i monumentalnością.Z szacunku do drewna bierze się zarówno koncepcja i forma Jego prac, jak i sposób ich przedstawiania.Inwencja twórcza artysty sprowadza się do starannie przemyślanych ingerencji w żywe drewno.

Artysta tworzy swoje obiekty (szczególnie te o charakterze dekoracyjno-użytkowym np. siedziska, stoły) z wykorzystaniem procederu kontrolowanego przypadku.

Jego zabiegi mają na celu wyeksponowanie odpowiednich części już zastanych w użytym materiale, a nierzadko przetworzenie go w zupełnie inną, żyjącą własnym życiem formą.Wielka pracowitość, pasja i determinacja, głęboka wiara w sens sztuki i jej humanitarne przesłanie składają się na godny szacunku wizerunek artysty. Zdobyta przez wiele lat pracy biegłość techniczna pozwala rzeźbiarzowi na realizację prac często bardzo formalnie skomplikowanych. W rzeźbach Ryszarda Zająca zwracają uwagę stałe elementy twórczości, takie jak jednoczesna obecność abstraktu i konkretu oraz organiczne i geometryczne widzenie świata.Rozległa jest również tematyka Jego prac. Od form czystko dekoracyjnych czy dekoracyjno-użytkowych przez sławiące piękno kobiecego ciała zmysłowe akty, po te poruszające tragiczniejszą stronę ludzkiej egzystencji.Jako baczny obserwator zawirowań we współczesnym świecie, rzeźbiarz reaguje również na te wyda-rzenia, wprowadzając do swoich prac tematykę poruszającą te zjawiska.

Ryszard Zając pozostaje ciągle młodym fizycznie i duchowo twórcą, po którym możemy spodziewać się jeszcze wiele interesujących realizacji, czego życzę Mu z całego serca.

9

Stanisław Firsz, Dyrektor Muzeum Przyrodniczego w Jeleniej Górze, Jelenia Góra-Cieplice 13.12.2016

Ryszard Zając należy do nielicznych artystów rzeźbiarzy, którzy swoje życie i twórczość związali z naszym regionem. Jego ulubionymi tworzywami twórczymi są drewno i marmur, z których potrafi wyczarować własne wizje świata pełne ekspresji i niepokoju. Inspiruje się nie tylko światem realnym, ale często sięga po tematy zaczerpnięte z mitów i opowieści biblijnych. Dotyczą one i dotykają spraw wykraczających poza codzienność, symbolicznych, sięgających najgłębszych zakamarków ludzkiej psychiki i świadomości. Ocierających się o fenomen życia i śmierci. Rzeźby Ryszarda Zająca przyjmują kształt drobnych figur, funkcjonalnych siedzisk, foteli, stolików i stołków, ale także wielkich wertykalnych słupów, totemów, bram, płaskorzeźb, a nawet swego rodzaju ołtarzy. W wielu jego dziełach pojawiają się wątki erotyczne, baśniowe i religijne inspirowane sztuką Indian, ludów pierwotnych, Wikingów, dawnych Słowian i sztuki chrześcijańskiej. Jego prace znajdują się w wielu domach prywatnych w Polsce i zagranicą. To On zajął się renowacją i odnowieniem elementów wystroju Świątyni Wang w Karpaczu i wykonaniem drewnianej płyty nagrobnej Henryka Tomaszewskiego na tamtejszym cmentarzu. Był autorem, wraz z grupą Synteza, drewnianych siedzisk i rzeźb, które przed laty zdobiły Rynek w Jeleniej Górze. Część z nich trafiła później na Zamek w Bolkowie. W 2011 w BWA w Jeleniej Górze miał miejsce Benefis Ryszarda Zająca z okazji Jego 60 urodzin. Na tym spotkaniu pojawiło się wielu Jego przyjaciół i znajomych, którzy dali świadectwo wszystkim obecnym, że Ryszard Zając to nie tylko rzeźbiarz. To twórca wszechstronny, piszący wiersze i teksty piosenek ,do których komponuje muzykę. Gra na gitarze i śpiewa.W 2014 roku miała miejsce dotychczas największa wystawa prac Ryszarda Zająca. Rzeźby zajęły właściwie cały parter Muzeum Przyrodniczego w Jeleniej Górze. Część prac prezentowana była przed wejściem do placówki, a dwie realizacje w drewnie i marmurze wypełniły cały wirydarz obiektu poklasztornego. Przy tej okazji ujawniła się też ciepła i pełna dystansu do samego siebie osobowość artysty. Ekspozycja miała tytuł ”Zając w Muzeum Przyrodniczym w Jeleniej Górze”.Bo taki jest Ryszard Zając - artysta i człowiek wielkiego serca i ducha.

POD CHIMERYCZNĄ KOKOSOWĄ PALMĄ

FOTOGRAFICZNY SHOOT... AKTÓW KILKA...

ORZECHY JAK CHLEBY NA PLAŻY

SKĄPANI W PIACHU... ZAPOMINANIA CHWILKA...

NA ZAPROSZENIE OCEANU NA GŁĘBINOWĄ MĄDROŚĆ

CZTEROMILOWA PLAŻA OTWIERA SIĘ W SAMOTNOŚĆ...

IDZIEMY GRANICĄ NIEWODY DOKĄD OCZY PONIOSĄ

OCEAN NAS BŁOGOSŁAWI... KAŻE WRACAĆ PRZED NOCĄ...

NA KOKOSOWEJ PLAŻY NIKT SIĘ NIE ODWAŻY

WSKOCZYĆ DO OCEANU PEŁNEGO ŻARŁOCZNYCH GADÓW

A W KOKOSOWYM LESIE MOŻNA SIĘ TYLKO ZAWIESIĆ

JAK KOCHAĆ SIĘ WŚRÓD WĘŻY??? GDY ALIGATOR SIĘ PRĘŻY???

NA KOKOSOWO ROZGRZANEJ PLAŻY ANIOŁ NAM SIĘ WYDARZYŁ

SZEDŁ PROSTO DO NAS PO WODZIE

SKRZYDŁA ZMOCZONE MIAŁ SRODZE...

TAK NIECODZIENNIE NAS PRZESZEDŁ JAKBYM OŚLEPIŁ GO WIERSZEM

RZUCIŁEM DO NIEGO PYTANIE... ON OŻYŁ... ZAWOŁAŁ ,,PISZ DALEJ”

NA ZAPROSZENIE NIEBA!!! NA ŚLADY ZNIKAJĄCE!!! DZIELIMY SIE KOKOSEM

PODZWROTNIKOWYM SŁOŃCEM...

I CHOĆBYŚ NAS PRZESTRZEGAŁ DOBRE RADY DAWAŁ...

MY ŻEGLUJEMY DO KOŃCA... DO NIEISTNIENIA W RAMACH

Z ANTYPODÓW ZAJĄC

11

PACYFIC CREAT ME...

TEN NIEKOŃCZĄCY SIE ŁOSKOT, TEN ŁOMOT, TEN RYK

ODDECH GŁĘBIN, NIEBOSKŁON

FALE GRAWITACJI, OCEANU RYTM

TA NASZA ZIEMIA MINIATURKA KOSMOSU

TAJEMNIC PEŁEN SEJF

TA NASZA ZIEMIA PERŁA POD NOGI

SZCZODRZE RZUCONA NIE ROZDEPTAJ JEJ...

DO OCEANU WYCIĄGAMY RĘCE

WCHODZIMY W JEGO CIAŁO

OBEJMUJE NAS...

ON SWOJĄ SIŁĄ UNOSI NAS PIĘKNIE

ZANURZYĆ SIĘ POZWALA I TAŃCZYĆ!!!

TAŃCA CZAS...

TRANSCENDENTALNY PACYFIC BEZ GRANIC, BEZ RAM

JAWI SIE NAM JAK HYBRYDA ODCHŁAŃ

MITYCZNY KOLOS POSEJDON WŚRÓD FAL.

NA ZWYKŁEJ DESCE MOŻNA GO POKONAĆ

JAK IKAR WZNIEŚĆ SIĘ NAD WSPIENIONY GARB...

SAM PEGAZ NAM POMAGAĆ BĘDZIE

KIEDY FANTAZJI UWOLNIMY CZAR.

RUSZAMY RANKIEM PO MARSOWYM POLU

PLAŻĄ MUŚNIĘTĄ OKIEM SŁOŃCA W CZAS

POD NAMI JAK OTWARTE OKNO

PACYFIC DYSZY - JUŻ JEST NASZ...

ZBAGATELIZOWAĆ JEGO ODDECH? NIE DORADZAM...

RYTM KTÓRYM ŻYJE ZWALCOWAŁ BY NAS...

IDENTYFIKOWAĆ SIĘ Z JEGO SIŁĄ? POZWALAM

ZATOPIĆ SIĘ I UNIEŚĆ...

PRZESTAŃ SIĘ BAĆ...

PACYFIC – MARZEC 2016 ZAJĄC

Serdeczne podziękowania dla wszystkich, którzy przyczynili się do tworzenia wspaniałej atmosfery przy organizowaniu wernisażu i wystawy Ryszarda Zająca. Szczególne podziękowania za współpracę dla Pana Andrzeja Blusza - dyrektora Liceum Plastycznego w ZSRA, Pana Stanisława Firszta - dyrektora Muzeum Przyrodniczego w Jeleniej Górze, Pana Władysława Kuca - dyrektora ZSRA, Pana Jana Supersona - dyrektora Liceum Plastycznego w ZSRA oraz dla Pana Zbigniewa Dygdałowicza za udostępnienie materiałów archiwalnych do wernisażu i wystawy.

1997 – ZŁOTY MEDAL NA OGÓLNOPOLSKIEJ WYSTAWIE SZTUKI SAKRALNEJ „ARS PRO FIDE”, WROCŁAW 1998 – NAGRODA MINISTRA KULTURY I SZTUKI NA MIĘDZYNARODOWEJ WYSTAWIE ALTERNATYWNYCH ZABAWEK DLA DZIECI W KIELCACH1999 – PRZYJĘTY W POCZET POLSKICH ARTYSTÓW RZEŹBIARZY. WARSZAWA2003 – II NAGRODA NA WYSTAWIE OGÓLNOPOLSKIEJ „OGRÓD POLSKI” – KAPITUŁA KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO WROCŁAW, OSTRÓW TUMSKI2009 – NAGRODA ZA CAŁOKSZTAŁT TWÓRCZOŚCI IM. LEOPOLDA OTTO – KAPITUŁA KOŚCIOŁA EWANGELICKIEGO, BIELSKO BIAŁA2014 – JEDNA DROGA – TRZY NARODY – TABLICE Z ORNAMENTAMI WIKINGÓW – SUKCES W EUROPEJSKIM PROJEKCIE „VIA SACRA” – KONKURS NA ZAMÓWIENIE, KARPACZ WIELOKROTNIE NAGRADZANY NA WYSTAWACH I MIĘDZYNARODOWYCH PLENERACH ZA GRANICĄ – NIEMCY, HOLANDIA, NORWEGIA, SZWECJA

PromocjeGaleria ODKul. K.K. Trzcińskiego 1258-506 Jelenia Góratel./fax 75 7531831/ 7541090www.odk.karkonosze.com; odk5@wp.pl

Grupa SYNTEZA powstała założona przez Ryszarda Zająca w 1975 i działała do 1980. Sam autor wykonywał w tym czasie happeningi, w których ośmieszał ówczesny system polityczny. Wywołuje skandale o wydźwięku dadaistycznym. Z grupą SYNTEZA – do której należeli młodzi adepci sztuki i wychowankowie Mariana Kazimierza Szymanika: Roman Hanus, Andrzej Krysiak, Jerzy Kryszpin, Eugeniusz Maksymowicz i Tadeusz Zajas – stworzył monumentalne rzeźby w drewnie, które przez kilkanaście lat stały na ulicach Jeleniej Góry - m.in. Plac Ratuszowy CZTERY ŻYWIOŁY - zdjęcia na str.7: zdj. 1: centralnie MATKA ZIEMIA Z KŁOSAMI CHLEBA - autor Andrzej Krysiak, ŻYWIOŁ POWIETRZA Z DMUCHAWCAMI - autor Eugeniusz Maksymowicz, od lewej ŻYWIOŁ OGNIA Z BŁYSKAWICĄ - autor Jerzy Kryszpin, po prawej ŻYWIOŁ WODY Z KROPLAMI DESZCZU - autor Ryszard Zając; zdj. 2: ŁAWA - WÓZ Z BAJKI ZAJECHAŁ NA PLAC RATUSZOWY - autor Jerzy Kryszpin; w Cieplicach - MIECZE na zdj. 3 i 4 - opisy w tekstach dyr. A. Blusza i dyr. W. Kuca .

zdjęcia: Andrzej Blusz - str. 7 (zdj. 3, 4); Jerzy Kryszpin - str. 1, 2, 4, 9, 10; Dorota Leszczyłowska - str. 6, 11, 12

Ryszard Zając, Jerzy Kryszpin