rozporzdzenie Ministra Gospodarki - tekst ujednolicony - 16 lipca 2007 r.

WYSZY URZD GRNICZYDEPARTAMENT PRAWNY I INTEGRACJI EUROPEJSKIEJRozporzdzenie Ministra Gospodarkiz dnia 28 czerwca 2002 r.w sprawie bezpieczestwa i higieny pracy, prowadzenia ruchuoraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpoarowegow zakadach grniczych wydobywajcych kopalinyotworami wiertniczymi(Dz. U. Nr 109, poz. 961, z 2004 r. Nr 24, poz. 213oraz z 2007 r. Nr 106, poz. 726)(stan prawny: 16 lipca 2007 r.)KATOWICE, czerwiec 2007

Tekst ujednolicony uwzgldniajcy zmiany wprowadzone przez:1) 1 rozporzdzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Spoecznej z dnia 28 stycznia 2004 r. zmieniajcego rozporzdzenie w sprawie bezpieczestwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpoarowego w zakadach grniczych wydobywajcych kopaliny otworami wiertniczymi (Dz. U. Nr 24, poz. 213), ktre weszy w ycie z dniem 22 marca 2004 r.;2) 1 rozporzdzenia Ministra Gospodarki z dnia 24 maja 2007 r. zmieniajcego rozporzdzenie w sprawie bezpieczestwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpoarowego w zakadach grniczych wydobywajcych kopaliny otworami wiertniczymi (Dz. U. Nr 106, poz. 726), ktre wejd w ycie z dniem 16 lipca 2007 r. i zostay zaznaczone pogrubion czcionk; rozporzdzenie to zostao notyfikowane Komisji Europejskiej w dniu 30 listopada 2006 r. pod numerem 2006/0624/PL, zgodnie z 4 rozporzdzenia Rady Ministrw z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktw prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 oraz z 2004 r. Nr 65, poz. 597), ktre wdraa dyrektyw 98/34/WE z dnia 22 czerwca 1998 r. ustanawiajc procedur udzielania informacji w zakresie norm i przepisw technicznych (Dz. Urz. WE L204 z 21.07.1998, str. 37, z pn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 20, str. 337).

Otworowe zakady grniczeOtworowe zakady grnicze16Wyszy Urzd Grniczy Departament Prawny i Integracji Europejskiej17Wyszy Urzd Grniczy Departament Prawny i Integracji EuropejskiejROZPORZDZENIE MINISTRA GOSPODARKIz dnia 28 czerwca 2002 r.w sprawie bezpieczestwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpoarowego w zakadach grniczych wydobywajcych kopaliny otworami wiertniczymi.(Dz. U. Nr 109, poz. 961, z 2004 r. Nr 24, poz. 213 oraz z 2007 r. Nr 106, poz. 726)Na podstawie art. 78 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i grnicze (Dz. U. Nr 27, poz. 96, z 1996 r. Nr 106, poz. 496, z 1997 r. Nr 88, poz. 554, Nr 111, poz. 726 i Nr 133, poz. 885, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, z 2000 r. Nr 109, poz. 1157 i Nr 120, poz. 1268 oraz z 2001 r. Nr 110, poz. 1190, Nr 115, poz. 1229 i Nr 154, poz. 1800) zarzdza si, co nastpuje:Rozdzia 1Przepisy oglne 1. Rozporzdzenie okrela szczegowe zasady:1)bezpieczestwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpoarowego zwizanego z ruchem w zakadach grniczych wydobywajcych kopaliny otworami wiertniczymi,2)oceniania i dokumentowania ryzyka zawodowego oraz stosowania niezbdnych rodkw profilaktycznych zmniejszajcych to ryzyko w formie dokumentu bezpieczestwa i ochrony zdrowia pracownikw zatrudnionych w ruchu tych zakadw. 2. 1. Przepisy rozporzdzenia stosuje si do:1)przedsibiorcw,2)pracownikw, z ktrymi nawizano stosunek pracy w ruchu zakadw grniczych wydobywajcych kopaliny otworami wiertniczymi, zwanych dalej zakadami grniczymi.2. Przepisy rozporzdzenia stosuje si odpowiednio do:1)podmiotw wykonujcych w zakresie swej dziaalnoci zawodowej powierzone im czynnoci w ruchu zakadu grniczego, zwanych dalej podmiotami,2)osb niewymienionych w ust. 1 pkt 2, jeeli wykonuj prace lub przebywaj w zakadzie grniczym.3. Przepisy rozporzdzenia stosuje si take odpowiednio do:1)likwidacji zakadu grniczego,2)robt geologicznych, wykonywanych technik wiertnicz,3)bezzbiornikowego magazynowania substancji w grotworze oraz skadowania odpadw w grotworze, z zastrzeeniem ust. 4 pkt 3.4. Przepisw rozporzdzenia nie stosuje si do:1)wykonywania robt wiertniczych w podziemnych wyrobiskach grniczych,2)robt wiertniczych wykonywanych w celu urabiania kopaliny,3)skadowania odpadw w podziemnych wyrobiskach grniczych. 2a. Ilekro w rozporzdzeniu jest mowa o dokumentacji techniczno-ruchowej, naley przez to rozumie take instrukcje wymienione w przepisach okrelajcych zasadnicze wymagania dla wyrobw podlegajcych ocenie zgodnoci. 3. Przedsibiorca sporzdza, uzupenia i aktualizuje niezbdn dokumentacj prowadzenia ruchu zakadu grniczego oraz zapewnia biece przeprowadzanie analiz i bada niezbdnych dla bezpiecznego prowadzenia ruchu zakadu grniczego, w tym dla oceny i dokumentowania ryzyka zawodowego. 4. 1. Przedsibiorca opracowuje, przed rozpoczciem prac, dla kadego zakadu grniczego dokument bezpieczestwa i ochrony zdrowia pracownikw, zwany dalej dokumentem bezpieczestwa.2. Dokument bezpieczestwa powinien by:1)dostpny w zakadzie grniczym,2)aktualizowany kadorazowo w przypadku zmiany, rozbudowy i przebudowy miejsca lub stanowiska pracy, powodujcej zmian warunkw pracy.3. Kierownik ruchu zakadu grniczego zapoznaje pracownikw zakadu grniczego z obowizujcym dokumentem bezpieczestwa lub odpowiedni jego czci.4. Pracownik potwierdza na pimie fakt zapoznania si z dokumentem bezpieczestwa lub odpowiedni jego czci oraz powinien przestrzega jego postanowie.5. Zawarto dokumentu bezpieczestwa okrela zacznik do rozporzdzenia. 5. 1. Kierownik ruchu zakadu grniczego jest odpowiedzialny za:1)prawidow organizacj i prowadzenie ruchu zakadu grniczego,2)ustalenie zakresw dziaania poszczeglnych dziaw ruchu oraz sub specjalistycznych zakadu grniczego,3)waciwy oraz zgodny z przeznaczeniem dobr maszyn, urzdze, materiaw, wyrobw z tworzyw sztucznych oraz rodkw strzaowych i sprztu strzaowego, tak aby nie stwarzay zagroenia dla bezpieczestwa i zdrowia osb oraz rodowiska.2. W zakresach dziaania, o ktrych mowa w ust. 1 pkt 2, okrela si w szczeglnoci sposb:1)koordynacji prac wykonywanych przez poszczeglne dziay ruchu i suby specjalistyczne oraz prac wykonywanych przez pracownikw zatrudnionych w podmiotach,2)wykonywania nadzoru nad pracami, o ktrych mowa w pkt 1,3)uywania maszyn i urzdze zakadu grniczego.3. Kierownik ruchu zakadu grniczego wykonuje swoje obowizki przy pomocy podlegych mu osb kierownictwa i dozoru ruchu zakadu grniczego, zwanych dalej osobami kierownictwa i dozoru ruchu. 6. 1. W zakadzie grniczym organizuje si sub dyspozytorsk.2. Organizacj i obsad suby dyspozytorskiej ustala kierownik ruchu zakadu grniczego. 7. 1. Kada osoba kierownictwa i dozoru ruchu powinna przestrzega ustalonego dla niej i zatwierdzonego przez kierownika ruchu zakadu grniczego zakresu czynnoci, szczegowo okrelajcego jej obowizki, uprawnienia i odpowiedzialno.2. Kierownik ruchu zakadu grniczego jest odpowiedzialny za dorczenie zakresu czynnoci, za pokwitowaniem odbioru. 8. Osoby kierownictwa i dozoru ruchu oraz inne osoby kierujce zespoami pracownikw:1)organizuj i prowadz prac w sposb zapewniajcy bezpieczestwo pracownikw, ruchu zakadu grniczego i rodowiska,2)informuj podlegych im pracownikw o przepisach i zasadach bezpiecznego wykonywania pracy. 9. Kierownik ruchu zakadu grniczego wyznacza osoby kierownictwa lub dozoru ruchu odpowiedzialne za:1)ustalanie skadw zespow pracowniczych pod wzgldem ich liczebnoci i kwalifikacji pracownikw,2)wyznaczanie przodowych zespow, o ktrych mowa w pkt 1. 10. 1. Rozkad pracy i dyurw osb kierownictwa i dozoru ruchu ustala si w taki sposb, aby zapewnia bezpieczne prowadzenie prac w okresie caej doby, a w szczeglnoci moliwo podejmowania decyzji w przypadku powstania zagroenia.2. Osoba dozoru ruchu obejmujca zmian zapoznaje si z przebiegiem pracy zmiany poprzedniej w zakresie niezbdnym do prawidowego i bezpiecznego kontynuowania prac.3. W trakcie prowadzenia prac pracownicy powinni zwraca uwag na wystpujce zagroenia i informowa o nich osoby dozoru ruchu oraz swoich zmiennikw. 11. 1. Kierownik ruchu zakadu grniczego jest odpowiedzialny za opracowanie pisemnych instrukcji bezpiecznego wykonywania pracy dla stanowisk lub miejsc pracy w ruchu zakadu grniczego oraz, po konsultacji z pracownikami lub ich reprezentantami, zatwierdza te instrukcje.2. Instrukcje, o ktrych mowa w ust. 1, powinny by zrozumiae dla pracownikw, ktrych dotycz, i okrela w szczeglnoci:1)sposoby bezpiecznego wykonywania pracy,2)zasady postpowania w sytuacjach awaryjnych, z uwzgldnieniem zagroe wystpujcych przy wykonywaniu poszczeglnych prac,3)zasady ochrony przed zagroeniami, o ktrych mowa w pkt 2,4)informacje o stosowaniu sprztu ratunkowego,5)informacje o dziaaniach, ktre powinny by podjte w przypadku zagroenia.3. Instrukcje, o ktrych mowa w ust. 1, opracowane odpowiednio dla stanowiska lub miejsca pracy, dostarcza si kademu pracownikowi za pokwitowaniem odbioru.4. Pracownicy zapoznaj si z treci instrukcji, o ktrej mowa w ust. 1, oraz wykonuj prac zgodnie z jej ustaleniami; zapoznanie si z treci instrukcji pracownicy potwierdzaj na pimie. 12. 1. Przedsibiorca oraz podmiot, ktrzy przystpuj do wykonywania prac w ruchu zakadu grniczego, szczegowo okrelaj na pimie podzia obowizkw w celu zapewnienia bezpiecznych warunkw pracy i koordynacji prac.2. Okrelajc obowizki, o ktrych mowa w ust. 1, uwzgldnia si w szczeglnoci:1)zasady wsppracy osb kierownictwa i dozoru ruchu oraz podmiotu w sprawach organizacji pracy, bezpieczestwa, ochrony zdrowia i zapobiegania ryzyku zawodowemu, a take wzajemnego informowania si o istniejcym ryzyku,2)organizacj przeszkolenia pracownikw wykonujcych prace w zakresie obowizujcych w zakadzie grniczym przepisw bezpieczestwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz bezpieczestwa poarowego, wystpujcych zagroe, porzdku i dyscypliny pracy, zasad cznoci i alarmowania, a take zgaszania wypadkw i zagroe. 13. Pracownik moe by dopuszczony do pracy w ruchu zakadu grniczego, jeeli:1)posiada wymagane kwalifikacje lub potrzebne umiejtnoci do wykonywania pracy,2)odby aktualne przeszkolenie w zakresie bezpieczestwa i higieny pracy,3)posiada dostateczn znajomo przepisw oraz zasad bezpieczestwa i higieny pracy,4)w wyniku bada lekarskich oraz innych wymaganych bada zosta uznany za zdolnego do wykonywania okrelonej pracy. 14. Przed rozpoczciem pracy pracownik sprawdza, w zakresie swoich kompetencji, warunki techniczne rodkw bezpieczestwa oraz stosowanych narzdzi w miejscu pracy; wyniki sprawdzenia przekazuje si osobie dozoru ruchu. 15. Pracownikw lub ich reprezentantw informuje si o wszelkich podejmowanych dziaaniach dotyczcych bezpieczestwa i ochrony zdrowia w miejscach i na stanowiskach pracy. Informacje powinny by zrozumiae dla pracownikw, ktrych dotycz. 16. Podmiot wykonuje prace prowadzone w zakadzie grniczym zgodnie z projektem technicznym zatwierdzonym przez kierownika ruchu zakadu grniczego. 17. 1. Podczas wykonywania prac w jednym obiekcie zakadu grniczego przez jeden lub wicej podmiotw kierownik ruchu zakadu grniczego wyznacza osob dozoru ruchu sprawujc rol kierownika koordynujcego prace w danym obiekcie.2. Wyznaczenie kierownika koordynujcego prace w danym obiekcie nie zwalnia poszczeglnych podmiotw z obowizku zapewnienia bezpieczestwa i higieny pracy zatrudnionym przez nich pracownikom. 18. 1. Zatrudnianie pracownikw na nowym stanowisku pracy moe nastpi tylko po ich przeszkoleniu w zakresie:1)zagroe wystpujcych na tym stanowisku,2)sposobw ochrony przed zagroeniami, o ktrych mowa w pkt 1,3)metod bezpiecznego wykonywania prac.2. Instrukta stanowiskowy prowadz osoby sprawujce nadzr nad pracownikami, wyznaczone przez kierownika ruchu zakadu grniczego oraz przeszkolone w zakresie metod prowadzenia instruktau.3. Pracownicy powracajcy do pracy, po okresie duszym ni 6 miesicy, ponownie odbywaj instrukta stanowiskowy. 19. Szkolenia w zakresie bezpieczestwa i higieny pracy w zakadzie grniczym dla przedsibiorcw, pracownikw suby bezpieczestwa i higieny pracy oraz wykadowcw tematyki bezpieczestwa i higieny pracy prowadz jednostki organizacyjne trudnice si szkoleniem pracownikw zakadu grniczego. 20. 1. Kierownik ruchu zakadu grniczego okrela tereny, na ktre, ze wzgldu na zagroenie zwizane z ruchem zakadu grniczego, wstp osb nieupowanionych jest niedozwolony.2. Tereny, o ktrych mowa w ust. 1, oznacza si widocznymi tablicami ostrzegawczymi.3. Miejsca o szczeglnym zagroeniu dla ycia i zdrowia, w tym tereny zagroone nagym osiadaniem, zabezpiecza si przed dostpem osb nieupowanionych oraz oznacza tablicami ostrzegawczymi. 21. Na terenie zakadu grniczego oraz wydzielonego jego oddziau (jednostki terenowej, obiektu) wywiesza si, w widocznym miejscu:1)informacje o adresach i numerach telefonw najbliszych jednostek stray poarnej, Policji i pogotowia ratunkowego oraz sposobach ich wezwania,2)instrukcje postpowania na wypadek poaru. 22. 1. Drogi komunikacyjne oraz dojcia do miejsc i stanowisk pracy oznakowuje si i utrzymuje w stanie umoliwiajcym swobodne i bezpieczne poruszanie si po nich.2. Drogi ewakuacyjne, wyznaczone na wypadek powstania zagroenia, wyposaa si w owietlenie awaryjne i zapewnia moliwo szybkiego opuszczenia miejsc pracy.3. W przypadku gdy teren zakadu grniczego lub jego cz s udostpnione dla publicznego ruchu drogowego, kierownik ruchu zakadu grniczego ustala regulacj tego ruchu oraz oznakowanie drg, w sposb okrelony w przepisach o ruchu drogowym. 23. 1. Stanowiska wydobywcze, wyposaone w instalacje bez staej obsugi, oraz obiekty i urzdzenia zwizane z ruchem zakadu grniczego stwarzajce zagroenie, w szczeglnoci dla bezpieczestwa powszechnego, ogradza si.2. Wykaz obiektw, urzdze i stanowisk wydobywczych podlegajcych ogrodzeniu ustala kierownik ruchu zakadu grniczego. 23a. 1. W zakadzie grniczym stosuje si maszyny, urzdzenia, materiay, wyroby z tworzyw sztucznych oraz rodki strzaowe i sprzt strzaowy, ktre speniaj wymagania okrelone w rozporzdzeniu oraz w odrbnych przepisach, w tym w przepisach okrelajcych zasadnicze wymagania dla wyrobw podlegajcych ocenie zgodnoci albo przepisach okrelajcych wymagania techniczne dla wyrobw dopuszczanych do stosowania w zakadach grniczych, a take zostay oznaczone znakiem zgodnoci CE albo odpowiednim znakiem dopuszczenia lub zostay odpowiednio dobrane do warunkw grniczo-geologicznych i rodowiskowych w miejscu ich zastosowania.2. Kierownik ruchu zakadu grniczego powiadamia waciwy organ nadzoru grniczego o zamiarze zastosowania po raz pierwszy w zakadzie grniczym nowych typw maszyn, urzdze, materiaw oraz wyrobw z tworzyw sztucznych. 24. 1. Miejsca pracy, maszyny i urzdzenia oraz aparatur kontroln i pomiarow stale utrzymuje si w stanie zapewniajcym bezpieczne prowadzenie ruchu zakadu grniczego.2. Osoby kierownictwa i dozoru ruchu oddziau (jednostki terenowej, obiektu) odpowiedzialne s za waciwy stan regulacji technicznej i prawidowe uytkowanie oraz obsug maszyn i urzdze.3. Urzdzenia cinieniowe i dwignicowe montuje si i uytkuje w sposb okrelony w odrbnych przepisach. 25. 1. Osoby kierownictwa lub dozoru ruchu przeprowadzaj okresowe kontrole stanu technicznego oraz sposobu korzystania z maszyn i urzdze, instalacji technicznych oraz obiektw, w tym obiektw budowlanych, zakadu grniczego.2. Zasady przeprowadzenia kontroli, o ktrych mowa w ust. 1, ich czstotliwo i sposb dokumentowania okrela kierownik ruchu zakadu grniczego, z zastrzeeniem ust. 3.3. W przypadku obiektw budowlanych zakadu grniczego zasady przeprowadzania kontroli, o ktrych mowa w ust. 1, ich czstotliwo i sposb dokumentowania okrelaj przepisy prawa budowlanego.4. Obiektami budowlanymi zakadu grniczego s w szczeglnoci:1)budynki uj wd leczniczych, termalnych i solanek,2)budynki sterowni,3)obiekty i stae instalacje transportu kopaliny i pynw technologicznych,4)obiekty stacji redukcyjno-pomiarowych,5)tocznie ropy naftowej,6)budynki i zbiorniki magazynowe pynw zoowych i pynw technologicznych,7)obiekty kotowni technologicznych,8)budynki gwnych stacji sprarek powietrza wraz z rurocigami,9)obiekty uzdatniania wd technologicznych i zoowych,10)budynki stacji elektroenergetycznych oraz gwne urzdzenia i sieci rozdzielcze wysokiego i redniego napicia,11)obiekty pompowni wd zoowych,12)wolno stojce budynki centrali telefonicznej i dyspozytorni,13)przeciwpoarowe zbiorniki,14)mosty i estakady technologiczne,15)instalacje osuszania, odsiarczania i odrtciania gazu, separacji i stabilizacji ropy naftowej,16)obiekty i urzdzenia przyodwiertowe, z wyjtkiem gowic eksploatacyjnych,17)morskie platformy stacjonarne. 26. 1. Niedopuszczalne jest:1)uywanie narzdzi, sprztu i maszyn uszkodzonych, ktrych stan zagraa bezpieczestwu zatrudnionych osb lub otoczeniu,2)przenoszenie przewodw oponowych, szaf czeniowych i sprzgie bdcych pod napiciem, z zastrzeeniem ust. 2,3)przechodzenie lub przebywanie pod zawieszonymi ciarami oraz w zasigu obcionych dynamicznie ukadw linowych, z zastrzeeniem ust. 3,4)przechodzenie lub przebywanie w strefach zagroonych oznakowanych tablicami ostrzegawczymi, z wyjtkiem wykonywania prac pod staym nadzorem, w sposb okrelony przez kierownika ruchu zakadu grniczego.2. Lokalne przesuwanie przewodw oponowych bdcych pod napiciem jest dopuszczalne wycznie za pomoc odpowiednich narzdzi i sprztu ochronnego, zabezpieczajcego pracownikw wykonujcych t czynno.3. Przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje si do prac wykonywanych pod ukadami wielokrka i olinowania urzdze wiertniczych i eksploatacyjnych. 27. Kierownik ruchu zakadu grniczego okrela miejsca i stanowiska pracy:1)na ktrych pracownicy powinni stosowa wymagane rodki ochrony indywidualnej,2)ktre powinny by wyposaone w odpowiedni system akustyczny i optyczny do przekazywania sygnau alarmowego. 28. 1. Miejsce wykonywania prac z uyciem substancji szkodliwych wyposaa si w rodki zapobiegawcze i ochronne oraz rodki do udzielania pierwszej pomocy.2. Pracownikw, ktrzy wykonuj prac i maj kontakt z substancjami szkodliwymi, poucza si o sposobie postpowania z tymi substancjami, stosowania rodkw zapobiegawczych i ochronnych, zachowania si i postpowania w przypadku zagroe oraz o sposobach udzielania pierwszej pomocy. 29. 1. Rodzaje prac, ktre s wykonywane w warunkach szczeglnego zagroenia, okrela kierownik ruchu zakadu grniczego.2. Prace, o ktrych mowa w ust. 1, mog by w szczeglnoci:1)wykonywane przez wyspecjalizowanych w tym zakresie pracownikw pod bezporednim nadzorem osoby dozoru ruchu,2)poprzedzone sprawdzeniem stanu bezpieczestwa miejsca pracy i urzdze przez osob dozoru ruchu,3)poprzedzone instruktaem pracownikw o mogcym wystpi zagroeniu oraz sposobie prawidowego i bezpiecznego wykonywania prac.3. Podczas wykonywania prac, o ktrych mowa w ust. 1, niedopuszczalne jest przebywanie w miejscu ich wykonywania osb niebiorcych w nich udziau oraz rwnoczesne wykonywanie innych prac w pobliu tego miejsca. 30. 1. W miejscach, w ktrych powstao zagroenie bezpieczestwa ruchu zakadu grniczego lub pracownikw, wykonuje si tylko prace zwizane z usuwaniem zagroenia; prace takie mog wykonywa tylko wyspecjalizowani w tym zakresie pracownicy.2. Podjcie dalszej pracy w miejscach, o ktrych mowa w ust. 1, moe nastpi dopiero po potwierdzeniu przez osob kierownictwa lub dozoru ruchu, e zagroenie zostao usunite. 31. W przypadku nieopanowanego wypywu pynu zoowego z otworu wiertniczego lub odwiertu kierownik ruchu zakadu grniczego podejmuje dziaania majce na celu likwidacj zagroenia, zgodnie z planem ratownictwa. 32. 1. W zakadzie grniczym, w ktrym istnieje zagroenie wystpowania w otaczajcej atmosferze gazw i par szkodliwych dla zdrowia lub atmosfery z zawartoci tlenu nisz ni 19%, powinien znajdowa si sprawny izolujcy sprzt ochrony ukadu oddechowego oraz sprzt reanimacyjny.2. Pracownicy, ktrzy bd uywa izolujcego sprztu ochrony ukadu oddechowego, powinni by przeszkoleni w tym zakresie oraz posiada aktualne badania lekarskie z pozytywnym wynikiem.3. Kierownik ruchu zakadu grniczego moe, w przypadkach uzasadnionych warunkami techniczno-ruchowymi, zezwoli na odstpienie od wymogw okrelonych w ust. 1 i 2 oraz nakaza zastosowanie innych rodkw zabezpieczajcych. 33. 1. W obiektach zakadu grniczego, w ktrych moe wystpi stenie gazw niebezpiecznych dla zdrowia, kierownik ruchu zakadu grniczego lub wyznaczona przez niego osoba dozoru ruchu ustalaj strefy zagroenia toksycznego.2. Strefy zagroe toksycznych oznakowuje si tablicami ostrzegajcymi przed grocym niebezpieczestwem i zabezpiecza, na czas wystpowania tych zagroe, przed dostpem osb nieupowanionych.3. W zakadzie grniczym znajduje si, zatwierdzona przez kierownika ruchu zakadu grniczego, instrukcja postpowania na wypadek zagroenia toksycznego. 34. Zakres i czstotliwo bada oraz pomiarw czynnikw szkodliwych dla zdrowia, a take sposb ich wykonywania okrelaj odrbne przepisy. 35. 1. Zakad grniczy wyposaa si w:1)czno zewntrzn,2)urzdzenia i sieci telekomunikacyjne, zapewniajce bezpieczestwo pracy.2. Kierownik ruchu zakadu grniczego ustala miejsca i obiekty, ktre wyposaa si w urzdzenia telekomunikacyjne. 36. 1. Osoby kierownictwa i dozoru ruchu oraz wyznaczeni pracownicy powinni by przeszkoleni w udzielaniu pierwszej pomocy.2. W kadym zakadzie grniczym oraz wydzielonym jego oddziale (jednostce terenowej):1)na kadej zmianie roboczej powinien by zatrudniony co najmniej jeden pracownik przeszkolony w udzielaniu pierwszej pomocy.2)powinny znajdowa si nosze oraz apteczka wyposaona w niezbdne rodki medyczne.Rozdzia 2Roboty wiertnicze 37. 1. Przy wykonywaniu robt wiertniczych prowadzi si dokumentacj tych robt.2. W skad dokumentacji robt wiertniczych wchodz:1)dokumentacja wiercenia,2)dokumentacja eksploatacyjna urzdze energomechanicznych i sprztu wiertniczego,3)projekty robt specjalnych okrelone przez kierownika ruchu zakadu grniczego. 38. 1. Dokumentacj wiercenia stanowi w szczeglnoci:1)protok przekazania urzdzenia wiertniczego do ruchu,2)raporty wiertnicze,3)aktualny profil geologiczny otworu,4)diagramy przyrzdw kontrolno-pomiarowych,5)dziennik wiertniczy,6)projekty i protokoy przeprowadzonych rurowa i cementowa rur,7)protokoy przeprowadzonych bada skutecznoci uszczelniania rur izolujcych poszczeglne poziomy pynu zoowego,8)projekty i protokoy pomiarw i bada wykonanych prac specjalistycznych,9)protokoy przeprowadzonej likwidacji otworu,10)ksika kontroli obiektu.2. Przy wierceniach wykonywanych dla bada sejsmicznych dokumentacj wiercenia, o ktrej mowa w ust. 1, sporzdza si odpowiednio do zakresu wykonywanych robt. 39. 1. Dokumentacja eksploatacyjna urzdze energomechanicznych i sprztu wiertniczego zawiera w szczeglnoci:1)dokumentacje techniczno-ruchowe maszyn, urzdze i sprztu wiertniczego,2)ksiki kontroli oraz eksploatacji urzdze i sprztu,3)dokumentacj dotyczc wymaganych atestw urzdze i sprztu.2. Ksiki kontroli, o ktrych mowa w ust. 1 pkt 2, zawieraj w szczeglnoci: nazwy kontrolowanych urzdze lub sprztu, harmonogram przeprowadzania kontroli oraz sposb ich wykonania, wraz z wynikami kontroli.3. Dokumentacj dotyczc atestw urzdze i sprztu, o ktrej mowa w ust. 1 pkt 3, mog stanowi rwnie zawiadczenia weryfikacyjne.4. Zawiadczenia weryfikacyjne, o ktrych mowa w ust. 3, zawieraj w szczeglnoci:1)nazw urzdzenia lub sprztu,2)nazw zakadu wystawiajcego zawiadczenie weryfikacyjne,3)nazw wytwrcy,4)charakterystyk robocz zweryfikowanego urzdzenia lub sprztu,5)wykaz przeprowadzonych prb oraz ich wyniki,6)okres wanoci zawiadczenia,7)nazwiska i imiona, stanowiska oraz podpisy osb weryfikujcych zawiadczenia. 40. 1. Lokalizacja otworu wiertniczego powinna by zgodna z projektem prac geologicznych; lokalizacja ta moe ulec zmianie w granicach okrelonych w tym projekcie.2. Przy lokalizacji otworw wiertniczych, w ktrych zgodnie z projektem prac geologicznych spodziewane jest wystpowanie gazw wybuchowych bd toksycznych, lub istnienie zagroenia samowypywu pynu zoowego, unika si konfiguracji terenu mogcej sprzyja naturalnemu gromadzeniu si gazw lub cieczy wok obiektu.3. Przy zagroeniu siarkowodorowym zapewnia si dojazd do wiertni z dwch rnych kierunkw. 41. 1. Przy lokalizacji otworu, urzdze i zabudowy wiertni uwzgldnia si infrastruktur terenu, w tym napowietrzne linie energetyczne, a take podziemne uzbrojenie, w szczeglnoci kable energetyczne i telefoniczne, rurocigi, kolektory sanitarne, na podstawie planw uzbrojenia i map powierzchni terenu, oraz uwzgldnia si przewaajcy kierunek wiatru.2. W przypadku gdy istnieje uzasadnione przypuszczenie, e teren zajty pod wiertnie jest uzbrojony, a lokalizacja tego uzbrojenia nie jest znana, przed rozpoczciem robt uzbrojenie lokalizuje si za pomoc odpowiedniej aparatury lub wykonanego w tym celu wykopu; z wykonanego badania sporzdza si protok. 42. 1. Otwr wiertniczy lokalizuje si co najmniej w odlegoci:1)50 m od obiektw z ogniem otwartym przy wierceniach w celu poszukiwania, rozpoznania i wydobycia ropy naftowej i gazu ziemnego, a take w rejonach o przewidywanym wystpowaniu w grotworze nagromadze gazw palnych,2)wynoszcej 1,5 wysokoci wiey wiertniczej lub masztu od linii kolejowych, kanaw i zbiornikw wodnych, rzek, drg publicznych, zabudowa, z tym e odlego od napowietrznych linii wysokiego napicia powinna wynosi 1,5 wysokoci wiey lub masztu, lecz nie mniej ni 30 m.2. Przy wierceniach wykonywanych dla bada sejsmicznych odlegoci od poszczeglnych obiektw ustala kierownik ruchu zakadu grniczego.3. W przypadku wystpowania zagroenia siarkowodorowego odlegoci otworw wiertniczych od obiektw mieszkalnych okrela 82.4. Odlegoci, o ktrych mowa w ust. 1, mog by zmniejszone przez kierownika ruchu zakadu grniczego w przypadkach uzasadnionych warunkami techniczno-ruchowymi; o zmniejszeniu odlegoci zawiadamia si waciwy organ nadzoru grniczego. 43. W razie zlokalizowania otworu wiertniczego na obszarze lenym lub w odlegoci mniejszej ni 100 m od granicy lasu, jeeli przewiduje si wystpowanie ropy naftowej lub gazu ziemnego, sposb ochrony przeciwpoarowej obszaru lenego uzgadnia si z wacicielem, zarzdzajcym lub jego uytkownikiem. 44. Wszelkie prace przy zaadunku i rozadunku urzdze i sprztu wiertniczego oraz materiaw niebezpiecznych prowadzi si pod nadzorem osoby dozoru. 45. 1. Prace zwizane z montaem, przemieszczaniem i demontaem wiertnic, wie wiertniczych lub masztw wiertniczych i innych urzdze wykonuje si zgodnie z dokumentacj techniczno-ruchow, pod bezporednim nadzorem osoby dozoru ruchu.2. Niedopuszczalne jest prowadzenie robt, o ktrych mowa w ust. 1, przy silnym wietrze, podczas burzy, nieycy, ulewy lub gooledzi. 46. Przed rozpoczciem stawiania wie wiertniczych, masztw, czwrnogw i trjnogw osoby dozoru ruchu nadzorujce te roboty kontroluj stan techniczny lin, wielokrkw, prawidowo ich zamocowania i olinowania oraz sprawno zespou napdowego i ukadu hamulcowego. Podczas podnoszenia podbudowy lub masztu z uyciem siownikw hydraulicznych kontroluje si stan techniczny siownikw, instalacji zasilajcej i sterowniczej, zgodnie z instrukcj producenta. 47. Zrzucanie bez ostrzeenia jakichkolwiek przedmiotw na ziemi przez pracownikw pracujcych na wysokociach jest niedopuszczalne. 48. 1. Oddanie do ruchu obiektw, maszyn, urzdze i instalacji, znajdujcych si na wiertni, nastpuje na podstawie pisemnego zezwolenia kierownika ruchu zakadu grniczego po ich komisyjnym odbiorze technicznym.2. Komisja odbioru technicznego sporzdza protok stwierdzajcy kompletno oraz prawidowo montau obiektw, maszyn, urzdze i instalacji.3. Zasady dokonywania odbioru technicznego oraz skad komisji ustala kierownik ruchu zakadu grniczego. 49. Wiercenie otworw wykonuje si zgodnie z wymaganiami okrelonymi w projekcie prac geologicznych lub projekcie geologiczno-technicznym. 50. Prace zwizane z rozpoznaniem geologicznym, w szczeglnoci dowiercanie, oprbowanie, rdzeniowanie, cementowanie rur oraz prace geofizyczne, badania hydrogeologiczne, wykonuje si pod bezporednim nadzorem osb dozoru ruchu oraz suby geologicznej. 51. Podczas wiercenia otworu, w zalenoci od potrzeb, wykonuje si biece pomiary parametrw puczki; zakres i czstotliwo pomiarw okrela kierownik ruchu zakadu grniczego albo upowaniona przez niego osoba dozoru ruchu.2. System obiegu puczkowego uwzgldnia w szczeglnoci moliwo przygotowania odpowiedniego rodzaju puczki, jej obrbk, oczyszczanie i odgazowanie, stosownie do wymaga prowadzonego wiercenia.3. Przy wierceniach w celu poszukiwania, rozpoznania i wydobycia ropy naftowej i gazu ziemnego obieg puczkowy wyposaa si w przyrzdy kontrolno-pomiarowe, sygnalizujce przypyw pynu zoowego, oraz w sygnalizacj wietln i akustyczn, zainstalowan na stanowisku wiertacza. Instalacj toczn pomp puczkowych podcza si do wza zataczania otworu. 52. 1. Cinienie hydrostatyczne supa puczki w otworze wierconym dla udostpnienia z ropy naftowej i gazu ziemnego moe przewysza przewidywane cinienie zoowe w granicach od 0,5 do 1,0 MPa na kade 1000 m otworu.2. W uzasadnionych przypadkach kierownik ruchu zakadu grniczego moe zmieni okrelone w ust. 1 granice przewyszania cinienia zoowego. 53. 1. Prdko wycigania i zapuszczania przewodu wiertniczego oraz lepko plastyczn puczki dobiera si w taki sposb, aby ograniczy efekt tokowania. Szczeglna ostrono powinna by zachowana w przypadku zaniku puczki i przypywu pynu zoowego do otworu.2. Wycigajc przewd wiertniczy, dopenia si otwr puczk o parametrach takich, jak podczas wiercenia, w sposb cigy, kontrolujc jego skuteczno. 54. Zaniechanie robt wiertniczych w otworze z odkrytym poziomem gazowym poprzedza si odizolowaniem tego poziomu od pozostaej czci otworu. 55. 1. Gboko zapuszczenia kolejnej kolumny rur podczas wiercenia, w celu poszukiwania, rozpoznania i wydobycia ropy naftowej i gazu ziemnego, powinna by taka, aby w nieorurowanym interwale otworu nie wystpiy warstwy, w ktrych gradient cinienia zoowego jednej z warstw byby wikszy od gradientu cinienia szczelinowania innej warstwy.2. Gradient cinienia szczelinowania ustala si, wykonujc prby cinieniowe w otworze, w sposb okrelony w instrukcji zapobiegania i likwidacji erupcji pynu zoowego, o ktrej mowa w 73. 56. 1. W otworze wiertniczym niedopuszczalne jest wykonywanie prb cinieniowych z uyciem cinienia wikszego od znanego cinienia szczelinowania ska odkrytych.2. Wiba rurowa wylotu otworu powinna umoliwia pomiar cinienia w przestrzeniach midzyrurowych rur okadzinowych. 57. W rejonie prowadzonej eksploatacji z siarki otworami wiertniczymi:1)wylot otworu na czas przerwy w wierceniu, rurowaniu, oprbowaniu, eksploatacji lub zabiegw intensyfikacyjnych zabezpiecza si w sposb umoliwiajcy odcicie wypywu pynu zoowego,2)po kadorazowym wycigniciu widra, rdzeniwki lub innego narzdzia z otworu, przy wierceniu w nadkadzie w strefie zagroonej zamyka si wylot kolumny rur okadzinowych,3)w przypadku wypyww wd, awarii bd erupcji przepisy 295297 stosuje si odpowiednio. 58. 1. Otwr wiertniczy, w ktrym roboty wiertnicze zostay czasowo lub trwale wstrzymane, skutecznie zabezpiecza si w szczeglnoci przed: ewentualnym wypywem pynu zoowego, moliwoci wpadnicia przedmiotw oraz przed dostpem osb nieupowanionych.2. Otwory wielkorednicowe zabezpiecza si przed moliwoci wpadnicia ludzi, niezalenie od rodzaju wykonywanych robt. 59. 1. Nawiercone w otworze wiertniczym poziomy wd izoluje si przez zarurowanie i uszczelnia w taki sposb, aby nie wystpio przemieszczanie si tych wd poza rurami oraz ich zanieczyszczenie.2. Projekty uszczelniania kolumn rur okadzinowych w strefie wystpowania wd oraz kolumn eksploatacyjnych powinny by zaakceptowane przez sub geologiczn.3. Z przeprowadzonego badania skutecznego uszczelniania poziomw wodononych sporzdza si protok. 60. 1. Rurowanie i uszczelnianie rur okadzinowych w otworach wiertniczych wykonuje si na podstawie projektu zatwierdzonego przez kierownika ruchu zakadu grniczego.2. Podczas wiercenia w celu poszukiwania, rozpoznania i wydobycia ropy naftowej i gazu ziemnego projekt, o ktrym mowa w ust. 1, sporzdza si na podstawie wytycznych okrelonych w instrukcji rurowania i cementowania rur, zatwierdzonej przez kierownika ruchu zakadu grniczego.3. W innych rodzajach wierce ni okrelone w ust. 2 zasady rurowania i uszczelniania rur w otworze ustala kierownik ruchu zakadu grniczego.4. Sposb uzbrojenia kolumny rur okadzinowych ustala kierownik ruchu zakadu grniczego. 61. 1. Rury okadzinowe przeznaczone do rurowania otworu dla wierce na zoach ropy naftowej i gazu ziemnego powinny mie atest wytwrcy oraz oznakowanie fabryczne, umoliwiajce w szczeglnoci ustalenie:1)odmiany wytrzymaociowej stali,2)gruboci cianki,3)typu poczenia.2. Rury okadzinowe uywane i przeznaczone do ponownego rurowania otworw uprzednio poddaje si przegldowi technicznemu; w przypadku wierce w zoach ropy naftowej i gazu ziemnego rury takie poddaje si dodatkowo cinieniowej prbie wytrzymaoci, przy cinieniu nie mniejszym od najwikszego przewidywanego cinienia gowicowego. 62. Siowniki do wciskania i wycigania rur, wraz z ich osprztem, odpowiednio zabezpiecza si przed wywrceniem i rozrzutem ich elementw. 63. 1. Podczas wiercenia w celu poszukiwania, rozpoznania i wydobycia ropy naftowej i gazu ziemnego, na podstawie zaoe geologicznych do projektu uszczelniania kolumn rur, ustala si w szczeglnoci sposb i rodzaj uzbrojenia kolumny rur, rodzaj waciwoci materiaw uszczelniajcych i pynu wiertniczego oraz technologi wykonania.2. Zaczyn cementowy uyty do cementowania uszczelniajcego kolumn rur okadzinowych powinien mie wiadectwo bada laboratoryjnych, odpowiednio do warunkw otworowych, okrelajce wartoci parametrw zaczynu i kamienia cementowego.3. Dla wierce innych ni wymienione w ust. 1 zasady rurowania i ich uszczelniania ustala kierownik ruchu zakadu grniczego. 64. Zaczyn cementowy w zarurowanej przestrzeni piercieniowej podczas wierce na zoach ropy naftowej i gazu ziemnego wytacza si za kolumn:1)wstpn i prowadnikow do wylotu otworu,2)poredni na wysoko pozwalajc skutecznie odizolowa orurowane horyzonty wd, ropy naftowej i gazu ziemnego,3)eksploatacyjn na wysoko zapewniajc uszczelnienie wszystkich poziomw ropononych i gazononych orurowanych dan kolumn rur. 65. 1. Poziom roponony i gazonony lub wodonony, a w szczeglnoci taki, w ktrym przewidywane jest wystpowanie siarkowodoru, moe by dowiercany przy takiej konstrukcji otworu i uzbrojeniu jego wylotu, ktre umoliwi opanowanie przewidywanego cinienia i korozyjnego dziaania pynu zoowego.2. Przed nawierceniem pierwszego poziomu, z ktrego moe nastpi przypyw pynu zoowego, zapuszcza si i cementuje kolumn wstpn lub prowadnikow.3. Zapuszczanie kolumn rur okadzinowych do otworw, w ktrych nawiercony zosta poziom roponony lub gazonony, wykonuje si przy uzbrojeniu wylotu otworu w gowic przeciwerupcyjn, dostosowan do rednicy zapuszczanych rur okadzinowych. 66. 1. W zacementowanych kolumnach eksploatacyjnych i porednich, pod ktrymi przewierca si zoe ropy naftowej lub gazu ziemnego, wykonuje si badania wysokoci wytoczenia i skutecznoci cementowania rur oraz ska na odcinku zacementowanej przestrzeni piercieniowej.2. Badania, o ktrych mowa w ust. 1, wykonuje si take podczas innych rodzajw wierce, jeeli wymagaj tego warunki techniczne.3. W przypadku negatywnego wyniku bada, o ktrych mowa w ust. 1, zakres dalszych prac ustala kierownik ruchu zakadu grniczego. 67. Przy rurowaniu i uszczelnianiu kolumn rur okadzinowych w pokadach soli stosuje si zaczyn cementowy sporzdzony na solance nasyconej. 68. 1. Gowic cementacyjn sprawdza si przed cementowaniem, stosujc prb cinieniow przy cinieniu nie mniejszym od spodziewanego cinienia podczas cementowania.2. Instalacj cementacyjn sprawdza si bezporednio przed cementowaniem, stosujc prb cinieniow przy cinieniu nie mniejszym od spodziewanego cinienia podczas cementowania. 69. W przypadku nieskutecznego uszczelnienia rur wykonuje si dodatkowo roboty uszczelniajce, na podstawie projektu zatwierdzonego przez kierownika ruchu zakadu grniczego. 70. Szczelno cementacji zarurowej przestrzeni piercieniowej eksploatacyjnej kolumny rur w otworze dla podziemnego magazynu gazu sprawdza si przy cinieniu wikszym od przewidywanego najwikszego cinienia roboczego w tym magazynie. 71. Z przeprowadzonych czynnoci rurowania, uszczelniania oraz prb szczelnoci sporzdza si protok. 72. Wystpujce podczas wiercenia oraz wydobywania ropy naftowej i gazu ziemnego zagroenie erupcyjne i siarkowodorowe okrelaj odrbne przepisy. 73. Przewiercanie interwaw z przewidywanym zagroeniem erupcyjnym i siarkowodorowym oraz profilaktyk w tym zakresie prowadzi si zgodnie z instrukcj zapobiegania i likwidacji erupcji pynu zoowego, zaopiniowan przez waciw jednostk ratownictwa grniczego i zatwierdzon przez kierownika ruchu zakadu grniczego. 74. Do oblicze wytrzymaoci kolumn rur okadzinowych stosuje si te kryteria, ktre zapewniaj bezpieczestwo podczas wykonywania robt, w tym podczas opanowywania erupcji pynu zoowego i oddziaywania na rury siarkowodoru oraz dwutlenku wgla. 75. 1. Dla kadej kolumny rur, na ktrej zainstalowana jest gowica przeciwerupcyjna, ustala si wielko wewntrznego dopuszczalnego cinienia.2. Kolumny rur wychodzce do wylotu otworu ujmuje si w wibie rurowej i sprawdza szczelno tego ujcia.3. Wylot kadego otworu oraz przewodu wiertniczego podczas wiercenia, a take wykonywania innych prac, w trakcie ktrych moe nastpi wypyw pynu zoowego, wyposaa si w zestaw urzdze zamykajcych (przeciwerupcyjnych). 76. 1. Cinienie robocze poszczeglnych skadnikw przeciwerupcyjnego uzbrojenia wylotu otworu powinno by wiksze od spodziewanego cinienia gowicowego.2. Wielko cinienia gowicowego ustala si wedug wzoru:Pmax = AHq [MPa]gdzie poszczeglne symbole oznaczaj:Pmax najwiksze spodziewane cinienie gowicowe (w MPa),H gboko zalegania zoa (poziomu zbiornikowego) (w m),q gradient cinienia zoowego rozpatrywanego poziomu (w MPa/m),A wspczynnik korekcyjny okrelony w poniszej tabeli:Gboko zalegania H [m]Wspczynnik korekcyjny Ado 2500powyej 2500 do 3000powyej 30001,00,85 0,750,75 0,53. Przepis ust. 1 nie dotyczy ukadu sterowniczego.4. Szczegowy dobr wspczynnika korekcyjnego A, o ktrym mowa w ust. 2, w granicach ustalonych zakresw okrela instrukcja, o ktrej mowa w 73. 77. 1. Wylot otworu wiertniczego wyposaa si w zestaw gowic przeciwerupcyjnych z czterema zamkniciami, z ktrych jedno jest zamkniciem uniwersalnym, przy prowadzeniu prac wiertniczych w warunkach zaliczonych do:1)klasy A zagroenia erupcyjnego,2)I i II kategorii zagroenia siarkowodorowego,3)klasy A cznie z kategori I i II, o ktrych mowa w pkt 1 i 2.2. W przypadkach niewymienionych w ust. 1 wylot otworu wyposaa si w zestaw gowic z trzema zamkniciami, z ktrych jedno jest zamkniciem uniwersalnym.3. Zestaw gowic przeciwerupcyjnych zabezpiecza uszczelnienie wylotu otworu, odpowiednio do stosowanych rur puczkowych.4. W klasie A zagroenia erupcyjnego bez zagroenia siarkowodorowego dopuszcza si wyposaenie wylotu otworu w zestaw gowic przeciwerupcyjnych z trzema zamkniciami.5. W przypadku prowadzenia prac wiertniczych w warunkach zaliczonych do klasy B zagroenia erupcyjnego bez wystpowania siarkowodoru dopuszcza si wyposaenie wylotu otworu w zestaw gowic przeciwerupcyjnych z dwoma zamkniciami.6. O wyposaeniu wylotu otworu wiertniczego, o ktrym mowa w ust. 4 i 5, decyduje kierownik ruchu zakadu grniczego.7. Dopuszcza si zastosowanie gowicy uniwersalnej o cinieniu roboczym o jeden stopie niszym od cinienia roboczego gowic suwakowych. 78. 1. Monta oraz sprawdzanie stacji i instalacji sterowania urzdzeniami przeciwerupcyjnymi zabezpieczenia otworu wykonuje si zgodnie z instrukcj producenta.2. Powinna by zapewniona moliwo zamykania i otwierania gowic przeciwerupcyjnych oraz innych urzdze sucych do zamknicia i otwarcia wylotu otworu wiertniczego ze stanowiska sterowania znajdujcego si w bezpiecznej odlegoci od otworu wiertniczego oraz ze stanowiska wiertacza. 79. Badania szczelnoci i sprawnoci caego przeciwerupcyjnego zabezpieczenia otworu wykonuje si zgodnie z instrukcj, o ktrej mowa w 73, pod bezporednim nadzorem osoby dozoru ruchu. 80. Dla kadego otworu podczas wiercenia i oprbowania zapewnia si ilo puczki, materiaw i urzdze do sporzdzania oraz obrbki puczki, okrelon w instrukcji, o ktrej mowa w 73. 81. Dla kadego otworu:1)wiertniczego, w ktrym przewiduje si udostpnienie poziomu zawierajcego pyn zoowy z siarkowodorem, okrela si kategori zagroenia siarkowodorowego i promie strefy przewidywanego skaenia siarkowodorem w wyniku otwartej erupcji pynu zoowego,2)siarkowodorowego ustala si minimalne odlegoci obiektw, zgodnie z 82, oraz okrela si czas krytyczny trwania zagroenia, obejmujcy czas przewiercania w otworze poziomu wystpowania siarkowodoru, lub terminy rozpoczcia i zakoczenia okrelonych prac wiertniczych. 82. W rejonach o znanej wydajnoci i koncentracji siarkowodoru promie strefy skaenia oraz odlegoci otworu od obiektw okrela si na podstawie poniszych kryteriw:KategoriazagroeniaPromie strefy przewidywanego skaeniaH2S [m]Minimalna odlego w metrach otworu od:

pojedynczego domumieszkalnegobudynkw zamieszkanych przez:

nie wicej ni30 osb (cznie)wicej ni 30 osb12345Ipowyej 35001005001500IIod 3500 do 1000100500500IIIponiej 1000 do 500100100100IVponiej 500 do 150100100100 83. 1. Podczas ustalenia klasy zagroenia erupcyjnego i kategorii zagroenia siarkowodorowego okrela si:1)przewidywany przekrj stratygraficzno-litologiczny,2)gboko zalegania poziomw perspektywicznych,3)gradienty cinie zoowych i szczelinowania ska,4)interwa przewidywanego lub rozpoznanego wystpowania siarkowodoru i dwutlenku wgla, z okreleniem spodziewanej ich zawartoci w pynie zoowym,5)przewidywane wydajnoci pynu zoowego z poszczeglnych poziomw,6)strefy ewentualnych zanikw puczki.2. Kierownik ruchu zakadu grniczego organizuje kontrol procesu wiercenia w celu ustalenia moliwoci wystpienia niezgodnoci rzeczywistego przekroju geologicznego z przewidywanym oraz dostosowania prowadzonych robt do zmian w tym przekroju. 84. 1. Roboty wiertnicze i inne prace prowadzone w otworze z zawartoci siarkowodoru w pynie zoowym, poniej grnej granicy strefy zagroenia siarkowodorowego, do czasu odwoania tego zagroenia wykonuje si na podstawie programu dowiercania zatwierdzonego przez kierownika ruchu zakadu grniczego i przesanego do wiadomoci waciwego organu nadzoru grniczego.2. Zaoenia do opracowania programu dowiercania okrela instrukcja, o ktrej mowa w 73.3. O przewidywanym terminie dowiercania, o ktrym mowa w ust. 1, powiadamia si waciwy organ nadzoru grniczego. 85. W przypadku wypywu palnego pynu zoowego z otworu wiertniczego w szczeglnoci wycza si spod napicia sie elektryczn, zatrzymuje silnik spalinowy oraz wygasza otwarty ogie w promieniu co najmniej 200 m, a take wstrzymuje ruch drogowy i kolejowy w tym samym promieniu. 86. 1. W przypadku prowadzenia prac wiertniczych w zoach surowcw staych, w ktrych przewidywane jest wystpowanie nagromadze gazu ziemnego lub wystpowanie samowypyww wody albo innego pynu, sposb zabezpieczenia wylotu otworu wiertniczego oraz sposb wykonywania wierce okrela kierownik ruchu zakadu grniczego.2. Przepis ust. 1 stosuje si do wierce prowadzonych z powierzchni dla pozyskiwania metanu ze z wgla kamiennego. 87. 1. Podczas prowadzenia wierce, przy ktrych istnieje moliwo wystpowania nagromadze gazu ziemnego, wylot otworu powinien umoliwi zainstalowanie odpowiednich zabezpiecze.2. Wszystkie elementy zabezpieczenia wylotu otworu wiertniczego powinny posiada wytrzymao na cinienie wysze od przewidywanego cinienia gowicowego.3. Przeciwerupcyjne zabezpieczenie wylotu otworu wiertniczego umoliwia w szczeglnoci:1)zamknicie wylotu otworu przy zapuszczonym przewodzie,2)zamknicie wylotu otworu przy wycignitym przewodzie,3)kontrolowane odprowadzenie pynu zoowego i zataczanie otworu,4)zataczanie otworu i obieg puczki przy zamknitym urzdzeniu przeciwerupcyjnym,5)pomiar cinienia na stojaku i w przestrzeni piercieniowej.4. W warunkach zagroenia erupcyjnego zapewnia si moliwo zamknicia wewntrznej przestrzeni przewodu wiertniczego znajdujcego si w otworze, z zachowaniem moliwoci zatoczenia otworu przez ten przewd.5. Rury okadzinowe, na ktrych projektowane jest zainstalowanie urzdze przeciwerupcyjnych, cementuje si do wierzchu. 88. 1. W przypadku spodziewanych samowypyww wd zoowych wylot otworu zabezpiecza si w sposb umoliwiajcy jego opanowanie oraz odprowadzenie wypywajcej wody.2. W szczeglnych przypadkach, w zalenoci od stopnia zagroenia bd wystpowania nagromadze gazu ziemnego, stosuje si odpowiednio przepisy 7285 dotyczce zapobiegania i opanowywania erupcji wstpnej oraz zagroenia siarkowodorowego wiercenia na zoach ropy naftowej i gazu ziemnego. 89. 1. Badania i pomiary oraz zabiegi specjalne, wykonywane w otworach wiertniczych, prowadzi si na podstawie projektu technicznego, zatwierdzonego przez kierownika ruchu zakadu grniczego, zgodnie z projektem prac geologicznych.2. Wyniki bada i pomiarw oraz zabiegw specjalnych, wykonanych w otworze wiertniczym, zamieszcza si w dokumentacji wynikowej otworu. 90. Aparatura i przyrzdy wprowadzane do otworu uprzednio kontroluje si pod wzgldem ich sprawnoci oraz mierzy. 91. Podczas wykonywania oprbowa w otworach wiertniczych, w ktrych spodziewane jest wystpowanie ropy naftowej i gazu ziemnego lub gazw toksycznych, na wiertni powinny znajdowa si sprawne przyrzdy do ich wykrywania. 92. Pracownicy wiertni powinni by przeszkoleni w zakresie dziaania gazw toksycznych i duszcych, metod ich wykrywania, zabezpieczenia przed ich szkodliwym dziaaniem oraz udzielania pierwszej pomocy. 93. 1. Podczas oprbowania ska zbiornikowych na przypyw pynu zoowego po zakoczeniu wiercenia zabezpieczenie przeciwerupcyjne otworu stanowi sup pynu o gstoci przewyszajcej gradient cinienia zoowego oraz zestaw gowic przeciwerupcyjnych jak podczas wiercenia; w przypadkach nieobniajcych bezpieczestwa dopuszcza si stosowanie do robt:1)prowadzonych w I i II kategorii zagroenia siarkowodorowego zestawu gowic przeciwerupcyjnych z trzema zamkniciami, z ktrych jedno jest uniwersalne,2)w pozostaych rodzajach zagroe zestawu gowic przeciwerupcyjnych z dwoma zamkniciami.2. Kierownik ruchu zakadu grniczego okrela zabezpieczenie przeciwerupcyjne otworu podczas oprbowania ska zbiornikowych na przypyw pynu zoowego, stosujc technologi pozwalajc na zastosowanie niezrwnowaonego cinienia dennego w stosunku do cinienia zoowego. 94. Oprbowanie poziomw zbiornikowych zawierajcych pyn zoowy z siarkowodorem prowadzi si po wyposaeniu wiertni w urzdzenia do degazacji pynu zoowego i spalania gazu. 95. 1. Elementy wyposaenia wylotu otworu wiertniczego podczas wiercenia oraz oprbowa, ktre powinny by odporne na dziaanie siarkowodoru, okrela instrukcja, o ktrej mowa w 73.2. W przypadku oprbowania rurowym prbnikiem zoa wyposaenie wylotu otworu wiertniczego okrela instrukcja zatwierdzona przez kierownika ruchu zakadu grniczego. 96. W procesie wywoywania przypywu pynu zoowego zawierajcego zwizki siarki stosuje si rodki uniemoliwiajce powstanie samozaponu pynu w otworze. 97. Podczas bada zwizanych z obnieniem supa puczki lub gstoci puczki w otworze na wiertni powinien znajdowa si zapas puczki o odpowiednich waciwociach, w iloci umoliwiajcej w razie potrzeby ponowne zatoczenie otworu. 98. Prace z uyciem substancji promieniotwrczych w otworach wiertniczych lub eksploatacyjnych:1)prowadzi si w sposb okrelony w odrbnych przepisach,2)rejestruje si w dzienniku wiertniczym lub ksice odwiertu. 99. 1. Po zakoczeniu wiercenia otwr likwiduje si, jeeli w okresie czterech lat od zakoczenia wiercenia nie jest przeznaczony do dalszego wykorzystania. Z przeprowadzonej likwidacji odwiertu lub otworu wiertniczego sporzdza si protok.2. Odwierty wyczone z eksploatacji i przeznaczone do likwidacji powinny mie zamknite wyloty oraz odczone urzdzenia i instalacje.3. Przy wierceniach wykonywanych dla bada sejsmicznych sporzdza si protok caoci likwidacji po zakoczeniu likwidacji wyrobisk postrzaowych na danym profilu sejsmicznym. 100. 1. Likwidacj otworu lub odwiertu wykonuje si w sposb zapewniajcy szczeln izolacj poziomw wodnych, ropnych i gazowych, zgodnie z technicznym projektem likwidacji zatwierdzonym przez kierownika ruchu zakadu grniczego.2. Projekt likwidacji otworu lub odwiertu okrela sposb zabezpieczenia jego wylotu.3. Do czasu przekazania dotychczasowym uytkownikom terenu, po likwidacji dziaalnoci grniczej, skuteczno likwidacji odwiertw okresowo kontroluje si w zakresie i z czstotliwoci ustalon przez kierownika ruchu zakadu grniczego. 101. W przypadku likwidacji otworw lub odwiertw z odkrytymi warstwami solnymi zaczyn cementowy sporzdza si na bazie solanki o penym nasyceniu. 102. Do likwidacji otworw lub odwiertw w interwaach orurowanych z zacementowan przestrzeni zarurow dopuszcza si stosowanie korkw (pakerw) z materiaw trwaych oraz wypenienie rur puczk. 103. W przypadku stwierdzenia nieskutecznej likwidacji otworu lub odwiertu przystpuje si do jego ponownej likwidacji. 104. 1. Materiay uyte do likwidacji otworu lub odwiertu oraz sposb ich likwidacji dostosowuje si do istniejcych warunkw geologicznych, zoowych i technicznych.2. Sprzt i narzdzia pozostawione w otworze lub odwiercie wyszczeglnia si w protokole likwidacji. 105. 1. Potrzeb i sposb trwaego oznakowania zlikwidowanego otworu lub odwiertu ustala kierownik ruchu zakadu grniczego w projekcie, o ktrym mowa w 100 ust. 1.2. Wok zlikwidowanego otworu lub odwiertu wyznacza si stref ochronn stosownie do ustale projektu, o ktrym mowa w 100 ust. 1.3. Stref, o ktrej mowa w ust. 2, oznacza si na mapach grniczych.4. W uzasadnionych przypadkach, jeeli zlikwidowany otwr lub odwiert nie wymaga oznakowania i rwnoczenie nie wystpuje moliwo przedostawania si pynu zoowego na powierzchni, dopuszcza si:1)niewyznaczanie strefy ochronnej,2)ucinanie pozostawionych w otworze rur okadzinowych na gbokoci nie mniejszej ni 1,5 m od powierzchni terenu.5. Kierownik ruchu zakadu grniczego powiadamia waciwego wjta, burmistrza lub prezydenta miasta o lokalizacji zlikwidowanego otworu lub odwiertu, sposobie jego likwidacji oraz o jego zabezpieczeniach i potencjalnych zagroeniach, a take o granicach strefy, o ktrej mowa w ust. 2, w przypadku jej wyznaczenia.6. Przepisw ust. 15 nie stosuje si przy wierceniach wykonywanych dla bada sejsmicznych.Rozdzia 3Maszyny i urzdzenia zakadu grniczego 106. (uchylony). 107. 1. Maszyny i urzdzenia eksploatuje si, konserwuje i naprawia w sposb okrelony w dokumentacji techniczno-ruchowej.2. Monta i demonta maszyn i urzdze przeprowadza si w sposb okrelony w dokumentacji techniczno-ruchowej.3. W przypadku braku dokumentacji techniczno-ruchowych stosuje si dokumentacje ruchowo-eksploatacyjne, opracowane w zakadzie grniczym i zatwierdzone przez kierownika ruchu zakadu grniczego.4. Dokumentacje techniczno-ruchowe oraz dokumentacje ruchowo-eksploatacyjne s przechowywane w oddziale (jednostce terenowej, obiekcie). 108. 1. Przy obsudze maszyn i urzdze mog by zatrudnieni wycznie pracownicy, ktrzy posiadaj odpowiednie kwalifikacje i wymagane uprawnienia do obsugi danej maszyny.2. Niedopuszczalne jest samowolne wykonywanie czynnoci przy maszynach, urzdzeniach i instalacjach przez osoby nieupowanione. 109. 1. Przed rozpoczciem rurowania otworu oraz robt ratunkowych (instrumentacyjnych) sprawdza si stan urzdzenia wiertniczego i sprztu uywanego przy tych robotach. Wyniki przeprowadzonego sprawdzenia odnotowuje si w ksice kontroli.2. Prowadzenie robt, o ktrych mowa w ust. 1, bez sprawnych urzdze kontrolno-pomiarowych jest niedopuszczalne. 110. 1. Maszyny i urzdzenia wyposaa si w niezbdne i sprawne zabezpieczenia oraz przyrzdy pomiarowe gwarantujce bezpieczne ich uytkowanie, w tym w sprzt ganiczy lub instalacje ganicze.2. Regulacja lub zmiana nastawienia mechanizmw zabezpieczajcych maszyn i urzdze moe by wykonana wycznie przez pracownikw upowanionych, a czynno t odnotowuje si w ksice eksploatacji maszyn i urzdze.3. Sprawno urzdze zabezpieczajcych ruch, w szczeglnoci zaworw bezpieczestwa, wskanikw obcie ukadw linowych, wycznikw kracowych, hamulcw i zapadek w ukadach dwigowych, kontroluje si z czstotliwoci ustalon przez kierownika ruchu zakadu grniczego; wyniki kontroli wpisuje si do ksiki kontroli urzdze.4. Instalacje cinieniowe, bezporednio przed wykonaniem robt specjalnych, sprawdza si cinieniem wikszym od najwikszego cinienia przewidywanego, lecz nie wikszym od cinienia roboczego, oraz zabezpiecza przed nadmiern wibracj i przemieszczeniem si w czasie pracy.5. Na wskazujcych przyrzdach pomiarowych oznacza si zakres dopuszczalnych wartoci mierzonych parametrw. 111. 1. W przypadku automatycznego lub zdalnego sterowania procesem produkcyjnym stosuje si odpowiedni sygnalizacj ostrzegawcz oraz zabezpieczenia i blokady.2. Stanowiska pracy, na ktrych powinny si znajdowa wyczniki awaryjne umoliwiajce wstrzymanie ruchu w przypadku stwierdzenia stanu zagroenia, okrela kierownik ruchu zakadu grniczego. 112. 1. Niedopuszczalne jest naprawianie maszyn i innych urzdze podczas ich ruchu, a take bezporednie smarowanie i czyszczenie czci ruchomych. Prace takie mog by wykonywane tylko po zatrzymaniu maszyny lub urzdzenia oraz zabezpieczeniu stanu wyczenia dopywu energii.2. Smary oraz czyciwo znajdujce si w pomieszczeniach, w ktrych pracuj maszyny i urzdzenia elektroenergetyczne, przechowuje si w bezpiecznych miejscach i pojemnikach wykonanych z materiau niepalnego.3. Materiay eksploatacyjne i czci zamienne magazynuje si na maszynach i urzdzeniach tylko w miejscach do tego przeznaczonych. 113. Maszyny, urzdzenia i instalacje, nieprzystosowane do pracy w warunkach niskich temperatur, zabezpiecza si przed ich dziaaniem. 114. 1. Urzdzenia wiertnicze przeznaczone do mechanicznych wierce obrotowych oraz wiee eksploatacyjne o udwigu ponad 60 kN (najwiksze obcienie cige) wyposaa si w ciarowskaz lub inny wskanik obcienia na haku, usytuowany w polu widzenia wiertacza lub operatora wycigu linowego.2. Na wieach eksploatacyjnych wymagania, o ktrych mowa w ust. 1, dotycz wykonywania prac z uyciem wycigu linowego. 115. Wiertnice, ktrych wysoko wiey lub masztu przekracza 18 m, wyposaa si w urzdzenia ograniczajce maksymaln wysoko podniesienia wielokrka ruchomego. W przypadku braku takiego urzdzenia w wyposaeniu fabrycznym wiertnicy instaluje si przyrzdy ostrzegawcze sygnalizujce kracowe pooenie wielokrka ruchomego dla okrelonego typu wiertnicy. 116. Maszty i wiee wiertnicze oraz eksploatacyjne powinny mie okrelone najwysze obcienie robocze, mierzone na haku wielokrka ruchomego. 117. 1. Podczas wiercenia w celu poszukiwania, rozpoznania i wydobycia ropy naftowej oraz gazu ziemnego, a take podczas innych wierce w przypadku wystpowania zagroe, grny pomost masztu wiertniczego (wiey) wyposaa si w urzdzenie umoliwiajce pracownikowi szybk ewakuacj.2. Urzdzenie, o ktrym mowa w ust. 1, sprawdza si przed rozpoczciem wiercenia, w okresie za dowiercania i oprbowania kontroluje nie rzadziej ni raz w miesicu. Sposb sprawdzania i kontrolowania urzdze ustala kierownik ruchu zakadu grniczego.3. Pomosty wiey i masztu na stanowisku pracy pomocnika wieowego osania si od wiatru. Dopuszcza si niestosowanie osaniania w warunkach letnich i przy krtkotrwaych robotach.4. Stae stalowe pomosty manipulacyjne lub montaowe wykonuje si z blachy ebrowanej lub w inny sposb zabezpiecza przed polizgiem oraz wyposaa w porcze i krawniki, chyba e rozwizania fabryczne przewiduj inne sposoby zabezpieczenia. 118. Obudowana wiea wiertnicza (maszt) powinna posiada co najmniej dwa wyjcia z drzwiami atwo otwieranymi na zewntrz lub gdy jest to niemoliwe z drzwiami rozsuwanymi; jedno z wyj powinno znajdowa si przy stanowisku wiertacza. 119. Dwignia hamulca mechanicznego wycigu wiertniczego, przy penym zahamowaniu, powinna znajdowa si w odlegoci 0,80,9 m od grnej paszczyzny poziomu roboczego urzdzenia (podogi), jeeli instrukcja producenta nie przewiduje innych odlegoci. 120. Wycig wiertniczy wiertnic o udwigu wikszym od 800 kN na haku wyposaa si w hamulec wspomagajcy. 121. 1. Podczas pracy bbenkiem pomocniczym, przy rcznym nawijaniu, niedopuszczalne jest stosowanie lin stalowych.2. Bbenek pomocniczy wycigu wiertniczego moe by uyty do podnoszenia, opuszczania i przemieszczania w wiey narzdzi i sprztu wiertniczego o ciarze nieprzekraczajcym wielkoci okrelonych w dokumentacji danego urzdzenia.3. Dopuszcza si uywanie bbenka tylko w przypadku, gdy wiertacz znajduje si przy pulpicie sterowniczym wiertnicy. 122. Wszelkie czynnoci wykonywane z uyciem wycigu wiertniczego lub innych urzdze oraz sterowane ze stanowiska wiertacza poza zasigiem jego pola widzenia mog odbywa si tylko przy tak zorganizowanej pracy, aby wiertacz otrzymywa sygna o gotowoci do rozpoczcia, przebiegu i koniecznoci przerwania tych czynnoci. 123. 1. Pomp puczkow wyposaa si w sprawnie dziaajcy zawr bezpieczestwa i manometr.2. W polu widzenia wiertacza powinien znajdowa si manometr zainstalowany na tocznym rurocigu puczkowym. 124. Klucze wiertnicze mocuje si w sposb okrelony w instrukcji zatwierdzonej przez kierownika ruchu zakadu grniczego. 125. Kontrol stanu technicznego klinw do rur puczkowych, kluczy wiertniczych, wkadw do stow obrotowych i graniatek, elewatorw oraz hakw wiertniczych prowadzi si na pocztku kadej zmiany i przed kad czynnoci wpuszczania lub wycigania przewodu wiertniczego. 126. Odcinanie przewodu wiertniczego przy jego rozkrcaniu za pomoc stou wiertniczego jest niedopuszczalne. 127. Wycigarki powinny posiada sprawnie dziaajcy hamulec, a wycigarki z napdem rcznym sprawny mechanizm zapadkowy uniemoliwiajcy wsteczny ruch bbna. 128. Krki i wielokrki manipulacyjne, czci wirujce oraz wykonujce ruchy posuwisto-zwrotne, stwarzajce zagroenie, powinny by osonite. 129. 1. Podczas instalowania urzdze wydobywczych:1)wywaa si indywidualne i grupowe ukady pompowe o napdzie mechanicznym,2)prowadzi ciga pompowe do napdw grupowych pod nawierzchni przej, z zastrzeeniem ust. 2,3)uruchamia i wycza kiwony pompowe przy napdzie grupowym za porednictwem typowych, sprawnie dziaajcych sprzgnikw cigowych.2. W przypadku prowadzenia cigie pompowych do napdw grupowych nad przejciami zabudowuje si pod cigami pomosty zabezpieczajce. 130. 1. Roboty w zbiornikach, w ktrych magazynowane byy substancje szkodliwe dla ycia i zdrowia ludzkiego oraz substancje mogce spowodowa zagroenie poarowe i zagroenie wybuchem, wykonuje si po odczeniu zbiornika od instalacji i cakowitym oprnieniu z tych substancji, w sposb okrelony w odrbnych przepisach.2. W przypadku zawartoci tlenu w zbiorniku poniej 19% objtoci prace mog by wykonywane po wyposaeniu pracownika w sprawny izolujcy sprzt ochrony ukadu oddechowego.3. Przed podjciem i podczas wykonywania prac, o ktrych mowa w ust. 1 i 2, osoba dozoru ruchu sprawdza stan bezpieczestwa w zbiorniku w zakresie nagromadzenia gazw o steniu wybuchowym i trujcym oraz sprawdza zawarto tlenu w atmosferze zbiornika. 131. Wejcie do pomieszcze obudw cz zbiornikw magazynowanych substancji szkodliwych oraz wybuchowych jest dopuszczalne tylko pod warunkiem dokadnego przewietrzenia tych pomieszcze; wymaganie to zamieszcza si na tablicy przy wejciu do obudw cz zbiornikw. 132. Pracownikw zatrudnionych przy robotach wykonywanych w zbiornikach oraz w pomieszczeniu obudowy cz zbiornikw z substancj szkodliw ubezpieczaj inni pracownicy znajdujcy si na zewntrz, posiadajcy moliwo natychmiastowego usunicia pracownikw z zagroonej strefy. 133. 1. Wejcia na wie wiertnicz, maszt, czwrng i trjng zabezpiecza si przed moliwoci upadku pracownika z wysokoci.2. Nogi czwrnogw i trjnogw przy podstawie i na koronie zabezpiecza si przed moliwoci ich przemieszczania. 134. Instalowanie, eksploatacja oraz kontrola maszyn, urzdze i instalacji elektrycznych odpowiadaj wymaganiom okrelonym w dokumentacji techniczno-ruchowej, odrbnych przepisach oraz Polskich Normach. 135. Do pomieszcze prowadzenia ruchu urzdze elektroenergetycznych maj wstp jedynie pracownicy posiadajcy kwalifikacje i wymagane uprawnienia do kontroli i obsugi urzdze elektroenergetycznych. 136. 1. Zakad grniczy, w ktrym przerwa w dopywie energii elektrycznej moe spowodowa zagroenie ludzi, rodowiska lub mienia, wyposaa si w dwa niezalene zasilania pokrywajce:1)pene zapotrzebowanie mocy dla urzdze zakadu grniczego,2)minimaln moc gwarantowan dla urzdze, w ktrych przerwa w dopywie energii moe spowodowa awari lub zagroenie.2. Na wiertniach niezalene zasilania, o ktrych mowa w ust. 1, zapewniaj agregaty prdotwrcze.3. Decyzj o wyposaeniu w jedno zasilanie podejmuje kierownik ruchu zakadu grniczego, powiadamiajc o tym waciwy organ nadzoru grniczego. 137. W kadej staej stacji elektroenergetycznej umieszcza si:1)schemat ideowy ukadu elektroenergetycznego stacji,2)instrukcje obsugi,3)wykaz sprztu ochronnego, niezbdnego do bezpiecznej obsugi stacji, wraz z okreleniem miejsca jego przechowywania,4)wykaz sprztu przeciwpoarowego. 138. 1. czniki sterownicze ukadu sterowania silnikw elektrycznych sucych do napdu wiertnicy powinny znajdowa si na stanowisku wiertacza.2. W przypadku stosowania kilku cznikw sterowniczych stosuje si blokad uniemoliwiajc rwnoczesne uruchomienie napdu z rnych miejsc.3. Wartoci prdu elektrycznego w silnikach kontroluje si za pomoc przyrzdw (wskanikw) widocznych ze stanowiska wiertacza. 139. Wycznik dopywu energii elektrycznej do wiertni umieszcza si w przestrzeni niezagroonej wybuchem, w miejscu atwo dostpnym. 140. 1. Wiee i maszty konstrukcji stalowej, urzdzenia wiertnicze z napdem elektrycznym, a take urzdzenia wiertnicze, na ktrych s zainstalowane agregaty prdotwrcze, uziemia si.2. Rury okadzinowe otworw wiertniczych i odwiertw wykorzystuje si jako uziomy naturalne urzdze elektroenergetycznych i instalacji odgromowych.3. Wyniki pomiarw rezystancji uziemienia potwierdza si protokoem.4. Pomiary, o ktrych mowa w ust. 3, nie dotycz wiertnic wykonujcych otwory wiertnicze do celw geofizycznych. 141. 1. W przestrzeniach zagroonych wybuchem gazw, par lub mgie stosuje si tylko elektryczne urzdzenia przeciwwybuchowe zaliczone do II grupy, o konstrukcji dostosowanej do rodzaju zagroenia.2. Zasady waciwego nadzoru nad eksploatacj, konserwacj oraz napraw maszyn i urzdze, o ktrych mowa w ust. 1, ustala kierownik ruchu zakadu grniczego. 142. System urzdze elektroenergetycznych zainstalowanych w przestrzeniach zagroonych wybuchem powinien umoliwia ich wyczenie za pomoc atwo dostpnych urzdze wyczeniowych, umieszczonych poza tymi przestrzeniami. 143. Niedopuszczalne jest budowanie elektroenergetycznych linii napowietrznych w przestrzeniach zagroonych wybuchem. 144. 1. Otwieranie oson urzdze elektrycznych budowy przeciwwybuchowej jest dopuszczalne po wyczeniu tych urzdze spod napicia i zabezpieczeniu stanu wyczenia, z wyjtkiem urzdze budowy iskrobezpiecznej kategorii ia.2. Zwieranie i uziemianie czci urzdze wyczonych spod napicia w celu zabezpieczenia stanu wyczenia jest dopuszczalne po stwierdzeniu, e stenie mieszaniny wybuchowej w miejscu zainstalowania urzdzenia nie przekracza 10% dolnej granicy wybuchowoci. 145. 1. Pomiary w przestrzeniach zagroonych wybuchem wykonuje si przyrzdami elektrycznymi budowy zwykej, jeeli:1)przed wykonywaniem pomiarw i w trakcie pomiarw, w miejscu ich wykonywania kontrolowane bdzie stenie mieszaniny wybuchowej przez osob dozoru ruchu,2)niedopuszczalne jest wykonywanie pomiarw, a prowadzone pomiary przerywa si, gdy stenie mieszaniny wybuchowej przekroczy 20% dolnej granicy wybuchowoci.2. Wyniki pomiarw, o ktrych mowa w ust. 1, dokumentuje si. 146. Urzdzenia elektroenergetyczne zabezpiecza si przed moliwoci ich uruchomienia przez osoby nieupowanione. 147. Kad lini zasilajc, linie sterownicze oraz linie obwodw iskrobezpiecznych urzdze elektrycznych prowadzi si niezalenie. 148. Kable i przewody oponowe:1)ukada si w taki sposb, aby nie byy naraone na uszkodzenia mechaniczne,2)oznakowuje na obydwu kocach przez umieszczenie numeru linii i adresu kierunkowego. 149. W przypadku awarii i samoczynnego wyczenia urzdzenia elektroenergetycznego ponowne ich zaczenie moe nastpi dopiero po usuniciu przyczyny wyczenia oraz po uzyskaniu zgody osoby dozoru ruchu. 150. 1. Wszystkie miejsca, w ktrych stale lub czasowo przebywaj ludzie, powinny mie owietlenie zgodne z odrbnymi przepisami i z Polskimi Normami.2. Oprawy owietleniowe naraone na drgania i wstrzsy wyposaa si w dodatkowe zabezpieczenia przed spadniciem. 151. 1. Wiee wiertnicze, maszty, wiaty maszynowe wiertnic oraz drogi ewakuacyjne powinny mie owietlenie awaryjne.2. Rodzaj owietlenia awaryjnego ustala kierownik ruchu zakadu grniczego odpowiednio do wystpujcych zagroe. 152. W przypadkach nieuregulowanych w odrbnych przepisach prace spawalnicze wykonuje si zgodnie z instrukcj zatwierdzon przez kierownika ruchu zakadu grniczego. 153. W przypadku gdy prace spawalnicze wykonywane bd w miejscach, w ktrych istnieje zagroenie wybuchem, w instrukcji, o ktrej mowa w 152, uwzgldnia si szczeglne wymagania wynikajce z tego zagroenia. 154. 1. Zbiorniki, przy ktrych bd wykonywane prace spawalnicze, odcza si od instalacji za pomoc zasuw i zalepek stalowych. Zbiorniki magazynujce wglowodory powinny by take wyparowane, przewietrzone, oczyszczone i wysuszone.2. Zgoda na wykonywanie prac spawalniczych w zbiornikach moe by udzielona, gdy zawarto tlenu w zbiorniku nie jest nisza ni 19% objtoci, a zawarto substancji toksycznych i palnych nie stwarza zagroenia.Rozdzia 4Zagroenie poarowe i zagroenie wybuchem 155. 1. Pomieszczenia i miejsca wystpowania zagroenia wybuchem i zagroenia poarowego oraz przestrzenie i strefy zagroenia wybuchem, a take strefy poarowe, ktre odpowiednio oznakowuje si, okrela kierownik ruchu zakadu grniczego.2. Przestrzenie zagroenia wybuchem ustala si na podstawie kryteriw okrelonych w odrbnych przepisach. 156. 1. Pracownikw zatrudnionych w ruchu zakadu grniczego poucza si o sposobach zapobiegania poarom i ich zwalczania, odpowiednio do miejsca pracy, wystpujcych zagroe oraz posiadanych rodkw ganiczych.2. Na terenie zakadu grniczego, w widocznych miejscach, umieszcza si instrukcje o sposobie alarmowania stray poarnej i innych jednostek interwencyjnych oraz osb dozoru ruchu. 157. Niedopuszczalne jest palenie tytoniu na terenie zakadu grniczego poza miejscami lub pomieszczeniami do tego wyznaczonymi. 158. 1. Przed miejscami i pomieszczeniami, w ktrych wystpuje niebezpieczestwo poaru lub zagroenie wybuchem, umieszcza si tablice ostrzegawcze, zgodnie z wymaganiami okrelonymi w odrbnych przepisach.2. Przy dojciach do miejsc i pomieszcze, o ktrych mowa w ust. 1, umieszcza si odpowiedni sprzt i rodki ganicze; normatyw wyposaenia miejsc w sprzt i rodki ganicze ustala kierownik ruchu zakadu grniczego,3. Kontrole i przegldy stanu technicznego ganic i agregatw ganiczych przeprowadza si zgodnie z zaleceniami producenta, jednak nie rzadziej ni co 12 miesicy. Daty wykonanych kontroli zaznacza si w sposb czytelny na korpusie ganicy (agregatu ganiczego). 159. Niedopuszczalne jest:1)prowadzenie w kierunku budynkw z otwartym ogniem roww lub koryt, przez ktre mogaby cieka ropa naftowa lub inne produkty palne z otworw wiertniczych, zbiornikw lub magazynw,2)wznoszenie obiektw nad wyciekami ropy i gazu lub odwiertami i rurocigami naftowymi oraz gazowymi. 160. Przedsibiorca prowadzcy lub zlecajcy roboty grnicze w celu rozpoznania lub eksploatacji z wglowodorw pynnych, po zakoczeniu wiercenia i likwidacji odwiertw, zapewnia wykonanie ich geodezyjnej inwentaryzacji w celu zgoszenia jej do waciwego orodka dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej oraz do waciwych organw samorzdu terytorialnego. 161. 1. W obrbie stref zagroonych wybuchem powinny znajdowa si materiay, urzdzenia i inne rodki, za pomoc ktrych mona zapobiec powstaniu i zaponowi mieszaniny wybuchowej.2. Pomieszczenia zagroone wybuchem powinny by dostatecznie przewietrzane oraz zabezpieczone, w sposb uniemoliwiajcy przedostanie si mieszaniny wybuchowej do pomieszcze ssiednich.3. Powietrze doprowadzane do pomieszcze nie moe by pobierane ze stref zagroonych wybuchem.4. W strefach zagroonych wybuchem niedopuszczalne jest gromadzenie materiaw, ktre mog sprzyja powstawaniu lub rozprzestrzenianiu si poarw. 162. Podgrzewanie zbiornikw, cystern i przewodw rurowych odbywa si z uyciem wody, pary wodnej lub w inny bezpieczny sposb, ustalony przez kierownika ruchu zakadu grniczego. 163. Niedopuszczalne jest stosowanie napdw pasowych w przestrzeniach zagroonych wybuchem, z zastrzeeniem 497; w przestrzeniach tych mog by stosowane pasy przenoszce napd, wykonane z materiaw trudno palnych i antyelektrostatycznych. 164. 1. W budynkach gazoliniarni, toczni ropnych i gazowych oraz w innych pomieszczeniach, w ktrych mog powsta mieszaniny wybuchowe lub nagromadzi si gazy toksyczne, powinny by stale otwarte grne otwory wentylacyjne o powierzchni nie mniejszej ni 1% powierzchni posadzki tego pomieszczenia. W pomieszczeniach tych powinny by wykonane take otwory wentylacyjne z aluzjami na poziomie posadzki.2. W pomieszczeniach, o ktrych mowa w ust. 1, instaluje si automatyczne urzdzenia gazometryczne, przekazujce sygnay o przekroczeniu dopuszczalnych ste mieszanin wybuchowych lub gazw toksycznych do miejsc ze sta obsug.3. Kierownik ruchu zakadu grniczego w przypadkach uzasadnionych warunkami techniczno-ruchowymi moe nie zezwoli na odstpienie od wymogw okrelonych w ust. 2 i nakaza wykonywanie okresowych pomiarw stenia gazw, powiadamiajc o tym waciwy organ nadzoru grniczego. 165. Pomieszczenia obudowy cz zbiornikw zawierajcych gaz przewietrza si w sposb cigy. 166. Rurocigi, zbiorniki i inne pojemniki, w ktrych s przechowywane pyny atwo palne i wybuchowe, powinny by uziemione i poczone ze sob przewodem metalowym. Dysze i otwory wypywowe tych pojemnikw uziemia si. 167. 1. Odlego obiektw i urzdze zwizanych z wydobywaniem ropy naftowej i gazu ziemnego oraz podziemnym magazynowaniem wglowodorw pynnych na ldzie, w szczeglnoci odwiertw, gazoliniarni, urzdze i instalacji do osuszania i odsiarczania gazu, toczni ropy i gazu, nie powinna by mniejsza ni:1)50 m od drg publicznych, linii kolejowych, budynkw administracyjnych i mieszkalnych oraz innych obiektw z otwartym ogniem niezwizanych z ruchem zakadu grniczego,2)20 m od stacji redukcyjno-pomiarowych do obiektw i miejsc z otwartym ogniem, wymienionych w pkt 1.2. Kierownik ruchu zakadu grniczego moe wyrazi zgod na zmniejszenie odlegoci, o ktrych mowa w ust. 1, w przypadku uzasadnionym warunkami techniczno-ruchowymi; o wyraeniu zgody zawiadamia waciwy organ nadzoru grniczego. 168. Przy pracach wykonywanych w miejscach, w ktrych wystpuje mieszanina wybuchowa, niedopuszczalne jest uywanie narzdzi, sprztu i innych przedmiotw oraz obuwia i odziey, mogcych powodowa iskrzenie i wybuch. 169. 1. Materiay pdne, oleje i smary magazynuje si poza obszarem zabudowy urzdzenia wiertniczego oraz w miejscach naleycie przewietrzanych i zabezpieczonych przed ich zapaleniem.2. Przepis ust. 1 nie dotyczy zbiornikw roboczych i technologicznych. 170. Rury wydmuchowe silnikw spalinowych powinny by wyprowadzone na zewntrz zabudowy i posiada zabezpieczenie przeciwdziaajce przenoszeniu si iskier.Rozdzia 5Prowadzenie obserwacji i pomiarw wpywu robt grniczych na powierzchni 171. Kierownik ruchu zakadu grniczego podejmuje dziaania majce na celu zmniejszenie negatywnego wpywu dziaalnoci zakadu grniczego. 172. 1. W zakadzie grniczym prowadzi si obserwacje i pomiary wpywu robt grniczych na powierzchni, w tym zmian stosunkw wodnych i ta gazowego.2. Zakres obserwacji oraz ich czstotliwo umoliwia:1)okrelenie zasigu i wielkoci wpywu robt grniczych,2)ocen stanu zagroenia obiektw budowlanych i urzdze oraz ich otoczenia.3. Wyniki obserwacji okrelone w ust. 2 oznacza si na mapach obnie terenu okresowych i cakowitych.4. Pierwszy pomiar sytuacyjno-wysokociowy wykonuje si przed rozpoczciem wydobycia, nastpne za pomiary wykonuje si podczas eksploatacji, w sposb i z czstotliwoci ustalon przez kierownika ruchu zakadu grniczego.5. Obserwacje i pomiary, o ktrych mowa w ust. 1, wykonuje si w zakadach grniczych, ktrych dziaalno ma wpyw na powierzchni. 173. Instalacje, urzdzenia lub obiekty, ktre w przypadku uszkodzenia albo awarii mogyby sta si rdem zagroenia dla otoczenia, lokalizuje si w taki sposb, aby zapewnione byy warunki do likwidacji tego zagroenia. 174. W zakadzie grniczym wydobywajcym rop naftow i gaz ziemny z zawartoci siarkowodoru lub innych zwizkw toksycznych sporzdza si program opanowania i neutralizacji skaenia terenu. 175. Doy urobkowe i doy na ciecze zoowe z oprbowa odwiertw oraz skadowiska materiaw szkodliwych izoluje si w sposb zapobiegajcy niekorzystnemu oddziaywaniu na rodowisko. 176. Zbiorniki wodne oraz osadniki przemysowe zabezpiecza si przed przedostawaniem si na zewntrz zmagazynowanych w nich substancji oraz odpowiednio oznakowuje. 177. W zakadzie grniczym wykonywanie pomiarw emisji zanieczyszcze powietrza atmosferycznego odbywa si w sposb okrelony w odrbnych przepisach. 178. 1. Eksploatacj urzdze odpylajcych i neutralizujcych oraz zabezpiecze majcych na celu ochron powietrza atmosferycznego prowadzi si zgodnie z instrukcj zatwierdzon przez kierownika ruchu zakadu grniczego.2. Odpady uzyskane z urzdze odpylajcych unieszkodliwia si. 179. 1. Woda zoowa wydobyta z gazem lub rop, po usuniciu zanieczyszcze wprowadzonych do niej w procesie technologicznym, moe by zataczana do zoa tylko w sposb okrelony w projekcie zatwierdzonym przez kierownika ruchu zakadu grniczego dla kadego otworu zrzutowego oddzielnie.2. Inny sposb postpowania z wodami zoowymi ni okrelony w ust. 1 powinien by zgodny z zasadami okrelonymi w odrbnych przepisach. 180. Awaryjne wycieki bituminw lub innych substancji, stanowice zagroenie dla rodowiska, niezwocznie likwiduje si, a skaony teren doprowadza do stanu uytecznoci. 181. 1. W zakadzie grniczym powinien znajdowa si odpowiedni zestaw materiaw, narzdzi i urzdze umoliwiajcych szybk likwidacj awarii rurocigw i innych urzdze technologicznych oraz rodkw do niezwocznej neutralizacji i likwidacji wyciekw lub rozlewisk.2. W przypadku awarii urzdze albo instalacji zakadu grniczego mogcej zagrozi rodowisku lub awarii urzdze chronicych rodowisko niezwocznie powiadamia si o tym waciwy organ nadzoru grniczego i waciwy organ ochrony rodowiska, wraz z okreleniem terminu usuwania skutkw awarii, a take podjtych doranych rodkach zabezpieczajcych. 182. W przypadku powstania, wskutek robt grniczych, zagroenia dla ludzi lub rodowiska poza terenem zakadu grniczego, kierownik ruchu zakadu grniczego niezwocznie podejmuje dziaania zabezpieczajce i likwidujce powstae zagroenia.Rozdzia 6Badania geofizyczne i roboty strzaowe w otworach wiertniczych 183. 1. Badania geofizyczne w otworach wiertniczych wykonuje si w zakresie przewidzianym w projekcie prac geologicznych lub w projekcie geologiczno-technicznym, zgodnie z instrukcj opracowan przez wykonawc bada.2. W uzasadnionych przypadkach zmiana zakresu bada nastpuje za zgod kierownika ruchu zakadu grniczego. 184. Przygotowanie otworu wiertniczego do bada i prac geofizycznych powinno umoliwia swobodne przemieszczanie przyrzdw pomiarowych i specjalnych na caej dugoci otworu, w czasie niezbdnym do wykonania pomiarw i innych prac geofizycznych. 185. 1. Podczas wykonywania bada geofizycznych niedopuszczalne jest prowadzenie innych robt, ktre mogyby wpyn negatywnie na wynik bada lub spowodowa zagroenia dla pracownikw i sprztu geofizycznego.2. Przed przystpieniem do wykonywania bada lub innych prac geofizycznych, przy zagroeniu erupcyjnym, wylot otworu powinien posiada zabezpieczenie umoliwiajce bezpieczne wykonanie tych pomiarw i prac.3. Badania w otworach z uyciem prbnikw zoa lub ska wykonuje si na podstawie instrukcji opracowanej przez wykonawc bada. 186. Roboty strzaowe przy prowadzeniu bada geofizycznych, zabiegw intensyfikacyjnych i prac specjalnych w otworach wiertniczych i odwiertach wykonuje si zgodnie z instrukcj opracowan przez wykonawc tych robt, w zakresie przewidzianym w projekcie technicznym robt zatwierdzonym przez kierownika ruchu zakadu grniczego. 187. Zbrojenie sprztu rodkami strzaowymi, sprawdzanie obwodu elektrycznego i demonta sprztu po odstrzeleniu wykonuje si na oddzielnym stanowisku, bez udziau osb nieupowanionych do ich wykonywania. 188. Przygotowanie i zbrojenie perforatorw, torped, generatorw cinienia i innych adunkw materiaw wybuchowych oraz usuwanie ich niewybuchw odbywa si zgodnie ze szczegowymi instrukcjami ustalonymi dla wykonywania tych robt. 189. Stosowanie rodkw strzaowych i sprztu strzaowego w robotach strzaowych wykonywanych w otworze wiertniczym powinno by zgodne z zakresem i warunkami ich stosowania, okrelonymi w odrbnych przepisach, a take w decyzjach dopuszczajcych je do stosowania w zakadach grniczych. 190. Przy wykonywaniu robt strzaowych poza otworami wiertniczymi stosuje si odpowiednio przepisy dotyczce wykonywania robt strzaowych w odkrywkowych zakadach grniczych.Rozdzia 7Geologia grnicza i miernictwo grnicze 191. 1. Suba mierniczo-geologiczna zakadu grniczego podlega bezporednio kierownikowi ruchu zakadu grniczego.2. Suba mierniczo-geologiczna zakadu grniczego prowadzi ksik uwag.3. Ksika, o ktrej mowa w ust. 2, zawiera informacje dotyczce w szczeglnoci:1)prowadzenia robt niezgodnych z planem ruchu, projektem zagospodarowania zoa lub inn zatwierdzon dokumentacj,2)uchybie w zakresie racjonalnej gospodarki zoem,3)stwierdzonych istotnych zmian warunkw geologicznych lub hydrogeologicznych,4)stwierdzonych zagroe majcych wpyw na bezpieczestwo ruchu zakadu grniczego lub ochron rodowiska.4. Kad informacj wpisan do ksiki uwag niezwocznie przedkada si kierownikowi ruchu zakadu grniczego.5. Do zada suby mierniczej zakadu grniczego naley geodezyjna obsuga zakadu grniczego, a w szczeglnoci:1)sporzdzanie i uzupenianie map podstawowych, przegldowych i specjalnych,2)wykonywanie i nadzorowanie pomiarw realizacyjnych przy budowie obiektw budowlanych zakadu grniczego i lokalizacji otworw wiertniczych,3)prognozowanie deformacji poeksploatacyjnych powierzchni oraz wykonywanie pomiarw okrelajcych wpyw robt grniczych na powierzchni terenu grniczego,4)prowadzenie inwentaryzacji i aktualizacji sytuacyjno-wysokociowej w obrbie obszaru grniczego,5)sporzdzanie wnioskw dotyczcych utworzenia, zmiany granic lub zniesienia obszaru lub terenu grniczego.6. Do zada suby geologicznej zakadu grniczego naley obsuga zakadu grniczego i kontrola racjonalnoci gospodarki zoem, a w szczeglnoci:1)kontrola, profilowanie i oprbowanie robt wiertniczych,2)wstpne i biece oprbowanie horyzontw produktywnych i wodononych, wraz z projektowaniem i kontrol pomiarw hydrodynamicznych i testw produkcyjnych,3)ustalanie parametrw produkcyjnych, z uwzgldnieniem uwarunkowa geologicznych, techniczno-ekonomicznych i innych, oraz kontrola zachowania tych parametrw w trakcie eksploatacji,4)sporzdzanie i uzupenianie dokumentacji mierniczo-geologicznej oraz dokumentw geologicznych, ilustrujcych wyniki bada otworowych i laboratoryjnych oraz pomiarw parametrw produkcyjnych,5)kontrola zmian jakoci kopaliny i pynw zoowych w procesie ich wydobywania,6)prowadzenie ewidencji i bilansu zasobw i strat oraz biecej i okresowej analizy gospodarki zoem,7)rozpoznawanie i prognozowanie zagroe naturalnych. 192. W zakadzie grniczym znajduje si skadnica do przechowywania dokumentacji mierniczo-geologicznej.Rozdzia 8Wydobywanie ropy naftowej i gazu ziemnego 193. Wydobywanie ropy naftowej lub gazu ziemnego ze zoa poprzedza si badaniami warunkw geologiczno-zoowych oraz parametrw zoa i pynu zoowego. 194. Sposb dowiercania otworw wydobywczych powinien zapewnia szczeln izolacj horyzontw wodnych nad i pod zoem oraz odizolowanie zoa od innych warstw przepuszczalnych, a take zapobiega uszkodzeniu strefy przyodwiertowej. 195. 1. W zakadzie grniczym na podstawie danych uzyskanych z wiercenia i udostpnienia zoa oraz informacji i wartoci parametrw z prbnej eksploatacji wglowodorw pynnych sporzdza si program staej ich eksploatacji.2. Dla kadego odwiertu gazowego lub samoczynnego odwiertu ropnego, corocznie na podstawie dokonanych pomiarw, ustala si dozwolony pobr gazu oraz odpowiednio warunki eksploatacji ropy naftowej, uwzgldniajce maksymalne sczerpanie i racjonaln gospodark eksploatacyjn zoa.3. Wielko dozwolonego poboru gazu ziemnego, kondensatu lub ropy naftowej ustala kierownik ruchu zakadu grniczego.4. Ustalon warto dozwolonego poboru gazu z danego horyzontu gazowego dobiera si tak, aby podczas eksploatacji gazu nie nastpowao zjawisko piaszczenia, tworzenia si jzykw i stokw wodnych, a take przedwczesne zuywanie si elementw uzbrojenia odwiertu.5. W przypadku stwierdzenia zmian parametrw eksploatacyjnych, w szczeglnoci cinie i wykadnikw wodnego lub gazowego, kierownik ruchu zakadu grniczego powinien zbada przyczyny tych zmian i ustali, jeeli zachodzi potrzeba, nowy program eksploatacji oraz dozwolony pobr wglowodorw. 196. Ilo wydobywanych z odwiertu ropy, gazu i wody lub zataczanych do niego pynw oraz rodzaj i wyniki wykonywanych pomiarw i obserwacji dokumentuje si zgodnie z zasadami ustalonymi przez kierownika ruchu zakadu grniczego. 197. 1. Gowica eksploatacyjna lub inne zamknicia wylotu odwiertu wydobywczego powinny by szczelne i wytrzymae na najwiksze przewidywane cinienie gowicowe.2. Gowic eksploatacyjn wyposaa si w urzdzenia zamykajce, za pomoc ktrych przerywa si wydobycie z kolumny rur wydobywczych oraz kolumny eksploatacyjnej.3. Odwiert wyposaa si w armatur umoliwiajc pomiar parametrw charakteryzujcych przebieg eksploatacji zoa zarwno na powierzchni, jak i na spodzie odwiertu.4. Dopuszcza si moliwo wsplnego opomiarowania przy grupowym ujciu wydobycia pynu zoowego z odwiertw, pod warunkiem wystpowania zblionych cinie, wydajnoci i parametrw fizykochemicznych wydobywanego pynu zoowego, na podstawie decyzji kierownika ruchu zakadu grniczego.5. Materiay i tworzywa, z ktrych s wykonane zamknicia odwiertu wydobywczego, powinny by odporne na korozj wynikajc z dziaania substancji wchodzcych w skad wydobywanego pynu.6. Odwierty eksploatacyjne samoczynne ogradza si i oznacza tablic z numerem odwiertu i numerem telefonu zakadu grniczego oraz oznacza tablic zakazujc wstpu, wzniecania ognia i palenia tytoniu. 198. Konstrukcja gowicy eksploatacyjnej powinna zapewni moliwo wpuszczania wgbnych przyrzdw pomiarowych oraz pobr prbek pynu zoowego. 199. 1. Podczas wydobywania pynu z odwiertu zasuwy awaryjne gowicy eksploatacyjnej powinny by cakowicie otwarte.2. Sterowanie zasuwami awaryjnymi moe odbywa si wycznie po uprzednim zamkniciu zasuw roboczych. 200. 1. Wymagania dotyczce wyposaenia wgbnego i napowierzchniowego odwiertw, ktrymi wydobywa si pyn zoowy, okrela instrukcja zatwierdzona przez kierownika ruchu zakadu grniczego.2. Pakery wydobywcze montuje si w odwiertach, w ktrych wystpuje I lub II kategoria zagroenia siarkowodorowego.3. W przypadkach nieokrelonych w ust. 2 o stosowaniu pakerw wydobywczych decyduje kierownik ruchu zakadu grniczego, biorc pod uwag rodzaj zagroenia, warunki terenowe oraz odlegoci otworu od miast i osiedli. 201. 1. W przypadku dowiercenia odwiertem badawczym lub rozpoznawczym zoa wglowodorw, rozpoczcie wydobywania moe nastpi tylko wtedy, gdy stan techniczny odwiertu spenia wymagania odwiertu eksploatacyjnego.2. Odwierty, ktre nie zostay wczone do eksploatacji, likwiduje si w sposb okrelony przez kierownika ruchu zakadu grniczego. 202. 1. W zalenoci od wielkoci wydobycia, lokalizacji odwiertu, skadu chemicznego wydobywanego pynu zoowego oraz stopnia zagroenia, kierownik ruchu zakadu grniczego decyduje o zastosowaniu wgbnych lub powierzchniowych zaworw bezpieczestwa.2. W I i II kategorii zagroenia siarkowodorowego odwierty wyposaa si we wgbny zawr bezpieczestwa. 203. Z wyjtkiem przypadku okrelonego w 217, niedopuszczalne jest nieregulowane samoczynne wydobywanie ropy, gazu ziemnego i kondensatu, jak rwnie niekontrolowane zataczanie pynw do z tych kopalin. 204. Stosowanie gazu ziemnego do podgrzewania rurocigw prowadzonych od odwiertw jest dopuszczalne pod warunkiem, e ujcie pynu zoowego z odwiertu jest gazoszczelne, a urzdzenie grzewcze znajduje si w odlegoci co najmniej 10 m od odwiertu. 205. W przypadku wzrostu wykadnika wodnego niezwocznie okrela si rodzaj wody wydobywanej z rop lub gazem w porwnaniu z rodzajem wody okrelonej pierwotnie i ustala przyczyny tego zjawiska oraz podejmuje stosowne rodki zapobiegawcze lub okrelone nowe warunki eksploatacji zoa. 206. W zakadzie grniczym lub wyodrbnionej jego czci przechowuje si dokumenty dotyczce eksploatacji zoa lub podziemnego magazynowania wglowodorw oraz dotyczce pracownikw i urzdze, a w szczeglnoci:1)plan ruchu,2)ksiki odwiertw,3)raporty dobowe wydobycia ropy naftowej, gazu ziemnego, gazoliny i wody z poszczeglnych odwiertw,4)ksik polece,5)ksiki kontroli eksploatacji urzdze energomechanicznych,6)kartotek urzdze budowy przeciwwybuchowej,7)atesty fabryczne lub wiadectwo prb i bada urzdze stanowicych wyposaenie zagospodarowanych z, podziemnych magazynw gazu i gazoliniarni,8)rejestr pracownikw,9)instrukcje bezpiecznego wykonywania pracy oraz instrukcje ochrony przeciwpoarowej,10)wyniki analiz gazu ziemnego, ropy naftowej, gazoliny i wody zoowej,11)mapy z naniesionym przebiegiem tras rurocigw w zakadzie grniczym,12)ksiki obiektw budowlanych zakadu grniczego,13)programy eksploatacji prbnej i staej. 207. Przygotowujc zakad grniczy lub jego cz do prowadzenia robt budowlanych na terenie zakadu, w szczeglnoci:1)ustala si na czas budowy strefy poarowe i przestrzenie zagroone wybuchem,2)zapewnia podstawowy sprzt przeciwpoarowy. 208. Sposb prowadzenia robt budowlanych, zwizanych z usuwaniem skutkw awarii czynnych obiektw zakadu grniczego, ustala kierownik ruchu zakadu grniczego. 209. 1. Oprbowanie ska zbiornikowych w odwiertach po zakoczeniu wiercenia oraz w odwiertach eksploatacyjnych bdcych w rekonstrukcji prowadzi si pod bezporednim nadzorem osoby dozoru ruchu, zgodnie z zasadami techniki i programem oprbowania zatwierdzonym przez kierownika ruchu zakadu grniczego na wniosek geologa grniczego.2. Podczas oprbowania ska zbiornikowych do odwiertu mog by zapuszczane aparatura, narzdzia i sprzt oraz mog by uywane materiay dostosowane do cinie i temperatur okrelonych w projekcie robt.3. Opis wykonywanych prac, obserwacji i pomiarw sporzdza si na bieco, a po zakoczeniu oprbowania ska zbiornikowych w odwiercie opracowuje odpowiedni dokumentacj. 210. 1. Podczas oprbowania zoa ropy naftowej i gazu ziemnego przeprowadza si pomiary parametrw zoowych i wykonuje analizy pynu zoowego w sposb okrelony przez kierownika ruchu zakadu grniczego.2. Pomiary i analizy, o ktrych mowa w ust. 1, obejmuj w szczeglnoci:1)cinienie statyczne denne i gowicowe,2)temperatur statyczn na dnie otworu,3)cinienie nasycenia,4)wykadniki: gazowy i wodny,5)waciwoci fizyczne i skad chemiczny ropy, gazu i wody zoowej,6)pomiary hydrodynamiczne, wraz z interpretacj. 211. 1. Prbn eksploatacj lub test produkcyjny zoa lub poziomu produktywnego prowadzi si zgodnie ze szczegowym programem zatwierdzonym przez kierownika ruchu zakadu grniczego, okrelajc czas ich trwania; czas trwania prbnej eksploatacji nie moe przekroczy dwch lat.2. Program prbnej eksploatacji sporzdza si na podstawie wynikw oprbowania odwiertu i wynikw pomiarw parametrw zoowych. 212. 1. Wod zoow, wypywajc razem z rop lub gazem, oznacza si w taki sposb (fizycznie, chemicznie, mineralogicznie), aby mona j byo odrni od wd pochodzcych z warstw nadlegych bd niej zalegajcych.2. W przypadku gdy nie ma moliwoci odrnienia pierwotnej wody zoowej (podcielajcej, okalajcej, zwizanej) od wody z innego horyzontu, bada si wystpowanie pozarurowych przepyww wody w strefie bezporednio nadzoowej. 213. 1. Gaz ziemny wydobywany z otworw podczas oprbowania oraz podczas eksploatacji ropy naftowej odpowiednio wykorzystuje si.2. W przypadku gdy nie ma warunkw wykorzystania gazu ziemnego, dopuszcza si jego spalanie z zachowaniem wymaga okrelonych w odrbnych przepisach. 214. 1. Eksploatacja odwiertw odbywa si na podstawie programu zatwierdzonego przez kierownika ruchu zakadu grniczego, okrelajcego parametry wydobycia.2. Czstotliwo pomiarw w odwiertach eksploatacyjnych ustala kierownik ruchu zakadu grniczego na podstawie opinii geologa.3. Regulacj wydajnoci odwiertw prowadzi si z zastosowaniem waciwie dobranych rednic rur wydobywczych i zwki lub gbokoci zawieszenia pompy wgbnej.4. Decyzj o wydobywaniu ropy naftowej metod ykowania lub tokowania podejmuje kierownik ruchu zakadu grniczego. 215. 1. W przypadku grupowego ujcia wydobycia pynw zoowych z odwiertw, okresowo bada si ilo wydobywanej ropy, gazu i wody z poszczeglnych odwiertw, w celu ustalenia moliwoci wystpienia nieprawidowoci.2. Czstotliwo bada, o ktrych mowa w ust. 1, ustala kierownik ruchu zakadu grniczego na podstawie opinii geologa grniczego. 216. 1. Prb wytrzymaoci i szczelnoci eksploatacyjnej kolumn rur okadzinowych odwiertw zasilajcych wykonuje si podczas wytworzenia cinienia rwnego 1,3 wartoci spodziewanego maksymalnego cinienia zataczania.2. W przypadku:1)wtaczania gazu ziemnego do zoa, prb szczelnoci i wytrzymaoci kolumn rurowych wykonuje si z uyciem gazu ziemnego,2)zastosowania metod termicznych konstrukcja odwiertw zasilajcych powinna uwzgldnia wystpowanie napre termicznych. 217. 1. W przypadku wystpienia zmniejszenia przepywu przez rurki wydobywcze dopuszcza si krtkotrwae wypuszczanie gazu ziemnego w ilociach przekraczajcych dozwolony pobr poprzez syfonowanie odwiertu, w tym wypuszczanie gazu ziemnego do atmosfery.2. Syfonowanie odwiertu wykonuje si na podstawie programu syfonowania, okrelajcego czas trwania i czstotliwo syfonowania i zatwierdzonego przez kierownika ruchu zakadu grniczego. 218. 1. Eksploatacj dwch lub wicej odizolowanych horyzontw gazononych jednym odwiertem prowadzi si oddzielnie.2. Dopuszcza si podczenie dwch lub wicej horyzontw gazowych lub ropononych i czn ich eksploatacj, jeeli zasig przestrzenny horyzontw, ich system energetyczny, wielkoci zasobw, wyniki analiz chemicznych oraz wartoci cinie zoowych gazu w poszczeglnych horyzontach s zblione. 219. W odwiertach nieeksploatowanych cinienie gowicowe powinno by mierzone w okresach ustalonych przez kierownika ruchu zakadu grniczego, a wyniki pomiarw dokumentowane. Pomiary wykonuje si co najmniej raz w kwartale. 220. 1. W przypadku gdy w wydobywanym gazie ziemnym wystpuj cieke wglowodory, pobiera si prbki mieszaniny wglowodorw i wykonuje badania fizykochemiczne w celu dokonania klasyfikacji zoa.2. Projekt eksploatacji zoa typu gazowo-kondensatowego powinien ustali taki sposb wydobycia, aby zostao zapewnione czerpanie okrelonych zasobw kondensatu. 221. 1. Zabiegi intensyfikacji przypywu wykonuje si pod nadzorem osb dozoru ruchu, na podstawie projektu technicznego zatwierdzonego przez kierownika ruchu zakadu grniczego.2. Przed przystpieniem do zabiegu intensyfikacji przypywu pracownikw spoza suby specjalistycznej, biorc