7/26/2019 Rozwaania o umyle

1/5

Czstochowa, 12 czerwca 2016 r.

ROZWAANIA O UMYLEA d a m M a t e u s z B r o y s k i

I. BDY MATERIALISTW W BADANIU RELACJI UMYS-MZG

1. NIETOSAMO

Uznanie, e zjawiska mentalne i fizyczne s tosame - czyli identyczne, prowadzi

do sprzecznoci, dy samo podj!cie "ada nad relacj mi!dzy nimi zac#odzc, wymaa

ic# rozr$nienia% &wierdzenie o tosamoci tyc# zjawisk jest zatem fa'szywe%

2. KORELACJA RZECZYWISTA

(amo wsp$'wyst!powanie zjawisk nie dowodzi ic# powizania, dy "adanie korelacji

opiera si! na indukcji, tzn% sprawdzaniu czy zjawisku mentalnemu jakieo dowiadcza w danym

momencie "adany towarzyszy jakie zjawisko fizyczne w jeo m$zu% )niosek o istnieniu

korelacji rzeczywistej jest oparty na przewiadczeniu, e skoro wykonalimy tyle a tyle "ada

w pewnym zakresie czasu, dzie zdarzeniom mentalnym towarzyszy'y zawsze "d* cz!sto zjawiska

fizyczne, to musi istnie+ mi!dzy nimi realny zwizek% &ymczasem znamy wiele mocno

skorelowanyc# ze so" zjawisk w wiecie w przypadku kt$ryc# zawieszamy sd o realnym

zwizku, "d* zupe'nie o odrzucamy% p% wyst!puje mocna korelacja mi!dzy samo"$jstwami

przez powieszenie w latac# ...-/00., a wydatkami U(A na nauk!, al"o mi!dzy spoyciem

mararyny w latac# /000-/00., a iloci rozwod$w w Maine% &wierdzenie o korelacji realnej nie

jest zatem niepodwaalne%

7/26/2019 Rozwaania o umyle

2/5

. KORELACJA CAKOWITA

&rudno nam na ten moment okreli+, czy wsp$'wyst!powanie zjawisk mentalnyc#

i fizycznyc# jest ca'kowite czy tylko partykularne, tzn% czy istniej jakie zjawiska mentalne

nie wsp$'wyst!pujce ze zjawiskami fizycznymi i czy istniej jakie zjawiska fizycznenie wsp$'wyst!pujce ze zjawiskami mentalnymi% &wierdzenie o korelacji ca'kowitej jest zatem

nieuprawnione%

!. ZWI"ZEK #RZYCZYNOWO-SKUTKOWY

)sp$'wyst!powanie zjawisk nie wiadczy o zac#odzcym mi!dzy nimi zwizku

przyczynowo-skutkowym% &aki zwizek moe wyst!powa+ lecz nie musi% 1eli wywo'anie zjawiskmentalnyc# pocia za so" zjawiska fizyczne, za wywo'anie zjawiska fizyczneo pocia za so"

zjawiska mentalne, to naley uzna+, e zar$wno przyczyn zjawisk mentalnyc# mo "y+ zjawiska

fizyczne, jak przyczyn zjawisk fizycznyc# 2 mentalne% 3o wi!cej, o"a rodzaje zjawisk mo "y+

przejawem jakieo procesu wyszeo stopnia, kt$reo nie jestemy w stanie uc#wyci+ intelektem%

Moe zac#odzi+ mi!dzy nimi podo"ny zwizek, jak np% mi!dzy pami!ci, rozumem i wol%

4t$ c#o+ poj!cia te rozpatrujemy jako oso"ne rzeczy, w rzeczywistoci mamy do czynienia z ic#

wsp$'uczestnictwem, dy wola poz"awiona rozumu nie posiada celu, rozum "ez pami!ci nie ma z

czeo wycia+ wniosk$w itd% Moemy mie+ zatem do czynienia z komuni 5'ac% communio6

zjawisk, czyli ic# wsp$'uczestnictwem, kt$re nie wy'cza oso"neo ic# ujmowania% &wierdzenie

zatem o tym, i to m$z jest przyczyn zjawisk mentalnyc#, z odrzuceniem twierdzenia

odwrotneo, jest nieuprawnione%

II. #RZY#OMNIENIA

1. MZG JEST #RZEDMIOTEM #OLA WIADOMOCI

7oj!cie m$zu dotyczy o"iektu fizyczneo wc#odzceo w zakres naszeo pola

wiadomoci% 1eli przyjmiemy zasad!, e skutki nie mo "y+ wi!ksze od przyczyny, to naley

odrzuci+ twierdzenie, jako"y jeden z element$w naszeo pola wiadomoci m$' "y+ jej przyczyn%

8nnymi s'owy 2 to, co postrzeane, nie moe stanowi+ przyczyny sameo postrzeania%

/

7/26/2019 Rozwaania o umyle

3/5

2. BYCIE I CEL

9wiadome procesy mentalne s powizane z konkretnym indywiduum i zwizane s z tym,

kim ono jest i s w'anie dla nieo% &o, czym co jest, zasadniczo ujawnia si! w celu do jakieo

zmierza% &ak te dy m$wimy o nasieniu ja"'oni, m$wimy o nasieniu, kt$re przemienisi! w drzewo na kt$rym pojawi si! ja"'ka, zawierajce kolejne nasiona ja"'oni% :dy znamy cel,

moemy odr$ni+ rozw$j od deeneracji% 7odo"nie w przypadku cz'owieka, a"y zdo"y+ pewn

wiedz! o zjawiskac# mentalnyc#, naley najpierw odr$ni+ zjawiska nalece do istoty "ycia

cz'owiekiem i s'uce jeo rozwojowi, od takic#, kt$re prowadz do deeneracji, co wymaa ic#

wartociowania%

. BYCIE I #OSTRZEGANIE

ie da si! od'czy+ naszeo istnienia i istnienia ca'eo wiata od postrzeania,

czy te wiadomoci% 7r$"ujc "owiem wyo"razi+ so"ie czy pomyle+ wiat niepostrzeany,

c#cemy postrzea+ niepostrzeanie, popadajc w sprzeczno+% iekt$rzy wyo"raaj so"ie

ciemno+, "d* tworz myl majc niejako przeczy+ wszystkim mylom, jeli c#odzi o to, co

si! z nami dzieje po mierci% 1ednak owa ciemno+ nie jest nicoci, ale przedmiotem wyo"ra*ni,

ani te ta myl nie jest odrzuceniem wszelkieo istnienia, skoro nie jest w stanie odrzuci+ istnienia

samej sie"ie%

!. ISTNIEJE WICEJ ZDA$ #RAWDZIWYC% NI DOWODLIWYC%

;odnie z twierdzeniem o niezupe'noci, u podstaw kadeo systemu wiedzy le zdania

fundamentalne 2 za'oenia, kt$re nie mo zosta+ dowiedzione na runcie teo systemu% 1eli

"owiem na runcie daneo systemu uda'o"y nam si! dowie+ prawdziwoci wszystkic# jeo

twierdze, to paradoksalnie dowiedli"ymy rzeczy odwrotnej, a mianowicie, i jest on sprzeczny,

a zatem fa'szywy% &ak te niemoliwa jest teoria a"solutna, kt$ra dowodzi'a"y wszystkieo,

w'czywszy w to sam sie"ie% ;a'oenia 5#upolepsis6 lece u podstaw naszej wiedzy 5episteme6

s mniemaniami czy te sdami prawdziwymi 5ort#o-do

7/26/2019 Rozwaania o umyle

4/5

&. BYTY WYSZEGO RZDU

8stnienie "yt$w wyszeo rz!du naley rozpatrywa+ nie ze wzl!du na podo"iestwo

przedmiotowe, czyli co do kompozycji cia'a 5atom$w, koczyn, m$u, kom$rek itp%6,

ale ze wzl!du na podo"iestwo podmiotowe, czyli co do w'adz umys'owyc#% ie ma "owiemadnyc# racji ku temu, "y odrzuca+ istnienie intelekt$w wyszeo rz!du, kt$re posiadaj cia'a

zupe'nie innej natury, "d* nie posiadaj cia' w o$le% 3z'owiek najpierw poznaje formy zmys'owe,

nast!pnie tworzy ic# o"razy, dzi!ki kt$rym ostatecznie intelekt poznaje formy o$lne i w swoim

poznaniu przec#odi od jednej rzeczy do druiej, wyciajc wnioski z przyj!tyc# zasad% 7oj!cie za

anio'a wskazuje w uproszczeniu na "ezcielesny intelekt, kt$ry zawsze aktualnie rozwaa jak

form! poznawcz, ma dost!p do form o$lnyc# 5atunk$w czy rodzaj$w6, dzi!ki kt$rym poznaje

wszystkie moliwe formy szcze$'owe 5indywidua6, nie przec#odzi od jednej rzeczy do druiejpoprzez wnioskowanie, ale poznajc zasad! poznaje jednoczenie take wszelkie moliwe wnioski%

&en spos$" mylenia o istotac# wyszeo rz!du stoi w sprzecznoci z materializmem i jest o"cy

wsp$'czesnym "adaniom nad ludzk wiadomoci, c#o+ moe "y+ dla nic# "ardzo owocny%

'. #OJCIA S" ZWI"ZANE Z DOWIADCZENIEM

;nany jest przypadek neuro"iolo (usan Barry, kt$ra we wczesnym dziecistwie utraci'a

zdolno+ widzenia przestrzenneo% ) swojej dzia'alnoci naukowej zajmowa'a si! wiedz na temat

widzenia przestrzenneo% ) kt$rym momencie swojeo ycia podj!'a eksperymentaln terapi!,

kt$ra przywr$ci'a jej zdolno+ do widzenia przestrzenneo, po czym stwierdzi'a, e mimo i

posiada'a wszelk aktualnie znan ludzkoci wiedz! na temat widzenia przestrzenneo, wiedza ta

nie da'a jej rozumienia teo zjawiska, kt$re przysz'o dopiero po wyzdrowieniu%

:eore Berkeley w >4"ronie i wyjanieniu teorii widzenia?@ podaje przypadek

m!czyzny, kt$ry we wczesnym dziecistwie zupe'nie straci' wzrok i odzyska' o wiele lat p$*niej

na skutek operacji oczu% M!czyzna ten opisywa' swoje wraenia m$wic, e czuje, jak"y wszystko

dotyka'o jeo oczu i nie jest w stanie odr$ni+ od sie"ie przedmiot$w, okreli+ ic# kszta't$w,

rozmiar$w czy odle'oci% Musia' si! dopiero nauczy+ poprawneo kojarzenia wrae dotyku z

wraeniami wzrokowymi% M$wi' take, e kady nowy przedmiot jest dla nieo *r$d'em zac#wytu,

a przyjemno+ tak wielka, i "rakuje s'$w "y j wyrazi+% 7rzypadek ten jest arumentem za tym, e

c#o+ wada wzroku moe widzenie przestrzenne uniemoliwia+, to poj!cia przestrzeni na"ywamy w

istocie poprzez zmys' dotyku%

7/26/2019 Rozwaania o umyle

5/5

(. IN)ORMACJA NIE DAJE SI WYWIE ANI S#ROWADZI DO MATERII

Materia stanowi nonik informacji i c#o+ trudno m$wi+ o istnieniu informacji, kt$ra nie

zosta'a wcielona w aden nonik, to adna informacja nie daje si! sprowadzi+ do sposo"u jejwyst!powania% 7iszc te s'owa, wcielam moje myli w okrelon sekwencj! uderze plac$w w

klawiatur! komputera, nast!pnie sekwencja ta jest zamieniana w impulsy elektryczne i wreszcie w

okrelony uk'ad pikseli na ekranie% M$'"ym te s'owa wypowiedzie+ na 'os, przez co dost!pne

"y'y"y pod postaci dra czsteczek powietrza% M$'"ym je take zapisa+ d'uopisem na kartce

papieru, kt$re sta'y"y si! jej nonikiem% Ale informacja zawarta w tyc# s'owac# nie daje

si! sprowadzi+ ani do klawiszy, ani do impuls$w, ani do pikseli, ani do dra czsteczek, ani do

papieru i tuszu% &o, co wsp$lne tym wszystkim rodkom wyrazu, to nie poznawalna zmys'owomateria, ale rozpoznawalna intelektem forma% 4 ile jednak 'atwo opisa+ podo"iestwo mi!dzy

s'owami na papierze i na ekranie, tak trudniej opisa+ podo"iestwo zac#odzce mi!dzy draniami

czsteczek powietrza, a sekwencj uderze palc$w%

o"rym przyk'adem jest tutaj take A, kt$re sk'ada si! zar$wno z materii, jak

i informacji% 1ednak to nie materia konstytuuje w tym przypadku informacj!, lecz informacja

materi!, dy informacja ta sprawia podzia' kom$rkowy i ustala okrelone, "ardzo r$norodne

funkcje kom$rek 5koci, sk$ry, y', w'os$w, oran$w itd%6, "udujc w czasie i przestrzeni

oraniczne cia'o% 4 ile fizyczn struktur! A poznajemy przy pomocy zmys'$w, tak to, co w nim

najistotniejsze, a mianowicie informacj!, czy te okrelony j!zyk, poznajemy przy pomocy

intelektu%

) o"liczu teo, co powiedziano, trudno utrzymywa+, "y informacj! mona "y'o

wyprowadzi+ z materii "d* do niej sprowadzi+%

C C C

D