ROZWÓJ "JA"
description
Transcript of ROZWÓJ "JA"
![Page 1: ROZWÓJ "JA"](https://reader035.fdocuments.pl/reader035/viewer/2022072117/56814017550346895dab6430/html5/thumbnails/1.jpg)
ROZWÓJ "JA" percepcja samego siebie ("Ja"
egzystencjalne) - spostrzeganie siebie jako bytu odrębnego od innych osób i obiektów fizycznych.
samoświadomość ("ja" kategorialne) -
zdolność do rozpoznania siebie i autorefleksji (zastanawiania się nad sobą i swoimi działaniami, przypisywania sobie różnych właściwości itp).
![Page 2: ROZWÓJ "JA"](https://reader035.fdocuments.pl/reader035/viewer/2022072117/56814017550346895dab6430/html5/thumbnails/2.jpg)
PRZESŁANKI ROZWOJU PERCEPCJI SIEBIE: (od narodzin do ok. 1,5 roku życia).
1. Inne doświadczenia percepcyjne niemowlęcia z własnym ciałem niż z obiektami fizycznymi i innymi ludźmi
(np. doświadczenia dotykania; gryzienia; percepcja ruchu)
2. Uczenie się kontyngencji między własnymi ruchami a zmianami w fizycznym i społecznym otoczeniu.
Odkrywanie kontyngencji własne działanie-zmiana prowadzi nie tylko do percepcji siebie jako odrębnego od otoczenia, ale i - percepcja siebie jako kogoś wywierającego wpływ na bieg zdarzeń.
3. Rosnąca z wiekiem stałość obiektu, związana z rozwojem pamięci długoterminowej - stałość "mnie samego" jako obiektu.
![Page 3: ROZWÓJ "JA"](https://reader035.fdocuments.pl/reader035/viewer/2022072117/56814017550346895dab6430/html5/thumbnails/3.jpg)
PRZESŁANKI ROZWOJU SAMOŚWIADOMOŚCI
Pierwotne przejawy - zdolność do rozpoznania samego siebie.
Badania Gallupa (1970) nad rozpoznawaniem siebie u szympansów - reakcje na widok siebie w lustrze.
Początkowo szympans traktuje swoje odbicie jak obraz innego szympansa. Jednakże, po kilku dniach wykorzystuje lustro do zachowań skierowanych na siebie (np. iskanie).
Eksperyment: Uśpionemu szympansowi umieszczono na twarzy jaskrawoczerwone, pozbawione zapachu znamię. Po przebudzeniu, i po spojrzeniu lustro, szympanse natychmiast dotykały plamy na twarzy usiłując "zbadać" co to jest i usunąć.
![Page 4: ROZWÓJ "JA"](https://reader035.fdocuments.pl/reader035/viewer/2022072117/56814017550346895dab6430/html5/thumbnails/4.jpg)
Lewis & Brooks-Gunn (1979).
Używając podobnej metody, porównywali reakcje dzieci na swój widok w lustrze w trzech grupach: 9-12 miesięcy, 15-18 miesięcy, i 21-24 miesięcy. Matka niepostrzeżenie przyklejała dziecku do noska czerwone znamię.
- dzieci z g. 9-12 miesięcy - uśmiechały się do lustra i dotykały je, ale brak było działań skierowanych na to znamię (reagowały "społecznie").
- dopiero dzieci z obu starszych grup - dotykały znamienia i próbowały coś z nim zrobić - dając świadectwo rozpoznania siebie w lustrze.
![Page 5: ROZWÓJ "JA"](https://reader035.fdocuments.pl/reader035/viewer/2022072117/56814017550346895dab6430/html5/thumbnails/5.jpg)
Inne aspekty rozwoju zbieżne z hipotezą "budzenia się samo-wiadomości" ok. 15-go miesiąca życia:
(a) posługiwanie się językiem w sposób wskazujący na rozróżnianie siebie i innych;
(b) przejawianie uczuć związanych z samoświadomością [self-conscious emotions] - emocje zakłopotania, dumy, i wstydu.
![Page 6: ROZWÓJ "JA"](https://reader035.fdocuments.pl/reader035/viewer/2022072117/56814017550346895dab6430/html5/thumbnails/6.jpg)
PROCESY, ODPOWIEDZIALNE ZA TWORZENIE I ROZWÓJ SAMOWIEDZY
Podejście kulturowe - społeczne konstruowanie "Ja". Treść "ja" pochodzi od innych ludzi (systemu kulturowego) - np. wartości, cele, pożądane i niepożądane wzorce zachowania.
Z drugiej strony - znaczny udział własnej aktywności jednostki w interpretowaniu informacji na swa temat, w wyborze celów i zadań osobistych, w konstruowaniu własnej drogi życiowej.
![Page 7: ROZWÓJ "JA"](https://reader035.fdocuments.pl/reader035/viewer/2022072117/56814017550346895dab6430/html5/thumbnails/7.jpg)
Shweder (1982) - 10 podstawowych tematów społecznej samowiedzy jednostki ("themes of social existence").
Odpowiedzi na pytania (problemy, dylematy) dotyczące:
1. granic między Ja i nie-Ja;
2. tożsamości płciowej: Na czym polega męskość, a na czym kobiecość?
3. dojrzałości: Nas czym polega dorosłość a na czym bycie dzieckiem?
![Page 8: ROZWÓJ "JA"](https://reader035.fdocuments.pl/reader035/viewer/2022072117/56814017550346895dab6430/html5/thumbnails/8.jpg)
4. pokrewieństwa (wspólnoty rodzinnej): Kto jest krewnym a kto nie?
5. przynależności etnicznej: Kto jest "swój" a kto "obcy"? 6. Hierarchii społecznej: Dlaczego obciążenia i korzyści są
nierówno rozdzielone między ludzi? Jakie jest moje miejsce w hierarchii?
7. natury i kultury: Co jest ludzkie, a co zwierzęce? 8. autonomii: Czy jestem niezależny od innych, zależny, czy też
współzależny? 9. norm społecznych i celów osobistych: Czego ja pragnę vs.
czego grupa oczekuje ode mnie? 10. osobistego bezpieczeństwa: Jak można uniknąć przemocy ze
strony innych?
![Page 9: ROZWÓJ "JA"](https://reader035.fdocuments.pl/reader035/viewer/2022072117/56814017550346895dab6430/html5/thumbnails/9.jpg)
W jaki sposób dylematy te są wprowadzane?
Znaczenie codziennych, potocznych konwersacji pomiędzy rodzicami i dziećmi, i pomiędzy samymi dziećmi - komunikaty ważne dla konstruowania "ja",
Np.: "Tylko dzieci płaczą", "Musisz z tym sam sobie poradzić", "Co dzisiaj robiłeś w szkole?", "Kim chciałbyś być jak dorośniesz?" .
"Inni" - nie tylko stawiają problemy, ale podsuwają kulturowo polecane sposoby ich rozwiązania.
![Page 10: ROZWÓJ "JA"](https://reader035.fdocuments.pl/reader035/viewer/2022072117/56814017550346895dab6430/html5/thumbnails/10.jpg)
PODSTAWOWE ŹRÓDŁA SAMOWIEDZY:
1. Wczesne interakcje opiekunka-dziecko - źródło tzw. wewnętrznych, roboczych modeli Ja (Bowlby, 1969). Model roboczy - to źródło zgeneralizowanych oczekiwań dotyczących całego świata społecznego, "rama" poznawczo-afektywna, decydująca o sposobie konstruowania przyszłych doświadczeń.
2. Jaźń odzwierciedlona (Cooley, 1902). Dowiadujemy się, jacy jesteśmy, z obrazów jaki tworzymy w oczach innych ludzi - rodziców, kolegów, nauczycieli.
3. Wnioskowanie z własnych zachowań i doświadczeń.
Wnioskowanie z tego, co robimy, o tym, co lubimy, i jakie mamy dyspozycje (procesy autopercepcji - teoria Bema);
znaczenie informacji zwrotnej o wyniku działania - np. wnioskowanie z sukcesów i niepowodzeń o własnych zdolnościach i możliwościach - poczucie własnej skuteczności (Bandura).
![Page 11: ROZWÓJ "JA"](https://reader035.fdocuments.pl/reader035/viewer/2022072117/56814017550346895dab6430/html5/thumbnails/11.jpg)
4. Porównania społeczne (L. Festinger). Istnieje naturalne dążenie do samookreślenia (samowiedzy, która jest
pewna) - tj. wiedzy dotyczącej posiadania pewnych zdolności, umiejętności i cech charakteru, prawdziwości własnych poglądów i opinii.
-pozwalają określić, jak się plasujemy pod względem naszych umiejętności
czy zdolności na tle innych; -pozwalają zmniejszyć niepewność co do trafności własnych poglądów i
postaw (rola consensusu); -stwarzają szansę osobistego rozwoju (porównania w górę); -pozwalają obronić zagrożone poczucie własnej wartości (porównania w
dół).
5. Procesy identyfikacji. Całościowe "inkorporowanie" postaw, przekonań, wartości i aspiracji, stylu
komunikowania się od konkretnej osoby.