Liceum Ogólnokształcąceim. Bohaterów Porytowego Wzgórzaul. Jana Pawła II 123 – 300 Janów Lubelski

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z FIZYKI,

KRYTERIA OCENIANIA

IV etap edukacyjny – zakres podstawowyCele kształcenia – wymagania ogólneI. Wykorzystanie wielkości fizycznych do opisu poznanych zjawisk lub rozwiązania prostych zadań obliczeniowych.II. Przeprowadzanie doświadczeń i wyciąganie wniosków z otrzymanych wyników.III. Wskazywanie w otaczającej rzeczywistości przykładów zjawisk opisywanych za pomocą poznanych praw i zależności fizycznych.IV. Posługiwanie się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularno-naukowych).Treści nauczania – wymagania szczegółowe1. Grawitacja i elementy astronomii. Uczeń:1) opisuje ruch jednostajny po okręgu, posługując się pojęciem okresu i częstotliwości;2) opisuje zależności między siłą dośrodkową a masą, prędkością liniową i promieniem oraz wskazuje przykłady sił pełniących rolę siły dośrodkowej;3) interpretuje zależności między wielkościami w prawie powszechnego ciążenia dla mas punktowych lub rozłącznych kul;4) wyjaśnia, na czym polega stan nieważkości, i podaje warunki jego występowania;5) wyjaśnia wpływ siły grawitacji Słońca na ruch planet i siły grawitacji planet na ruch ich księżyców, wskazuje siłę grawitacji jako przyczynę spadania ciał na powierzchnię Ziemi;6) posługuje się pojęciem pierwszej prędkości kosmicznej i satelity geostacjonarnego; opisuje ruch sztucznych satelitów wokół Ziemi (jakościowo), wskazuje siłę grawitacji jako siłę dośrodkową, wyznacza zależność okresu ruchu od promieniaorbity (stosuje III prawo Keplera);7) wyjaśnia, dlaczego planety widziane z Ziemi przesuwają się na tle gwiazd;8) wyjaśnia przyczynę występowania faz i zaćmień Księżyca;9) opisuje zasadę pomiaru odległości z Ziemi do Księżyca i planet opartą na paralaksie i zasadę pomiaru odległości od najbliższych gwiazd opartą na paralaksie rocznej, posługuje się pojęciem jednostki astronomicznej i roku świetlnego;10) opisuje zasadę określania orientacyjnego wieku Układu Słonecznego;11) opisuje budowę Galaktyki i miejsce Układu Słonecznego w Galaktyce;12) opisuje Wielki Wybuch jako początek znanego nam Wszechświata; zna przybliżony wiek Wszechświata, opisuje rozszerzanie się Wszechświata (ucieczkę galaktyk).

2. Fizyka atomowa. Uczeń:1) opisuje promieniowanie ciał, rozróżnia widma ciągłe i liniowe rozrzedzonych gazów jednoatomowych, w tym wodoru;2) interpretuje linie widmowe jako przejścia między poziomami energetycznymi atomów;3) opisuje budowę atomu wodoru, stan podstawowy i stany wzbudzone;4) wyjaśnia pojęcie fotonu i jego energii;5) interpretuje zasadę zachowania energii przy przejściach elektronu między poziomami energetycznymi w atomie z udziałem fotonu;6) opisuje efekt fotoelektryczny, wykorzystuje zasadę zachowania energii do wyznaczenia energii i prędkości fotoelektronów.3. Fizyka jądrowa. Uczeń:1) posługuje się pojęciami pierwiastek, jądro atomowe, izotop, proton, neutron, elektron; podaje skład jądra atomowego na podstawie liczby masowej i atomowej;2) posługuje się pojęciami: energii spoczynkowej, deficytu masy i energii wiązania; oblicza te wielkości dla dowolnego pierwiastka układu okresowego 1673) wymienia właściwości promieniowania jądrowego α, β, γ; opisuje rozpady alfa, beta (wiadomości o neutrinach nie są wymagane), sposób powstawania promieniowania gamma; posługuje się pojęciem jądra stabilnego i niestabilnego;4) opisuje rozpad izotopu promieniotwórczego, posługując się pojęciem czasu połowicznego rozpadu; rysuje wykres zależności liczby jąder, które uległy rozpadowi od czasu; wyjaśnia zasadę datowania substancji na podstawie składu izotopowego, np. datowanie węglem 14C;5) opisuje reakcje jądrowe, stosując zasadę zachowania liczby nukleonów i zasadę zachowania ładunku oraz zasadę zachowania energii;6) opisuje wybrany sposób wykrywania promieniowania jonizującego;7) wyjaśnia wpływ promieniowania jądrowego na materię oraz na organizmy;8) podaje przykłady zastosowania zjawiska promieniotwórczości i energii jądrowej;9) opisuje reakcję rozszczepienia uranu 235U zachodzącą w wyniku pochłonięcia neutronu; podaje warunki zajścia reakcji łańcuchowej;10) opisuje działanie elektrowni atomowej oraz wymienia korzyści i zagrożenia płynące z energetyki jądrowej;11) opisuje reakcje termojądrowe zachodzące w gwiazdach oraz w bombie wodorowej.

KRYTEIA OCENIANIA, SPOSOBY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘĆ (zakres podstawowy i rozszerzony)

I. Ocenie podlegają:1. Zadania klasowe (sprawdziany, testy).

2. Kartkówki

3. Odpowiedzi ustne.

4. Aktywność i inwencja twórcza ucznia.

5. Zadania domowe.

6. Formy dodatkowe (prace nadobowiązkowe): projekty, referaty, prezentacje, udział w konkursie fizycznym

i zajęciach pozalekcyjnych.

7. Obserwacja ucznia:

a) przygotowanie do lekcji;

b) aktywność na lekcji;

c) praca w grupieII. Kontrola i ocena osiągnięć uczniów:

1. Sprawdzanie wiadomości w formie pisemnej:a. Praca klasowa, kartkówka lub test.b. Praca klasowa będzie zapowiedziana, z co najmniej tygodniowym wyprzedzeniem i z podaniem zakresu

materiału, jaki będzie obejmował.

c. Uczeń może poprawić (jednorazowo) ocenę niedostateczną z kartkówki, zadania klasowego w terminie

2 tygodni na zajęciach konsultacyjnych. W razie nieobecności uczeń musi napisać zadanie klasowe

także w ciągu 2 tygodni od powrotu do szkoły na zajęciach konsultacyjnych w przeciwnym

razie uczeń dostaje ocenę niedostateczną (konkretny termin ustala nauczyciel).2. Kartkówka może obejmować zakres bieżący, lecz nie więcej niż trzy ostatnie lekcje. 3. Prace klasowe są sprawdzane i oddawane w ciągu 2 tygodni.

4. Uczeń ma prawo jeden raz w semestrze zgłosić na początku lekcji nieprzygotowanie i jeden raz brak

zadania ( nie dotyczy to prezentacji, referatów). Przez nieprzygotowanie się do lekcji rozumiemy : brak

zeszytu, brak zeszytu ćwiczeń (klasy pierwsze), niegotowość do odpowiedzi, brak pomocy potrzebnych do

lekcji.

5. Za aktywność oraz pracę podczas lekcji (w zależności od zaangażowania i trudności zadań) uczeń

otrzymuje zdobyte systematycznie plusy i minusy;

3 plusów - ocena bardzo dobra; 3minusy - ocena niedostateczna

6. W danym semestrze będzie przeprowadzony, co najmniej jeden sprawdzian i przynajmniej jedna

kartkówka.

7. Uczeń otrzymując ocenę niedostateczną na semestr musi ją poprawić. Formę i termin ustala nauczyciel.

8. Na koniec semestru nie przewiduje się zaliczania materiału.

KLASA I (poziom podstawowy)I GRAWITACJA

ocena dopuszczająca

ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca

wie, że w ruchu jednostajnym po okręgu wartość prędkości (szybkość) jest stała, a jej kierunek zmienia się potrafi podać przykłady ruchu po okręguwie, że wszystkie ciała przyciągają się wzajemnie wie, że masa ciała nie zależy od miejsca, w którym się to ciało znajdujewie, że planety krążą wokół Słońca i że Ziemia jest jedną z planet zna I, II, III prawo Keplera

wymagania jak na ocenę dopuszczającą i:zna pojęcia: promień, okres obiegu wie, że warunkiem ruchu po okręgu jest działanie siły wypadkowej zwróconej do środka tego okręguumie obliczyć szybkość korzystając ze wzoru 

Tr 2

 

wie, że wartość siły grawitacji jest tym większa im większe są masy oddziałujących ciał oraz tym mniejsza im bardziej oddalone są ciała

wymagania jak na ocenę dostateczna i:rozumie, że w ruchu po okręgu zmienia się kierunek prędkości umie narysować wektor prędkości ciała w ruchu po okręgu umie narysować wektor siły dośrodkowej potrafi przewidzieć, jak porusza się ciało w chwili, gdy przestaje na nie działać siła dośrodkowawie, że wartość siły ciążenia powszechnego jest wprost proporcjonalna do iloczynu mas

wymagania jak na ocenę dobrą i: potrafi objaśnić działanie siły dośrodkowej na przykładach z życia codziennego potrafi doświadczalnie wykazać, że wzrost wartości siły dośrodkowej powodujewzrost wartości prędkościpotrafi rozwiązywać problemy związane z prawem powszechnego ciążeniapotrafi zastosować prawa dynamiki do wyjaśnienia

wymagania jak na ocenę bardzo dobrą i : posiada wiedzę i umiejętności znacznie wykraczające poza program nauczania biegle posługuje się zdobytymi wiadomościami w rozwiązywaniu problemów teoretycznych i praktycznychproponuje rozwiązania nietypowe i rozwiązuje zadania wykraczające poza program nauczania danej klasy pełni funkcję asystenta nauczyciela,

zna pojęcia I i II prędkości kosmicznejpotrafi graficznie przedstawić siły grawitacji oddziałujących mas

oddziałujących ciał i odwrotnie proporcjonalna do kwadratu odległości między nimipotrafi stosować I prawo Keplerawie, jakie są wartości I i II prędkości kosmicznej

(jakościowego) ruchu planet wokół Słońca oraz ruchu Księżyca i sztucznych satelitów potrafi stosować II, III prawo Keplerapotrafi obliczyć I i II prędkość kosmiczną dla innych obiektów niż Ziemia

przygotowując samodzielnie doświadczenia i prezentacje związane z wprowadzanym przez nauczyciela zagadnieniem samodzielnie i twórczo rozwija własne zainteresowania z fizyki i astronomiiosiąga sukcesy w konkursach i olimpiadach

II FIZYKA ATOMOWA

wie, że wszystkie ciała emitują promieniowanie termicznewie, że ciała w stanie gazowym zna definicję zjawiska fotoelektrycznego

wie, że emisja elektronów z powierzchni metalu zależy od częstotliwości padającego promieniowaniawie, że energia emitowanych elektronów zależy od częstotliwości padającego promieniowaniawie, że urządzenie bazujące na fotoefekcie, to fotokomórka

rozumie różnicę widma emisyjnego i absorpcyjnegoumie obliczyć długość fali ze wzoru f gr=

cλ

potrafi obliczyć pracę wyjścia dla częstotliwości granicznej ze wzoru h ∙ f gr=W

potrafi obliczyć ze wzoru Einsteina-Millikana h ∙ f =W + m∙v2

2

poszczególne wartościpotrafi podać z życia codziennego urządzenia pracujące na zasadzie fotoefektu (fotokomórki)

III FIZYKA JĄDROWA

wie, czym zajmuje się fizyka jądrowawie jak może być wykorzystana energiauwalniana w czasie reakcji rozszczepieniaumie podać przykłady pierwiastków promieniotwórczych wie, kto to jest Maria Skłodowska-Curie  wie o szkodliwości działania promieniowania jonizującego na organizm człowieka zna symbole oznaczające pomieszczenia, zbiorniki zawierające substancje promieniotwórcze

wie, że suma mas składników jądra nie jest równa masie tego jądra (defekt masy)interpretuje zapis np. H11i D

21 , U235

92  i U23892  

wie, na czym polega reakcja rozszczepieniawie, co to jest czas połowicznego rozpaduzna rodzaje i właściwości promieniowania wysyłanego podczas rozpadu promieniotwórczego potrafi podać pozytywne i negatywne przykłady wykorzystania promieniowania jądrowego wie o sygnałach alarmowych ostrzegających o skażeniu (powietrza ziemi) promieniowaniem jądrowym

potrafi zinterpretować wzór E =mc2

potrafi odszukać i zaprezentowaćinformacje o elektrowniach jądrowychwie, że źródłem energii jądrowej może być reakcja syntezy termojądrowej lekkich pierwiastkówpotrafi podać przykłady wykorzystania izotopów promieniotwórczych np. w medycynie, technice, technologii żywnościwie w jaki sposób należy chronić się przed danym rodzajem promieniowania

potrafi wyszukać i zaprezentować na lekcji informacje o kwarkachwie, że ważnym problemem energetykijądrowej jest gospodarka odpadami promieniotwórczymi potrafi objaśnić mechanizm powstawania energii słonecznejumie wyjaśnić mechanizm rozpadu  ,  i emisji promieniowania  

III ASTRONOMIA

wie, że naturalnym satelitą Ziemi jest

wie co to jest rok świetlny wie jakie

wie, że do określania odległości w Układzie

potrafi rozwiązywać problemy związane z

Księżyc wie, że obserwacje astronomiczne można prowadzić "okiem nieuzbrojonym" lub za pomocą lunet, teleskopów wie, że Słońce jest gwiazdąpotrafi wymienić obiekty astronomiczne, które można zobaczyć  "okiem nieuzbrojonym"  na nocnym oraz dziennym niebiewie, że odległości w Kosmosie są bardzo duże

obiekty występują w Układzie Słonecznym potrafi podać podstawowe informacje o wybranej planeciewie, jak okres obiegu planety wokół Słońca zależy od jej odległości od Słońca rozumie znaczenie odkryć Kopernikawie kiedy odbył się pierwszy lot człowieka w Kosmos i kiedy pierwszy człowiek lądował na Księżycuwie co to są gwiazdy, komety, meteory, meteoryty wie, że nasza galaktyka to Droga Mleczna

Słonecznym stosuje się jednostkę zwaną jednostką astronomicznąrozumie, że w ruchu planet i satelitów siłą dośrodkową jest siła grawitacji potrafi wyjaśnić kiedy zachodzi zaćmienie Słońca, Księżycapotrafi objaśnić co to są brązowe karły, białe karły, czerwone olbrzymy, gwiazdy neutronowe, czarne dziury, pulsary, planetoidy wie, że ”życie gwiazdy” można przedstawić na wykresie H_Rzna działanie silnika rakietowego

prawem powszechnego ciążeniapotrafi zastosować prawa dynamiki do wyjaśnienia (jakościowego) ruchu planet wokół Słońca oraz ruchu Księżyca i sztucznych satelitów wie dlaczego Słońce jest źródłem energiipotrafi na wykresie H-R umiejscowić Słońcezna założenia teorii Wielkiego Wybuchu

IV etap edukacyjny - zakres rozszerzonyCele kształcenia – wymagania ogólneI Znajomość i umiejętność wykorzystania pojęć i praw fizyki do wyjaśniania procesów i zjawisk w przyrodzie.II Analiza tekstów popularnonaukowych i ocena ich treści.III. Wykorzystanie i przetwarzanie informacji zapisanych w postaci tekstu, tabel, wykresów, schematów i rysunków.IV Budowa prostych modeli fizycznych i matematycznych do opisu zjawisk.V Planowanie i wykonywanie prostych doświadczeń i analiza ich wyników.Treści nauczania – wymagania szczegółowe

1. Ruch punktu materialnego. Uczeń:1) rozróżnia wielkości wektorowe od skalarnych; wykonuje działania na wektorach (dodawanie, odejmowanie, rozkładanie na składowe);2) opisuje ruch w różnych układach odniesienia;3) oblicza prędkości względne dla ruchów wzdłuż prostej;4) wykorzystuje związki pomiędzy położeniem, prędkością i przyspieszeniem w ruchu jednostajnym i jednostajnie zmiennym do obliczania parametrów ruchu;5) rysuje.

Wymagania konieczne Uczeń: zna podstawowe pojęcia fizyczne; opanował podstawowe wiadomości teoretyczne; potrafi opisać doświadczenia; potrafi omówić zjawiska fizyczne.Wymagania podstawoweUczeń: opanował wiadomości teoretyczne; zna podstawowe pojęcia fizyczne, wzory i jednostki; potrafi rozwiązywać zadania o średnim stopniu trudności; potrafi planować, wykonywać i opisywać doświadczenia; rozumie zależności pomiędzy wielkościami fizycznymi; potrafi odczytywać i sporządzać wykresy.Wymagania rozszerzająceUczeń spełnia wymagania podstawowe, a ponadto: potrafi poprawnie analizować przyczyny i skutki zdarzeń, wyciągać wnioski; potrafi rozwiązywać zadania obliczeniowe; potrafi samodzielnie prowadzić obserwacje i pomiary; potrafi samodzielnie rozwiązywać typowe zadania teoretyczne i praktyczne.

Wymagania dopełniająceUczeń spełnia wymagania podstawowe i rozszerzające, a ponadto: potrafi samodzielnie rozwiązywać trudniejsze zadania teoretyczne i praktyczne; aktywnie uczestniczy w lekcjach; potrafi projektować i wykonywać doświadczenia; potrafi opracowywać i interpretować wyniki doświadczeń; potrafi samodzielnie korzystać z różnych źródeł informacji.Wymagania wykraczająceUczeń spełnia wymagania dopełniające, a ponadto: uczestniczy w konkursach fizycznych; samodzielnie prowadzi badania, obserwacje i opracowuje wyniki swoich działań.KLASA III KINEMATYKA

ocena dopuszczająca

ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca

wie, co to znaczy, że ciało znajduje się w ruchu rozumie, że do opisu ruchu konieczny jest wybór układu odniesienia zna pojęcie toru potrafi odróżnić ruch prostoliniowy od krzywoliniowego wie, że jeżeli ciało w jednakowych odstępach czasu przebywa jednakowe drogi, to porusza się ono ruchem

wymagania jak na ocenę dopuszczającą i:potrafi objaśnić co to znaczy, że ruch i spoczynek są względne potrafi podać przykłady z życia codziennego świadczące o względności ruchu zna i rozróżnia pojęcia: tor, droga, przemieszczenie potrafi ustalić cechy wektora przemieszczenia w  dowolnych  przykładach ruchu

wymagania jak na ocenę dostateczną i:potrafi opisać położenie dowolnego ciała we wskazanym układzie współrzędnych wie, że w ruchu prostoliniowym jednostajnym przebyta droga równa jest wartości wektora przemieszczeniapotrafi wykazać na przykładach, że prędkość jest wielkością względną

wymagania jak na ocenę dobrą i:potrafi samodzielnie dobrać układ odniesienia, związać z nim układ współrzędnych i w tym układzie opisać ruch dowolnego ciała wie, że w ruchu prostoliniowym jednostajnym przebyta droga równa jest wartości wektora przemieszczeniapotrafi wykazać na

wymagania jak na ocenę bardzo dobrą i: posiada wiedzę i umiejętności znacznie wykraczające poza program nauczania biegle posługuje się zdobytymi wiadomościami w rozwiązywaniu problemów teoretycznych i praktycznychproponuje rozwiązania nietypowe i rozwiązuje zadania wykraczające

jednostajnym zna jednostki prędkości wie, że prędkość jest wielkością wektorową wie, że w ruchu prostoliniowym jednostajnym wartość prędkości jest stała umie obliczyć szybkość średnią z jaką porusza się ciało rozumie konieczność przestrzegania przez użytkowników dróg znaków ograniczenia szybkościwie, że jeżeli w  jednakowych odstępach czasu ciało przebywa różne drogi, to porusza się ono ruchem zmiennym wie, że jeżeli wartość prędkości wzrasta, to ciało porusza się ruchem  przyspieszonym, gdy wartość  prędkości maleje to ciało porusza się ruchem opóźnionym potrafi z wykresu odczytać szybkość ciała w danej chwili

umie obliczyć wartość prędkości w ruchu jednostajnym prostoliniowym potrafi przeliczać jednostki prędkości potrafi podać cechy wektora prędkości w wybranych przez siebie przykładach wie, że w ruchu prostoliniowym jednostajnym prędkość jest stała potrafi odczytać z wykresu  drogę przebytą we wskazanym czasie, potrafi sporządzić wykres  dla ruchujednostajnegowie, że w ruchu jednostajnym prostoliniowym droga jest proporcjonalna do czasu i umie ją obliczaćrozróżnia szybkość chwilową i szybkość średnią potrafi, na podstawie danych z doświadczenia, wykonać wykres zależności  zna definicję przyspieszenia i jego

potrafi rozwiązywać zadania wykorzystując poznane zależności dla ruchu jednostajnego prostoliniowegopotrafi uzasadnić dlaczego w ruchu po linii prostej w tę samą stronę szybkość równa jest wartości prędkościkorzystając  z definicji wartości przyspieszenia potrafi obliczać zmiany szybkości czas w którym one zaszłyumie sporządzić wykresy s(t), a(t)   dla ruchu jednostajnie przyspieszonego prostoliniowego potrafi na podstawie złożonych wykresów  s(t) i v(t) opisać ruch ciała potrafi, korzystając z wykresu v(t), obliczyć drogę jako pole pod wykresem umie sporządzić wykres v(t) dla ruchu prostoliniowego jednostajnie opóźnionegona podstawie wykresu zależności v(t) dla ruchu jednostajnie

przykładach, że prędkość jest wielkością względną potrafi rozwiązywać zadania wykorzystując poznane zależności dla ruchu jednostajnego prostoliniowegopotrafi rozwiązywać analitycznie i graficznie zadania dla ruchu jednostajnegopotrafi oszacować wartość przyspieszenia samochodu, w którym jedzie, korzystając ze wskazań szybkościomierzapotrafi rozwiązywać zadania obliczeniowe i graficzne z wykorzystaniem poznanych zależnościpotrafi rozwiązywać zadania problemowe (rachunkowe, graficzne i teoretyczne)mając wykres zależności v(t) dla ruchów jednostajnie zmiennych potrafi sporządzić wykresy a(t) oraz s(t)

poza program nauczania danej klasy pełni funkcję asystenta nauczyciela, przygotowując samodzielnie doświadczenia i prezentacje związane z wprowadzanym przez nauczyciela zagadnieniem samodzielnie i twórczo rozwija własne zainteresowania z fizyki i astronomiiosiąga sukcesy w konkursach i olimpiadach

jednostki rozumie co to znaczy, że wartość przyspieszenia wynosi np. 2m/s2 potrafi zbadać doświadczalnie ruch jednostajnie przyspieszony wie, że gdy przyspieszenie ciała jest stałe, to porusza się ono ruchem jednostajnie zmiennym potrafi sporządzić wykres  w ruchu jednostajnie przyspieszonym wie, że w ruchu jednostajnie przyspieszonym szybkość jest proporcjonalna do czasu umie obliczać szybkość i drogę przebytą przez ciało w tym ruchu wie, że drogi przebyte w kolejnych sekundach ruchu jednostajnie przyspieszonego mają się do siebie jak kolejne liczby nieparzystewie, że w ruchu jednostajnie opóźnionym wartość prędkości w

przyspieszonego umie obliczyć przyspieszenie ciała i drogę przebytą w danym czasie potrafi z wykresu v(t) w ruchu jednostajnie opóźnionym obliczyć drogę przebytą przez ciało potrafi rozwiązywać zadania stosując poznane zależności dla ruchu jednostajnie przyspieszonego i jednostajnie opóźnionego

potrafi wykorzystać informacje o ruchach do rozwiązywania złożonych zadań obliczeniowych i graficznych

równych odstępach czasu maleje jednakowopotrafi rozwiązywać zadania wykorzystując definicje i proste, zależności między poznanymi wielkościami fizycznymi

II DYNAMIKApotrafi wymienić różne rodzaje oddziaływań potrafi na prostym przykładzie wykazać wzajemność oddziaływańwie, że opisując oddziaływania posługujemy się pojęciem siły, która jest miarą oddziaływaniawie, że wartość siły wyrażamy w niutonach potrafi zmierzyć wartość siły za pomocą siłomierza potrafi na przykładzie określić cechy siłyrozumie pojęcie siły  wypadkowej, potrafi objaśnić je na przykładzie wie, że dwie siły

rozpoznaje na przykładach oddziaływania bezpośrednie (mechaniczne) i "na odległość" rozpoznaje na przykładach statyczne i dynamiczne skutki oddziaływańrozumie, co to znaczy, że siła jest wielkością wektorową i potrafi ją przedstawić graficzniepotrafi znaleźć graficznie wypadkową dwóch sił o tym samym kierunku rozumie pojęcie siły równoważącej, potrafi znaleźć graficznie siłę równoważącą inną siłępotrafi podać przykłady

potrafi wskazać i nazwać źródła sił działających na ciało potrafi w dowolnymprzykładzie wskazać siły działające na ciało, narysować wektory  tych sił oraz  podać ich cechypotrafi znaleźć  siłę wypadkową kilku sił działających wzdłuż jednej prostej potrafi narysować siłę równoważącą kilka sił działających wzdłuż jednej prostej wie, że wartość siły sprężystości ciała jest wprost proporcjonalna do jego odkształcenia stosuje I zasadę dynamiki do wyjaśniania prostych zjawisk z

potrafi rozwiązywać problemowe zadania jakościowe i obliczeniowe potrafi rozwiązywać jakościowe problemy dynamiczne tzn. znajdować siły działające na ciała w konkretnych przypadkach  potrafi rozwiązywać jakościowe zadania problemowe dotyczące bezwładności ciał wie, że siły równoważące się mogą być różnej naturypotrafi wskazać przykłady wykorzystania dynamicznego pomiaru masy potrafi rozwiązywać

działające na ciało równoważą się gdy mają taki sam kierunek, taką samą wartość i przeciwne zwroty rozpoznaje siły występujące w przyrodzie w prostych przykładach z otoczeniawie, że bezwładność to cecha ciała, która wiąże się z jego masą  wie, że masę wyrażamy w kilogramach  rozpoznaje na przykładach zjawisko bezwładności  wie, że jeśli ciało spoczywa, to siły działające na to ciało równoważą sięwie, że szybkości uzyskane przez oddziałujące wzajemnie ciała zależą od mas tych ciałwie, że wartość pędu ciała zależy od  jego masy i szybkościwie, że aby wprawić ciało w ruch lub zatrzymać je, trzeba

działania siły sprężystości  wie, że wydłużenie sprężyny jest wprost proporcjonalne do działającej siły rozpoznaje w trudniejszych przykładach zjawisko bezwładności wie, że masa jest miarą bezwładności ciała rozumie treść I zasady dynamiki wie, że jeżeli siły równoważą się to ich wypadkowa wynosi zerowie, że szybkości uzyskane przez oddziałujące wzajemnie ciała są odwrotnie proporcjonalne do ich maspotrafi obliczyć wartość pędu znając masę i wartość prędkości ciała potrafi intuicyjnie posługiwać się zasadą zachowania pędu (zna pojęcie odrzutu)zna i rozumie treść  II zasady dynamiki Newtona zna definicję 1 N umie wyjaśnić co to

otoczeniapotrafi wykorzystywać

zależność  1

2

2

1

mm

  do  rozwiązywania zadańrozumie, że pęd jest wektorem o kierunku i zwrocie wektora prędkości ciała stosuje zasadę zachowania pędu do wyjaśniania prostych zjawiskrozumie zasadę zachowania pędu i potrafi ją stosować  w zadaniach nie wymagających formalnych rachunkówstosuje II zasadę dynamiki i zasadę zachowania pędu do wyjaśniania prostych zjawisk z otoczenia potrafi obliczyć każdą wielkość z równania

maF potrafi obliczyć masę ciała z wykresu a (F) potrafi wyjaśnić spadanie ciał w oparciu o zasady dynamiki Newtona potrafi obliczyć h i v w spadku swobodnym  

jakościowe zadania problemowe dotyczące zasady zachowania pędupotrafi stosować zasadę zachowania pędu dorozwiązywania zadań (dla dwóch ciał początkowo spoczywających lub zderzenia niesprężystego dwóch ciał poruszających się w tę samą stronę)potrafi rozwiązywać złożone problemy stosując poznane prawa i zależności wie, że zmiana pędu ciała zależy od działającej na ciało siły i czasu jej działaniapotrafi rozwiązywać zadania z zastosowaniem równań opisujących swobodny spadekumie wyjaśnić zjawisko tarcia na podstawie oddziaływań międzycząsteczkowych potrafi rozwiązywać jakościowe problemy dotyczące sił tarciaumie wyjaśnić zjawisko

działać siłą potrafi intuicyjnie stosować II zasadą dynamiki w prostych przykładach z życia codziennegowie, że Ziemia przyciąga wszystkie ciała wie, że siła ciężkości czyli siła, jaką Ziemia przyciąga ciało jest wprost proporcjonalna do masy tego ciałaintuicyjnie posługuje się III zasadą dynamikiwie, że jedną z przyczyn występowania tarcia jest chropowatość stykających się powierzchni potrafi wymienić niektóre sposoby zmniejszania i zwiększania tarcia wie, że na ciała poruszające się w powietrzu działa siła oporu powietrza

znaczy, że siła ma wartość np. 5 Npotrafi obliczyć ciężar ciała  znając jego masę umie objaśnić różnicę między masą i ciężarem rozumie co to znaczy, że ciało spada swobodniewie, że ciała spadają swobodnie ruchem jednostajnie przyspieszonym z przyspieszeniem ziemskim on wartości g wie, że siły wzajemnego oddziaływania dwóch ciał mają jednakowe wartości, jednakowe kierunki i przeciwne zwroty, umie podać przykładpotrafi podać przykłady ciał, między którymi działają siły tarcia wie, że tarcie występujące przy toczeniu ma mniejszą wartość niż przy przesuwaniu jednego ciała po drugimpotrafi rozpoznać przykłady pożytecznego i szkodliwego działania

zna i rozumie III zasadę dynamiki Newtona potrafi stosować III zasadę dynamiki  do wyjaśniania prostych zjawisk z otoczenia wie, że siły akcji i reakcji są tej samej natury (np. obie grawitacyjne, obie sprężyste)wie, że wartość siły tarcia zależy od rodzaju powierzchni trących i wartości siły nacisku potrafi podać sposoby zmniejszania i zwiększania oporów ruchu

tarcia na podstawie oddziaływań międzycząsteczkowych potrafi rozwiązywać jakościowe problemydotyczące sił tarcia

siły tarcia

III PRACA, MOC, ENERGIAwie, ze w sensie fizycznym praca wykonywana jest wówczas gdy działaniu siły towarzyszy przemieszczenie lub odkształcenie ciała rozpoznaje przykłady wykonywania pracy  mechanicznejwie, że jednostką pracy jest 1 Jwie, że różne urządzenia mogą tę samą pracę wykonać w różnym czasie, tzn. mogą pracować z różną mocą potrafi na prostych przykładach  z życia   codziennego rozróżniać urządzenia o większej i mniejszej mocy wie, że jednostką mocy jest 1 Wwie, że praca wykonywana nad ciałem może być "zmagazynowana" w formie energii rozumie, że ciało

umie obliczać pracę ze wzoru: sFW ,  gdy kierunek i zwrot stałej siły jest zgodny z kierunkiem i zwrotem przemieszczenia zna definicję 1J potrafi wyrazić 1J przez jednostki podstawowe układu SI zna i umie przeliczać jednostki pochodne potrafi wyjaśnić co to znaczy, że wykonana praca ma wartość np.35 J wie, że o mocydecyduje praca wykonywana w jednostce czasu potrafi obliczać moc korzystając z definicji potrafi wyjaśnić co to znaczy, że moc urządzenia wynosi np. 20 W zna jednostki pochodne 1 kW, 1 MW i potrafi dokonywać ich przeliczeń

poprawnie posługuje się poznanym wzorem  na pracę (jest świadom jego ograniczeń) znając wartość pracy potrafi obliczyć wartość F  lub s wie, ze gdy siła jest prostopadła do przemieszczenia to praca wynosi zero odróżnia pracę wykonywaną przez  siłę równoważącą daną siłę (np. siłę grawitacji, sprężystości) od pracy tej siły potrafi obliczać W lub t korzystając z definicji mocyrozumie pojęcie układu ciał wie, jakie siły nazywamy wewnętrznymi a jakie zewnętrznymi potrafi wskazać źródła sił zewnętrznychpotrafi obliczyć każdą z wielkości z równania

mghE p  

potrafi sporządzić wykres F(s) dla F = const  potrafi z wykresu F(s) obliczać pracę wykonaną na dowolnej drodze potrafi obliczyć wartość siły korzystając z wykresu W(s) potrafi rozwiązywać zadania korzystając z poznanych zależnościpotrafi zapisać równaniem zmianę energii mechanicznej układu, np. przyrost energii  zm WE  potrafi obliczyć energię potencjalną grawitacji względem dowolnie wybranego poziomu zerowego potrafi sporządzać wykres )(hE p  dla constm  potrafi z wykresu )(hE p  obliczyć masę ciała potrafi z równania

posiada energię gdy zdolne jest do wykonania pracy wie, że jednostkąenergii jest 1Jrozróżnia ciała posiadające energię potencjalną ciężkości  i potencjalną sprężystości wie, że jeśli zmienia się położenie ciała względem Ziemi, to zmienia się  jego energia potencjalna ciężkościwie, że energię kinetyczna posiadają ciała będące w ruchu wie, że energia kinetyczna zależy od masy ciała i jego szybkości potrafi wskazać przykłady ciał posiadających energie kinetycznąwie, że energia kinetyczna ciała może zamieniać się w energię potencjalną i odwrotnie potrafi na podanym prostym przykładzie omówić przemiany energiiwie jak działają siły na dźwigni dwustronnej

potrafi na przykładach rozpoznać ciała zdolne do wykonania pracypotrafi obliczać zmianę energii potencjalnej  ciężkości danego ciała rozumie sens tzw. poziomu zerowego energiiumie obliczać energie kinetyczną ciała:

2

2mEk  

zna zasadę zachowania energii mechanicznej, potrafi ją poprawnie sformułowaćzna warunek równowagi dźwigni dwustronnej wie, że tyle razy "zyskujemy na sile" ile razy ramię siły działania jest większe od ramienia siły oporurozumie, że stosując maszyny proste  można "zyskać na sile" lub zmienić zwrot siły na bardziej   korzystny rozumie, że stosując maszyny proste nie "zyskujemy na pracy"

rozumie, że zmiana energii  potencjalnej zależy od zmiany odległości między ciałami a nie od toru po jakim poruszało się któreś z tych ciał potrafi z równania

2

2mEk  obliczyć masę

ciałapotrafi wskazać przykłady  praktycznego   wykorzystywania przemian energii   np. w działaniu kafara, zegara, łuku) potrafi stosować zasadę zachowania energii do rozwiązywania typowych zadań rachunkowychpotrafi rozwiązywać zadania z zastosowaniem warunku równowagi maszyn prostychpotrafi obliczać pracę wykonaną z użyciem maszyn prostych

2

2mEk  obliczyć

szybkość ciała potrafi z wykresu

)( 2kE  obliczyć masę ciałapotrafi rozwiązywać problemy    wykorzystując zasadę zachowania energiizna warunki równowagi różnych maszyn prostych (np. bloków, kołowrotu)potrafi rozwiązywać problemy związane z zastosowaniem maszyn prostych

potrafi wskazać w  swoim otoczeniu przykłady maszyn prostychwie, że maszyny proste ułatwiają wykonywanie pracy

IV BRYŁA SZTYWNA rozróżnia pojęcia punkt materialny i bryła sztywna; zna granice ich stosowalnościanalizuje, czy dane ciało porusza się jedynie ruchem postępowym czy zarówno ruchem postępowym, jak i obrotowymwyznacza doświadczalnie środek ciężkości płaskiego ciała zawieszonego na niciwskazuje sposoby zwiększania stabilności ciała (na wybranych przykładach)posługuje się pojęciem moment bezwładności jako miarą bezwładności ciała w ruchu obrotowymwyjaśnia, kiedy bryła sztywna porusza się

wyznacza środek masy bryły (samodzielnie wykonuje i opisuje doświadczenie, wyciąga wnioski z doświadczenia)rozwiązuje proste zadania obliczeniowe (szacuje wartość spodziewanego wyniku, krytycznie analizuje realność otrzymanego wyniku)interpretuje i oblicza iloczyn wektorowy dwóch wektorówoblicza momenty sił działające na ciało lub układ ciał (bryłę sztywną)wykonuje obliczenia, wykorzystując warunek równowagi momentów siłodróżnia energię potencjalną ciężkości

posługuje się pojęciem precesja i wie, kiedy można pominąć precesjęstosuje wzór do wyznaczania środka masy bryły sztywnejwyznacza środek masy układu ciałna podstawie pierwszej zasady dynamiki ruchu obrotowego analizuje równowagę brył sztywnych w sytuacji, kiedy siły działają w jednej płaszczyźnie (gdy siły i momenty sił się równoważą)analizuje ruch obrotowy bryły sztywnej pod wpływem momentu siływskazuje przykłady sytuacji, w których równowaga bryły sztywnej decyduje o bezpieczeństwie (np.

rozwiązuje złożone zadania związane z ruchem obrotowym bryły sztywnej (przeprowadza złożone obliczenia za pomocą kalkulatora)wyprowadza wzór na położenie środka masyrozwiązuje - posługując się kalkulatorem - złożone zadania obliczeniowe; w obliczeniach korzysta ze wzoru na moment siłyokreśla warunki równowagi ciała stojącego na podłożurozwiązuje złożone zadania obliczeniowe, stosując wzory na energię w ruchu obrotowym (przeprowadza złożone obliczenia liczbowe za

ruchem obrotowym jednostajnie przyspieszonym, a kiedy - ruchem obrotowym jednostajnie opóźnionymdefiniuje moment pędu punktu materialnegowskazuje analogie między wielkościami fizycznymi opisującymi dynamikę ruchu postępowego i ruchu obrotowego bryły

ciała traktowanego jako punkt materialny od energii potencjalnej ciężkości ciała, którego wymiarów nie można pominąć; wyznacza energię potencjalną ciężkościrozróżnia pojęcia masa i moment bezwładnościoblicza bilans energii, uwzględniając energię kinetyczną ruchu obrotowegorozwiązuje proste zadania obliczeniowe z zastosowaniem wzorów na energię w ruchu obrotowym (rozróżnia wielkości dane i szukane, przelicza wielokrotności i podwielokrotności, szacuje wartość spodziewanego wyniku, krytycznie analizuje jego realność)opisuje ruch obrotowy bryły sztywnej wokół osi przechodzącej przez środek masy za pomocą prędkości kątowej i przyspieszenia kątowegoanalizuje ruch obrotowy bryły sztywnej pod

stabilność łodzi lub konstrukcji)wyjaśnia, od czego zależy moment bezwładności bryłyanalizuje złożony ruch bryły sztywnej (ruchy: postępowy i obrotowy)oblicza energię całkowitą bryły obracającej się wokół osi przechodzącej przez środek masy (np. walca, kuli)podaje przykłady momentów bezwładności (wybranych brył)demonstruje zasadę zachowania momentu pędu na wybranym przykładzie (np. zjawiska odrzutu)podaje przykłady wykorzystania zasady zachowania momentu pędu w sporcie, urządzeniach technicznych i we Wszechświecie

pomocą kalkulatora)rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe z zastosowaniem wzorów na energię w ruchu obrotowym (przeprowadza złożone obliczenia za pomocą kalkulatora)rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe z zastosowaniem drugiej zasady dynamiki ruchu obrotowego oraz kinematycznego równania ruchu obrotowego (przeprowadza złożone obliczenia za pomocą kalkulatora)rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe z zastosowaniem uogólnionej drugiej zasady dynamiki ruchu obrotowego oraz zasady zachowania momentu pędu (przeprowadza złożone obliczenia za pomocą kalkulatora)rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe i problemowe na poziomie maturalnym

wpływem momentu siłprzedstawia jednostki wielkości fizycznych związanych z mechaniką bryły sztywnej; opisuje ich związki z jednostkami podstawowymirozwiązuje proste zadania obliczeniowe z zastosowaniem drugiej zasady dynamiki ruchu obrotowego (rozróżnia wielkości dane i szukane, przelicza wielokrotności i podwielokrotności, szacuje wartość spodziewanego wyniku, przeprowadza proste obliczenia liczbowe za pomocą kalkulatora, zapisuje wynik obliczenia fizycznego jako przybliżony, z dokładnością do 2-3 cyfr znaczących, krytycznie analizuje realność otrzymanego wyniku)oblicza moment pędu bryły sztywnej i układu ciałanalizuje ruch bryły wokół osi obrotu z zastosowaniem zasady

zachowania momentu pędurozwiązuje proste zadania obliczeniowe z zastosowaniem zasady zachowania momentu pędu (rozróżnia wielkości dane i szukane, przelicza wielokrotności i podwielokrotności, szacuje wartość spodziewanego wyniku, krytycznie analizuje jego realność

V RUCH DRGAJACY I FALOWYrozpoznaje ruch drgający spośród innych ruchów potrafi wskazać w najbliższym otoczeniu przykłady ciał wykonujących ruch drgający zna pojęcia: położenie równowagi, wychylenie wie kiedy drgania są gasnącewie, że okres wahadła matematycznego zależy od jego długościwie, że fale sprężyste nie mogą rozchodzić się w próżni

zna pojęcia służące do opisu ruchu drgającego i rozumie ich znaczenie: amplituda, okres, częstotliwość, wie, w jakich jednostkach wyrażamy te wielkości potrafi wyjaśnić co to znaczy, że częstotliwość drgań wynosi np. 15 Hz rozumie, że dla podtrzymania ruchu drgającego należy ciału dostarczać energiiwie, jak okres wahadła zależy od jego długościwie, na czym polega

rozpoznaje ruch drgający spośród innych ruchów potrafi wskazać w najbliższym otoczeniu przykłady ciał wykonujących ruch drgający zna pojęcia: położenie równowagi, wychylenie wie kiedy drgania są gasnącewie, że okres wahadła matematycznego zależy od jego długościwie, że fale sprężyste nie mogą rozchodzić się w próżni

zna pojęcia służące do opisu ruchu drgającego i rozumie ich znaczenie: amplituda, okres, częstotliwość, wie, w jakich jednostkach wyrażamy te wielkości potrafi wyjaśnić co to znaczy, że częstotliwość drgań wynosi np. 15 Hz rozumie, że dla podtrzymania ruchu drgającego należy ciału dostarczać energiiwie, jak okres wahadła zależy od jego długościwie, na czym polega

wie, że są dwa rodzaje fal poprzeczne i podłużnewie, że dobiegająca do przeszkody fala może byćodbita lub pochłoniętawie, że na szczelnie fala płaska może ulec ugięciu (dyfrakcji)rozumie, że fale mogą się nakładać, czyli mogą ulegać interferencjiwie, że źródłem dźwięków wydawanych przez człowieka są struny głosowe wie, że fale dźwiękowe nie mogą rozchodzić się w próżni wie, z jaką szybkością porusza się fala głosowa w powietrzu rozumie pojęcie szybkości ponaddźwiękowejwie, na czym polega zjawisko rezonansu mechanicznego dwóch wahadeł wie, że zjawisko rezonansu zachodzi także dla fal dźwiękowychwie, jak powstaje echo

izochronizm wahadła potrafi uzasadnić w jakim celu nakręca się sprężynę zegara wahadłowegowie, że szybkość rozchodzenia się fali  jest stała w danym ośrodku odróżnia ruch fali od ruchu drgającego cząsteczek biorących udział w ruchu falowym wie, kiedy fala jest poprzeczna a kiedy podłużnawie, jaką falę nazywamy falą płaską a jaką kolistą, potrafi to określić na podstawie rysunku potrafi opisać zjawisko dyfrakcji czyli ugięcia fali (np. przejście fali przez szczelinę)wie, kiedy fala płaska rozchodząca się na wodzie może ulec załamaniuwie, że wskutek interferencji powstają miejsca wzmocnień i wygaszeń drgań cząsteczek ośrodkawie, że źródłem dźwięków są ciała

wie, że są dwa rodzaje fal poprzeczne i podłużnewie, że dobiegająca do przeszkody fala może byćodbita lub pochłoniętawie, że na szczelnie fala płaska może ulec ugięciu (dyfrakcji)rozumie, że fale mogą się nakładać, czyli mogą ulegać interferencjiwie, że źródłem dźwięków wydawanych przez człowieka są struny głosowe wie, że fale dźwiękowe nie mogą rozchodzić się w próżni wie, z jaką szybkością porusza się fala głosowa w powietrzu rozumie pojęcie szybkości ponaddźwiękowejwie, na czym polega zjawisko rezonansu mechanicznego dwóch wahadeł wie, że zjawisko rezonansu zachodzi także dla fal dźwiękowychwie, jak powstaje echo wie, jaką rolę  pełni błona bębenkowa ucharozumie, że zbyt głośna

izochronizm wahadła potrafi uzasadnić w jakim celu nakręca się sprężynę zegara wahadłowegowie, że szybkość rozchodzenia się fali  jest stała w danym ośrodku odróżnia ruch fali od ruchu drgającego cząsteczek biorących udział w ruchu falowym wie, kiedy fala jest poprzeczna a kiedy podłużnawie, jaką falę nazywamy falą płaską a jaką kolistą, potrafi to określić na podstawie rysunku potrafi opisać zjawisko dyfrakcji czyli ugięcia fali (np. przejście fali przez szczelinę)wie, kiedy fala płaska rozchodząca się na wodzie może ulec załamaniuwie, że wskutek interferencji powstają miejsca wzmocnień i wygaszeń drgań cząsteczek ośrodkawie, że źródłem dźwięków są ciała

wie, jaką rolę  pełni błona bębenkowa ucharozumie, że zbyt głośna muzyka lub hałas mogą spowodować trwałe uszkodzenie słuchu

drgające wie, że człowiek słyszy drgania o częstotliwości16 Hz – 20000 Hz wie, że fale dźwiękowe są falami podłużnymi i mogą rozchodzić się tylko w ośrodkach sprężystych wie, że wysokość dźwięku wzrasta wraz z częstotliwością wie, że im większa jest amplituda drgań tym głośniejszy jest dźwiękzna, warunek rezonansu dwóch wahadeł potrafi zademonstrować zjawisko rezonansu akustycznego na dwóch kamertonachwie co to są infradźwięki i ultradźwięki wie, kiedy powstaje pogłos

muzyka lub hałas mogą spowodować trwałe uszkodzenie słuchu

drgające wie, że człowiek słyszy drgania o częstotliwości16 Hz – 20000 Hz wie, że fale dźwiękowe są falami podłużnymi i mogą rozchodzić się tylko w ośrodkach sprężystych wie, że wysokość dźwięku wzrasta wraz z częstotliwością wie, że im większa jest amplituda drgań tym głośniejszy jest dźwiękzna, warunek rezonansu dwóch wahadeł potrafi zademonstrować zjawisko rezonansu akustycznego na dwóch kamertonachwie co to są infradźwięki i ultradźwięki wie, kiedy powstaje pogłos

VI TERMODYNAMIKApotrafi wskazać przykłady ciał w stanie ciekłym, stałym i gazowym

zna podstawowe właściwości  ciał  w różnych stanach skupienia

potrafi wskazać przykłady ciał w stanie ciekłym, stałym i gazowym

zna podstawowe właściwości  ciał  w różnych stanach skupienia

umie poprawnie nazwać i rozróżnić następujące zjawiska: topnienie, krzepnięcie, parowanie i skraplanie potrafi podać przykłady wymienionych zjawiskwie, że materia zbudowana jest z cząsteczek, które oddziałują między  sobą  i nieustannie poruszają siępotrafi posługiwać się termometrem zna różne rodzaje termometrów wie, że substancje różnią się gęstościąpotrafi wyznaczyć masę ciała potrafi wyznaczyć objętość cieczy za pomocą menzurki potrafi odszukać w tablicach gęstość danej substancjiwie, że wzrasta temperatura ciał, trących o siebiewie, że zmiana temperatury ciała świadczy o zmianie jego energii

potrafi podać przykłady wykorzystania właściwości substancji w codziennym życiuwie na czym polega dyfuzjawie co to są siły spójności i przylegania potrafi wskazać przykłady zjawiska rozszerzalności temperaturowej ciał w różnych stanach skupienia wie, że w działaniu termometru cieczowego wykorzystuje się zjawisko rozszerzalności temperaturowej cieczy potrafi zapisać temperaturę (np. powietrza) z uwzględnieniem niepewności pomiarowejzna pojęcie gęstości i wzór definicyjny zna jednostki gęstościwie, że ta sama substancja ma różną gęstość w różnych stanach skupieniazna i rozumie pojęcie energii wewnętrznej wie, że temperatura ciała jest miarą średniej

umie poprawnie nazwać i rozróżnić następujące zjawiska: topnienie, krzepnięcie, parowanie i skraplanie potrafi podać przykłady wymienionych zjawiskwie, że materia zbudowana jest z cząsteczek, które oddziałują między  sobą  i nieustannie poruszają siępotrafi posługiwać się termometrem zna różne rodzaje termometrów wie, że substancje różnią się gęstościąpotrafi wyznaczyć masę ciała potrafi odszukać w tablicach gęstość danej substancjiwie, że wzrasta temperatura ciał, trących o siebiewie, że zmiana temperatury ciała świadczy o zmianie jego energii wewnętrznej wie, że energię wewnętrzną wyrażamy w dżulachwie, że po zetknięciu

potrafi podać przykłady wykorzystania właściwości substancji w codziennym życiuwie na czym polega dyfuzjawie co to są siły spójnośc i przylegania potrafi wskazać przykłady zjawiska rozszerzalności temperaturowej ciał w różnych stanach skupienia wie, że w działaniu termometru cieczowego wykorzystuje się zjawisko rozszerzalności temperaturowej cieczy potrafi zapisać temperaturę (np. powietrza) z uwzględnieniem niepewności pomiarowejzna pojęcie gęstości i wzór definicyjny zna jednostki gęstościwie, że ta sama substancja ma różną gęstość w różnych stanach skupieniazna i rozumie pojęcie energii wewnętrznej wie, że temperatura ciała jest miarą średniej

wewnętrznej wie, że energię wewnętrzną wyrażamy w dżulachwie, że po zetknięciu ciał następuje przepływ ciepła (energii) od ciała o wyższej temperaturze do ciała o niższej temperaturzewie, że proces wymiany ciepła trawa do chwili wyrównania się temperatur potrafi wskazać przykłady przewodników  i izolatorów ciepła oraz ich zastosowaniawie, że energię wewnętrzną ciała można zmieniać poprzez wykonywanie pracy oraz cieplny przepływ energiiwie, że ciepło właściwe różnych substancji jest różnewie, że aby ciało mogło ulec stopieniu musi mieć temperaturę topnienia i musi pobierać energięwie, że aby zachodziło zjawisko krzepnięcia, ciało musi mieć temperaturę krzepnięcia

energii kinetycznej cząsteczek umie podać przykłady zmiany energii wewnętrznej ciała na skutek wykonywania pracywie, że cieplny przepływ energii może odbywać się przez przewodzenie, konwekcję i promieniowaniepotrafi wskazać odpowiednie przykładypotrafi sformułować I zasadę termodynamikipotrafi wskazać przykłady z życia świadczące o słuszności tej zasadywie, co to znaczy, że ciepło właściwe wynosi

np. CkgJ4200  

rozumie znaczenie dużej wartości ciepła właściwego wody potrafi rozwiązywać proste zadania z  wykorzystaniem wzoru:

tcmQ wie, co to znaczy, że ciepło topnienia wynosi

ciał następuje przepływ ciepła (energii) od ciała o wyższej temperaturze do ciała o niższej temperaturzewie, że proces wymiany ciepła trawa do chwili wyrównania się temperatur potrafi wskazać przykłady przewodników  i izolatorów ciepła oraz ich zastosowaniawie, że energię wewnętrzną ciała można zmieniać poprzez wykonywanie pracy oraz cieplny przepływ energiiwie, że ciepło właściwe różnych substancji jest różnewie, że aby ciało mogło ulec stopieniu musi mieć temperaturę topnienia i musi pobierać energięwie, że aby zachodziło zjawisko krzepnięcia, ciało musi mieć temperaturę krzepnięcia i musi oddawać energię umie odczytać z tablic ciepło topnienia różnych substancjiwie, że podczas parowania  (wrzenia)

energii kinetycznej cząsteczek umie podać przykłady zmiany energii wewnętrznej ciała na skutek wykonywania pracywie, że cieplny przepływ energii może odbywać się przez przewodzenie, konwekcję i promieniowaniepotrafi wskazać odpowiednie przykładypotrafi sformułować I zasadę termodynamikipotrafi wskazać przykłady z życia świadczące o słuszności tej zasadywie, co to znaczy, że ciepło właściwe wynosi

np. CkgJ4200  

rozumie znaczenie dużej wartości ciepła właściwego wody potrafi rozwiązywać proste zadania z  wykorzystaniem wzoru:

tcmQ wie, co to znaczy, że ciepło topnienia wynosi

i musi oddawać energię umie odczytać z tablic ciepło topnienia różnych substancjiwie, że podczas parowania  (wrzenia) ciało musi pobierać energię a podczas skraplania oddawać energięwie, że ciecz wrze podnormalnym ciśnieniem w ściśle określonej temperaturze zwanej temperaturą wrzenia, np. woda w temperaturze 100OC

np. kgkJ334

 potrafi posługiwać się równaniem: mcQ t  na wykresie zależności temperatury ciała od dostarczanej lub oddawanej energii, potrafi  wskazać proces topnienia lub krzepnięcia, nazwać stan skupienia, odczytać temperaturę przemiany fazowejwie, co to znaczy, że ciepło parowania wynosi

np. kgkJ2256

   na wykresie zależności temperatury ciała od dostarczanej lub oddawanej energii, potrafi  wskazać proces wrzenia lub skraplania, nazwać stan skupienia, odczytać temperaturę przemiany fazowejwie, że w izolowanym układzie ciał energia (ciepło) pobrana przez ciało o niższej temperaturze jest równa energii oddanej przez

ciało musi pobierać energię a podczas skraplania oddawać energięwie, że ciecz wrze podnormalnym ciśnieniem w ściśle określonej temperaturze zwanej temperaturą wrzenia, np. woda w temperaturze 100OC

np. kgkJ334

 potrafi posługiwać się równaniem: mcQ t  na wykresie zależności temperatury ciała od dostarczanej lub oddawanej energii, potrafi  wskazać proces topnienia lub krzepnięcia, nazwać stan skupienia, odczytać temperaturę przemiany fazowejwie, co to znaczy, że ciepło parowania wynosi

np. kgkJ2256

   na wykresie zależności temperatury ciała od dostarczanej lub oddawanej energii, potrafi  wskazać proces wrzenia lub skraplania, nazwać stan skupienia, odczytać temperaturę przemiany fazowejwie, że w izolowanym układzie ciał energia (ciepło) pobrana przez ciało o niższej temperaturze jest równa energii oddanej przez

ciało o wyższej temperaturze potrafi obliczyć energię pobraną i oddaną w procesie wymiany ciepła

ciało o wyższej temperaturze potrafi obliczyć energię pobraną i oddaną w procesie wymiany ciepła

VII HYDROSTATYKAwie, jak obliczyć ciśnienie ciała stałego na podłoże wie, że jednostką ciśnienia jest Pascalwie, że ciśnienie gazuw zbiorniku zależy od ilości cząsteczek gazu, temperatury i zajmowanej objętości wie, że ciśnienie wywierane przez powietrze  w  atmosferze nosi nazwę ciśnienia atmosferycznego wie, że ze wzrostem wysokości nad Ziemią ciśnienie atmosferyczne malejewie, że ciecze wywierają ciśnienie zwane hydrostatycznym wie, że ciśnienie hydrostatyczne rośnie wraz z g głębokością zanurzenia

potrafi  obliczyć

ciśnienie ze wzoru  sFp

  zna definicję 1 Pa potrafi przeliczać Pa  na  hPa, MPa, N/cm2 potrafi objaśnić jakzmieni się ciśnienie gazu w zbiorniku, przy zmianie objętości, temperatury wie, jakimi przyrządami mierzymy ciśnienie gazu w zbiorniku zamkniętym a jakimi ciśnienie atmosferyczne wie, że  średnia wartość ciśnienia atmosferycznego wynosi 1000 hPawie, od czego zależy ciśnienie hydrostatycznepotrafi wskazać urządzenia w działaniu których wykorzystuje się prawo Pascala

rozumie sens fizyczny ciśnieniapotrafi wyjaśnićwykorzystując model cząsteczkowej budowy materii dlaczego gazy wywierają ciśnienie zna pojęcie podciśnienia i nadciśnieniapotrafi obliczyć ciśnienie hydrostatyczne na dowolnej głębokościpotrafi objaśnić zasadę działania podnośnika i hamulca hydraulicznego (pneumatycznego)potrafi objaśnić zasadę działania studni artezyjskie, śluzy kanałowej, wieży ciśnieńpotrafi wyjaśnić, dlaczego ciecz  działa na zanurzone w niej ciało siłą wyporu wie, że porównanie gęstości cieczy i gęstości ciała pozwala na określenie co

potrafi wyjaśnić dlaczego wraz ze wzrostem wysokości nad Ziemią ciśnienie atmosferyczne maleje potrafi objaśnić dlaczego na samolot działa siła nośna, stosuje prawo Bernoulliegoumie rozwiązywać zadania z zastosowaniem poznanych zależnościpotrafi obliczać ciśnienie panujące w cieczy na dowolnej głębokości potrafi zastosować prawo Pascala do rozwiązywania zadańposługując się zależnością ciśnienia w cieczy od głębokości, potrafi objaśnić zachowanie się cieczy w naczyniach połączonych

zna prawo Pascalaumie wskazać przykłady naczyń połączonychwie, że na każde ciało zanurzone w cieczy działa siła wyporu zwrócona w górę wie, że ciało może wypływać, tonąć lub pływać zanurzone w cieczy

wie, że powierzchnia swobodna cieczy jednorodnej we wszystkich ramionach naczyń połączonych znajduje się na jednakowym poziomiezna i rozumie treść prawa Archimedesa umie określić warunki pływania ciał  (potrafi zapisać związek międzyFc i  Fw)

będzie działo się z ciałem po włożeniu go do cieczypotrafi obliczać wartość siły wyporu zna zasadę działania areometru

VIII OPTYKAumie podać przykłady źródeł światławie, że światło przenosi energię wie, że światło w ośrodku jednorodnym optycznie rozchodzi się po liniach prostych wie, że światło rozchodzi się w próżni i w ośrodkach przezroczystychwie, że światło odbija się od powierzchni gładkich wie, że na powierzchni chropowatej światło

umie podać doświadczalne przykłady potwierdzające prostoliniowość rozchodzenia się światłaumie wyjaśnić powstawanie cieniawie, że największą szybkość ma światło w próżni, zna jej wartośćpotrafi określić kąt padania i odbicia zna prawo odbicia światłaumie skonstruować obraz punktu w zwierciadle płaskim

umie podać przykłady źródeł światławie, że światło przenosi energię wie, że światło w ośrodku jednorodnym optycznie rozchodzi się po liniach prostych wie, że światło rozchodzi się w próżni i w ośrodkach przezroczystychwie, że światło odbija się od powierzchni gładkich wie, że na powierzchni chropowatej światło

umie podać doświadczalne przykłady potwierdzające prostoliniowość rozchodzenia się światłaumie wyjaśnić powstawanie cieniawie, że największą szybkość ma światło w próżni, zna jej wartośćpotrafi określić kąt padania i odbicia zna prawo odbicia światłaumie skonstruować obraz punktu w zwierciadle płaskim

rozprasza się umie na rysunku wskazać kąt  padania i odbiciawie, że w zwierciadle płaskim powstaje obraz pozorny, prosty, tej samej wielkości co przedmiot potrafi wskazać zastosowania zwierciadeł płaskichumie rozpoznać zwierciadło kuliste wklęsłe i wypukłewie, że na granicy dwóch ośrodków przeźroczystych światło załamuje się i zmienia kierunek rozchodzenia siępotrafi podać przykłady występowania zjawiska załamania światła umie na rysunku wskazać kąt padania i kąt załamania światłazna pojęcie światła białego wie, dlaczego latem nosimy na ogół jasne ubrania a zimą ciemne wie jak na organizm człowieka działa promieniowanie

potrafi przedstawić bieg wiązki równoległej do osi optycznej po odbiciu od zwierciadła kulistego wklęsłego i wypukłego potrafi wskazać zastosowania zwierciadeł kulistychwie, że światło przechodząc z ośrodka optycznie rzadszego do optycznie gęstszego załamuje się do normalnej, a przechodząc z ośrodka optycznie gęstszego do optycznie rzadszego od normalnej wie, że dla kąta padania 0O  kąt załamania wynosi także 0O

wie, że załamaniu światła białego w pryzmacie towarzyszy rozszczepienie umie podać przykłady tego zjawiska  w przyrodzie (tęcza)umie przedstawić bieg wiązki równoległej do osi optycznej po przejściu przez soczewkę potrafi narysować bieg

rozprasza się umie na rysunku wskazać kąt  padania i odbiciawie, że w zwierciadle płaskim powstaje obraz pozorny, prosty, tej samej wielkości co przedmiot potrafi wskazać zastosowania zwierciadeł płaskichumie rozpoznać zwierciadło kuliste wklęsłe i wypukłewie, że na granicy dwóch ośrodków przeźroczystych światło załamuje się i zmienia kierunek rozchodzenia siępotrafi podać przykłady występowania zjawiska załamania światła umie na rysunku wskazać kąt padania i kąt załamania światłazna pojęcie światła białego wie, dlaczego latem nosimy na ogół jasne ubrania a zimą ciemne wie jak na organizm człowieka działa promieniowaniepodczerwone i ultrafioletowe

potrafi przedstawić bieg wiązki równoległej do osi optycznej po odbiciu od zwierciadła kulistego wklęsłego i wypukłego potrafi wskazać zastosowania zwierciadeł kulistychwie, że światło przechodząc z ośrodka optycznie rzadszego do optycznie gęstszego załamuje się do normalnej, a przechodząc z ośrodka optycznie gęstszego do optycznie rzadszego od normalnej wie, że dla kąta padania 0O  kąt załamania wynosi także 0O

wie, że załamaniu światła białego w pryzmacie towarzyszy rozszczepienie umie podać przykłady tego zjawiska  w przyrodzie (tęcza)umie przedstawić bieg wiązki równoległej do osi optycznej po przejściu przez soczewkę potrafi narysować bieg

podczerwone i ultrafioletowewie, że soczewki mogą skupiać lub rozpraszać światło zna pojęcia: główna oś optyczna, ognisko, ogniskowaumie za pomocą soczewki skupiającej otrzymać obrazy rzeczywiste potrafi objaśnić zasadę działania oka zna pojęcia odległość dobrego widzenia i kąt dobrego widzenia

promieni charakterystycznych przy przejściu przez soczewkę skupiającąpotrafi konstruować obrazy otrzymane za pomocą soczewki  skupiającej zna cechy otrzymywanych obrazów potrafi wyjaśnić zasadę działania lupy i aparatu fotograficznego wie, jak można dokonywać korekcji niektórych wad wzroku

wie, że soczewki mogą skupiać lub rozpraszać światło zna pojęcia: główna oś optyczna, ognisko, ogniskowaumie za pomocą soczewki skupiającej otrzymać obrazy rzeczywiste potrafi objaśnić zasadę działania oka zna pojęcia odległość dobrego widzenia i kąt dobrego widzenia

promieni charakterystycznych przy przejściu przez soczewkę skupiającąpotrafi konstruować obrazy otrzymane za pomocą soczewki  skupiającej zna cechy otrzymywanych obrazów potrafi wyjaśnić zasadę działania lupy i aparatu fotograficznego wie, jak można dokonywać korekcji niektórych wad wzroku

KLASA IIIIX ELEKTROSTATYKA

wie, że ciała elektryzują się przez tarcie wie, że są dwa rodzaje ładunków elektrycznych "+"  i  "–" wie, że jednostką ładunku elektrycznego jest 1 C wie, że ciała naelektryzowane oddziałują na siebie wzajemnie

wie, że ciała naelektryzowane jednoimiennie odpychają się a naelektryzowane różnoimiennie przyciągają sięwie, że przez tarcie ciała elektryzują się różnoimienniepotrafi opisać jak zbudowany jest atom wie, że ciało naelektryzowane

potrafi doświadczalnie stwierdzić stan naelektryzowania ciała potrafi wskazać w otoczeniu zjawiska elektryzowania ciał przez tarciewie, jak powstają jony dodatnie i ujemne potrafi uzasadnićpodział ciał na przewodniki i izolatory, na podstawie

potrafi doświadczalnie stwierdzić stan naelektryzowania ciała potrafi wskazać w otoczeniu zjawiska elektryzowania ciał przez tarciepotrafi, korzystając z układu okresowego, narysować model atomu wybranego pierwiastkapotrafi wyjaśnić różnice w

wie, z czego składa się atom wie, że elektrony mają elementarny ładunekujemny, protony dodatnia neutrony są elektrycznie obojętne wie, że w przewodnikach są elektrony "swobodne" a w izolatorach "związane" umie podać przykłady przewodników i izolatorówzna sposoby elektryzowania ciał         umie korzystać z elektroskopu przy badaniu czy ciało jest naelektryzowanewie, że ciało elektrycznie obojętne ma tyle samo ładunków dodatnich co ujemnychwie, że ładunki oddziałują silniej gdy są bliżej siebie i gdy mają większą wartośćwie, co jest źródłem pola elektrostatycznegowie, że wskazówka elektroskopu wychyla się gdy zbliżymy do

ujemnie posiada nadmiar elektronów a naelektryzowane dodatnio  posiada niedobór elektronówwie, że przy elektryzowaniu ciał przez tarcie następuje przemieszczenie elektronów z jednego ciała na drugieumie wyjaśnić zjawisko elektryzowania ciał przez tarcie na podstawie elektrycznej budowy materii zna budowę i zasadę działania elektroskopu umie wyjaśnić elektryzowanie ciał przez dotyk ciałem naelektryzowanymzna i umie stosować zasadę zachowania ładunku elektrycznego wie, jak wartość siły oddziaływania elektrostatycznego zależy od odległości ciał naelektryzowanych i wielkości ich ładunków umie narysować wektory sił działających  na punktowe ciała naelektryzowane

ich wewnętrznej budowywie, jak rozmieszcza się ładunek elektryczny w przewodniku, a jak w izolatorzeumie stosować prawo Coulomba w prostych zadaniach zna mechanizm zobojętniania ciał naelektryzowanych (metali i dielektryków)wie, kiedy pole jest centralne a kiedy jednorodne umie graficznie przedstawić pole jednorodnepotrafi wyjaśnić mechanizm przyciągania drobnych ciał (nitek, skrawków papieru, kurzu) przez ciało naelektryzowanezna zasadę działania piorunochronupotrafi opisać rodzaj ruchu cząstki naładowanej w polu elektrostatycznym

elektryzowaniu przewodnika i izolatora przez pocieranie potrafi rozwiązywać problemy dotyczące elektryzowania ciałpotrafi zaprojektować doświadczenie potwierdzające słuszność prawa Coulomba potrafi rozwiązywać problemy dotyczące zasady zachowania ładunku i prawa Coulombaumie graficznie przedstawić pole dwóch ładunków punktowychpotrafi określić znak ładunku ciała naelektryzowanego przez zbliżenie go do naelektryzowanego elektroskopu potrafi wskazać w otoczeniu przykłady elektryzowania ciał przez indukcjępotrafi wyjaśnić mechanizm wyładowań atmosferycznychpotrafi opisać rodzaj ruchu cząstki naładowanej w polu

niego ciało naelektryzowane wie, do czego służy piorunochron zna niebezpieczeństwa związane z występowaniem zjawisk elektrycznych w przyrodziewie, że na cząstkę naładowaną znajdującą się w polu elektrycznym  działa siła

wie, co to znaczy, że w jakimś obszarze istnieje pole elektryczne potrafi narysować linie pola wytworzone przez punktowy ładunek dodatni  oraz ujemnywie, na czym polega zjawisko indukcji elektrostatycznej umie trwale naelektryzować elektroskop przez wpływpotrafi wyjaśnić po jakim torze porusza się w jednorodnym polu elektrycznym naelektryzowana kropla wody

elektrostatycznym

X PRĄD ELEKTRYCZNYwie, że napięcie panujące między końcami przewodnika  jest warunkiem, by płynął w nim prąd elektryczny wie, jaki jest umowny kierunek prądu eklektycznego potrafi wymienić źródła napięcia wie, że jednostką napięcia jest 1

potrafi wyjaśnić na czym polega przepływ prądu w metalachpotrafi narysować schemat obwodu składającego się z danych elementówumie zmierzyć napięcie np. na zaciskach źródła potrafi wskazać kierunek prądu w obwodzie i wie, że na

wie, że napięcie panujące między końcami przewodnika  jest warunkiem, by płynął w nim prąd elektryczny wie, jaki jest umowny kierunek prądu eklektycznego potrafi wymienić źródła napięcia wie, że jednostką napięcia jest 1wie, że do pomiaru

potrafi wyjaśnić na czym polega przepływ prądu w metalachpotrafi narysować schemat obwodu składającego się z danych elementówumie zmierzyć napięcie np. na zaciskach źródła potrafi wskazać kierunek prądu w obwodzie i wie, że na

wie, że do pomiaru napięcia służy woltomierzzna symbole elementów obwodów elektrycznych umie zbudować prosty obwód według schematu zna zasady bezpiecznego użytkowania odbiorników  energii elektrycznejwie, że jednostką natężenia prądu elektrycznego jest 1 A wie, że natężenie mierzy się amperomierzem umie zbudować prosty obwód według schematu i dokonać pomiaru natężenia prądu wie, że wzrost napięcia między końcami przewodnika powoduje wzrost natężenia płynącego w nim prądu elektrycznegowie, że opór elektryczny jest wielkością charakteryzującą przewodnik wie, że jednostką

schematach zaznacza się kierunek umownyzna definicję natężenia prądu potrafi obliczać natężenie korzystając ze wzoru  I=q

twie, że 1A = 1C/1spotrafi zmierzyć natężenie prądu w dowolnym punkcie obwoduzna i rozumie prawo Ohma potrafi rozwiązywać proste zadania z zastosowaniem prawa Ohmazna definicję oporu elektrycznego wie, że  1Ω=1V

1 Awie od czego zależy opór przewodnika potrafi stosować oporniki do zmiany natężenia prądu w obwodziepotrafi narysować schemat obwodu odbiorników połączonych szeregowo  wie, że dla odbiorników

napięcia służy woltomierzzna symbole elementów obwodów elektrycznych umie zbudować prosty obwód według schematu zna zasady bezpiecznego użytkowania odbiorników  energii elektrycznejwie, że jednostką natężenia prądu elektrycznego jest 1 A wie, że natężenie mierzy się amperomierzem umie zbudować prosty obwód według schematu i dokonać pomiaru natężenia prądu wie, że wzrost napięcia między końcami przewodnika powoduje wzrost natężenia płynącego w nim prądu elektrycznegowie, że opór elektryczny jest wielkością charakteryzującą przewodnik wie, że jednostką oporu  elektrycznego jest 1Ωpotrafi zbudować  obwód odbiorników połączonych szeregowo, zgodnie ze schematem umie obliczyć opór

schematach zaznacza się kierunek umownyzna definicję natężenia prądu potrafi obliczać natężenie korzystając ze wzoru  I=q

twie, że 1A = 1C/1spotrafi zmierzyć natężenie prądu w dowolnym punkcie obwoduzna i rozumie prawo Ohma potrafi rozwiązywać proste zadania z zastosowaniem prawa Ohmazna definicję oporu elektrycznego wie, że  1Ω=1V

1 Awie od czego zależy opór przewodnika potrafi stosować oporniki do zmiany natężenia prądu w obwodziepotrafi narysować schemat obwodu odbiorników połączonych szeregowo  wie, że dla

oporu  elektrycznego jest 1Ωpotrafi zbudować  obwód odbiorników połączonych szeregowo, zgodnie ze schematem umie obliczyć opór zastępczy oporników połączonych szeregowowie, że w domowej instalacji elektrycznej stosuje się połączenie równoległe wie, że napięcie na zaciskach odbiorników połączonych równolegle jest jednakowewie,  że prąd elektryczny wykonuje pracę potrafi opisać przemiany energii we wskazanych odbiornikach energii elektrycznej: grzałka, silnik odkurzacza, żarówkawie, że jednostką pracy jest 1 J wie, że niesprawne urządzenie elektryczne może być przyczyną zwarcia w  instalacji elektrycznej, prowadzić do powstania pożaru

połączonych szeregowo  321 UUUU

wie, że natężenie w  dowolnym punkcie obwodu  szeregowego jest  jednakowe potrafi wyjaśnić dlaczego w oświetleniu choinkowym stosuje się połączenie szeregowezna i potrafi stosować I prawo Kirchhoffa potrafi zbudować obwód odbiorników  połączonych równolegleumie obliczyć pracę z zależności  W = UItwie, że 1J = 1V 1A 1sumie obliczać moc z równania P = UIwie, że 1kWh jest jednostką pracy  prądu elektrycznego (energii elektrycznej

zastępczy oporników połączonych szeregowowie, że w domowej instalacji elektrycznej stosuje się połączenie równoległe wie, że napięcie na zaciskach odbiorników połączonych równolegle jest jednakowewie,  że prąd elektryczny wykonuje pracę potrafi opisać przemiany energii we wskazanych odbiornikach energii elektrycznej: grzałka, silnik odkurzacza, żarówkawie, że jednostką pracy jest 1 J wie, że niesprawne urządzenie elektryczne może być przyczyną zwarcia w  instalacji elektrycznej, prowadzić do powstania pożaruzna jednostki mocy 1W i 1kW rozumie potrzebę oszczędzania energii elektrycznej

odbiorników połączonych szeregowo 

321 UUUU wie, że natężenie w  dowolnym punkcie obwodu  szeregowego jest  jednakowe potrafi wyjaśnić dlaczego w oświetleniu choinkowym stosuje się połączenie szeregowezna i potrafi stosować I prawo Kirchhoffa potrafi zbudować obwód odbiorników  połączonych równolegleumie obliczyć pracę z zależności  W = UItwie, że 1J = 1V 1A 1sumie obliczać moc z równania P = UIwie, że 1kWh jest jednostką pracy  prądu elektrycznego (energii elektrycznej

zna jednostki mocy 1W i 1kW rozumie potrzebę oszczędzania energii elektrycznej

XI MAGNETYZMwie, że wokół Ziemi i magnesu trwałego istnieje pole magnetycznewie, że są dwa rodzaje biegunów magnetycznych N i S i występują one parami wie jak oddziałują ze sobą bieguny magnetyczne wie, jak należy przechowywać magnesy sztabkowe i podkowiastewie, że wokół przewodnika z prądem istnieje pole  magnetyczne wie, że dwa  przewodniki w których płynie prąd oddziałują ze sobąwie, że elektromagnes zbudowany jest ze zwojnicy i umieszczonego w niej rdzenia ze stali miękkiej

wie, z jakich substancji wykonuje się magnesy trwałe umie wykorzystać igłę magnetyczną do zbadania pola magnetycznego np. magnesu sztabkowego wie, że każda część podzielonego magnesu staje się magnesemumie określić bieguny magnetyczne zwojnicy z prądem umie przedstawić graficznie pole magnetyczne magnesu sztabkowego i zwojnicy z prądemumie zbudować elektromagnes umie wyjaśnić dlaczego rdzeń elektromagnesu wykonany jest ze stali miękkiejwie od czego zależy  zwrot i wartość siły

umie wyjaśnić dlaczego żelazo w polu magnetycznym zachowuje się jak magneswie, że oddziaływanie magnesów odbywa się za pośrednictwem pól magnetycznychwie, że każdy poruszający się ładunek jest źródłem pola magnetycznegowie, że pole magnetyczne wewnątrz zwojnicy jest jednorodnewie, od czego zależy to, czy pole wytworzone przez elektromagnes jest słabe, czy silnewie, jak zwrot siły elektrodynamicznej zależy od kierunku prądu i zwrotu linii polazna zasadę działania silnika elektrycznegozna różne sposoby

potrafi uzasadnić dlaczego każda z części podzielonego magnesu jest magnesem potrafi korzystając z różnych źródeł informacji wyszukać  i zaprezentować wiadomości o magnetyzmie ziemskimpotrafi przedstawić graficznie pole przewodnika prostoliniowego i kołowego zna definicję amperapotrafi wyszukać  i ciekawie zaprezentować informacje o zastosowaniach elektromagnesówzna zasadę działania mierników elektrycznychzna budowę prądnicy umie wyjaśnić zasadę  jej działania

wie, że elektromagnes wytwarza pole magnetyczne gdy w jego zwojnicy płynie prądwie, że na przewodnik z prądem umieszczony w polu magnetycznym działa siła zna zasady bezpiecznego posługiwania się odbiornikami energii  elektrycznej wie, że w silniku elektrycznym energia elektryczna zamienia się w energię mechaniczną potrafi podać przykłady urządzeń z silnikiem elektrycznymwie, że prąd indukcyjny powstaje  w obwodzie znajdującym się w zmiennym polu magnetycznym umie zbudować prosty obwód  i wzbudzić w nim prąd indukcyjny za pomocą magnesu sztabkowego wie, że domowa instalacja elektryczna zasilana jest prądem przemiennym wie, że symbol ~

elektrodynamicznej wie, że w silnikach elektrycznych i miernikach wykorzystuje sięoddziaływanie pola magnetycznego na przewodnik z prądemumie określić zwrot prądu indukcyjnego w zwojnicy wie, jakie przemiany energii zachodzą w prądnicy wie, że prąd przemienny to taki, którego natężenie i kierunek zmienia się okresowozna zasadę działania transformatora wie, o czym informuje nas przekładnia transformatora zna przykłady współpracy Polski z innymi państwami w dziedzinie energetykiwie, że fale elektromagnetyczne przenoszą energię zna szybkość fali elektromagnetycznej w próżni rozumie pojęcie widma fal

wzbudzania prądu indukcyjnego rozumie co oznacza napis 50 Hz na tabliczce znamionowej urządzeniawie, że moce w obydwu uzwojeniach transformatora (idealnego) są równe i  potrafi to uzasadnić korzystając z zasady zachowania energii umie rozwiązywać zadania z wykorzystaniem

zależności: p

w

p

w

nn

UU

 

zna własności fal elektromagnetycznych potrafi wskazać przykłady urządzeń wykorzystujących różne rodzaje fal elektromagnetycznych

zna związek między okresem i częstotliwością prądu przemiennegoumie rozwiązywać złożone zadania z wykorzystaniem związków: ,      

w

p

p

w

II

UU

; w

p

p

w

nn

II

rozróżnia na czym polega przekazywanie informacji (np. głosu lub obrazu) metodą analogową  i cyfrową

oznacza, że urządzenie należy zasilać prądem zmiennymwie, jak jest zbudowany transformator wie, kiedy transformator obniża a kiedy podwyższa napięciewie, że zmiennemu polu magnetycznemu towarzyszy zmienne pole elektryczne wie, że fale elektromagnetyczne rozchodzą się także w próżni wie, że jednym z rodzajów fal elektromagnetycznych są fale świetlne

elektromagnetycznych potrafi podać przykłady fal o różnych długościach

Opracował przewodniczący zespołu nauczycieli fizyki i astronomii: Waldemar Janus